NR. 1 4,5 6 euro
RUSH > > > SPECIAL TE LAND TER ZEE IN DE LUCHT STAY TRIPPY: PADDO’S
WAT GEBEURT ER TIJDENS EEN KICK?
<<< Inhoud
INHOUD 8. Special, stoere meiden
VAN DE HOOFDREDACTEUR Opzij, opzij, opzij “We moeten rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan!”
Het in Nederland wereldberoemde riedeltje van Herman van Veen vat eigenlijk heel goed samen waar dit magazine over gaat. Van rennen naar vallen, van opstaan naar vliegen en van duiken naar doorgaan. Het komt allemaal aan bod met, zoals je van ons gewend bent, prachtige foto’s met sprekend beeld.
Rennen, vliegen, vallen dat doen de drie stoere, sportieve dames in onze special ‘Te land, ter zee en in de lucht’. Zij vertellen over hun extreme sport, waar ze een kick van krijgen. Vanzelfsprekend één op het land, één in het water en één in de lucht. Ontmoet coureur Sheila, kitesurfer Tamara en parachutist Yvonne. Blz. 8
Springen doet de bungeejumper op de cover. Tijdens een sprong in het diepe giert de adrenaline door je lijf. Hoe ontstaat de adrenaline in je lijf tijdens een bungeejump? Wat doet het stofje eigenlijk en waarom krijg je het? Rush verdiept zich deze week in de lichaamseigen stof die zorgt voor het kriebelende gevoel in je buik. Blz. 22
Opstaan en weer doorgaan is wat de fanatieksten onder ons doen. Extreem sporten is niet alleen maar lol en kick. Het kan ook erg mis gaan. En als het dan mis gaat, ben je verder van huis dan een ‘normale’ sportblessure. Maar ondanks de risico’s is het voor velen toch lastig om te stoppen met hun extreme hobby. Al krijgen ze ongeluk na ongeluk. Met andere woorden: opstaan en weer doorgaan! Blz. 32 Duiken is wat je als lezer nu mag doen. Het meest belangrijke onderdeel van dit tijdschrift. Dat ben jij: de lezer. Waag de sprong en neem die duik in weer een spannende en avontuurlijke editie van Rush!
Hjalmar Guit
2 >>> Rush
10.
14.
18.
5
Couchsurfing Een gratis manier van reizen door bij mensen thuis te logeren
10 14
Sheila Verschuur Een dag meelopen met de racechick uit de Lotus Ladies Cup
18
Parachutespringen Yvonne Wiggers, al sinds haar 9e hangt ze regelmatig in de lucht
Kitesurfen Een interview met Harlingse kitsurfster Tamara van den Berg
Inhoud >>>
26. Paddo’s
33. Circuitracen
EXTRA 22 Ardenalinekick 4 Agenda Een feitenartikel over wat er precies gebeurt 24 Fotospecial als je een adrenalinekick 35 Volgende keer hebt 26
Rubriek: bijzondere baan Hoe agent Ron Dik de kick haalt uit zijn werk bij de politie Groningen
28
De eerste keer: paddo’s Hoe Joah Izaaks het ervaarde om voor het eerste paddo’s te gebruiken
33
Circuitracen Een interview met waaghalzen over de risco’s van racen
Rush <<< 3
<<< Nieuws & Agenda
NIEUWS & AGENDA NIEUWS
Nadat de pier in Scheveningen is gesloten is de laatste bungeejump-locatie van Nederland gesloten. De pier, en al zijn panden werden 1 oktober geveild, maar het mocht helaas niet baten. Niemand heeft de historishe pier gekocht, en hij zal dan ook compleet worden afgebroken.
AGENDA
Dutch Open Rafting Series #3 4 t/m 6 oktober De wedstrijden van de Dutch Open Rafting Series zijn toegankelijk voor Raft teams uit de hele wereld. Ieder team kan zich afzonderlijk inschrijven voor een clash. Locatie: Dutch Water Dreams Zoetermeer The Reels Snowboard Film Festival 4 t/m 6 oktober
Festival geïnspireerd door Cannes en Sundance, dit festival is compleet gewijd aan snowboarden. Locatie: Annecy, Frankrijk Xtreme Team Open Jamsessie 6 oktober
Tijdens de winteropening op organiseren Snowboardvereniging Xtreme, Snowworld en de Nederlandse Ski Vereniging de eerste jamsessie van het seizoen! Gewoon een leuke dag lekker rijden in het park van Snowworld met vrienden en nieuwe sneeuwvrienden maken. Locatie: Snowworld Zoetermeer NK Junior Kitesurfen
12-13 oktober
De jongste kitesurfers van dit land gaan de strijd met elkaar aan bij Brouwersdam in Zeeland. Wil je nog meedoen, dat kan! De inschrijving opent om 8:00 ’s ochtends, dus wees er snel bij! Locatie: Brouwersdam NK Motorcross 2013
13 oktober
In het Brabantse Reusel wordt op 13 oktober het Nederlands Kampioenschap motorcross gereden. Vanaf 9.00 uur ’s ochtends barst het spektakel los en kun je de wedstrijden bekijken. Locatie: Reusel 4 >>> Rush
Slapen bij een vreemde in een voor jou onbekend land
Op zoek naar spanning? Ga couchsurfen! Gratis in het buitenland verblijven en er vrienden aan overhouden vanuit de hele wereld. Ideaal toch? Velen zijn het daarmee eens. In 2004 begon couchsurfen als een klein idee onder vrienden. Nu zijn er al zes miljoen couchsurfers uit meer dan honderduizend steden. TEKST: Berber Bennabi
Rush <<< 5
E
ven geen kamer in een viersterrenhotel met een kingsize bed waar ontbijt, lunch en diner voor je klaarstaan zodra je trek hebt, maar overnachten bij een vreemde in een voor jou onbekend land. Het klinkt in eerste instantie een beetje eng en niet heel comfortabel. Toch is het razend populair. Volgens de ervaren couchsurfers die RUSH heeft gesproken, stijgen de mooie ervaringen die je eraan overhoudt en het weinige geld dat je ervoor nodig hebt, ruim boven alle luxe van een hotel uit.
Konstantinos, 31 jaar uit Athene, Griekenland
“Ik begon met couchsurfen om de voornaamste reden: nieuwe mensen ontmoeten. Sinds drie jaar ben ik ‘host’ voor andere couchsurfers. Dit wil zeggen dat ik mijn huis als slaapplek aanbied. Tot nu toe waren dat vijftien mensen uit verschillende landen. Altijd één tegelijk. Ik houd ervan meer tijd met één persoon door te brengen, zodat we veel van elkaars persoonlijkheid te weten komen. Zelf had ik nooit eerder als couchsurfer bij iemand gelogeerd, tót vannacht in Amsterdam. Dat was mijn eerste keer en nu heb ik het ook van de andere kant ervaren. Van mijn vijftien logees heb ik nog goed contact met vijf van hen. We spreken elkaar niet dagelijks, omdat we allemaal vaak op reis zijn. Mijn mooiste herinnering van couchsurfen tot nu toe is toen een meisje uit Jamaica bij mij logeerde. We hadden een hele goede klik. Na haar verblijf bij mij zijn we spontaan samen afgereisd naar Noord-Afrika en Turkije en werden we verliefd. Zij is daarna teruggegaan naar Jamaica. We hebben nog wel contact, maar er is geen sprake meer van een relatie. Daarvoor is de afstand te groot. We hebben er in ieder geval allebei een mooie herinnering aan overgehouden. Het gebeurt wel vaker dat couchsurfers op elkaar verliefd worden. We hebben dezelfde interesses en zijn naar mijn mening meer open minded dan mensen die je in het dagelijks leven ontmoet.”
Lilian, 36 jaar uit Ouderkerk aan de Amstel, Nederland “Sinds 2010 ontvang ik couchsurfers bij mij thuis. Ik had een angststoornis en durfde daardoor mijn huis niet uit. Ik zag dus ook bijna geen mensen meer, maar vond het nog wel erg leuk om mensen te ontmoeten. Ik hoorde over couchsurfing en dacht: ‘Hé, op die manier hoef ik er niet uit, maar kan ik wel nieuwe mensen ontmoeten’. Op het moment is het heel erg druk. Normaal gesproken heb ik er niet altijd zin in, maar soms krijg je een aanvraag van iemand met een heel leuk profiel en denk je: ‘Die wil ik wel ontmoeten!’. Ik doe het nog steeds, omdat mensen heel erg blij zijn dat jij er voor hen bent. Als je in je eentje in het buitenland bent en daar helemaal niemand kent, voel je je alleen. Dan ben je heel erg blij als er iemand is waar je een klik mee hebt om leuke dingen mee te doen. Als ze bij me thuiskomen, kook ik voor ze en zorg ik ervoor dat het gezellig is. Hierdoor krijg ik heel veel positiviteit terug. Uiteindelijk is het eigenlijk een soort van egocentrisch iets, want van die mensen krijg ik op de couchsurf website een referentie waarin ze zeggen hoe geweldig ze me vinden. Het bouwt mijn zelfvertrouwen op, ik word minder bang om op mensen af te stappen en om vreemden te vertrouwen. Als je net met couchsurfen begint, is het allemaal heel speciaal, maar naarmate je het vaker doet wordt het steeds normaler. De eerste keer dat ik een couchsurfer op bezoek kreeg, was ik hartstikke zenuwachtig. Ik dacht: ‘Jezus, straks komt er een of andere gozer in mijn huis. Wat moet ik doen? Ontbijtjes maken of weet ik veel wat allemaal nog meer?’. Nu komen ze langs, schuiven aan en gaat het een beetje vanzelf. Het is eigenlijk wel heel bijzonder wat er gebeurt. Iemand komt bij me aan, die persoon heb ik nog nooit van mijn leven gezien en binnen een halfuur is het ‘normaal’. Ik zit op de bank, zak lekker onderuit, hondje op schoot, trek m’n dekentje over me heen, televisie aan. Heel relaxed. Dat vind ik eigenlijk het bijzondere, dat je met een totaal vreemde een compleet thuisgevoel hebt terwijl je niets van elkaar weet.”
6 >>> Rush
Couchsurfing >>>
Emmy, 23 jaar uit Drunen, Nederland “Ik ben gaan coachsurfen om andere mensen te ontmoeten en de niet toeristische dingen van de stad te leren kennen. Mijn eerste keer coachsurfen was in Frankrijk. Ik vond het heel spannend. Ik ontmoette het meisje bij wie ik een paar dagen zou verblijven op het station en had geen idee wie ik kon verwachten. Uiteindelijk heb ik een super leuke tijd met haar gehad. Het was een Pools meisje van mijn leeftijd en met dezelfde interesses als ik. We zijn samen verder door Frankrijk gereisd. Nu hebben we nog steeds contact en heb ik er een goede vriendin bij. Het is niet dat ik geen vrienden of sociaal leven heb, maar soms zit er niemand in mijn vriendenkring die met mij Europa door wil crossen. Vandaar dat ik ben gaan coachsurfen. Je ontmoet mensen van over de hele wereld, dat is toch geweldig? Ik woon nog thuis en mijn ouders vinden het soms best een eng idee dat ik op stap ga met wildvreemden. Dat snap ik niet, want alle mensen die ik heb ontmoet zijn heel open minded en vriendelijk.”
Avi, 27 jaar uit Yakum, Israël “Twee jaar geleden verbleef ik een maand in Amsterdam. Ik sliep in het tentenkamp van Occupy. Ik wilde iets politieks doen, maar de meeste mensen daar waren niet heel serieus. Volgens mij was het voor velen een excuus om te drinken, te roken en te feesten. Het was november en eigenlijk veel te koud om op straat te slapen. Via de couchsurf-website ben ik terechtgekomen bij Lilian uit Ouderkerk aan de Amstel. Mijn laatste week heb ik bij haar doorgebracht. Nu ben ik terug in Nederland en logeer ik weer bij Lilian. Couchsurfing is echt geweldig. Ik houd ervan om andere leefstijlen te ervaren, fascinerende mensen te ontmoeten en plaatsen te ontdekken vanuit verschillende gezichtspunten.”
Sonali, 26 jaar uit Mumbai, India “Ik maakte twee jaar geleden plannen om een maand lang alleen door Europa te reizen. Eén van mijn goede vrienden had een zelfde soort reis gemaakt en na haar verhalen te hebben gehoord wilde ik het ook graag doen. Het was mijn eerste keer in Europa. Ik had niet alleen een plek nodig om te kunnen slapen, maar wilde graag lokale mensen ontmoeten, zodat ik een beetje rondgeleid kon worden en een idee kreeg van de cultuur. Zo kwam ik op het idee te gaan couchsurfen. In al mijn reizen als couchsurfer heb ik één keer een slechte ervaring gehad. Ik zou gaan logeren bij een jongen in Barcelona. Eenmaal bij hem thuis aangekomen, voelde ik me niet erg op mijn gemak. Hij had een groep vrienden op bezoek en bood me niet eens iets te drinken aan. Ik moest naar het toilet en kwam erachter dat het slot van de badkamerdeur niet werkte. Ik voelde me niet veilig en wilde daar weg, dus verzon ik een smoes over een vriendin die ik moest gaan ontmoeten aan de andere kant van de stad. Binnen een paar uur stond ik weer buiten, helemaal alleen in een voor mij onbekende stad. Ik heb toen overnacht in een hostel. Nu ben ik voor het eerst in Amsterdam. De eerste dagen was ik hier met een goede vriendin uit mijn woonplaats Mumbai. We realiseerden ons dat we helemaal geen lokale mensen hadden ontmoet, omdat we steeds met elkaar in gesprek waren. Na haar vertrek heb ik op de couchsurf-website een oproep geplaatst, dat ik in Amsterdam was en andere couchsurfers wilde ontmoeten. Ik zet vaak oproepjes op de site, ook als ik hulp of advies nodig heb. Bijvoorbeeld als ik wil weten hoe het weer is in Nederland. Voor mij is dat beter dan kijken naar een weerbericht, want ik heb geen idee hoe koud tien graden in het echt is. In India is het nooit tien graden, dus ik heb daar geen ervaring mee. Wanneer iemand uit Nederland antwoordt dat ik drie jassen moet meenemen, begrijp ik dat wel. Couchsurfing is best dynamisch en onverwachts. Je weet nooit wat er gaat gebeuren en komt mensen tegen van alle leeftijden vanuit de hele wereld. Wanneer je weet dat je over een paar dagen op vakantie gaat en iemand gaat ontmoeten, is het allemaal zó spannend!”
Rush <<< 7
<<< Te land, ter zee en in de lucht
Te land, ter zee Drie schijnbaar doodgewone meiden vertellen over hun stoere passie.
Sheila Verschuur, coureur
8 >>> Rush
Special >>>
e en in de lucht Yvonne Wiggers, parachutiste
Tamara van den Berg, kitesurfster
Rush <<< 9
<<< Te land
Naam: Sheila Christine Verschuur Geboortedatum: 01-05-1986 Geboorteplaats: Nijmegen Woonplaats: Amsterdam Favoriete circuit: Zandvoort
Racechick in hart en nieren “H
Doordeweeks werkt ze bij het Ministerie van Defensie maar in het weekend trekt ze haar raceoverall aan om honderden paardenkrachten te laten brullen en rijdt ze het rubber van de velgen. Sheila Verschuur (1986) scheurt al sinds kinds af aan rond in auto’s en racete dit jaar succesvol mee in de Lotus Ladies Cup. Deze racechick weet haar mannetje te staan op het circuit en heeft dit seizoen zo goed als alles gewonnen. ‘‘Het geeft zo’n enorme kick.’’ TEKST & FOTO’S: Mitchel van Essen 10 >>> Rush
et racen is er bij mij met de paplepel ingegoten. Mijn vader, Frans Verschuur, racete vroeger al, waardoor ik al jong in aanraking kwam met het hele gebeuren. Ik ging elke week mee naar het circuit om naar hem te kijken, wat ik echt prachtig vond. Al die snelle auto’s die langs je heen raceten. Door al op zo’n vroege leeftijd in aanraking komen met het racen begon het bij mij ook te jeuken, ik moest en zou ook racen. Zo reed ik als kind eerst op een trapskelter, toen op een kleine quad, daarna op een scooter, vervolgens een grotere quad en uiteindelijk vanaf mijn twaalfde in een auto. Toen mocht ik samen met mijn broer op ons eigen terrein in oude barrels rijden. Zo konden we scheuren en botsen als gekken, wat ik altijd heel erg gaaf vond en zorgde voor veel ervaring. Het gevoel dat je toen al zo’n groot apparaat onder dwang kon houden was machtig. Door deze ervaring leerde ik om geen angst te hebben tijdens het rijden. Botsen mag en kan gebeuren, wees er niet bang voor. Angst is sowieso een gevaarlijke factor voor het racen. Eigenlijk moet je niet gaan racen als je bang bent om bijvoorbeeld van de baan te gaan of plankgas door een bocht te gaan. De kans bestaat inderdaad dat je
van de baan kan gaan, maar als je goed rijdt gebeurt dat gewoon niet. Op mijn viertiende heb ik vervolgens een racecursus gevolgd waarna ik met een hele omweg voor mijn zestiende verjaardag mijn racelicentie had.”
Racecarrière
“Na het behalen van mijn licentie heb ik eerst een half jaar getraind waarna ik halverwege dat jaar in de Toyota Yaris Cup begon. Dat was heel erg wennen voor mij, maar voelde ook heel erg gaaf. Eindelijk mocht ik professioneel racen tussen alle anderen. Het niveau lag alleen wel een stuk hoger dan verwacht waardoor ik op een viertiende plaats in het eindklassement eindigde. Daarna stroomde ik in 2004 door in de Seat Cupra Cup. In deze cup rijd je in een duo. Dat jaar reed ik samen met Michel Schaap. Zonder enige verwachtingen voor dat seizoen werden we toch verrassend kampioen samen. We waren gewoon zo’n goed team en we raceten allebei echt goed toen. Het voelde als een mega overwinning om kampioen te worden. Gewoon het gevoel dat je van alle andere wint, terwijl het voor jou de eerste keer is dat je rijdt in die klasse. Dat geeft gewoon zo’n enorme kick waardoor ik alleen maar door wilde met
Special>>> racen. Sinds dat jaar zit mijn racecarrière dan ook in een stijgende lijn. Na het raceseizoen van 2005 te hebben afgesloten met een bronzen beker werd ik daarna weer kampioen, dit keer samen met Sandra van der Sloot. Na nog een jaar voor Seat te hebben gereden was ik toe aan een nieuwe uitdaging. Deze uitdaging vond ik in de Renault Clio Cup. Hierin rijden de beste racers van Europa. Het niveau van deze cup lag dan ook een stuk hoger, wat het een stuk lastiger maakte. Toch heb ik uiteindelijk een bronzen en zilveren beker mee naar huis genomen, waar ik echt trots op ben. Vorig jaar reed ik samen met Liesett Braams met een BMW in de Burando Production Open waar we vijfde werden. Nu rijd ik samen met Liesett voor het Las Moras Team in de Lotus Ladies Cup waar ik dit weekend kampioen mee kan worden.”
De kick
“Het gevoel dat ik krijg door het racen vind ik heerlijk. Een half uur voor de race ben ik heel erg zenuwachtig. Dan moet ik twintig keer naar het toilet en wil ik het liefst niemand spreken en ben ik even tijd voor mezelf nodig. Dan zorg ik dat me rustig aan omkleed, even iets drink en eet, me even terug trek in onze bus en even kan ontspannen. Door al die jaren is racen een beetje een gewoonte worden, maar toch blijf ik zenuwachtig, zowel voor een kwalificatie als voor een echte race. Als ik dan in de auto zit en de baan op mag, verdwijnen de zenuwen al aardig, maar als het startlicht op groen springt zijn alle zenuwen weg en ben ik in opperste concentratie. Tijdens een race moet je namelijk alleen maar opletten
en is er geen tijd om zenuwachtig of bang te zijn. Als ik me niet goed concentreer kan ik fouten maken, wat niet goed voor mijn tijd is en als het echt goed mis gaat, kan het voor grote problemen zorgen. Daardoor focus ik me gewoon honderd procent tijdens de race. Het kan dus levensgevaarlijk zijn als mijn zenuwen het winnen van de concentratie, voordat ik het weet lig ik in de vangrail. Als het trouwens wel eventjes fout gaat, dan rijd ik daarna wel beter. Dan ben ik namelijk zo boos dat ik mezelf dwing om beter te rijden. Dit lukt dan meestal ook. Je dwingt jezelf namelijk om net even iets harder door die ene bocht te gaan en net even iets later te remmen voor die andere bocht. Zo maak ik voor mezelf dat ene foutje dan vaak goed. Na de race komt altijd pas de ontlading en de kick, als het goed is gegaan. Dan ben ik helemaal blij en komt alle spanning eruit. Als je hoort dat je eerste bent, dan ben je gewoon zo trots op jezelf en kan je even heel de wereld aan. Als het
echter minder goed ging, kan ik enorm boos zijn. Het zit namelijk in me om te winnen, dat heb ik al meerdere malen bewezen, maar waarom lukte het deze race dan niet? Dan blijft dan door je hoofd malen. Een race die ik nooit zal vergeten is natuurlijk mijn allereerste race bij de Toyota Yaris Cup. Eindelijk mocht ik echt racen en doen waar ik al die tijd naar uitkeek. Er stond toen natuurlijk wel druk op me, want ik ben ten slotte de dochter van de grote Frans Verschuur, waardoor ik dus ook wel moest knallen. Ik moest de familienaam hoog houden. Gelukkig lukte dit dan ook na een tijdje. Ook vond ik het heel gaaf om in de Renault Clio Cup te mogen rijden. Dan rijdt je tussen de beste Europese racers waar ik in de top-10 eindigde. Het idee om tussen al die goede coureurs te mogen rijden als ‘simpele Hollander’ en dan ook gewoon nog scoren is zo mega gaaf, dat had ik nooit durven dromen. Dat gaf toen zo’n grote kick!”
De Lotus waarin Sheila dit jaar racet
2002 - Racedebuut in de Toyota Yaris Cup 2003 - Toyota Yaris cup, 14e in eindklassement en 2e in het eindklassement van de ladies Cup 2004 - Seat Cupra Cup, kampioen met Michel Schaap 2005 - Seat Cupra Cup, 3e in eindklassement & 24 uur van Oschersleben 2006 - Seat Cupra Cup, kampioen met Sandra van der Sloot & 24 uur van Dubai 2007 - Seat Cupra Cup, 2e in eindklassement & 24 uur van Oschersleben 2008 - Renault Clio Cup, 9e in eindklassement, 24 uur van Oschersleben & 24 uur van Dubai (3e plaats) 2009 - Renault Clio Cup, 4e in eindklassement & 24 uur van Dubai (3e plaats) 2010 - Renault Clio Cup, 3e in eindklassement 2011 - Renault Clio Cup NL, 2e in eindklassement & Renault Clio Cup EU, 2e bij de junioren 2012 - Burando Production Open, 5e plaats, 24 uur van Dubai (4e plaats) 2013 - Lotus Ladies Cup, 1e in eindklassement & 24 uur van Dubai (1e plaats) Rush <<< 11
<<< Te land
Een dag uit het leven van Sheila
H
et geluid van duizenden brullende paardenkrachten, de geur van verbrand rubber en snelste auto’s: een dagje op Circuit Zandvoort. Voor velen een dag om naar uit te kijken en om te genieten van alle racemonsters en adrenaline die over het circuit racen. Het is echter de normaalste zaak van de wereld voor coureur Sheila Verschuur, maar hoe ziet zo’n dag er voor deze coureur uit?
TEKST & FOTO’S: Mitchel van Essen
1.
8.00 uur; De dag begint ‘s ochtendsvroeg. Eerst alles klaarmaken, daarna om 9.30 uur de briefing.
2. 10.03 uur; Sheila krijgt te zien welk bord ze heeft tijdens de race. 3. 10.08 uur; Sheila die het circuit uit haar hoofd kent, laat aan de Hongaarse meiden zien, die aardig zenuwachtig zijn voor de eerste ronden, hoe ze het parcours moeten berijden.
4. 11.30 uur; Ter afleiding en omdat Sheila dit weekend kampioen kan worden, houdt ze een interview met Radio 1.
11.46 uur; Na even tijd voor haar zelf en een aantal pitstops op het toilet, is ze klaar voor haar vrije training. Het is te merken dat ze nu al in opperste concentratie is.
5. 12 >>> Rush
Special >>>
7.
6. 11. 49 uur; Helemaal klaar voor de vrije training, de concentratie is te zien in haar ogen.
13.08 uur; De ontlading bij Sheila is groot. Ze heeft een uur over Circuit Zandvoort geknald en heeft de beste tijd neergezet: 2.06.864. Nummer twee had een tijd van 2.07.585.
9.
8.
13.52 uur; Na de vrije training heeft Sheila even tijd voor haarzelf en voor haar fans. Deze Duitser wilde op wel 10 fotoâ&#x20AC;&#x2122;s een handtekeking van deze racechick.
14.30 uur; Samen met alle andere Nederlandse racedames heeft Sheila drie fotoshoots. Deze fotoshoot was voor Autosport.nu. Na een aantal poses is te merken dat het niet helemaal haar ding is.
10. 16.43 uur; Met een eerste plaats begint Sheila aan de kwalificatie voor het echte raceweekend. Ze voelt de druk van het toekomende kampioenschap. Uiteindelijk haalt ze pole position en wordt ze zelfs kampioen dat weekend van de Lotus Ladies Cup. Rush <<< 13
<<< Ter zee
Zweven zonder pillen Zodra de wind gaat waaien, trekt Tamara van den Berg (20) richting het water. Ze stapt op haar board, zet haar kite in stelling en laat de wind de rest doen. Zwevend over het water en door de lucht krijgt zij haar kick. “Soms ga ik wel vijf meter de lucht in.” TEKST: Hjalmar Guit
E
en frisse zeebries waait door je haren. Zout water spat omhoog terwijl je door de golven zoeft. Je board stuitert op en neer terwijl je vlieger door een onzichtbare kracht naar voren wordt geblazen. Opeens een rukwind. Je lijnen staan strak, Twee, drie, vier meter ga je omhoog. Je voelt je gewichtsloos, terwijl je langzaam richting het blauwe water zakt. Om je heen zie je mensen die hetzelfde ervaren. Vliegers in allerlei kleuren trekken zowel mannen als vrouwen over de golven. Welkom in de wereld van de kitesurfers.
Over de drempel en achter de kite
Eén van die kitesurfers is Tamara van den Berg. Sinds 2011 kitesurft ze fanatiek en is ze regelmatig op zee of een meer te vinden. “Ik ben in 2010 begon-
nen met een les. Na de tweede les heb ik direct een eigen set gekocht.” De interesse begon al veel eerder dan 2010. “Ik las vroeger altijd het tijdschrift ‘Zo Zit Dat’. Daarin zag ik foto’s en een verhaal over kitesurfen en ik wilde dat ook.” Dat doel heeft ze inmiddels bereikt. Wel kostte het wat moeite om het voor elkaar te krijgen. “Ik moest een drempel over. Ik durfde het eerst niet en ik wilde vooral anderen die al beter waren niet in de weg zitten.” Wat haar heeft geholpen om over die drempel te komen, zijn de mede-kitesurfers in vooral Harlingen. “Ze zijn allemaal erg relaxed en heel open. Ze delen hun technieken en helpen als je dat nodig hebt. Nieuwelingen komen erg gemakkelijk bij de groep.” Na vijf lessen ging Tamara zelf het water op, zoekend naar de kick. Aan de vlieger boven het water stijgt haar adrenalineniveau. “De kick is voor mij het gevoel dat
ik krijg als ik over het water scheer met de wind in mijn haren.” Over het water scheren is niet het enige waar het bij kitesurfen om gaat. Je moet natuurlijk ook de lucht in. “Het is heerlijk om te springen. Het liefst extra hoog met veel wind in de kite. Soms ga ik wel vijf meter de lucht in. Dan kan ik lekker op andere mensen neerkijken.” De adrenaline die erbij vrij komt kun je zien als een soort natuurlijke drug. “Ik heb geen pilletjes nodig om te zweven.”
Spots en uitrusting
Er zijn ontzettend veel plekken waar je kunt kitesurfen. In Nederland vind je die plekken vooral langs de kust. Daar staat meestal de meeste wind: essentieel om te kunnen kitesurfen. De favoriete spot van Tamara ligt bij haar geboorteplaats Harlingen. “Ik ga bijna ieder weekend naar Harlingen. Mijn ouders wonen daar en mijn uitrusting ligt er.” Nu ze stage loopt in Hilversum en in Utrecht woont, heeft ze minder tijd om te kitesurfen. “Twee jaar geleden ging ik soms zelfs onder schooltijd. Dan mailde ze naar de docent: Ik ben er niet omdat ik niet kom.” Kitesurfen is wel een dure hobby. Een kite kost al snel duizend euro en dan heb je slechts één onderdeel van de hele uitrusting. Naast de kite heb je ook een board, bar, trapeze en lijnen nodig. Bij elkaar kun je rekenen op ongeveer 1500 euro. Tamara raadt aan om er ook een wetsuit bij te nemen. “Zonder wetsuit is het gewoon te koud met water en wind.” Dat is niet de enige reden, want gewone zwemkleding is niet erg handig tijdens het kitesurfen. “Helemaal als meisje, want je bikini ben je zo kwijt!”
Riskant
14 >>> Rush
De sport is niet zonder risico’s. Harde wind kan onvoorspelbaar zijn en bovendien moet je rekening houden met andere kitesurfers. Toch kan volgens Tamara iedereen leren kitesurfen. “Je moet niet bang zijn om je nagels te breken, maar je hoeft ook niet per se een superheld te zijn.” Het gaat ook wel eens mis.
Special>>>
Tamara omschrijft haar hobby dan ook als ‘best wel tricky’. “Ik ben bij het dorp Kornwerderzand eens bijna op de rotsen geslagen. Er stond een harde wind en ik viel van mijn board. Ik maakte me gelukkig los, maar mijn kite vloog tegen de rotsen.” Gelukkig voor Tamara kwam ze er met de schrik vanaf. “Maar ik maakte me eigenlijk meer zorgen over mijn kite dan over mezelf”, lacht ze. Ook heeft ze een keer een andere kitesurfer in de problemen gebracht. “Mijn lijnen zijn een keer om de hals van een medekiter gewikkeld. Ik had hem niet gezien en ik ging dwars door zijn vaarwater. Gelukkig was het een ervaren kiter en kon hij mijn lijnen snel om zijn nek wegtrekken.”
Zelf heeft Tamara gelukkig nog nooit een echt ongeluk gehad, maar het komt wel voor dat er mensen gewond raken tijdens het kitesurfen. Volgens de Kustwacht zijn er de afgelopen vier jaar tussen de 90 en 135 incidenten geweest waar kitesurfers bij betrokken waren. Een maand geleden raakten op dezelfde dag nog drie kitesurfers gewond. Twee bij Wijk aan Zee en één bij IJmuiden. De laatste liep een gebroken been op. Dodelijke ongelukken komen gelukkig zelden voor. Sinds 2003 zijn er zes ongelukken geweest waarbij een kitesurfer het er niet levend vanaf heeft gebracht. Het is duidelijk dat kitesurfen riskant kan zijn, dus voorzichtigheid is ontzettend belangrijk. De Nederlandse Kitesurf Vereniging (NKV) raadt aan om altijd met goede uitrusting te kitesurfen. De meeste kitesurferongelukken komen door gebreken van materiaal. Een goedwerkend veiligheidssysteem is erg belangrijk. Met zo’n systeem kun je je in één beweging losmaken van je kite, mocht je in de problemen komen. Vooral bij harde wind kan er veel kracht op de kite komen. Als je dan de controle verliest en dreigt te crashen, kun je jezelf altijd loskoppelen.
Ondanks de risico’s blijft Tamara kitesurfen. Op dit moment probeert ze nieuwe en moeilijkere tricks te leren. “Ik probeer nu de ‘one footer’ te doen. Dan haal je tijdens het kitesurfen één voet van je board. Ik doe al de ‘backroll’: een rondje draaien om mijn eigen as. Wat ik erg gaaf vind, is met één hand de trapeze vasthouden en met de ander door het water. En dan lekker dat water in mijn gezicht gooien: heerlijk. Daar krijg ik echt een kick van.”
Naam: Tamara van den Berg Geboortedatum: 22-10-1992 Geboorteplaats: Harlingen Woonplaats: Utrecht Favoriete kitespot: Waddenzee bij Harlingen
Rush <<< 15
Kitesurfspots van Nederland
<<< Ter zee
16 >>> Rush
Voor beginners is het handig om te gaan kitesurfen met veel ruimte en weinig obstakels. Ondiep water is ook aan te raden, omdat je dan gemakkelijker op je board kunt stappen. Als laatste kun je als beginnende kitesurfer het beste met niet al te zwaar weer het water op te gaan. Een harde wind maakt het lastiger om te blijven staan.
Ideale kitespot
Om de kans op ongelukken zo klein mogelijk te maken is het goed om eerst les te nemen. Dat kan het beste bij een gecertificeerde kitesurfschool. Je leert er niet alleen hoe je moet kitesurfen, maar je krijgt ook instructies over veiligheid en aanbevelingen voor materiaal. Bovendien is kitesurfles een goede manier om andere (beginnende) kitesurfers te ontmoeten.
Neem eerst les
Zorg ervoor dat er altijd andere kitesurfers in de buurt zijn. Die kunnen helpen met opstappen en bevestigen van materiaal. In je eentje is dat namelijk best lastig, vooral als beginner. Bovendien is er altijd iemand in de buurt in het geval dat het fout gaat. Kitesurfers letter over het algemeen goed op elkaar en zijn behulpzaam.
Ga nooit alleen kitesurfen
Tips voor beginners
Special >>>
Rush <<< 17
<<< In de lucht
Naam: Yvonne Wiggers Geboortedatum: 08-11-1992 Geboorteplaats: Twello Woonplaats: Apeldoorn
Ruim 500 keer van A naar A Geen voetballen of paardrijden. Nee, keer op keer in een klein vliegtuigje de lucht in, bepakt en bezakt met een stuk stof aan een handvol touwtjes dat je weer veilig op de grond moet brengen, dat is pas een extreme hobby. Yvonne Wiggers springt al uit vliegtuigen vanaf haar negende. Waarom? TEKST: Kelly Westra
A
ls je naar Yvonne kijkt zou je in eerste instantie niet zeggen dat ze er zo’n extreme hobby op na houdt. Ze is slechts twintig jaar en studeert toegepaste wiskunde aan een universiteit. Maar achter de facade van deze jongedame zit iemand die haar ultieme kick haalt uit het parachutespringen. Een niet alledaagse hobby, maar wel een hele mooie, zoals ze zelf beschrijft. “Ik begon al heel vroeg met parachutespringen. Op mijn negende sprong ik voor het eerst uit een vliegtuig. Gekoppeld aan mijn vader. Mijn vader en moeder zijn zelf ook parachutisten. Mijn vader heeft er zelfs zijn carriere van gemaakt. Hij maakt foto’s tijdens sprongen van mensen maar is soms ook
18 >>> Rush
te zien op televisie. Zoals in de reclame van KPN, hij is de tandemmaster in die reclame. Een tandemmaster is de ervaren springer waar de onervaren parachutist aan is vastgehaakt. Tandemmaster worden is heel moeilijk. Je moet minstends vijfhonderd keer solo hebben gesprongen, en je moet vijf uur in vrije val hebben doorgemaakt. Dat duurt dus heel lang voor je in aanmerking komt om tandemmaster te worden. Mijn vader is goed, en staat zo ook bekend in het ‘wereldje’.”
“Tijdens mijn jeugd sprong ik vaak tandems, bijna altijd met met mijn vader. Maar toen ik achttien werd heb ik de opleiding gevolgd om alleen te mogen springen. En sindsdien ben ik verslaafd. Nu, tweeeneenhalfjaar verder heb ik
ruim vijfhonderd sprongen gemaakt. Het is een soort van verslaving, ben ik bang, het wordt steeds leuker en ik word beter en ik wil steeds meer. Helaas is het geen goedkope sport, en daarom probeer ik dan ook zoveel mogelijk bij te verdienen naast m’n studie. Zo werk ik bijvoorbeeld als freelancer op het kantoor bij Nationaal Paracentrum Teuge, en vouw ik af en toe parachutes voor andere springers. Ik ben een tijdje terug voor de grap eens gaan rekenen, en kwam tot de realisatie dat meer dan de helft van al het geld dat bij me binnenkomt uitgegeven wordt aan springen. Gelukkig is dat het allemaal waard.”
Als je Yvonne vraagt wat er nou zou leuk is aan parachutespringen moet ze lang nadenken. Je ziet duidelijk dat ze moeite
Special >>>
doet om het te beschrijven, omdat ze haar hobby eer aan wilt doen. Uiteindelijk komt ze tot een conclusie. Ze haalt diep adem en legt uit.
“Voor de lol uit een goedwerkend vliegtuig springen om van A naar A te komen is misschien niet erg logisch voor de meeste mensen, maar voor mij is het wel mijn passie. Wanneer ik het vliegtuig uit spring heb ik het gevoel dat ik kan vliegen, zo noemen we het dan ook. Tijdens de vrije val ‘vlieg’ ik samen met andere springers in formatie door de lucht, om daarna rustig onder m’n parachute te hangen, en weer terug naar de grond te komen. De hele ruimte ligt voor me open, leegte boven me en het ronkelende vliegtuig op de achtergrond. Ik suis naar beneden, alles gaat snel en op dat moment gooi ik mijn parachute uit, altijd een spannend moment. Maar als hij dan opengaat en je hangt onder dat doek, dan is het allemaal zo vredig. Dan ben ik echt gelukkig.” “Het mooiste aan parachutespringen is het ultieme gevoel van vrijheid en intimiteit tegelijk. Tenminste, zo voelt het voor mij. In vrije val ben je constant op elkaar gefocust en vlieg je vaak erg dicht bij elkaar. Het kan best intiem worden, ook met mensen die je ‘op de grond’ eigenlijk nauwelijks kent. Tegelijkertijd bepaal
je zelf waar je heen vliegt, en zodra je van iedereen weg vliegt om je parachute te openen ben je helemaal op jezelf aangewezen om eventuele problemen op te lossen en veilig te landen. Dat is een eng gevoel, maar het plaatst je ook wel stevig in je schoenen. Op de grond kun je dingen beter overwinnen omdat je weet dat je je in zulke situaties ook kunt redden, je krijgt er meer zelfvertrouwen door. Je voelt je sterk, alsof je alles aan kan.”
Yvonne is er van overtuigd dat ze verslaafd is aan parachutespringen. Ze is er tijdens haar opleiding mee bezig, tijdens haar werk bevindt ze zich rond parachutisten en zelfs in haar relatie is parachutespringen een belangrijk onderdeel. “Die verslaving kan ook gevaarlijk worden. Vorig jaar is iemand overleden , waarschijnlijk een fatale landing, het is nooit verklaard. Dat was op Teuge, ‘mijn’ centrum. De man was een ervaren parachutist, op zaterdag verongelukt maar pas op maandag gevonden in een weiland. De sport is dus niet alleen maar vrijheid, blijheid, het kan ook serieuze gevolgen hebben. Desalnietemin ben ik dol op parachutespringen en ben ik overtuigd dat ik dit voor de rest van mijn leven blijf doen. Het gevoel is te waanzinnig om niet te doen.”
Rush <<< 19
<<< In de lucht
Aan een stukje stof do TEKST: Kelly Westra
T
andems, solo springen, formatiespringen. Binnen het parachutespringen zijn vele disciplines te ontdekken. Een relatief nieuwe discipline is het ‘canopy piloting’ in de volksmond ook wel swoopen genoemd. Voor veel mensen is dit ook de enige vorm van skydiven die geschikt is voor publiek, omdat er een wedstrijd- en spektakel element bij komt kijken.
Bij swoopen springt de ‘piloot’ uit het vliegtuig, maar in plaats van koers te zetten voor een veilige landing bewegen ze hun parachute en lichaam op zo’n manier dat de neerwaartse beweging wordt omgezet in een voorwaartse beweging. Dan beweegt de piloot zijn parachute zo dat hij of zij meerdere hindernissen overwint en uiteindelijk landt in een bak met zand of water. 20 >>> Rush
Special>>>
oor poortjes scheuren
Rush <<< 21
<<< Serious Business
De ultieme adrenalinekick: w De meeste mensen denken bij adrenaline aan sport. Extreme sport. Toch heeft adrenaline niet alleen maar met sport te maken. Sterker nog: Adrenaline heeft een grotere betrekking op zaken als angst en stress. Waar het in de sportwereld meestal om gaat, als de term adrenaline genoemd wordt, is de adrenalinekick. De kick die je ervaart als je wéér een hogere sprong gemaakt hebt met je board, in een nóg snellere auto rijdt, net uit de gruwelijkste achtbaan van het land stapt of nóg sneller bent afgedaald met je ski’s. Maar hoe ontstaat die kick en waar komt die kick vandaan? TEKST: Allard Bolks & Wido Ekkel
1. Op de rand van de afgrond
Daar sta je dan, aan de rand van een afgrond van tweehonderd meter. De instructeur bevestigt het koord aan je pak. “Nu kan je niet meer terug”, hoor je je vrienden zeggen. Je wordt bang. Dat is het moment waarop je lichaam zich voor gaat bereiden op de sprong die je gaat maken. Dat proces heet de sympathische stimulering. Je nieren worden gestimuleerd het hormoon adrenaline te produceren en dat voel je: Het zweet druppelt langs je voorhoofd naar beneden. Je hart slaat in je keel. “Ga daar maar staan”, zegt de instructeur, terwijl hij wijst naar een stip twee stappen voor je op het platform. Doordat je lichaam meer en meer adrenaline aan gaat maken, begint je hart sneller en sneller te kloppen. De adrenaline stimuleert de angst met als doel je te laten realiseren dat je moet uitkijken. Het waarschuwt je. “Waarom doe ik dit?”, is dus geen gekke gedachte. Je lichaam stribbelt tegen en wil dat je het niet doet, je waagt nog een laatste poging eraan te ontkomen: “Ik durf niet, ik ga het niet doen!” Je kijkt de man naast je vertwijfeld aan. “Haha, watje!”, roepen je vrienden lachend. Je kijkt naar beneden en je beseft opnieuw dat er geen weg meer terug is. Je gaat! Je volgt de instructie op en stapt voorzichtig richting de groene stip.
22 >>> Rush
2. Moment van de waarheid
Eenmaal op de stip wordt het alleen maar erger. Daar beneden wachten de bomen je op. Het is hoog. Heel hoog. “Sta ik zo goed?”, vraag je. De instructeur knikt bevestigend. Je veegt je zweethanden af aan je broek en spreidt je armen weer. De adrenaline die door je lichaam giert maakt je pupillen wijder. Je staart nogmaals met grote ogen de afgrond in. Je spieren staan op spanning, het moment komt dichterbij. De naderende voetstappen van de instructeur overheersen je gedachten. Allemaal het gevolg van een proces in je lichaam dat je wil beschermen tegen gevaren. Van een brug afspringen is nu eenmaal niet iets wat je elke dag doet. Het lukt je niet het gevoel te onderdrukken en ook de gedachte dat je vast zit, helpt niet om je te ontspannen. “Ik tel af van 3 naar 0”, hoor je op de achtergrond. De woorden komen hard binnen, het moment komt steeds dichterbij. Je hebt het gevoel dat je niet kunt bewegen. Na de laatste veiligheidstest zegt de instructeur: “Hou je armen gespreid en naar voren afzetten”, maakt hij je duidelijk. “3, 2, 1, 0…” Je zet af.
Serious Business >>>
at gebeurt er nou eigenlijk? Angst is relatief Doe je voor het eerst een bungeejump, dan ervaar je sterke gevoelens van angst. Je lichaam waarschuwt je omdat het niet weet waaraan het begint. Na de kick die je ervan gehad hebt, wil je vaak meteen nog een keer. Je hebt je angst overwonnen en dat geeft een onsterfelijk gevoel. Angst is relatief, want de tweede keer ben je een stuk minder gespannen. Je lichaam went aan de omstandigheid en remt je minder. Dat kan onder meer veroorzaken dat je langzaam verslaafd raakt aan de kick. Daardoor is het zo dat je vaak steeds verder moet gaan om dezelfde kick te ervaren.
3. Euforie maakt zich meester
Aarzelend beweeg je voorwaarts. Zwevend door de lucht raas je in je vrije val naar beneden. Met je hoofd omlaag lijk je de afgrond in te gaan vliegen. Je splijt de lucht in tweeën. Je schreeuwt het uit om je opgekropte spanning kwijt te raken. Het lichaam blijft adrenaline produceren terwijl je denkt aan de klap die je straks krijgt. Het elastiek trekt je hard terug omhoog en je realiseert je dat de angst voor niets is geweest: de angst heeft verloren. Dat gevoel wordt veroorzaakt doordat je lichaam naast adrenaline ook testosteron en endorfine aanmaakt. Het is een gevoel van één al euforie. Je denkt terug aan die dag dat jouw team kampioen werd. “Dit is geweldig”, denk je terwijl je een blik werpt op de brug 150 meter boven je. Het elastiek doet zijn werk en gedurende de paar minuten dat je in de lucht op en neer wordt geslingerd ervaar je wat ze noemen de adrenalinekick. Terug op de brug kun je maar aan één ding denken. Je kijkt je vrienden aan. “En?” “Dat was gruwelijk, ik wil nog een keer.”
Productieproces in de bijnieren Vrijwel alle hormonen die vrijkomen bij bungeejumping worden aangemaakt in de bijnieren, al begint het proces telkens weer in de zenuwcellen bij het ruggenmerg. Die signaleren het gevaar en waarschuwen je lichaam. Dat doen ze door de bijnieren te prikkelen via het sympathische zenuwstelsel. Vanuit daar geven zenuwen de prikkels vanuit de hersenen door aan de bijnieren. Vandaar dat het proces de sympathische stimulering heet. Het bijniermerg en het bijnierschors in de bijnieren maken onafhankelijk de hormonen (nor)adrenaline, testosteron en endorfine aan tijdens een bungeejump van een brug. Testosteron wordt in dit soort gevallen dus niet alleen in de geslachtsdelen aangemaakt. Noradrenaline wordt tegelijk met adrenaline in de bloedbaan gespoten en zorgt ervoor dat de bloeddruk op peil blijft. Endorfine wordt door het lichaam aangemaakt en heeft een pijnstillende, morfineachtige werking. Endorfine heeft dezelfde verdovende werking als heroïne en morfine, het grote verschil is dat endorfine wordt aangemaakt door je eigen lichaam.
Rush <<< 23
<<< Foto
Waaghals Felix
‘‘Wat een man. Wat een sprong. Wat een lef. De Oostenrijker Felix Baumgartner (1969) zette op 14 oktober 2012 een wereldrecord neer. Als eerste mens sprong hij door de geluidsbarrière. Letterlijk. Vanaf 39 km hoogte. Sponsor Red Bull is ruim vertegenwoordigd op zijn pak. Maar dat mag: zij gaven Baumgartner de kans om - na eerdere maffe stunts als een sprong van de Petronas Twin Towers in Maleisië - de stunt van het decennium te maken. Maximumsnelheid van Baumgartner tijdens zijn sprong? 1.342 km/uur. Het is en blijft allemaal lastig te beseffen.
24 >>> Rush
Foto >>>
Rush <<< 25
<<< Poliitekick
Spanning, druk en de politiekick ‘‘Ik vind het onverwachte aan mijn baan het leukst’’ Ron Dik heeft al 26 jaar een bijzondere baan. Hij moet kunnen werken onder grote druk, bestand zijn tegen spanning en flexibiliteit tonen. Dik is nu politierechercheur bij het korps in Groningen. Eerder was hij agent in uniform en ME’er. ‘‘Ik ben inmiddels wel gewend aan mijn werk, maar ik weet dat het niet normaal is.’’ TEKST: Hermen Oldengarm
A
ls er ruimte voor is ontspant hij met voetbal en een biertje. Maar in werktijd maakt Ron Dik (47) situaties mee waarin niet veel mensen verzeild zouden raken. Als rechercheur leidt hij ad-hoczaken. Oftewel: vergrijpen waar minimaal acht jaar gevangenisstraf voor staat. ‘‘Als ik op maandagochtend begin, heb ik de beschikking over een dossiermaker en recherche-assistent. Op dat moment loop ik in korte lijnen uit hoeveel koppels er nodig zijn om het onderzoek uit te voeren.’’ ‘‘Daarnaast’’, vertelt Dik, ’’ben ik familierechercheur. In die functie ben ik de contactpersoon bij moordzaken tussen het onderzoeksteam en de politie. Adviseren over bijvoorbeeld de omgang met media en justitie zit in mijn takenpakket. Verder leg ik uitwat zo’n familie allemaal kunnen verwachten tijdens een onderzoek.’’
Flexibiliteit
‘‘Ik vind het onverwachte van mijn baan het leukst. Het is en blijft heel apart dat je aan een zaak werkt die het eerste item is in bijvoorbeeld het NOS Journaal of RTL Nieuws.’’ De rechercheur wijst ook op een ander aspect van zijn baan: flexibiliteit. ‘‘Bij een moordonderzoek kan het zomaar gebeuren dat je drie weken lang alleen maar thuis komt om te slapen en je om te
kleden. Komt er rust in het onderzoek, dan ben je bijvoorbeeld vijf van de zeven dagen vrij om tot rust te komen. Ik vind dat heel aantrekkelijk. Het is slopend, maar wel erg leuk.’’
Kinderen
Maar ook dit vak heeft haar nadelen. Dik: ‘‘Het komt bij zelfdodingen voor dat lichamen een sterke geur afgeven, doordat ze dagenlang in een verwarmde kamer hebben gelegen. Wij hebben daar kapjes voor, maar díé geur is door niets tegen te houden.’’
‘‘Maar het ergste vind ik kinderzaken. Vorig jaar heb ik een zaak met een jongetje gehad in de buurt van Enschede, die door zijn stief- en biologische ouder zeer ernstig was mishandeld. Het was zo erg dat hij met de traumahelikopter werd overgevlogen naar het UMCG in Groningen omdat ze daar hersentrauma’s en -letsel bij kinderen het beste kunnen behandelen. Daar waren de biologische ouder en opa en oma ook. Het jongetje, twee jaar, kwam dezelfde nacht te overlijden. Toen was ik wel echt onder de indruk van de situatie. In zo’n situatie word je voor je thuiskomt gebeld door het Bedrijfs Opvang Team (BOT). Als ik thuiskom heb ik wel behoefte aan een lekker glas wijn, om even niet aan m’n werk te denken. En de volgende dag ben je, anders dan vroeger, vrij. Kinderzaken blijven lastig. Altijd.’’
Het politiebureau aan de Rademarkt in Groningen. In deze straat werd de vondeling gevonden.
26 >>> Rush
Politiekick >>> Puzzelstukjes
In een 26-jarige loopbaan maak je veel mee, dat staat vast. Maar Diks spannendste zaak is nog maar kort geleden. ‘‘In januari 2012 had ik piketdienst (je staat stand-by, bent oproepbaar, red.) op zaterdag, een rustige dag met wat administratiewerk. Toen werd ik in de namiddag gebeld: op de Rademarkt in Groningen was een vondeling aangetroffen. Naast het politiebureau! Ik heb op m’n opleiding alles geleerd en al veel in de prakijk meegemaakt, maar we hebben het nog nooit over een vondeling gehad. Een vondeling is ook heel bijzonder, want het komt gemiddeld maar één keer voor per jaar in ons land. Op zo’n moment gaan alle radertjes in je hoofd draaien.
Ron vertelt verder: ‘‘Met een technisch rechercheur ging ik naar het ziekenhuis, hebben we een foto van het kleine mannetje genomen.We riepen de persman uit zijn piketdienst. Die foto is direct naar grote mediums als de Telegraaf, AD, NOS en RTL gegaan. We riepen direct een telefoonnummer in het leven voor tips. Die stroomden binnen. Ik had de tegenwoordigheid van geest om een tijdlijn aan te leggen. Op een gegeven moment konden we door de hele provincie Groningen een rondje maken met overal puzzelstukjes. Het slapen ‘s nachts lukte totaal niet en dus ging ik verder puzzelen. In de loop van zondagmiddag, zo’n 24 uur later, troffen we de moeder aan. Op zo’n moment krijg je een kick van je werk! Ik stond in het eerste nationale politieblad, inclusief interview en een grote foto erbij. Bij zo’n zaak zijn nergens messen en pistolen in de buurt, maar het was echt heel bijzonder.’’
Stressmodus
‘‘Iemand wil een aanslag plegen of de ene familie wil de andere familie wat aandoen, dat maken wij wel mee. Dan heb je geen tijd om vooronderzoek doen en moet je heel snel schakelen: het voorkomen van het misdrijf is op dat moment het belangrijkste doel. Er komt veel stress bij kijken: en 20- tot 30-urige werkdagen. Na zo’n dag is het beste er wel af natuurlijk. Maar zulke dagen heb je gelukkig niet vaak.’’ Rons voorbeeld maakt duidelijk dat lang niet iedereen voor het rechercheurschap geschikt is. Het kunnen werken onder druk is essentieel.
De werkdruk in combinatie met de spanning haalt het beste in een politieman naar boven. Voordat Ron Dik rechercheur werd, deed hij ook dienst als agent in uniform én als ME’er. ‘‘Als agent kreeg ik altijd een geweldige kick van achtervolgingen. Stel je voor: het is nacht en met je collega zet je een auto aan de kant. De bestuurde bedenkt zich niet en geeft meteen een straal gas. Je gaat er achteraan in het donker. Door kleine, smalle steegjes, met het ‘blauw-blauw’ op je dak, als bijrijder tegelijkertijd het mobilofoonverkeer in de gaten houdend. In die tijd moest je bovendien tijdens de rit je kogelvrije vest aan Naam: Ron Dik Geboortedatum: 9 augustus 1966 (47 jaar) Woont in: Assen Werkt in: Groningen Loopbaan in het kort: 1986-1988 Politieacademie Lochem 1988-1991 Rotterdam 1992-heden Groningen 1988-1991 Agent 1988-1999 Mobiele Eenheid 1991-2005 Hoofdagent 2005-heden Brigadier
doen. Ik kan je vertellen: de spanning is op zulke momenten écht om te snijden. Ik heb het regelmatig meegemaakt, en het zijn heel hectische momenten.’’
‘‘Ik krijg nu veel meer een kick als we een onderzoek tot een goed einde leiden.’’ Ron Dik weet wat vandaag de dag zijn taak is. Trots vervolgt hij: ‘‘Tussen de 70 en 80 procent lossen we op: een gelukzalig gevoel. Naar jezelf en je team, maar zeker ook richting familie en vrienden van het slachtoffer.’’
Altijd raak
De slotvraag aan de ervaren politieagent luidt: op welke plaatsen maakte jij het vaakst problemen mee? Daar hoeft hij niet lang over na te denken. Toen de Drent bij de Mobiele Eenheid zat (van 1988 tot 1999) was hij vaak bij voetbalwedstrijden het oude Oosterpark in Groningen betrokken. Bij het voormalige stadion van FC Groningen vertrokken bussen van de tegenstander bíj het stadion richting huis. ‘‘Iedere twee weken dat ‘de FC’ een thuiswedstrijd had gespeeld, was het weer een militaire operatie om de tegenstander veilig bij het stadion vandaan te krijgen. Door de ligging - de Oosterparkwijk, met veel smalle straatjes en steegjes, waar vandaan makkelijk een baksteen kon worden gegooid - ging het bijna altijd mis. Gebroken ruiten van bussen waren meer regel dan uitzondering.’’ De Mobiele Eenheid kreeg in die tijd regelmatig te maken met losgeslagen voetbalhooligans. Dik benadrukt wat dat losmaakt bij een ME’er. ‘‘Als je ontelbaar veel stenen op je schild krijgt, en op een gegeven moment kun je op linie opschuiven naar voren: dat zorgt voor een gigantische kick. Ongelooflijk.’’
Pure TBS’ers
De rechercheur wil nog iets kwijt. ‘‘Ik moet echt zeggen dat ik door de jaren heen vreselijk veel uitgaansgeweld heb meegemaakt in dit land. Telkens weer zie je hoe mensen onder invloed van drank, drugs en pillen kunnen reageren – dat zijn op dat moment pure tbs’ers. De volgende dag in de verhoorhokken huilen ze dan onafgebroken, want jij moet ze vertellen wat ze geflikt hebben. Daar weten ze zelf niks meer van. Hoe mensen werkelijk om niets zomaar in elkaar geslagen worden. Voor een diender is dat ook écht niet leuk; per dienst kun je slechts een bepaalde portie geweld aan. In Groningen heb ik wel nachten meegemaakt dat je tien meldingen per nacht kreeg van een vechtincident. En na je dienst ga je dan naar huis, maar de adrenaline zorgt er dan voor dat jij de uren daarna niet slaapt, hoor.’’
Rush <<< 27
DE EERSTE KEER EEN PADDO-TRIP 28 >>> Rush
De eerste keer >>>
R:
‘‘Het voelt alsof ik al weken op reis ben’’ – Joah Voor trippen is lef nodig. De controle verliezen over jezelf en je overgeven aan een totaal andere werkelijkheid. Met de paddo, een paddenstoel met hallucinerende werking, gaan alle remmen los. Want als je hallucineert, is alles mogelijk. Joah Izaaks vertelt over haar eerste ervaring met paddo’s. Arno Adelaars, drugsonderzoeker, neemt je mee voor een kijkje achter de schermen van de trip. TEKST: Sophie Wassink Rush <<< 29
<<< De eerste keer
HET BEGIN
J
OAH: “We zitten op de bank in de woonkamer, mijn vriend en ik. Samen nieuwsgierig naar het effect van paddo’s. Kees is er ook, hij houdt de wacht voor als het mis gaat. De verse paddo’s liggen voor ons op tafel, samen met een potje paddothee. De paddo’s smaken vies, de thee is goed te doen. Een uur later ben ik totaal het besef van tijd kwijt, het lijkt of ik op reis ben en al weken onderweg ben. Alles om me heen vervaagt en ik voel me langzaam wegzakken.”
ARNO: “Alles hangt af van de hoeveelheid die je neemt. Je hebt een minimale dosis nodig om de drempel over te gaan zodat je in een trip belandt. Neem je meer, dan bereik je het maximale effect. Maar ook dat kan bij iedereen anders zijn. Het hangt af van wie je bent, hoe je in het leven staat en hoe je je op dat moment voelt. Zorg dat je in een rustige omgeving bent waar niemand je stoort. Ga naar buiten, het bos in. Doe je het thuis? Zorg dan dat je je telefoon uit zet. Want je wil niet dat je moeder je belt als jij midden in de trip zit. Dat kan een soort shock opleveren. ‘Wattttt mijn moeder? Straks merkt ze dat ik paddo’s heb geslikt!’ Dan word je angstig, je zit in de paddowereld en daar wil je niet uit.”
DE TRIP
JOAH: “Alle kleuren zijn helder, mijn gevoelsprikkels staan op scherp, ik word in het moment gezogen. Ik sta op en loop naar mijn balkon. Ik ben een Spaanse dictator die haar volk toespreekt. Voor me staat een groep van duizenden mensen en ik praat hardop. Op het balkon in het appartement van mijn vriend, dat een uur geleden nog een uitzicht had op een lege parkeerplaats. De lege parkeerplaats is veranderd in een dorpsplein vol met mensen. Na mijn toespraak keer ik terug naar de woonkamer en zie allemaal negers op de muur dansen: ‘Whoo dit is interessant!’ De mannen dansen op een Arabisch muziekje en opeens sta ik in een woestijn. Het is geen beeld dat ik zie, zoals in een film, maar voor mij is het op dit moment de werkelijkheid. Ik voel het zand onder mijn voeten, de warmte van de zon en zelfs de wind door mijn haar waaien. Vanuit de woestijn, neem ik een slok van mijn thee die op tafel staat. Wat een prachtige mok! Vervolgens draai ik mijn hoofd naar de muur, die opeens vol is met de mooiste kleuren waar ik mijn ogen niet vanaf kan houden.”
ARNO: “Waarom beleef je dingen anders als je in een trip zit? In je hersenen zit een filter, dat alle waarnemingen als het ware afremt, zodat er in het dagelijks leven niet te veel tegelijk op je af komt. Maar als je paddo’s gebruikt werkt dat filter minder goed. Alles wat je ziet tijdens een trip is een soort werkelijkheid. Je kan het vergelijken met dromen. Je droomt over gebeurtenissen die je hebt meegemaakt, of waar je mee bezig bent, de ene gebeurtenis vergroot je uit en de ander niet.’”
30 >>> Rush
“Ik sta op mijn balkon en voel me een Spaanse dictator die haar volk toespreekt. Een uur geleden keek ik vanaf dit balkon nog uit op een lege parkeerplaats. Nu is de lege parkeerplaats veranderd in een dorpsplein vol met mensen” – Joah JOAH: “Ik ben niet bang, een badtrip kun je krijgen van elke drug, maar ik ben wel voorzichtig. Midden in de trip gebeurt er iets raars. Ik realiseer me dat normale mensen naar de wc moeten. Ik heb het gevoel dat ik al weken onderweg ben en nog helemaal niet geplast heb. Dus ik naar de wc, ga op de pot zitten maar er komt niets. Op dat moment begin ik keihard te huilen. Wat is er aan de hand? Iedereen moet toch naar de wc, waarom ik nu niet? Dit is heel gek.”
ARNO: “Zit je niet lekker in je vel, dan is er altijd een kans dat het fout gaat. Door de werking van de paddo kan je in een lichte psychose raken. Maar dit gebeurt zelden, en kan alleen gebeuren bij mensen waarbij psychoses voorkomen in de familie. Maar gaat het wel goed? Dan is het effect maximaal en dan is het waanzinnig. Wat daarnaast heel belangrijk is, is om paddo’s te gebruiken met mensen die je voor honderd procent vertrouwt. Twijfel je aan een persoon of heb je een negatieve ervaring met die persoon gehad, dan gaat zich dat tijdens de trip uitvergroten. Dus niet gaan trippen met die persoon naast je.”
WAAROM NIET ALTIJD DRUGS GEBRUIKEN?
JOAH: “Tijdens de trip kan ik nog heel helder nadenken en ik besef nog steeds dat ik aan het trippen ben omdat ik paddo’s heb gebruikt. Ik denk: ‘ Waarom gaan mensen normaal naar hun werk en kijken ze naar tv-programma’s? Dit is toch een verspilling van je tijd? Ik zit in een fantastische wereld, waarom gebruiken mensen dit niet altijd?” ARNO: “Het gebruik van drugs hoeft niet gevaarlijk te zijn. Zorg dat je de risico’s kent en ga er goed mee om.”
JOAH: ”Na voor mijn gevoel weken onderweg te zijn, voel ik dat de paddo’s beginnen uit te werken. Ik word weer wat realistischer, de kleuren, geluiden en mijn gevoelens worden minder extreem. Ik zak steeds dieper weg in de bank, ik voel me uitgeput en wil alleen nog maar slapen.”
De eerste keer >>>
TERUGBLIK “Een half jaar na de paddoervaring ben ik gaan reizen en ben ik in de woestijn beland. Op het moment dat ik in de woestijn stond, kreeg ik die belevenis van de trip weer helemaal terug. Zelfs de warme wind die ik voelde op het moment dat ik in de trip zat in het appartement van mijn vriend, was precies dezelfde wind als in de echte woestijn. Dat is toch bijzonder! Maar mijn eerste keer was meteen mijn laatste keer. De reden dat ik het daarna nooit meer heb gedaan is omdat je echt heel intensief in een trip zit. Ik was nieuwsgierig omdat ik niet wist wat me te wachten stond en dat is spannend. Ik ben niet bang om de controle kwijt te raken, helemaal niet zelfs. Maar nu ik weet wat er met je gebeurt als je paddo’s neemt, je helemaal van de wereld bent en een trip zo intensief kan zijn, vind ik het achteraf wel een beetje eng.”
GOED OM TE WETEN VOORDAT JE BEGINT:
Paddo’s is de verzamelnaam voor paddenstoelen die je bewustzijn beïnvloeden. Vroeger kon je ze gewoon kopen in de Smartshop om de hoek. Maar sinds 2008 zijn paddo’s verboden en is het gebruik en de verkoop van de harddrugs illegaal. Door de hallucinerende stoffen psilocybine en psilocine kom je in een wereld terecht met een andere werkelijkheid. Je beleeft gevoelens, ruimte en tijd heel anders. GEBRUIK:
Het gebruik kan op verschillende manieren: neem er een paar happen van, zet een potje thee of verwerk de paddo in een gerecht. De trip begint een halfuur tot een uur nadat je de paddo gebruikt hebt en kan tussen de 3 tot 8 uur duren. Het effect is afhankelijk van de dosis die je neemt. Een gemiddelde dosis is 1 gram gedroogde of 10 gram verse Kaalkopjes of Mexicaanse paddenstoelen. Wees niet te gulzig en prop niet in één keer een hele paddenstoel naar binnen. Begin met een klein hapje en wacht geduldig af.
RISICO’S De paddo is een natuurproduct, maar ook aan natuurproducten kunnen risico’s zitten. Bij een te hoge dosering of bij gebruik in combinatie met alcohol, kan de trip heftiger uitpakken dan je van te … voren gedacht had. Je wordt angstig en raakt in paniek. Je hebt het gevoel dat de trip nooit meer zal stoppen en je verliest de controle. Dat is een badtrip, die kan gevaarlijk zijn en kan zelfs tot ongelukken leiden.
Rush <<< 31
<<< Interview
Circuitracen: sport vol gevaren of leerschool? Motorrijders worden door sommige mensen gezien als ‘levensmoe’. Er zijn echter mensen die dat gevaar voor lief nemen en er zelfs een schepje bovenop doen: circuitracers. Michiel Geurtz (29) is zo iemand. Vorig jaar kocht hij een circuitmotor zonder ook maar één meter op een baan gereden te hebben. Jos Teunissen (46) is onlangs gestopt met racen. Verschillen de twee of zijn ze gelijken? TEKST: Tom van Appeldoorn
“A
ls ik kinderen zou hebben was ik er denk ik niet aan begonnen”, geeft Michiel toe. Het is zondagavond, de zon is al een tijdje onder en Michiel is net terug van een vechtsportgala. Zijn armen zijn bont en blauw en her en der is een sneetje te zien, “die komen door de demonstratie met messen”. Michiel is iedere maandagavond in de dojo te vinden waar hij lessen in de Chinese vechtsport Shoalin Kempo volgt. Alsof een vechtsport nog niet voor genoeg adrenaline zorgt, is Michiel dit jaar ook
Michiel op zijn Yamaha R6 racemonster
32 >>> Rush
nog begonnen met circuitracen. Zonder enige ervaring schrijft hij zich in voor een circuitdag en koopt een racemotor. “Dat begon op de Nürburgring (Duitsland) daar was ik in november met mijn maatje, Alex. Er kwamen een paar motoren over dat circuit en toen dacht ik ineens: ‘Dat wil ik ook!’ Bij thuiskomst heb ik me, na wat surfen op het internet, inschreven voor een circuitdag in mei dit jaar. Ik dacht: als ik me al ingeschreven heb kan ik niet terugkrabbelen als het zover is.” Michiel schrijft zich eerst in met zijn eigen wegmotor maar na een gesprek met een collega, die ook in de racerij te vinden is, besluit hij om een tweedehands racemotor te kopen. “Kijk, wanneer je met je luxemotor een schuiver maakt loopt de schade snel in de duizenden euro’s terwijl je bij een racemotor alleen wat plastic kappen vervangt voor een paar roodjes”. Jos Teunissen (46) heeft ongeveer 15 jaar ervaring op het circuit en is net als Michiel begonnen met racen omdat het hem leuk leek, “Op mijn 30e pakte ik af-en-toe een circuitdag. Dan reed ik op de motor naartoe en deed ik een paar rondjes over het circuit. Als ik er genoeg van had pompte ik wat verse lucht in de banden, schroefde m’n kentekenplaat weer aan de motor en reed weer terug”. Jos vindt het niet heel erg raar om op een circuitmotor te beginnen wanneer je nog niet eens ervaring hebt op de baan. Toevallig zitten Michiel en Jos bij dezelfde motorclub: MCKO Doornenburg, “Ik heb Michiel aangeraden een keer met begeleiding te gaan rijden. Zo’n begeleider kan je na zo’n sessie precies vertellen wat je fout doet of wat beter kan”. Michiel heeft ook daadwerkelijk dat advies opgevolgd, “ik heb drie dagen met begeleiding gereden. Je rijdt in zo’n sessie met een groep mensen die gewoon een dagje willen racen. Ik kwam er al snel achter dat mijn niveau hoger lag dan die rijders, dus heb ik een ‘vrij rijden cursus’ gevolgd op de eerste dag zodat ik daarna met een hoger niveau mee kon rijden. Je wordt tijdens de sessies gefilmd door instructeurs zodat je, na afloop, precies kunt zien wat je goed en fout doet”.
Interview>>>
Wanneer de vraag: ‘Is het toeval dat je, nu je racet, al twee ongevallen hebt meegemaakt op de openbare weg?’ gesteld wordt, begint Michiel te glimlachen. “Vorige week was puur pech, het ongeluk in Oostenrijk was echter wel mijn schuld. Ik was moe en had al de hele dag op de motor gezeten”. Michiel boorde in een bocht zijn Yamaha in een andere motor. “De weg zat vol met gerepareerde scheurtjes en het was warm, het teer in die scheuren wordt dan erg glad en de kans dat je valt in de bocht wordt groter. Ik kwam de bocht Jos gaat onderuit op circuit Zolder in België. verkeerd uit doordat de motor ging glijden en had pech dat er een tegenligger reedt”. Michiel was op tweede ongeluk was in Arnhem. Michiel reedt vol op een auto in motorvakantie met zijn vriend, Alex. Michiel had schade, maar die de weg probeerde over te steken waar dat niet mocht, “hier besloot met een kromme motor zijn vakantie (een stuk minder had ik twee keuzes: Vol in de remmen en zelf de auto raken, of comfortabel) te vervolgen. Alex had een paar dagen daarna een het stuur los laten en over de auto heen rollen. Ik koos voor de ongeluk dat iets ernstiger uitpakte. Alex schampte een tegenlig- tweede en heb blijkbaar een salto gemaakt, want ik landde op ger in een bocht en viel. Hij gleed op zijn buik onder een vang- mijn voeten”. Michiel baalde als een stekker omdat hij deze morail door en bleef met zijn knieën op een betonnen rand hangen. tor pas een week of drie had. “Maar ik merk wel dat ik van racen Doordat de onderkant van zijn voeten de vangrail raakten werd iets geleerd heb. In een race moet je razendsnel beslissingen hij als het ware tussen de grond en de vangrail ingeklemd en kunnen maken. Je blijft jezelf een paar stappen voor waardoor schoof hij niet verder. Michiel heeft hem toen van een val in de je tijd hebt om te reageren. Als ik had geremd voor de auto zou afgrond achter de vangrail kunnen behoeden door hem terug de ik waarschijnlijk door de voorruit zijn geknald en hier nu niet straat op te trekken. De reden dat Michiel viel is hem wel dui- vrolijk mijn verhaal vertellen”. delijk: “Overmoedig. Van jezelf weten dat je goed kunt rijden is erg gevaarlijk. Dat rijden was niet het probleem maar meer mijn Jos reedt vanaf 2007 in de ‘Zomeravond’-competitie maar stopte uithoudingsvermogen. Ik heb tijdens de eerste race na mijn va- in 2009. “Ik reed tweede in Zolder en het regende flink. De baan kantie erg veel last gehad van angst om te vallen. Dat kwam niet was nat en ik dacht later te kunnen remmen dan de kopman aan zozeer door mijn eigen ongeluk maar juist door het vallen van het einde van het rechte stuk. Ik voelde de voorkant wegbreken Alex. Je eigen valpartij maak je niet zo bewust mee. Ik remde en viel. Op een droge dag rijd je op dat stuk bijna 200 km/u maar veel te vroeg aan voor bochten en wanneer ik de bocht dan nam nu zal het ergens tussen de 150 en 160 zijn geweest. Mijn mokeek ik hoogstens een meter of twee voor me terwijl je eigenlijk tor gleed de baan af en kwam op de kop neer in de grindbak. Ik naar het einde van de bocht moet kijken. Daar wil je heen”. Het gleed met 160 over de baan, op m’n kont. Door het water had ik weinig wrijving met de grond en leek het een eeuw te duren voor ik stopte. Het enge op zo’n moment is dat je totaal machteloos bent. Terwijl je over de baan schiet is het enige wat door je hoofd schiet ‘als je iets raakt is het afgelopen’, dat is eng als je niet eens kunt sturen of afremmen. Ik heb er niets aan overgehouden, zelfs mijn pak was maar licht gehavend. De motor had meer pech”. Doordat de motor op de kop landde was alles kapot. Jos liet het repareren en heeft nog een paar wedstrijden gereden. Hij stopte dat jaar met racen, “wanneer je in een competitie rijdt, moet je een bepaald niveau kunnen volhouden. Na die val kon ik dat niet meer. Ik reed te voorzichtig en remde voor de bochten erg vroeg aan. Dan rijd je binnen de kortste keren laatste”.
Michiel maakt zich klaar voor een regenachtige wedstrijd
Zowel Jos als Michiel raden iedereen die het durft aan om eens een dag (met of zonder begeleiding) het circuit op te gaan omdat je er op de openbare weg veel beter van gaat rijden. “Zodra ik nu op de weg kom herinner ik me dat ik geen vangnet meer heb zoals een grindbak” zegt Michiel fronsend. Op het circuit kun je losgaan: je hebt geen tegenliggers en er zijn geen obstakels zoals bomen. “Ik heb op de openbare weg veel meer oog voor het gevaar gekregen” zegt Jos.
Rush <<< 33
<<< Rubriek
34 >>> Rush
Colofon >>>
De volgende keer in RUSH
RUSH
Rush is een special interest magazine voor jonge mensen die van spanning en avontuur houden. REDACTIE// HOOFDREDACTEUR Hjalmar Guit EINDREDACTIE Sophie Wassink Tom van Appeldoorn VORMGEVING Wido Ekkel Mitchel van Essen Allard Bolks BEELDREDACTEUR Berber Bennabi WEBREDACTIE Kelly Westra Hermen Oldengarm
BIJZONDERE BAAN: Camgirl en escort
MEDEWERKING// Medewerking aan deze uitgave werd verleend door Peter Groeneveld, Jan Eijbrink, Yvonne Wiggers, Sheila Verschuur, Ron Dik, Tamara van den Berg, Michiel Geurtz, Jos Teunissen, Hylke van der Zee, Joah Izaaks, Arno Adelaars, Lilian Kops, Emmy Turkenburg, Avi Meshulam, Sonali Snah en Konstantinos Chrysikopoulos REDACTIEADRES// Hogeschool Windesheim Uitgevers, X2.22 Campus 2-6 8017 CA Zwolle eindredactiets02@gmail.com
ABBONEMENTSPRIJZEN EN 窶天OORWAARDEN// Ga voor het afsluiten van een abonnement naar onze website: www.journalistiekzwolle.nl/tijdschriften. Nieuwe abonnees vinden daar ook onze introductiekortingen en speciale aanbiedingen. Jaarabonnement (26 nummers) 竄ｬ99,95 Halfjaarabonnement (13 nummers) 竄ｬ54,95 Prijzen buitenland op aanvraag. Alle van toepassing zijnde voorwaarden vindt u op onze website.
SERVICE// Mail voor klachten, vragen over bezorging of betaling naar: eindredactiets02@gmail.com. Daar kunt u ook adreswijzigingen doorgeven. In dringende gevallen kunt u bellen met onze servicedesk: 0316-238138
PRIVACY// De door u verstrekte informatie en gegevens worden opgenomen in ons abonnementenbestand. Dit bestand kan worden gebruikt om u informatie te verschaffen over abonnementen, voordeelaanbiedingen et cetera van R2 Publishing. Als u daartegen bezwaar hebt, kunt u dit kenbaar maken door contact op te nemen met onze servicedesk.
MET GEVAAR VOOR EIGEN LEVEN: Topsnelheid op dunne bandjes
journalistiekzwolle.nl/tijdschriften Alle rechten voorbehouden. ﾂｩ 2013 Rush
Rush <<< 35
Voor bonusmateriaal en verdieping scan de code en kijk op de site:
<<<