Onas - Synedrio 2014- Vouros

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΝΑΞΟΣ 12 ΙΟΥΛΙΟΥ 2014

Βούρος Παναγιώτης, περιβαλλοντολόγος-Αναπληρωτής Προϊστάμενος Τμήματος Περιβάλλοντος Κυκλάδων Περιφέρειας Ν. Αιγαίου

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

 Παρούσα Κατάσταση  Θεσμικό Πλαίσιο  Ενεργειακός Σχεδιασμός

 Προτάσεις

Παρούσα Κατάσταση - Δυναμική – Προϋποθέσεις Ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά των νησιών • • • • • • •

Μεγάλο δυναμικό ΑΠΕ Διασυνδεδεμένα – μη διασυνδεδεμένα νησιά Οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος υφιστάμενου συστήματος ηλεκτροδότησης ΜΔΝ Διακύμανση ηλ. ζήτησης - τουρισμός Ευαίσθητα οικοσυστήματα Χωροταξικοί περιορισμοί Έλλειψη υποδομών

Κοινωνική αποδοχή των ΑΠΕ Αιτίες αντιδράσεων: • Έλλειψη ενημέρωσης • Ανταγωνιστικά συμφέροντα • Σύγκρουση χρήσεων γης • Πολιτικές μεθοδεύσεις • Μη συμμετοχή των κατοίκων στα δρώμενα

Γενική στάση: υπέρ των ΑΠΕ, αντίθετη σε μεγάλα επενδυτικά σχέδια Μελέτες περιπτώσεων (Μήλος, Σκύρος, Μακρόνησος Λέσβος κ.α.)

Παρούσα Κατάσταση - Δυναμική – Προϋποθέσεις Τεχνικά Ζητήματα  

Περιορισμοί διείσδυσης των ΑΠΕ Διασυνδέσεις & σενάρια

Η Οικονομική διάσταση 

Κόστος παραγωγής ηλ. ενέργειας



«Εξωτερικό κόστος» της ενέργειας



Μηχανισμοί χρηματοδότησης (Ευρωπαϊκά προγράμματα, Διαρθρωτικά ταμεία, Επενδυτικός Νομος κ.α.)



Χρηματοδοτικά εργαλεία (ΣΔΙΤ, ΧΑΤ, Τοπικά επενδυτικά κεφάλαια κ.α.)

Παρούσα Κατάσταση - Δυναμική – Προϋποθέσεις ΑΠΕ και Περιβάλλον •

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ΑΠΕ - δικτύο NATURA 2000

•

Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ

•

Παρακολούθηση εκπομπών αερίων ρύπων

Ειδικές περιπτώσεις εφαρμογών • • • • • •

Μεγάλης κλίμακας διείσδυση των ΑΠΕ Υβριδικά συστήματα με αντλησιοταμίευση Ενσωμάτωση φωτοβολταϊκων σε στέγες Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια – ΚΕΝΑΚ Αφαλάτωση με ΑΠΕ Γεωθερμία

Στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου λειτουργούν 21 Θερμικοί Σταθμοί Παραγωγής της ΔΕΗ ΑΕ με σύνολο αποδιδόμενης ισχύος περίπου 600 MW, ως Αυτόνομοι Σταθμοί Παραγωγής

(ΑΣΠ) ή Τοπικοί Σταθμοί Παραγωγής (ΤΣΠ). Επίσης, ο ΑΣΠ Άνδρου (14 MW) παραμένει σε θερμή εφεδρεία.

Επίσης είναι εγκατεστημένοι και λειτουργούν οι παρακάτω Σταθμοί ΑΠΕ (στοιχεία Ιανουαρίου 2013): Α/Π

ΠΕΡΙΟΧΗ ΝΟΜΟΣ ΚΥΚΛΑΔΩΝ

Φ/Β

ΙΣΧΥΣ (MW)

ΠΛΗΘΟΣ

ΙΣΧΥΣ (MW)

ΠΛΗΘΟΣ

20,315

12

5,631

65

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑ.Π.Ε. Η ηλεκτροδότηση των νησιών σήμερα Τα νησιά τροφοδοτούνται με αυτόνομους πετρελαϊκούς σταθμούς με κάποια συμβολή σταθμών ΑΠΕ –18 «μικρά» αυτόνομα συστήματα με αιχμή ζήτησης έως 10 MW –10 «μέσουμεγέθους» αυτόνομα συστήματα με αιχμή ζήτησης από 10 MW έως 100 MW –2 «μεγάλα» αυτόνομα συστήματα με αιχμή ζήτησης άνω των 100 MW Αυτόνομος σταθμός Υποβρύχια διασύνδεση Μη ολοκληρωμένη υποβρύχια διασύνδεση

ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΟΥ-ΝΑΞΟΥ (Πάρος, Νάξος, Αντίπαρος, Ηρακλειά, Κουφονήσια, Σχοινούσα, Ίος, Σίκινος, και Φολέγανδρος συνδεδεμένα με υποβρύχια καλώδια)

-ΑΣΠ ΠΑΡΟΥ: αποδιδόμενης ισχύος 70 MW. • Αναμενόμενη αιχμή ζήτησης Συστήματος για το 2013: 66 MW Σχεδιάζεται η εγκατάσταση νέων μονάδων συνολικής ισχύος 10 MW μέχρι το 2015 Το Σύστημα θα ενισχυθεί με την ενοικίαση φορητών Η/Ζ ισχύος 5 MW.

-

•

ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΚΥΚΛΑΔΩΝ: Σύνδεση με το Εθνικό Διασυνδεδεμένο Σύστημα Μεταφοράς από τον ΑΔΜΗΕ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ (ΑΠΕ): Αιολικά 12,96 MW (αδειοδοτημένη: 12,96 MW) Φωτοβολταϊκά 3,28 MW (περιθώριο: 6,93 MW)

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ-Α.Π.Ε Η ηλεκτροδότηση με αυτόνομους σταθμούς συνοδεύεται και από άλλα προβλήματα: • Αδυναμία επέκτασης του δυναμικού παραγωγής των αυτόνομων σταθμών ή/και τη δημιουργία νέων σταθμών λόγω αύξησης της ζήτησης • Καταστροφή συσκευών και μηχανημάτων από την μέτρια ποιότητα τάσης • Περιβαλλοντικά προβλήματα λόγω πετρελαϊκών σταθμών • Μη συμμετοχή των καταναλωτών σε μεγαλύτερη αγορά

Λύση: διασύνδεση των νησιών με το ηπειρωτικό δίκτυο και σταδιακή αποξήλωση των σταθμών?

ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΜΕ ΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (αρμοδιότητας ΑΔΜΗΕ Α.Ε.) Όπως αναφέρεται στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς 2014-2023 (Προκαταρκτικό Σχέδιο), που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, μετά τη μη επιτυχή έκβαση της διαγωνιστικής διαδικασίας για το υπόψη έργο, η ΑΔΜΗΕ Α.Ε προτίθεται να προβεί άμεσα στην επαναδιακήρυξή του, με αναθεωρημένο σχεδιασμό, όπου σε πρώτη φάση προβλέπεται η ηλεκτρική διασύνδεση της Σύρου με το Λαύριο και την Τήνο και η ακτινική τροφοδότηση της Πάρου-Νάξου και Μυκόνου από τη Σύρο, με εκτίμηση ολοκλήρωσης της διασύνδεσης το 2017. Η μη υλοποίηση της διασύνδεσης δημιουργεί προβλήματα στον σχεδιασμό Ανάπτυξης των συστημάτων Σύρου, Πάρου, Μυκόνου και Άνδρου-Τήνου.

Μελέτη ΕΜΠ (ΡΑΕ) για τη διασύνδεση των νησιών του Αιγαίου •Κόστος2-2,5 δις€ •Χρηματοδότηση από ΥΚΩ Και ΑΠΕ •Χρονοβόρες διαδικασίες

Ανάγκη διασύνδεσης νησιών για την επίτευξη των ενεργειακών στόχων της χώρας

Θεσμικό πλαίσιο για αδειοδότηση αιολικών στα νησιά  Προσδιορισμός περιθωρίων • Άδειες παραγωγής:Εξέταση ανά νησί, με βάση μεθοδολογία προσομοίωσης της λειτουργίας του κάθε συστήματος, λαμβάνοντας υπόψη τις συμβατικές μονάδες, τη ζήτηση, τα ανεμολογικά δεδομένα κλπ) • Εξαιρέσεις (μικρές Α/Γ έως 20/40kW):πρόσθετο περιθώριο έως 0,5% της μέσης ετήσιας ισχύος της ζήτησης  Αιολικούς σταθμούς: Με βάση τα περιθώρια πραγματοποιούνται προσκλήσεις υποβολής σχετικών αιτήσεων, κατά μέγιστο κάθε τρία έτη (τελευταία πρόσκληση 2003)  Οι αιτήσεις με πρόταση διασύνδεσης με το Ηπειρωτικό σύστημα εξετάζονται αυτοτελώς.

ΥΠΑΡΞΗ ΕΙΔΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΙΑ ΑΠΕ

Κριτήρια χωροθέτησης που ορίζουν: 1. μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης εδαφών σε πρωτοβάθμιο ΟΤΑ<4% (0,53 τυπ. Α/Γή~ 1 MW/1000 στρεμ.)

2. Συνολική ισχύς των αιολικών σταθμών ανά νησί δεν πρέπει να ξεπερνά το διπλάσιο του επιπέδου της αιχμής της δεκαετίας μέχρι τη διασύνδεση του Δεν ισχύει για:  Προτάσεις εγκατάστασης Αιολικών πάρκων που περιλαμβάνουν κατασκευή διασύνδεσης  Αιολικούς σταθμούς που αποτελούν μέρος πρότασης υβριδικών σταθμών

Ήπια ανάπτυξη ΑΠΕ στα νησιά 3.Προβλέπονται ζώνες εντός των οποίων δεν επιτρέπεται εγκατάσταση αιολικών πάρκων 4. Τίθενται ελάχιστες αποστάσεις των αιολικών εγκαταστάσεων από ακτές κολύμβησης, αρχαιολογικούς χώρους, οικισμούς, μονές, δρόμους, ιχθυοκαλλιέργειες, κτηνοτροφικές μονάδες, παραγωγικές δραστηριότητες κλπ.

5. Μέγιστος αριθμός (πυκνότητα) ανεμογεννητριών που χωροθετούνται 6. Για τη μείωση της οπτικής όχλησης προβλέπεται μέγιστο ποσοστό κάλυψης του οπτικού ορίζοντα παρατηρητή από ανεμογεννήτριες

Ήπια ανάπτυξη ΑΠΕ στα νησιά Γενικότερες κατευθύνσεις: • Αξιοποίηση / χρήση υφιστάμενων οδών • Υλοποίηση έργων με τις ελάχιστες δυνατές εκσκαφές • Χωμάτινη εσωτερική οδοποιία με επίστρωση χαλικιού • Αντιπλημμυρικά έργα και έργα ανάσχεσης διάβρωσης • Ελάχιστη δυνατή φθορά της βλάστησης και αποκατάστασή της • Χάραξη ηλεκτρικού δικτύου από της υφιστάμενες οδούς προσπέλασης • Πλήρης αποκατάσταση και επαναφορά στην αρχική κατάσταση του τοπίου μετά την παύση της λειτουργίας της εγκατάστασης

Βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος • Μείωση εκπομπών του CO2 • Για κάθε KWh που παράγεται από ΑΠΕ γλιτώνουμε 0,88 Kg CO2(ενδεικτικά) • Ένας αιολικός σταθμός της τάξης των 1 MW θα παράγει ετησίως περίπου 2.400.000KWh • Από τη λειτουργία του σταθμού θα έχουμε λιγότερες εκπομπές CO2 κατά 2.400 τόνους καλύπτοντας ταυτόχρονα τις ανάγκες 1.000 οικογενειών περίπου

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ • Θεωρούμε ότι οι ΑΠΕ θεωρούνται φιλικές τεχνολογίες στο περιβάλλον και ενώ ως προς τη λειτουργία και την κατασκευή τους με τα κατάλληλα μέτρα και όρους οι επιπτώσεις τους στο περιβάλλον μπορούν να περιορισθούν, εντούτοις δεν μπορούν να κριθούν a priori κατάλληλες για οποιαδήποτε περιοχή ή για οποιαδήποτε περίπτωση. Υπό αυτήν την έννοια είναι απαραίτητη η διατήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικού προ-ελέγχου των εγκαταστάσεων αυτών. Με την εφαρμογή του άρθρου 9 αίρονται οι περιορισμοί χωροθέτησης που ίσχυαν με τοπικά διατάγματα και για οικοτόπους προτεραιότητας Natura, αισθητικά δάση, πυρήνες εθνικών δρυμών. Με το άρθρο 3 καταργούνται οι διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης και περιβαλλοντικού ελέγχου για έργα γεωθερμικά, βιομάζας και φωτοβολταϊκών (φ/β) μικρότερα των 500 kW καθώς και για ανεμογεννήτριες (αγ) μικρότερες των 20 kW.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ Ως εκ τούτου, οι παραπάνω διατάξεις μπορούν να εγκυμονούν τους εξής κινδύνους: • Κίνδυνο για αθρόα και άναρχη εγκατάσταση μονάδων στις εκτός σχεδίου περιοχές, με επιπτώσεις στην αισθητική του τοπίου άλλα και κατακερματισμό των οικοσυστημάτων. Φαινόμενο που θα επιτείνει τα προβλήματα της εκτός σχεδίου δόμησης, καθώς, για παράδειγμα, η κατασκευή μιας Φ/Β μονάδας των 500 KW απαιτεί έκταση 15-20 στρεμμάτων με συντελεστή κάλυψης 80%.

• Ακύρωση τοπικών υφιστάμενων διαταγμάτων ρύθμισης των χρήσεων γης (ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ, ΖΟΕ) και των διαταγμάτων προστασίας (ΥΑ ή ΠΔ) προστατευόμενων περιοχών. Το πρόβλημα εστιάζεται ιδιαίτερα στα αισθητικά δάση, τους οικοτόπους προτεραιότητας Natura, τους εθν. δρυμούς και την παράκτια ζώνη (που ήδη δέχεται ισχυρές περιβαλλοντικές πιέσεις, ενώ μπορεί να δράσει ανταγωνιστικά για άλλες δραστηριότητες, όπως η τουριστική, οδηγώντας σε υποβάθμιση ή συγκρούσεις).

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ •

•

•

Η πλήρης κατάργηση των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης «μικρών» έργων, όπως ορίζεται στο άρθρο 3, ανοίγει το «παραθυράκι» του κατακερματισμού του έργου, ο οποίος δε θα μπορεί να ελεγχθεί από την δημόσια διοίκηση. Με τον τρόπο αυτό κάποιος ιδιώτης που θα θέλει να κατασκευάσει μια μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους μονάδα θα μπορεί να κατακερματίσει τα έργα σε ένα σύνολο μικρότερων, αθροιστικά ίσης δυναμικότητας, παρακάμπτοντας τις διατάξεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Η απαλλαγή περιβαλλοντικής αδειοδότησης σε συνδυασμό με την «απελευθέρωση» της χωροθέτησης, είναι αντίθετη με τις διατάξεις της Οδηγίας 92/43 για τις περιοχές Natura, καθώς δεν εξασφαλίζεται η αποτελεσματική προστασία τους κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 6 παρ 3 της 92/43 3 «…κάθε σχέδιο, μη άμεσα συνδεόμενο ή αναγκαίο για τη διαχείριση του τόπου, το οποίο όμως είναι δυνατόν να επηρεάζει σημαντικά τον εν λόγω τόπο, καθεαυτό ή από κοινού με άλλα σχέδια, εκτιμάται δεόντως ως προς τις επιπτώσεις του στον τόπο, λαμβανομένων υπόψη των στόχων διατήρησής του. Βάσει των συμπερασμάτων της εκτίμησης των επιπτώσεων…» Με τη νομοθεσία που διέπει την τροποποίηση και το χωροταξικό των ΑΠΕ να βασίζεται σε ασθενείς διατάξεις (ΚΥΑ) σε σχέση με διατάγματα προστατευόμενων περιοχών (ΠΔ), υπάρχει ο κίνδυνος για δικαστικές διαμάχες με αποτέλεσμα τελικά την επιβράδυνση των έργων ΑΠΕ.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ •

•

Επισημαίνουμε επίσης ότι η διατήρηση της περιβαλλοντικής ορθότητας των «μικρών» εγκαταστάσεων των ΑΠΕ μπορεί να υποστηριχθεί μετά από μια διαδικασία προελέγχου της τοποθεσίας και κατόπιν συστάσεων για την κατασκευή και λειτουργία. Ενδεικτικά αναφέρονται πιθανές επιπτώσεις που πρέπει να αντιμετωπίζονται γενικά ή ανά περίπτωση: • Κατακερματισμός των ενδιαιτημάτων με επιπτώσεις όπως η παρεμπόδιση των αρπακτικών πτηνών και εν γένει διαταραχές στα αγροτολιβαδικά οικοσυστήματα • Κίνδυνοι από συνοδά έργα και δραστηριότητες όπως κίνηση βαρέων οχημάτων, θόρυβος, αποψίλωση έκτασης, εξάπλωση δικτύων μεταφοράς ενέργειας.

• Πιθανότητα εκδήλωσης πυρκαγιάς σε περιπτώσεις συγκόλλησης εξαρτημάτων, ανεξέλεγκτη απόρριψη υλικών εκσκαφής κ.α. κατά τις διαδικασίες κατασκευής. κίνδυνοι από διαρροές λιπαντικών ουσιών από μεγάλους μετασχηματιστές.

Προοπτικές…

• Τα νησιά μπορούν να εξασφαλίσουν την ενεργειακή τους αυτάρκεια, εξαλείφοντας την εξάρτησή τους από το πετρέλαιο και τις εκπομπές ρύπων, χωρίς να επιβαρύνουν άλλες περιοχές της χώρας.

• Όμως η ανάπτυξη των ΑΠΕ στα νησιά πρέπει να γίνει με σεβασμό στο νησιωτικό τοπίο και τις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντός τους, με βάση πλέον το νέο χωροταξικό σχέδιο για τις ΑΠΕ και την ήπια και λελογισμένη εγκατάσταση σταθμών ΑΠΕ, ομοιόμορφα μεταξύ των νησιών • Οι ΑΠΕ αποτελούν πλέον μέρος του «ενεργειακού πολιτισμού».

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Συλλογή στοιχείων – Μεθοδολογία

• 1.

2.

Για τον ενεργειακό σχεδιασμό των νησιών απαιτείται η καταγραφή: του δυναμικού των ΑΠΕ και των χαρακτηριστικών της ενεργειακής ζήτησης

•

Έλλειψη καταγεγραμμένων στοιχείων → χρήση μεθοδολογίας «από κάτω προς τα πάνω» (bottom-up) για τον προσδιορισμό των τελικών ενεργειακών χρήσεων ανά τομέα και ανά καύσιμο → η τελική κατανάλωση ενέργειας υπολογίζεται και μεταφράζεται σε όρους πρωτογενούς ενέργειας

•

Μεγάλος αριθμός νησιών → Ταξινόμηση των νησιών βάσει δεικτών

•

Καθορισμός προτεραιοτήτων ανά νησί

Δυναμικό ΑΠΕ και ΕΞΕ

Δυναμικό ΑΠΕ και ΕΞΕ

Δυναμικό ΑΠΕ και ΕΞΕ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Κατηγοριοποίηση νησιών βάσει: • γενικών χαρακτηριστικών (μέγεθος, πληθυσμός, τουριστική ανάπτυξη, κατάσταση διασύνδεσης κ.α.)

• δεικτών κτιριακού αποθέματος (Ηλικία κτιρίων, οικοδομική δραστηριότητα κ.α.)

• δυναμικού ΑΠΕ (ηλιακό, γεωθερμικό κλπ)

• αναγκών για έργα αφαλάτωσης

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Δράσεις & Προτεραιότητες

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Ενεργειακή Στρατηγική

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Σενάριο ανάπτυξης ΑΠΕ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Έχει διαπιστωθεί ότι οι νησιωτικές περιοχές διαθέτουν υψηλό – ανεκμετάλλευτο – δυναμικό ΑΠΕ και σημαντικά περιθώρια για Εξοικονόμηση Ενέργειας (ΕΞΕ). Για την εξεύρεση κατάλληλων θέσεων εγκατάστασης ενεργειακών δραστηριοτήτων (εγκαταστάσεις αποθήκευσης καυσίμων, μονάδες παραγωγής κλπ.) θα πρέπει να εξετασθούν κριτήρια αξιολόγησης καταλληλότητας θέσεων, όπως απόσταση από: • οικισμούς • τουριστικές περιοχές • αρχαιολογικές περιοχές • περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης, πυρήνες εθνικών δρυμών, αισθητικά δάση κτλ. αλλά κυρίως από οικοτόπους προτεραιότητας • αξιόλογες ακτές κτλ.

• ευαίσθητα οικοσυστήματα (πανίδα, χλωρίδα) • σημαντικές υποδομές (αεροδρόμια)

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Χωροταξικός Σχεδιασμός και ΑΠΕ τα υφιστάμενα όσο και τα μελλοντικά τοπικά χωροταξικά σχέδια θα πρέπει να εναρμονιστούν με τις κατευθύνσεις και τους περιορισμούς των γενικών και ειδικών χωροταξικών σχεδίων (το Εθνικό και Περιφερειακό Σχέδιο, το χωροταξικό για τις ΑΠΕ κ.α.). Στα νησιά στα οποία εφαρμόζεται θεσμοθετημένος σχεδιασμός (Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης – ΣΧΟΟΑΠ-, Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο – ΓΠΣ-, Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου – ΖΟΕ – κλπ.) και όπου καταγράφεται ζήτηση εγκατάστασης μονάδων πράσινης ενέργειας, θα πρέπει: • να εξευρεθούν συγκεκριμένες περιοχές εγκατάστασης, αναγκαίες για την επίτευξη των εθνικών στόχων • να εξακριβωθεί ο βαθμός συμβατότητας των επιλεγμένων ζωνών, με βασικό κριτήριο οι πιθανές αλλαγές στις θεσμοθετημένες χρήσεις να μην αντιστρατεύονται βασικές κατευθύνσεις των θεσμοθετημένων σχεδίων, επιβάλλοντας έτσι μερική μόνον και ήσσονος σημασίας τροποποίηση τους.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ • εκπόνηση μελέτης για την χωροταξία των ΑΠΕ στο Ν. Αιγαίο και την προστασία του τοπίου (ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΒΕΛΤΙΣΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΚΑΤΑΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ)

Πιο συγκεκριμένα η μελέτη θα διερευνήσει σε οριζόντιο επίπεδο τα εξής: • - Σύνοψη νομοθεσίας για την προστασία της φύσης με ειδικότερη αναφορά στο νησιωτικό χώρο και το χώρο του Ν. Αιγαίου • - Σύνοψη νομοθεσίας για χωροταξικές ρυθμίσεις εθνικού, περιφερειακού ή τοπικού χαρακτήρα, καθώς και χωροταξικές ρυθμίσεις τομεακού χαρακτήρα (Ειδικά Χωροταξικά) • - Διατύπωση προτάσεων για εναρμόνιση των ως άνω με υπερκείμενους νόμους, ή/και επίλυση πιθανών αντιφάσεων και συγκρούσεων μεταξύ των ως άνω θεσμικών ρυθμιστικών κανόνων και προσεγγίσεων

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ •

• • •

Για κάθε νησί / δήμο του Ν. Αιγαίου, η Σ.Μ θα διερευνήσει και θα αποτιμήσει τα εξής: Τυχόν ύπαρξη Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών ή αντίστοιχων μελετών (π.χ.

LIFE) για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 Τυχόν ύπαρξη ΖΟΕ, ΣΧΟΟΑΠ, ΓΠΣ κτλ, ή και ειδικών Π.Δ τα οποία έχουν επικαλύψεις, συγκρούσεις ή χρειάζονται αλλαγή, εναρμόνιση και συγκερασμό. Επαλήθευση / τεκμηρίωση των Οικοτόπων Προτεραιότητας και των περιοχών προστασίας της φύσης όπως αυτές χρησιμοποιούνται στο ΕΧ των ΑΠΕ.

Επίσης θα προβεί σε : • Προτάσεις για τη διευθέτηση, επικαιροποίηση ή και τροποποίηση των ως άνω χωρικών ρυθμίσεων με βάση τη νεότερη εθνική και Κοινοτική νομοθεσία

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ •

• •

•

• • •

Προτάσεις για την οριοθέτηση και θεσμοθέτηση Περιφερειακών Πάρκων και των εν αυτής δραστηριοτήτων στην κλίμακα και τα χαρτογραφικά υπόβαθρα των ΣΧΟΟΑΠ. Προτάσεις για την οριοθέτηση Προστατευόμενων Τοπίων (ΠΤ) του νόμου 3937/2011 Προτάσεις για την προσαρμογή των προβλέψεων του Ειδικού Χωροταξικού των ΑΠΕ στις τοπικές συνθήκες και προσδιορισμό της έννοιας των περιοχών Αιολικής Καταλληλότητας λαμβάνοντας υπόψη την «Φέρουσα Ικανότητα» των Α/Π - ή/και των Φωτοβολταϊκών όπως προβλέπει το Ειδικό Χωροταξικό των ΑΠΕ. τους περιορισμούς ή και τις νέες δυνατότητες που προκύπτουν από την οριοθέτηση των Π.Π και ΠΤ. τους περιορισμούς και τις δυνατότητες που προκύπτουν από τις υπάρχουσες υποδομές (λιμάνια, διελεύσεις) για τα συγκεκριμένα μεγέθη ανεμογεννητριών την προσβασιμότητα των υποψήφιων περιοχών.

Τέλος, θα προβεί στην χαρτογράφηση των προτάσεων

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ • Φυσικό Περιβάλλον και ΑΠΕ Μολονότι η αιολική ενέργεια δεν απειλεί εν γένει την άγρια πανίδα και χλωρίδα, η άτοπη χωροθέτηση ή ο άστοχος σχεδιασμός αιολικών πάρκων είναι δυνατόν να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις σε ευπαθή είδη και ενδιαιτήματα. Για τον λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας σε προστατευόμενες φυσικές περιοχές. Βασική θέση της Επιτροπής είναι ότι το δίκτυο Natura 2000 δεν είναι σύστημα αυστηρά προστατευόμενων βιοτόπων όπου απαγορεύεται κάθε είδους ανθρώπινη δραστηριότητα. Αντίθετα, μπορεί να περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως η ανάπτυξη ΑΠΕ, υπό των όρο ότι θα γίνουν σοβαρές μελέτες επιπτώσεων και αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ • ΦΥΣΗ 2000 Αποκλεισμός του συνόλου των ανωτέρω περιοχών του ν. Κυκλάδων έως την εκπόνηση ΕΠΜ και τη σύσταση των προβλεπομένων από την νομοθεσία της ΕΕ Διαχειριστικών Φορέων. Ομοίως για τις περιοχές Ζωνών Ειδικής Προστασίας –Μεταναστευτικοί Διάδρομοι (ΖΕΠ).

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Συνοδά έργα-προτεινόμενοι όροι και προϋποθέσεις • Κάθε εγκατάσταση ΑΠΕ και ακόμα περισσότερο τα Αιολικά Πάρκα απαιτούν συγκεκριμένες υποδομές (μεγάλη εσωτερική οδοποιία, πλατείες γύρω από κάθε ανεμογεννήτρια, οικίσκους ελέγχου υποσταθμό μέσης τάσης και υποσταθμό υψηλής τάσης κ.α.). Κατά την άποψη μου θα πρέπει: • •

• •

Το οδικό δίκτυο που θα χρησιμοποιηθεί να είναι νόμιμα διανοιγμένο. Να είναι υφιστάμενο κατά τουλάχιστον το 80% του απαιτούμενου. Σε περίπτωση νέας διάνοιξης (αφορά το υπόλοιπο 20%), αυτή να πραγματοποιηθεί νόμιμα σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία είτε εντός είτε εκτός του γηπέδου εγκατάστασης. Η ζώνη διέλευσης των δρόμων πρόσβασης να είναι όσο το δυνατόν μικρότερη ώστε να περιοριστεί η εκτεταμένη αποψίλωση βλάστησης. Η απόσταση των 10χλμ. από υφιστάμενη οδό χερσαίας προσπέλασης οποιασδήποτε κατηγορίας ως μέγιστη απόσταση από αιολικές εγκαταστάσεις, θεωρείται υπερβολική για οποιοδήποτε νησί. Αυτή θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί αρκετά, σε ασφαλή φυσικά απόσταση, ώστε να μειωθούν στο ελάχιστο οι οποιεσδήποτε παρεμβάσεις διάνοιξης νέων οδών προσπέλασης

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Συμπληρωματικά • Να απαιτείται η σύμφωνη γνώμη της τοπικής κοινωνίας (Επαρχιακά και δημοτικά συμβούλια) για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε κορυφογραμμές, ύψους μεγαλύτερου των 75μ. και όχι μεγαλύτερου των 90μ..

•

Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της εκμετάλλευσης του γεωθερμικού δυναμικού της Μήλου θα πρέπει να αποτελέσει εθνική και τοπική προτεραιότητα, υπό την προϋπόθεση της σωστής ενημέρωσης της τοπικής κοινωνίας, τη χρήση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας με ανταποδοτικό όφελος προς αυτήν και την προσεκτική επιλογή των βέλτιστων και ασφαλέστερων τεχνολογικών μέσων.

•

Παράλληλα θα πρέπει να εξετασθεί η δυνατότητα χρήσης και διανομής της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας προς όφελος των περισσότερων νησιών των Κυκλάδων με τη δημιουργία δικτύου διασύνδεσης μέγιστης εκμετάλλευσης και αποτελεσματικότητας.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ •

Οι οποιεσδήποτε τροποποιήσεις των προεδρικών διαταγμάτων των νησιών των Κυκλάδων, που αναφέρονται στο άρθ. 21, δεν θα πρέπει να γίνουν σε βάρος των διατάξεων τους που στόχο έχουν την προστασία του φυσικού, αστικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος του κάθε νησιού, θα πρέπει δε να λαμβάνουν υπόψη τους τις ανωτέρω προτάσεις.

•

Θα πρέπει να επανεξεταστούν οι εκκρεμούσες άδειες εγκατάστασης με βάση τους ανωτέρω όρους.

•

θα πρέπει να καθορισθεί το ανώτατο ποσοστιαίο όριο της ενέργειας που θα παράγεται γενικά από ΑΠΕ στα μη συνδεδεμένα νησιά αλλά κατά την άποψη μου και στα συνδεδεμένα ώστε να αποτραπεί το φαινόμενο να μετατραπούν κάποια νησιά σε βιομηχανίες παραγωγής ρεύματος. Αυτό δύναται να εκτιμηθεί σε συνάρτηση με τις τεχνικές προδιαγραφές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κάθε νησιού, της δυνατότητες ανάπτυξης συγκεκριμένων μορφών ΑΠΕ σε κάποια νησιά περισσότερο από άλλα (π.χ. γεωθερμική ενέργεια-Μήλος) και την ανάπτυξη σε συνάρτηση με τις προοπτικές ζήτησης ενέργειας και την εκπλήρωση του εθνικού στόχου.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ •

Οι οποιεσδήποτε τροποποιήσεις των προεδρικών διαταγμάτων των νησιών των Κυκλάδων, που αναφέρονται στο άρθ. 21, δεν θα πρέπει να γίνουν σε βάρος των διατάξεων τους που στόχο έχουν την προστασία του φυσικού, αστικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος του κάθε νησιού, θα πρέπει δε να λαμβάνουν υπόψη τους τις ανωτέρω προτάσεις.

•

Θα πρέπει να επανεξεταστούν οι εκκρεμούσες άδειες εγκατάστασης με βάση τους ανωτέρω όρους.

•

θα πρέπει να καθορισθεί το ανώτατο ποσοστιαίο όριο της ενέργειας που θα παράγεται γενικά από ΑΠΕ στα μη συνδεδεμένα νησιά αλλά κατά την άποψη μου και στα συνδεδεμένα ώστε να αποτραπεί το φαινόμενο να μετατραπούν κάποια νησιά σε βιομηχανίες παραγωγής ρεύματος. Αυτό δύναται να εκτιμηθεί σε συνάρτηση με τις τεχνικές προδιαγραφές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κάθε νησιού, της δυνατότητες ανάπτυξης συγκεκριμένων μορφών ΑΠΕ σε κάποια νησιά περισσότερο από άλλα (π.χ. γεωθερμική ενέργεια-Μήλος) και την ανάπτυξη σε συνάρτηση με τις προοπτικές ζήτησης ενέργειας και την εκπλήρωση του εθνικού στόχου.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ •

•

Δεδομένης των ούτως ή άλλως μικρών περιθωρίων ισχύος, του υψηλού δυναμικού κλπ είναι δεδομένο ότι θα παρουσιαστεί ανταγωνισμός σε αιτήματα. Γι’ αυτό τα αιτήματα πρέπει να εξετάζονται σε δύο επίπεδα. Προτεραιότητα πρέπει να έχουν αιτήματα μικρής ισχύος π.χ. (μέχρι 2 MW) που έχουν την ΤΕΧΝΙΚΗ δυνατότητα άμεσης διασύνδεσης στο υπάρχον δίκτυο μέσης τάσης του κάθε νησιού, χωρίς να έχουν την αναγκαιότητα ανύψωσης τάσης (δηλαδή σύνδεσης σε Υ/Σ δίπλα στο σημείο που θα προσεγγίσει το νησί η Υψηλή Τάση) και έγχυση της παραγόμενης ενέργειας σε δίκτυο Υψηλής Τάσης και χωρίς να χρειάζονται νέες μεγάλες σε μήκος γραμμές μέσης τάσης.

•

Για τα αιτήματα αυτά (που έχει νόημα και ο περιορισμός του μεγέθους της Α/Γ π.χ. κάτω του 1MW ) πρέπει αν πληρούν τους υπόλοιπους όρους και περιορισμούς της περιβαλλοντικής αδειοδότησης να δίνεται κατά προτεραιότητα άδεια παραγωγής αν η γραμμή μέσης τάσης που θα χρειαστούν μέχρι το σημείο της υπάρχουσας γραμμής μέσης τάσης είναι π.χ. κάτω του 1km.

•

Η ίδια προτεραιότητα προφανώς επεκτείνεται και στα φωτοβολταϊκά που εκ φύσεως πάλι εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία της μικρής εγκατεστημένης ισχύος που συνδέονται με το υφιστάμενο δίκτυο μέσης τάσης

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Προτάσεις μέτρων ενεργειακής πολιτικής για το Ν. Κυκλάδων

• Στόχος της ενεργειακής πολιτικής στο ν. Κυκλάδων θα πρέπει να είναι η μείωση της εξάρτησης σε ενέργεια από τους υφιστάμενους σταθμούς παραγωγής οι οποίοι είναι ρυπογόνοι, παλαιοί και αναξιόπιστοι. Ο συγκεκριμένος στόχος μπορεί να επιτευχθεί με τρεις τρόπους και συγκεκριμένα:  με εφαρμογή τεχνικών και λήψη μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας  με παραγωγή ενέργειας από διάφορες μορφές ΑΠΕ οι οποίες θα αλληλοσυμπληρώνονται Συμπληρωματικά:  Τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Στη μνήμη ενός από τους μεγαλύτερους και παλαιότερους πολιτισμούς του πλανήτη, του Κυκλαδικού, στο μέρος που ο άνεμος το φως και ο άνθρωπος συνυπήρξαν και κληροδότησαν αξίες και αισθητική αρμονία, ας δώσουμε μία ευκαιρία για επιβίωση δημιουργία και συνέχεια πολιτισμού, ενάντια στο πρόσκαιρο και ιδιοτελές, μόνο κέρδος-κληρονομιά για τις επόμενες γενιές