Magazine voor Wandelaars & Fietsers
PB- PP B- 21170 BELGIE(N) - BELGIQUE
2019
Retouradres: Grote Routepaden vzw, Beatrijslaan 72, 2050 Antwerpen - Afgiftekantoor Antwerpen X - Erkenning: P 309099 - Tweemaandelijks Oktober - November 2019 - 6,50 €
5 GR 512
Zalig wandelen onder een herfstzonnetje
Een authentiek stuk Spanje in de Sierra de Gredos Midzomer langs de Zweedse zuidwestkust Tour du Luberon in een canicule Mijmeringen over mijn Camino Fietsdroom van een tachtiger Aan de poorten van Rome Opaalkust • Saarland • GR 131 • De Hoge Atlas • Via Egnatia • Schotland
DICHTBIJ |
Prachtige vergezichten.
Vliegenzwam in het Margijsbos.
GR 512 Zalig wandelen onder een herfstzonnetje
De start van een nieuwe GR is altijd iets om naar uit te kijken. GR 512 stond al een hele tijd op mijn wishlist en ik had dan ook grote verwachtingen om het Brabantse Heuvelland te (her)ontdekken. ÆÆ Tekst en foto’s Annelies De Bleecker
Heuvels en bossen Mei 2018 stond ik voor de derde maal aan de Schaffense Poort in Diest: een eerste keer voor de start van GR 561, een tweede keer bij de passage van GR 5 en nu voor de start van
Langs de IJse.
6
| Op Weg 2019-5
GR 512. In drie zonnige zomerse etappes wandelde ik tot Boutersem. Hoogtepunten waren de Vlooyberg en zijn intussen dankzij de Callboys wereldberoemde toren, het Walenbos, de Houwaartse Berg en het kasteeldomein van
Horst. Drie mooie etappes met heel wat onverharde trajecten en mooie zichten. November 2018 was het moment om de route verder te wandelen en de herfstsfeer op te snuiven. Voor etappe 4 zetten we de auto aan
Mollendaalbos.
FIETSREPORTAGE | Frankrijk
Klimmen in een canicule
Tour du Luberon
Groter kan een kloof moeilijk zijn tussen de pure schoonheid van een woord – inclusief alliteratie en warme klankkleur – en de realiteit die erachter schuilgaat. Zweten, puffen en links en rechts van de weg plekjes schaduw opzoeken was ons lot als fietser tijdens de derde Franse ‘canicule’ van zomer 2019. Gelukkig maakte het prachtige decor rond de Luberon veel goed. ÆÆ Tekst Peter Cristiaensen Foto’s Peter Cristiaensen en Anje Timmerman
Hondsdagen Mijn 30 jaar oude woordenboek FransNederlands geeft als vertaling voor het woord ‘canicule’ nog ‘hondsdagen’. Wanneer ik vervolgens dat begrip in mijn al even oude Van Dale ga opzoeken, blijkt het te gaan om de periode waarin de Hondsster tegelijk opkomt met de zon, tussen half juli en half augustus. De warmste dagen van het jaar dus. Maar intussen is canicule synoniem voor hittegolf, en over die van eind juni spraken de Fransen begin augustus nog steeds. “Wat wil je”, zei Mourad ons, “als
8
| Op Weg 2019-5
de temperatuur overdag 45° haalt en pas om 1 uur ’s nachts onder 30° zakt”.
Biodivers Bijgevolg prijzen wij ons gelukkig: omdat het kwik tijdens onze Tour du Luberon ‘maar’ tot 35° zou stijgen, kunnen wij jullie een fris fietsverhaal navertellen. Eentje dat we jullie ten zeerste aanbevelen. Dat begint in Cavaillon – ja, de streek van de meloenen – na een half uurtje trein vanuit Avignon. De Luberon is zowel een bergketen, een biosfeerreservaat als een
Regionaal Park ten westen van de Provençaalse pausenstad. De oost-westoriëntatie van de keten zorgt voor een enorme biodiversiteit op een relatief klein gebied. Op de zonnigste zuidflanken ontdek je flora die je ook in NoordAfrika vindt, terwijl de vochtigste valleien van de noordkant bergplantjes huisvesten die in de nabije Alpen voorkomen. Tegelijk is de Luberon een regio die al millennialang drukke menselijke activiteiten herbergt, te herkennen aan relicten van eeuwenoude irrigatiekanaaltjes en landbouwterrassen op de heuvels. Het
WANDELREPORTAGE | Spanje
Een authentiek stuk Spanje in de Sierra de Gredos
Tweedaagse door een prachtig decor.
Ongetwijfeld doet GR 10 bij veel wandelaars een belletje rinkelen. Negenennegentig keer kwam ik bij het surfen terecht in de adembenemend mooie wereld van de Franse Pyreneeën. Tot die ene keer, toen ik even mooie natuurbeelden te zien kreeg uit een gebied 500 km zuidelijker. Vlakbij Avila en Salamanca dwarst de Spaanse GR 10 het Regionaal Natuurpark Sierra de Gredos. Een aanrader voor al wie, ver weg van het massatoerisme, een authentiek stuk Spanje wil ontdekken. ÆÆ Tekst Krist Declercq Foto’s Hilde Myny
n.
Sabelsprinkhaa
12
| Op Weg 2019-5
FIETSREPORTAGE | Frankrijk, Spanje
Op weg naar Alto de la Varga.
Mijmeringen over mijn Camino Mede door een aantal warme herinneringen aan wandeltochten door de Pyreneeën leek het onvermijdelijk dat ik tijdens een van mijn lange fietstochten door Europa ook Spanje zou aandoen. Een aantal vooroordelen hielden mij echter lang tegen. Tot een speciale ontmoeting de doorslag gaf. ÆÆ Tekst en foto’s Imar Doornbos
Vooroordelen Meer nog dan het traject naar Rome is de Camino, de pelgrimstocht naar Santiago de Compostela, de populairste fietstocht bij onze Nederlandse vrienden van de Europafietsers. Vele enthousiaste verhalen kreeg ik er te horen. Met de gpx-tracks die ze gratis ter beschikking stellen, heb je bovendien relatief weinig
16
| Op Weg 2019-5
voorbereiding aan je tocht. Daarnaast ken ik de Spanjaarden als vriendelijke, gastvrije en vooral sociale mensen. Als Spanjaarden iets buiten doen, dan liefst in groepen van minimaal twaalf personen. Vanuit mijn wandelverleden sleepte ik echter een aantal overwegingen mee, waar ik mij moeilijk overheen kon zetten. Zo zag ik dertig jaar geleden al eens af
van een wandeltocht naar Santiago, toen bleek dat het traject vooral langs en over asfalt liep en de kwaliteit van de topografische kaarten nog veel te wensen overliet. Een geplande vierdaagse bergtocht strandde al in de late nacht van de eerste dag door slechte routeaanduidingen en ontoereikend kaartmateriaal. Uit recente verhalen van fietsers onthield ik vooral
WANDELNIEUWSWANDELNIEUWS
Win!* 3x Weldadig Wandelen
5 x Brabants Vennenpad 2 x De mooiste wandelingen langs water 2 x Provinciewandelgids Groningen 3x München - Venedig
Surf naar www.groteroutepaden.be >opweg>win
Antwerpen traag De stad Antwerpen werkt aan een tragewegenplan voor de hele stad. De inventarisatie is inmiddels afgerond. Nu wordt het tijd om langs die wegen op pad te gaan, vinden ze bij de gemeente. Daarom stippelde het Antwerpenteam van Trage Wegen een reeks ontdekkingstochten door de stad uit, gebaseerd op de inventariskaart. Zo kan de wandelaar zelf ondervinden hoe divers de trage wegen van Antwerpen zijn. De routes zijn bedoeld voor wandelaars, maar kunnen eventueel ook gefietst worden. Er zijn twee types wandelingen: stadsbrede routes en lokale lussen. De stadsbrede routes zijn lineaire routes langs verschillende districten met begin- en eindpunt bij een halte van het openbaar vervoer. Je kan kiezen tussen de Randroute (33 km), Singelroute (17 km) of Schelderoute (20 km). De lokale routes tonen de mooiste kanten van de verschillende buurten. Ze komen langs verrassende plekken waar je anders ongemerkt voorbij zou lopen. Info via www.antwerpen.tragewegen.be.
Sentiers d’Art – Land Art Trail Sinds begin juli is het ruim 140 km lange Sentiers d’Art – Land Art Trail (zie ook de wandeltip in Op Weg 2018, 5) helemaal klaar. Er werd enkele jaren gewerkt aan deze bijzondere langeafstandswandelroute in de Condroz-Famenne en deelstukken werden reeds in 2017 en 2018 opgeleverd. Het bijzondere aan deze route is dat langs
20
| Op Weg 2019-5
WANDELNIEUWSWANDELNIEUWSWANDELNIEUWS
Nieuw bij Gegarandeerd Onregelmatig. Bij Gegarandeerd Onregelmatig verschenen twee interessante wandelgidsjes, zoals gewoonlijk met uitgebreide beschrijving en kaartmateriaal. Je kan de beschrijvingen en gpx-tracks downloaden via www.wandelzoekpagina.nl. Voor de bijhorende kaartjes dien je een abonnement op deze website te hebben (€ 12,50 per jaar). Niet-abonnees moeten voor de kaartjes betalen, Natuurlijk kan je ook de papieren gidsjes bij de uitgever kopen. Prijs per gidsje € 16,95. www.gegarandeerdonregelmatig.nl. Weldadig Wandelen. Zo’n 200 jaar geleden kocht de Maatschappij van Weldadigheid grote stukken onontgonnen land in het noorden van Nederland en in de Belgische Kempen. Daar werden in zeven jaar tijd zeven ‘Koloniën van Weldadigheid’ opgericht, waar in de strijd tegen armoede paupers uit de steden tewerkgesteld werden om gronden te ontginnen en te leren een gestructureerd leven te leiden. Met deze nieuwe wandelgids gids zwerf je door bossen en langs vaarten, langs gestichten, koloniehuisjes en kerkjes, waar het leed en het hard labeur van de armoezaaiers nog voelbaar na-echoot. De acht wandelingen (14 tot 18 km) situeren zich in de Nederlandse provincies Drenthe en Friesland en de Belgische Kempen (Wortel en Merksplas). Intussen zijn de Koloniën van Weldadigheid vanwege hun unieke cultuurhistorische waarde voorgedragen voor plaatsing op de Werelderfgoedlijst van Unesco en voor het Europees Erfgoedlabel van de Europese Commissie.
het gehele traject door kunstenaars uit verschillende Europese landen meer dan veertig kunstwerken in natuurmaterialen in het landschap zijn geplaatst. In zeven ervan kan je zelfs overnachten, zodat je de gehele route bivakkerend kan afleggen. De route situeert zich in de gemeenten Ciney, Gesves, Hamois, Havelange, Ohey en Somme-Leuze. Ze is in één richting met rode rechthoekjes bewegwijzerd en in een overzichtskaart ingetekend. De kaart bevat ook elf korte niet bewegwijzerde rondwandelingen van 5 tot 12 km. Prijs € 3. Te koop bij de toeristische kantoren van de regio en te downloaden via www.sentiersdart.be, waar je eveneens de gpxtracks vindt.
De mooiste landgoedwandelingen in de Achterhoek. Het oostelijke deel van de Nederlandse provincie Gelderland, Achterhoek genaamd, heeft een eeuwenoud coulisselandschap van bossen, heidevelden en weilanden tussen houtwallen. Dit landschap was destijds blijkbaar erg geliefd bij adellijke families, getuige de vele landgoederen, kastelen en buitenplaatsen waarvan wij nu nog kunnen genieten. Dankzij de inspanningen van de landgoedeigenaren is dit karakteristieke coulisselandschap bewaard gebleven. De twaalf rondwandelingen van deze gids (gemiddeld 15 km) in het westelijke deel van de Achterhoek voeren langs 28 mooie kastelen en buitenplaatsen en laten je kennismaken met de boeiende historie van de landgoederen, hun beheerders en voorouders.
Brabants Vennenpad
De wandelgids van het Brabants Vennenpad werd volledig herzien, vernieuwd en uitgebreid. Dit geel-rood bewegwijzerde streekpad (SP 5) beschrijft een lus rondom Eindhoven in het zuidoostelijk deel van de provincie NoordBrabant. Het passeert de natuurgebieden Kampina met zijn vele vennen, De Kempen en De Groote Heide en bereikt via het Land van Van Gogh, de meanderende Dommel en enkele schitterende landgoederen de Belgische grens. De oorspronkelijke lengte is met 50 km uitgebreid tot 250 km. Het pad is verdeeld in 12 etappes van telkens ongeveer 20 km lengte die alle beginnen en eindigen in een stadje of dorp met slaap- en eetgelegenheden. Uitgave van Nivon, prijs € 16,90, www.nivon.nl.
FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS
FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS
Antwerpen bevrijd
reerde heel wat kunstenaars en je vindt in de Kempen dan ook een bijzondere verzameling van Vlaamse Meesters in situ. Om die te ontdekken werden drie fietslussen op het knooppuntennetwerk uitgestippeld die je door het fraaie Kempense landschap niet alleen langs deze meesterwerken maar ook langs prachtige abdijen, historische stadscentra, authentieke landelijke dorpen en begijnhoven voeren. Het programma Vlaamse Meesters in Situ duurt van 1 juni tot 30 september, maar niets belet je om ook buiten deze periode te genieten van kunst, cultuur en natuur op de drie fietslussen. Startpunten zijn Turnhout (60 km), Herentals (65 km) en Lier (35 km). Je kan de gratis brochure Meesterlijk fietsen in de Kempen met beschrijvingen en kaartjes afhalen bij de toeristische infokantoren van de regio of downloaden via www.kempen.be.
De herdenking van 75 jaar bevrijding van de provincie Antwerpen wordt van september 2019 tot mei 2020 groots gevierd. Toerisme Provincie Antwerpen en 48 steden en gemeenten sloten zich aan bij de organisatie Liberation Route Europe die het spoor van de geallieerden tijdens de bevrijding van West-Europa in 1944 en 1945 volgt. Het doel is de belangrijkste bevrijdingssites en de bijbehorende verhalen toegankelijk te maken voor een breed publiek. Op het programma staan onder meer een uitgebreide themabrochure Ze zijn daar!, infoborden bij een 50-tal verhaalpunten in het landschap en veel evenementen. Antwerpen vormde omwille van de haven een belangrijk doelwit; de doorgang op de Schelde was van cruciaal belang voor de bevrijding van de rest van Europa. Zeven fietslussen (44 tot 92 km) op het knooppuntennetwerk loodsen de bezoekers langs de verhaalpunten in het landschap. Ze vertrekken vanuit Lier, Geel, Oud-Turnhout, Schoten, Wuustwezel, Kalmthout en Hoogstraten en zijn beschreven in het routeboekje Volg het spoor van de bevrijders tijdens de tweede wereldoorlog. Je kan de themabrochure en het routeboekje gratis bestellen of downloaden via www.kempen.be.
Scheldeland Scheldeland is met zijn rivieren en stromen, groene natuur en charmante dorpen en steden een ideale bestemming voor rustzoekers. De rivieren Schelde, Dender, Durme en Rupel vormen de blauwe draad door de regio, de steden Dendermonde, Aalst en Ninove barsten van het erfgoed en bierliefhebbers kunnen hun hart ophalen in de vele brouwerijen en authentieke cafés. Je ontdekt dit alles met het nieuwe Routeboekje Scheldeland. Zes wandeltrajecten (4 tot 14 km) en zes fietslussen (39 tot 63 km) op de knooppuntennetwerken
Meesterlijke Kempen Naast moerassen, zandduinen, heidevelden en bossen is de Kempen ook rijk aan cultuur en geschiedenis. Het natuurschoon inspi-
tonen je de mooiste plekjes in Scheldeland en leiden je naar de leukste adresjes. Je kan het routegidsje gratis aanvragen/downloaden via www.scheldeland.be.
Westhoek
In de Westhoek werd een nieuwe kindvriendelijke fietsroute geopend. Toerisme Westhoek zet zich al verschillende jaren in op familievriendelijkheid en blijft het aanbod verder uitbouwen. De KD route Met Jaek en Nink op roverstocht is de achtste in de reeks. Hij is 28 km lang, is bewegwijzerd met zeshoekige bordjes met de stripfiguurtjes van Jaek en Nink en situeert zich in Houthulst, LangemarkPoelkapelle en Staden. Onderweg kunnen de kinderen ravotten op speelpleintjes of een ijsje eten. Als hoogtepunt ontdekken ze het rovershol waar Bakeland zich schuilhield. De fietsroutekaart is gratis te verkrijgen bij Westtoer of te downloaden via www.toerismewesthoek. be/westhoek-kd/fietsen.
Van Gogh
De Van Gogh fietsroute die enkele jaren geleden Fietsroute van het Jaar was, vertelt het Brabantse verhaal over Vincent van Gogh in tien unieke fietslussen door het gevarieerde Brabantse
Nieuw bij Esterbauer Bij Esterbauer verschenen enkele nieuwe Bikeline fietsgidsen met fietsroutes langs rivieren. Info www.esterbauer.com. Fluss-Radwege Niederbayern und Oberpfalz. Niederbayern heeft veel natuurschoon te bieden met o.a. het Nationaalpark Bayerischer Wald, één van de grootste aaneengesloten bosgebieden van Europa. Het is een gebied dat hecht aan tradities en dat de oude gebruiken in ere houdt. Het landschap van Oberpfalz is idyllisch met vele vijvers, meren en honderden burchten. Hoogtepunt is ongetwijfeld de stad Regensburg die op de werel-
28
| Op Weg 2019-5
derfgoedlijst van Unesco prijkt. De fietsroutes in de gids hebben een totale lengte van 1000 km. In Niederbayern zijn dat 381 km, de RegentalRadweg die Niederbayern en Oberpfalz met elkaar verbindt, is 170 km lang en in Oberpfalz wachten nog 490 fietskilometers. Fluss-Radwege Lüneburger Heide. Het droomlandschap van de Lüneburger Heide
vormt met zijn stille schoonheid een welkom contrast met het lawaaierige en snelle leven van onze tijd. Hier kan je nog ontspannen langs de rivieren fietsen, vooral als de heide in bloei staat en de schaapskudden hun witte accenten leggen in de violette zee. De charmante dorpen en de historische steden Lüneburg, Uelzen en Winsen leveren een portie cultuur aan de in totaal 520 km fietsplezier.
WANDELAVONTUUR | Albanië, Noord-Macedonië
Unieke decors op de Via Egnatia Albanië is het onontdekte pareltje van Europa en hiking slaat weer aan bij de jongere generatie. Combineer deze twee trends en de kans is groot dat je zoals wij op de Via Egnatia belandt, de eeuwenoude route tussen Rome en Byzantium. ÆÆ Tekst en foto’s Stijn Huysmans
36
| Op Weg 2019-5
WANDELTIP | België
Micro-avontuur langs de Ninglinspo Met een verlengd weekend voor de boeg was het snel duidelijk, we zouden nog even de natuur intrekken. Het eerste plan was de Maasduinen, maar natuurlijk gingen we voor een ander plan: een tripje met de tent door de vallei van de Ninglinspo. ÆÆ Tekst en foto’s Yanick Bos
Het klinkt wat groots maar eigenlijk is het maar een kleine vallei. In Nonceveux nabij Aywaille laten we de auto achter op een parking. Het is al laat in de namiddag en we zien vooral mensen terugkeren. Eigenlijk mijden we liefst dit soort drukbezochte trekpleisters, maar deze loont echt wel de moeite en daarom passen we gewoon ons programma aan om er zo weinig mogelijk last van te hebben. Wanneer we vertrekken is het meteen duidelijk: hier ben ik ooit al geweest, maar dat moet zeker 20 à 25 jaar geleden zijn. Het is mooi, zeer mooi. Prachtige bossen, een riviertje dat zich door de vallei slingert, toffe paadjes… Na een half uurtje stappen zijn we volledig alleen in de natuur. Louis wijst ons erop dat hij niet te snel wil gaan want hij wil “genieten van de natuur”. We steken continu het water over via brugjes, stapstenen of gewoon dwars door het riviertje. We spotten enkele hikers met zwaarbeladen rugzakken die GR 15 volgen. Ze wiebelen een beetje, hopelijk zijn ze bijna aan het einde van hun wandeldag … Wij stappen leutig verder en
40
| Op Weg 2019-5
Louis vraagt zich rijk. Het is ook wel een mooi betoverend landschap. Naast de smalle nattere paadjes langs de rivier zijn er ook bredere paden. Louis geeft aan dat hij moe wordt en een korte pauze met aperitief (chips) doet deugd. We stappen nu de vallei uit en komen op een breed pad door een gemengd woud. Na het kruisen van enkele beekjes begint het te draaien en te dalen. Het uitkijkpunt moet vlakbij zijn. In afwachting van het wellen van de vriesdroogmaaltijd eten we nog wat olijven met een overdaad aan look en nog wat chips. De macaroni met kaas en de thai green chicken curry met rijst smaken. Tijd om te zoeken naar een bivakplek. Hogerop vinden we twee pareltjes van vlakke plekjes. We installeren tent en tarp en wanneer alles klaar is doorlopen we nog even onze avondlijke routine van weleer: touwtechnieken, tanden poetsen en slapen. Wat moet een mens meer hebben? ’s Ochtends is de zon er al vroeg. Ik word wakker van het licht maar draai me nog eens om. Rond
8u komen Cynthia en Louis aan de tarp kijken. We ruimen rustig ons materiaal op bij een aangename 15°C. We ontbijten terug op het uitkijkpunt en gaan op stap. Het is afdalen door een mooi bos. We passeren wat rotsen en andere uitkijkpunten. We horen onderaan in de vallei van de Ninglinspo kids roepen. Yep, de toeristische trekpleister doet zijn werk. Voor de middag zijn we aan de wagen en zit ons micro-avontuur erop. PRAKTISCHE INFO Alle info voor de wandeling van de Ninglinspo kan je vinden op www.ninglinspo.net. Een mooie overzichtswebsite met alle nodige info, waaronder een printklaar kaartje. De afstand van de kleine wandeling is verwaarloosbaar: ongeveer 6,5km. Wil je een langere route, dan kan je GR 15 volgen. Er is een bus die passeert nabij de vertrekplek. Meer avontuurlijke verhalen op yanickintothewild.com.
WANDELREPORTAGE | Marokko
We hebben de hele vallei voor ons alleen.
Vijfdaagse door de Hoge Atlas Na een tocht op het Schotse Affric Kintail Trail hadden we de smaak goed te pakken en tijdens een gezellige vergadering met spijs en drank kwam Marokko als nieuwe bestemming uit de bus. Maandenlang werden plannen gesmeed en hingen we boven topografische kaarten van de streek rond de Toubkal, de hoogste top van de Atlas. Aan het begin van de paasvakantie was het dan zover. ÆÆ Tekst en foto’s Bart Caers
48
| Op Weg 2019-5
WANDELAVONTUUR | Italië
Aan de poorten van Rome In 2013 vertrok ik vanuit Nazareth richting Reims en schreef ik enigszins triomfantelijk in Op Weg: “Rome, gij Eeuwige Verlichte Stad, here I come!”. Zes jaar later, in mei 2019, sta ik in Radicofani klaar voor de laatste negen etappes van mijn Via Francigena. ÆÆ Tekst en foto’s Hagar De Wandelaer
Wandelende sigaar Voor de laatste keer vertrek ik deze ochtend opnieuw op de plek waar ik de vorige keer halt hield: aan de 1100 jaar oude burcht van Radicofani. Ik kruis enkele tientallen pelgrims tijdens het wandelen. Willemijn en Aagje komen uit Nederland, wat dacht je. Barbara en Maureen zijn kranige zeventigers uit Atlanta. Giuseppe komt uit Pesaro. Elisabeth is een veertiger uit Karinthië, Carol en Emond komen
54
| Op Weg 2019-5
uit Ierland en Pierluigi – Pigi voor de vrienden – komt uit Modena. Hij is de allereerste pelgrim die ik rokend tijdens het wandelen ontmoet. Een rookwolk stijgt op wanneer hij aan zijn sigaar trekt. “Een toscanello, beste vriend, niet zomaar een sigaar!” In de feeëriek gelegen burcht Proceno trek ik een nieuwe streek binnen, Tuscia, de in oorsprong Etruskische regio rond Viterbo. In Acquapendente slaap ik in een nagelnieuwe pel-
grimsherberg, pas in maart geopend. Het stadje wordt het Jeruzalem van Europa genoemd, omdat in de crypte van de Basilica de oudst bekende replica staat van het Heilig Graf in Jeruzalem.
Ferrari Wanneer ik om kwart na acht de herberg verlaat, is het in de smalle straatjes oppassen geblazen voor gehaaste mensen. Ze toeteren, gesticu-