Nr 45 ow maart 2014 by Ondernemers Wijzer

COLOFON Ondernemers Wijzer is een maandelijkse uitgave van: EH Interim Solutions, Events & Publishing. T: 06-23609648 E: ondernemerswijzer@hotmail.com

Redactie, lay-out en opmaak: Esther Hoskens Aan dit nummer werkten mee:  Sander Vrugt van Keulen  Erik Gilden  Muriel van den Hazenkamp  Paul Mulder  Jan Kerkhofs  John van de Rijdt

Cover en logo: Studio YDID www.studio-ydid.nl

Distributie: Het online magazine Ondernemers Wijzer wordt gepubliceerd op Issuu, Facebook en wordt verspreid via LinkedIn en onder ca. 800 mailadressen.

Advertenties: Esther Hoskens ondernemerswijzer@hotmail.com Door te adverteren komt u in contact met de doelgroep. En dat is wat u nodig heeft om uw organisatie tot een succes te maken. Adverteren in de Ondernemers Wijzer kan ervoor zorgen dat u sneller die gewenste vertrouwensband opbouwt met uw doelgroep. Adverteren in Ondernemers Wijzer kan al vanaf € 47,50 * Voor meer informatie e/o prijzen stuurt u een e-mail naar: ondernemerswijzer@hotmail.nl * Vraag naar de voorwaarden

Voor wie? De doelgroepen van Ondernemers Wijzer zijn (startende) zelfstandig ondernemers, directieleden, managers en leidinggevenden in het MKB.

Onze doelstelling Doelstelling van het uitbrengen van dit magazine is het delen van de praktijkervaringen van andere ondernemers en tips en adviezen te geven. En natuurlijk hopen wij dat we een inspiratiebron kunnen zijn voor u en uw medewerkers. Ons panel van columnisten schrijft en informeert u met interessante en leerzame columns vanuit hun specifieke vakgebied en deelt zijn/haar kennis en ervaringen. Wilt u meer weten over een bepaald onderwerp, neem dan gerust contact op met een van onze columnisten. Zij staan u graag te woord en ongetwijfeld dat zij u op enigerlei wijze van dienst kunnen zijn. Onmisbaar in het magazine blijft de ‘Ondernemer van de Maand’. Waarom kiest hij/zij er voor om een eigen bedrijf te starten? Wat is zijn/haar drive? Kortom; wie is de persoon achter dit bedrijf?

Stel je vraag/vragen Heb je vragen over ondernemen of over het starten van de onderneming? Stuur je vraag (vragen) per mail naar: ondernemerswijzer@hotmail.com of plaats je vraag op onze FB pagina. Ongetwijfeld zijn er vele andere ondernemers met dezelfde vraag. Je vraag wordt of persoonlijk beantwoordt door een van onze columnisten of via een column in het magazine.

Volg ons via:

REDACTIONEEL

Een nieuwe lente? Nu de voorspelde horrorwinter is uitgebleven en het CPB -geheel toevallig zo vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen- weer eens positieve groeicijfers publiceert, lijkt de crisis dan toch echt definitief voorbij. Maar van enige opleving is voor menig ZZPâ&#x20AC;&#x2122;er nog bepaald geen sprake. Onze opdrachtgevers, bedrijven die de crisis vaak met de hakken over de sloot overleefden, hebben geen grammetje vet meer op de botten en dientengevolge ook geen budget om werk uit te besteden. Sterker nog, veel van de kabinetsmaatregelen die de afgelopen periode over ons zijn uitgestrooid moeten hun beslag nog krijgen! Dat die zeker niet positief zal uitvallen getuigt het debacle met de accijnsverhoging en de pomphouders in de grensstreek. Bovendien laat het kabinet weten dat we voorlopig geen uitzicht hebben op enige vorm van lastenverlichting. Kortom: tel uit je winst! Maar is dat reden de kop massaal maar laten hangen? Natuurlijk niet! Het MKB is en blijft de banenmotor van de economie, dus de opleving zal van ons ondernemers moeten komen! En ik weet natuurlijk niet hoe dat bij u is, maar bij mij is de lentekriebel duidelijk voelbaar! Ik heb er weer zin in om de schouders eronder te zetten. Het weer hebben we tenminste mee..

Esther Hoskens Uitgever & redactie

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

INHOUD Interview ‘Ondernemer van de Maand’: Ze verovert niet alleen de harten van menigeen, ze steelt de show in Amerika en Afrika. Het Jump Movement programma heeft het wereldwijde succes te danken aan deze zeer charismatische en dynamische vrouw. Business lady, sparringpartner, liefhebbende vrouw en supertrotse oma. Ondernemers Wijzer is vereerd dat Ineke Hurkmans exclusief voor ons een interview geeft. Lees haar openhartig verhaal. Ineke Hurkmans, oprichter en directeur van Jump Movement BV. ‘Waarom eigenlijk niet….’

PAGINA

EXCLUSIEF voor onze lezers: Masterclass Personal Online Branding 17 april 2014 in Eindhoven bij S2M

Te hard werken. Column door Paul Mulder

i.s.m. Marjolein Bongers en Jan Willem Alphenaar M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

Vier eenvoudige regels voor het geven van feedback. Column door Sander Vrugt van Keulen

PAGINA

Het dagboek van mevrouw Vaatstra Column door Muriel van den Hazenkamp

PAGINA

Heeft u gemotiveerd personeel? Column door John van de Rijdt

PAGINA

Onbegrijpelijk! Column door Jan Kerkhofs

PAGINA

Bij twijfel een erfenis altijd beneficiair aanvaarden. Column door Erik Gilden

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

Foto: Repke Klokke

ONDERNEMER VAN DE MAAND INEKE HURKMANS

ONDERNEMER VAN DE MAAND: INEKE HURKMANS

Wie is Ineke? Ineke Hurkmans, oprichter en directeur van Jump Movement BV Jump Movement brengt met de Jump Methode grote groepen mensen, in en buiten organisaties, in beweging in de richting van een persoonlijke of gemeenschappelijke ambitie. Motto: ‘Waarom eigenlijk niet?’

Ineke is 51 jaar; is getrouwd met Jeroen en heeft met hem, als samengesteld gezin, 5 kinderen en 4 kleinkinderen. Ze woont sinds 1992 in Eindhoven. Haar leven is een bewogen verhaal. Al op haar 23e was ze alleenstaand als gescheiden moeder met een zoon van 2. Dit heeft een kracht in haar vrijgemaakt, waardoor ze in haar verdere leven veel tegenslagen aankon. Ze begon op haar 25e aan een studie en bouwde gestaag aan haar carrière in de daaropvolgende jaren.

Foto: Marijke Klodde

Persoonlijk en passie

Sinds ruim een jaar woont ze op Strijp-S in een loft in gebouw Gerard. Ze heeft ook al bijna 5 jaar haar kantoor in het Klokgebouw, dus Strijp-S is wel ‘haar dorp’ geworden. Een van haar passies is muziek. Sinds kort volgt ze een DJ cursus bij een van de meest legendarische vrouwelijke DJ’s van de wereld; Lady Aida. Muziek is altijd een passie geweest, van gitaar spelen en zingen, tot nu digitaal mixen. Nog schoorvoetend, maar zeker met veel plezier Daarnaast is Strijp-S een passie voor haar. In de loft waar ze met Jeroen woont, is een levendige community aan het groeien. Ineke initieert daar diverse activiteiten en creëert verbindingen tussen

Lees verder op de volgende pagina

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

ONDERNEMER VAN DE MAAND: INEKE HURKMANS

allerlei mensen en groepen. Ook hier is het in beweging brengen van mensen een belangrijke drijfveer. Ze is bestuurslid van zowel de bewonersvereniging en van de ondernemersvereniging. Veel mensen kennen haar en zij kent veel mensen…

Ondernemer

Maar wel op de werkvloer aan de gang te gaan met wat zich daar aandiende Dat bleek vele malen effectiever; mensen op de werkvloer konden mee in veranderingen. Met name omdat ze nu ook eens ‘aan de beurt’ kwamen… De processen waren boeiend, medewerkers konden beter uit de voeten met de richting en waren meer betrokken. Maar helaas was er ook een downside…

Ineke startte als ondernemer in 2001. Vanuit een rol als directeur van een welzijnsorganisatie ontstond de behoefte om meer in het bedrijfsleven te gaan doen. Ze startte als franchisenemer bij Nieuwe Dimensies, een trainingsbureau in Eemnes. Een aantal jaren van nieuwe ervaringen en het ontwikkelen van haar expertise startten daarmee. In de loop van de jaren ontwikkelde ze zich tot een expert in het begeleiden van grootschalige cultuurveranderingstrajecten. Meerdere grote opdrachten volgden elkaar op en er ontvouwde zich een mooie visie op ontwikkeling.

Deze frustratie leidde er toe dat in 2006 besloten werd om geen trainingen meer te geven, niet meer ‘de hei’ op te gaan. Door de jaren heen ontstond er echter ook frustratie… De ingezette interventies leidden bijna nooit tot het veranderen van een cultuur, maar meer tot ontwikkeling van management en directies. Terwijl haar behoefte wel was om juist een hele organisatie te helpen veranderen. Deze frustratie leidde er toe dat in 2006, in de toenmalige maatschap waar ze deel van uitmaakte, besloten werd om geen trainingen meer te geven, niet meer ‘de hei op’ te gaan.

Foto: AnousTakeApicture

De trajecten duurden erg lang en haar rol als consultant maakte ook een afhankelijkheid zichtbaar. Zo gauw ze binnen kwam in een opdracht, gingen mensen toch in de ‘achteruitstand’. Beweging uit zichzelf maakten ze minder snel. Het leek wel alsof ze alle antwoorden moest hebben en tegelijkertijd was er behoefte aan om onderdeel uit te maken van de organisatie. Mensen zeiden wel eens: ‘waar was jij ook alweer voor hier?’ Dat was de druppel… het moest anders! Ze besloot een methode te ontwikkelen die zelforganiserend, laagdrempelig en zelfbekrachtigend was. En waar de consultant een zeer beperkte rol speelt. De Jump methode werd geboren… Lees verder op de volgende pagina

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

ONDERNEMER VAN DE MAAND: INEKE HURKMANS

Er beek vraag te zijn naar een dergelijke methode. Het ministerie van OC&W wilde voor een specifieke doelgroep een activeringsmethodiek. Samen met WOMEN Inc. In Amsterdam wordt tot eind 2014 nog het project ‘De Tafel van één’ uitgevoerd, waar inmiddels duizenden vrouwen de Jump Methode hebben leren kennen.

Ondernemers vaardigheden Een van de belangrijkste lessen die ze geleerd heeft en ook dagelijks oefent in de praktijk is ‘oordeel uitstellen’.

Inmiddels hebben meer dan 24.000 mensen deelgenomen aan een Jump gesprek in meer dan 10 landen. Van corporate organisaties tot aan maatschappelijke doelgroepen.

Zo gauw je oordeelt, stop je met kijken. Je mening ligt vast en er is nog weinig ruimte voor iemand anders om een ander standpunt in te kunnen nemen of een ander te leren kennen. Oordelen belemmert creativiteit en zorgt voor allerlei soorten emoties, vaak niet positieve.

Trots

Haar les is om het oordeel voorlopig nog even uit te stellen en te blijven luisteren en kijken. Iets wat ook in de Jump methode tot uiting komt.

Het meest trots is Ineke natuurlijk op het grote succes van Jump in de wereld. In maart zullen de eerste klanten in Amerika aan de slag gaan en ook in een aantal Afrikaanse landen is Jump actief.

Daarnaast is doorgaan een belangrijke vaardigheid. Jezelf niet te serieus nemen en gewoon doorgaan. Op je pad blijven, niet laten afleiden en blijven vertouwen. Het klinkt cliché, maar het is o zo waar!

Maar één van de laatst gestarte projecten heeft wel een heel speciale plek in haar hart; Jump met het Leger des Heils, met mensen van de straat…

Foto: Repke Klokke

In kleine groepen gaan deze daklozen aan de slag met het vinden van hun eigen kracht. De gesprekken zijn intens, diepgaand en bijzonder leuk! Er wordt ook heel veel gelachen. Haar bijdrage een stapje voor deze doelgroep voelt ze als een voorrecht.

‘het hoeft nergens op te lijken’ een belangrijke hulp in wat ze neerzet. Uniciteit, autonomie en authenticiteit zijn andere woorden voor wat ze bedoelt.

En als derde is haar uitspraak; ‘het hoeft nergens op te lijken’ een belangrijke hulp in wat ze neerzet. Uniciteit, autonomie en authenticiteit zijn andere woorden voor wat ze bedoelt. Het is zichzelf; het hoeft geen voorbeeld op te volgen, het mag helemaal uniek zijn. Lees verder op de volgende pagina

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

ONDERNEMER VAN DE MAAND: INEKE HURKMANS

In een aantal gevallen heeft dat al geleid tot verrassende situaties. Bijvoorbeeld het lanceren van Jump Movement in New York en het doen van een Jump met honderden deelnemers in het PSV stadion. Ook in Carré heeft ze meerdere malen met een volle zaal een Jump gedaan! Dus voor vele ondernemers van toepassing; ‘het hoeft nergens op te lijken’.

Favoriet en vreselijk Haar meest favoriete onderdeel van haar onderneming is met mensen bezig zijn; gesprekken, Jumps doen, certified partners opleiden, lezingen geven. Alles waar mensen bij betrokken zijn, heeft haar belangstelling. Het geeft haar energie, ze kan haar ei kwijt en ze voelt zich betrokken bij mensen! Vreselijk vindt ze administratie. Gelukkig heeft ze in Amsterdam haar twee compagnons, Marc de Jong Luneau en Joris Hofmans. Marc is met name verantwoordelijk voor de commerciële backbone en voor alle ICT zaken en Joris houdt zich bezig met alle creatieve –en ontwerpzaken. Een geweldige verdeling vind ze.

Ontwikkelingen De belangrijkste ontwikkeling voor Jump Movement is het uitbreiden van het certified netwerk. Zowel consultants als coaches kunnen een certified status krijgen, waarmee ze bevoegd zijn om de Jump Movement programma’s aan hun klanten aan te bieden.

Foto: Paula van Overveld

Heimelijk genoegen Een aantal heimelijke genoegens wil ze wel delen… Netflix is een soort van verslaving geworden, series als ‘House of cards’, ‘Luther’, ‘Breaking bad’ en ‘Orange is the new black’ kluisteren haar aan haar macbook of iPad. Uren achter elkaar op een vrije zondag kan ze in ‘badjas-stand’ doorbrengen met kijken naar deze series. En een heimelijk genoegen, ondanks een zeer geslaagde dieetperiode waarin ze 15 kilo afviel, blijft een heerlijke ijsje met slagroom toch wel zeer aantrekkelijk.

Het netwerk heeft nu 39 consultants en 26 coaches aangesloten. Dat zal het komende jaren zeker groeien. Daarnaast is internationale expansie een ontwikkeling. Van 7 tot 15 maart is Ineke in Portland, Amerika., om daar een aantal lezingen te geven en de plaatselijke distributeur te ondersteunen om te groeien en ook het certified netwerk daar te ontwikkelen. Ditzelfde gebeurt in Zuid-Afrika en in Duitsland worden de eerste contacten gelegd. Lees verder op pagina 12

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

ONDERNEMER VAN DE MAAND: INEKE HURKMANS

Haar ultieme geluksmoment vond plaats zo’n 14 jaar geleden, toen zij en haar Jeroen elkaar ten huwelijk vroegen. Ze is gesteund en geliefd. En dat is een belangrijke basis voor gezond en succesvol ondernemerschap!

De rol van oma geeft ruimte en heeft haar geleerd dat ze met meer afstand, juist anderen de kans kan geven om ‘het kind’ mee op te voeden, ervoor te zorgen en het de wereld in te brengen. Het geeft plezier en ze geniet er meer van. Terwijl ze natuurlijk beretrots is op hoe het zich ontwikkeld.

Ultieme geluksmoment Haar ultieme geluksmoment vond plaats zo’n 14 jaar geleden, toen zij en haar Jeroen elkaar ten huwelijk vroegen. Na 14 jaar alleen gewoond te hebben en het ook stiekem wel een beetje opgegeven, gebeurde het toch. Voor haar was het ook wennen na zo’n lange tijd alleen, maar de support en liefde van Jeroen maken haar succes als ondernemer ook echt mogelijk! Want dat is onontbeerlijk; steun en support van je geliefden. Haar kinderen supporten haar, haar man is er voor haar en ook haar familie volgt alles op de voet. Haar 78 jarige moeder volgt op Facebook haar vorderingen per dag en als ze bij elkaar zijn, weet ze precies wat er weer allemaal gebeurt is. En dat maakt het voor Ineke een bijzonder reis. Ze weet zich gesteund en geliefd. En dat is een belangrijke basis voor gezond en succesvol ondernemerschap!

Inspiratiebron Haar grootste inspiratiebron op dit moment zijn haar kleinkinderen. Variërend van 8 maanden tot 6 jaar zijn ze een spiegel van hoe ze in Jump Movement wil zitten. De rol van ‘moeder’ is er een waarin ze zeer actief zorgde voor het bedrijf. Ze was druk met van alles en nog wat, regelde alles aan elkaar en uitermate verantwoordelijk. En natuurlijk kon ‘haar kind’ niet zonder haar.

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

Jump Movement Klokgebouw 178 5617 AB Eindhoven 06-23451308

Facebook; www.facebook.com/ inekehurkmans Persoonlijk blog: www.inekehurkmans.com Bedrijfsfilm: http://www.youtube.com/embed/ Mcr4QOPmXiY

Foto: Repke Klokke

Column door Paul Mulder

TE HARD WERKEN

Ik wist niet dat het kon, maar werkgevers kunnen overwegen je af te wijzen omdat je ‘te hard werkt’. Althans, dat is het gevoel waarmee ik weer buiten stond na een gesprek met het taxibedrijf dat vanaf 1 maart het vervoer gaat verzorgen van een van Eindhovens grootste zorgaanbieders. Dit taxibedrijf heeft dit vervoerscontract ‘gewonnen’ na een onderhandse aanbesteding en hoeft dus, op basis van de regels, géén chauffeurs van de huidige aanbieder over te nemen. Ik ben daar een van. Nu weet ik dat er rondom aanbestedingen vaak schimmige dingen gebeuren. Vaak staat van te voren al vast wie er gaat winnen. Vooral als je goed kijkt naar de eisen die er aan nieuwe aanbieders gesteld worden. Vaak zijn die zo specifiek dat slechts één aanbieder daaraan kan voldoen en –wonder boven wonder- is het dan ook vaak die aanbieder die de aanbesteding wint. Iedereen weet dat het zo loopt, maar niet veel bedrijven hebben zin, tijd of geld om er een zaak van te maken. Tenslotte werkte het bij de aanbestedingen die zij wél hebben gewonnen, namelijk precies zo. Van dichtbij heb ik inmiddels een heel aantal aanbestedingen voorbij zien komen. En ondanks dat er vaak in de tekst staat dat men niet op de laagste prijs selecteert, is dat doorgaans wel degelijk het geval. Tendens is dan dat hetzelfde werk –en vaak zelfs méér werk- na zo’n aanbestedingscircus door minder mensen en in minder tijd gedaan moet worden. ‘Marktwerking’ noemen ze dat. En ook al is er vaak met wat creativiteit nog wel het een en ander te besparen zonder al te drastisch te hoeven snijden, toch blijft de vraag: wie boeten daarvoor?

Lees verder op de volgende pagina

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

Dat zijn steevast niet de managers of de aandeelhouders maar de mensen die het werk op de werkvloer moeten uitvoeren. Zij betalen steeds weer de prijs voor het rendement van de aandeelhouders en het bonussysteem van het management. Want zelf schieten zij er geen centimeter mee op! Vaak juist het tegenovergestelde.. In Nederland betalen we werknemers doorgaans volgens de cao. Daarin staan o.a. tabellen van wat werknemers minimaal behoren verdienen als ze hun diploma’s op zak hebben en ervaringsjaren opbouwen. Zo’n tabel geeft een aanvangssalaris en een maximaal salaris waarnaar een werknemer kan doorgroeien als hij op zijn vakgebied bij blijft en ervaring blijft opdoen. Op zich allemaal prima geregeld zou je zeggen. Bij aanbestedingen zie je echter dat bedrijven inschrijven met het absolute minimumsalaris uit zo’n cao. Werknemers die hun opleidingen hebben gevolgd, vaak zelfs wettelijk verplicht, en er dus al langer werken, verliezen bij zo’n aanbesteding dan hun baan omdat ze ‘te duur’ zijn voor de nieuwe werkgever. Iedereen die een beetje kan nadenken wéét dat dit systeem niet zo kan blijven bestaan. Het is hoofdzakelijk gericht op verfraaien van de balans van beide bedrijven (de een aan de kosten- en de ander aan de opbrengstenkant), maar de werknemer is vaak de dupe. Die heeft nauwelijks meer kans om boven zijn beginsalaris uit te komen. Tel daarbij de almaar stijgende lasten die dit kabinet ons oplegt, en al snel wordt het voor hen totaal onmogelijk nog op een eerlijke manier financieel het hoofd boven water te houden. En wie wordt dáár uiteindelijk beter van? Niemand!

Lees verder op de volgende pagina.

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

IK BEN TE DUUR Ik begon dit betoog met dat ik werd afgewezen omdat ik ‘te hard zou werken’. Die ‘zorg’ is daadwerkelijk zo uitgesproken, maar die ‘zorg’ was slechts een smoes om mij niet aan te nemen. Want ik ben zo’n taxichauffeur die zijn diploma’s op orde heeft en inmiddels een aantal jaren ervaring heeft opgebouwd. De werkelijke reden: ik ben TE DUUR! Als de nieuwe vervoerder namelijk beginnende chauffeurs in dienst neemt, en liefst nog mensen vanuit de bijstand of WW, krijgen ze daar subsidie op. Vaak op zowel de loonkosten als op de kosten van de opleiding. Ervaren chauffeurs als ondergetekende, die het werk jarenlang met plezier en hart en ziel hebben gedaan, zijn dan ‘niet meer nodig’. Ten gunste van een paar nieuwelingen die drie of vier euro per uur minder betaald gaan krijgen. Dat is niet alleen kapitaalvernietiging waar alle partijen aan meewerken, maar ook een kwestie van ‘stuivertje wisselen’ bij het UWV. Daarnaast is het bepaald niet het beste voor de cliënten waar het om gaat. Wat zij vinden, wat zij nodig hebben, wat voor hen de beste of de prettigste oplossing is, komt in dergelijke aanbestedingen namelijk helemaal niet aan bod. Als je goed zoekt staat er wellicht een zinsnede in de tekst die je als zodanig zou kunnen uitleggen, z o u k u n n e n u i t l e g g e n, maar een goed verstaander weet dat het ondertussen gewoon gaat om winst en keiharde kostenbesparing; de harde euro’s waar de bovenlaag voor bestaat. Over wat er straks met de cliënten gaat gebeuren maak ik me eigenlijk nog het meeste zorgen! De meesten weten het al wel dat er iets drastisch gaat veranderen, maar beseffen het nog niet. Ze weten dat ik weg ga, maar zolang ze mij nog elke dag zien, blijft het ‘weg gaan’ iets ontastbaars voor ze. Ik ben benieuwd hoe ze zich gaan redden in de nieuwe situatie waarbij het niet meer om de kwetsbaarsten in de samenleving gaat maar om kille efficiency. Over mezelf maak ik me niet zo’n zorgen. Ik red me wel.. Ik werk gewoon de komende tijd gewoon nog maar wat harder..

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

We zijn niet zozeer anders, De rest is alleen hetzelfde!

Ondernemer, organisator, adviseur, klankbord, coach, visionair, vrije geest, dwarsdenker, spreker, tekstschrijver, columnist, freelance journalist, taxichauffeur, optimist.

pmtekst.nl pmmultitalent.nl bewegingakad.nl Twitter: @PMTekst | @AutistInRes

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

Advertentie

EENVOUDIGE REGELS VOOR HET GEVEN VAN FEEDBACK Column Sander Vrugt van Keulen

Feedback heeft de laatste jaren een negatief imago gekregen. Niet in de laatste plaats omdat het gezien wordt als lastig, moeilijk en dat het veel tijd kost. Aan de andere kant wordt een compliment door werknemers zeer gewaardeerd maar vaak gemist. Hoe kun je positieve feedback geven die stimulerend is? Hier volgt een aantal tips! Lees verder op de volgende pagina

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

geef vaak feedback! Oefening baart kunst… Het begon met leren lopen; als je niet veel geoefend had, was je nu nog aan het kruipen. Probeer daarom, eerst met kleine stapjes, zo vaak mogelijk feedback te geven. Begin met een klein compliment en bouw het steeds verder uit. Je hebt meteen resultaat, gegarandeerd! begin met positieve feedback Begin je feedback met positief nieuws. Niet alleen omdat de ander je eventuele negatieve feedback dan beter accepteert, maar in een totaal andere, juiste context plaatst. Dus: richt je niet op fouten of op wat verkeerd gaat. Iedereen doet elke dag goede dingen; benoem die, spreek het uit! Complimenten krijgen geeft zekerheid en voorkomt faalangst. voorzichtig met negatieve feedback We zijn geneigd om negatieve dingen langer te onthouden, doordat we er vaker en intensiever mee bezig zijn. Daarom reageren we ook veel heftiger op negatieve feedback. Een uitgebreid compliment heeft dezelfde mate van effect op onze emotie als één enkele negatieve opmerking. Houd daar rekening mee. Zorg bijvoorbeeld dat je jouw emotie buiten beschouwing laat. Houd het, voor jouw gevoel, heel luchtig. De kans is dan groot dat de ander zijn/haar verantwoordelijkheid nog duidelijker voelt en dus de kans op herhaling van de fout kleiner is. geef feedback met een doel Feedback geven doe je niet zomaar. Je laat aan de ander weten dat hij of zij goed werkt of dat er verbetering mogelijk is. Wil je verbetering, houd er dan rekening mee dat faalangst, negativiteit, drukte of frustratie tegengestelde effecten op je doel hebben; de ander gaat dan juist minder presteren. Haal geen oude koeien uit de sloot. Zorg dat er geen anderen bij het gesprek zijn. Houd je feedback kort en feitelijk. Nodig de ander uit om een oplossing of de verandering aan te dragen. Zorg in het gesprek er wel voor dat de situatie zodanig is dat er ook aan verbetering kan worden gewerkt. Met andere woorden: je kunt alleen verbetering verlangen als de omstandigheden dat toestaan. tot slot: Eigenlijk is de meest eenvoudige benadering om je af te vragen hoe jij zelf feedback zou willen krijgen. Gegeven de situatie die je wilt bespreken in de feedback: wat zou jij wel of juist niet prettig vinden? Maar begin te allen tijde eerst met een compliment, want die delen we al veel te weinig uit!

Meer weten over hoe je feedback in jouw situatie beter in kunt zetten? Neem gerust contact met me op voor advies. info@CT2.nl | 040-2813128

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

bezoekadres: Klokgebouw 225 Eindhoven (zie ook de routebeschrijving) postadres: Grote Berg 46F 5611 KL Eindhoven telefoonnr: 040-2813128 info@CT2.nl | www.CT2.nl www.CoachSander.nl www.CoachSanderdoet.nl www.coachingsstudio-deRuimte.nl @CoachSander

Sander Vrugt van Keulen is trainer, coach met als kernwoorden: proces, verbinding en communicatie. Als ondernemer is hij altijd op zoek naar vernieuwing en verbetering in zijn vakgebied, maar ook daarbuiten. Participatie en Samenwerken zijn de centrale thema's in alles wat hij doet. Immers, Sanders motto is: "Zonder delen geen vermenigvuldigen.â&#x20AC;?

Het dagboek van mevrouw Vaatstra Column Muriel van den Hazenkamp

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

De “zaak Vaatstra” heeft de (juridische) gemoederen meer dan een decennium lang bezig gehouden. Op 1 mei 1999 werd de 16-jarige Marianne Vaatstra verkracht en vermoord en in september 2012 werd voor het oplossen van die zaak een grootschalig zogenoemd DNA verwantschapsonderzoek uitgevoerd. Daaruit volgde de arrestatie en in april 2013 de veroordeling van Jasper S. van die verkrachting en moord. De moeder van Marianne Vaatstra hield in de tijd tussen de dood van haar dochter en veroordeling van de dader een handgeschreven dagboek bij. Dat dagboek was eind 2013 de insteek voor een nieuwe juridische procedure. Dit keer probeerde mevrouw Vaatstra publicatie van (passages uit) haar dagboek in het boek “Het verboden dagboek van mevrouw Vaatstra” te voorkomen. Aankondiging van gebruik passages Op 22 oktober 2013 plaatste een van de gedaagden namelijk het volgende persbericht: “In december verschijnt van de hand van [gedaagde] een boek met de veelzeggende titel “Het verboden dagboek van mevrouw Vaatstra”, dat schokkende, nooit gepubliceerde informatie bevat over aan de ene kant de bewuste justitiële en gerechtelijke manipulaties en aan de andere kant hoe de ware toedracht van de moord op weerzinwekkende wijze in de doofpot is beland. Mevrouw Vaatstra is door zowel Justitie als haar eigen gezin monddood gemaakt maar heeft [gedaagde] eerder verzocht zijn bevindingen voor een groot publiek te etaleren en daar bij te putten uit haar dagboek zoals zij dat jarenlang, nota bene onder aansporing van haar ex-man […], heeft bijgehouden. De inhoud van de geschriften van mevrouw Vaatstra zal veel Nederlanders de schellen van de ogen doen vallen, zo weet [gedaagde] zich verzekerd. Meerdere partijen zijn inmiddels in rep en roer om de publicatie van het onthullende verslag van mevrouw Vaatstra te voorkomen.”

Lees verder op de volgende pagina

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

Auteursrecht Ironisch genoeg was een van die “meerdere partijen” mevrouw Vaatstra zelf! Daarbij beriep zij zich op haar auteursrecht. De rechtbank overweegt daarvoor dat vereist is dat “een werk een eigen, oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Een werk met een groter persoonlijk stempel van de maker dan een dagboek is nauwelijks denkbaar ”. De voorzieningenrechter oordeelt dat het dagboek van mevrouw Vaatstra als zodanig dus auteursrechtelijk beschermd is. “Dat mevrouw Vaatstra de auteur van het dagboek is, staat buiten kijf”. Het verweer dat mevrouw Vaatstra haar toestemming aan gedaagde zou hebben gegeven, wordt door de rechtbank verworpen. Zij was weliswaar op de hoogte van gebruik van (passages uit) haar dagboek op een website en ten behoeve van een toespraak en speech, daarmee heeft zij echter niet de nodige toestemming verleend “voor het gebruik van (de betrokken passages uit) haar dagboek (…) ten behoeve van het door hen uit te geven boek”. Citaatrecht Zoals ik al vaker in blogs heb aangehaald is het citaatrecht een mogelijke uitzondering op het auteursrecht. De auteurs van het boek beroepen zich in deze kwestie daar dan ook op, maar ook daarmee maakt de rechtbank korte metten. “Voor zover het beroep op het citaatrecht ziet op ontlening van citaten aan het dagboek zelf, veronderstelt ”de auteurswet “ een voorafgaande rechtmatige openbaarmaking. Daarvan is hier hooguit sprake voor zover het de twee toespraken betreft. Gegeven de aard van die openbaarmaking – een toespraak, niet een gedrukte publicatie – en het tijdstip daarvan – toen een dader van de moord nog niet was gevonden – kan het publiceren van (naar aan te nemen valt) aanzienlijke delen van deze toespraken in de context van een boek, dat blijkens de titel gewijd is aan het dagboek van mevrouw Vaatstra, zonder daartoe verkregen toestemming niet met een beroep het citaatrecht worden gerechtvaardigd.” Lees verder op de volgende pagina

AV Advocatuur biedt naast de gebruikelijke manier op basis van uurtarief ook werkt, een unieke formule, de AV Rechtsbundels, en kan AV Advocatuur haar diensten voordelig aanbieden. Geen hoge tarieven, maar hoge kwaliteit tegen een lage investering.

Zo hoort het!

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

Tip Hieruit blijkt maar weer dat de benodigde toestemming voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken “uitdrukkelijk” moet worden gegeven. Verandering in de omstandigheden - in dit geval het arresteren en veroordelen van een dader voor de moord waardoor de doelstelling van mevrouw Vaatstra om zo veel mogelijk aandacht aan de zaak te besteden vervalt - ertoe kan leiden dat handelingen die eerst wellicht tot een toestemming zouden leiden, dat later niet meer doen. Tenslotte wordt bevestigd dat van de citeermogelijkheid pas gebruik kan worden gemaakt als het werk voorafgaand rechtmatig al is openbaar gemaakt. Heeft u vragen over auteursrechten en citaatrechten, neem dan gerust eens contact op.

Muriel van den Hazenkamp is advocaat en merkengemachtigde. Zij heeft zich binnen algemeen contractenen verbintenissenrecht voor ondernemers gespecialiseerd in Intellectueel Eigendom. Denk aan auteursrecht, handelsnaamrecht, merkrecht en dergelijke. Muriel is aangesloten bij AV Advocatuur in Eindhoven, 'uw partner in recht'.

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

AV Advocatuur Beukenlaan 137 5616 VD EINDHOVEN 040—8480169 06—53891267 www.avadvocatuur.com muriel@avadvocatuur.com @MurielHazenkamp

EEFT U GEMOTIVEERD PERSONEEL? Column door John van de Rijdt

Iedere ondernemer heeft naast de vele g e m o t i ve e r de w e rk ne me rs , o ok ongemotiveerd personeel. Hier tegen vechten kost veel energie. Wellicht verwacht u teveel van uw personeel als u verwacht dat ze net zoveel hart voor de zaak hebben als u zelf, maar u mag wel op een goede inzet rekenen in ruil voor een salaris. Wat doet u aan ongemotiveerd personeel? Wanneer u vraagt aan uw werknemers naar de reden van het niet gemotiveerd zijn, wordt er vaak door hen als reden opgegeven dat ze een gebrek aan waardering ervaren. Ook kan het zijn dat ze informatie ontberen en dat er sprake is van een slechte communicatie. Als werknemers niet weten waar ze aan toe zijn, wat de missie en visie van het bedrijf is, of als ze niets in te brengen hebben bij belangrijke beslissingen, zetten ze zich minder in.

Natuurlijk ligt het niet altijd aan de ondernemer wanneer medewerkers niet gemotiveerd zijn, stelt John van de Rijdt van Rightway Marketing & Organisatie advies. Niet iedere medewerker denkt het zelfde over werk. Niet iedere medewerker heeft de wens zich te blijven ontwikkelen en ontplooien. Een arbeidsovereenkomst is echter wel een zakelijke afspraak. Hierbij hebben werkgever ĂŠn werknemer verplichtingen. Op verplichtingen moeten beide partijen aangesproken kunnen worden. Communicatie is hierbij essentieel!

Adviezen om uw personeel te motiveren.

Communiceer uw strategie en presenteer een plan van aanpak: Het is noodzakelijk om een duidelijke bedrijfsstrategie te hebben en deze helder te communiceren. Maak duidelijk welke activiteiten prioriteit hebben. Zet als ondernemer de koers van uw bedrijf uit. Is het u zelf duidelijk waar u naar toe wilt en wat uw ambitie is, zet deze dan om in actie en zet uw medewerker aan om hier aan deel te nemen en met u mee te gaan op weg naar uw nieuwe koers! Lees verder op de volgende pagna

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

Laat duidelijk weten wat u verwacht: Leg duidelijk vast wat u wilt van uw personeel. Laat u dit na dan worden medewerkers onzeker en verliezen zij hun motivatie. Benoem kwantitatieve én kwalitatieve doelstellingen. Maak duidelijk welke bedrijfswaarden u belangrijk vindt bijv. klantgerichtheid en resultaatgerichtheid.

Stel in goed overleg gezamenlijk spelregels af waaraan iedereen zich te houden heeft. Geef uw personeel verantwoordelijkheid en leer hen elkaar op een goede manier (negatieve én positieve) feedback te geven en laat ze meebeslissen over belangrijke beslissingen, zoals de aanschaf van nieuwe machines.

Laat uw medewerkers meekijken bij de bedrijfsvoering: Veel ondernemers vinden het niet nodig om openheid te geven over de financiële bedrijfsvoering. Door dit wel te doen, maakt u duidelijk waarom u doet wat u doet. Uw medewerkers zullen zich medeverantwoordelijk voelen voor het resultaat. Voor hen is het ook belangrijk om te weten hoe gezond uw bedrijf is en wat de verhouding tussen inkomsten en uitgaven is. Weet uw medewerker wat het kost als hij of zij zich ziek meldt, of wat het kost als een order niet op tijd geleverd kan worden. Hierbij betrokken worden zal de verantwoordelijkheid vergroten.

Vertoon voorbeeldgedrag: Als ondernemer hebt u een voorbeeldfunctie. Is een order niet tijdig af en wilt u dat uw personeel doorwerkt om het af te maken, help dan zelf ook een handje mee. En toon begrip als iemand vanwege een privé-verplichting een andere keer wat later binnenkomt. Wanneer u het belangrijk vindt dat uw personeel niet over elkaar praat, geef dan zelf het goede voorbeeld en laat u niet negatief uit over klanten of personeel.

Wacht niet te lang:

Spreek een gezamenlijke bedrijfscultuur af: Hoe gaan uw medewerkers met elkaar en met uw klanten om? U kunt met uw personeel bespreken op welke manier u met elkaar wilt samen werken.

Denkt u signalen te krijgen die wijzen op een motivatieprobleem, wacht dan niet te lang voor u het bespreekbaar maakt. Benoem concreet wat u signaleert. Verschuil u niet alleen achter rationele argumenten maar laat ook uw gevoel spreken. Wat zou uw medewerker er van vinden als het zijn of haar bedrijf was?

Lees verder op de volgende pagina

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

Onderzoek of er een oorzaak is:

Tenslotte:

Loopt een personeelslid er de kantjes vanaf? Wellicht is er een andere reden voor dan ongemotiveerdheid. We vullen te snel in dat mensen niet willen, maar het kan ook zijn ‘niet weten’ of ‘niet kunnen’. Pas als u weet wat er aan de hand is, kunt u een oplossing bedenken. Onwil pakt u hard aan met sancties. Is er sprake van ‘niet kunnen of niet weten’ dan zoekt u samen met uw personeel naar oplossingen. Niet zelden hebben medewerkers een specialisme ontwikkeld, zodat men elkaar ook kan helpen.

De groep van medewerkers die goed presteren is gelukkig altijd nog het grootst. Heb oog en oor voor deze medewerkers. Waardeer de inzet van uw medewerkers, en spreek dat regelmatig uit.

Als het écht niet lukt: Wanneer er ondanks uw inspanningen geen verbetering optreedt, kunt u niet anders dan afscheid nemen van de ongemotiveerde medewerker. Het is jammer dat dit financiële consequenties heeft, maar nog erger is het als de betreffende medewerker de collega’s meeneemt in zijn of haar negativiteit.

Efficiënte bedrijfsvoering kan alleen met een duidelijke (duurzame) strategie

Rightway Marketing & Organisatie Advies maakt organisaties succesvoller met financiële vooruitgang als uiteindelijk doel. Dit doet Rightway door het strategische beleid én de synergie binnen de organisatie te verbeteren. Hierbij speelt het motiveren van de medewerkers een belangrijke rol. John van de Rijdt, eigenaar van Rightway: “Wij adviseren organisaties en voeren onze adviezen indien nodig ook zelf uit. Hierdoor houden onze klanten uiteindelijk meer geld over.”

Plataan 44 5091RR Oost-West-Middelbeers www.rightwaymarketing.nl 06-51101462 info@rightwaymarketing.nl

Advertentie

Column door Jan Kerkhofs

ONBEGRIJPELIJK In het Eindhovens Dagblad van 14 februari 2014 las ik een artikel onder de kop

"Boer wil eigen leenbank" In dit artikel van Bert Westenbrink komt het er op neer dat de banken de geldkraan nog steeds dicht houden en banken eigenlijk liever niet willen uitlenen. De nieuwe regelgeving met een daarachter stugge organisaties als De Nederlandse Bank en de AFM (Autoriteit FinanciĂŤle Markten) maken het voor de banken moeilijk om de behoefte van kredietverlening in te vullen. Voordat een financieringsaanvraag in behandeling wordt genomen dient een massa aan informatie te worden verstrekt. Ik durf te stellen dat een groot gedeelte van die informatie niet eens gelezen wordt, maar alleen opvulling van het dossier is. Lees verder op de volgende pagina

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

In het artikel wordt ook weer gesproken over kredietunies en crowdfunding. Het oprichten van een nieuwe bank voor de agrarische sector wordt geopperd, maar dat is niet echt een optie. Tijdens het lezen van dit artikel vroeg ik me af hoe het mogelijk is, dat de eens zo machtige banken als angsthazen de regeltjes en onzinnige procedures van de toezichthouders accepteren. Natuurlijk is het goed dat de regelgeving is aangescherpt en dat het kaf van het koren wordt gescheiden. Maar je kan ook te ver gaan. Albert Jan Maat, voorzitter van belangenorganisatie in de landbouw LTO, benadrukt dat ondernemers niet schuldig zijn aan de financiële crisis, maar wel geremd worden in hun ontwikkeling. Natuurlijk zijn er zaken fout gegaan binnen het bankwezen en moest er orde op zaken worden gesteld. Banken verloren het contact met de klant, omdat de interne organisatie prioriteit kreeg. Regel op regel werd ingevoerd en ook dat gaat ten koste van klantcontact. Het gehele proces van kredietverlening is compleet doorgeslagen. De AFM, DNB en ECB staan, mijn inziens, te ver van de werkelijkheid. Kan de hierdoor ontstane imagoschade nog ooit herstellen?  



Ik vind het nog steeds onbegrijpelijk dat dit is kunnen gebeuren. Ik vind het nog steeds onbegrijpelijk dat de top van het bankwezen zich niet verzet tegen onzinnige regelgeving. Ik vind het nog steeds onbegrijpelijk dat je niemand in het bankwezen hoort zeggen dat zij het niet goed hebben gedaan.

In het artikel worden enkele oplossingen aangedragen, maar is het niet beter dat het bankwezen, als veroorzaker van de crisis met een oplossing komt?

Jan Kerkhofs Advies– en Organisatiebureau Uw bedrijf, mijn zorg! Jan Kerkhofs Advies en Organisatiebureau ondersteunt en begeleidt ondernemers uit het MKB bij het opstellen van ondernemersplannen en financieringsaanvragen. Heeft ervaring in het geven van presentaties, workshops, lezingen, voorzitten van vergaderingen & discussiegroepen en begeleiden van managementteams. Contact: Akkerwinde 79

Als je met je wijsvinger naar een ander wijst, wijs je met drie vingers naar jezelf.

5527 KL HAPERT 0497—385036 06—48316291 info@jankerkhofs.nl www.jankerkhofs.nl @JPMKerkhofs

M a a rt 2 0 1 4 n r . 45 / 4e jaar gan g

Is een dierbare â&#x20AC;&#x201C; of nog liever: een nietdierbare - overleden en bent u erfgenaam? Dan kunt u ervoor kiezen de erfenis te verwerpen, de erfenis zuiver of beneficiair te aanvaarden. Stelt u zich eens voor dat u erfgenaam bent van iemand, die overleden is en u geen inzicht hebt in de financiĂŤle situatie van de overledene en bijvoorbeeld zijn of haar onderneming. Wanneer u de erfenis zonder meer zuiver aanvaardt loopt u het risico dat wanneer de erfenis negatief is, u de schuldeisers van de overledene met uw eigen vermogen moet afbetalen.

Bij twijfel een erfenis altijd beneficiair aanvaarden! Column door Erik Gilden

Stel dat na een zuivere aanvaarding van de erfenis blijkt dat de erfenis bestaat uit de woning van de overledene en een aantal bezittingen en schulden. Als erfgenaam bent u erfbelasting verschuldigd. U moet de erfbelasting betalen, ongeacht of de woning verkocht wordt of niet. Daarnaast is het in deze tijd niet altijd even gemakkelijk een huis te verkopen en kunt u dus lange tijd met een extra hypotheek blijven zitten. Of u verkoopt het huis tegen een lagere waarde, waardoor er een schuld overblijft. Uiteindelijk kan dan ook blijken dat de overledene meer schulden dan bezittingen heeft nagelaten. Ook in situaties waarin in eerste instantie helemaal geen vermoeden bestaat van een negatieve erfenis, kan daar toch sprake van zijn. Denk daarbij aan de situatie dat de erfgenamen van een ondernemer na zijn overlijden worden geconfronteerd met een claim van een klant van die ondernemer of bij een tweede huwelijk waar de erfgenamen worden geconfronteerd met Lees verder op de volgende pagina

Erik Gilden werkt bij ABAB in Veldhoven als Directeur Accountancy. In die rol is hij eindverantwoordelijk voor het MKB- en Klantenteam. Hij is accountant en sparringpartner voor ondernemers. Zijn focus ligt op het enthousiast en klantgericht bijstaan van de ondernemer! Specialismen: Accountancy, Overnames, Management 06-53516887 |

erik.gilden@abab.nl

geldvorderingen van de kinderen uit het eerste huwelijk op de overledene vanwege aan hen schuldig gebleven erfdelen in verband met het eerder overlijden van hun andere ouder. Wanneer het voor u niet duidelijk is wat de bezittingen of schulden van de overledene zijn of wanneer de overledene een risicovol bedrijf had, is het aan te raden de erfenis beneficiair te aanvaarden. Beneficiaire aanvaarding Bij een beneficiaire aanvaarding (aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving) geeft u als erfgenaam aan dat u eerst een overzicht wilt van de schulden en bezittingen, voordat u de erfenis accepteert. Blijkt dat er meer schulden dan bezittingen zijn, moeten de schuldeisers tevreden zijn met wat er aan bezittingen is en bent u als erfgenaam niet persoonlijk aansprakelijk voor de schulden die overblijven. Zijn er meer bezittingen dan schulden, dan heeft u na voldoening van de schulden gewoon recht op het restant van de erfenis. Aan de afwikkeling van de beneficiair aanvaarde erfenis worden wel enkele formele regels gesteld. Allereerst moet de griffie van de rechtbank de verklaring van beneficiaire aanvaarding opmaken. Deze akte wordt vervolgens ingeschreven in het boedelregister. Voorts moeten de bezittingen worden gebruikt om eventuele schulden te betalen. Op het moment dat alle schulden voldaan zijn, komt een eventueel positief saldo aan de erfgenamen toe. Mocht u de nalatenschap verwerpen dan betekent dit dat u nooit aansprakelijk bent voor de eventuele schulden van de overledene, maar u ontvangt dan ook niets. Overigens moet de griffie van de rechtbank ook voor de verwerping een akte opmaken, die in het boedelregister wordt ingeschreven. Voorzichtigheid is dus geboden. Het advies is dan ook om niet zonder meer zuiver te aanvaarden, maar beter beneficiair om uzelf en eventuele andere erfgenamen in bescherming te nemen tegen eventuele schulden van of claims tegen de overledene.

Meer informatie Voor meer informatie en advies over de (beneficiaire) aanvaarding van een erfenis, dan kunt u contact opnemen met Erik Gilden (erik.gilden@abab.nl of 06-53516887)

De Run 6360 5504 DM VELDHOVEN 040 - 2942694 www.abab.nl

Advertentie

IN APRIL ONDERNEMER VAN DE MAAND: JACQUELINE DE THEIJE Founder van DOE040, Platform voor Democratisch Onderwijs Eindhoven. Democratische school en Educatieve Onderneming op Sociocratische grondslag in regio Eindhoven. Satelietgroep voor beweging @OperationEducation regio Eindhoven Met Operation Education is er in Nederland een beweging ontstaan om nieuwe scholen te starten en bestaande scholen te inspireren. Er is behoefte aan vernieuwend onderwijs. Er zijn nieuwe idee毛n over wat we kinderen willen leren voor de toekomst. Stuur je vragen aan Jacqueline v贸贸r 15 maart naar: ondernemerswijzer@hotmail.com En wie weet beantwoordt zij jouw vragen in het interview.