Jan Fazlagić Kompendium wiedzy na temat opracowania programów nauczania ...
3. DYDAKTYKI PRZEDMIOTOWE A NOWOCZESNE METODY ROZWOJU KOMPETENCJI KLUCZOWYCH W tym rozdziale zostaną przedstawione najnowsze – obecne w dyskursie naukowym oraz w rekomendacjach międzynarodowych zespołów eksperckich i think-tanków (m.in. Ferguson i in., 2019) – osiągnięcia dydaktyk przedmiotowych, w tym nauczania interdyscyplinarnego zorientowanego na rozwijanie kompetencji kluczowych, współpracy nauczycieli różnych przedmiotów, stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz założeń edukacji włączającej i indywidualizacji w procesie nauczania. Zanim jednak kwestie te zostaną dokładniej omówione, należy zwrócić uwagę na fakt, że edukacja jest z jednej strony bardzo konserwatywna i zachowawcza, jeżeli chodzi o wprowadzanie na wielką skalę zmian radykalnych. Z drugiej strony do środowiska nauczycieli różnymi kanałami trafia wiedza dotycząca nowoczesnych metod dydaktycznych, która posiada atrybuty wartościowej, lecz w istocie taka nie jest. Rzecz w tym, że „nowoczesne” trendy w edukacji nie zawsze mają silne umocowanie w wiedzy naukowej. Czasami atrakcyjne koncepcje nauczania wynikają z wypromowania pewnej mody lub nowinki. Niektóre z takich koncepcji edukacyjnych bywają silnie krytykowane przez naukowców. Częściej jednak mamy do czynienia z sytuacjami, gdy poszczególne trendy „żyją własnym życiem” . Niemające naukowego uzasadnienia teorie i pomysły są powielane, multiplikowane, tworząc kanon wiedzy edukacyjnej i stając się elementem głównego nurtu praktyki pedagogicznej. Wśród takich koncepcji można wymienić m.in. ideę inteligencji emocjonalnej, która ma swoje źródło w programach szkoleniowych organizowanych przez Harvard Business School. Psychologowie nie podzielają entuzjazmu wielu praktyków branży HR czy nauczycieli, którzy przyjęli niemal za pewnik, że ludzki umysł funkcjonuje w kilku trybach inteligencji zwanych „inteligencjami wielorakimi”. W istocie wiele różnic pomiędzy ludźmi można wyjaśnić bez wprowadzania nowych pojęć. „Zwykła inteligencja” danej osoby w połączeniu z cechami osobowości takimi jak ekstrawertyzm i otwartość może sprawiać wrażenie, że mamy do czynienia z kimś o „wysokiej inteligencji emocjonalnej”. Innym przykładem koncepcji, która ma bardzo słabe podstawy teoretyczne, a mimo tego zdobyła dużą popularność wśród nauczycieli, jest różnicowanie „stylów uczenia się”. Kolejnym powszechnie utrzymywanym błędnym przekonaniem jest pogląd, że „wykorzystujemy tylko 10% potencjału naszego mózgu” (czytaj: ewolucja stworzyła organ, który konsumuje olbrzymie ilości energii, ale wykorzystuje tylko 0,1 tej energii efektywnie). Kariera takich mitów zwykle wynika z niefortunnej interpretacji badań naukowych (więcej na ten temat w: Lilienfeld i in., 2011). Wśród innych koncepcji pośród edukacyjnych „trendów” (rozumianych jako koncepcja naukowa szybko zyskująca popularność wśród praktyków) należy wymienić model osobowości Myers-Briggs, który okazał się mało trafny – obecnie wśród psychologów panuje przekonanie, że najtrafniej opisuje ludzką osobowość model Wielkiej Piątki (Big Five). 21
