Aware

Nr. 01 - oktober 2013 - €3,75

A

ware magazine

Haal je avondeten bij thuiskoks

Doe-het-zelf: balkontuin

Ellebogenwerk op kledingruil

Goochelen met E-nummers Ontsnapt aan de dood

Fajah Lourens: “Ik wil een killerbody”

Inhoudsopgave Colofon Aware Magazine: Aware Magazine is een special interest blad voor mensen die bewust willen leven.

Redactie Hoofdredacteur Janet Oortwijn Beeldredacteur Maaike Schaap Redactie Koen Kobes Eindredactie Elsemieke Wormhoudt Sabine van der Spoel Webredactie Kathie Mollema Kirsten Ronda Vormgeving Hanneke Lindenburg Desi Ridder Bastiaan Sietsema Redactieadres Uitgeverij Hogeschool Windesheim Campus 2-6 8017 CA Zwolle eindredactie01@gmail.com Medewerking Medewerking aan dit tijdschrift wordt verleend door Stan de Jong, Jan Eijbrink, Ger Bomans en de opleiding Journalistiek Windesheim Zwolle.

Abonnementen en voorwaarden Halfjaarabonnement (12 nummers) €45,Jaarabonnement (24 nummers) €80,Introductieaanbiedingen, speciale aanbiedingen, overige prijzen en de voorwaarden zijn te vinden op www.journalistiekzwolle.nl/tijdschriften.

Service Voor overige vragen en klachten neem contact op met de redactie via eindredactie01@gmail.com

© Aware Magazine oktober 2013

2 Aware Magazine

Editorial

H

ier is ‘ie dan! Het eerste nummer van Aware Magazine. Het tijdschrift dat je niet kunt missen als het om bewust leven gaat. Een blad boordevol spannende verhalen, lekkere recepten, gekke uitjes en nog veel meer!

Het is net september geweest en dat betekent dat we Prinsjesdag achter de rug hebben. De redactie bracht in kaart welke maatregelen het Kabinet gaat nemen en nog belangrijker: wat zijn de gevolgen voor jullie?

Een nieuw opkomende trend is de kledingruil. Aware Magazine ging erop uit, kwam terecht op de Schiekade in Rotterdam en zag hoe het er op een kledingruil aan toe gaat.

Gillende vrouwen die zich een weg banen om de leukste kledingstukken te vinden. Ellebogenwerk, gekat en geduw gingen daaraan te pas. Na de kledingruil ging iedereen met een tevreden gevoel naar huis. Met een (deels) nieuwe garderobe voor weinig geld.

In deze crisistijd komen er steeds meer tweedehands winkels. Niet alleen omdat mensen goedkope spullen willen scoren, maar ook omdat ze zo bewust mogelijk met het milieu om willen gaan. Spullen in tweedehands winkels krijgen een tweede, derde en soms zelfs een vierde leven.

Ondanks de economische crisis, eten we nu met z’n allen meer biologisch voedsel dan ooit. De redactie dook in de cijfers en zag dat de omzet van biologisch voedsel voor het tiende jaar op rij is gestegen. Reden genoeg om erachter te komen waarom we met z’n allen massaal voor biologisch gaan.

Wat zijn E-nummers precies? In welke producten worden deze verwerkt en zijn ze nou juist goed of slecht voor je?

Volgens de een zijn het vreselijke stoffen die je niet binnen wilt krijgen en volgens de ander kunnen E-nummers in voedsel geen kwaad. Aware Magazine zocht het uit en kwam tot verbazingwekkende ontdekkingen.

Wij wensen je veel leesplezier!

Janet Oortwijn Hoofdredacteur

Inhoudsopgave

Pagina 4 Kledingruil Geen muffe truien of vale spijkerbroeken. Bij de kledingruil in Rotterdam kun je hippe ‘nieuwe’ kleding scoren

Pagina 30 Groentetuin Doe-het-zelf: Balkontuin

Pagina 26 E-nummers Het is lastig om er achter te komen wat er precies in je eten zit.

Pagina 6 Prinsjesdag Wat betekent Prinsjesdag voor duurzaam levend Nederland?

Pagina 8 Tips Voor een duurzaam en bewust leven.

Pagina 10 Bewuste Bn’er DJ en actrice Fajah Lourens doet werkelijk álles om een strak lichaam te krijgen.

Pagina 12 Sporttest Vier dagen Insanity uitproberen, is genoeg om zelf gek te worden.

Pagina 14 Biologisch eten Biologisch is hot: “De consument beseft dat eten anders kan.”

Pagina 16 Tweedehands Goedkoop & goed voor het milieu

Pagina 18 Celebs Geheimen van celebrities: Een top 6 van de meest bewuste Hollywoodsterren.

Pagina 21 Column Beuwst leven is best moeilijk Pagina 22 Bewuste uitjes Bewust op stap Pagina 23 Recept Appelbrownie: Bak eens iets anders.

Pagina 24 Thuisafhalen Haal je avondeten bij thuiskoks Pagina 28 Portret Artsen noemen zijn herstel een wonder Arne-Dik ontsnapte aan de dood Pagina 32 Windmolens Inwoners boos om plannen windmolenpark.

Pagina 34 Recept Een E-nummervrije worteltaar

Aware Magazine 3

Reportage

Kledingruil:

Foto: Sabine van der Spoel

Veel van ons denken bij het woord jager aan een man. Dat is ook niet zo vreemd. Als we terug gaan naar de tijd van onze over-over-overgrootouders, de tijd van het jagen en verzamelen, dan zien we dat dit beeld wordt bevestigd. De mannen gingen jagen en de vrouwen verzamelden en hielden zich bezig met het verzorgen van de kinderen. Maar anno 2013 hebben vrouwen zich bewezen als heuse jagers. Vrouwen jagen niet zo zeer op een stukje wild, maar zeker wel op kleding! De kledingruil die donderdagavond 25 september plaatsvond in Rotterdam was daar het bewijs van.

Door Sabine van der Spoel

H

ebberig gegraai, ellebogenwerk en gekrijs. Dat is wat je tegemoet komt bij het binnentreden van BAR Dependance aan de Schiekade in Rotterdam. Voor de tweede keer op rij wordt hier een kledingruil georganiseerd en de opkomst is groot.

Bar Dependance is goed gevuld met kledingliefhebbers. Zo’n 300 vrouwen en mannen zijn naar de Schiekade gekomen om hier hun oude kleding in te ruilen. Organisator Machteld Meijdam kwam met het initiatief. “Ik heb het idee aan BAR voorgelegd en zij wilden graag samenwerken,” vertelt ze. “De spelregels zijn simpel: lever alleen kleding in die nog in een goede staat verkeerd, maar ook tassen en schoenen zijn welkom.” Minder welkom zijn kapotte of verwassen kleding. Ook is het niet de bedoeling dat je met sokken, ondergoed of hemdjes aan komt zetten.

Bij de ingang van BAR wordt de kleding ingenomen, gecontroleerd en ge-

4 Aware Magazine

accepteerd. Per ingeleverd kledingstuk krijg je een kledingbonnetje. Deze bon staat gelijk aan één kledingstuk. Dus als je zes kledingstukken inlevert, ga je ook met zes kledingstukken naar huis.

Het jagen naar nieuwe oude kleding kan beginnen.

Klaar voor de start? Af!

Fanatiek beginnen de vrouwen met hun zoektocht tussen de rekken en tafels die bezaaid liggen met kleren en schoenen. De ruimte staat bol van de kledingrekken en enthousiaste vrouwen. Het wordt je zeker niet gemakkelijk gemaakt om je door de menigte een weg te banen naar dát ene shirtje dat je een paar meter voor je ziet hangen.

Vrouwen zijn tijdens dit evenement in de meerderheid en zij zijn vol passie op zoek naar nieuwe kleding. Het zijn dan ook de mannen die op een veilig afstandje toekijken naar het tafereel

en de vrouwen die fanatiek lopen te graaien tussen de rekkenkleding. Iets is amper teruggehangen of er is wel een ander hebberig handje te vinden dat het kledingstuk weggrist. De een is nog gedrevener dan de ander. De kleding die door de een amper is teruggelegd wordt door de ander net zo snel weggekaapt. De sierlijke handen met perfect gelakte nageltjes zijn bij sommige dames inmiddels veranderd in klauwen. Grissen en graaien lijkt hun nieuwe lijfspreuk te zijn. Hier een daar lopen nog een paar verdwaalde mannen rond. Zij zijn ongetwijfeld met vriendinlief mee gekomen, maar erg veel lijken ze niet te begrijpen van al het gegraai.

Na veel gezoek en gegraai loopt een aantal vrouwen met een grote hoeveelheid kleding naar een hoekje, om haar kleding daar nog een keer goed te keuren en om het te passen. De kleding wordt goedgekeurd en bij de kassa

oud is het nieuwe nieuw worden de spullen ‘afgerekend’. Maar hiermee is de avond voor hen nog niet afgelopen. Er kan ook nog gedanst worden onder het muzikaal genot van Helselingen Soundsystem, die speciaal voor deze avond is ingehuurd om de voetjes van de vloer te krijgen. Men kan ook nog even een drankje doen aan de bar.

Terwijl een kleine meerderheid uitgeteld met hun tassen aan een tafeltje zit, zijn er nog genoeg mensen die in en uit lopen met ‘nieuwe’ verruilbare kleding.

En het is zeker niet het type kleding dat je het liefst meteen naar het leger des heils brengt. Merken als Mexx, Jane Norman, Esprit komen voorbij.

Ook een paar Tommy Hilfigers, maar bij dit soort kleding legt menig vrouw het teleurgesteld terug bij het zien van het maatlabeltje; XS.

Mannen versus vrouwen

Ondertussen is het al wat later op de avond, men heeft een drankje op en het gegraai lijkt des te fanatieker te worden. Als deze vrouwen moeten gewichtheffen in de sportschool kunnen ze waarschijnlijk niet zo snel, maar het snelle weggraaien van kleding gaat ze daarentegen prima af.

Ook de aanwezige mannen lijken langzaam maar zeker uit hun schulp te kruipen. Zij nemen voorzichtig een kijkje tussen de kledingrekken. Maar de meeste mannen nemen de ruil niet al te serieus. En dat is misschien maar goed ook. Het is overduidelijk dat vrouwen deze avond in de meerderheid zijn. Wat betekent dat er meer kleding is te vinden voor vrouwen dan voor mannen. En daar komt nog eens bij dat mannen- en vrouwenkleding door elkaar ligt. Het wordt de mannen niet bepaald gemakkelijk gemaakt om een leuk setje kleding bij elkaar te scharrelen.

De twee vrienden Bryan en Lukas zijn net als vele anderen ook op de kledingruil afgekomen. Beide jongens zijn nonchalant gekleed: sneakers, spijkerbroek en een simpel shirtje. De heren staan net zo nonchalant tegenover kledingruil als de manier waarop zij gekleed zijn.

Zij nemen de ruil met een klein korreltje zout: “We pakken gewoon iets. Iets lelijks of iets geks. Het maakt ons niet zo uit, we doen dit voor de lol.”

De buit is binnen

De vrouwen daarentegen nemen de ruil iets serieuzer. “Ik had nog zoveel kleren in mijn kast liggen waar ik niks mee deed. Het één was te klein en het ander vond ik niet meer mooi,” vertelt de 19-jarige Susan. Samen met haar beste vriendin Leah is ze naar de kledingruil gekomen. “Nu kunnen we een ander blij maken met onze kleding, maar natuurlijk kunnen we nu zelf ook andere leuke kleding uitzoeken,” vult Leah haar vriendin Susan aan. De twee dames hebben hun tassen inmiddels gevuld met ‘nieuwe’ kleding.

Tevreden lopen de twee vriendinnen naar hun fietsen toe. Hun missie voor de avond is geslaagd: leuke kleding scoren.

‘‘Ik zag een meisje lopen met mijn ingeleverde shirtjes en dat vond ik toch een beetje vreemd’’ Student Christina is ook op de ruil afgekomen. “Ik hou heel erg van kleding, dus ik hoop er vanavond iets leuks tussen te vinden,” vertelt ze. “Ik moest wel kritisch naar mijn kledingkast kijken. Ik vond het moeilijk om iets uit te zoeken wat ik wel wilde ruilen. Ik heb uiteindelijk zes kledingstukken ingeleverd.” Inmiddels heeft Christina daar al drie andere kledingstukken voor terug gevonden. Maar toch blijft het voor Christina een raar idee dat een ander straks in haar oude kleding rond loopt.

“Ik heb er geen spijt van dat ik mijn kleding heb ingeleverd. Maar net zag ik een meisje lopen met mijn ingeleverde shirtje en dat vond ik toch nog wel een beetje vreemd.”

Kleding ‘pikken’

Rond 10 uur ’s avonds is de ruil nog steeds in volle gang. De kledingrekken worden aan de lopende band bijgevuld door net ingeleverde kleding. En men schroomt totaal niet. Schaamteloos pakken vrouwen kledingstukken vast waar hun oog op is gevallen. Of het kledingstuk wel of niet bedoeldis voor de kledingruil lijkt maar weinig vrouwen iets te kunnen schelen. Zo is een van de vrouwen paniekerig opzoek naar

haar leren jas, die ze even had neergelegd om een kledingstuk te kunnen passen. De paniek slaat al snel om in woede: “Wie mijn leren jas heeft gepakt is nog lang niet jarig!” schreeuwt de vrouw. De vrouw baant zich een weg door de mensen heen en blijft om zich heen schreeuwen. “Wie heeft mijn jas gestolen!” Tevergeefs, niemand weet van iets. Bij de kassa wordt nog aan alle bezoekers gevraagd of ze ook een leren jas hebben meegenomen.

Maar de leren jas wordt niet meer teruggevonden.

De avond is alweer halverwege en er zijn nog genoeg vrouwen zoekende.

De 21-jarige Bianca houdt een chic jurkje omhoog van het merk Jane Norman. Het is een kort lichtblauw jurkje met zwarte kanten details. “Ik kon niks leuks meer vinden, dus ik neem deze maar mee,” vertelt ze. “Het is totaal niet mijn smaak en ook niet mijn maat, maar op marktplaats kan ik er denk ik nog wel een leuk prijsje voor vragen.”

In haar andere hand houdt ze een geblokt houthakkersblouseje omhoog.

‘Dit blouseje vind ik wel leuk. Dus die hou ik zelf,’ lacht ze.

Voetjes van de vloer

De meeste deelnemers hebben hun buit ondertussen binnen. Volle tassen kleding worden in de daar voorbestemde kluisje gedumpt en men begeeft zich naar de dansvloer. Met een drankje in de hand wordt er gedanst op de muziek van van Helselingen Soundsystem. De Rotterdamse band heeft een lekkere beat te pakken. De ideale muziek om je lekker te laten gaan op de dansvloer. Iedereen lijkt tevreden te zijn met zijn of haar nieuwe kleding en geniet nu nog even van de muziek.

De avond loopt langzamerhand ten einde. Maar nog lang niet alle kleding is verruild. De kledingrekken hangen nog halfvol en ook op de tafels slingeren nog heel was broeken, shirtjes en schoenen. Maar wat gebeurt er met de overgebleven kleding? “De overgebleven kleding gaat naar het goede doel,” vertelt Machteld Meijdam. “We hebben al een aantal goede doelen op het oog.

Wij gaan ze er ongetwijfeld blij mee maken.”

Aware Magazine 5

Achtergrond

“Ik houd mijn hart vast voor volgend Kabinet Rutte-2 draagt weinig bij aan duurzame toekomst in Nederland

Het zal niemand zijn ontgaan dat het slecht gaat met de economie van Nederland. De werkloosheid stijgt, de koopkracht daalt en Nederlandse burgers hebben te maken met minder geld in hun portemonnee. De regering wil dat de staatsschuld niet nog verder oploopt. Om dat te voorkomen, heeft ze daarom ook voor 2014 extra bezuinigingen en lastenverzwaringen van zes miljard euro in petto, zo werd onlangs bekend op Prinsjesdag. Maar wat betekent dit voor duurzaamheid? Aware Magazine zocht het uit.

Door Bastiaan Sietsema

C

oalitiepartners VVD en PvdA willen onder andere oude kolencentrales sluiten en nieuwe windmolenparken bouwen, om op de lange termijn duurzame energie op te wekken. Dit kost in eerste instantie een hoop geld, maar moet op termijn geldbesparend zijn. In 2020 wil de huidige regering dat veertien procent van alle energie duurzaam is opgewekt. In 2023 moet dat percentage stijgen naar zestien procent. Nederland moet volgens de overheid toe naar een totale duurzame energieopwekking.

Ook burgers moeten individueel hun steentje bijdragen aan een schoner milieu. Nederlanders die actief gaan voor deze duurzaamheid, krijgen hiervoor als beloning dat zij minder energiebelasting betalen. Zo wordt de installatie van zonnepanelen toegejuicht, ondanks dat particulieren hier sinds vorig jaar geen subsidie meer voor kunnen aanvragen. Ook de aanschaf van de elektrische auto, die een stuk minder vervuilend is dan de gemiddelde personenauto, heeft prioriteit.

Elektrische auto

Mooie, ambitieuze plannen en een duidelijke koers die de regering vaart. Maar de praktijk ziet er minder rooskleurig uit als we de kabinetsplannen nader tegen het licht houden. De verkoop van elektrisch aangedreven voertuigen gaat nog niet zo hard in ons land, maar er is wel een langzame stijging zichtbaar. Voor een elektrische auto betaal je geen benzine en ook wegenbelasting hoeft door bezitters van deze voertuigen niet betaald te worden. Mooie voordelen, maar

6 Aware Magazine

toch lijkt het nog niet van de grond te komen. In heel Nederland rijden er naar schatting tweeduizend volledig elektrische personenauto’s rond (bron: VWE voertuiginformatie en -documentatie). Betrekkelijk weinig, met in het achterhoofd dat er zo’n acht miljoen auto’s in het hele land zijn. Tsjeard Piter Mast, groot voorstander van elektrische voertuigen en tevens oprichter van de website elektrischeautokopen. nl, ziet wel een stijgende lijn. “Het zit behoorlijk in de lift. Je ziet dat de Chevrolet Volt momenteel veel geleasd wordt. Ook de Mitsubishi Outlander PHEV (Hybride) doet het erg goed de laatste tijd. Deze auto is zelfs uitverkocht op dit moment in Nederland.

Door de stimuleringsmaatregelen gaat het heel goed eigenlijk,’’ aldus Mast.

Toch zijn er veel mensen die de stap naar een volledig elektro-auto nog niet durven te maken. Waar zit hem dat in?

“De actieradius (afstand die een voertuig kan afleggen zonder tussentijds energie aan het voertuig toe te voegen, red.) van deze auto’s is natuurlijk nog niet hetzelfde als van een gewone conventionele auto,’’ vertelt Mast. “Dat is nog wel een klein probleem. Je moet denken aan een actieradius van 150 tot 190 kilometer. Voor veel mensen is dit te weinig en een te hoge drempel om de auto aan te schaffen.”

Bijtelling

Er zijn voldoende redenen te bedenken waarom mensen een elektrische auto moeten aanschaffen. Een van de grote voordelen is dat wanneer je een elektrisch aangedreven auto hebt, je geen bijtelling hoeft te betalen. Echter, vanaf 1 januari 2014 vervalt ook dit voordeel.

Het kabinet verhoogt de bijtelling voor elektrische- en hybride auto’s met een stekker naar respectievelijk vier en zeven procent. Mensen die hier niks in zien, maar wel overwegen een elektrische auto te nemen, zullen dus snel moeten beslissen. Wie in 2013 nog de overstap maakt, betaalt tot 2018 geen bijtelling. “Ik houd mijn hart vast voor volgend jaar. Dit is geen gunstige ontwikkeling,’’ zegt Mast over de nieuwe regeling. “Liever had ik gezien dat we nog een aantal jaren waren doorgegaan met die nul procent bijtelling.

Er dreigen daarnaast ook wat andere subsidies af te gaan, dus we moeten afwachten of de stijgende verkooplijn zich ook doorzet. De veranderingen gaan ook allemaal wel heel snel. De overheid zou daarnaast nog meer moeten inzetten om zoveel mogelijk oplaadpalen te bouwen, zodat die dekking nog beter wordt. Daar heeft de overheid ook een belangrijke rol in.”

Zonnepanelen-subsidie

Veel Nederlanders klagen over de hoge energierekeningen die zij dienen te betalen. Een feit is dat energiemaatschappijen als NUON en ENECO hun energietarieven het afgelopen jaar juist hebben verlaagd. Wie wél eigen stroom wil produceren kan er voor kiezen om zonnepanelen op zijn dak te plaatsen. Invallend zonlicht wordt dan rechtstreeks omgezet in elektriciteit.

Hierdoor ben je niet meer afhankelijk van een stroomleverancier. De kosten voor het plaatsen van deze panelen zijn weliswaar zeer hoog, maar kunnen na een x aantal jaren worden terugverdiend. Een nadeel: de subsidie voor het plaatsen van zonnepanelen is afgeschaft en de regering lijkt ook in

jaar. Dit is geen gunstige ontwikkeling”

De subsidiepot voor zonnepanelen is leeg.

Foto: Flickr

2014 niet van plan deze opnieuw in te voeren. “De markt functioneert op dit moment juist heel goed. Ik zie dan ook geen reden om daarop in te grijpen,’’ zo zei minister van Economische Zaken Henk Kamp enkele maanden geleden nog. Het gezin Eising uit het Groningse Winsum besloot enkele jaren geleden om zonnepanelen op de daken te plaatsen.“Wij hebben ze in 2007 laten monteren. Niet van de één op de andere dag, het is wel iets waar je goed over na moet denken. Maar tot nu hebben we er zeker geen spijt van,’’ aldus Peter Eising. “De panelen zijn ook niet allemaal in een keer geplaatst, maar verspreid over meerdere jaren. Er liggen er nu tien op ons dak. De aanschaf van de panelen was vrij prijzig, maar we hebben er gelukkig nog wel subsidie voor gekregen en ook veel advies gevraagd, voordat we overstag gingen.” Of het uit financieel oogpunt was of dat het een milieubewuste keuze was, is Eising duidelijk. “Nee, we zagen vooral financiële voordelen.

De energierekening is dan ook sterk omlaag gegaan. Dat de CO2-uitstoot van ons huishouden ook minder wordt, is natuurlijk wel mooi meegenomen.”

Lastenverzwaringen

Qua duurzaamheid lijkt het huidige kabinetsbeleid een beetje haaks te staan op de aanvankelijk ambitieuze plannen van de coalitie om de totale energievoorziening duurzaam te maken. Voor elektrische auto’s moet

vanaf 1 januari bijtelling betaald worden, wat niet echt een stimulans zal betekenen, en zonnepanelen worden dus ook niet meer gesubsidieerd. Een andere pijnlijke lastenverzwaring is de verhoging van de accijnzen op sterke drank.

Het kabinet denkt met deze maatregel 400 miljoen euro op te halen. De verhoging geldt voor bier, wijn en andere sterke dranken. Niet alleen gaan de accijnzen op sterke drank omhoog, ook voor frisdrank zal de consument meer moeten gaan betalen. Een fles cola wordt bijvoorbeeld twee cent duurder vanaf 2014.

Niet alleen moet de Nederlandse consument straks meer betalen voor sterke drank en frisdrank, ook de accijns op diesel en LPG (autogas) gaat omhoog. Per 1 januari wordt de accijns op diesel verhoogd met drie cent per liter en die op autogas met zeven cent per liter. Naar verwachting levert dit het kabinet 280 miljoen euro op. Qua prijzen aan de pomp staat Nederland bovenaan. Bij onze zuiderburen wordt voor een liter euro 95 1,60 euro betaald. In ons land is dat met 1,84 euro ruim twintig cent meer (bron: ANWB). In Duitsland betaal je 1,57 euro voor een liter euro 95. Veel Nederlanders tanken door de grote prijsverschillen al veelvuldig over de grens, maar dat zou nog wel eens meer kunnen worden door de aangekondigde accijnsverhoging op autogas en diesel. Deze torenhoge prijzen zouden voor automobilisten reden kunnen zijn om over te gaan op een elektrische-of hybride auto. Aangezien hier dus ook enkele grote financiële voordelen voor komen te vervallen, lijkt de regering zichzelf in de vingers te snijden.

Politieke crisis?

den tegengewerkt door de overheid, dan te worden geholpen. Naast een economische crisis lijkt ook een politieke crisis helemaal niet uitgesloten.

De regering heeft allerlei plannen voor 2014 en daarna, maar deze moeten in het najaar eerst nog door de Eerste Kamer geloodst worden. Een probleem is dat de VVD en PvdA hier, in tegenstelling tot de Tweede Kamer, geen meerderheid hebben. Het is allerminst zeker of het kabinet wel steun zal krijgen van andere partijen in de eerste kamer en of het, bij gebrek aan steun, überhaupt door kan met regeren.

Lichtpuntje in de duisternis: zorgpremies gaan omlaag De prinsjesdagplannen zijn over het algemeen somber en 2014 betekent voor de meeste mensen dat zij de broekriem nog meer moeten aanhalen. Veel lastenverzwaringen en bezuinigingen zullen duidelijker dan ooit tevoren gemerkt gaan worden.

Toch lijkt er ook goed nieuws te zijn. Voor het eerst in jaren lijken de zorgpremies in Nederland te dalen in plaats van te stijgen. Dit kan zomaar een meevaller betekenen van tien tot twintig euro per maand, maar dat bedrag zal bij veel zorgverzekeraars anders zijn.

DSW is de eerste verzekeraar die alvast de nieuwe premie bekendmaakte: de basisverzekering gaat van 102.50 euro naar 95.00 euro per maand. De verwachting is dat ook de meeste andere zorgverzekeraars DSW zullen volgen in het verlagen van de premie. Met name onderlinge concurrentie, het goedkoper worden van medicijnen en het verhogen de eigen bijdrage liggen ten grondslag aan het verlagen van de premie.

Bijna alles wordt in 2014 wederom duurder en zicht op economisch herstel is er voorlopig nauwelijks. Wie duurzaam wil leven, lijkt eerder te wor-

Aware Magazine 7

Informatief

Doe-het-zelf tips voor een be Door Kathie Mollema

Afval scheiden

Door het scheiden van afval kan een groot deel van het afval hergebruikt of gerecycled. Dat betekent dat er minder producten verbrand hoeven worden, waardoor er minder schadelijke stoffen vrij kunnen komen. Hoe scheid je afval?

• Afval van groente, fruit en de tuin in de groene container • Plastic verzamelen: in elke gemeente gaat dat anders. Kijk voor jouw gemeente op plasticheroes.nl • Elektronica verzamelen: ook dit gaat in elke gemeente anders. Kijk voor jouw gemeente op locatiezoeker.wecycle.nl • Als je niet zeker weet waar jouw afval heen moet, kijk dan op afvalscheidingswijzer.nl

Biologisch eten

Biologisch eten wordt gemaakt door aandacht te besteden aan het welzijn van de dieren, de natuur en de gezondheid van de mens. Er zitten bijvoorbeeld geen bestrijdingsmiddelen op de producten en er worden geen chemische stoffen gebruikt voor de kleur, de smaak en de geur. Hoe let je op biologisch eten?

• Ga zelf op onderzoek uit en bekijk welke merken echt biologisch zijn • Vind je biologisch eten duur? Kijk voor tips op biobudget.nl

Composthoop

Een andere manier van afval scheiden is een composthoop maken van alle groente- fruit- en tuinafval. Ten eerste bespaart dit energie, en ten tweede wordt de afvalberg kleiner. Als je zelf een composthoop wil maken: • Zorg er voor dat de composthoop genoeg kan ventileren, dat voorkomt stank • Voeg voldoende variatie toe aan de compost, dat voorkomt ook stank • Als je kalk of stalmest of toevoegd aan de composthoop, wordt het afbreken van de compost versneld 8 Aware Magazine

D

agelijkse boodschappen

Uit een onderzoek van Milieu Centraal blijkt dat iedere Nederlander jaarlijks voor 155 euro aan voedsel weggooit.

Van de dagelijkse boodschappen beland 14% in de vuilnisbak. Dit geldt vooral voor brood, rijst en pasta • Doe het brood dat je koop meteen in de vriezer, dan blijft het langer houdbaar • Als je pasta of rijst gaat koken, weeg dan de hoeveelheid op een weegschaal • Let bij het boodschappen doen op de houdbaarheid van producten.

Vaak liggen de langer houdbare producten wat verder naar achter in het schap

•

• • •

Lever je oude producten in bij de kringloop of tweedehands winkel.

Er zijn genoeg mensen die je er blij mee kunt maken Bedenk voor dat je iets weg doet of je dat bepaalde product nieuw nodig hebt Oude meubels die je niet mooi meer vindt kun je ook restylen en naar jouw smaak maken

Ecologisch

Tips om ecologisch te leven: • Kijk op voetafdruk.nl om te zien hoe groot de impact is van jouw levensstijl op de wereld • Veel cosmetische producten zeggen dat ze natuurlijke ingrediënten gebruiken, maar daar is vaak weinig van waar. Op biocosmetica.nl staan veel merken, tips en handige weetjes zodat jij weet wat de echte natuurlijke producten zijn

Groene stroom

Door het gebruik van groene stroom wordt minder bijgedragen aan klimaatverandering. Dit komt doordat groene stroom wordt opgewekt door duurzame energiebronnen; windenergie, zonne-energie en waterkracht.

• Als je groene stroom hebt, blijf dan wel bewust bezig met het besparen op elektriciteit, zo ben je extra groen bezig • Aanschaf van zonnepanelen, deze zijn je eigen investering in groene stroom

Hergebruik

Door het hergebruiken van producten wordt de afvalberg kleiner en hoeven er minder producten te worden verbrand en verwerkt. Efficient hergebruiken?

Isoleren

Met het goed isoleren van je huis kun je geld besparen en bewust met het milieu omgaan. Zonder goede isolatie verdwijnt er veel warmte naar buiten.

Door je huis goed te isoleren zorg je voor meer warmte in huis en de verwarming hoeft minder hard te stoken.

Voordeel: minder stookkosten en besparing van fossiele brandstoffen. Tips waar je zelf mee uit de voeten kunt: • Voor kieren en gaten in je huis kun je tochtstrips gebruiken • Hou er wel rekening mee dat ventilatie ook belangrijk is voor je gezondheid, maak dus niet alles potdicht

ter milieu en bewust leven Kleding

Weet jij waar de kleding vandaag komt die je nu aan hebt? Veel kleding is gemaakt door arme mensen in lagelonenlanden. Deze mensen hebben geen goede werkomstandigheden en de arbeidsvoorwaarden zijn slecht. Probeer met deze tips zo veel mogelijk ‘eerlijke’ kleding te kopen.

• Kijk op fairwear.nl, daar kun je zoeken naar merken die wel iets doen met de arbeidsrechten van werknemers

• •

Als je niet in een ruimte hoeft te zijn, denk er dan om dat je het licht uit doet De tuin verlichten kan heel makkelijk met lampen op zonne-energie

Moestuin

Zelf je groenten verbouwen kan vooral in het begin een hele onderneming zijn, maar levert je wel verse en biologische producten op. Het voordeel van je eigen moestuin is dat de groenten niet bewerkt zijn. Er zitten geen schadelijke stoffen op, je weet waar het vandaan komt en hoe het is gekweekt. Daarnaast hoeft een moestuin niet per se in de tuin maar kan ook prima op het balkon!

• Voor uitgebreide tips kun je kijken op moestuin.nl

Rijden

Foto: Solutions Blog

•

Op schonekleren.nl van de Schone Kleren Campagne is veel informatie te vinden over de herkomst van kleding.

Licht

Verlichting is handig, vooral in de donkere wintermaanden. Maar verlichting is ook schadelijk voor het milieu. Voor het opwekken van elektriciteit wordt gas of steenkool verbrand, waardoor er vervuiling ontstaat en klimaatverandering wordt versterkt.

• Gebruik lampen die zuinig zijn met energie: spaarlampen, LED-lampen en TL-buizen zijn een goed voorbeeld

Volgens het Centraal Bureau van de Statistiek waren er in mei 2013 ongever 9,6 miljoen motorvoertuigen in Nederland. Al deze voertuigen verbruiken samen erg veel brandstof, waardoor er veel CO2 wordt uitgestoten. Met zuinig rijden kun je 10% op het brandstofverbruik besparen. En je bespaart niet alleen geld, maar je helpt het milieu er ook nog mee! Zuiniger rijden doe je zo: • Probeer niet te hard te rijden, met een lagere snelheid verbruik je minder brandstof • zorg ervoor dat de banden van je auto de juiste spanning hebben • Voor meer tips en handige apps kijk je op fueless.nl

Stopcontacten

Als je bijvoorbeeld je telefoon oplaadt, laat jij dan de stekker in het stopcontact zitten als je telefoon opgeladen is?

Veel mensen doen het wel. Slim met stopcontacten om gaan: • Haal de oplader van je telefoon uit het stopcontact als je telefoon is opgeladen.

• Laptops en computers.gebruiken stroom als je de stekker in het stopcontact hebt ondanks het uitstaan van beide. Het is handig om een stekkerdoos te gebruiken met schakelaar, dan verbruik je geen energie

Verwarming

Volgens Milieu Centraal stookt een gemiddeld huishouden op jaarbasis bijna 1.300 m3, dat is ongeveer 850 euro.

Door de verbranding van gas komt er veel CO2 vrij, wat weer zorgt voor een versterking van klimaatverandering.

Hoe kun je zorgen voor een beter milieu en een lagere rekening als het gaat om de verwaming?

• Zet de thermosstaat vaker omlaag, vooral als je bijna weggaat of gaat slapen • Voordat je de verwarming echt hoog zet, probeer eens een dikke trui aan te doen en voel of je het nog steeds koud hebt

Water besparen

Voor het opwarmen van water wordt gebruik gemaakt van gas. Dit zorgt ook voor het opraken van fossiele brandstoffen en klimaatverandering. Om zo goed mogelijk om te gaan met warm en koud water kun je het beste: • Gebruik maken van een waterbesparende douchekop. Deze is net zo goed als een normale douchekop, maar laat minder water door • Gebruik maken van een inlegkring in de kraan. Deze inlegkring laat per minuut minder water uit de kraan • Het koude water dat je door de gootsteen laat lopen als je warm water wilt opvangen en gebruik het bijvoorbeeld om de planten water te geven

Zonnepanelen

Het gebruik van zonnepanelen mag dan eerst een investering zijn die geld kost, maar het is wel degelijk een besparing op je jaarlijkse energiekosten.

Daarnaast is het beter voor het milieu: er komen geen schadelijke stoffen vrij bij het opwekken van de elektriciteit.

• Voor het plaatsen van zonnepanelen is geen vergunning nodig, behalve bij monumentale panden en beschermde stadsgezichten • Vraag van te voren advies aan en bekijk wat het beste voor je huis is.

Aware Magazine 9

Interview

10 Aware Magazine

Foto: Run2Day

Fajah Lourens over fanatiek sporten en haar strijd met gezond eten

‘‘Ik ga altijd heel ver in wat ik doe’’ Misschien ken je haar nog wel van haar rol als Yasmin in Goede Tijden Slechte Tijden. Of je herinnert haar als een van de meest fanatieke deelnemers uit Expeditie Robinson 2012. Maar bovenal is de 32-jarige Fajah Lourens bezig om de bekendste vrouwelijke DJ van de wereld te worden. Daarnaast heeft ze ook nog tijd om haar lichaam tot het uiterste te trainen. ‘‘Ik ga altijd heel ver in wat ik doe.’’

Door Elsemieke Wormhoudt Een tijdje geleden heb je op Instagram het account killerbodymotivation opgericht. Jouw doel was om binnen drie maanden een ‘killerbody’ te creëren. Is dat gelukt?

‘’Nee, ik heb nog niet het lichaam dat ik zou willen. Ik heb wel meer spieren gekregen, maar er zit nog steeds een vetlaagje overheen. Killerbodymotivation was voor mij echt een stok achter de deur om me goed aan het sporten en gezond eten te houden. Dat ik toch nog niet tevreden ben met mijn lichaam komt echt door mijn eetgedrag. Ik eet wel heel gezond, alleen daarnaast neem ik ook wel eens een chocolaatje, een taartje of ik drink wijn. En zolang ik dat blijf doen krijg ik niet het resultaat dat ik écht wil. Toch moet je jezelf ook wel afvragen hoe je leven eruit ziet als je dat soort dingen niet meer doet. Hoe gelukkig ben je dan?’’

Wat eet je dan ongeveer op een dag?

‘’Met mijn drukke levensstijl is gezond eten echt wel een vereiste. Ik eet vooral veel eiwitten en groentes en maar weinig brood. Verder is fruit natuurlijk heel belangrijk voor mijn lichaam. Ik begin de dag vaak met havermout en over de dag verdeeld eet ik crackers. Daarop doe ik dan vaak drie eiwitten en één eigeel. Tussendoor eet ik meestal komkommers en paprika’s. ’s Avonds maak ik vaak vis of kip klaar en eet daarbij groenten. Ik koop veel dingen biologisch, bijvoorbeeld kip en ook eet ik biologische eieren. Ik zit er echt niet op te wachten om de hormonen die kippen binnenkrijgen zelf ook te eten. ’’

‘‘Dat vetlaagje wil ik echt niet meer zien’’ Je eet dus heel gezond, maar daarnaast ben je ook fanatiek aan het sporten. Hoe ziet jouw sportschema eruit?

‘’Mijn sportschema is een beetje verschillend, maar op dit moment probeer ik vijf keer per week te trainen. Op vrijdag loop ik hard. Daarnaast doe ik twee dagen in de week bootcamp en in de sportschool doe ik aan krachttraining. Als ik dat om wat voor reden dan ook niet red dan probeer ik thuis wat oefeningen te doen, bijvoorbeeld met gewichten aan mijn benen en schouders. In januari wil ik mee gaan doen aan fitnesswedstrijden, dus dan zal ik ook nog meer op mijn voeding moeten gaan letten.’’

De laatste tijd ben je vooral actief als DJ. Is het dan niet lastig om toch gezond te blijven eten en ook veel te sporten?

‘’Ja, dat is heel lastig. Als ik een nacht gedraaid heb dan heb ik echt zin om te snacken en ik zwicht toch ook wel vaak voor een drankje. Ik probeer het dan te compenseren met sporten, maar niet in het weekend. Dan heb geef ik mezelf trainvrij.

Gelukkig motiveren de mensen in de club mij wel. Ze vragen vaak wanneer ik weer een foto ga plaatsen op killerbodymotivation. Ik denk dus dat ik weer wat meer foto’s ga plaatsen terwijl ik aan het sporten ben, ondanks dat ik nog niet zo gezond eet als ik zou willen.’’

‘‘Mijn auto is mijn plezier’’ Hoe belangrijk is het milieu voor jou?

‘’Het milieu is belangrijk voor me in de zin dat ik mijn kauwgom niet op straat gooi. Daarentegen rij ik niet in een hele zuinige auto. Daar ben ik gewoon niet zo mee bezig. Ik pak wel vaak de fiets, maar niet omdat dat beter is voor het milieu. Ik vind dat echt zo’n geval van dweilen met de kraan open. Ik weet wel dat je altijd bij jezelf moet beginnen, maar als anderen het vervolgens niet doen, dan heeft het toch weinig zin? Daarnaast is mijn auto ook gewoon mijn plezier; daar breng ik vaak urenlang in door.’’

Wat is volgens jou ‘bewust’ leven?

‘’Als je een bewuste levensstijl hebt dan ga je op een goede manier met je eigen lichaam om en ben je daar zuinig op. Daarnaast is het belangrijk dat je een ander behandelt zoals je zelf behandeld zou willen worden. Waarderen wat je hebt in plaats van bezig zijn met wat je niet hebt, is het allerbelangrijkste.’’

Aware Magazine 11

Reportage

Gekreun, gesteun, gezucht en Betalen voor de sportschool? Gemiddeld kost een abonnement toch al zo’n 35 euro als je onbeperkt wilt sporten. Maar om een beetje in vorm te komen, hoef je niet per se een abonnement te hebben. Er zijn talloze apps op je telefoon en filmpjes op YouTube waarmee je thuis kunt bewegen en in vorm kunt blijven. Kleren en schoenen bij de hand, thuis aantrekken en je kunt aan de gang! Het kan allemaal, je moet het alleen even doen. Aan mij de schone taak om te kijken of het daadwerkelijk te doen is en nog belangrijker, of je ook resultaat ziet. Deze week: Insanity challenge.

Door Maaike Schaap Dag 1: dinsdag 20.00 Na wat research gepleegd te hebben op internet, werd ik wel een beetje bang van het éé Insanity programma. Officieel hoor je zestig dagen lang, elke dag intensief te sporten. Door de zware cardiotraining hoort je hartslag zo’n beetje het maximum te bereiken. “Pas op!

Als je niet zo’n goede conditie hebt, kun je last van je hart krijgen,” lees ik voor van een site over Insanity. Maar ik besluit optimistisch te zijn. Het kan toch niet zo zwaar zijn?

De les voor dag één is maar 26 minuten. Piece of cake! Na het eten trok ik mijn sportkleren aan, had een flesje water op de tafel in de woonkamer gezet en ging voor mijn laptop staan.

Het sprietige meisje voor mij deed de oefeningen en ik deed ze na. Na vijf minuten bewegen gutste het zweet al over mijn voorhoofd. Normaal gesproken sport ik twee keer per week in de sportschool. Ik had verwacht dat mijn basisconditie nog wel oké was, maar dit bleek vies tegen te vallen.

Anderhalve minuut achter elkaar op en neer springen, vervolgens anderhalve minuut ‘jumping jacks’. Een paar minuten rust en dan verder met opdrukken en na het opdrukken snel omhoog om te gaan staan. Mijn hemdje werd steeds vochtiger van het zweet en mijn wangen begonnen te gloeien. Als dit

echt elke dag moet, dan wordt het nog een lastige opgave…

Dag 2: woensElke dag 08.00 week test Met de workout n van onze van de vorige avond nog in vaste redacteuren de benen, sta de beste gratis apps ik vandaag en YouTube filmpjes uit met tegenzin om optimaal in vorm op. Ik werk mijn ontbijt te komen. Deze naar binnen, keer: het Insanity wacht een tijdje programma. en ga mij dan

12 Aware Magazine

omkleden om aan de volgende Insanity challenge te beginnen.

Die van gister was 26 minuten.

Die van vandaag? 41 minuten… De video gaat aan en na vijf minuten druppelt het zweet al weer op mijn voorhoofd. Nog 35 minuten te gaan.

Gekreun, gesteun, gezucht, geklaag, maar opgeven? Nee hoor! Mijn tempo ligt weliswaar lager dan die van het meisje in de video, toch lukt het om mezelf te pushen door te gaan. Op de plaats rennen, knieheffen, ‘squats’ en als een schaatser van links naar rechts bewegen. Gister kreeg ik na elke oefening rust. Nu zijn het steeds setjes van vier à vijf oefeningen voordat er een minuut rust komt. Na de eerste set ben ik kapot en we zijn nog niet eens op de helft. Als ze na de rust weer begint met de set, gaat het allemaal een stuk moeilijker. Het is nog vroeg in de ochtend en ik zweet als een otter. Het liefst stop ik er mee, maar ik zet nog even door. Dan wordt het mij echt te zwaar. Ik doe de oefeningen een paar keer en kom dan weer even op adem.

Bij de 37e minuut gaat het meisje in de video met de cooling down beginnen. Ik ben blij, want het is weer klaar voor vandaag. Morgen gaan we weer verder, maar ik kan niet zeggen dat ik daar nou echt blij van wordt.

Dag 3: donderdag 19.15

Tegen iedereen die het wilde horen, heb ik vandaag geklaagd. Mijn benen: ze voelen aan als lood. Een trap oplopen doet pijn aan mijn been-, bil-, en rugspieren. Na een vermoeiende dag vergaderen, interviewen en andere verplichtingen, heb ik het sporten steeds vooruitgeschoven. Na het avondeten is het dan zo ver. Het moet gewoon even gebeuren. In mijn slaapkamer zet ik een hard muziekje op en zet de video weer aan. Het meisje begint een soort vijand te worden. Het is waanzin om steeds weer tot het uiterste te gaan.

Als ik vijf minuten bezig ben merk ik dat het zweet nog niet in vol ornaat over mijn voorhoofd gutst. Misschien werkt het dan wel? Sommige oefeningen doen te veel pijn aan mijn benen en doe ik daarom maar niet. In plaats daarvan blijf ik hardlopen op de plaats of knieheffen. Dit programma duurt ook weer veertig minuten, maar na een half uur gaat de video uit. Mijn vriend komt zo en ik moet nog douchen en koffie zetten. Eenmaal onder de douche baal ik wel een beetje dat ik die laatste tien minuten niet doorgezet heb. Morgen maar tien minuten erbij denk ik optimistisch, maar of dat echt gaat gebeuren…? Die avond staat er ook wat lekkers op tafel en ik voel me ietwat schuldig dat ik van de toastjes en borrelnootjes eet, maar het is ook wel weer een beloning voor drie dagen achter elkaar sporten.

geklaag: een Insanity workout Wat is Insanity?

Insanity belooft je in 60 dagen een strak, afgetraind lichaam. Het zou je vetverbranding een boost geven, je kweekt spieren en je conditie gaat met sprongen vooruit. Het programma bestaat uit buikspieren, conditie, kracht en lenigheid. In het begin is het vooral cardiotraining, later draait het in het programma steeds meer om kracht. Insanity maakt gebruik van intervaltraining waardoor je in relatief korte tijd, veel vet verbrand.

Welke resultaten geeft Insanity?

Meer energie en een betere conditie Optimale vetverbranding Veel centimeters kwijt rond taille, heupen, buik, billen, armen Sterkere en ook zichtbare spieren Afhankelijk van je bouw en startgewicht kun je veel kilo’s afvallen.

Je ziet je lichaam sterker en fitter worden en dat zorgt voor meer zelfvertrouwen.

Insanity is op internet te koop voor 119 euro, maar wil je geen schreeuwende coach langs de zijlijn? Ga dan naar YouTube en vul simpelweg Insanity workout in. Het sprietige meisje Mariedy staat je bovenaan de pagina al op te wachten.

De lunges van dag 3

Foto: Google

Foto’s: Maaike Schaap

Dag 4: vrijdag 15.30

Mijn vrije dag vandaag! Beetje uitslapen, lekker ontbijten en nog even wat werk verzetten tot aan de middag. Het zonnetje schijnt lekker vandaag en het weer nodigde uit om een eind te wandelen. Mijn hond mee aan de riem en wandelen maar. Na een halfuurtje had ik er genoeg van en gingen we terug naar huis. Nog even gewerkt en toen was het weer tijd voor Insanity.

Vol verwachting ging de video aan en deed ik samen met het meisje Mariedy de warming up. Ergens leek het mij wel leuk om weer even actief op de plaats te gaan rennen, afwisselen met knieheffen. Het is niet bijster warm in mijn slaapkamer, dus begon ik al een beetje op de plaats te dribbelen. Maar na vijf minuten schoof ik mijn muis naar de balk toe, waardoor ik kon zien wat er nog zou komen. Het stelde mij een beetje teleur. Vandaag waren het alleen maar oefeningen met mijn benen zoals squats en lunges. Geen gedribbel op de plaats, niet heen en weer springen als een schaatser of hakken-billen.

Niets van dat alles. Braaf heb ik twintig minuten met het meisje meegedaan, maar toen was ik er wel klaar mee. Ik heb de video van de vorige dag opgezocht en ben nog dik tien minuten met cardio bezig geweest. Nu is het klaar en voelt het meer alsof ik wat gedaan heb. Ik ga niet voor niets mijn sportkleren aantrekken en mijn beenspieren te kietelen.

Er moet wel wat meer gebeuren dan dat. Het is het eind van mijn challenge voor deze week en daar ben

ik toch wel blij om.

Al met al…

Het is wel te begrijpen dat mensen deze uitdaging aangaan. Het belooft ook heel wat, natuurlijk. Strak in 60 dagen, wie wil dat nou niet? Toch vergt het wel veel discipline om dit elke dag weer te doen. Het is erg moeilijk om het vol te houden, want je hebt echt wel eens een dag geen zin. En er zit niemand achter je kont aan als je het niet doet. Toch heeft het wel degelijk zin als je deze workout regelmatig probeert te doen. De weegschaal geeft na vier dagen Insanity nog geen andere tekens aan, maar ik merk wel dat ik meer energie heb. En de spierpijn gaat vanzelf weg. Voor mij is het een groot nadeel dat er geen coach langs de zijlijn staat te schreeuwen dat ik door moet gaan. Iemand die ervoor zorgt dat je net dat ene stapje harder zet en jezelf nog iets verder pusht. Je moet het echt voor jezelf doen. Een ander nadeel is het doen van bepaalde oefeningen. Je doet het meisje in de video na, maar je weet niet zeker of je wel goed staat. Voor hetzelfde geld krijg je een blessure aan je rug, omdat je een verkeerde houding had.

Kortom: voor mij is Insanity geen reden om mijn sportschoolabonnement op te zeggen, maar voor mensen die zichzelf wel kunnen pushen om dit elke dag of misschien drie keer per week te doen, gaat het absoluut werken.

Aware Magazine 13

Achtergrond

Biologisch eten ongekend populair ‘‘De consument beseft dat producties anders kunnen’’

Biologisch is hot. Sinds 2002 kopen consumenten structureel meer voedsel dat op deze duurzame wijze is geproduceerd.

Afgelopen jaar steeg de omzet in de branche met bijna 15% en passeerde het de grens van één miljard euro. Ondanks dat de plofkip vele malen goedkoper is, voert ‘scharrel’ de boventoon in de winkelmanden. Die extra euro’s maken voor de consument kennelijk niet uit. Zelfs niet in de huidige economische tijd. “Het klinkt raar, maar de crisis heeft er mede voor gezorgd dat mensen biologisch eten op tafel zetten.”

Door Koen Kobes

B

egin deze eeuw kwamen de eerste duurzaam gemaakte producten met de sticker ‘biologisch’ op de markt. Uitgangspunt van dit voedsel is dat het niet met chemische bestrijdingsmiddelen is geteeld.

Ook moeten vleesproducten diervriendelijk worden geproduceerd. Zo ligt er in het schap 800 gram kipfilet voor vijf euro. Kijkt de consument iets naar rechts, dan ziet hij een groen gekleurd bakje waar 300 gram voor dezelfde prijs wordt gevraagd. De ene kip heeft totaal geen ruimte, wordt volgespoten met chemische bestrijdingsmiddelen en ziet geen daglicht terwijl het andere product aan alle wettelijke voorwaarden van ‘biologisch’ voldoet. “Respect voor mens, dier en onze leefomgeving zijn de uitgangspunten van biologische producten,’’ zegt Miriam van Beek, projectleider van Bio+. Dit is een erkend label dat op honderden supermarktartikelen prijkt. “Consumenten hechten de laatste tien jaar steeds meer waarde aan het welzijn van een varken, rund of kip.”

Voor het tiende jaar op rij steeg de omzet van biologisch voedsel

14 Aware Magazine

Gezond of niet?

De redenen om over te stappen op biologisch eten, lopen uiteen. Zo zijn er veel mensen die gezonder willen gaan leven en daarom duurzaam voedsel kopen. Hoe minder chemische bestrijdingsmiddelen en toevoegingen als zout, hoe eerder het product een label als Bio+ ontvangt. Toch is het tot op de dag van vandaag onbekend of biologisch eten daadwerkelijk gezonder is.

Een recent onderzoek van de Universiteit van Tilburg wees uit dat consumenten die biologisch eten minder last hebben van hartklachten, ademhalingsproblemen en een hoge bloeddruk. Jermaine Lubbers (30), inmiddels twee jaar consequent koper van biologisch eten, noemt dit ‘een logisch gevolg’ van de natuurlijke wijze van productie. “Al die bestrijdingsmiddelen kunnen geen goede invloed uitoefenen op je lichaam. Het is puur vergif.”

Daartegenover staat de grootste onderzoeksanalyse op biologisch gebied die eind vorig jaar door Amerikaanse wetenschappers is opgesteld. Voor de analyse zijn de meest relevante onderzoeken naar biologische producten op een rij gezet. De conclusie is dat de voedingswaarde van biologisch eten nauwelijks verschilt van industrieel geproduceerd voedsel. Zo zitten er niet meer vitaminen in fruit en kent melk geen hogere concentratie eiwitten. De twee onderzoeken geven dus allerminst duidelijkheid. “Gezondheidseffecten onderzoeken is erg lastig, omdat consumenten vaak ook op een ander terrein (on)gezond leven,’’ aldus Johan Bakker, onderzoeker aan de Wageningen Universiteit. “Denk aan beweging, roken en drankgebruik.”

Omslag

Duurzame biologische producten zijn sinds 2002 ontzettend aangeslagen bij de consument. Voor het tiende jaar op rij steeg de omzet van biologisch voedsel. Afgelopen jaar zelfs met 14,3 procent ten opzichte van 2011. De BioMonitor, opgesteld door onder meer Bakker, laat in mei zien hoeveel er door de Nederlandse consument is uitgegeven aan biologische producten. “In 2012 hebben de mensen voor het eerst

meer dan één miljard euro betaald. Het hoogtepunt tot nu toe,’’ vertelt Bakker.

Niet alleen supermarktketens profiteren van de populariteit, ook winkels speciaal gericht op biologisch eten kennen een enorme groei. Zo heeft EkoPlaza zich in een mum van tijd ontwikkeld tot dé biologische markt van Nederland.

Had de keten in 2010 nog drie filialen, intussen zijn het er meer dan zestig.

Volgens Bakker speelt de crisis een grote rol in de vraag naar biologisch

De toenemende vraag naar biologische producten heeft haar gevolgen. De filialen van EkoPlaza schieten als paddestoelen uit de grond. Bron: ANP

voedsel. Ondanks het feit dat de consument minder te besteden heeft, koopt hij steeds vaker dit soort producten. “Je zou zeggen van niet, maar de slechte economische tijd blijkt juist goed voor de biologische branche. De laatste jaren gaan steeds minder mensen uit eten. In plaats daarvan kopen ze in de supermarkt kwalitatief goed voedsel. Veel daarvan is biologisch.

Op deze manier kan men drie keer per week van hoge kwaliteit genieten, in plaats van een keer uit eten.” Gezegd moet worden dat het hierbij vooral gaat om hoogopgeleide (jong)volwassenen met een modaal tot goed inkomen.

“De keuze voor biologische producten speelt vrijwel geen rol bij mensen met een laag inkomen. Uit die klasse koopt alleen de consument op basis van het (dieren)welzijnsaspect biologisch voedsel,’’ aldus Bakker.

De grote schandalen in de vleesindustrie hebben ook hun invloed uitgeoefend. Zo was er begin dit jaar het gesjoemel van verschillende leveranciers met rundvlees. Zij voegden bijvoorbeeld in een lasagne ook paardenvlees, omdat dit een stuk goedkoper bleek. Verder is er vanuit meerdere hoeken kritiek gekomen op de verkoop van plofkippen en haalden nog niet zo lang geleden supermarkten vrijwel alle spotgoedkope chocoladeletters uit de schappen. “Weliswaar een ander soort product, maar het draait om die collectieve verontwaardiging,’’ zegt Bakker. “De discussie rond boeren en chocoladeletters heeft geleid tot een omslag in de supermarkt. Inmiddels bieden winkels maar liefst 85% ‘eerlijke’ cacao aan.” De onderzoeker

denkt dat de consument oorzaak is van die massale kentering. “Mensen beseffen dat producties anders kunnen en de supermarkten moeten daarin mee. De schandalen van de laatste tijd helpen daar zeker aan bij.”

Goed imago

De dertigjarige Jermaine Lubbers is fervent voorstander van biologische producten en koopt niks anders meer.

“Als ik zelf geen tijd heb om boodschappen te doen, geef ik mijn vriendin een lijstje mee met enkel biologische producten. Er ligt bij ons geen ander soort voedsel in de keuken.” Sinds twee jaar leeft Lubbers op deze duurzame wijze. Naast dat hij vier keer per week in de sportschool traint, let hij erg veel op wat hij consumeert. Een paar uur rondsurfen op internet heeft hem drastisch doen overstappen op biologisch eten. “Ik las dat er veel meer in een pot tomatensaus wordt gestopt dan ik op voorhand dacht. Toen ik vervolgens al die E-nummers en extra toevoegingen op het etiket zag, sloeg de knop om. Je kan blijkbaar pasta’s koken waar 80% minder zout in gaat dan bij een doorsnee pasta-gerecht.”

‘‘Je kan blijkbaar pasta’s koken met 80% minder zout’’ Voor Lubbers is biologisch geproduceerd eten helemaal niet prijzig. Zeker niet als je bedenkt wat het allemaal oplevert voor je lichaam. “Ik heb me nog nooit zo fit en vitaal gevoeld als in de afgelopen twee jaar,’’ zegt hij. “Bio-

logisch eten is de prijs helemaal waard, simpelweg omdat je alleen maar verrijkende voedingsstoffen binnenkrijgt.

Voor een biologisch avondmaal voor twee personen betaal je ongeveer drie euro extra. Drink in het weekend een biertje, of beter gezegd, een sapje minder en het bedrag is er al uit.”

Dat er de komende jaren meer Nederlanders biologische producten aanschaffen, lijkt onvermijdelijk. Steeds meer producten krijgen het predikaat duurzaam, waardoor de consument nog vaker kan kiezen. “We zien iedere week nieuwe artikelen die in aanmerking komen voor het Bio+-label,’’ zegt Van Beek. “Hoe breder het biologisch assortiment, hoe beter voor de consument.” Lubbers ziet om zich heen dat de populariteit van biologische producten grote vormen aanneemt. “Op de sportschool lopen veel mensen die bewust hun boodschappen uitkiezen.

Steeds vaker kopen ze biologische zuivelproducten als kwark en melk.

Rijk aan eiwitten voor de spieropbouw en zonder extra toevoegingen als zout.

De perfecte combinatie voor een sporter.” Ook in de ogen van Bakker zal de drang naar biologische producten nog lang niet stoppen. Sterker nog, de consument zal over een paar jaar bepaalde producten alleen nog maar met een biologisch label kunnen kopen.

“We zien het al bij onze oosterburen.

Daar kiest niet alleen een kwart van de mensen bewust voor biologische eieren, ook enkele supermarkten doen dat,’’ merkt Bakker op. “Het imago van de biologische koper is momenteel erg goed en een toppunt lijkt nog lang niet in zicht.”

Aware Magazine 15

Reportage

Tweedehands is zo gek nog niet Boeken, meubels, kleding, huishoudelijke spullen, je kunt het zo gek niet verzinnen of het is te vinden in tweedehands winkels en kringlopen. Het is niet alleen goedkoop, het is ook goed voor het milieu. Veel producten zijn herbruikbaar of hebben onderdelen die opnieuw te gebruiken zijn. Door hergebruik voorkom je CO2uitstoot: er zijn geen grondstoffen en energie nodig om een heel nieuw product te maken. Zo krijgen veel spullen een tweede, een derde, een vierde en soms wel een vijfde leven.

Door Kathie Mollema

O

p de toonbank liggen bergen kleding opgestapeld en alle rekken zijn gevuld. Niet alleen kleding, maar ook schoenen, tassen en accessoires hangen her en der door de winkel. Je hoort het geroezemoes van de vele klanten in de zaak, de rinkelende telefoon en de kledinghangers die tegen elkaar aan klingelen. Er komt een jonge vrouw de winkel binnen en loopt naar de kassa. “Je had gebeld over een tegoed?” zegt ze tegen de vrouw achter de toonbank. “Ja, klopt”, antwoordt Eva, “Nog 60 euro, alsjeblieft, voor jou.” Eva Neervoort, eigenaresse van de tweedehands kledingwinkel ‘Twice’ laat zien hoe goed de zaken voor haar gaan. “Klanten kunnen zelf gebruikte kleding inbrengen, die hang ik in de winkel en als het wordt verkocht, krijgen zij 40% van de verkoopprijs. Mensen maken er gretig gebruik van.”

Eva bezit inmiddels alweer zes jaar haar tweedehands kledingwinkel. “Ik had eerst een ander pand waar ik tweedehands spullen verkocht, maar al na twee jaar groeide ik er uit. Ik verkocht zo goed en kreeg zoveel binnen dat het niet meer in de winkel paste.

Toen kreeg ik het aanbod om hierheen te verhuizen, deze ruimte is twee keer zo groot.” Aan de overvolle winkel te zien is Eva opnieuw toe aan uitbreiding. “Ik merk zeker dat er een toename is van het aantal klanten. Natuurlijk krijg ik steeds meer naamsbekendheid en de crisis werkt mee, voor mij ideaal.

Maar ik denk ook dat mensen tweedehands kleding kopen om bewuster met het milieu om te gaan, dat geldt voor mijzelf ook’’, vertelt Eva.

Verderop in de winkel staat een hip geklede vrouw tussen de kledingrekken te snuffelen. Bo Brouwer vertelt dat ze wel vaker naar tweedehands kledingwinkels gaat of naar de kringloop. “Ik ga graag naar tweedehands kledingwinkels om leuke kleding te zoeken of bij de kringloop om authentieke spulletjes op te duiken.” Al kletsend zoekt Bo verder tussen de kleding. Af en toe haalt ze een item uit het rek en houdt het even omhoog om het goed te bekijken. “Het gaat me niet eens per se om het geld, maar het is altijd mooi mee genomen dat het meestal goedkoper is dan bij gewone winkels. Voor mij is het belangrijker dat al die spullen een tweede leven krijgen in plaats van dat ze in de container belanden. Er worden zoveel dingen weggegooid, dat is toch zonde!”

eigenaar van Harry’s Kringloophal.

De kassa rinkelt af en aan. Een vrouw rekent bij hem af: “Ach, doe maar 50 cent”, zegt Harry nonchalant. Hij heeft, net als Eva Neervoort, ook na twee jaar een nieuwe locatie gezocht voor zijn kringloophal. “Ik ben nu vier jaar voor mezelf bezig. Er zit nog steeds een stijgende lijn in het aantal klanten dat komt, dat kan ik wel goed merken.” Hij weet wel waarom steeds meer mensen tweedehands producten kopen. “Ik denk dat de crisis daar mee te maken heeft, dat mensen niet zo veel geld meer hebben. Maar voor veel mensen is het ook een sport om iets te vinden dat je graag wilt hebben. Daarnaast

Niet alleen tweedehands kledingwinkels doen goede zaken, ook kringloopwinkels hebben het druk.

Bij Harry’s Kringloophal is dat goed te merken. De kringloop staat overvol met spullen. Banken, lampen, televisies, te veel om op te noemen. Achter de toonbank staat Harry de Vries, Foto: Kathie Mollema

16 Aware Magazine

de schade aan het milieu te beperken, dingen te recyclen en her te gebruiken. Het is tegenwoordig echt een wegwerpmaatschappij. Als kringloop gooien wij in principe bijna niets weg, en dingen die wij niet kunnen verwerken gaan naar verwerkingsbedrijven.

Dus wij zitten daar boven op. Om bewust te blijven, maar ook om klanten bewust te maken hoe ze met materialen om kunnen gaan, wat efficient en verstandig is.”

Foto: Kathie Mollema

denk ik dat mensen tweedehands spullen kopen zodat de producten worden hergebruikt.”

Zelf hecht Harry grote waarde aan het hergebruik van allerlei goederen en wil dat met zijn winkel uiten: “Hergebruik van alle spullen is voor mij het meest belangrijk, zonder meer. Het is mijn grootste drijfveer. Toen ik dit bedrijf opzette, was het ook mijn insteek om een winkel te beginnen die goed is voor het milieu. Ik vind het belachelijk als ik zie wat mensen weggooien, terwijl ze dat nog kunnen gebruiken. Het is echt nodig, dat we winkels als deze hebben.

Anders worden veel spullen zo maar afgedankt terwijl ze nu een nieuw leven krijgen.”

In een hoekje tussen de boeken zit Melanie Hellendoorn, een studente, op een stoel een boek te lezen. Voor haar ligt haar hond, met zijn kop op haar voeten. “Ik kom regelmatig in tweedehands winkels, voor boeken, meubels en films. Ik vind dat er een fijne sfeer hangt en ik heb interesse voor oude spullen. Vooral het feit dat die spullen een verhaal hebben is voor mij belangrijk.” Bij de kledingrekken staat Silvia de Jager, een wat oudere vrouw. Ze is druk op zoek naar leuke items voor in haar kledingkast. “Het is tegenwoordig een hype, tweedehands kopen.

Maar ik ga altijd al naar tweedehands winkels, ik vind het gewoon leuk om de snuffelen, om te kijken of er iets tussen zit. Geld is geen reden, het is gewoon een sport eigenlijk. Daarnaast vind ik het belangrijk dat spullen hergebruikt worden, daar ben ik zeker voor. Dat geldt ook voor meubels, vooral kasten.

Tweedehands vind ik prima en voldoet

goed. Als ik moet kiezen tussen een tweedehands echt houten kast of een IKEA-meubel, dan weet ik wel wat langer mee gaat. Ik kies bewust voor tweedehands producten.”

Harry’s Kringloophal is een van vele kringlopen in Nederland, net als Stichting Kringloop Zwolle. De parkeerplaats buiten de kringloop is klein, en elk plekje is bezet. Net als de fietsenrekken, probeer daar je fiets nog maar tussen te zetten. Binnen is de drukte te zien, er staat een lange rij voor de kassa. Overal zie je mensen tussen de spullen neuzen. Leidinggevende Mark Biezing werkt al negen jaar voor Stichting Kringloop Zwolle. “De Stichting bestaat inmiddels al 32 jaar.

Sinds ik hier ben komen werken zie ik niets anders dan een toename in het aantal klanten, maar ook een toename in de toevoer van allerlei goederen.

En steeds meer mensen bellen of wij spullen komen op halen bij hun thuis, je merkt dat daar graag gebruik van wordt gemaakt. Dat houdt ook in dat we veel meer verkopen, meer producten verwerken en ook weer naar verwerkingsbedrijven sturen. We zijn zelf enorm gegroeid, we werken nu in totaal met 104 mensen in twee filialen, voor en achter de schermen.”

Per jaar haal de Stichting meer dan 945.000 kilo aan goederen op. Van alle verwerkte goederen wordt 88% hergebruikt als grondstof of opnieuw verkocht. Mark vertelt dat het voor de Stichting belangrijk is om milieubewust om te gaan met alle goederen die ze binnen krijgt. “Het is een van de uitgangspunten van de Stichting om goed met het milieu om te gaan. We proberen door middel van de kringloop

Ondanks dat het bijna sluitingstijd is, is dat nog niet te zien in de kringloop.

Steeds komen er nieuwe mensen naar binnen lopen. Mark is ijverig bezig achter de toonbank. “Ik vind het soms overweldigend, dan denk je van: die groei zal toch wel een keer stoppen?”

Hij vertelt over de doelstellingen van de Stichting als het gaat om het milieu.

“We zijn een bepaalde weg ingeslagen qua duurzaamheid en dat moeten we eigenlijk nog verder doorvoeren. We hebben nog een lange weg te gaan, dit is nog maar een start. Ik hoop dat deze trend zich door zet en dat mensen zich bewust zijn van wat zij kopen, hoe ze daar mee omgaan en wat ze weggooien. Het liefst wegbrengen naar een kringloop, als het maar goed verwerkt wordt.”

Voor Mark is het ook van belang dat goederen worden hergebruikt en niet zomaar worden weggegooid. “Ik vind het belangrijk dat je dankbaar voor dingen bent, dan ga je anders met spullen om en keil je niet zomaar iets weg. En vooral het feit dat je spullen voor zoveel doeleinden kunt gebruiken is toch geweldig?” Mark glundert: “Het is gewoon heel leuk, ik ga elke dag met plezier naar mijn werk. Ik ben blij ik dat deel uit mag maken van deze organisatie. En is het lonend? Ja, dat is het absoluut.”

Nationale Kringloop Dag In 2009 werd de eerste Nationale Kringloop Dag (NKD) in heel Nederland georganiseerd. Dit wordt gedaan door alle kringloopwinkels die zijn aangesloten bij de Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland (BKN).

Ook dit jaar wordt de NKD weer gehouden. De volgende NKD zal plaatsvinden op zaterdag 5 oktober 2013.

Voor dit jaar is het thema: ‘Lang leve de helden van de kringloop’, om te laten zien wie er werkzaam zijn in de kringloopbranche. Kijk voor meer informatie op Facebook: www.facebook. com/kringloopdag.

Aware Magazine 17

Opinie

Geheim van Hollywood ontrafeld Stiekem willen we allemaal wel wat bewuster leven. Toch is het moeilijk om dat ene koekje te laten liggen of tien minuten te gaan mediteren als GTST net begint. In Hollywood lijken alle sterren tijd zat te hebben voor zo’n bewuste levensstijl, terwijl jij het al een prestatie vindt als je om elf uur in bed ligt. Wat is het geheim van de celebrities? Ontdek het zelf in de top zes van de meest bewust levende Hollywoodsterren.

Door Hanneke Lindenburg

1)

Gwyneth Paltrow

Ze mag dan inmiddels 40 zijn, zo ziet ze er niet uit. Zelf claimt Gwyneth dat dit komt door haar dieet, veel sporten en een algemeen gezonde en bewuste levensstijl. Botox en enige plastische chirurgie hebben vast ook een handje geholpen, maar het kan geen kwaad eens te kijken hoe zij het verder voor elkaar krijgt. Stel, ze doet het zonder medische hulp, dan is het voor ons zeker het proberen waard.

Volgens Gwyneth moet je van sporten een gewoonte maken. Zij heeft een personal trainer die haar aanspoort, wij zullen ons zelf met een yogamatje onder de arm zuchtend naar de sportschool moeten slepen.

Daarnaast raadt ze je aan een jaarlijkse detox te doen, om alle giftige stoffen uit je lichaam te verwijderen. Zelf heeft ze een sapkuur geprobeerd, maar daar ging ze van hallucineren. Dat was niet helemaal de bedoeling. Let daarom goed op welke sapkuur je kiest.

Gwyneth houdt zich niet altijd strak aan haar dieet, ze is ook maar een mens.

Ze drinkt namelijk vaak een glas rode wijn, of rookt op zaterdag een sigaret.

“Ik hou van die momenten, want die geven je de juiste portie ondeugendheid. Dat evenwicht houdt je gemotiveerd,” zo zegt ze in een interview met het Algemeen Dagblad.

2)

Oprah Winfrey

Mediamagnaat Oprah heeft een enorme invloed op veel mensen. 25 jaar lang sprak ze miljoenen huisvrouwen aan en zo is het beeld ontstaan van ‘wat Oprah zegt

18 Aware Magazine

Oprah Winfrey wil mensen inspireren om bewust te leven.

is waar’. Ze probeert haar kijkers te inspireren om een gezond en spiritueel leven te leiden. Haar hele ‘merk’ is opgebouwd rond bewust leven. Ze geeft haar kijkers mee dat ze zelf het heft in handen hebben en dat gezond leven belangrijk is.

Daarbij probeert ze in haar privéleven het goede voorbeeld te geven.

Oprah’s gevecht met de kilo’s is geen geheim, ze heeft elk dieet bekend bij de mensheid waarschijnlijk wel een keer geprobeerd. Inmiddels heeft ze zelf toegegeven dat haar gewicht altijd een gevecht zal blijven en dat ze vooral bewust wil leven.

Spiritualiteit is ook erg belangrijk in haar leven. Samen met Indiase guru

Deepak Chopra is Oprah de ‘21 dagen meditatie challenge’ begonnen.

Mediteren kan je helpen om anders met je gedachten om te gaan. Op deze manier kun je beter tegen prikkels en stress. Ze doet haar best om het ‘zweverige’ imago van mediteren teniet te doen. We weten allemaal dat als Oprah iets doet of aanraadt, binnen de kortste keren miljoenen mensen haar suggestie opvolgen.

3)

Miranda Kerr

Het Victoria Secret-model zegt zelf dat ze geen dieet volgt. Ze houdt zich aan de 80/20 regel. Dit betekent dat je elke dag 80 procent vers en organisch

Foto: Vic

eet. Daar tegenover staat dat ze dan 20 procent ongezonde snacks mag eten. Dat klinkt als een dieet, maar dat is ook maar een term. Het werkt voor haar.

Naast het organische eten is ze ook fan van Nonisap. Dit sap komt van de tropische Noniplant uit Polynesië bij Nieuw-Zeeland. Het zou je weerstand opkrikken, je gaat er goed van slapen en krijgt er enorm veel energie van.

Daarnaast zuivert het ook nog je lever.

Zeg, waarom drinken wij dat spul dan niet allemaal met sloten?

Het supermodel is niet alleen bezig met gezond eten, ook de rest van haar leven leidt ze erg bewust. Ze heeft een biologische huidverzorgingslijn gelanceerd en is ze afgestudeerd als diëtiste.

Daarnaast beoefent Miranda Kerr al meer dan tien jaar yoga (we zullen echt naar de sportschool moeten gaan) en is ze heel open over haar spiritualiteit.

“Ik hou van lezen en ben altijd op zoek naar nieuwe informatie over gezondheid, wellness en spiritualiteit. Ik ben een grote voorstander van gezondheid op alle gebieden: geest, lichaam en ziel,” zegt Kerr in het blad Mindbodygreen.

4)

en ’s avonds gaat ze voor een lekker bordje zeewier. Haar dieet klinkt niet heel aantrekkelijk, maar je moet wat over hebben voor zo’n lichaam.

Eten is niet het enige deel van haar leven waar Jennifer bewust mee bezig is. Naast het strenge dieet werkt ze zich zes keer in de week in het zweet. Ze doet een work-out die bestaat uit 40 minuten cardio, spinning en rennen. Daarnaast is ze ook een yoga-fan. Ze beoefent dit drie keer per week. Ze eindigt haar dag altijd met een stel sit-ups en rekoefeningen. Het is dus niet vreemd dat ze er nog altijd geweldig uitziet, maar je moet er wel wat voor over hebben.

5)

Richard Gere

Dit is een acteur die je misschien niet in dit rijtje verwacht, maar als er iemand met bewust leven bezig is, dan is het Richard Gere wel.

Bewust kun je op veel verschillende manier zijn, zo kan het over eten, sport of spiritualiteit gaan. Gere scoort vooral hoog in de laatste categorie. Hij doet aan yoga, meditatie en hij is een boeddhist. Dit is

Tips van een ster Jennifer Aniston heeft nog wat tips voor mensen die geen personal trainer of een duur dieetplan kunnen betalen, maar wel bewuster willen leven: n Zorg ervoor dat je krachttraining doet, dit schijnt goed te zijn voor je botten en je verbrandt er veel calorieën mee. n Zorg dat sporten in je routine zit.

Je moet oefeningen vinden die je fijn vindt, zoals yoga of fitness, en er dan voor zorgen dat je die elke ochtend of elke avond doet. n Eet vis. Vis is heel goed voor je huid en haar, dus zorg er voor dat je het twee keer per week eet. n Houd van wat je eet. Jennifer eet niet bijster veel junk food. Zelf zegt ze dat je best eens aan je verlangen om iets ‘slechts’ te eten kan toegeven.

Als je de volgende dag maar gaat sporten en alles met mate. nogal opvallend, want boeddhisme is niet heel hip in Hollywood. Je kan dan beter voor kabbala of the scientology kerk gaan als je erbij wil horen. >>

Jennifer Aniston

De actrice is een van de bekendste volgers van dieetrages in Hollywood. Als er een nieuw dieet ontdekt wordt, dan is Jen erbij.

Je moet je natuurlijk afvragen wat er waar is van al die verhalen, maar voor iemand van 44 ziet ze er zeker niet slecht uit. Mensen zijn zo geobsedeerd door het geheim van de bekende actrice dat er zelfs een website bestaat genaamd: The Jennifer Aniston Diet and Workout Routine Secret. Hier vind je alles over de levensstijl van de actrice.

Jennifer heeft al verschillende diëten geprobeerd, zoals het babyvoedingdieet. Hierbij eet je, zoals de naam al doet vermoeden, alleen babyvoedsel. Ook heeft ze het Atkins-dieet geprobeerd dat een tijdje hip was in Hollywood, maar in al het recente organische geweld een stille dood is gestorven.

Nu is Jennifer bezig met iets nieuws: het Zone-dieet. Zo begint ze met een smoothie van bevroren (ja dat lees je goed) stukjes watermeloen, om haar lichaam een kick te geven. De lunch bestaat uit soep met rucola en spinazie

Foto: WIKIPEDIA

Aware Magazine 19

Opinie << Het boeddhisme staat wel voor een hele bewuste manier van leven.

Het boeddhisme is geen religie maar een vreedzame leer. Boeddhisten geloven in reïncarnatie. Hoe je volgende leven eruit ziet wordt bepaald door je karma: het is een optelsom van alle goede en slechte dingen die je in je leven gedaan hebt. Je moet wel heel bewust leven om een beetje een leuk volgend leven te hebben. Gere is op het gebied van karma dan ook goed bezig. Hij is aanhanger van de Dalai Lama. “Ik denk dat het onmogelijk is om niet te worden beïnvloed op elk mogelijk niveau van je bestaan​​,” zegt Gere over zijn relatie met de Dalai Lama, in een interview op de Indiase televisie. “Je geest en het hart zijn totaal veranderd.” Daarnaast zet hij zich actief in voor de bevrijding van Tibet. Met dat volgende leven zit het wel goed.

6)

Madonna

De iconische zangeres is er niet zo happig op om haar gezondheidsgeheimen te delen. Ze is inmiddels 54 jaar en veel mensen zouden er zo goed uit willen zien na hun 50ste. Toch komt er sporadisch informatie naar buiten over het gezondheidsregime van de Queen of pop.

Zo zou ze een macrobiotisch dieet volgen om gezond te blijven. Dit dieet zorgt voor je inwendige ‘tuin’, maar dan zonder compost en schepjes.

Door op deze manier te eten heb je altijd genoeg goede bacteriën in je darmen. Mooi van binnen zorgt voor mooi van buiten. Natuurlijk heeft zij de hulp van een persoonlijke Japanse kok, die haar een combinatie van volle granen,

Advies van een diëtiste Al die Hollywooddiëten klinken heel veelbelovend, maar zijn ze ook geschikt voor de gewone mens? Die vraag stelde ik aan diëtiste Janet Grave.

“Mensen nemen wel echt een voorbeeld aan de diëten die bekende mensen volgen. Ze nemen deze voedingspatronen dan klakkeloos over en gaan ervan uit dat ze hetzelfde resultaat krijgen. Diëten op deze manier is niet effectief want niet ieder lichaam werkt hetzelfde. Als je bijvoorbeeld kleiner of groter bent dan de gemiddelde mens, dan heb je al een hele andere behoefte. Daarom is er ook zo’n divers aanbod aan diëten, bij ieder mens werkt iets anders.”

Een Hollywooddieet volgen is dus niet de manier om bewust te leven volgens Janet, maar welk dieet moet je dan volgen?

“Eigenlijk is het hele diëten een valkuil. Een dieet krijg je op een presenteerblaadje aangeboden en dan hoef je zelf niet na te denken. Je past je leven op zo’n drastische manier aan, dat het niet bij je levensstijl past. Daarom kun je zo’n dieet nooit langere tijd volhouden.”

Wat moet je dan doen als je op een bewuste manier met voeding om wil gaan?

“Bij het aanpassen van je voeding is het heel belangrijk dat het past in je leven. Factoren als wel of niet werken, wel of geen gezin hebben, zijn dingen om rekening mee te houden. Je moet zorgen dat je dieet binnen je levensstijl pas. Ga daarnaast terug naar de basis, de schijf van 5 met een knipoog naar de huidige voedingsmiddelen.”

groenten, zeewier, tempé en gewone soja voorzet.

‘Tuinieren’ is niet het enige wat Madonna doet om gezond te blijven. Ook zorgt ze dat ze drie uur per dag sport.

Ze begint met yoga in de sportzaal in haar eigen huis. Daarna gaat ze naar de sportschool voor een les pilates en dan kan ze na de lunch nog kiezen uit zwemmen, hardlopen, fietsen of paardrijden.

Misschien is ze een beetje te fanatiek in haar dieet en sportregime, maar het is wel bewezen dat je leven lang in beweging blijven kan helpen tegen rimpels. Het verouderingsproces wordt namelijk vertraagd en je hebt minder kans op verschillende ziekten.

In dat opzicht kunnen we allemaal een voorbeeld aan Madonna nemen, maar laten we dat wel met mate doen, want haar leven moet pas echt vermoeiend zijn.

Verschillende diëten in Hollywood Er zijn zoveel verschillen dieetrages geweest in Hollywood, dat het bijna niet bij te houden is. Om je te laten zien wat de sterren gebruiken om fit te blijven, vind je hieronder een paar voorbeelden van Hollywooddiëten: Het Atkins-dieet. Bij dit dieet is het de bedoeling dat je zo min mogelijk koolhydraten binnenkrijgt. Je mag geen brood, pasta, rijst, granen, aardappelen, snoep en gebak. Wat mag je dan wel eten? Kleine hoeveelheden groenten, fruit en melkproducten. Daarnaast mag je zoveel vlees, vis, eieren, noten, kaas, boter en olie eten als je wil. Onder andere Renée Zellweger, Bill Clinton en Barbra Streisand zijn aanhangers van dit dieet.

Het South Beach-dieet. Veel sterren zijn fan van dit dieet omdat je het makkelijk vol kan houden. Bij dit dieet leer je in drie fases een nieuw eetpatroon aan. De eerste fase is het niet eten van geraffineerde koolhydraten. In de tweede fase kun je weer wat goede koolhydraten eten. De laatste fase is een levenswijze, dit deel van het dieet houd je de rest van je leven vol. Oprah Winfrey en Hilary Clinton zweren bij dit dieet.

Het Zone-Dieet. Eigenlijk wil iedereen een dieet volgen zonder honger te lijden, dat kan met het Zone Dieet. Dit is bedacht door Dr. Sears. Hij denkt dat eten niet alleen gemaakt is om honger te stillen, maar dat het kan werken als medicijn voor je lichaam. Bij dit dieet mag je producten met magere eiwitten en met natuurlijke koolhydraten consumeren. Voordeel is dat je op een dag best veel mag eten, maar je valt niet snel af. Jennifer Aniston en Sarah Jessica Parker blijven op deze manier gezond.

20 Aware Magazine

makkelijker gezegd, dan gedaan

Sabine van der Spoel

Een weekje bewust eten

V

oor deze editie van Aware Magazine werd aan mij gevraagd of ik een weekje bewust wilde gaan eten. Prima! Dat leek me niet zo moeilijk. Ik woon mijn hele leven al op Zeijerveld, een klein dorpje net buiten Assen. Ik woon hier tussen de boerderijen en veel van mijn buren hebben een groentetuintje. Bij mij thuis zijn we hier geen uitzondering op. Ook nuttig ik al zeker negen hele jaren geen vlees. Ik dacht dat het bewust eten me vrij gemakkelijk af zou gaan. Maar dat viel toch wel een beetje tegen…

De eerste dag viel reuze mee. Ik had aan mijn moeder doorgegeven dat ik een weekje bewust wilde gaan eten en dat was geen enkel probleem. Daarom aten we die avond aardappelen en boontjes uit de tuin. Maar de tweede dag werd al wat lastiger.

Er zijn zoveel dingen waar je niet bij stil staat. Waar komt het brood vandaan dat ik eet? Is de melk die ik drink wel biologisch? En de tomatensoep die ik op school heb gegeten, wat zit daar precies in? Je eet zoveel dingen waarvan je geen idee hebt wat er precies in zit.

Diezelfde avond besloot ik dat ik mijn moeder best even kon helpen met het avondeten. Zo kon ik de boel wat beter in de gaten houden. Ze vertelde me dat we wel spruitjes uit de tuin konden eten. Ik wist niet eens dat we spruitjes in de tuin hadden, maar goed, die hadden we dus.

Ik moet eerlijk toegeven dat ik me thuis niet zo bezig hou met de groentetuin, dat is meer iets voor mijn vader. Dus in eerste instantie dacht ik dat de boerenkool dit jaar gruwelijk aan het mislukken was, maar die mislukte boerenkoolplanten bleken spruitjesplanten te zijn. Gelukkig heb ik die gedachte nooit hardop uitgesproken tegen mijn vader!

“Ik heb iets gegeten waarvan ik nog steeds niet precies weet wat het is” Woensdagavond zou ik met mijn nichtje uit eten gaan in Rotterdam. Ik had haar verteld dat ik een beetje bewust probeerde te eten en zij wist wel een leuk restaurantje. En dat was het inderdaad. Ik heb iets gegeten waarvan ik nog steeds niet precies weet wat het is. Gh’ti Koekoe was de naam van mijn gerecht, een vegetarisch gerecht met een heleboel groente. Het was echt heerlijk. Na het eten besloten we om nog even ergens een drankje te doen. Ik zat nog niet of mijn nichtje kwam al snel aanzetten met een vreemd biertje. Prima, dacht ik. Maar een paar biertjes later bedacht ik me dat dit niet echt bewust was. Zo zie je maar weer dat het bewust eten, of in dit geval drinken, best moeilijk is.

Gelukkig ging de donderdag beter. Ik heb extra goed gelet op wat ik naar binnen werkte en ik heb zelfs iets nieuws geprobeerd, namelijk falafel maken. Normaal koop ik dit kant-en-klaar in de winkel, maar je kan dit ook heel makkelijk zelf maken.

In de supermarkt had ik een pakje biologische falafel mix gekocht en het was heel gemakkelijk om te maken. Wat dat betreft raad ik het iedereen aan. Maar daartegenover staat dat biologisch soms een stuk duurder is. Zo betaal je bij de Albert Heijn minimaal een euro voor een biologisch pak melk, terwijl het goedkoopste pak melk 69 cent kost. Voor iemand die op de kleintjes moet letten, kan dat op jaarbasis best veel schelen. En dan hebben we het alleen nog maar over melk. Ik kan me goed voorstellen dat veel mensen het zich simpelweg niet kunnen permitteren.

Inmiddels loopt mijn weekje bewust eten ten einde. De laatste dag is aangebroken. Ik had me vandaag netjes aan mijn eigen regeltjes gehouden. Alleen had mijn moeder voor het avondeten stamppot worteltjes gemaakt. De wortels kwamen uit de tuin, de aardappelen kwamen uit de tuin en de uien kwamen uiteraard ook uit de tuin. Niks mis mee zou je zeggen.

Alleen ik hou niet zo erg van stamppot. Dus ik schepte bescheiden op.

Na het eten besloten mijn moeder en ik om nog ‘even’ een kijkje te gaan nemen in het centrum. Maar goed, vrouwen en winkelen, dat duurt altijd langer dan de bedoeling is. Voor we het wisten was het al weer half negen en opeens voelde ik mijn maag rommelen. Ik had honger. Dus helaas moet ik aan jullie bekennen dat mijn weekje bewust eten eindigde in de snackbar.

Liefs,

Sabine

Aware Magazine 21

Informatie

Bewuste uitjes in Nederland Geen zin om naar een pretpark te gaan of om de hele dag thuis te spenderen? Staatsbosbeheer organiseert in de herfst allerlei leuke bosactiviteiten en er bestaan genoeg andere gekke, rustgevende en unieke uitstapjes. Wat dacht je van een zweefvlucht of van koe knuffelen?

Door Janet Oortwijn

Z

weefvliegen is vliegen zonder gebruik te maken van een motor. Begin je bij het lezen van de vorige zin al te bibberen van angst? Dan is het niets voor jou. Voor een prijsje van ongeveer veertig euro kun je Nederland eens van bovenaf bekijken. De vluchtduur hangt af van de thermiek, warm stijgende lucht, en is van tevoren dus niet vastgesteld. Thermiek ontstaat doordat de lucht plaatselijk sterk verwarmd wordt door de zon. De lucht begint te stijgen wanneer deze warmer is dan de omgeving. Het vliegtuig wordt in de thermiek gehouden door de zweefvliegers waardoor het vliegtuig omhoog gedrukt wordt. Hoogtes in Nederland van 1500 meter zijn daarom niet uitzonderlijk. In elke provincie zit wel een zweefvliegclub waar men vluchten organiseert. Voor meer informatie en een overzicht van de zweefclubs in Nederland surf je naar www.zweefportaal.nl Foto: Picasaweb

E

r zijn ook weer genoeg avonturen te beleven in het bos deze herfst. Het Staatsbosbeheer heeft het ‘Nieuwe Wildernisseizoen’ geopend en tijdens dit seizoen kun je de natuur van dichtbij beleven. Op Terschelling kun je elke maandagochtend een prachtige ochtendwandeling maken. Deze actie kost zes euro en loopt tot en met de maand oktober. De gids van Staatsbosbeheer laat je de prachtige duinen van het eiland zien.

Op 12, 19 en 26 oktober kan je samen met Staatsbosbeheer op zoek naar bronstige edelherten. In de herfstperiode strijden de mannetjes weer om de vrouwtjes. Beleef het schouwspel van dichtbij door mee te doen aan de excursie van Staatsbosbeheer.

De excursies vinden plaats bij de Oostvaardersplassen. Voor meer informatie en voor andere activiteiten neem je snel een kijkje op www.staatsbosbeheer.nl/activiteiten

Foto: Staatsbosbeheer

O

p de boerderij van Jaap en Marenthe Hupkes in Voorst kun je een koe knuffelen.

Koe knuffelen is inmiddels zeer bekend geworden in Nederland. Voor een prijsje vanaf 47,50 euro heb je al een innige omhelzing met de koe. Kijk voor meer informatie op www.koeknuffelen.nl

Foto: Flickr

O

p 26 oktober vindt de ‘Nacht van de nacht’ plaats. Een initiatief van diverse milieu- en natuurorganisaties met als doel aandacht vragen voor de gevolgen van lichtvervuiling. In de nacht van zaterdag 26 oktober op zondag 27 oktober gaat de klok ook een uur achteruit en kunnen we extra lang genieten van het duister. In deze nacht worden er vanaf Groningen tot aan Maastricht verschillende activiteiten georganiseerd. Op de website www.nachtvandenacht.nl is er een kaartoverzicht te vinden, klik een plaatsnaam aan en kijk wat er te doen is.

Foto: Wikimedia.org

22 Aware Magazine

Recept voor appelbrownies Van kleins af aan heb ik altijd graag dingen gebakken. Sinds kort ben ik me gaan verdiepen in eten en wat eigenlijk goed voor je is. Zo ben ik naar alternatieven gaan zoeken voor bloem, boter en suiker. Ik wilde gezondere en biologische producten gebruiken in al mijn baksels. Zo vervang ik in recepten de bloem met speltbloem, de suiker met rietsuiker en boter met plantaardige margarine. De uitkomst is precies hetzelfde en een goed alternatief voor mensen met voedselallergie of als je gewoon gezonder wil bakken. Zo heb ik een heerlijk recept voor appelbrownies waar iedereen van zal genieten. Dit recept is goed voor ongeveer twaalf brownies.

Door Hanneke Lindenburg ingrediënten:

n 115 gram plantaardige margarine n 200 gram rietsuiker n 1 ei n 3 middelgrote appels n 65 gram walnoten n 130 gram speltbloem n ¼ theelepel zout n ½ theelepel wijnsteenbakpoeder n ½ theelepel baksoda n 1 theelepel kaneel

Instructies:

n Je begint met het smelten van de boter. Dit kun je gewoon in een steelpannetje doen.

Verwarm je oven voor op 180 graden. n Terwijl de boter smelt (houd het wel in de gaten) kun je de appels schillen en van het klokhuis ont doen. Daarna snij je de appels in kleine blokjes. Niet te klein want anders proef je ze niet meer, maar ook niet te groot. n Daarna moet je de walnoten fijn hakken. Zorg ervoor dat er niet te grote stukken overblijven, want dat is geen succes in het eindproduct. n Je kan nu de gesmolten boter in een grote mengkom doen. Mix de boter, rietsuiker en het ei door elkaar. Zorg dat je het zo’n 5 minuten opklopt, totdat het luchtig is. Dit is heel belangrijk voor de smaak van de brownies. n Voeg de appels en de walnoten aan de botermix toe. Niet met een mixer kloppen, maar voorzichtig met een lepel er door heen roeren. Als de appels een beetje bedekt zijn met boter dan is het goed. n In een andere mengkom roer je de speltbloem, zout, bakpoeder, baksoda en kaneel door elkaar.

Roer nu met een lepel langzaam de bloemmix door de botermix. Zorg ervoor dat je niet alles in een keer erbij gooit, hier krijg je grote klonten van. n Vet nu een taartvorm of cupcake vormpjes in met plantaardige margarine. n Vul de vorm met het beslag. Zorg ervoor dat het beslag gelijkmatig over de vorm verdeeld is. Als je cupcake vormpjes gebruikt, vul ze dan ongeveer drie kwart. n Bak het beslag ongeveer 35 minuten in een voorverwarmde oven. Als je een tandenstoker in het midden steekt en er blijft geen beslag aan kleven, dan zijn je brownies klaar. Enjoy!

Foto: Liz Berg

Aware Magazine 23

Reportage

Je maaltijd aanbieden aan mensen uit d Deze week ging ik bij twee verschillende thuiskoks langs in Amsterdam. Beiden bieden ze hun maaltijden aan op de populaire website Thuisafgehaald.nl. Een simpel concept met een groot succes.

V

Thuisafgehaald.nl ziet Jennifer als een

kwam er een moeder eten halen voor haar hele gezin. Maar je hebt ook veel mensen die alleen zijn en geen zin hebben om zelf te koken. Het is fijn om iets voor andere mensen te doen en zo heb ik het idee dat ik wat bijdraag aan de maatschappij. En het is erg leuk om hier zelfvoldoening uit te halen.”

Vijf over zes. Terwijl de bel gaat, piept de oven. Een jonge, blonde vrouw komt binnen en stelt zichzelf voor als Marjon.

Ze haalt haar plastic bakje uit haar tas en Jennifer vult het met drie stronken witlof en twee grote scheppen aardappelpuree. “Ik haal best vaak eten via de website en het bevalt me erg goed. Het is me nog nooit overkomen dat ik het niet lekker vond”, vertelt Marjon terwijl Jennifer haar het gevulde bakje teruggeeft. “Ik houd er namelijk niet van om voor mezelf te koken.”

hobby die haar wat te doen geeft.

“Ten eerste heb ik een reden om naar de supermarkt te gaan.” Terwijl ze de witlof marineert en er een klontje boter op doet, vertelt ze verder. “Gisteren

Als ik thuis vol verwachting mijn eerste hap neem, snap ik waarom Jennifer al meer dan 135 positieve bedankjes heeft ontvangen op haar website. Het eten is inderdaad om te smullen.

Door Desi Ridder

ol spanning bel ik aan bij de 32-jarige thuiskok Jennifer Brouwer. Terwijl haar vriend me binnenlaat, staat Jennifer de witlof in de keuken te tellen. Voor vandaag staat er Lof voor de Lof op het menu.

‘Lof met ham en kaas uit de oven en daarbij een lekkere portie aardappelpuree’ zo staat de maaltijd voor 4,50 euro aangeboden op Thuisafgehaald. nl. Het kleine sfeervolle huisje ziet er geleefd uit. De keuken is net als de rest van het huis wat rommelig, maar schoon.

vriend moest dan aflezen wat er op de weegschaal stond, want dat kon ik zelf niet. Een paar uur later stonden er vier taarten op het aanrecht en belde ik mijn vrienden en familie maar weer.

‘Komen jullie langs, want ik heb weer veel te veel taart.’ En op die manier kon ik mijn ei echt kwijt.”

Zelfvoldoening

Eerste maaltijd

Jennifer is anderhalf jaar actief op de website en heeft al meer dan 250 maaltijden verkocht. “Thuisafgehaald.nl is begonnen toen ik van het ene op het andere moment geen werk meer had.

Ik heb koken altijd leuk gevonden, dus toen ik thuiskwam, ging ik achter de computer zitten en googlede ik ‘online eten verkopen’. Zo kwam ik op Thuisafgehaald.nl.

Twee dagen later bood ik mijn eerste maaltijd aan: champignonsoep.

Deze verkocht ik aan Ronald, die komt vanavond toevallig ook.”

Jennifer heeft de ziekte MS en is afgekeurd om te werken. Haar ogen zijn erg slecht, dus urenlang computeren of lezen gaat haar moeilijk af. “Toen ik ziek werd, kon ik eigenlijk niks meer zien.

Toen ik langzaam weer begon met lezen, merkte ik dat recepten mij beter afgingen dan krantenartikelen, dus las ik maar een taartrecept. Vervolgens maakte ik hem dan ook maar. Mijn

24 Aware Magazine

e buurt: het succes van Thuisafgehaald.nl De volgende dag fiets in naar thuiskok Chef Guy. Terwijl ik de Oude Nieuwstraat in fiets, een straat midden in het Red Light District, zoek ik het huis van Guy van Aal. Op het raam zie ik al een sticker met Chef Guy erop, dus ik parkeer mijn fiets en bel aan. Terwijl Guy de deur open doet in zijn witte koksbuis komt er een heerlijke oosterse geur op me af. Voor zeven euro staat er ‘Groene curry met biefstuk en waterkerssalade’ op zijn menu voor vandaag.

Ambitieus

Dat de 31-jarige Guy zijn werk serieus neemt, is overduidelijk. Op de tafel staan zes bruine kartonnen bakjes met curry en rijst. “Ik heb de curry en de rijst maar in aparte bakjes gedaan,’’ vertelt Guy. “Anders wordt het een beetje drapperig en dat is zonde van de smaak.” Terwijl Guy over zijn ambities begint te vertellen, heb ik meer het gevoel dat ik in een klein restaurantje zit dan bij een thuiskok die z’n eten aanbiedt op Thuisafgehaald.nl. “Ik zit nu ongeveer vier weken op Thuisafgehaald. nl. Ik bied van dinsdag tot vrijdag maaltijden aan. Hiervoor werkte ik bij het elektronicabedrijf Canon. Toen ik daar wegging, nam ik me voor om een jaar de tijd te nemen om een restaurant op poten te zetten. Ik heb eerst drie maanden stage gelopen bij restaurant Wannemakers hier op de Singel,’’ vertelt hij enthousiast, terwijl hij zijn waterkerssalade maakt.

“In augustus ben ik een maand in London geweest. Mijn inspiratiebron is Yotam Ottolenghi. Ik heb al zijn kookboeken gekocht en hem vervolgens een brief geschreven met de vraag of ik daar een maandje stage mocht Foto: Maarten Kools lopen. Hij zei: ‘Als je snel en hard werkt, ben je van harte welkom.’”

Guy’s werkwijze

Terwijl Guy de salade bij de rijst schept vertelt hij hoe hij te werk gaat. “Op

Hoe werkt Thuisafgehaald.nl?

De afhaler

Zodra je geregistreerd bent als afhaler, krijg je dagelijks een e-mail van koks bij jou in de buurt. Als je een keus hebt gemaakt, klik je op ‘afhalen’ om de maaltijd te bestellen bij de kok. Vervolgens wordt jouw bestelling via de mail doorgegeven. Wanneer de kok je bestelling accepteert, ontvang je een e-mail met een bevestiging en contactgegevens van de kok. Je betaalt altijd gepast bij de kok en het handigste is om zelf een bakje mee te nemen. Nadat je van de maaltijd hebt gesmuld, kun je de kok een bedankje geven via de site. In je mailbox ontvang je een e-mail met een link van de website waarmee je de kok een bedankje kunt sturen.

De kok

Zodra je geregistreerd bent als kok, heb je de mogelijkheid om dagelijks een maaltijd aan te bieden. Als je een maaltijd online plaatst, beschrijf je onder andere: de titel van de maaltijd, gebruikte ingrediënten, tot welk tijdstip de afhaler zich kan opgeven, op welke dag de maaltijd beschikbaar is en de prijs per portie. Vervolgens kun je bestellingen accepteren of afwijzen.

Bijdrage

Voor afhalers is het gebruik van de website helemaal gratis. Koks betalen een kleine bijdrage per verkochte maaltijd: 10 procent van de maaltijdprijs, met een maximum van 25 cent. Als een thuiskok een maaltijd aanbiedt voor 3,75 dan komt er op de website 4,00 euro te staan. De afhaler betaalt 4,00 euro aan de kok waarvan 25 cent naar Thuisafgehaald.nl gaat. Thuisafgehaald is een stichting zonder winstoogmerk. zondag zet ik het menu voor de hele week op de site. Daar ben ik zo’n twee uur mee bezig. Op maandag ga ik naar de koksschool en dinsdag kook ik de eerste maaltijd. Ik houd alle gerechten een beetje op dezelfde prijs zodat ik ook tegen die koers kan gaan inkopen.” Het aanrecht is inmiddels weer spic en span en het laatste mes wordt afgedroogd. “Meestal kunnen de mensen zich tot 14.00 uur inschrijven. Ik begin dan rond 14.30 uur met inkopen doen en ben daar ongeveer een uurtje mee bezig. De maaltijd van vandaag kostte veel tijd omdat ik alles zelf maak. Maar dat proef ik dan wel terug en dat vind ik erg leuk.”

Guy vindt het concept van Thuisafgehaald.nl ideaal. “Het is een goedkope manier om eten aan te bieden en ik denk dat het kwalitatief beter is dan een afhaalmaaltijd bij de Albert Heijn.

Ik doe mijn boodschappen meestal bij de groenteboer en de slager. Sommige dingen haal ik ook wel bij de supermarkt, maar ik hou meer van de kleine ambachtsman. Ik vind het belangrijk dat de dieren een goed leven hebben gehad en niet helemaal zijn volgespoten met antibiotica en dat soort dingen.”

Voor vandaag verwacht Guy vier eters, de dag daarvoor had hij er vijftien. Als hij de bakjes aan het dichtplakken is,

wordt er aangebeld. Moeder Monique komt binnen met haar zoontje en begroet Guy enthousiast. Ze is hier vandaag om voor de tweede keer eten te halen. “Ik vind Thuisafgehaald.nl helemaal briljant! Ik eet voornamelijk biologisch, dus ik haal alleen maaltijden als het echt goed uitkomt of als ik denk: oh hier ga ik wel van watertanden. Vorige week had Guy zo iets lekkers: vis in banenblad met groene mangosalade. Heerlijk! Dat zijn van die dingen die ik niet zelf ga maken.”

Dat Monique meer dan enthousiast is over de kookkunsten van Guy, blijkt als hij nog een ander bakje uit de koelkast haalt. “Monique vroeg of ik de maaltijd van gisteren ook wilde bewaren, dus ze haalt er twee op.”

Monique is nu ongeveer bij acht verschillende thuiskoks langs geweest en bij sommige daarvan komt ze vaker terug. Guy is daar één van.

Als Monique en haar zoontje weer weg zijn, warmt Guy zijn curry voor me op.

Ik denk dat het inderdaad een ontzettend goed idee is dat Guy zijn eigen restaurant begint, want voor deze heerlijke curry kom ik zeker terug!

Lijkt het jou ook wat om eten te bestellen bij Jennifer, Guy of een andere thuiskok bij jou in de buurt? Kijk op www.thuisafgehaald.nl.

Aware Magazine 25

Informatief Door levensmiddelenindustrie weten we vaak niet wat er in ons eten zit

De verslavende werking van E-nummers Het lijkt erop dat de kreet ‘weet wat je eet’ steeds lastiger wordt om na te streven. De etiketten op je boodschappen worden namelijk kleiner en kleiner en de lijst met ingrediënten die erin zitten langer en langer. Als je op de verpakking van producten kijkt zie je namen als monosodiumglutamaat en titaniumdioxide. Als consument begrijp je dit soort namen meestal niet en word je in het ongewisse gelaten. Hebben we nog wel enig idee wat we eten en welke stoffen er aan ons voedsel worden toegevoegd?

Door Elsemieke Wormhoudt

H

oe gemakkelijk is het om na een lange werkdag je bami in de magnetron op te warmen?

Of om tijdens die vier uur dip even snel een reep te verorberen? En die graai in de snoeppot dan, voordat je het kantoor verlaat? Of de late vette snack na een avondje stappen. Vergeet vooral ook niet de toastjes met brie op tafel op vrijdagavond en de bak chips erbij. Of dat lekkere taartje tijdens een verjaardag. En ah toe, neem er een lekker biertje bij. Als je toch bezig bent kun je ook wel een paar stukjes kaas en worst van de schaal nemen. Kom op nou, dat is toch gezellig?!

‘’Wij Nederlanders zijn echte gezelligheidseters’’ Precies, daarmee sla je de spijker op z’n kop. Eten is een sociaal gebeuren en wordt vooral als gezellig gezien.

Er wordt helaas meestal niet nagedacht over de toevoegingen die in dat lekkere gebakje of stukje kaas zitten.

André Raven van ‘Raven voedingsadvies & coaching’ zegt hierover: ‘’Wij Nederlanders zijn echte gezelligheidseters. Je kan het ook wel emotie eten noemen. Bij elke gelegenheid hoort een bepaald eetmoment. Als je niet meedoet met al dat lekkers op een verjaardag word je al gauw saai gevonden.’’ Toch zijn juist diegenen die de kracht bezitten om regelmatig een taartje of biertje af te slaan heel bewust met hun lichaam bezig en eigenlijk allesbehalve saai. Ze geven de verslavende E-nummers die in dat lekkere, snelle voedsel zitten geen kans om hun lichaam te vermoeien.

26 Aware Magazine

Een poosje terug kwam het programma ‘Radar’ van de Tros met een uitzending over de toevoegingen die in onze voeding zitten, ook wel Enummers genoemd. Aanleiding voor dit programma was een uitzending van de Britse kok Jamie Oliver. In één van zijn programma’s gaat hij op bezoek in de Verenigde Staten. Hier laat hij de Amerikanen zien dat veel afvalvlees terecht komt in de hamburgers van McDonalds. Om het eetbaar te maken gooit de levensmiddelenindustrie ammonia door het afvalvlees, dat eigenlijk voor honden is bedoelt. Dit zogeheten ‘pink slime’ is in Nederland gelukkig verboden, maar Tros Radar vraagt zich wel af of wij Nederlanders wél weten wat er in ons voedsel zit.

Additieven

Wat betekent dat nu eigenlijk, een E-nummer? E-nummers zijn eigenlijk additieven. Additieven zijn weer een soort hulpstoffen die aan levensmiddelen worden toegevoegd om de kwaliteit van het product te verbeteren. Additieven, oftewel E-nummers, hebben geen voedingswaarde. Wat doen ze dan toch

in ons voedsel? Dat zit zo: E-nummers maken een product langer houdbaar.

Daarnaast kunnen ze ook bijvoorbeeld snoep van kleur doen laten veranderen of ze versterken de smaak van een product. E-nummers komen niet van nature in ons voedsel voor, maar de additieven worden toegevoegd door levensmiddelenfabrikanten.

Additieven worden ook wel E-nummers genoemd omdat het stoffen zijn, waarvan een aantal zelfs al in de jaren ‘50 door de Europese Unie zijn goedgekeurd. Die ‘E’ staat dus eigenlijk voor ‘Europese Unie’. Als de hulpstoffen zijn goedgekeurd door de EU, dan zal het wel goed zijn toch? Brussel past namelijk strenge regels toe, zou je denken. Wat is dan precies het probleem?

Bart van Opzeeland van Foodwach zegt hierover in de uitzending van Tros Radar: ‘’Wat je ziet is dat de regels omtrent E-nummers de afgelopen jaren steeds strenger zijn geworden. Het probleem is dat die ‘oude’ E-nummers die rond 1950 zijn goedgekeurd nooit aan het huidige strenge regime zijn getest,’’ zegt Van Opzeeland. ‘’Als we deze additieven op dit moment weer zouden testen dan zal je zien dat een aantal van die E-nummers eigenlijk helemaal niet meer in ons eten zouden moeten zitten.

Ze zouden nu niet meer door de keuring heen komen.’’

Dikmakers

Neem nu bijvoorbeeld het additief E102. Dit is een synthetische stof die bijvoorbeeld snoep die aantrekkelijke, felgekleurde gele kleur geeft. Helaas blijft het hier niet bij. E102 zou namelijk ADHD kunnen opwekken en ook kun je er eczeem van krijgen. In Noorwegen, Finland en Oostenrijk is deze stof daarom al verboden. Het is dus wel duidelijk dat het E-nummer 102

Foto: Elsemieke Wormhoudt

omstreden is. Toch valt dit E-nummer bijna in het niets bij smaakversterker E621, waarvan zelfs gefluisterd wordt dat het de hersenen zou aantasten.

Keihard bewijs is hier echter niet voor, maar zeker is wel dat dit additief ervoor zorgt dat je die héle zak chips leeg wilt eten en niet een beetje. Je kunt het E-nummer dan ook vinden in lekkernijen als chips, snoep en koek, maar ook in die kant-en-klaar maaltijd die je na je werk even snel naar binnen werkt.‘’Normaal gesproken zou je, nadat je een zak chips hebt leeggegeten, spugend op de grond moeten vallen. Je maag kan namelijk helemaal niet zoveel vetten aan,’’ zegt voedingsadviseur André Raven. ‘’E621 zorgt ervoor dat je toch door kan blijven eten. Monosodiumglutamaat, zoals E621 ook wel wordt genoemd, is echt een killer.’’ Raven gaat zelfs nog een stapje verder. Hij staat namelijk achter de vermoedens dat dit additief kanker veroorzaakt. ‘’Er zijn hier geen keiharde bewijzen voor, maar de dierproeven liegen er niet om.’’ Het is lastig om dit E-nummer uit je voedingspatroon te bannen, want op de verpakking vind je vele schuilnamen waaronder bijvoorbeeld de aanduiding ‘gistextract’.

Fabrikanten laten je als consument op deze manier in het ongewisse.

‘’Monosodiumglutamaat is echt een killer’’ Misleiding

Dat consumenten misleid worden door de levensmiddelenindustrie lijkt haast onvermijdelijk. Door de slechte naam die E-nummers inmiddels hebben gekregen, kiezen fabrikanten er vaak voor om de E-nummers niet op de verpakking van een product te vermelden.

Producenten van bijvoorbeeld snoep, koek en chips zijn bang dat al die Enummers op de etiketten hun klanten afschrikken. Vermelden ze de additieven toch, dan doen ze dit vaak door een vervangende naam op de verpakking te zetten. Als consument weet je vaak niet wat zoiets betekent, of je raakt ervan in de war als je de verpakking leest. Zo wordt het wel heel lastig om te achterhalen wat je koopt. Levensmiddelenfabrikanten zijn echter verplicht informatie te geven over ingrediënten in hun producten en wat ze ermee doen.

Die plicht wordt op deze manier dus handig omzeild. ‘’Dit is echt een trend,’’ vindt ook Van Opzeeland van Footwatch. ‘’E-nummers kun je als consument nog redelijk makkelijk op Internet opzoeken, maar met zo’n ingewikkelde productvermelding kun je niets.’’

Foto: Elsemieke Wormhoudt

Tegenberichten

Het is dus wel duidelijk. E-nummers zijn slecht voor je, zo vinden verschillende partijen en deskundigen. Maar is dat echt wel zo? Het Voedingscentrum vindt dat het allemaal wel meevalt met E-nummers in onze voeding. Alle ophef was allemaal niet zo nodig geweest.

Zo valt op hun website te lezen: ‘Er zijn publicaties in de omloop die mensen waarschuwen voor E-nummers omdat deze schadelijk voor de gezondheid zouden zijn. Dat gebeurt echter alleen bij een overschrijding van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid (ADH). Bij het vaststellen van een E-nummer is het juist gegarandeerd dat je er niet te veel van binnen krijgt.’’

‘’Kant-en-klaar maaltijden zitten bomvol met E-nummers’’ Voedingsadviseur André Raven kan zich door al de studies die hij heeft moeten doorlopen inmiddels aardig een deskundige noemen. Hij heeft op de verklaring van het Voedingscentrum dan ook wel een weerwoord. ‘’Het klopt dat E-nummers het slechtst voor je zijn als je die algemene dagelijkse aanbevolen hoeveelheid overschrijdt.

Maar als je als consument regelmatig uit pakjes eet, dan is de kans dat dit gebeurt heel groot. In vrijwel alle producten kun je tegenwoordig niet meer om E-nummers heen.’’ Alleen wanneer je regelmatig de biologische winkel bezoekt raak je volgens Raven een beetje los van al die E-nummers.

De makkelijke en goedkope eter moet

dus echt oppassen. Bij een maaltijd samengesteld uit verschillende kanten-klare ingrediënten kan het aantal E-nummers dat je binnenkrijgt flink oplopen. Het Voedingscentrum blijft echter bij haar standpunt. ‘’Producten met E-nummers erin kun je veilig eten.’’

En wat nu?

Misschien vraag je je door alle berichten nu af: maar wat kan ik dan wél eten? Moet ik alle schadelijke E-nummers uit mijn voeding bannen?

Voedingsadviseur André Raven deed het. Hij eet sinds veertien maanden Enummervrij en dat doet hij vooral door te leven van biologische producten.

Door het lezen van het boek ‘100% gifvrij’ van Julia Kang heeft hij zijn levensstijl helemaal omgegooid. ‘’Ik was zo geschrokken van wat er allemaal in ons voedsel zit dat ik tachtig procent van alles wat ik nog in huis had heb weggegooid. Ik ben toen naar de biologische winkel gegaan en heb mijn voorraad opnieuw aangevuld met alleen maar biologische en E-nummervrije producten.’’ Raven besloot dat hij andere mensen ook wilde gaan helpen met een gezond voedingspatroon. Inmiddels is zijn bedrijfje ‘Raven Voedingsadvies & Coaching’ een feit. Hij helpt zijn cliënten een eindje op weg naar een zo puur mogelijke voedingsstijl, het liefst met biologische producten. Is dat duur? Raven vindt dat het wel meevalt. ‘’Natuurlijk is biologische voeding in eerste instantie duurder dan regulier voedsel, maar het is wel zo dat je er minder van nodig hebt. Je raakt eerder verzadigd. Maar het allerbelangrijkste in ieders voedingspatroon is nog wel variatie. Variatie is het toverwoord.’’

Aware Magazine 27

Portret

‘‘Ik had dood moeten zijn’’

Arne-Dik overleefde een zeldzame ziekte In het ergste geval zou hij sterven, in het gunstigste geval zou hij in een rolstoel belanden. Arne-Dik Roke (23) kreeg lymfkliervocht in zijn hart en werd negen dagen lang kunstmatig in coma gehouden. Zijn herstel noemen de artsen een wonder.

“Ik ben daarna veel gezonder gaan leven,’’ zegt Arne-Dik. “Ik wil voorkomen dat ik weer ziek word en weet nu hoe belangrijk het is om gezond te zijn.”

Door Kirsten Ronda

A

rne-Dik had het helemaal uitgedacht. Na drie maanden zou hij zijn studie Marketing in Zwolle afronden en daarna zou hij naar het HBO gaan. Het liep echter anders. Op een zondagochtend in 2011 werd hij wakker met griep en op donderdag vertelde de dokter hem dat hij een beginnende longontsteking had. “Ik weet nog dat de volgende ochtend de huid onder mijn nagels blauw was. Dit duidt op zuurstoftekort, dus mijn moeder en ik zijn meteen naar de huisarts gegaan”, zegt Arne-Dik. “Ik werd met de ambulance afgevoerd. Volgens de huisarts was ik nog goed aanspreekbaar toen ik binnenkwam en was dit niet meer het geval toen ik vertrok.”

Arne-Dik heeft negen dagen kunstmatig in coma gelegen.

Lymfkliervocht ruimt de afvalstoffen in het lichaam op. Dit vocht kreeg hij in zijn hart en later ook in zijn longen. Een hartzakontsteking, hartspierontsteking en longontsteking waren het gevolg. Er zijn slechts twee gevallen op de wereld bekend die deze combinatie hadden, waardoor de artsen niet wisten wat er zou gebeuren. “Dit vocht vreet je lichaam weg,’’ licht Arne-Dik toe. “Maar op het moment dat werd besloten dat ik aan een hart-longmachine zou worden gelegd, zakte de koorts en hoefde het niet meer.”

De artsen bereidden zijn ouders er vanaf het begin al op voor dat het niet goed zou komen. Zijn studie mocht al worden stopgezet en ze konden het beste vast kijken naar woongroepen voor rolstoelgebruikers. “De eerste dagen waren heel spannend. Mijn ouders kregen heel vaak telefoon en elke keer waren ze bang dat het ziekenhuis belde met slecht nieuws. Maar mijn hart bleef doorkloppen.

En na negen dagen werd ik wakker.”

Een wonder van God

Wanneer je griep hebt, voel je je de dag daarna altijd slap.

Bij een kunstmatige coma is dit vele malen erger. Eén dag in coma staat gelijk aan een week revalidatie. “Als ik nooit meer kon lopen, zou dit niet zijn veroorzaakt door mijn ziekte, maar door het coma,’’ legt Arne-Dik uit. “Op de Intensive Care kwam er een fysiotherapeut controleren hoeveel kracht 28 Aware Magazine

Arne-Dik: ‘‘Mijn ouders schrikken nog steeds wanneer ik bel.’’

Foto: Kirsten Ronda

er nog in mijn benen zat. Hij wilde dat ik mijn voet op zijn schouder legde en hem wegduwde. Hij moest zich vastgrijpen om niet te vallen en heeft vier dagen last van zijn schouder gehad. Dus dat zat wel goed.” Op een ander moment voelde dit echter heel anders. “Toen ik naar een andere afdeling mocht, moest ik van bed verwisselen.

Ik weet nog dat ik zei: ‘Dat doe ik wel even, dat kan nooit moeilijk zijn.’ De verpleegkundigen ondersteunden me en ik zakte meteen door mijn benen. Dan schrik je wel heel erg.

Op zo’n moment besef je hoe zwak je bent.”

“Nadat ik wakker werd, heb ik nog een tijdje gehallucineerd door de medicatie. Op een gegeven moment zag ik kabouters door mijn kamer lopen. Ik moest onderscheid maken tussen wat echt was en wat niet. Daarnaast moest ik weer

leren lopen. Dat begon heel simpel: van het bed in een stoel komen. Een week later liep ik met een rollator en daarna gebruikte ik mijn infuuspaal als steun. Na een paar dagen kon ik gelukkig weer lopen.” Na zes weken werd hij uit het ziekenhuis ontslagen en kwam hij een paar keer per week langs voor fysiotherapie.

mee om me te concentreren op één gesprek en wist de volgende dag niet meer waar het over was gegaan. Gelukkig heb ik me leren afsluiten voor afleidingen en onthoud ik gesprekken nu wel. Het kost me alleen wel meer energie om informatie op te slaan en ik onthoud minder dan andere mensen.”

De artsen noemen zijn herstel een wonder van God. “Ik weet nog dat een intensivist, dat is een medisch specialist op de Intensive Care, zei: ‘Ik was altijd atheïst, maar nu begin ik te twijfelen. Als ik dit zie, moet er gewoon meer zijn.’ Niemand is bekeerd tot het geloof, maar artsen hebben wel tegen me gezegd dat ze het gevoel hadden dat ze getuige waren geweest van het werk van God. Ze hadden verwacht dat ik zou overlijden of er net zo bij zou komen te liggen als Friso vorig jaar.” Op Arne-Dik zelf heeft het wel een enorm effect gehad. “Ik ben wel christelijk opgevoed, maar ik had niet zoveel met het geloof. Het hoefde van mij allemaal niet zo. Dat is nu anders; ik leef bewust met Christus. Ik ben nooit boos of bang geweest, alleen maar dankbaar dat ik nog leef. Het betekent dat mijn taak op aarde nog niet is volbracht.”

“Mijn school heeft aangeboden dat ik mijn opleiding in één jaar mocht afmaken. Maar dit is onmogelijk. Niet alleen ben ik een compleet jaar vergeten, maar het zal me ook meer tijd kosten om de lesstof te leren.” Arne-Dik is niet boos dat hij zijn diploma kwijtraakte toen die bijna in zicht was. “Ik dacht: joh, ik zie het wel. Ik hoor medisch gezien niet meer te leven, maar ik leef nog, halleluja!” Het re-integratiebureau begeleidt hem nu bij het zoeken van een baan. Arne-Dik gelooft dat dat wel goed zal komen. “Ik zie mezelf wel als een verkoper of iets dergelijks.”

‘‘Ik zag kabouters door mijn kamer lopen’’ Gezondere levenstijl

“Voor ik werd opgenomen, was ik ontzettend zwaar, veel zwaarder dan nu. Voor mijn ziekte at ik elke week patat, maar tegenwoordig doe ik dat één keer in de maand. Ik zeg niet dat ik ongezonde dingen laat staan, ik eet ze alleen wel veel minder dan vroeger.” Niemand weet waardoor Arne-Diks ziekte is veroorzaakt. Hij kan aangeboren zijn, maar ook een andere oorsprong hebben. Artsen weten wel dat er door het eten van vetten meer lymfkliervocht wordt aangemaakt. Daarom kreeg Arne-Dik geen vetten toen hij in het ziekenhuis lag. “En nu let ik er nog steeds op dat ik niet te vet eet. Ik eet bovendien meer groente en fruit dan voorheen. Ik doe dit niet alleen om het risico op een terugval te vermijden, maar ook omdat ik me er nu beter bewust van ben wat gezond is en wat niet. Ik weet hoe belangrijk het is om gezond te zijn.”

Naast het beter letten op zijn eetpatroon, is Arne-Dik meer gaan sporten. Hij gaat twee keer in de week twee uur naar een sportschool. Niet alleen om gezonder te worden, maar ook omdat dit een uitlaatklep is. “Als ik een week niet sport, merk ik het meteen. Dan raakt mijn hoofd voller.” Voor hij ziek werd, rookte Arne-Dik wel eens een sigaret, maar dat doet hij ook niet meer. “Ik ga daarnaast beter om met mijn tijd. Vroeger lag ik halve dagen in bed, maar dat weiger ik gewoon.”

Nooit meer studeren

Lichamelijk is alles goed gekomen, maar Arne-Dik heeft wel een hersenbeschadiging opgelopen. “Ik herinner me bijna niets meer uit het jaar voor mijn ziekte. Ik zie de schoolboeken wel liggen, maar ik heb geen flauw idee wat erin staat.

Het verwerkingsgedeelte in mijn hersenen is beschadigd.

Dat betekent dat ik het moeilijker vind om dingen te onthouden en niet goed tegen prikkels kan. Ik had er moeite

“Ik heb het psychisch vrij goed kunnen behappen. Een paar maanden nadat ik uit het ziekenhuis was ontslagen, hoorde ik alleen wel sirenes terwijl ze er niet waren.” De psycholoog constateerde dat hij het posttraumatische stresssyndroom had. Dat betekent dat je moeilijke momenten herbeleeft. Nu hoort Arne-Dik geen sirenes meer. Hij heeft daarnaast nooit nachtmerries gehad en is ook niet bang dat hij weer in coma raakt. “Zo’n twee keer per jaar voel ik pijn in mijn borst. Dan ga ik meteen naar het ziekenhuis. De eerste keren schrok ik wel, maar nu niet meer. Er is nooit meer vocht in mijn hart of longen gekomen, er zijn alleen ontstekingen die verdwijnen na medicatie. Ik weet precies wat er gaat gebeuren en mag tegenwoordig thuis die medicijnen innemen. Nee, bang ben ik nooit geweest. Maar mijn ouders schrikken nog wel wanneer ik bel.

Dan denken ze meteen dat er iets ernstigs aan de hand is.”

Een nieuw leven

Arne-Dik vindt dat zijn leven na de ziekte veel beter is geworden. “Eigenlijk splits ik mijn leven in tweeën. De tijd voor de ziekte zie ik als mijn oude leven en de periode na de ziekte als mijn nieuwe leven. Voorheen zat ik op het randje van depressiviteit, maar nu geniet ik meer. Voor ik ziek werd, heb ik wel eens gebeden: ‘God, als u bestaat, laat dan een wonder zien.’ Dat ik mijn ziekte heb overleefd, is een godswonder, sowieso. Ik zeg niet dat mijn genezing het wonder is waar ik om heb gevraagd, maar God is daardoor wel persoonlijker geworden en dichterbij gekomen. Afgelopen zomer heb ik me laten dopen. Mijn hele levensinstelling is veranderd: ik zet Gods wil bovenaan, leef volgens de Bijbel en maak nu een onderscheid tussen aardse en geestelijke zaken. De meeste mensen zijn erg gericht op aardse zaken als drank en seks, maar ik zie daar de meerwaarde niet meer van in. God, de Bijbel en mijn vriendin zijn nu het belangrijkste in mijn leven.”

Aware Magazine 29

Doe het zelf

Optimaal genieten van je groene vingers Het kost wel wat moeite, maar dan kan er bij het avondeten genoten worden van eigen gekweekte bietjes, sla of misschien wel spinazie. Veel mensen vergeten dat je ook met een kleine tuin of zelfs een balkon een moestuin kunt maken. Het voordeel?

Je bent goed bezig en je bespaart meestal nog geld ook. Maar hoe pak je het aan? Deze week de moestuin op het balkon.

Door Maaike Schaap Hoe begin je:

Kostenplaatje

•

Je kunt het zo duur of goedkoop maken als je zelf wilt.

Biologische zaadjes zijn over het algemeen duurder dan ‘gewone’ zaadjes. Bij kropsla scheelt het €1 per zakje en kost een zakje met 75 zaden €1,95. Voordeel is dat je zo’n zakje vaak maar één keer hoeft aan te schaffen, omdat de plant zelf ook nieuwe zaadjes verschaft. Het aanschaffen van een bak, tuingereedschap en de grond die erin hoort kan variëren van €10 tot €40 euro. Het ligt er aan wat voor gereedschap je hebt of misschien kunt lenen.

•

• •

•

Een bak: Klein of groot, dat maakt niet uit. Je kunt bijvoorbeeld wat groentes planten in hangbakken aan je balkon. Grotere houten bakken neerzetten op het balkon kan natuurlijk ook. Wat voor bak je ook gebruikt, zorg ervoor dat er gaatjes aan de onderkant zitten. Op die manier kan het water weglopen. Je moestuin moet ongeveer 20-30 centimeter diep zijn.

In de bak: Gaat een mengsel van compost, turfmolm, en soms kokosvezels (100% natuurlijk). Het mengsel zorgt ervoor dat het water beter vastgehouden wordt.

Bovenop het mengsel potgrond dat vrij is van pesticiden. Alleen potgrond gebruiken zonder mengsel kan ook, maar de kans dat je groenten dan goed groeien, is minder groot.

Plaatsbepaling: Het liefst een plekje in de volle zon. Dan groeit alles het beste.

Zaaien: Kies een aantal groenten of kruiden uit en zaai ze. Let op, niet te veel zaden bij elkaar, want dan krijgen ze geen kans om te groeien. Slazaadje tot slazaadje: 10 centimeter uit elkaar. Radijs ook 10 centimeter uit elkaar. Kruiden, zoals peterselie, 3-5 centimeter uit elkaar.

Heb je voor een kleine bak gekozen? Dan is het beter om voor één of twee bladgroenten te kiezen en enkele kruiden. Een fout die veel amateurzaaiers maken is alle zaden door elkaar heen te gooien. Beter is om de bak in vieren te delen. Vlak één voor de sla, twee de radijs, enzovoorts.

Bewateren: De zaadjes hebben veel water nodig in de eerste dagen. Geef ze veel water. Pas als de zaadjes gekiemd zijn, kunnen ze wel beter tegen droogte, maar water geven blijft erg belangrijk.

Wat kan erin?

Makkelijke groenten om mee te beginnen zijn sla, andijvie, radijs en lage sperziebonen. Het is beter om nog even te wachten met koolsoorten, tomaten en paprika tot je wat meer ervaring hebt opgedaan. Kruiden kweken kan natuurlijk ook. Geschikt zijn: bieslook, oregano, rozemarijn, tijm en peterselie. Maar pas op! Groenten groeien. De sla en de andijvie groeien uit tot een behoorlijke plant. Ben je in een kleine bak begonnen, dan is het tijd om de planten te ‘verspenen’. Je zet de plantjes over in een grotere bak, waardoor ze beter kunnen groeien.

30 Aware Magazine

Zaaikalender komende tijd Jammer genoeg komt nu de herfst er weer aan, maar niet getreurd! Er zijn nog genoeg dingen die nu geplant kunnen worden in de moestuin.

Zaaien in…

Andijvie: juli – augustus Bloemkool: september Rapen: augustus – september Spinazie: februari – september Rabarber: november – januari Kropsla: februari – augustus/september Radijzen: februari – augustus Wortelen: februari – augustus Prei: januari – april

Voor meer informatie kun je terecht op www.tuinadvies.nl

Margriet: “Nadenken over het eten? Dat hoeft niet meer” Margriet Post is 32 jaar en heeft sinds een jaar een biologische moestuin op haar balkon gemaakt. Ze woont samen met haar man in een appartement op Urk. Ze vertelt enthousiast over haar moestuinhobby.

Door Maaike Schaap Hoe kwam je op het idee van een balkonmoestuin?

“Ik moest er eerst niets van hebben.

Tuinieren? Dat was niets voor mij. Ik ben erg blij dat mijn man en ik een huis hebben zonder tuin. Op gegeven moment hoorde ik op de radio iets over een vierkante meter tuin en dat klonk interessant. Ik ben op internet gaan snuffelen en zo kwam ik op een site over makkelijke moestuinen terecht. Ik ben dingen gaan lezen en werd eigenlijk wel enthousiast. De zoektocht naar benodigdheden en zaden begon en zo kon ik beginnen.”

Wat ging er allemaal in?

“Ik heb eerst een boek gelezen, omdat ik er eigenlijk helemaal niets vanaf wist. Met dat boek had ik toch veel meer kennis in huis en ben ik dingen gaan kopen die ik vooral zelf lekker vind. Dat waren slazaadjes, zaadjes uit de paprika en aardbeienplantjes.

De paprikazaadjes heb ik eerst in mijn vensterbank gezet. Op deze manier kun je eerst de zaadjes wat laten groeien om ze vervolgens te verplanten naar buiten. Dan kunnen ze iets meer hebben. Toch ging het niet allemaal in één keer goed. In het boek stond dat ik maar één zaadje van de aardbeiplant in een pot moest doen, maar dat vond ik zo zielig. Ze gingen toen wel minder goed groeien. Dat is iets voor volgend jaar.”

Foto’s: Margriet Post

Wat is er zo leuk aan je eigen moestuin?

“Het kost bijna geen tijd om het te doen! Omdat het zo kleinschalig is, kun je het allemaal goed onderhouden.

Je hebt overzicht over je tuintje. Het enige wat je veel moet doen is water geven. In mijn tuin op het balkon heb ik geen last van ongedierte zoals slakken of iets dergelijks. Het is echt heel erg leuk om te doen. Bovendien smaakt de groente van jezelf ook stukken lekkerder dan die uit de winkel. Mijn man en ik hoeven ’s avonds niet te bedenken wat we nu weer eens moeten eten, want er staat bijvoorbeeld nog genoeg sla in de tuin. Je wordt er ook erg praktisch van. Ik heb best veel dingen gekweekt, maar je moet wel nadenken wat waar komt. Lente-ui kan prima aan de rand van de bak staan. Het voordeel van zo’n plant is dat je er een stuk vanaf kunt knippen en dan groeit hij ook gewoon weer verder. Je hoeft niet voor elke plant steeds nieuwe zaden te planten.”

Is het seizoen nu voorbij?

“Er is wel minder te zaaien, maar je kunt nog altijd dingen in je tuin zetten.

Dat ga ik ook wel proberen. Je kunt bijvoorbeeld knoflook in de winter zaaien. Ik ben wel benieuwd of dat gaat lukken. Daarnaast zijn er pakketten te koop die je rond deze tijd moet zaaien in de tuin. Of pakketten voor

bijvoorbeeld kruiden in je vensterbank of mooie bloemen. Ik richt mij wel echt op de groenten.”

Is het kostenplaatje de moeite waard?

“Volgens internetsites kun je je eigen moestuin gemakkelijk terug verdienen, maar daar ben ik het niet mee eens.

Ik heb verschillende zakken grond moeten kopen en nog wat andere benodigdheden. Al met al heeft mij dat dit jaar zo’n 50 euro gekost. En ik weet zeker dat ik niet voor dat geld geoogst heb, maar dat maakt mij niet uit. Ik doe het vooral omdat het leuk is en omdat ik op deze manier zelf mijn biologische groenten kan kweken.”

Wat zijn jouw tips voor anderen?

“Lees je in, want dat scheelt echt een boel tijd en werk. Op die manier kan je het beste genieten van je eigen groenten. Daarnaast leer je het wel al doende, maar ik heb voor mezelf als tip dat ik ga opschrijven wanneer wat gezaaid is. Op die manier weet je wanneer het tijd is om te oogsten.

Anders laat je iets soms twee weken te lang of te vroeg in de grond zitten.

En denk praktisch. Lente-ui kan aan de rand, van sla kun je een paar blaadjes plukken, want dat groeit ook weer aan.

Uiteindelijk wordt het wel een warboel, maar dat merk je vanzelf!”

Aware Magazine 31

Achtergrond

Vechten tegen windmolens We zijn afhankelijk van duurzame energie.

Door de snelle afname van fossiele brandstoffen kunnen we in de toekomst niet zonder windmolens, zonnepanelen en biovergisting. Maar hoe goed zijn windmolens eigenlijk?

Door Janet Oortwijn “U gaat hier niet naar binnen, want u luistert niet naar ons!”, roept een verontwaardigde vrouw richting Hans Mentink, initiatiefnemer voor windpark Oostermoer te Drenthe. De vrouw gaat pontificaal voor de zijingang van Café ’t Keerpunt in Spijkerboor staan. Een handjevol demonstranten heeft zich inmiddels met ‘NEE’ bordjes bij de vrouw gevoegd. “Dat is dan glashelder”, antwoordt Mentink, die vervolgens woedend het projectiescherm in de kofferbak van zijn auto gooit en daarna richting de voorkant van het café beent. Hij is een van de dertien initiatiefnemers voor de vereniging windpark Oostermoer te Drenthe, die deze avond een bijeenkomst geeft over de voortgang van de plannen voor het Drentse windmolenpark.

“Het is maffia” Het kabinet wil dat in 2020 maar liefst 16% van onze energievoorziening voortkomt uit duurzaam opgewekte energie. Met het plaatsen van windmolens lijkt het ei van Columbus gevonden te zijn, namelijk een directe oplossing voor een duurzaam wordende maatschappij. De wereldwijde voorraden van olie, gas en uranium nemen snel af. Wind is altijd beschikbaar en daarmee dus een oneindige, schone energiebron. Met de opgewekte windenergie kan dus een groot deel van de ten doel gestelde CO2 reductie gerealiseerd worden.

Het plaatsen van windmolens stuit op veel weerstand. Zo doen ze de huizenprijzen dalen. Niet alleen als de turbines er staan, maar zelfs plannen voor een windmolenpark hebben al een negatief effect op de huizenprijzen. Windturbines zorgen ook voor geluidsoverlast. Volgens het Ministerie van Infrastructuur en Milieu houden

32 Aware Magazine

windmolens mensen uit hun slaap. Het plaatsen van windmolens heeft nog een bijkomend nadeel, namelijk de slagschaduw van de wieken. Doordat de wieken de zon regelmatig blokkeren, ervaart iemand die rustig in de tuin zit een hinderlijke flikkering.

Maffia

Joop Bouma schrijft in maart 2012 in Trouw dat een windturbine een goudmijn is voor een Drentse boer. Een boer die in de Drentse Veenkoloniën op eigen grond een mega windmolen bouwt, houdt daar minstens 80.000 euro per jaar aan over. Dit blijkt uit cijfers van het Enschedese bedrijf Raedthuys, projectontwikkelaar voor windenergie.

“Het is een branche waar zeker goed geld kan worden verdiend”, bevestigt Pieter Beije, zelf windmoleneigenaar in de Flevopolder.

“Het is maffia.”

Jan Mulder deelt de mening van Beije en bespreekt de ‘windturbinemaffia’ eens uitgebreid tijdens een aflevering van De Wereld Draait Door in april dit jaar. Hierin zegt hij, op basis van de arrestatie van de Italiaanse Vito Nicastri, die anderhalf miljoen heeft witgewassen in de windmolensector: “Dit is een sector Foto: Flickr

waar het gemakkelijkst geld kan worden witgewassen. Het is langzamerhand overal doorgedrongen, behalve in Nederland. Ik heb lichtelijk het idee dat hier enkele Vitootjes rondlopen. Goed voor het landschap, het milieu en de horizon zijn windmolens niet. Het is alleen maar goed voor de portemonnee van dit soort mensen.”

Onenigheid

Het Kabinet wil dat er over zeventien jaar 6000 Megawatt (MW) aan duurzame energie wordt opgewekt. Het Rijk heeft daarom alle provincies de

opdracht gegeven om gebieden aan te wijzen waar windmolens gebouwd kunnen worden. De provincie Drenthe heeft de rijksoverheid eind 2012 aangeboden om 280 Megawatt te realiseren in de provincie. Hiervoor zijn de gemeenten Borger-Odoorn, Emmen, Coevorden en Aa en Hunze aangewezen. In de gemeente Borger-Odoorn en in de gemeente Aa en Hunze zijn er twee initiatieven voor windmolenparken. In de gemeente Borger-Odoorn zijn de initiatiefnemers druk bezig met het realiseren van windmolenpark de Drentse Monden, in Aa en Hunze met het windpark Oostermoer.

“Het vertrouwen is verknald. Dat herstel je niet weer’’ Voor het windpark Oostermoer zijn er dertien initiatiefnemers. Deze initiatiefnemers, allemaal agrariërs, hebben zich in 2011 voor het eerst bij de gemeenteraad gemeld om hun plannen voor te leggen. Dit hebben ze ook gedaan en ze hebben toen steun gekregen van meerdere partijen waaronder GroenLinks. In juni 2013 is de gebiedsvisie vastgesteld door de gemeenten en provincie, waarin staat hoeveel duurzame windenergie waar opgewekt moet worden. Volgens de plannen van de initiatiefnemers komt het totale vermogen van de twee windparken de Drentse Monden en Oostermoer neer op 420 tot 620 MW. Dit terwijl de provincie Drenthe 280 MW wil realiseren in de gehele provincie. Dat betekent dat de plannen van de boeren, voorgelegd in 2011, dus veel groter zijn dan de plannen van de provincie.

Dit levert problemen op. Ten eerste kan de provincie de bouw van de windmolens zelf niet realiseren; hier hebben ze ondernemers voor nodig.

Waar de provincie de windmolens wil hebben, ligt het land van de initiatiefnemers. De provincie kan niet zomaar de windturbines plaatsen op het land van de agrariërs. De initiatiefnemers willen hun eigen, grotere, plannen doorzetten. Zo worden ze het niet eens met de provincie, die 280 MW wil bijdragen. Ten tweede vallen plannen voor windmolenparken groter dan 100 MW automatisch onder de Rijkscoördinatieregeling. Dit houdt in dat de overheid projecten bij de besluit-

vorming wil coördineren. Doordat de initiatiefnemers en de provincie het niet met elkaar eens worden, komt er helemaal niets van de grond en kan op deze manier de Drentse bijdrage van 280 MW niet worden behaald. Het ministerie van Economische Zaken zal dan alsnog met de agrariërs in zee moeten gaan om zo de doelstelling te behalen. Voordat de windmolens er komen, wordt er een milieueffectrapportage opgemaakt. Deze brengt in beeld wat de milieugevolgen zijn van het windmolenpark voordat het besluit tot de bouw van het park wordt genomen. Hierin wordt rekening gehouden met verschillende aspecten zoals geluidshinder, maar ook cultuurhistorie van de gemeenten. Het ministerie van Economische Zaken gaat op basis van de milieueffectrapportage een beslissing nemen over de komst van het windpark. Deze is naar verwachting in het voorjaar van 2014 klaar.

Protest

De agrariërs zijn al druk aan het lobbyen in Den Haag. Ze hopen in 2018 te kunnen beginnen met de bouw. Op de landerijen tussen de dorpen Eexterveen, Nieuw-Annerveen, Spijkerboor, Annerveenschekanaal en Eexterveenschekanaal willen de boeren zo’n vijftien windmolens plaatsen. De winst die de windmolens opbrengen, wordt verdeeld onder de deelnemers op basis van hun investering. Hier kan goed geld mee worden verdiend.

De bewoners van de gemeente Aa en Hunze zijn tegen de komst van de windmolens. Marie-Claire Neesen,

fractievoorzitter GroenLinks in de gemeente, verklaart: ‘’Toen de heren in 2011 voor het eerst op bezoek kwamen bij de fractie om hun plannen voor te leggen hebben wij duidelijk gezegd dat ze eerst met de bewoners moeten praten. Dat hebben ze niet gedaan.

Toen was het kwaad al geschied. Het vertrouwen is verknald. Dat herstel je niet weer.’’

Ondertussen hebben zo’n dertig man in het kleine zaaltje achterin Café ’t Keerpunt plaatsgenomen. De demonstranten die hiervoor bij de zijingang stonden, weigeren te zitten en verzamelen zich aan de zijkant en achterkant van de ruimte. Initiatiefnemers Hans Mentink en Harjo Hoiting openen de bijeenkomst, maar komen nauwelijks aan praten toe. Gefrustreerde en boze bewoners snoeren hun de mond. ‘’Ik wil geen windmolen in mijn achtertuin, ik wil geen turbine in het gebied waar ik fiets!’’,‘’Jullie verpesten het hele landschap!’’ en ‘’Ik hoor hier alleen maar pertinente leugens!’’ zijn enkele grepen uit de vele uitspraken die op de avond worden gedaan.

Inwoners krijgen het gevoel dat de plaatsing van windmolens een gepasseerd station is. ‘’Ik heb het idee dat wij totaal geen inspraak hebben’’, zegt een aangedane burger. Er zijn nog geen kant-en-klare concepten voor de eventuele voordelen van de windmolens voor de burgers, op vragen wordt geen duidelijk antwoord gegeven en er wordt geheimzinnig gedaan over subsidiecijfers. De tegenstanders zijn diep verontwaardigd als ze een paar uur later het café verlaten.

Op een rijtje:

n Gebiedsvisie Rapport opgemaakt door provincie en gemeenten. Hierin staat hoeveel

duurzame windenergie waar in de provincie opgewekt moet worden. De gebiedsvisie is in juni 2013 definitief vastgesteld. n Rijkscoördinatieregeling De Rijkscoördinatieregeling houdt in dat de overheid projecten bij de besluitvorming wil coördineren. Plannen voor windparken boven de 100 MW vallen binnen de Rijkscoördinatieregeling, waaronder windpark Ooster moer. De provincie en gemeente staan dan in principe buiten spel. n Milieueffectrapportage Deze rapportage geeft weer wat de milieugevolgen zijn van het windpark voordat het besluit wordt genomen. Hierin wordt rekening gehouden met verschillende aspecten, zoals geluidsoverlast. Op basis van dit rapport neemt de minister van Economische Zaken een besluit over de komst van het windmolenpark.

Aware Magazine 33

Recept

Recept worteltaart met rozijnen en walnoten Deze lekkere, smeuïge cake is een echte aanrader. Heel gezond, biologisch en met een heerlijke smaak. Hij moet vrij lang in de oven om goed gaar te worden, maar de ‘zompigheid’ blijft wel behouden. Dat is te danken aan de wortel, die je later niet meer zult herkennen, zeker als je een fijne rasp gebruikt. Als je een keukenmachine hebt is het helemaal makkelijk. Je hoeft de wortel dan alleen maar te raspen en te mixen.

Gebuild tarwemeel koop je bij de natuurwinkel, maar gewone bloem mag natuurlijk ook. Succes en eet smakelijk!

Door Elsemieke Wormhoudt Voorbereidingstijd: 25 minuten In de oven: 75 minuten

Wat heb je nodig?

n 250 gram fijn geraspte wortelen n 2 grote eieren (of 3 kleintjes) n 175 gram boter n 175 gram oerzoet en palmsuiker half- om-half (lichtbruine basterdsuiker mag ook) n 225 gram gebuild tarwemeel (of bloem) n Een handje walnoten, hazelnoten of amandelen (in totaal ongeveer 75 gram) n Een hand rozijnen (75 gram) n 1 flinke theelepel bakpoeder n 1 theelepel kaneel n Snufje zout

Hoe maak je het?

n Verwarm de oven voor op 170°C. n Smelt dan de boter en klop dit samen met de suiker en de eieren tot een vloeibaar mengsel. n Zeef vervolgens het meel met het bakpoeder, de kaneel en het zout en meng dit door elkaar. n Schraap de wortelen schoon en rasp ze met een fijne zeef tot dunne sliertjes. n Breek nu de walnoten en eventueel hazelnoten en amandelen in kleinere stukjes. n Strooi de rozijnen erover. n Schep dan het deeg erdoor tot het een egale massa wordt. n Vet een cakeblik in met boter, bepoeder dit met wat meel of doe er een bakpapiertje in. n Schep vervolgens het deeg er in en leg hier eventueel nog hele gepelde amandelen bovenop. n Als laatste moet de cake in de oven in ongeveer 75 minuten gaar worden.

Dit recept komt van www.kokenmetkarin.nl, maar is aangepast volgens de richtlijnen van voedingsadviseur André Raven.

34 Aware Magazine

Volgende editie in Aware Magazine: Ervaringen met biologisch eten

Leuke uitjes voor het hele gezin

Hoe bewust leeft Karen van Holst Pellekaan?

Zo

goedkoop

mogelijk leven

Aware Magazine 35