REPORTAGE
PODCAST AUREOOLJOURNALISTIEK
“KERKEN HERBERGEN PRACHTIGE VERHALEN”
In elk Kempens dorp bepaalt wel ergens een kerk de skyline. Vaak kennen mensen de naam van de kerk wel , maar welk verhaal schuilt er achter de naam van sint of martela(a)r(es)? Bij erfgoeddienst Stuifzand heeft Annelies Vanherck, die de parochies helpt bij het inventariseren van hun erfgoed , het idee opgevat om een podcastreeks te maken over de kerken in Geel , Mol , Retie, Laakdal , Balen, Dessel en Meerhout. De verhalen worden voorgelezen door Wivine Vanmechelen, Nathalie Hermans en de klassen woord van de Geelse Academie. Muzikant Louis B Burrows verzorgt de audioproductie, samen met de klas audio-engineering van de Geelse muziekacademie. Marnix Ongenae componeerde de muziek en June Meesters voorzag elke af levering van een tekening.
hebben: ‘Draai me eens om, aan deze kant ben ik al gebraden.’ Hij zou ook Laurentiustranen geplengd hebben. Die verwijzen nog altijd naar de vallende sterren in augustus. Ook de poon, een zeevis, noemt men wel eens Laurenskop. En Walter van den Broeck noemt Laurentius in ‘Het beleg van Laken’ zijn favoriete heilige.” Bijzonder fraai. Zo weet je over Retie ook wel iets te vertellen? Rik: “Daar kun je uiteraard niet buiten SintMaarten, de Romeinse soldaat die uit mededogen zijn legermantel in stukken sneed om een arme medemens enige warmte te bieden. De legerleiding kon dat matig appreciëren en veroordeelde hem tot dertig stokslagen. Omdat hij nu zelf kou leed, priemde er vanuit de hemel één zonnestraal, recht op hem. In Retie is 11 november nog altijd een dag die gevierd wordt. Er wordt deur-aan-deur gezongen en er zijn de Sint-Maartensvuren.”
maart 2022 I p 34 - 35
1 We moeten eerlijk en ootmoedig toegeven dat devotie en vroomheid bij ondergetekende op een laag pitje branden sinds hij bij zijn plechtige communie een nieuw kostuum aangemeten kreeg. En daarna wijwaterkwispel en biechtstoel voor bekeken hield. Maar omdat we bij Annelies Vanherck toch nog onze Mechelse catechismus feilloos wisten te debiteren, kregen we een vrijgeleide om dankzij norbertijn Vincent Ceulemans (41) van de abdij van Averbode en parochievicaris in Balen en Mol en dankzij Rik Van Braband (68), beheerder van een Kempense streekbibliotheek vol lokale literatuur, alvast een voorbeschouwing om komend luistergenot wereldkundig te maken. Rik, jouw voorliefde voor boeken is meer dan legendarisch. Ik hoor dat er nog eens — vlotjes — 8.000 werken bijgekomen zijn? Rik Van Braband: “Ik heb een prachtige col-
lectie gekregen van Jef Berghmans. Die heeft een verzameling aangelegd vanaf Abraham Hans en Renier Snieders. Hij heeft alles opgedeeld in een vijftigtal thema’s waardoor alles snel op te snorren valt. De hele collectie gaat wel naar de Molse Kamer voor Heemkunde en zal opengesteld worden voor het publiek.” Maar laten we het even over heiligen hebben. Om in Geel ergens te beginnen, bijvoorbeeld? Rik: “Wel, dan kom ik in Geel-Zammel terecht waar Laurentius de patroonheilige van de kerk is. Hij is de patroonheilige van comedians, van brandweermannen en van bibliothecarissen. Hij was in de derde eeuw bewaker van ‘de schatten van de kerk’. Maar hij weigerde de belasting over te maken en gaf liever het geld aan de armen die volgens hem ‘de schatten van de kerk’ waren. Als straf werd hij op de rooster gelegd. Volgens de overlevering zou hij dan gezegd
Ongetwijfeld herbergt ook Laakdal een fraai verhaal? Rik: “De heilige Gertrudis! Zij werd abdis van een middeleeuwse abdij in Nijvel. Gertrudis overleed al op 33-jarige leeftijd van uitputting door het harde werken. Ze wordt steevast afgebeeld met een boetekleed, een staf met drinkbeker en…muizen. Enerzijds zegt men dat ze ooit een muizenplaag oploste, anderzijds staat volgens de middeleeuwse mythologie de muis symbool voor de ziel die het lichaam verlaat bij de dood. Gertrudis is ook de patroonheilige van de onvruchtbare vrouwen. Die kregen door de paters minderbroeders de ‘Mantel van Gertrudis’ omgelegd. De zus van Gertrudis was Begga, de stichteres van de Begijnen. En bekend is de heildronk die de mannen maken bij het begin van een pelgrimstocht: de Sint-Geertens-minne.” Meerhout tenslotte? Rik: “In de kerk van Meerhout-Zittaart staat een beeld van de Heilige Bavo. Hij zou een broer geweest zijn van de heilige Gertrudis en de heilige Begga. In zijn jonge jaren was Bavo een verwende, rijke schelm, iets wat veranderde na de dood van zijn echtgenote. Hij trok zich terug als kluizenaar en woonde een hele tijd in een holle boom. Hij wordt afgebeeld met een grote kinkhoorn. Daaruit kregen kinderen vroeger wijwater te drinken als bescherming tegen kinkhoest. Aan Bavo zijn de begrippen bamistijd (1 oktober) en bamisweer verbonden.” Vincent, hoe ben jij in contact gekomen met de podcast van Stuifzand? Vincent Ceulemans: “Ik kende Annelies al even. Toen ze contact opnam, voelde ik me gerust, deels door mijn basiskennis en omdat ik toch ook over een stevige bibliotheek beschik. Het is dan best interessant om bij het vertellen
