16 minute read
A BIGGER THING Lisi Estaras regisseert een oefening in elkaar ontmoeten.
Shelby Williams
Shelby Williams: ‘Aan ons als dansers werd gevraagd om onze eigen persoonlijkheid en ons gevoel voor humor in de personages te leggen. Dat geeft een extra diepgang aan de voorstelling.’
SHELBY WILLIAMS Dit is niet de eerste keer dat ik samen met zangers optreed voor OBV. Ik deed het eerder al in Requiem van Sidi Larbi Cherkaoui, in Rusalka van Alan Lucien Øyen en in C(H)ŒURS van Alain Platel. De eerste keren was dat wat onwennig: hoewel we allemaal artiesten zijn, leek het wel alsof we van een andere planeet kwamen. De zangers stonden aan de ene kant van de studio en wij dansers aan de andere kant. We babbelden niet echt met elkaar. Vandaag voelt het veel vertrouwder en maak ik makkelijk een praatje met de zangers. Ik geniet erg van onze samenwerking. We creëren nu echt samen, zij aan zij, terwijl het vroeger bleef bij onze paden die elkaar kruisten.
EMMA POSMAN Voor mij is het de eerste keer dat ik zo nauw samenwerk met dansers. Ze dansen echt om me heen terwijl ik aan het zingen ben. Ik vind het fascinerend. Het leidt me soms zelfs een beetje af want ik wil alles zien… (lacht) Maar de samenwerking loopt gesmeerd. Natuurlijk zijn er extra factoren waar je rekening mee moet houden – wij hebben ons tempo en de dansers hebben hun tempo en daarin moeten we elkaar vinden– maar Mozarts muziek is zo mooi en leent zich er perfect toe om dit soort hybride voorstelling te maken.
SHELBY We leren veel van elkaar. Het is boeiend om te zien hoe zangers zich voorbereiden op een repetitie of een voorstelling. Dans is een groepsgebeuren: we warmen samen op, we repeteren altijd samen... Ik sta ervan te kijken hoeveel voorbereidend werk zangers in hun eentje doen, thuis, en hoe ze alleen hun stem opwarmen. Ik bewonder hen om dat individuele verantwoordelijkheidsgevoel.
EMMA Ik bestudeer hoe de dansers hun lichaam zo precies bewegen. Dat inspireert me, ik ga er vanzelf rechter door staan. Ook voor zangers is lichaamshouding uiteraard erg belangrijk. Ik heb zelf ook een klein danspasje in de voorstelling, terwijl ik de aria Alma grande zing. Da’s erg fijn om te doen. Ik hou van dansen, als kind danste ik heel veel... Mozart / Concert Arias ging precies dertig jaar geleden in 1992 in première op de Cour d’honneur tijdens het Festival van Avignon. De voorstelling werd toen onthaald op applaus maar ook op boegeroep. Kunnen jullie je daar iets bij voorstellen?
SHELBY Op een bepaalde manier wel. Anne Teresa De Keersmaeker vermengt de klassieke muziek van Mozart met hedendaagse bewegingen en dat ging wellicht in tegen de verwachtingen van een aantal bezoekers die rekenden op klassiek ballet. Ik vind dat de hedendaagse dans de muziek echter net sterker maakt door haar naar vandaag te brengen. Mensen zien allerlei speelse, hedendaagse bewegingen waar ze zich in kunnen herkennen. Zo ontdekken ze dat waar Mozart zoveel jaren geleden muziek over schreef ook vandaag nog aan de hand is.
EMMA Mensen nemen klassieke muziek altijd zo serieus terwijl dat niet nodig is. Ik denk dat Mozart erg zou hebben genoten van deze voorstelling. Hij had zeker gevoel voor humor en haalde ook grapjes uit met zijn partituren. Bella mia fiamma schreef hij bijvoorbeeld voor de sopraan Josepha Duscheck. Het verhaal gaat dat hij door haar was opgesloten in een tuinpaviljoen en pas weer naar buiten mocht als ‘haar’ aria klaar was. Bij wijze van wraak componeerde Mozart een stuk vol rare chromatische lijnen die ook voor hemzelf zeker vreemd hebben geklonken. Als zij het stuk niet van de eerste keer foutloos zou kunnen lezen, zou hij het vernietigen… Het lijkt me tekenend voor zijn ondeugende persoonlijkheid.
SHELBY Het doet me plezier om Emma te horen zeggen dat Mozart van de voorstelling zou hebben gehouden, want je wil toch altijd de artiest eren van wie je werken brengt. Ook in de danswereld wordt vaak erg conservatief omgegaan met iconische creaties nadat de choreograaf is overleden. Dan lijkt de choreografie wel in steen gebeiteld en lijkt iedereen te vergeten dat de maker misschien ook wel een nieuwsgierig iemand was die graag eens iets nieuws uitprobeerde en gevoel voor humor had. Ik denk dat om die reden doorgaans zo weinig humor in klassieke producties zit. We beschouwen ze te veel als een gearchiveerd stukje geschiedenis.
Anne Teresa De Keersmaeker is vanaf dit seizoen een van onze drie associate artists die mee de koers van het Ballet zullen uittekenen. De bedoeling is ook dat we na Mozart / Concert Arias nog meer van haar iconische werken brengen met onze compagnie. Hoe belangrijk is dat?
SHELBY Mozart / Concert Arias werd gecreëerd in een periode waarin de Belgische dans een boom beleefde. Verschillende gezelschappen, waaronder Rosas, toerden toen de wereld rond met geweldige voorstellingen. Het is oprecht een eer dat we met ons gezelschap een aantal van de iconische werken van Anne Teresa De Keersmaeker mogen hernemen. OBV is een gezelschap dat zowel nieuwe creaties als repertoire brengt. We hebben de tijd, de ruimte en het type dansers om bij te dragen aan de conservatie van het levend Vlaams danserfgoed.
Slotvraag: kunnen jullie nog even gebald aan de lezers uitleggen waarom ze Mozart / Concert Arias absoluut niet mogen missen.
EMMA Zowel mensen die van opera houden als mensen die van dans houden vinden er hun gading in. De muziek is prachtig, de
Mozart / Concert Arias gaat over de liefde. Wat kunnen we daarover leren uit deze voorstelling?
SHELBY Dat er zoveel kanten aan zitten, dat je geen label op de liefde kunt plakken en dat we stereotype voorstellingen van de liefde niet zo serieus moeten nemen. Er zit aardig wat tongue-in-cheek commentaar op genderrollen in Mozart / Concert Arias. In één scène vallen de vrouwen bijvoorbeeld met veel gebaar flauw, het is echt overdreven hoe fragiel ze lijken. We lachen er wat mee... De voorstelling werpt de vraag op wat we van de liefde verwachten: wat is een relatie, wie heeft de controle en de macht en wie is de wanhopige? Op de aria Alma grande dansen de vrouwen heel zelfverzekerd en met een bepaalde attitude. Dat gaat over empowerment en dat zit ook in de tekst van het lied. Anderzijds telt Mozart / Concert Arias ook een aantal dramatisch sterke momenten waar je de grote emoties voelt op het podium, bij zowel de mannen als de vrouwen.
EMMA De op één na laatste aria Ch’iomi scordi te? vertelt over afscheid nemen en toch van elkaar blijven houden zelfs als je niet samen kunt zijn – en hoe pijnlijk dat ook is. Mozart schreef de aria voor zijn grote liefde, de sopraan Nancy Storace, bij haar vertrek uit Wenen naar haar thuisland Engeland. De aria wordt vaak geïnterpreteerd als een gecodeerde liefdesbrief van de componist aan de zangeres. Uiteindelijk trouwde hij met Constanze Weber, maar Mozart schreef wel verschillende aria’s voor Storace. Hij componeerde zijn aria’s altijd toegesneden op de stem van de zangeres voor wie ze bedoeld waren, zoals een pak op maat ontworpen. Zo gaf hij zijn favoriete sopranen, die toen nog echte diva’s waren, de kans om te schitteren en te tonen waartoe hun stem in staat was.
SHELBY Dat idee van liefde op afstand dat Mozart zo treffend uitdrukt in zijn muziek is heel mooi uitgewerkt in de choreografie. Bij de creatie in 1992 zijn de makers vertrokken van duetten. Daarna plaatsten ze de twee dansers op een afstand terwijl ze wel nog dezelfde bewegingen uitvoerden, in twee solo’s dus. Zo wordt kostuums zijn beeldig en het geheel is een plaatje om naar te kijken. Plus: het is een icoon uit de Vlaamse dansgeschiedenis dat je gewoonweg gezien móet hebben.
SHELBY Er zijn veel redenen om te komen kijken, maar een van de sterkste punten van de avond is dat er zo veel variatie in zit. Zowel de aria’s als de bewegingen zijn erg divers en het thema van de liefde wordt vanuit uiteenlopende hoeken bekeken. En ook belangrijk: wie houdt van een bepaalde theatraliteit, komt zeker aan zijn trekken. Er is vanalles te zien op het podium. Aan ons als dansers werd gevraagd om onze eigen persoonlijkheid en ons gevoel voor humor in de personages te leggen. Dat geeft een extra diepgang aan de voorstelling. Je krijgt geen dansers te zien die een typetje spelen maar mensen van vlees en bloed die aanhaken bij hun eigen gekheid en frivoliteiten.
Emma Posman: ‘Ik bestudeer hoe de dansers hun lichaam zo precies bewegen. Dat inspireert me, ik ga er vanzelf rechter door staan.’
Emma Posman
MOZART / CONCERT ARIAS
Anne Teresa De Keersmaeker
Mozart weet als geen ander hoe je over de liefde zingt, De Keersmaeker weet op haar beurt hoe je de liefde kan dansen. In 1992 maakte ze een choreografie op de concertaria’s van Mozart, die ons Ballet nu zelf mag opvoeren.
© Diego Franssens Bij onze voorstellingen schitteren de artiesten op het podium, en ook backstage is een grote equipe in de weer. Graag stellen we onze collega’s aan jullie voor. Lili Proesmans danst in Rizoom!, dat we dit najaar brengen in Opera Antwerpen. Pieter Debeerst is podiumtechnicus bij deze famillievoorstelling.
ACHTER DE SCHERMEN VOOR /
© Diego Franssens
Iris Bouche / Kobe Proesmans
Opera en dans, klassiek en pop. Deze familievoorstelling gaat over omgaan met verlies: van je jeugd, je favoriete knuffel, je baan of een dierbare. Dat iedereen dat op zijn manier doet, is de mooie boodschap die Rizoom! uitdraagt.
OPERA ANTWERPEN do 3 nov om 20:00u vr 4, za 5 nov om 15:00u di 8, do 10 nov om 14:00u (schoolvoorstellingen) wo 9 nov om 10:30u (schoolvoorstelling) 1 Welke levende persoon bewonder je en waarom?
Agnes Obel, ze maakt zulke mooie muziek en dat inspireert mij om te tekenen, te dansen, muziek te maken...
2 Wanneer ben je het gelukkigst?
Als ik eet.
3 Wat is je grootste angst?
Horrorfilms, de mensen die ik graag zie verliezen, dat de wereld vergaat, een open beenbreuk krijgen...
4 Wat is je meest onhebbelijke karaktertrek?
Verstrooid zijn
5 Wat is je favoriete zintuig?
Mijn smaakpapillen.
6 Wat wilde je later worden als kind?
Ik wou/wil eigenlijk van alles worden: uitvinder, boerin, muzikant, danseres, dierenarts, ontdekingsreiziger....
7 Wat maakt je ongelukkig? De klimaatopwarming.
8 Wat is je dierbaarste bezit?
Mijn knuffels.
9 Als je iets wat uitgestorven is zou kunnen terugbrengen, wat kies je dan?
Draken.
10 Wat is je foutste guilty pleasure?
Een hele zak chips alleen leeg eten.
11 Wie mag aanschuiven aan je droomdiner?
Al mijn knuffels, pratende dieren en mijn vrienden van de lagere school zijn ALLEMAAL uitgenodigd!
12 Wat was je grootste teleurstelling?
Dat sinterklaas niet bestaat.
13 Als je het verleden kon veranderen, wat zou je dan doen?
Vrouwen dezelfde rechten geven als mannen.
14 Als je terug in de tijd kon reizen, waarheen zou je gaan?
Zeeklassen en Thailand.
15 Wat is de belangrijkste les die het leven je heeft geleerd?
Niet altijd neen zeggen.
16 Wie moet je spelen in de film van je leven?
Lee Sung Kee-ung.
17 De liefde, hoe voelt dat?
Spannend.
18 Hoe kom je tot rust?
Als ik gewoon luister naar mijn omgeving.
19 Wat zou je superkracht zijn als vleesgeworden stripheld?
Vliegen.
20 Wanneer heb je voor het laatst gehuild en waarom?
Een maand of twee geleden in mijn bed, omdat ik me eenzaam en onzeker voelde.
21 Welke song mogen ze spelen op je begrafenis?
September Song van Agnes Obel. 1 Wat is je vroegste herinnering?
Daarvoor moet ik diep graven. Ik herinner me alvast wel dit knutselmoment uit de 2e kleuterklas: we kregen een kartonnen doos waarin de juf drupjes verf en een handvol knikkers had gedaan. Door de doos van links naar rechts te kantelen, rolden de knikkers zigzag door de verf in de doos. Zo kreeg je een resultaat dat iets weg had van een Jackson Pollock.
2 Wanneer was je het gelukkigst?
Over het algemeen zullen dat momenten geweest zijn waarbij ik mijn grenzen verlegde, de lat hoog lag en ik die haalde, momenten van voldoening en erkenning. Een paar voorbeelden zijn dan zeker en vast: applaus krijgen van een premièrepubliek en mijn vast contract krijgen in dit huis. Een weekendje weg met vrienden en ertoe doen voor mensen en erbij horen kan me ook zeer gelukkig maken.
3 Wat is je grootste angst?
Te jong sterven, het beseffen of een lijdensweg moeten afleggen voor dat moment komt.
4 Wat is je meest onhebbelijke karaktertrek?
De controle vasthouden, terwijl dat niet altijd moet. Dat irriteert mijn vrienden weleens, maar ik leer bij en het betert, haha.
5 Wat was je meest beschamende moment?
Ik heb eens per ongeluk een sms gestuurd over iemand naar die persoon zelf. Dat was best gênant. Probeer je daar maar eens uit te praten!
6 Als je iets wat uitgestorven is zou kunnen terugbrengen, wat kies je dan?
De sabeltandtijger. Dat heb ik sinds de eerste film van Ice Age altijd een prachtig beest gevonden.
7 Wat is je foutste guilty pleasure?
FC De Kampioenen, vroeger meer dan nu. Maar af en toe kan ik dat zeker smaken.
8 Wat was je grootste teleurstelling?
Al het pestgedrag op school dat ik vroeger moest ondergaan.
Ik ben van de lagere school tot het einde van het middelbaar zwaar gepest. Pesten is zo laag. Al wil ik niet zeggen dat het me niet gemaakt heeft tot wie ik nu ben, mijn schooltijd had zeker ook anders kunnen verlopen.
9 Als je het verleden kon veranderen, wat zou je dan doen?
Goh, moet dat wel, iets veranderen? Ik geloof dat alles gebeurt met een reden. En zoals we in de films van Back to the Future gezien hebben, kan een kleine verandering enorme gevolgen hebben ;)
10 Wat is de belangrijkste les die het leven je heeft geleerd?
Tijd nemen voor mezelf, doen wat ik graag doe, nieuwe dingen ontdekken, genieten en appreciatie tonen. Ik loop hier ook niet eeuwig rond, hoe graag ik dat ook zou willen.
11 Wie moet je spelen in de film van je leven?
Nog nooit over nagedacht, zijn er twee van mij? Gelukkig niet, haha.
Als het ooit zover komt, laat een team van filmmakers dan maar iemand goeds casten.
12 Wat is je favoriete geur?
De geur van vers gebraden kip, dat is watertanden!
13 Hoe kom je tot rust?
Onderweg zijn en een doel voor ogen hebben. Een paar jaar geleden deed ik met vrienden voor het eerst een roadtrip. Onze eindbestemming was Bilbao en we hadden 6 dagen om heen en weer te reizen. Best pittig, maar dan zelf achter het stuur zitten, uren en uren rijden door verschillende landschappen of over lege snelwegen met een muziekje op de achtergrond, ja, dat brengt me tot rust.
IN DE LOGE Het Koor van door Maarten Boussery Opera Ballet Vlaanderen
‘Ik heb opera met de paplepel meegekregen’, vertelt Laura Gils wanneer ze terugdenkt aan hoe het allemaal begon. De alt zit samen met haar collega’s Chia-Fen Wu en Christa Biesemans te wachten om gemaquilleerd te worden voor de generale repetitie van Schumanns Szenen aus Goethes Faust. ‘Mijn mama speelde hier in het Orkest. Als ze geen oppas vond, nam ze me mee naar de opera. Nadat ik in het kinderkoor had gezongen, wilde ik meedoen met het volwassenenkoor.’ Vele jaren voor Laura’s komst deed ook sopraan Christa auditie. Ze wilde zingen én acteren, ‘dus het operakoor was een voor de hand liggende keuze’, zegt ze. Chia-Fen Wu, eveneens sopraan, auditeerde op aanraden van haar vriend: ‘Hij was als freelancer actief in het huis en sprak over een fantastische sfeer. Hij overtuigde me ervan dat ik meteen verliefd zou worden op deze plek. En dat gebeurde.’
De drie dames voelen zich geprivilegieerd dat ze op het podium zowel mogen musiceren als acteren. ‘Hoe groter ons aandeel in een productie, hoe leuker het zingen wordt’, zegt Chia-Fen. Helaas zijn de koorpartijen in sommige opera’s eerder beperkt. Die ‘wachtstukken’, zoals Christa ze omschrijft, vinden de zangers niet altijd even interessant, maar ze hebben geleerd hoe ze de tijd kunnen doden als het niet aan hen is: sommigen leggen een kaartje, anderen halen de breinaalden boven en Chia-Fen overbrugt de pauzes door te kleuren. Bij speciale gelegenheden, zoals verjaardagen en feestdagen, houden de zangers een klein eetfestijn in hun loge. ‘En er wordt uiteraard veel gebabbeld’, grijnst Laura. What happens in the loge, stays in the loge is de gouden regel die daarbij geldt.
De loge is een plek van sfeer en gezelligheid, maar ook de ruimte waar iedereen zich voor een voorstelling klaarmaakt. Dat een twintigtal zangers samen een lokaal moeten delen, is voor Christa, Laura en Chia-Fen geen probleem. ‘We hebben een goede band en houden rekening met elkaars wensen. Als iemand vraagt om de deur even te sluiten of de spiegellampen uit te laten voor de warmte, doen we dat gewoon’, zegt Christa. Laura vindt dat de goede sfeer maakt dat je minder stress hebt voor een voorstelling. ‘Het kan al eens gebeuren dat ik een slechte dag heb, maar door een babbeltje met mijn collega’s in de loge kom ik snel in voorstellingsmodus. We trekken als groep aan dezelfde kar en willen het beste in elkaar naar boven halen’, zegt ze.
Zometeen moet het koor het podium op voor de repetitie van Faust. Geen wachtstuk dit keer, want gedurende de hele voorstelling staan alle koorzangers op de scène. ‘Faust is een bijzonder werk, vooral de slotscène is heel complex om te zingen en te onthouden’, vertelt Christa. ChiaFen treedt haar bij: ‘Ik heb thuis veel gestudeerd om de partituur uit het hoofd te kunnen zingen. Gelukkig is Schumanns muziek prachtig, ik geniet ervan om met het Orkest eindelijk muziek te kunnen maken.’ Vlak voor ze naar het toneel vertrekken, mogen ze even dromen over de opera’s die ze zelf zouden programmeren als ze de kans kregen. Chia-Fen kiest voor Brittens Peter Grimes, Christa voor Puccini’s Turandot. Laura verrast met Wagners Parsifal: ‘Da’s een wachtstuk, ik weet het, de pauzes zijn zo lang dat je tussendoor even goed naar de film zou kunnen gaan. Maar als het dan eindelijk aan ons is, hebben we een magische partij te zingen’, glundert ze.
Het Koor is de komende maanden niet enkel te horen in de herneming van Faust in Opera Gent, maar ook in het Openluchtconcert, Aufstieg und fall der Stad Mahagonny en Ein deutsches Requiem.
EIN DEUTSCHES REQUIEM
Johannes Brahms
Ben je bang om te sterven? Is er leven na de dood? En hoe verwerk je het overlijden van een geliefde? Brahms’ muzikale dodenmis zoekt op een universele manier naar troost en verzoening met de vergankelijkheid.
EEN ABSURDISTISCH MEESTERWERK
Fin de partie van György Kurtág en Samuel Beckett
© Andrea Ventura gemaakt voor The New Yorker Na het fascinerende La Nuova Euridice van Salvatore Sciarrino vorig seizoen trakteren Opera Ballet Vlaanderen en DE SINGEL je dit seizoen opnieuw op een bijzondere hedendaagse opera. Met Fin de partie (2017) van György Kurtág, op het gelijknamige toneelstuk van Samuel Beckett, belanden we in een bevreemdend, tragikomisch universum met bizarre personages. Kurtág schreef een juweel van een partituur met een hoogst geraffineerd kleurenpalet. Fin de partie wordt sinds zijn creatie in 2018 beschouwd als een sleutelwerk in de hedendaagse opera. We brengen nu de Belgische creatie van dit belangrijkste meesterwerk concertant. We zetten de dingen op een rijtje.
