POSTOPERATİF HASTA BİLGİLENDİRİLMESİ Filiz ŞEF Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Hemşirelik Hizmetleri Müdürü
Bir ameliyattan sonra hastaya verilecek bakımın amacı, komplikasyonlar doğmadan, hastayı normal fonksiyonlarına kavuşturmaktır. Hemşire ameliyat sonrası hangi komplikasyonun olabileceğini, bunların ilk belirtilerini ve nasıl önlenebileceğini bilmelidir.
Ameliyat sonrası fiziksel değerlendirmeyi içeren kayıtlar
1. Vital Bulgular, a)Solunum hızı ve yeterliliği, b)Kan basıncı, c)Nabız (apikal, periferal) d)Isı (oral, rektal, aksiller, dermal alıcılı)
2. Giren çıkan sıvıların izlenimi, 3. Tedavilerin kaydedilmesi, 4. Bilinç seviyesi, 5. Cildin rengi ve durumu, 6. Dolaşım (periferik nabızlar ve uygunsa extremitelerin ısısı)
Ameliyat sonrası fiziksel değerlendirmeyi içeren kayıtlar
7. Hastanın pozisyonu, 8. Sıvı tedavisi, damar yolunun yeri, tipi ve infüzyon sıvısının miktarı, 9. Pansuman durumu, 10. Bulantı ve kusmanın belirtilmesi, 11. Fiziksel ve emosyonel durumu.
Ameliyat Sonrası Bakımda Hemşirelik İşlemleri 1. Hastanın kimliğini tespit etmek, 2. En yüksek seviyede mahremiyeti sağlamak, 3. Vital bulguları almak ve izlemek, 4. Orderdeki diğer ilaçları uygulamak ve sonuçlarını kaydetmek, 5. Solunum fonksiyonlarını izlemek,
Ameliyat Sonrası Bakımda Hemşirelik İşlemleri 6. Ameliyat yerini izlemek, 7. Parenteral tedaviyi izlemek, gerektiğinde tedaviyi durdurmak, 8. Ağızdan sıvı vermek, 9. Fiziksel ve emosyonel konforu sürdürmek ve emniyetini sağlamak, 10. Kayıtlar ve bilgide güvenirliği sağlamak, 11. Hasta ve ailesi için evde bakım hizmeti ile ilgili yazılı talimatları sağlamak.
Hekimin ameliyat kararını verdiği anda başlayan hasta eğitimi hasta taburcu olduktan sonra da devam eden uzun bir süreyi kapsar. Ameliyat olan hastaların taburculuk eğitiminde amaç, hastaların optimal düzeyde kendi sağlık bakım sorumluluğunu üstlenmelerini sağlamaktır.
Yapılan çalışmalar sonunda hastaların ameliyatta ve ameliyat sonrasında yaşayabilecekleri güçlükleri, ameliyatın olası komplikasyonlarını ve evde iyileşme sürecinde karşılaşabilecekleri sorunlara ilişkin bilgi ve öneri alma isteği içinde oldukları belirtilmektedir.
Ayrıca günümüz ekonomik koşullarında sağlık bakım kaynaklarının pahalı olması nedeniyle hastaların mümkün olan en kısa sürede taburcu olması gerekmekte, buna bağlı olarak da ameliyat sonrasına ilişkin yeterli eğitimi alamamaları söz konusu olmaktadır.
Bu bağlamda, hemşireler, sınırlı bir zaman dilimi içinde hasta ve ailesine, yakınlarını evde verilecek bakıma hazırlamaya yönelik eğitimi zorunlu hale getirmelidirler.
Taburculuğa bağlı anksiyetenin verilen bilgileri anlama ya da unutma olasılığını önlemede, yazılı eğitim materyali verilmesinin önemi bilinmektedir.
Taburculuk Öncesi Hastanın Alması Gereken Bilgiler
Ameliyat sonrası oluşabilecek koplikasyonlar hakkında bilgi verilmelidir. 1. Ön kamara sığlaşması: görmede azalma olarak farkına varabileceği anlatılmalıdır. 2. GİB’da artma: ışıklar etrafında renkli hareler, ağrı, kızarıklık olabileceği belirtilmelidir. 3. Endoftalmi: görmede azalma, kızarıklık, ağrı, şişlik olabileceği anlatılmalıdır.
Kontrol zamanı hakkında
1. günün sonunda göz açılarak ilk rutin kontrolleri yapılır. Herhangi bir problem yoksa 1 hafta sonra ve 1 ay sonra kontroller yapılır. Reçetesi verilen ilaçların ağızdan olanları ve damlaları 24 saatten sonra başlanır. İlk 24 saatte enfeksiyonlara karşı önlem amacıyla göz kapalı kalacaktır. Plastik göz kapaması darbelere karşı korunmak amacıyla yatarken en az 1 hafta süreyle kullanılabilir.
Kapatılan gözünüzü aksi söylenmedikçe açmamalısınız. Ameliyat sonrası başlanılan damlaları düzenli olarak kullanmalısınız. Başlangıçta bir yakınınızın damlaları gözünüze damlatmasını sağlamanız yararlı olur. Ameliyat gecesi bir yakınınızın yanınızda olması faydalı olacaktır.
Gözünüz temiz, hatta eczaneden alınan steril göz rondelleriyle ve tercihen LidCare solüsyonu ile silinmelidir. Asla gözünüze basmayın, ovuşturmayın, bir şeyin çarpmasına izin vermeyin. Gözünüzde kızarıklık, ağrı, şişlik olması halinde doktorunuza bildiriniz. Ağrı kesicileri ameliyat sonrası kullanabilirsiniz fakat aspirin veya salisilik asit içeren ilaçları kullanmayın, mevcut veya oluşabilecek bir kanamayı arttırabilirler.
Ameliyat sonrası topikal antibiyotikler, topikal steroidler, midriyatik ve sikloplejik etkili ilaçlar, antiglokomatöz ilaçlar kullanacağını tüm bu ilaçlarını nasıl, ne zaman, ne kadar süre kullanacağı hakkında bilgi verilmelidir.
Damlaları damlatma yöntemi hakkında 1)Başınızı arkaya doğru eğin (çenenizi kaldırın) 2)Alt göz kapağını aşağıya çekin ve üst kapağa dokunmayın. 3)Göz damlalığının ucunu gözünüze değirmeden damlayı damlatın. 4)Gözününzü 15 saniye kadar kapatıp sonra kırpın. 5)Gözünüzü açmadan önce dışarı akan damlaları göze basmadan nazikçe silin, gözünüzü ovuşturmayın. 6) Diğer damlayı 5 dk sonra damlatın.
Aktivite kısıtlamaları hakkında 1) Araba kullanmayın. 2)Ağır kaldırmayın ve çok ıkınmamaya çalışın 3) Ayakkabı giyerken bir yere oturun, öne doğru aşırı eğilmeyin. 4)Yüzü koyun yatmayın, mümkünse ameliyatlı göz tarafına yatmayın. 5)Ameliyatlı gözü ovuşturmayın 6)Tozlu ve kirli ortamlarda çalışmayın. 7)En az 3 ay denize ya da havuza girmeyin.
Kişisel Bakım Hakkında 1. Bir hafta gözünüzün içine su değdirmeyin. 2. Duş alırken duşluğa arkanızı dönün. 3. İlk defa saçlarınızı yıkarken birisinin size yardım etmesi rahatlık verir. 4. Su veya sabunun direkt olarak temasına izin vermemeye çalışın. 5. Kurulamak için göz çevresine hafifçe dokunun. 6. Banyo yaparken göz kapama plastiğini 1 hafta kullanmanızı tavsiye ederiz.
Beslenme Hakkında
1. Kronik bir hastalığınız yoksa normal beslenin. 2. Kabız kalmayın. 3. İlk 3 gün alkol almayın.
Hemşire; taburculuğun planlanmasının ve kaydedilmesinin yanı sıra hastanın taburculuk ölçütlerine uyup uymadığını değerlendirmede belirleyici rol oynamaktadır. 1990’da Stephenson tarafından tanımlanan ve genel olarak kabul edilen taburculuk ölçütleri formu aşağıda gösterilmiştir.
Taburculuk ölçütü 1 Kan basıncı ve nabız stabil 2 Yutabiliyor ve öksürebiliyor 3 Bayılma hissi olmaksızın yürüyebiliyor
Evet
Hayır
4 Bulantı çok az ve kusmuyor 5Rahat soluk alabiliyor ve rengi normal 6 Tamamen uyanık ve olup bitenin farkında 7 İdrara çıktı 8 Sıvı ve yiyecek aldı 9 Ameliyat bölgesi kontrol edildi 10 Ameliyat sonrası bilgiye sahip 11 Ameliyat sonrası ilaçların9ı aldı 12 Ameliyat raporunu aldı 13Kontrol randevusu alındı 14 Eve götürecek birisi var 15 Gece esnasında yanında kalabileceği biri var
Hastaya özel bu form, hemşire tarafından doldurulur taburculuk ölçütlerine uyup uymadığı değerlendirilir.
Sonuç olarak, hasta eğitiminin hedefleri; bilgi ve destek sağlama, yanlış anlamayı engelleme, öz bakım rolleri ve sorumluluklarını anlamada hastaya yardım etme olarak sıralanabilir.
Bu nedenle, hemşirenin etkin bir eğitimci olabilmesi için, empati ve bakım verme konusunda BİLGİLİ, koşulsuz pozitif bir bakış açısı, iyi sözel ve sözel olmayan iletişim becerileri, danışmanlık becerilerine sahip olması beklenir.