ACTUEEL OPERADAGEN ROTTERDAM 2014
Naast de laatste topvoorstellingen, staat het laatste festivalweekend in het teken van het internationale netwerk waar Operadagen Rotterdam onderdeel van uitmaakt. Vrijdag strijken makers en producenten uit de hele wereld neer in De Gouvernestraat voor Operatie Muziektheater. De hele dag worden hier toekomstige projecten van theatermakers voorgesteld aan producenten door middel van levendige speeddates, elevator pitches en diverse sneak previews. Daarnaast is er ruimte voor een geanimeerd panelgesprek. Daarnaast is zaterdag een bijeenkomst met persconferentie van het Réseau International de Théâtre Musical. Het R.I.T.M. is een internationaal netwerk dat coproducties initieert op het gebied van muziektheater. Dankzij dit initiatief wordt het mogelijk om tournees te realiseren voor talentvolle Europese makers. Zaterdag wordt de officiële website gelanceerd en worden de toekomstige plannen uiteen gezet. Naast Operadagen Rotterdam maken de volgende partners deel uit van het R.I.T.M.: Théâtre des Bouffes du Nord à Paris, Théâtre de Liege, Les Théâtres de la Ville de Luxembourg en de Nationale Opera van Bergen in Noorwegen. Nieuwsgierig naar de talentvolle makers en de toekomst van opera en muziektheater? Iedereen is welkom! Aanmelden is niet nodig. OPERATIE MUZIEKTHEATER vr 23 mei - 10.00 uur De Gouvernestraat Kijk voor het volledige programma op operadagenrotterdam.nl PRESENTATIE R.I.T.M. za 24 mei - 13.00 uur Rotterdamse Schouwburg
Follow us
Facebook OperadagenRotterdam
Twitter @Operadagen
Share your experiences! www.operadagenrotterdam.nl
OPERA FESTIVALKRANT
(R)evolutie - Broederschap
#03
Vrijdag 23 mei 2014
MACBETH Foto: Nicky Newman
INTERNATIONAAL PLATFORM
Op het grote podium van het nieuwe Luxor Theater speelt het drama van Macbeth op zijn Afrikaans.
door Minnekus de Groot
De opera van Verdi is bewerkt tot een verhaal over de oorlog in Oost-Congo. In korte scenes met prachtig gezongen aria’s en koorstukken wordt het verhaal van Macbeth verbonden met het verhaal van het drama in Oost-Congo. De zangers komen daar vandaan en hebben allemaal een persoonlijke binding met het drama dat zich daar afspeelt. Sommigen zijn oorlogswees en anderen kindsoldaat geweest. De voorstelling is prachtig vormgegeven, de kleurrijke videoprojectie zorgt voor prachtige theatrale beelden. Tijdens de geestverschijningen aan Macbeth worden zwart/wit foto’s geprojecteerd van slachtoffers van de oorlog. De verbindende teksten worden geprojecteerd. Dat werkt goed en geeft informatie over de ontwikkelingen in Oost-Congo. Het waarom van al de moorden is niet altijd even
goed navolgbaar, maar dat is het in een dictatuur ook niet. Het onvoorspelbare en onverwachte zit ook in deze opera. De muziek is prachtig en de zang goed. Met name Lady Macbeth, gezongen door Nobulumko Mngxekeza, is indrukwekkend. Als iedereen dood is zingt het koor een prachtig ingetogen slotkoor. Het bijzondere aan deze opera is dat voelbaar wordt dat deze zangers een noodzaak hebben om hun verhaal te vertellen. Opvallend is dat ze dit op deze manier doen. Er is gekozen voor een Europees verhaal en Europese muziek. Wellicht komt de werkelijkheid daardoor minder dichtbij? Het drama krijgt zo een bepaalde vorm van abstractie terwijl het wel in al zijn gruwelijkheid verteld wordt. Diep onder de indruk verlaat ik het nieuwe Luxor Theater.
TIPS & TRUCS van Tobias Je kent het wel. Festivalfrustratie nummer 1: die ‘waanzinnige voorstelling’ waar iedereen over praat, maar die jij nét hebt gemist. Geen nood. Tobias Kokkelmans, dramaturg van Operadagen, licht een tip van de sluier op.
>
A LOVE UNSUNG vr 23, za 24 mei - 20.30 uur De Gouvernestraat Een strijkkwartet dat buiten de gebaande paden van de muziek treedt. Een opera waarin niet gezongen wordt. The Stolz Quartet en componist Rob Zuidam dagen elkaar uit en verleggen hun grenzen met deze wereldpremière. Laat je meeslepen door deze geweldige musici.
>
SOSELO IN SIBERIA vr 23 mei - 20.30 & 22.30 uur Rotterdamse Schouwburg
Deze strakke, psychedelische voorstelling van 33 1/3 en Rosa Ensemble was de afgelopen dagen ‘the talk of the town’. Visueel en muzikaal spektakel, afgewisseld met intieme songs van Eefje de Visser. Voor wie het gemist heeft: vrijdag spelen ze nog twee keer!
>
COLLAPSE za 24 mei - 19.00 & 22.30 uur Rotterdamse Schouwburg David Bowie, Klaus Nomi, Nina Hagen… Timur and the Dime Museum! Glamrock-opera is helemaal terug van weggeweest met deze sensatie uit Amerika. Timur (eveneens een rijzende ster in de grote opera- en concerthuizen) en zijn band staan garant voor grandioze, multimediale cross-over punk met een hoofdletter P.
2
DE KUNSTENAAR CENTRAAL Uitvoerend en beeldend kunstenaar Sjaron Minailo over Rothko Chapel. door Hans E. Merts “Poëzie schrijven na Auschwitz is barbaars” stelde de Duitse filosoof Theodor Adorno (1903-1969) in 1949 vast. Wat de rookpluimen uit de schoorstenen van de Nazi-vernietigingskampen voor de mensheid zouden betekenen, moest nog neerdalen in het morele kader van de mensheid kort na de Tweede Wereldoorlog. De Amerikaanse schilder Mark Rothko (1903-1970) proclameerde dat “na de Holocaust en de atoombom, figuratieve kunst zonder verminking onmogelijk was”. Dit komt tot uitdrukking in zijn naoorlogse schilderwerk. De Joodse uitvoerend en beeldend kunstenaar Sjaron Minailo geeft ruim een halve eeuw later tijdens Operadagen zijn reactie in een “her-vertellen”, zoals hij het zelf noemt. Zijn installatie/uitvoering Rothko Chapel zal meerdere malen in het centrum voor contemporaine kunst ‘Witte de With’ te bezoeken zijn. Minailo: “De installatie is een dwingende interpretatie. Ik wil in dialoog treden met Rothko en Feldman.” Rothko Chapel refereert op de eerste plaats aan het in Houston gesitueerde, gelijknamige centrum voor contemplatie, waar de abstract-expressionistische werken van
Rothko uitgangs- en focuspunt zijn. Op de tweede plaats heeft de titel van Minailo’s installatie/uitvoering betrekking op de ode die de Amerikaanse componist Morton Feldman (1926-1987) in 1971 bracht aan Rothko’s poging tot her-sacralisering na de Holocaust. Minailo’s installatie is niet alleen een her-vertellen, het is een bredere aanklacht. Operadagen is, precies 100 jaar na aanvang van de Eerste Wereldoorlog, zich bewust van de historiserende functie die kunst weet in te nemen. Minailo’s installatie is een eenentwintigste-eeuws statement, waarin de existentiële pijn die door de werken van zowel Rothko en Feldman heenloopt eigen zeggingskracht in taal en beeld krijgt. “Waarbij ik voorbij de semantische beelden ga”, aldus Minailo. “Voorbij kleur en vorm, twijfel en agressie. Ik wil meer dwingend zijn. De installatie is meer te zien als een ‘war-machine”.
Multimediale voorstelling van 30 min. Een Rothko Chapel-kaartje geeft gratis toegang tot de tentoonstelling in Witte de With.
Foto: LiveLikeTom.com
Maskertjes Operadagen staat negen dagen lang in het teken van opera, muziektheater en gezelligheid. Wij zijn heel benieuwd naar de meningen van onze bezoekers, dus deden wij een kleine poll bij de laatste voorstelling van Hi Ha Hondenlul! - een voetbalopera op woensdag 21 mei. Hoeveel maskertjes geeft het publiek? Merel Jansma zocht het uit.
Marianne Maaskant Ik heb me kostelijk geamuseerd. Ik ben in mijn leven nog nooit naar een voetbalwedstrijd geweest, maar ik kan mij voorstellen dat het op de tribunes zo is als ik vanavond gezien heb.
Daan Raggers De voorstelling gaf mij een adrenalinekick! De verhalen worden mooi uitgelicht door gebruik te maken van stilstaand en bewegend beeld. Het feit dat wij op het toneel zitten en zij in de zaal, maakt de voorstelling anders dan andere.
RenĂŠe & Frank Heel leuk gedaan. Een zeer energieke voorstelling. Wij zijn nu wel nieuwsgierig wie de supporters waren en wie de amateurs.
David Harstikke leuk. De voorstelling past goed binnen het festivalthema. Er zit een mooi ritme in de voorstelling tussen ingestudeerde stukken en improvisatie.
ONDERTUSSEN IN DE PERS
VOGELS SPOTTEN (EN OOK MENSEN) Zelfs Rotterdammers die de stad al op hun duimpje kennen zullen nieuwe plekken ontdekken tijdens de voorstelling Flyway, waarbij het publiek een uur lang door de stad wandelt. door LiveLikeTom.com
We lopen door de binnenstad van Rotterdam en hoewel de meeste mensen in de groep zich hier aardig thuis lijken te voelen, hebben we geen van allen oog voor de dingen die er altijd lijken te zijn. Totdat we ineens stilstaan en met de verrekijkers turen naar een beeldscherm. Een half uur geleden was ik hier nog langs gelopen en had het scherm niet eens gezien. Bij elke stap die we daarna maken, worden we meer gewaar van al die zaken waaraan we elke dag voorbij lopen. Zo ontdekte ik ineens dat de klok van Arminius toch wel
aardig goed in de lak zit. De verrekijker geeft mij bovendien de kans om als een voyeur te turen naar mensen. Als we het Museumpark doorlopen zie ik dat sommige bomen aardig zijn toegetakeld. Iets hoger in een andere boom zie ik hoe vogels hun nest klaarmaken voor de nacht. Het is belachelijk lang geleden dat ik vogels van zo dichtbij heb gezien. Als we de Erasmusbrug overlopen lijken de wolken achter de Euromast haast een berglandschap te worden. De voorstelling nadert haar einde. Een vrijend stelletje onderaan de brug (duidelijk geen onderdeel van de voorstelling) wordt zich gewaar van de groep mensen die met verrekijkers hun kant uit tuurt. We zijn de onvermijdelijke indringers in hun intieme moment, doordat onze gids haar vleugels naast hen uitslaat. Niet veel later loop ik terug naar huis. De beeldschermen die we onderweg tegenkwamen zijn er nog. De plekken waar we langs liepen zien er anders uit dan voorheen. Ergens in een boom kwetteren wat vogels. Wat een heerlijke avond is het toch!
>
>
Met het mooie weer van de afgelopen dagen, snak ik naar zoveel mogelijk minuten in de buitenlucht. De voorstelling Flyway is dan ook de perfecte combinatie van een fijne avondwandeling ĂŠn cultureel verantwoord bezig zijn. Voordat de theatertour begint, krijgt iedereen een iPod Shuffle, een (verdomd goeie) verrekijker en koptelefoons. We volgen onze gids naar buiten. Een mysterieuze soundscape geeft deze vertrouwde omgeving een nieuwe dimensie.
Operadagen is verworden tot een breed, inhoudelijk goed uitgewerkt kunstfestival met een trouw publiek (de Volkskrant, di 20 mei)
Opera in de ruimste zin van het woord, prikkelend muziektheater, daarvoor staan de Operadagen Rotterdam. (NRC Handelsblad, di 20 mei)
3
BEHIND THE SCENES MET DE Z VAN ZELDA Het momentum zien en weten te vangen in beeld, dat is het talent en de gave van beeldverteller Zelda.
4
De Z van Zelda manifesteert zich op verschillende posities en vanuit meerdere disciplines in de Rotterdamse cultuurscène. Met haar foto’s legt ze emoties en gevoelens bloot die zo weer onderdeel uit maken van haar verhalen. www.dezvanzelda.com
Foto: Maartje Strijbis
Foto: Maartje Strijbis
FOTOIMPRESSIE OPERADAGEN IN DE STAD
Optocht van PARSIFAL
Paradijskerk. Emotie bij sopraan Kelebogile Pearl Besong
Remco Melles treedt op in de etalage van de Bijenkorf met Tosca
Borrelen in De Onderzeebootloods
Foto: Maartje Strijbis
Foto: Maartje Strijbis
Foto: Monique van Gool
Being Arthur
Soselo in Siberia
5
AANKONDIGINGEN
VAN DEN VOS Al dagen is gebouwd aan het spectaculaire decor van Van den Vos, met zwembad en gigantische mediawand. Zo zag je muziektheater nog nooit! ‘De theaterhappening van het jaar’(*****) – NRC Handelsblad
ROTTERDAMSE OPERA Column Willemijn Dicke (Algemeen Dagblad Rotterdam - 23 mei)
vr 23, za 24 mei - 20.15 uur zo 25 mei - 17.00 uur Rotterdamse Schouwburg
‘Dit is onze eerste reis buiten Oostenrijk’, zegt de zanger van VieVox even opgewekt als trots tegen het premièrepubliek.
‘De kunst van nu is schatplichtig aan de avant-garde, maar heeft zich daardoor paradoxaal genoeg op haar beurt buiten de wereld geplaatst. Het is opnieuw iets geworden voor een elite. Met hun Parade zochten Jean Cocteau en co opnieuw aansluiting met een breed en alledaags publiek. Vandaar: Un Ballet Réaliste.’
Voordat de mannen van dit koor de baard in de keel kregen, waren het solisten bij de Wiener Sängerknaben. Nu zingen ze op de opening van Operadagen Rotterdam. Na hun optreden gaat het ensemble mee aan boord van de ferry op weg naar De Onderzeebootloods. Ze maken tijdens het boottochtje onafgebroken foto’s en wijzen opgewonden naar de skyline van Rotterdam. De voormalige zangknapen lopen rond in regenjas en rugzak. Het tafereel heeft meer weg van een groepje jongens op schoolreis dan van een sjieke wereldpremière.
Za 24 mei – 19.30 & 22.30 uur Rotterdamse Schouwburg
Dat gebrek aan opsmuk is tekenend voor Operadagen Rotterdam. Bij andere opera’s lijkt het alsof je bent beland bij de vereniging van gepensioneerde bankiers. Denk: parelkettinkjes en zelfs een choker. Zo niet in Rotterdam. Hier zijn jonge mannen met baarden en hippe mutsjes; het merendeel draagt sneakers; de dames hebben een opvallende voorkeur voor okergele leggings. Niet alleen het publiek is atypisch voor de opera. Ook de locaties en het programma wijken af. Zo is er een voetbalopera Hi Ha Hondendlul! en is er een voorstel-
UN BALLET RÉALISTE
6
ling op het dak van de Bijenkorf. Ik bezoek een toneelstuk over Esperanto-idealisten door theatergezelschap Wunderbaum, waar tussen de acteurs op het einde van het stuk opeens een vertegenwoordiger van de echte Esperanto Vereniging een speech houdt over het belang van deze wereldtaal. Mooi, dat oprechte appèl op idealen tussen de dik aangezette fictie. De Operadagen zijn als Rotterdamse architectuur: eigentijds en grootstedelijk, vol experimenten. Lef is de leidraad. Sommige proefnemingen slagen, andere mislukken. Tot dit jaar was ik nog nooit naar Operadagen geweest, omdat ik de opera als een onneembare vesting zag. Je moet er verstand van hebben om het te kunnen waarderen - zoiets. Na drie voorstellingen bij Operadagen Rotterdam weet ik dat de naam misleidend is. Het heet dan wel opera, maar de voorstellingen zijn veel breder dan het klassieke genre. Het is zoals een van de studenten zegt die de try out van Soselo in Siberia bezoekt: ‘als dit opera is, dan komen we vaker.’
#Tweets Lees hier de leukste #festival tweets. Volg @ Operadagen en blijf ook op de hoogte! @ joepvandergeest #arthur is een grote ode aan verliezen @Veenfabriek morgen nog @Operadagen #gaan @AnneWiesNL Mooie avond @LantarenVenster @Operadagen in #Rotterdam. Als ik opnieuw geboren zou worden was ik een #Rotterdammer! http://t.co/ ENjlA94tOI @serge010 ‘Must see’ voor liefhebbers van House of Cards: Angst is beangstigend goed! | @scoopit via @Operadagen http:// sco.lt/5LNZDd
illustratie The Fox Is Mine
@CvanTiggelen Congo war portrayed in Macbeth @Operadagen #Rotterdam Impressive production Amazing performers http://bit.ly/1g3o1BH Go see! 1 more night
OPERADAGEN ROTTERDAM 2015:
(R)EVOLUTIE – GELIJKHEID ‘All men are created equal ’ Thomas Jefferson. ‘Liberté, égalité, fraternité’ vormt het grondbeginsel van ons wereldbeeld. Maar wat heeft deze leus tegenwoordig nog te betekenen in de samenleving en kunsten? Dat wordt uitgezocht tijdens Operadagen Rotterdam. 2013 stond in het teken van ‘Vrijheid’, de huidige editie is gewijd aan ‘Broederschap’ en 2015 neemt ‘Gelijkheid’ onder de loep. Onderdrukte volkeren, minderheden, geloofsovertuigingen, generaties en seksen hebben hun plek in de maatschappij opgeëist. Desondanks is in de afgelopen jaren, onder andere door de eurocrisis, de ongelijkheid tussen mensen alleen maar toegenomen. In Nederland wordt bijvoorbeeld de inkomensongelijkheid steeds groter. Gelijkheid blijkt een waarde die steeds opnieuw bevochten moet worden.
What to expect? – het programma De openingsvoorstelling King Size: Enharmonic Changes is in handen van Christoph Marthaler en zijn topensemble. Volgens de Baseler Zeitung maakt “Marthaler er een betoverende avond van, die door de verbinding van humor, melancholie en poëzie helemaal het handschrift van de geniale theatermaker laat zien.” In Marthalers patchworkvoorstelling van theater, zang en muziek komen Sixties-hits van de Kinks naast een Goethelied van Schumann en Come heavy sleep van John Dowland te staan. Wie lanceert er een kameropera waarin alleen wordt gefluisterd? Dit is typisch voor Pulitzer-prijswinnaar David Lang. Volgend jaar komt deze vermaarde componist met maar liefst twee premières. Love fail, uitgevoerd door vrouwenkwartet Anonymous4, is gebaseerd op Tristan en Isolde. Hoe kunnen wij ons streven naar ongebreidelde liefde verenigen met onze morele wetten? Voor Death speaks nam David Lang alle Schubertliederen onder de loep, op zoek naar passages waarin De Dood als sprekend personage voorkomt. Shara Worden van de groep My Brightest Diamond zal de doodsboodschappen komen zingen, met ijle instrumentale begeleiding. Speciaal op verzoek van de Doelen voegt Lang een nieuwe dimensie toe aan zijn partituur, waarin mogelijk de geest van Schubert rondwaart... Meer Schubert in de tweejaarlijkse Schubert Masterclass. Tijdens de meerdaagse, voor het publiek toegankelijke masterclass zullen de geroemde Nederlandse bariton Henk Neven en zijn pianobegeleider Hans Eijsackers de musici met raad terzijde staan in de uitvoering van Schuberts Winterreise. Uiteraard zijn dit pas een paar van de meer dan 100 voorstellingen die gaan spelen tijdens de 10-daagse Operadagen Rotterdam van vr 22 t/m zo 31 mei. Zet deze data alvast in je agenda!
7
No or ds
in ge l
PROGRAMMA
VRIJDAG 23 MEI
OPERATIE MUZIEKTHEATER
Hele dag De Gouvernestraat
TENORE DI FORZA
FESTIVAL PLATTEGROND NOORD
19.30 Rotterdamse Schouwburg
LOVE SONGS
20.00 Hoek van Holland
VAN DEN VOS
20.15 Rotterdamse Schouwburg
SOSELO IN SIBERIA
20.30 & 22.30 Rotterdamse Schouwburg
FLYWAY
20.30 Rotterdamse Schouwburg
A LOVE UNSUNG
20.30 De Gouvernestraat
TOSCA
21.30 Rotterdamse Schouwburg
ZATERDAG 24 MEI
B
DE OPERAWANDELING
13.30 start Ro theater
BRIGHT LIGHTS, BIG CITY
15.30 Maassilo
A
ROTHKO CHAPEL
17.00, 20.00 & 21.30 Witte de With 19.00 OQ Club
COLLAPSE
19.00 & 22.30 Rotterdamse Schouwburg
UN BALLET RÉALISTE
19.30 & 22.30 Rotterdamse Schouwburg
VAN DEN VOS
1
2
3 4 5
6 7
Rotterdamse Schouwburg De Doelen Codarts Hilton Hotel Dak van de Bijenkorf Laurenskerk De Gouvernestraat
8
9 10
11
12 13
Paradijskerk Ro Theater Witte de With / Center for Contemporary Art nieuwe Luxor Theater Club OQ Koeweide
A Opstapplaats boot naar RIJN EN HAV G BRU
LOVE SONGS
de Onderzeebootloods voorstelling 17 mei B Opstapplaats boot naar de Onderzeebootloods voorstellingen 21, 22 mei 20 min reistijd
20.15 Rotterdamse Schouwburg
DE NEGENDE SYMFONIE
20.15 De Doelen
FLYWAY
20.30 Rotterdamse Schouwburg
A LOVE UNSUNG
20.30 De Gouvernestraat
DE HEMELSE KONINGIN
20.30 Laurenskerk
ZONDAG 25 MEI
KAARTVERKOOP VIA:
COLOFON REDACTIE Operadagen Rotterdam
www.operadagenrotterdam.nl, de Operadagen-kassa in het festivalhart (Rotterdamse Schouwburg) en aan de deur op locatie.
VORMGEVING Marieke de Roo AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE: Hans Merts, Tobias Kokkelmans, Merel Jansma, Tjarda Blok, LiveLikeTom.com, Minnekus de Groot, Willemijn Dicke,
ROTHKO CHAPEL
The Fox Is Mine: Dani Hefter, Tessa
14.00 & 16.00 Witte de With
Smit, Maaike Kerman
MID MORNING
15.00 Codarts
VAN SMARTLAP TOT OPERA
15.00 Koeweide
VAN DEN VOS
17.00 Rotterdamse Schouwburg
FOTOGRAFIE:
info@operadagenrotterdam.nl tel: 010-4366070 WWW.OPERADAGENROTTERDAM.NL
De Z van Zelda, Maartje Strijbis, Monique van Gool, Nicky Newman, LiveLikeTom.com