Organic Retail 3

organic

retail nr

Onafhankelijk vakblad voor de distributie van biologische, ecologische, vegetarische en dieetproducten in de Benelu x en

V.U. Niko D’hont – Verschijnt 5 maal per jaar (februari, april, juni, september, november) – November/December 2008 – 1ste jaargang P802085 – Afgiftekantoor: Antwerpen X – Version Française sur simple demande

Frankrijk

oogst bij Côteaux Nantais

Rauw IS MEER Ecologisch wassen, minder vervuilen Bio in Franse scholen Beursverslag Vitasana Bio in de USA: ‘Organic Avenue’ NEW YORK

3

NIEUW MAGAZINE VOOR DE PROFESSIONAL

Wordt Organic Retail in je zaak verslonden van zodra het uit de bus komt?

ZIN IN EEN EXTRA EXEMPLAAR? organic

retail

A

ls professional in de biosector heb je bij iedere verschijning recht op een gratis exemplaar van ons magazine. We beloven onze adverteerders immers een quasi complete doelgroep van biowinkels, biorestaurants en andere beslissingsnemers in de sector.

Maar misschien is het voor jullie handiger om bij iedere verschijning verschillende exemplaren te krijgen zodat jouw medewerkers ook telkens het recentste nieuws, beursverslagen, diepspittende dossiers en nog veel meer uit onze sector kunnen lezen.

DAT KAN NU! Voor slechts 16 euro per jaar krijgen jullie voortaan twee exemplaren in de bus. Of willen jullie telkens drie of meer exemplaren krijgen? Ook dat kan!

Onafhankelijk vakblad voor

de distributie van biologische,

november) – Juni/Juli/Augustus april, juni, september, 5 maal per jaar (februari, demande Française sur simple V.U. Niko D’hont – Verschijnt Antwerpen X – Version P802085 – Afgiftekantoor:

ecologische, vegetarische

nr en dieetproducten in de

1

organ ic

re tail

Benelux en Frankrijk

2008 – 1ste jaargang

V.U. Niko D’hont – Onafhankel P802085 Verschijnt – Afgifte ijk vakbl kantoor: 5 maal per jaar ad voor Antwerpen (februa de distri X – Version ri, april, juni, butie van septem Française biologische sur simple ber, november) , ecologisch – Septem demande ber/Ok tober/N e, veget arische ovember en dieetp 2008 – 1ste jaarga roducten ng in de

REPORTA

BIO INGET HE

SOJA: GO UDEN I VERWACHT NATUURLIJKE BOON MET VELE GEDA AN ING: STERKE GROE CONSEQUE TANDPASTA TE GLUTENVRIJE VOED ER VALÉRIE CUPILLARD RUG NA AR TEN NTEECOLOG AZIN MAG IJFST BIODE DE ISC SIONAL LO PROFES JKER KOOKBOEKSCHR GIS URLI VOOR CH NATU E INGRE H DENKEN ALS WI ESSENTIE IM KAN NU DIËNTEN SHAMPOO: SCHU ZIJN KR AC NKELIER MAG IJTGR ANEN HTIGER VOEDZAME ONTB VOOR DE AZINE

NIEUW

2de exemplaar:

nr Benelux en Frank

NIEUW PROFESS

IONAL

> €16 per jaar (vijf edities) (ex. BTW)

3 exemplaren bij elke verschijning:

> €31 per jaar (vijf edities) (ex. BTW)

4 exemplaren bij elke verschijning:

> €45 per jaar (vijf edities) (ex. BTW)

5 exemplaren bij elke verschijning:

GEÏNTERESSEERD?

Stuur gerust een mailtje naar niko@organicretail.net Na betaling ontvangen jullie dan een factuur.*

> €59 per jaar (vijf edities) (ex. BTW)

*De kosten voor vakliteratuur zijn fiscaal inbrengbaar.

Vier mee: !

20 jaar BioFach Nürnberg, Duitsland

19 t/m 22 februari 2009

Wereldvakbeurs voor biologische producten

Vind de beste biologische levensmiddelen uit de hele wereld op 1 plaats!

Hét verzamelpunt voor de bio-branche

• Niet te vergelijken: meer dan 2.900 exposanten* presenteren het wereldaanbod van gecertificeerde biologische producten • Toekomstgericht: bestsellers, trends en innovaties: de verjongingsbron voor uw assortiment • Met een volle smaak: de wereldwijd grootste vakbeurs voor biologische wijnen in haar eigen heldere hal • Begeerd: ervaringen, feiten, vooruitzichten: gefundeerd plannen dankzij het begeleidende congres

www.biofach.com Organisator NürnbergMesse visitorservice@ nuernbergmesse.de Toegang alleen voor vakbezoekers

Informatie Belgisch-Luxemburgs-Duitse Kamer van Koophandel Tel +32 (0) 2.2 04 01 85 Fax +32 (0) 2.2 03 22 71 belgie-belgique@ nuernbergmesse.com

*(beursverband BioFach en Vivaness)

Beschermheer van de BioFach

International Federation of Organic Agriculture Movements

Wie zoekt, die vindt! www.ask-BioFach.com

2 rijk

Organic Retail - december 2008

Organic Retail editie 3 5

• ORGANIC NEWS

13 17 18

• PUBLIREPORTAGE: Oogstseizoen bij Coteaux Nantais • Publireportage: Natuurvoedingswinkels lanceren 2Bio • DOSSIER: Rauw is meer Sinds enige tijd waait er een nieuwe trend over uit Amerika: het rauwveganisme. Deze levenswijze is gestoeld op de voordelen van rauwe, biologische groenten en fruit, zeewieren, grassen, noten en gefermenteerde producten. Het aantal volledig rauwe eters blijft beperkt, maar de resem aan nieuwe (super)producten slaat aan bij veel bewuste eters.

p

26

• Bio in de USA: Organic Avenue, ‘raw food’ shop in New York Organic Avenue is een gezellige, open winkelruimte in het hartje van de ultrahippe Lower East Side van New York. Raw food winkel, ecologische kleding- en interieurwinkel, verdeler van natuurlijke cosmetica en traiteur: Organic Avenue is het allemaal en meer. De formule slaat aan en de winkel krijgt zelfs sterren zoals actrice Gwyneth Palthrow over de vloer.

22

• DOSSIER: Ecologisch wassen, minder vervuilen Een gemiddeld gezin verbruikt ongeveer 9500 liter water per jaar om kledij, beddegoed en ander huiselijk textiel net te houden. Daarbij wordt jaarlijks ongeveer 25 liter vloeibaar wasmiddel en of 24 kilogram waspoeder verbruikt. Alle chemie die nodig is om onze kledij net en keurig te houden vervuilt kort na het wassen het oppervlakte- of rioolwater. Wij onderzochten de verschillen tussen gangbare en ecologische wasmiddelen

26

• Beursverslag: nieuw op Vitasana

30

• Dossier Soja: van nicheproduct tot omzetmaker (deel 2)

33

• Publireportage: Provamel: de gezondheidsvoordelen van soja op een rijtje

38

• Chef’s Corner: Bio in Franse scholen: “lokaal en prijsbewust aankopen”

41

• Shopping Nederland: de hemel voor veggies in Den Haag Sinds deze zomer heeft Den Haag er een nieuwe conceptstore bij. In Sarita en Armando Doebar’s vegetarische winkel kan men als vegetariër terecht voor een 100% vegetarische shopping. De mix van bio en niet-bioproducten trekt mensen van allerlei pluimage aan.

45

Op 5 en 6 oktober vond in Gent de vakbeurs Vitasana plaats. Een overzicht van de nieuwigheden die er gepresenteerd werden.

p

p

33

45

COLOFON

Organic Retail is een onafhankelijk vakblad voor de distributie van biologische, vegetarische, ecologische en dieetproducten in de Benelux en Frankrijk.

Organic Retail beoogt door middel van onafhankelijke communicatie een bijdrage te leveren binnen de biologische sector. De redactie werkt onafhankelijk van de publiciteitswerving.

Verantwoordelijke uitgever Niko D’hont Jozef Guislainstraat 44 bus 1, B-9000 Gent Tel. +32 (0)9 329 66 96 – Fax +32 (0)9 270 32 01 niko@organicretail.net

Reclametarieven www.organicretail.net

Vormgeving ‘79 design, Kortrijk (matthias.halsberghe@telenet.be)

Redactie Sarah Braekman (sarah@organicretail.net) Niko D’hont (niko@organicretail.net) Martine Cosserat

Drukwerk Druk in de Weer – Gent

Vertaling AF Translation Fotografie Lyra Alves (www.lyra-photography.net) Isabelle Persyn (www.isabellepersyn.com) Niko D’hont Sarah Braekman

De uitgever kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor de inhoud van de gepubliceerde advertenties. Het verlenen van toestemming tot publicatie in dit tijdschrift heeft tevens betrekking op de terbeschikkingstelling in om het even welke elektronische vorm. Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Version française sur simple demande.

Dit magazine wordt gedrukt met plantaardige inkten op gerecycleerd papier.

Inhoud & colofon

Provamel Bio Soya Yofu: Heerlijk fruitig!

!

W E N

Provamel Bio Soya Yofu – hét alternatief voor zuivelyoghurt – is een verrukkelijk smeuïge en fruitige delicatesse. Het hele Yofu-assortiment bevat bifidus, een probioticum dat bijdraagt aan een evenwichtige darmflora.

Provamel Bio Soya Yofu Blauwe Bosbes: nu ook in 500 g verpakking!

Meer info op www.provamel.com

PROVAMEL. LOVE YOUR FUTURE

Organic News Wereld Biofach viert twintigste verjaardag in 2009

Biofach gaat in 2009 zijn 20ste levensjaar in. Twintig jaar na de eerste editie verwelkomt de toonaangevende beurs in Nürnberg maar liefst 2900 exposanten. Biofach maakt er dit jaar dan ook een speciale editie van. Voor de tweede keer wordt biologische wijn voorgesteld in de wijnhal, Vivaness showt weer het kruim van de biologische en natuurlijke cosmetica en gastland Denemarken zorgt voor een Scandinavische toets. Biofach stelt ook de nieuwste trend in de biologische markt, fairtrade, in de kijker. In een speciale bio + fairtrade hall en in de textielafdeling kunnen bezoekers de nieuwste collectie van 40 biologische designers ontdekken.

Uit cijfers van Biofach blijkt dat de wereldmarkt in biologische producten jaarlijks met zo’n 5 miljard dollar groeide. Vorig jaar oversteeg de omzet voor het eerst de kaap van 40 miljard dollar. En ondertussen wordt maar liefst 30,4 miljoen hectare land wereldwijd biologisch verbouwd.

Na enkele jaren van fenomenale groei (15%), groeit de Duitse markt nu weer gemiddeld met 10%. Duitsland is dan ook de Europese marktleider. De biologische markt neemt er 3,2% van de volledige voedingsmarkt in en de omzet bedroeg er in 2007 5,3 miljard. Het aantal biologische boeren steeg in hetzelfde jaar met 6,5% naar 18703 en het areaal van biologische grond met 4,8% naar 865000 hectare.

Het totaal aantal bedrijven dat in de Duitse biologische sector werkt, steeg dan weer met 12% naar 26.820.

In de eerste vier maanden van 2008 groeide de omzet van biologische winkels in Frankrijk met 30%. Er waren in 2007 11.978 biologische boerderijen in Frankrijk. Dat is 3% meer dan in 2006. Er werd 557.133 hectare land biologisch verbouwd, 5.031 bedrijven produceerden biologische producten en 1.371 groothandelaars en kleinhandelaars verkochten deze producten.

In 2006 haalde de Britse biologische markt een totale omzet van net geen 3 miljard euro. Dit betekent dat er een groei was van maar liefst 22% ten opzichte van het voorgaande jaar. De gemiddelde Brit spendeerde in datzelfde jaar 49 euro per jaar aan biologische producten.

In de USA vertegenwoordigt de totale biologische markt dan weer 21,2 miljard dollar, een groei van 20% ten opzichte van het vorige jaar.

De Organic Trade Association voorspelt een omzet van meer dan 25 miljard dollar in 2008. De biologische voedingsmarkt is er immers de snelstgroeiende.

Groene mode staat centraal op Biofach 2008 De textielhoek in hall 7 op Biofach in Nürnberg is een eerste aanzet van de beurs om een referentie te worden op het vlak van biologische mode. Naast de traditionele textielproducenten nodigt Biofach dit jaar immers ook nieuwe talenten uit.

“De vraag naar verantwoorde producten overstijgt de laatste jaren immers de voedingsafdeling. Mensen willen nu ook van hun kledij weten wie ze gemaakt heeft, hoe groot de ecologische voetafdruk is en of er dieren voor gesneuveld zijn”, zegt Udo Funke,

Organic Retail - december 2008

exhibitiemanager van Biofach. De textielhoek zal bezoeker en exposant in een loungy omgeving uitnodigen tot contacten. Volgens verschillende onderzoeken blijkt er een groeiende markt te zitten in de ecologische modewereld. Organic Exchange of Oakland, een Amerikaanse lobbygroep voor biologisch katoen, voorspelt een marktgroei van 583 miljoen in 2005 naar 2,5 miljard in 2008 en een verkoop van meer dan 100.000 ton biologisch katoen in 2010 of 4% van de totale omvang van verkocht katoen.

Ikea introduceert bio in Italië, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk De Zweedse keten van woonwarenhuizen Ikea heeft nu ook zijn eerste stappen gezet op de biomarkt. In zijn Italiaanse, Britse en Duitse vestigingen hebben klanten nu ook keuze uit een aantal biologische maaltijden.

Bij de Italiaanse vestigingen gaat het om een biomaaltijd voor kinderen en een biologisch broodje met biologische gekookte ham. In het Verenigd Koninkrijk gaat het om biologische soep met bijhorende biobroodjes, biopasta met saus op basis van biologische ingrediënten en biologische lunchpakketten voor kinderen. In Duitse Ikea-vestigingen is er elke maand een nieuw volwaardige biologische hoofdmaaltijd beschikbaar.

De keuze voor bio is volgens Tony Bowsher, Ikea Food Manager in het Verenigd Koninkrijk, perfect in lijn met de filosofie van Ikea: “We willen kwalitatief meubilair brengen met een goed design en met respect voor duurzaamheid. In onze restaurants willen we de best mogelijke voeding brengen die diezelfde waarden uitstraalt. Biovoeding past perfect in het plaatje.”

Amerikaanse bedrijven slaan handen in elkaar voor stevia

Stevia, een natuurlijke zoetstof die 200 keer zoeter is dan suiker, is in de USA en Europa niet erkend als een veilige voedingsstof en mag dus niet gebruikt worden in voedingsmiddelen. Daar willen enkele Amerikaanse bedrijven verandering in brengen. Ze slaan de handen in elkaar en vragen de GRAS-status (generally recognized as safe) aan bij het Amerikaanse FDA om hoog-kwalitatieve Stevia op de wereldmarkt voor zoetstoffen te kunnen brengen. GLG Life Tech Corporation heeft een samenwerking getekend met Weider Global Nutrition. De nieuwe onderneming, Sweet Naturals, hoopt de wereldmarkt te kunnen veroveren en van stevia een vaste waarde te maken. Terwijl GLG stevia-producten ontwikkelt en produceert, een taak die ze op de Chinese markt reeds uitvoert, zal Weider instaan voor de marketing van het product.

5

Organic News “Geen verschil tussen conventionele of biologische melk” Een Amerikaanse studie, onlangs gepubliceerd in het Journal of the American Dietetic Association, wijst uit dat er op vlak van kwaliteit, voedingswaarde en hormoongehalte geen verschil blijkt te zijn tussen conventionele melk, recombinant-bST-melk (conventionele Amerikaanse melk met synthetisch hormoon) en biologische melk. De drie typen melk werden elk veilig bevonden en gunstig voor de gezondheid van de consument. Het opzet van de studie was de creatie van een wetenschappelijke basis voor de gezondheidsclaims die verschillende melkverpakkingen doen.

De studie werd uitgevoerd door wetenschappers van Monsanto, producenten van recombinant-bST, en voedingsdeskundigen van de Universiteit van Pennsylvania. De wetenschappers verzamelden in oktober en november 2006 in 48 staten in de USA stalen van recombinant-bST-melk, recombinant-bST-vrije melk (zoals je ze standaard op de Europese markt vindt) en biologische melk. De melk werd vervolgens getest op kwaliteit, voedingswaarde en hormoongehalte.

Voor het meten van de kwaliteit werden het gehalte aan antibiotica en het aantal kiemgetallen als criteria gebruikt. Antibiotica troffen de wetenschappers in geen van de stalen aan. De kiemgetallen waren respectievelijk het laagst in de recombinant-bST-melk, de biologische melk en dan de bST-vrije melk.

De voedingswaarde werd bepaald aan de hand van gehalten van vet, lactose, eiwitdroge stof en vetvrije droge stof. Deze gehalten bleken voor de drie types melk quasi identiek. Alleen vond men meer eiwit terug in de biologische melk dan in de andere types.

Ook wat het hormoongehalte betrof kwamen er weinig verschillen bovendrijven. De drie melktypes bevatten weinig hormonen.

De wetenschappers concludeerden in hun studie dat er geen verschillen tussen conventionele melk of biologische melk te bespeuren waren en dat extra gezondheidsvoordelen dus onbestaande zijn.

Soil Association gelooft niet in impact economische malaise op biologische producten

De natuur als inspiratie.

Onze boerderij telt meer dan tweehonderd geiten, waarvan de rauwe melk onmiddellijk verwerkt wordt in onze kaasmakerij.

Dit snelle verwerkingsproces leidt tot een kwalitatief hoogstaand eindproduct.

In ons uitgebreide gamma vind je verse zachte kaasjes, aperitiefhapjes, voorgerechtjes, yoghurt, vaste en gerijpte kazen, Geta (een feta van geitenmelk), alsook natuurbûchettes die in allerlei gerechtjes kunnen verwerkt worden.

Biologische geitenboerderij ‘De Volle Maan’ Yshoute 70, B-9520 Sint-Lievens-Houtem, Tel & Fax 09 362 31 55 info@devollemaan.be, www.devollemaan.be

Hoewel verschillende producenten op een biologische melk-top onlangs klaagden over de dalende cijfers van het voorbije jaar en de eventuele link met de economische crisis, blijft Peter Melchett, voorzitter van de Britse biocertificeringsorganisatie The Soil Association, positief. Hij vindt dat de eventuele ondergang van de biologische markt door de huidige economische problemen fel opgeblazen werden in de media en dat er geen reden is om de moed te verliezen. Hij zegt zelfs dat de tekenen van de biologische boom alsmaar meer duidelijk zijn en dat niemand iets te vrezen heeft. Integendeel, consumenten blijven volgens hem belang hechten aan de kwaliteit en de ecologische voetafdruk van de producten die ze kopen. Het blijft dus belangrijk om de voordelen van biologische producten zo goed mogelijk te communiceren naar de consument, aldus Melchett.

Nieuwe trend in cosmetica heet fairtrade Organic Monitor voerde een onderzoek uit naar de nieuwe trend in de cosmetica: fairtrade. Cosmetica-producenten zoeken voor hun grondstoffen meer en meer naar sociaal verantwoorde leveranciers en gebruiken deze filosofie ook als marketingtool naar bewuste consumenten toe. De trend werd eerst gespot bij

Organic Retail - december 2008

producenten van natuurlijke en biologische cosmetica, maar door de crossover van natuurlijke cosmetica naar de mainstream markt begint het fenomeen ook in de mainstream winkels op te duiken. De grootste fairtrade cosmeticamarkt bevindt zich in Frankrijk.

Organic Monitor voorspelt dat het aandeel van fairtrade grondstoffen in natuurlijke cosmeticaproducten in de toekomst zeker zal stijgen, mede ook door een groeiend aanbod aan gecertificeerde fairtrade grondstoffen.

In de marge vermeldt Organic Monitor dat de Europese markt voor biologische en natuurlijke cosmetica voor het eerst de Amerikaanse markt overtreft qua omzet met meer dan 2 miljard. Aan de basis hiervan liggen de groeiende Europese vraag naar milieuvriendelijke producten en de instroom van deze producten in de mainstream markt.

Nederland ‘Vegetarisch’ wordt ‘meat free’ bij GoodBite

President Obama kiest voor bio De Nederlandse vleesvervangerproducent Schouten Europe, fabrikant van GoodBite producten vervangt de benaming ‘vegetarisch’ op zijn verpakkingen naar ‘meat free’. Schouten vindt deze benaming internationaler en hoopt op deze manier ook bij mensen die af en toe vleesloos willen eten tov fulltime vegetariërs aan populariteit te winnen. De term ‘vegetarisch’ dekt volgens hen in dat geval de lading niet. GoodBite gaat hiermee in op de trend van vleesverlaters, die af en toe een vleesloze dag inschakelen om te ‘ontgiften’ of om een kleinere voedselvoetafdruk te veroorzaken.

Bedrijfscatering beste markt voor biologische fairtrade producten Amerika maakt zich op voor een nieuw ambtstermijn met een nieuwe president die bovendien fan is van biologische producten. De keuze van Obama voor biologische ice tea en rucola werd ons duidelijk gemaakt door zijn tegenspeler McCain, die suggereerde dat de eerste zwarte president zich gedraagt als een pretentieuze celibrity die biologische thee eist. Meteen maakte McCain ook duidelijk wat zijn visie is op de biologische markt: een markt vol producten voor mensen die zich beter voelen dan anderen. Ook de toekomstige First Lady Michelle Obama gaf al te kennen veel aandacht te besteden aan gezonde, evenwichtige voeding en bij voorkeur ook voor biologische producten te kiezen.

De uitkomst van de verkiezingen betekent dan ook een grote opluchting en een hoopgevend signaal voor biologisch producerend en consumerend Amerika.

In Obama’s verkiezingsplan werd immers gewag gemaakt van zijn openlijke steun aan de biologische markt in de USA: “De nichemarkt die de biologische markt is, biedt mogelijkheden voor beginnende boeren omdat gespecialiseerde productie vaak meer beleid en arbeid vergt dan kapitaal. Om de continuerende groei van duurzame alternatieve landbouw te steunen, zal Barack Obama de subsidiering van het National Organic Certification Cost-Share Program vergroten om boeren te helpen met het opbrengen van de kosten voor biologische certificatie. Hij zal tevens de verzekeringstarieven voor voedselgewassen van het Amerikaanse ministerie van Landbouw herzien, zodat biologische boeren en er niet langer door benadeeld worden."

Stichting Fairbites, een fabrikant van biologische fairtrade producten ging bij het marktonderzoeksbdrijf Wageningen UR te rade met de vraag langs welk kanaal zij hun producten het best konden afzetten om ze te introduceren bij een jong volwassen publiek. Aangezien de producten een aandachtige omgeving nodig hebben, bleken de bedrijfscatering en de schoolkantines de beste oplossing. Wageningen UR voorspelt een opkomst van bio en fairtrade in bedrijfscatering, aangezien het Rijk zelf vastgesteld heeft om vanaf 2010 duurzame voeding in te kopen. Deze voortrekkersrol zal de bedrijfscatering aanzetten om eveneens op de bioboot te springen, dus in deze sector zijn contracten op korte termijn niet ondenkbaar. Stichting Fairbites stelde de mogelijkheid van verkoop via tankstations voorop, maar dat bleek geen goede keuze aangezien tankstations meestal kiezen voor A-merken en de marketing in tankstations een erg arbeidsintensieve aangelegenheid is. Scholen daarentegen bieden echter wel een goede afzetmarkt voor jong volwassenen. Wageningen UR raadt Fairbites bovendien aan om ook bewerkte producten in het gamma op te nemen om zich te onderscheiden. Bovendien bezitten fruitsalades en foodbars een sterke toegevoegde waarde en biedt dat ruimte in de vastlegging van de prijs.

7

Oxfam Fairtrade is hét merk voor voedingsproducten van eerlijke handel. Met respect voor mens én milieu.

oft.be

Handel, uit respect.

Oxfam Fairtrade in jouw assortiment?

Neem contact op met Martine.vanderhaegen@oft.be +32 (0)9 218 88 99

Noord Amerika’s best verkochte merk kruidenthee met Farmacopee* kwaliteit.

Sinds 1974 Rode Zonnehoed (Echinacea purpurea)

• Klinisch getest • Biologische ingrediënten • Farmacopee kwaliteit * Veel landen publiceren een Farmacopee, een officieel handboek met standaardeisen waaraan alle medicinale ingrediënten, inclusief kruiden, moeten voldoen. Traditional Herbals® voldoet aan deze eisen voor kwaliteit, werkzaamheid, oorsprong en samenstelling.

Traditional Herbals® www.TraditionalMedicinals.com Exclusief gedistribueerd door Natudis.

De biologische rode zonnehoed is geteeld in de U.S.A.

Organic Retail - december 2008

“Omzet biologische producten kan vervijfvoudigen” Peter Jens, de nieuwe voorzitter van Biologica, de Nederlandse ketenorganisatie voor biologische landbouw en voeding, heeft grootse plannen met de biologische sector. Hij sluit de mogelijkheid niet uit dat de omzet van biologische producten in 3 jaar tijd kan vervijfvoudigen. Hij mikt op een verhoging van het omzetaandeel van biologische producten ten opzichte van de totale voedingsomzet van 2% naar 10%.

Jens meent immers dat de economische crisis voor de biologische sector immers een zege kan betekenen in plaats van een gesel.

Hij oppert voor een verhoging van de marges voor de bioboer, aangezien deze een product biedt dat minder duur is op vlak van maatschappelijke kosten. Hij denkt daarvoor aan een aparte munteenheid voor de landbouw, waarmee niet gespeculeerd kan worden en die onder de volledige verantwoordelijkheid van de overheid valt. Dit zou de financieringslasten van de bioboer, die soms tot 30% à 50% oplopen, doen dalen. Jens baseert zich voor dit voorstel op een bestaand systeem in Zwiterland. Ook de Belgische econoom Bernard Lietaer, gangmaker van de Europese munt, staat achter dit systeem.

Derrick Nelleman wil biologische wijn naar een breder publiek brengen en hiermee de markt voor biologische en fairtrade producten vergroten en het concept duurzaam ondernemen mee helpen lanceren.

Het resultaat is een documentaire met prachtige beelden en een soundtrack van de hand van de Nederlandse saxofoniste Candy Dulfer en Thomas Bank. Zij gaven hun stukken voor de film de naam Oda al Viño. Een voorsmaakje krijg je worden op www.kissedbythegrape.com.

Eerste biologische cafetaria geopend

‘Kissed By The Grape’: documentaire film over biologische wijn

‘Natuurlijk Smullen’, de eerste Nederlandse biologische cafetaria, opende op 11 oktober zijn deuren. ‘Natuurlijk Smullen’ brengt snacks, belegde broodjes, friet en drank met een biologische afkomst.

De cafetaria wil de aandacht vestigen op de fouten van de huidige samenleving, die ons wel eens onze planeten zouden kunnen kosten.

Absolute topper in het assortiment zijn de biologische frietjes die als ‘warme broodjes’ over de toonbank gaan. ‘Natuurlijk smullen’ is gelegen in de Jan Van Galenstraat in Amsterdam en is alle dagen, behalve op maandag, open tussen 11u30 en 22u.

Op vrijdag 21 oktober 2008 ging de wijndocumentaire ‘Kissed By The Grape’ in première in Amsterdam. De documentaire neemt de kijker mee in de wereld van biologische wijngaarden in Spanje, Italië en Chili. De samenwerking tussen documentairemaker Fred Van Dijk en importeur van biologische wijnen Lovian B.V. wil met de DVD niet alleen de wijnprofessionals bereiken, maar ook en zeker de steeds meer kritische en bewust wordende consument die meer wil weten over waar het voedsel in zijn karretje vandaan komt.

FRANKRIJK Franse overheid wil biosector extra ondersteunen De Frans landbouwminister Michel Barnier kondigde in september nieuwe maatregelen aan voor de biologische landbouw. Hij wil in zijn landbouwbeleid meer aandacht besteden aan de specifieke behoeften van de biologische landbouwers, ondermeer via extra middelen voor de wetenschappelijke onderzoekprogramma’s rond bio.

Ook komen er specifieke ontwikkelingsprogramma’s voor de biologische landbouw. De diverse takken van de biolandbouw in Frankrijk zullen via verschillende wegen extra ondersteund worden.

Zo krijgt Agence Bio, de organisatie die de biosector in Frankrijk promoot, extra middelen (15 miljoen verdeeld over vijf jaar). Ook gaan er specifieke subsidies naar de agro-industrie voor ontwikkelingen rond bio. De belangrijkste ondersteuning voor de biosector komt uit de grootkeukens van de Franse overheid. Zo moeten 20% van alle ingrediënten in de Franse overheidskeukens (scholen, cafetaria’s van ministeries…) tegen 2012 van biologische oorsprong zijn.

9

Organic News Met dit doel voor ogen mikt de minister op een verdriedubbeling van het biolandbouwareaal tegen dat jaar. In deze optiek wordt ook het maximumbedrag voor de financiële ondersteuning van conversie naar bio geschrapt. Deze laatste maatregel lijkt cruciaal gezien de omschakeling naar biolandbouw in Frankrijk sinds 2003 vertraagt, net op een moment dat de vraag op de markt een explosieve groei kent (zie ook Organic Retail 2).

Bio in de Franse grootkeukens: stand van zaken Agence Bio presenteert zijn eerste cijfers over de aanwezigheid van bio in de Franse grootkeukens. In 2007 werd het aantal biomaaltijden op jaarbasis op 10 miljoen geschat. In 2006 was dit nog zes miljoen: bio zit dus sterk in de lift in de Franse grootkeukens. Wanneer men deze cijfers echter in het licht van de cijfers van de totale grootkeukenmarkt in Frankrijk plaatst, ziet men dat deze aantallen heel relatief zijn: bio zou in 2007 een marktaandeel gehad hebben van 0,2%. Het gebruik van bio in de grootkeuken is vooral een lokale keuze in eigen beheer: negen van de tien miljoen biologische maaltijden zijn bereid in de eigen keukens van de cafetaria. Nochtans kent het aantal biologische maaltijden dat extern bij een biotraiteur bereid en aangekocht wordt, een sterke groei.

Agence Bio kwam ook op de proppen met een lijst van biologische ingrediënten in volgorde van belangrijkheid: fruit en groenten op één, gevolgd door vlees, brood en melkproducten.

Biowijnsector verzamelt eind januari in Montpellier voor Millesime Bio

De 16de editie van Millesime Bio, de internationale vakbeurs voor de biowijn, vindt dit jaar plaats in het Zuid-Franse Montpellier op 26, 27 en 28 januari. Voor deze editie worden meer dan 300 exposanten uit de

Kruidenbier - Une bière aux épices

wijnbouw- en handel verwacht. Tweederde van deze exposanten is afkomstig uit Frankrijk, een derde komt uit het buitenland (Europa, Argentinië, Zuid-Afrika, Australië, Chili, Nieuw-Zeeland).

Bureau Véritas verstevigt zijn positie op de Franse biocertificatie Bureau Véritas, moederbedrijf achter het Franse biologisch certificeringsorganisme Qualité France, heeft Ulase, het certificeringsbedrijf uit de Drôme overgenomen. Ulase dat19 mensen tewerkstelt speelt een heel belangrijke voor de biologische certificering in het Zuiden van Frankrijk en staat in voor de controle bij ruim 600 biologische producenten.

Terre de Liens ondersteunt biolandbouw Waarom zouden de klanten van biowinkels niet financieel kunnen bijdragen aan de oprichting van biologische landbouwbedrijven ? In Frankrijk gebeurt dit al vijf jaar. De organisatie ‘Terre de Liens’ staat landbouwbedrijven bij die investeren in ecologische en duurzame teelt en/of sociale projecten opzetten. Na vijf jaar verzamelde Terre des Liens 1 miljoen euro kapitaal verzameld door 200 aandeelhouders, waarvan de meerderheid particulier zijn. Er worden momenteel 8 projecten ondersteund. Tien andere projecten worden momenteel voorbereid. Momenteel loopt er een campagne in de Franse Biocoopwinkels om nieuwe aandeelhouders aan te trekken. Met deze campagne hoopt Terre de Liens een extra 3 miljoen euro te verzamelen tegen eind april 2009. Séverine Grosjean van Terre de Liens is hoopvol dat dit objectief ook gehaald wordt en benadrukt het belang van de biologische teelt in de projecten: “We stellen vast dat het elk jaar moeilijker wordt om te starten met duurzame en biologische landbouw door de stijgende grondprijzen. Terre de Liens kan daar dus een belangrijke steun bieden. Bij de meeste projecten gaat het om biologische of biodynamische teelt in diverse domeinen: graanteelt, wijnbouw, veeteelt, groententeelt…” Bij Biocoop hoopt men dat hun steun aan Terre de Liens bijdraagt aan de toekomst van een milieuvriendelijke landbouw en dat het ook zorgt voor extra aanvoer van biologische producten – mede door de toenemende vraag naar bioproducten in de winkel.

Zie ook www.terredeliens.org.

Jessenhofke Belgian Triple beer of 8.0% Alc. Vol.

( +32 11-25 56 99 ı 7 +32 70 - 42 14 23

www.jessenhofke.be ı beer@jessenhofke.be Jessenhofstraat 8 ı B-3511 Kuringen-Hasselt

Organic Retail - december 2008

België 8 op 10 Vlaamse bioboeren tevreden over keuze voor bio 79% van de Vlaamse biologische landbouwers is tevreden met de keuze voor bio. Slechts twee procent zegt niet tevreden te zijn. Dat blijkt uit een enquête van BioForum Vlaanderen. 72 van de 230 bioboeren in Vlaanderen namen deel aan de bevraging. De belangrijkste reden voor de tevredenheid is de voldoening die geput wordt uit de gehanteerde landbouwmethode. Slechts voor 21% van de bedrijven zorgde de omschakeling naar bio voor achteruitgang op financieel vlak.

30% van de respondenten stelt dat in de eerste plaats de biologische productiemethode hen tot tevredenheid stemt. Andere factoren die als hoofdreden voor de tevredenheid aangestipt worden, zijn de kwaliteit van de producten (21%) en de eigen gezondheid (20%). Voor 14% van de bioboeren is de erkenning van anderen voor hun werk een belangrijke steun en 8% schuift zijn inkomen naar voren.

per portie verpakt, zodat doseren makkelijk wordt.

Brunehaut: drie nieuwe biologische bieren De Brouwerij van Brunehaut (regio Doornik), gesticht in 1890, lanceert een volledig nieuw gamma biologische bieren.

Het gaat om drie bieren van hoge fermentatie en nagisting op fles gebrouwen volgens de rijke tradities van de Belgische streekbieren.

In het aanbod: - Een witbier op basis van mout en biologisch gist (5% Vol.) - Een blond bier puur mout (6,5 % Vol.) - Een amberkleurig bier op basis van drie verschillende soorten mout (6,5% Vol.)

Net als in elke andere sector zijn er bedrijven die een goed inkomen halen en andere bij wie het slechter gaat. 48% verklaart eerder tevreden (42%) of erg tevreden (6%) te zijn met zijn inkomen. 68% verklaart overigens een gelijk inkomen te hebben met de periode voor de omschakeling (26%) of er licht op vooruit te zijn gegaan (42%). Voor 12% van de ondervraagden leverde de stap naar bio zelfs een groot financieel voordeel op. Slechts een vijfde van de biobedrijven merkte een lichte (14%) of sterke (7%) achteruitgang.

Deze biologische bieren zijn momenteel beschikbaar in flessen van 33 cl en binnenkort ook in grote flessen van 75 cl.

NIEUWE PRODUCTEN Nieuw gamma glutenvrije noodles van Terrasana

Weleda geschenkpakketten: de wereld in een doos

Door de toenemende aandacht voor glutenintolerantie (coeliakie) ontdekken steeds meer mensen dat zij gluten slecht of helemaal niet kunnen verdragen. Om in te spelen op deze vraag ontwikkelen steeds meer fabrikanten lekkere glutenvrije producten die het leven van een coeliakie patiënt wat dragelijker maken.

Ook Terrasana brengt nu 6 verschillende biologische, glutenvrije noodles op de markt. De klant heeft de keuze tussen bruine rijstnoodles, noodles van Thaïse rijst, zwarte rijstnoodles, bruine rijstnoodles met pompoen en gember, bruine rijstnoodles met wakamé of boekweitnoodles met zoete aardappel. De noodles zitten

Weleda stond eerder al bekend om zijn geschenkpakketten. Dit jaar maakt Weleda het mogelijk om de wereld te schenken. Het nieuwe Wereldgeschenk-pakket bestaat uit miniversies van gekende Weleda-producten, met fairtrade ingrediënten uit alle hoeken van de wereld. Iris uit Toscane, arnica uit de Vogezen en de Karpaten, rathania uit de Andes, calendula uit Duitsland, citrus uit Sicilië, lavendel uit Moldavië en wilde rozen uit Turkije.

Deze producten geven een eerste indruk van de wijde variëteit van het gamma van Weleda. Met het pakket kan de klant het gezicht verzorgen, masseren, de tanden poetsen, zich wassen, de handen verzorgen en heerlijk ontspannen.

11

Organic News Verder kunnen Weleda-fans ook een douchepakket cadeau doen.

Het pakket bevat 5 verschillende doucheproducten voor elk moment van de dag en elke gemoedstoestand. Lavendel om te ontspannen, citrus om te verfrissen,…

En tenslotte is er een pakket voor mensen die hun liefde willen betuigen. De Liefde Geschenkdoos bevat 4 producten uit het rozen-gamma van Weleda en het boek ‘Liefde is gezond’ dat verschillende thema’s rond liefde aanraakt: van het lichamelijke over de geschiedenis tot tips om de liefde levend te houden.

Nieuwe display voor Coffeebreak chocolade De biologische en fairtrade chocolade van Coffeebreak kende een groot succes op Vitasana. Meer dan 100 winkeliers plaatsten meteen een bestelling van de nieuwe, handige display.

Het bioassortiment van Coffeebreak wordt in België verdeeld door Hygiena, in Nederland is de verdeler De Nieuwe Band.

Annonce Bio Fairtrade 1-4#741CC

W

NE

4/11/08

15:33

Page 1

Belgische chocolade 100 % Bio + Fairtrade

www.coffeebreak.be

•

Contact : Guy Desseaux k 1 0032 2 351 55 55

Witsenburg: Wild & More wilde aardbeiennectar bekroond als beste sapproduct De Servische bioproducent Wild & More en het Nederlandse Witsenburg Natural Products brachten dit jaar een nieuwe wilde aardbeiennectar op de markt, gemaakt van echte wilde aardbeien uit natuurgebieden. Dit nieuwe product kaapte tijdens de World Juice Innovation Awards meteen de prijs van beste en lekkerste sapproduct van 2008 weg.

De aardbeien worden met de hand geplukt in Kopaonic, Servië. Er gaan 500 wilde aardbeitjes in een halve liter nectar. De natuurlijke zoetheid wordt benadrukt door de toevoeging van een kleine hoeveelheid natuurlijke rietsuiker. Tijdens de oogst ziet men er nauwlettend op toe dat er geen schade wordt veroorzaakt aan de natuur. Voor de bevolking in de buurt vormt de oogst een welkome bron van inkomsten. De aardbeiennectar kan als verfijnde dorstlesser gedronken worden of als ingrediënt in een dressing of cocktail.

Publireportage

Organic Retail - december 2008

Oogstseizoen bij Côteaux Nantais Bij Côteaux Nantais is elke appel een oogappel…

Men zal in de gangbare fruitteelt altijd wel hogere tonnages per hectare halen, maar wie denkt daaraan op het moment dat hij zijn tanden in een biologische appel of peer zet? Op het vlak van ‘smaak per appel’ of ‘toegevoegde warmte eerder dan toegevoegde waarde’ bewijst de Franse biofruitteler Côteaux Nantais de unieke meerwaarde van de biodynamische landbouw.

In volle oogstperiode trokken wij erheen om er te praten en te proeven.

Lange traditie De plantages van Côteaux Nantais bevinden zich in de omgeving van Vertou, aan de rand van Nantes (West-Frankrijk), in een prachtige omgeving waar ondermeer ook wijn geteeld wordt. De boomgaard werd meer dan zestig jaar geleden gecreëerd en vanaf het begin legde men zich toe op appelen en peren. In de jaren ’80 besloot de toenmalige eigenaar om over te schakelen op biologische fruitteelt. Dat gebeurde met wisselend succes: ziekten en parasieten, hagel of vorst leidden tijdens sommige jaren tot aanzienlijk kleinere oogsten. Eind jaren ’90 neemt de reeds in andere sectoren gelouterde zakenman Benoît Van Ossel het bedrijf over. Zijn bedoelingen zijn duidelijk en eerbaar: het bedrijf moet rendabel blijven, in staat zijn verder te groeien en daar mag het menselijke aspect onder geen beding onder lijden. Benoît Van Ossel: “Ik was al enige tijd op zoek naar een nieuwe uitdaging, maar dan één die mij dichter bij de natuur bracht.

Als zoon van een familie met wortels in de landbouw, leek dit mij de ideale uitdaging. Enkele jaren voor ik bij Côteaux Nantais terechtkwam had ik in opdracht van de toenmalige eigenaar al een rentabiliteitsstudie gedaan voor Côteaux Nantais. Daaruit was vooral gebleken dat men moest streven naar een meer divers aanbod vers biologisch fruit, dat we de verkoop van ons fruit terug in eigen handen moesten nemen en een constante aanvoer van verwerkte producten (vruchtensap, cider, compote…) voor de biowinkel garanderen. Dat was tot dan niet het geval omdat men enkel verwerkte producten produceerde als er voldoende overbleef van de oogst die voor de versmarkt bestemd was. Die constante beschikbaarheid van verwerkte producten was echter van essentieel belang: om een sterkere positie te verkrijgen in de biowinkels maar vooral ook als risicospreiding.

In geval van mislukte oogsten konden we ons dan toeleggen op de verwerking van bij collega’s ingekocht fruit.”

13

Publireportage

Côteaux Nantais: ruim aanbod vers en verpakt fruit De diversiteit in de plantages van Côteaux Nantais is eigen aan de biodynamische teelt en resulteert ook in een bijzonder divers aanbod voor de winkelier en de horeca: Meer dan dertig appelsoorten 6 peersoorten – Kiwi’s – Pruimen – Aardbeien – Kweeperen Verwerkt fruit Vruchtensappen (gewoon en bruisend) – Nectarsappen – Appelcider – Appelazijn – Vruchtencompotes Vruchtenjam

Op de nieuwe plantage zal, zoals steeds in de biodynamische fruitteelt, een hele reeks fruitsoorten en -variëteiten gekweekt worden.

We moeten echter nog enige tijd geduld oefenen: “De aanleg ronden we midden volgend jaar af. Het zal echter nog enkele jaren duren vooraleer men fruit van deze plantage in de biowinkel zal aantreffen.

Dat kost nu eenmaal tijd.”

Kennis “Ik besefte toen al meteen dat het succes van deze onderneming afhing van de kennis van de betrokken mensen. Het was snel duidelijk dat er een enorme kennis van biologische teelt aanwezig was. ”, vertelt Benoît Van Ossel. Daarom werd een soort van triumviraat gevormd met Michel Delhommeau (zoon van de oorspronkelijke eigenaar) en Robert Dugast, specialist in de biodynamische fruitteelt. Het is die laatste die ons gaat rondleiden in de boomgaarden van Côteaux Nantais. Maar eerst neemt Robert ons nog mee naar de recent aangekochte percelen die momenteel in ombouw zijn en binnen afzienbare tijd de afzet van Côteaux Nantais zullen verhogen. Op het nieuwe domein (36 hectaren waarvan 30 voorbehouden voor plantages) wordt trouwens ook een bezoekerscentrum gebouwd. En dat was een noodzaak: “We krijgen nu al heel wat bezoekers over de vloer, collega-fruittelers maar evenzeer scholen, of andere particulieren die geïnteresseerd zijn. Eens het bezoekerscentrum klaar is, zullen we hen ook beter kunnen ontvangen.”

Vervolgens nemen we de wagen en rijden we naar een van de andere boomgaarden. De boomgaarden van Côteaux Nantais liggen immers als een lappendeken verspreid in de omgeving van Vertou. “Dat is historisch zo gegroeid en biedt ook qua teelt voordelen omdat ziekten of parasieten zich dan niet zo gauw overzetten.”

Côteaux Nantais is zonder twijfel één van de toonaangevende (biologische) appeltelers in Europa. Met ruim dertig verschillende soorten appels presenteert men zich als appelspecialist. Maar daar houdt het niet bij op: ook peren (vijf variëteiten), kiwi’s, pruimen, aardbeien en kweeperen worden er geteeld. “Diversiteit is normaal in de biologische landbouw, maar het klopt dat ons aanbod bijzonder divers is.” Om tot een aanbod van meer dan dertig appelsoorten te komen doet men aan kruising van appelsoorten, maar put men ook heel veel uit het verleden. “Er zijn heel wat appelsoorten die nauwelijks nog gekweekt worden door gangbare telers, maar die toch heel waardevol zijn.

Niet enkel qua smaak zijn ze een verrijking.

Organic Retail - december 2008

Côteaux Nantais: 92 hectaren fruit op 5 plantages Côteaux Nantais telt vijf plantages goed voor 92 hectaren.

Carquefou: Thouaré: Vieillevigne: La Planche: Remouillé:

12 hectaren 8 hectaren 17 hectaren 23 hectaren 30 hectaren

Côteaux Nantais is met meer dan 30 verschillende appelsoorten een van de toonaangevende biodynamische appeltelers in Europa.

Ze blijken qua teelt van nature ook over een goede weerstand te beschikken en lenen zich zo uitstekend voor de biodynamische teelt. De komende jaren willen we nog meer van die oude, vergeten appel- en peervariëteiten tot leven wekken.” Een voorbeeld van een succesvolle herintroductie is de oude Patte de Loup appelsoort, een smaakvolle appel bovendien die door zijn ‘wolvenklauwachtige’ inkerving heel herkenbaar is.

Demeter Côteaux Nantais is in Frankrijk al meer dan dertig jaar een begrip als biologische fruitteler. Ruim tien jaar geleden schakelde men om naar biodynamische teelt volgens de Demeter principes. Robert Dugast: “Die keuze maakten we omdat we geloven dat dit de allerbeste optie is voor mens, milieu en uiteraard de fruitkwaliteit.” De uitwisseling van kennis met andere Demeter fruittelers in Europa is van grote waarde: “Tweemaal per jaar komen we samen om overleg te plegen en te leren van elkaar. We doen ook samen aan research en bij problemen wordt er contact genomen met collega’s in andere landen.

Zo leren we van elkaars successen en mislukkingen.”

“Côteaux Nantais heeft zijn eigen humus maar doet voor zijn bemesting een beroep op de biodynamische preparaten op basis van dierlijke mest en koehorens van Demeter. Met aanvulling van het gedynamiseerd water zorgt dit voor een betere en diepgaandere wortelontwikkeling voor onze fruitbomen. Daardoor behoeven ze minder water en zijn ze ook beter bestand tegen stormwinden. De Atlantische Oceaan is hier niet zo veraf en toch doorstaan onze bomen de stormen beter dan deze in gangbare plantages die nochtans dieper in het binnenland liggen.”, zegt Robert Dugast trots.

In tegenstelling tot de algemene biodynamische principes is er geen vee aanwezig op de plantage van Côteaux Nantais. “We kozen voor wilde begroeiing rond onze fruitbomen om zo de aanwezigheid van nuttige predatoren (lieveheersbeestjes en zweefvliegen) te stimuleren.

Met veeteelt zou dit nog moeilijk lukken.”, verklaart Robert.

Superieure grondkwaliteit biedt nog andere voordelen, naast een lager waterverbruik en een betere weerstand tegen windstoten: “Door het lagere watergehalte in het fruit krijg je rijkere, zoetere smaken.

Ook hebben wij hier minder last van gronderosie: we moeten namelijk minder water sproeien en dus spoelt er ook minder vruchtbare grond weg. We winnen dus drie keer: minder waterverbruik, minder gronderosie en meer smaak!”

Met volle overtuiging spreekt Robert Dugast over de biodynamische fruitteelt: “Alles draait hier rond evenwicht en het zo gezond mogelijk maken van de bomen of de gewassen. Zo beschermen we onze bomen beter tegen ziekte, parasietaanvallen, koude, vorst, droogte…

Wanneer ons fruit groeit in perfect evenwichtige omstandigheden zal het zich zelf kunnen verweren tegen aanvallen van buitenaf.

Net zoals een gezonde mens die zichzelf verzorgt en zich goed voedt.

Mijn collega’s en ik stellen dan ook alles in het werk om onze plantage zo gezond mogelijk te houden. Eigenlijk zijn we er dag en nacht mee bezig.”

Ondergrond “Alles begint bij het microbieel leven in de ondergrond: bacteriën, schimmels, insecten en aardwormen zijn cruciaal voor de vruchtbaarheid van de grond.”

15

Publireportage het fruit. “Zo kunnen we nog efficiënter werken en ons aanbod verwerkte fruitproducten verder uitbreiden. Dit wordt begin 2009 gebouwd en moet midden volgend jaar van start gaan.”

Toegevoegde warmte Naast de zakelijke groeiambities verliest men bij Côteaux Nantais ook het menselijke niet uit het oog. Benoît vertelt hoe de Demeter-principes de gang van zaken op het bedrijf mede bepalen.“Ontplooiing en ontwikkeling staan samen met verantwoordelijkheid centraal in ons bedrijf en zorgt mede voor succes.

Onze mensen krijgen een zekere mate van zelfstandigheid, wat er voor zorgt dat ze zich meer betrokken voelen bij de gang van zaken in de boomgaarden.

Fotosynthese Het succesrecept van de biodynamische teelt ligt niet enkel ondergronds, vertelt Robert Dugast: “Demeter levert ons ook een kiezelpreparaat die silicium uit koehoorns bevat. Die witte deeltjes die op de bladen van de fruitbomen liggen zorgen voor een betere fotosynthese op regenachtige dagen. Daardoor komt er meer stikstof in de grond terecht en krijg je een natuurlijke bemesting van de ondergrond.”

Observatie Een goede bemesting van de ondergrond en alle nodige zorgen volstaan echter niet. Er moet gewoon dagdagelijks naar de bomen en struiken gekeken worden. Door onze jarenlange ervaring zien we snel of nieuwe scheuten op bomen goed groeien en merken we het ook als het evenwicht dreigt verloren te gaan. Bij Côteaux Nantais is elke medewerker verantwoordelijk voor een bepaald gedeelte van de boomgaarden. Zij zijn er dagdagelijks mee bezig en overleggen over hun bevindingen met Robert die alles coördineert. Robert Dugast beschikt bovendien over een computer die tal van data verzamelt en ook het weer in de komende uren gedetailleerd voorspelt.

Verdere uitbouw Ondertussen zijn we terug van ons bezoek aan de boomgaarden en praten we verder met Benoît Van Ossel. Vol enthousiasme haalt hij de plannen van een nieuw te bouwen productie-eenheid boven. Die komt op de nabijgelegen fruitveiling en bestaat uit een aantal grote koelruimtes en een ruime hal voor de onmiddellijke verwerking van

Die betrokkenheid zie je vooral tijdens crisisomstandigheden. Als er nachtvorst dreigt is iedereen present om desnoods de hele nacht door te werken en zo te vermijden dat de bloesems beschadigd raken.”

Daarnaast speelt Côteaux Nantais ook zijn rol naar de gemeenschap toe. Schoolkinderen, maar ook vele volwassenen worden met het nodige enthousiasme onthaald op de domeinen. “Een uitgelezen kans om kinderen en volwassenen warm te maken voor de biologische teelt.” Côteaux Nantais denkt echter ook aan de minderbedeelden in de samenleving: ieder jaar komen mensen met een handicap georganiseerd meewerken aan de fruitteelt. “De andersvaliden komen fruit verzamelen en mogen het vervolgens zelf verwerken tot sap of compote. Je ziet hen echt opleven van dit gebeuren.” Côteaux Nantais biedt ook sociaal achtergestelden en probleemjongeren kansen: “We geven hen een job in het bedrijf, vooral omdat we geloven dat dit de beste manier is om hen op het juiste pad te krijgen.”

Al deze inspanningen passen perfect in de filosofie van Côteaux Nantais en in ruimer perspectief, ook in die van de biodynamie: men wil in de eerste plaats heel lekker fruit maken en dat moet bovendien ook op een menselijke en warme manier gebeuren. Fruit eten van Côteaux Nantais moet een plezier zijn en dat hangt af van kwaliteit en smaak. En voor wie werkt of samenwerkt met Côteaux Nantais geldt hetzelfde: het moet positief, kwalitatief en sociaal zijn.

Benoît Van Ossel vat het perfect samen: “Bij ons draait het niet om toegevoegde waarde creëren, maar vooral om toegevoegde warmte creëren.”

Publireportage

Organic Retail - december 2008

Natuurvoedingswinkels lanceren 2Bio!

“Een sterk merk exclusief voor natuurvoedingswinkels”

Een select groepje natuurwinkels uit Vlaanderen en Wallonië lanceert in hun assortiment een nieuw nationaal merk: ‘2Bio’. 2Bio is exclusief voor de natuurvoedingswinkels in België en groepeert een aantal voedingsproducten. De bedoeling is om een merk te creëren met hoogstaande biologische voedingswaren waarvan natuurvoedingswinkels zeker zijn dat het nooit in andere kanalen (harddiscounters) te koop wordt aangeboden. Een soort huismerk, dat een sterke reputatie opbouwt bij de consument en de klantentrouw moet bevorderen. professionalisering en een imagoversterking in onze boeiende sector.

100 referenties ?

Met de creatie van 2Bio wordt een ambitieus project gestart : 2Bio moet op midellange termijn uitgroeien tot een kwaliteitsreferentie dat zijn mannetje staat naast andere topmerken in de biowinkel. Begin december zullen de eerste 2Bio producten beschikbaar zijn. Het gaat hier om een 25-tal productreferenties: droogwaren zoals sauzen, deegwaren, vruchtensappen en oliën, maar ook al enkele verse producten zoals vegetarische vleesvervangers (tofu, seitan, …), yoghurt en kruidenkaas.

Werkbare marges Om op lange termijn te kunnen werken wordt een geschikt samenwerkingsverband op poten gezet dat ervoor kan zorgen dat het eindproduct een zo kort mogelijk traject aflegt. Naast het kwalitatieve aspect zal 2Bio gekenmerkt worden door een werkbare, gezonde en eerlijke prijzenstructuur voor zowel consument, winkelier als distributeur.

Een gezonde sector die in de lift zit moet immers waken over een gezonde economische politiek voor elke schakel, zeker in tijden dat de economie iets minder goed draait.

Deze natuurvoedingswinkels riepen voor dit uitdagend initiatief de logistieke hulp in van hun distributeur Biofresh, die momenteel reeds een compleet aanbod van droogwaren, verswaren en groenten en fruit heeft.

De zelfstandige detailhandel creëert op die manier een duidelijke meerwaarde en kan de nodige productinformatie van de bron af meegeven aan zijn klanten in de winkel. Dit gebeurt met een weliswaar beperkt aanbod van producten die als een soort ‘private label’ voor de natuurvoedingswinkel door het leven gaat en een imago zal hebben zoals de ervaren winkeliers dit beslissen.

De bedoeling is in ieder geval om de natuurvoedingswinkelier voor elk 2Bio-product een werkbare marge te garanderen, die in overeenstemming is met het traject en de eigen inspanning.

Betere marges bieden de natuurvoedingswinkeluitbaters meer ademruimte om de immer noodzakelijke investeringen te kunnen realiseren en zodoende in hun winkel de biologische producten beter te presenteren, en dus nog meer te verkopen. Daar worden zowel winkelier, consument als producent beter van, en het zorgt tevens voor verdere

Vertrouwde afkomst Voor de 2bio-producten gaat Biofresh dus ook een samenwerking aan met een hele reeks bekende producenten van biologische producten. Voor de sourcing van de betere producenten wordt met andere woorden beroep gedaan op Biofresh, dat ook de voorraadbehandeling en de algemene logistiek mag verzorgen voor 2Bio. Biofresh kijkt uiteraard bij de specialisten in de markt, en kan zodoende een groep producten samenstellen die tot de absolute top behoren met een zo klein mogelijke ketting.

De referenties van de producenten zullen indien nuttig voor de consument steeds vermeld staan op het etiket. Zo kan de klant thuis even de website opsnorren en de achtergrond van deze producent bekijken. Vandaar ook: 2Bio, to bio!

Wilt u als winkelier meer informatie over de distributie van 2Bio? U kan terecht bij Biofresh: +32(0)9 280 78 20 Contactpersoon: Ludo Peeters ludo.peeters@biofresh.be

17

Dieet

> Rauwe Voeding

Rauw is meer

Rauwveganisme aan de basis van nieuwe productcategorie

Sinds enige tijd waait er een nieuwe trend over uit Amerika: het rauwveganisme. Deze levenswijze is er één die gestoeld is op de voordelen van rauwe, biologische groenten en fruit, supervoeding, gekiemde granen, zeewieren, grassen, kruiden, noten en gefermenteerde producten. Het aantal volledig rauwe eters blijft beperkt, maar de resem aan nieuwe (super)producten slaat aan bij veel bewuste eters.

Meer en meer wordt er door klanten gevraagd naar die superfoods of die kwaliteit van producten die ontstaan zijn bij deze nieuwe levenswijze.

Omdat deze rauwe markt een nieuwe markt is vol nieuwe producten gingen we voor meer info te rade bij verschillende experten. De Vlamingen Katarina De Vos, Serge Lenssens-Wynen en Inge Van Reusel eten zelf sinds enkele jaren rauw, verkopen enkele basisproducten uit Amerika online en geven workshops rond de materie. Amber Van den Haute volgde kook- en lesgeverscursussen bij de Amerikaanse rawfood goeroe Alissa Cohen en geeft nu workshops in Vlaanderen. De Nederlander Roell Ekerkhout is medewerker bij Mastercare, de superfood shop/internetwinkel/rawfoodcafé in Amsterdam en de Amerikaan David Wolfe wordt aanzien als de paus van de rauwveganistische beweging. Hij geeft lezingen over de hele wereld, heeft talloze boeken en DVD’s gemaakt en stampt in Amerika een heus rauwveganistisch imperium uit de grond met een eigen productenlijn.

Wat is rauwveganisme?

Rauwveganisme en het waarom ervan blijkt geen eenduidig antwoord op te brengen. De ene eet rauw om nutritionele redenen, de ander om spirituele: Katarina: “Rauw eten betekent dat je zo dicht mogelijk bij de natuur gaat eten. In onze maatschappij worden voedingswaren zodanig bewerkt, tot zelfs chemisch bewerkt, dat ze niet meer gezond kunnen zijn. Voor mij is het veel logischer dat je de dingen eet zoals ze in de natuur voorkomen. Moeder Aarde geeft ons immers alles wat we nodig hebben. Waarom zou je dan iets bakken of bewerken? Voor mij geldt het principe “Hoe minder stappen van de struik tot je mond, hoe beter”. Ik vind het mooi. Het is heel respectvol ten opzichte van de aarde, je omgeving en jezelf. Je wordt er vredelievender door en je hebt meer energie. Ik althans.”

Organic Retail - december 2008

Waarom is rauwe voeding gezonder?

Inge: “Voor mij was het een soort van laatste kans. Ik kampte met chronische pijnen na een ernstig ongeval. Ik had alles geprobeerd. Tot ik een lezing hoorde van Anthony Robbins over tarwegras en hoe het zoveel voor je kan betekenen als je chronische pijn hebt. Ik probeerde het en mijn pijnen verdwenen. Door in contact te komen met dat tarwegras, kwam ik toevallig terecht bij David Wolfe. Zo ging de bal aan het rollen en nu eten we 100% rauw. Ik heb me nooit beter gevoeld.”

Amber: “Ook ik werd rauw door een nijpend gezondheidsprobleem.

Bij de ontdekking van een auto-immuunziekte zag ik scenario’s voor me met verschillende pillen, die dan weer een slechte invloed zouden hebben op iets anders in mijn lichaam. Ik besloot mijn voeding aan te passen om het probleem op te lossen. Tijdens een beurs kwam een persoon een emmer vol zeewier bij ons op de stand halen. Ik vroeg hem wat hij daarmee van plan was. Hij vertelde me over het rauwveganisme en dat werkte voor me!”

Roell: “Ik was al een tijdje op zoek naar de meest efficiënte voedingsmethode. Ik heb alles geprobeerd. Macrobiotiek, vegetarisme, veganisme, maar mijn energie bleef bescheiden. Toen leerde ik via via over het concept levende voeding. Ik trok naar de boerenmarkt, waar Diana Store een kraampje heeft. Daar leerde ik alle specifieke producten kennen en schafte ik meteen een tarwegras-juicer aan. Nog later leerde ik Keung Man kennen van Mastercare en ging ik naar een van de vermaarde Chocolate Club Parties. De energie die ik daar zag en de verhalen die ik daar hoorde hebben me volledig overtuigd.”

Katarina: “Als je voedingsmiddelen opwarmt boven 50 graden celcius, vernietigt de hitte alle enzymen in de voeding.

Enzymen zijn er om de voedingsmiddelen te verteren, zodat alle nutriënten in je cellen terechtkomen. Het is trouwens niet natuurlijk om dingen te gaan opwarmen. Vroeger werd dat gedaan om de voedingsmiddelen langer te kunnen bewaren, maar dat lijkt me in deze tijden overbodig, dus keren we best gewoon terug naar de kern. In het Romeins leger bijvoorbeeld, kauwden de soldaten net zolang op rauw graan tot het een papje werd en dus verteerbaar. Dat kauwen was niet alleen gezond voor de vertering maar het was ook een natuurlijke manier om stress tegen te gaan. Je lichaam weet trouwens niet wat het aan moet met al die bewerkte dingen die we eten.

Al de onbekende dingen slaat het dan maar op als vet.”

Inge: “Wij eten onder andere om energie te krijgen. Rauwe voeding is pure energie! Rauwveganisten kiezen resoluut voor bio en dan krijg je sowieso al betere producten op je bord. Groenten die en masse worden gekweekt, kunnen volgens mij niet voorzien in alle noden van het lichaam. Die groenten worden gekweekt voor de winst die ze opbrengen, niet voor de nutriënten die ze bevatten. Gekookte vetten worden trouwens transvetzuren (op enkele uitzonderingen na) en daarvan weten we ondertussen allemaal hoe nefast ze zijn voor de gezondheid.”

Amber: “Aangezien rauwe voeding enzymen bevat, gaat de vertering gemakkelijker, wat ervoor zorgt dat je minder energie in de vertering moet stoppen en meer energie over hebt voor andere dingen. Bovendien hoeft je lichaam minder endogene enzymen te gebruiken, waardoor de natuurlijke voorraad in je lichaam minder snel opgeraakt en dat vertraagt het verouderingsproces. Je verliest gaandeweg die overtollige kilo’s, je gezondheid gaat erop vooruit, je heelt jezelf van bepaalde chronische aandoeningen, je krijgt meer energie, je wordt fitter en je gaat er jonger uitzien.”

Roell: “Eigenlijk is het simpel. Elke cel in je lichaam werkt als een fornuisje met daarop deuren met zeer specifieke sloten.

19

Dieet

> Rauwe Voeding

Deze halen hun brandstof uit de voeding die je eet. Dat zijn dan mineralen en vitamines die werken als sleutels die op deze manier de noodzakelijke energetische processen in de cel op gang brengen. Hoe meer brandstof je cellen hebben, hoe meer energie je hebt en hoe gezonder je bent. Als je je voeding kookt, vernietig je veel van die mineralen en vitamines en krijg je weinig enzymen binnen, dus Rauwveganistische raken die overgebleven nutriënchocoladetaart ten niet bij je cellen. En zo word je een energieloos, ongezond wezen.”

David: “Je vindt ook erg veel polysaccharides in rauwe voeding en die zijn essentieel voor een goede gezondheid. Bovendien gebruiken rauwveganisten graag superfoods. Superfoods zijn voedingsmiddelen die meestal al eeuwen bestaan en in vroegere culturen zo waardevol waren dat ze als betaalmiddel gingen dienen. Ze zitten zo tsjokvol vitamines, mineralen, anti-oxidanten en vezels dat een mens er zelfs zou kunnen op overleven. Het zijn juist deze superfoods die het rauwveganisme zo aantrekkelijk maken, want we spreken over heerlijke producten als rauwe cacao-bonen, gojibessen en aloe vera. Deze producten zijn dan ook erg interessant voor een biowinkel want je kunt ze makkelijk bewaren en de vraag ernaar stijgt met de minuut, ook bij mensen die voor de rest helemaal niks hebben met rauwveganisme.

Wie kan het ze kwalijk nemen? Het zijn supergezonde snoepjes en ze zijn nog lekker ook.”

TIBET AUTHENTIC GOJIBESSEN …het gezondheidsgeheim uit Tibet GOJIBESSEN vervullen een belangrijke rol in de traditionele Chinese geneeskunde. Ze zijn een zeer rijke bron van vitamines, mineralen, essentiële aminozuren, antioxidanten en sporenelementen.

Gojibessen worden ook wel “Happy Berries” genoemd omdat het dagelijks eten van een klein handvol (+/- 20 g) een positieve invloed heeft op uw algemeen welzijn.

MEER VITAMINE C DAN SINAASAPPELS! Gojibessen bevatten meer vitamine C per gram dan sinaasappels.

Gojibessen hebben een hoger beta-caroteen gehalte dan wortels.

RIJK AAN VITAMINEN EN MINERALEN! Gojibessen bevatten vitamine A, B1, B2, B3, B6, C en E Ze zijn ook een rijke bron aan mineralen zoals zink, ijzer, magnesium, selenium en calcium.

EXCLUSIVITEIT HET TIBET AUTHENTIC LOGO is in samenwerking met het Tibet Medical College ontwikkeld en garandeert u dat onze Gojibessen een echt Tibetaans natuurproduct zijn.

HEALTH XL is exclusieve verdeler van Tibet Authentic Gojibessen in België, Luxemburg en Frankrijk

Verkrijgbaar bij:

HealthXL

Wijngaardstraat 7, 2800 Mechelen t. 0477 38 06 06 – info@healthxl.be – www.healthxl.be Ook verkrijgbaar: Cacao Nibs en Maca

Het rauwveganistisch kraampje van Diana Store op de Amsterdamse Boerenmarkt

Welke rauwe producten haal je als biowinkel best in huis?

Katarina: “Dat het belangrijk is om goede, verse, biologische groenten en fruit in huis te halen, is evident. Wat biowinkels echter niet weten, is dat er achter het rauwveganisme een hele markt van hyperkwalitatieve, heerlijke, veelgevraagde producten schuilgaat. De kwaliteit van de producten ligt in het feit dat ze niet verhit werden, ook niet om te pasteuriseren. Er werden geen gekke dingen aan toegevoegd om ze te bewaren en de producten werden niet vol suiker gepropt. Dat betekent uiteraard dat de fabrikant van deze producten start van een uiterst kwalitatief basisproduct. Gedroogd fruit dat niet blootgesteld werd aan temperaturen boven de 40 graden bevat alle nutriënten en is dus gezonder dan ander gedroogd fruit. Noten die niet werden gekookt of geroosterd, bezitten gezondere oliën. Soms betekent dat dat de producten iets duurder zijn dan gewoonlijk, maar evengoed ook niet. Bovendien merk ik dat mensen bereid zijn om een eventuele meerprijs te betalen als ze daar kwalitatieve producten voor in de plaats krijgen. En dan heb je de superfoods, natuurlijk. Het woord alleen al is tegenwoordig een hot topic. De rauwveganistische beweging heeft deze producten herontdekt en op de meest gezonde en toch comfortabele manier op de markt gebracht.”

Inge: “Toen we zelf met het rauwveganisme begonnen, vonden we in de biowinkel onze gading niet. Of we vonden de specifieke producten niet of ze waren van een inferieure kwaliteit. We voeren veel vanuit Amerika in. Mensen willen gemakkelijke en lekkere oplossingen voor hun gezondheidsproblemen en voor veel mensen vallen superfoods perfect in dat plaatje. Wij drinken elke morgen met plezier een cacaoshake. De hardlopers bij ons in de webwinkel zijn de cacao-producten, de maca en de goji-bessen.”

Amber: “Lijnzaadcrackers lijken mij een goed idee. Ze zijn ook buiten de rauwe beweging zo functioneel. Mensen die geen tarwe kunnen eten of mensen die geen gist willen eten en dus liever wegblijven van brood, kunnen overschakelen op lijnzaadcrackers. Die bevatten trouwens massa’s omega 3 en daar is iedereen naar op zoek. Momenteel vind je ze niet meteen op de markt. Je kunt ze makkelijk zelf maken, maar ze zitten wel een tijdje in de droogoven. Van mij mag een producent die een nieuw product zoekt er gerust mee beginnen. Ik ben er zeker van dat het een succes zou blijken. Wat ik ook mis in biowinkels is rauwe tahin en rauwe amandelpasta, gemaakt van sesamzaad en amandelen die niet aan een enorme hitte bloot werden gesteld.

Er zijn trouwens ook heel wat dingen in de winkel die al passen bij de rauwe levenswijze en die dus de voordelen van rauwe voeding bezitten, maar die niet als dusdanig worden

Organic Retail - december 2008

gemarket. Denk maar aan koudgeperste extra vierge oliën.

Een gewiekste bioboer weet dat te verkopen met de argumenten die het rauwveganisme hem biedt.”

David: “Rauwe cacao! Biowinkels die rauwe cacao in hun gamma hebben geïntroduceerd, vertellen me allemaal dat dit snoepgoed de verkoop van alle andere chocolade heeft overstegen. Het is ongelofelijk. Het is de snelst groeiende afdeling in de biologische voedingssector. Een keer je rauwe cacao-producten hebt geproefd, wil je immers niet meer terug. Als je echt slim bent, dan spring je als biowinkel op de wagen van de superfoods en de rauwe levenswijze, want het is niet noodzakelijk zo dat het aantal rauwveganisten stijgt, maar de interesse in supervoeding en het integreren van rauwe voeding in je dagelijkse routine begint enorme proporties aan te nemen. Biowinkels kunnen niet alleen ingaan op deze evolutie door superfoods en hoogkwalitatieve producten in huis te nemen, maar ze kunnen de veelgevraagde convenience ook bieden door versgeperste sappen met veel groene bladgroenten of met superfoods in poedervorm aan te bieden. Wie de eerste is om die behoefte in te vullen, zit gebeiteld volgens mij. ‘Is de markt er wel klaar voor?’, vraagt men mij soms. Mijn antwoord luidt dan steeds dat de markt altijd klaar is voor gezonde voeding.”

De lijst

Wat zijn die superfoods dan en wat maakt ze zo bijzonder?

Goji-bessen Goji-bessen zijn rode besjes die geoogst worden door ze op matten uit de struik te schudden. Ze zijn immers zo fragiel dat contact met handen ze zwart maakt. De besjes worden vervolgens in de schaduw gedroogd. Ze zijn ongeveer even groot als rozijnen, maar ze bevatten veel meer nutriënten. Goji-bessen bevatten een complete proteïnebron, 18 verschillende aminozuren, 21 mineralen en vitamine B1, B2, B6 en E. Daarnaast zitten ze tsjokvol ijzer, betasisterol, linolzuur, anti-oxidanten en betaine. 36% van de suikers in goji-bessen zijn de heel waardevolle polysachariden (meervoudige suikers). Bovendien stimuleren ze de aanmaak van groeihormonen in ons lichaam, wat zorgt voor een anti-verouderingseffect. Gojibessen staan bekend voor hun impact op het uithoudingsvermogen, de kracht en de potentie. Ze zijn een natuurlijk anti-depressivum en slaapmiddel in één. De meeste mensen eten de besjes gewoon uit het vuistje, maar je kan ze ook in sappen gebruiken of in thee.

Rauwe cacao De rauwe cacaoboon, dus de boon zoals je ze vindt in de natuur maakt nog het meest aanspraak op de titel ‘superfood’. Ze bevat massa’s mineralen, magnesium, ijzer, chromium, anandamide, theobromine, anti-oxidanten, manganese, zink, koper, vitamine C, omega 6, phenethylamine, triptophaan en serotonine.

Je kunt ze net als de goji-bes uit het vuistje knabbelen of in smoothies verwerken, maar je kunt ook rauwe chocoladetaart maken of andere heerlijke hapjes. In tegenstelling tot verwerkte chocolade bevat de cacaoboon zelf geen suiker en is er dus geen enkele reden om ze niet te eten. Dat maakt van de cacaoboon een populaire superfood.

Het is lekker en het is goed voor je.

Maca-poeder De maca-wortel wordt in Peru sinds mensenheugenis gebruikt om kracht, vruchtbaarheid en sensualiteit te versterken, maar ook om stress-situaties beter aan te kunnen. De wortel wordt gedroogd en vermalen en verkocht in poedervorm. Er wordt aangeraden om 1 of 2 eetlepels per dag te mengen in een drankje.

Spirulina Spirulina is een supplement dat gemaakt wordt van de krachtigste algen. Ze vormen een erg goede proteïnebron die zorgt voor spierkracht, een goed gebalanceerd bloedsuikergehalte en sterke beenderen. De kracht in spirulina zit in de kleur van de algen die veroorzaakt wordt door een hoge dosis chlorofyl en fycocyanine. Chlorofyl heeft, aangezien het fungeert als het bloed van planten, een enorm goede bloedopbouwende eigenschap, terwijl fycocyanine dan weer stamcellen opbouwt.

Bijenpollen Rauwe bijenpollen worden gedroogd onder de 40 graden Ze bezitten al de essentiële en enkele andere aminozuren en ze zijn bovendien extreem rijk aan B-vitamines en bevat het meer dan 5000 enzymen.

Bijenpollen zijn erg goed voor kracht en uithoudingsvermogen, voor spieropbouw en het immuunsysteem. Ze werken ook erg goed tegen rimpeltjes.

Bijenpollen zijn de enige uitzondering op het volledig veganistische karakter van de andere superfoods. Ze komen immers van dierlijke oorsprong. Ze zijn echter wel populair bij superfood-adepts.

Aloe Vera Verse, rauwe aloe vera bevat erg veel polysacharides, die een positief effect hebben op de immuniteit, de spijsvertering en de lever. Daarnaast vind je er verschillende vitamines, mineralen en anti-oxidanten in terug. Bovendien bevat Aloe Vera niet alleen veel anti-oxidanten en stimuleert ze ook de aanmaak van anti-oxidanten in het lichaam. Aloe Vera staat ook bekend om zijn effect op de symptomen van diabetes.

Noni Noni werd vroeger in Polynesië gebruikt om het immuunsysteem op te peppen. Recente studies hebben deze eigenschap bevestigd. Wat polysaccharides betreft is noni de absolute hardloper. Deze nutriënten werken direct op witte bloedcellen in, wat betekent dat ze slechte bacteriën uit het lichaam weren. Noni is verkrijgbaar in poeder- en sapvorm.

MSM MSM (MethylSulfonylMethaan) is een natuurlijke vorm van zwavel, een nutriënt die we zwaar tekort komen in onze huidige voeding.

Het bouwt collageen op in het lichaam en smeert de gewrichten. Het is een goed idee om MSM te nemen bij spierproblemen of sportblessures. De aangetaste gewrichten en spieren genezen sneller en het lichaam wordt snel weer soepel. Bovendien zorgt het voor een gladde huid, dik haar en sterke nagels en werkt het anti-bacterieel. MSM wordt in poedervorm verkocht.

21

Bio in de USA

> deel 2

Organic Avenue, ‘raw food’ shop in New York

Bio en rauw gaan hand in hand

Organic Avenue, een gezellige, open winkelruimte in het hartje van de ultrahippe Lower East Side van New York. Raw food winkel, ecologische kleding- en interieurwinkel, verdeler van natuurlijke cosmetica en traiteur: Organic Avenue is het allemaal en meer.

Denise Mari’s shop is een heus community center met bekende klanten: een tijdje geleden eiste actrice Gwyneth Palthrow vanuit haar ziekenhuisbed dat haar maaltijden van Organic Avenue zouden komen.

Kleine stap Denise Mari is sinds haar prille jeugd veganistisch – iets dat in Amerika trouwens veel minder ongewoon is dan in Europa. Zo vind je in New York al tal van exclusief veganistische restaurants. Voor Denise is het uitsluiten van elke voeding van dierlijke oorsprong altijd al vanzelfsprekend geweest. De evolutie naar raw food was voor haar dus slechts een kleine stap. Samen met haar partner besloot ze enkele jaren gelden de rauwe levensstijl te volgen.

Ze leerde de kneepjes van het vak en bereidde heerlijk voedzame sappen, rauwe snacks en hemelse salades. Vooral de extra energie die rauwe voeding haar geeft, was bepalend voor haar keuze. Ze ging op zoek naar nutritionele kennis en leerde zichzelf op die manier op de meest gezonde manier te voeden. Dat het ook bio moest zijn was evenzeer logisch. Ze werd zo bedreven in die rauwe levensstijl dat ze besliste om van de producten die ze voor

Organic Retail - december 2008

eigen gebruik bereidde gewoon wat extra te maken en die aan te bieden aan mensen die er interesse in hadden. Haar loft in New York werd algauw een centrum voor ‘raw enthousiasts’. Ze gaf er rauwe ‘kook’lessen, toonde er documentaires over de rauwe levensstijl en begon er zelfs ecologische kledij te verkopen. Haar loft bleek al gauw te klein en daarom ging ze op zoek naar een ruimte om haar plannen om ‘Organic Avenue’, het centrum voor ‘rauw’ New York op te richten.

L.O.V.E. Raw foodists kunnen er terecht om te winkelen, maar ook om elkaar te ontmoeten, te leren ‘koken’, om voedingsadvies te krijgen en om zich te laten verzorgen tijdens holistische genezingsvakanties. Eigen aan Organic Avenue is het L.O.V.E. concept. L.O.V.E. staat voor Live Organic Vegan Experience.

Het is een gamma rauwveganistische vastenkuren, samengesteld door Denise, voorafgegaan door een voedingsconsult en thuisgeleverd. Gedurende 5 dagen kan een persoon die de vastenkuur wil volgen het menu van de dag aan huis geleverd krijgen. Alles wat de kuurder die dag mag eten, zit in het pakket, vergezeld van een L.O.V.E.-letter met de instructies voor het dagverloop.

Denise zorgt ervoor dat elke dag anders en verrassend is, zodat het makkelijk is voor de vastende om de kuur vol te houden. Zo kun je op de ene dag 3 sapjes, rawvioli met pestosaus, een salade met tahindressing en rauwe chocolade pudding terugvinden, terwijl je de volgende morgen een doos geleverd krijgt met cacao smoothies en coconut water. De klant kan zelf zijn ‘niveau’ kiezen. De L.O.V.E. Easy is er voor personen voor wie de rauwe levensstijl nieuw is, de L.O.V.E. Fast voor mensen die af en toe eens willen ontgiften en de L.O.V.E. Deep voor mensen die nood hebben aan een diepe, stevige reiniging.

Deze bestaat dan ook enkel uit vloeistoffen.

Gemak De formule is razend populair in New York. Zo populair dat Gwyneth Paltrow tijdens een verblijf in een New Yorks ziekenhuis eiste dat haar voeding van Organic Avenue kwam. Denise licht toe waarom Organic Avenue en zijn rauwe producten zo veel succes kennen: “New York is erg ‘designer sensitive’. Nieuwe, hippe lifestyles worden snel omarmd.

23

Bio in de USA

> deel 2

Bovendien wordt ze geproduceerd op een unieke manier, die minder oxidatie garandeert. Ik vul de flesjes ook tot boven, zodat er weinig lucht binnenkan. Op die manier zijn de drankjes 3 dagen houdbaar, zonder bewaarmiddelen. Dat is de ultieme convenience. Met 1 Green Juice per dag heb je voldoende donkergroene bladgroenten gegeten, zonder je handen vuil te maken.”

Zelfopvoedend Het succes van Organic Avenue doet Denise al dromen van een volgende stap: “Ik wil een grotere winkel, met meer mogelijkheden om te eten. Alle voeding wordt ter plekke gemaakt. Dat komt de versheid ten goede. Momenteel zit de keuken vol, dus als ik wil groeien, moeten we verhuizen. En dat is juist mijn wens. Ik merk dat New York stilletjes aan het concept ‘rauwveganisme’ kent en dat er meer vraag is naar convenience. Iets wat ik graag aanbied. De voeding is nochtans de afdeling die het meeste werk vereist, maar dat heb ik er graag voor over. Het is nu immers niet meer zo dat ik hard moet werken om de business te doen overleven. Het werk zou puur uit eigen wil komen.

Voor de rest wil ik graag dat de winkel zelfopvoedend werkt. Zo zou ik uitgebreide informatieborden willen installeren bij elk product, zodat een bezoek aan Organic Avenue een leerrijke ervaring wordt uit eigen bewegingen, niet omdat de winkelbediende je handje vasthield.

Op die manier worden nieuwe overtuigingen en een transitie naar een nieuwe levensstijl eigen aan de persoon. Ik geloof dat zo’n transities een langer leven beschoren zijn.”

Denise Mari: “New York is erg ‘designer sensitive’.

Nieuwe, hippe lifestyles worden snel omarmd.”

Aangezien er hier 10 miljoen mensen wonen, kun je er van op aan dat je met een fun concept succes kent. In 2002 waren onze klanten leden van een niche-groep. Ondertussen zit er meer verscheidenheid in. We hebben het concept van de winkel dan ook bewust rond ‘experience’ opgebouwd. Een L.O.V.E.-programma is er om de belevenis, om het spannend en plezant te maken. Bovendien is de gemiddelde New Yorker erg gehecht aan convenience en is een vooraf samengesteld en aan huis geleverd pakket aantrekkelijker, dan een lijstje met producten dat je zelf moet gaan aanschaffen en bereiden. Deelnemers voelen zich ook erg ondersteund met de voorafgaande ‘love support’, het voedingsconsult, en de ‘love letters’, de bijgeleverde instructies.”

Green Juice “De raw vegan levensstijl is trouwens erg aantrekkelijk. De laatste jaren werden mensen overstelpt door mode-diëten die erg verwarrend waren. Sommigen waren heel goed om af te vallen, maar waren dan weer erg ongezond. Aangezien gezondheid belangrijk is geworden in Amerika gaan mensen op zoek naar diëten die de beide voordelen verenigen. Rauwveganisme is een puur concept en is dus niet verwarrend. Het is gezond en je slankt ervan af. We proberen in de winkel een volledig gamma aan te bieden. Ik start bij het vullen van de rekken bij mezelf, als rauwveganiste. Wat heb ik nodig? Ik redeneer dat andere rauwveganisten die producten ook wel nodig zullen hebben en integreer ze dus in de winkel. Ik merk dat de basisproducten de bestsellers zijn in de winkel. De Green Juice is de absolute hardloper. In de rauwveganistische theorie wordt er aangeraden om elke dag verschillende groene bladgroenten te eten en daar zit de Green Juice vol van.

Dossier

> Wasmiddelen

Organic Retail - december 2008

Ecologisch wassen, minder vervuilen Een gemiddeld gezin verbruikt ongeveer 9500 liter water per jaar om kledij, beddegoed en ander huiselijk textiel net te houden. Daarbij wordt jaarlijks ongeveer 25 liter vloeibaar wasmiddel en of 24 kilogram waspoeder verbruikt. Alle chemie die nodig is om onze kledij net en keurig te houden, vervuilt kort na het wassen het oppervlakte- of rioolwater. En hoewel geen enkele producent van deze ecologische wasmiddelen pretendeert milieuvriendelijke producten te maken, zorgen ze wel allen voor een lagere belasting van het milieu. De milieu-impact van een wasmiddel is bijzonder complex en kent talloze facetten, blijkt ondermeer uit onze rondvraag.

Meer wasbeurten Uit een enquête van Ecover bij milieubewuste consumenten blijkt dat 77% aangeeft dat de keuze van een wasmiddel belangrijk is voor het milieu. De consument in natuurvoedingswinkels weet dus dat hij het milieu meer kan sparen bij zijn wasmiddelkeuze. Nochtans blijkt minder wassen de beste oplossing…

De milieubelasting door het wassen is de laatste jaren alleen maar toegenomen. Deden we vroeger een week met een handdoek, nu gaat die meestal na iedere douchebeurt in de wasmachine. Uit Nederlands onderzoek (Wageningen Universiteit) blijkt dat het aantal wasbeurten per week in een Nederlands huishouden sinds de jaren vijftig gestegen is van één naar zes. En hoewel uit internationale onderzoeken blijkt dat Nederlanders het meest wassen van alle Europeanen, zet de tendens naar meer wekelijkse wasbeurten zich ook in alle andere Europese landen door.

Er is dus zeker nood aan ecologische en minder milieubelastende wasmiddelen.

En hoewel we ze hier allemaal onder dezelfde noemer plaatsen zijn er toch heel wat verschillen in samenstelling, filosofie en boodschap. Ze hebben meestal een aantal ingrediënten gemeen, maar voor de rest richten ze zich op verschillende certificeringen (Ecocert, Europees Ecolabel, …) en hebben ze elk hun sterke troeven en zaken waarop de concurrent hen kan aanvallen.

25

Dossier

> Wasmiddelen

Divers

Biologische afbreekbaarheid

Dat komt omdat voor vele fabrikanten terecht de totale milieuimpact van hun product van belang is in de ontwikkeling en terecht.

Een heel milieuvriendelijk wasmiddel dat in heel vervuilende verpakkingen zit en uit verouderde en vervuilende fabrieken afkomstig is: het lijkt tegenstrijdig.

Het belangrijkste criterium voor de evaluatie van een ecologisch wasmiddel blijft de biologische afbreekbaarheid. Alle ingrediënten van een ecologisch wasmiddel moeten biologisch afbreekbaar zijn.

Wat betekent biologische afbreekbaarheid concreet?

Biologische afbraak (ook biodegradatie genoemd) is een proces waarbij organische stoffen (van plantaardige of dierlijke oorsprong) door de natuurlijke activiteit van levende micro-organismen, zoals bacteriën en schimmels, vernietigd worden. Stoffen die zich op deze manier laten afbreken, noemen we ‘biologisch afbreekbaar’. Organische stoffen kunnen in principe worden afgebroken door bacteriën die deze stoffen gebruiken als voedingsbron. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen primaire afbreekbaarheid en totale afbreekbaarheid: Bij primaire afbreekbaarheid worden de stoffen afgebroken tot kleinere moleculen. De stof verliest hierbij haar belangrijkste eigenschappen.

De overblijvende componenten kunnen echter nog bepaalde (negatieve) effecten uitoefenen op het waterleven.

Bij totale afbreekbaarheid of secundaire afbreekbaarheid worden deze componenten volledig afgebroken tot onschadelijke eindproducten als koolstofdioxide (CO2), water (H2O) en anorganische zouten. Een stof wordt totaal afbreekbaar genoemd indien deze na 28 dagen in voorgeschreven condities minstens 60% is afgebroken.

Voor de milieu-impact blijft natuurlijk de samenstelling van het product essentieel: de gebruikte ingrediënten, maar ook de concentratie ervan. Een meer geconcentreerd product weegt lichter en is gunstiger voor het transport. Ook de verpakking is niet onbelangrijk.

Hoe milieuvriendelijk is ze, hoe makkelijk is ze afbreekbaar en recycleerbaar? En hoe zit het met de vormgeving: heeft ze een makkelijk stapelbare vorm waardoor men meer verpakkingen in een doos en dus in een truck krijgt? Ook de afstand tussen fabriek en winkelpunt spelen vanuit CO2-oogpunt een rol.

Vooroordelen Ook het wasresultaat mag uiteraard niet vergeten worden: bij verschillende gesprekspartners hoorden we dat het product ook aan de verwachtingen moet voldoen van de consument en een waskwaliteit en gebruiksgemak moet bieden die in de lijn ligt van wat de gangbare middelen van megaconcerns zoals Procter & Gamble of Unilever bieden. De consument (voornamelijk in de supemarkt) heeft sowieso een zeker wantrouwen tegen ecologische producten als het op efficiëntie aankomt. De denkpiste is waarschijnlijk: minder schadelijke stoffen is minder waskracht. Dus komt het erop aan om die klant niet teleur te stellen als hij toch opteert voor een ecologisch wasmiddel. In de sector spreekt men dan ook van ‘intredeproducten’: producten waarvoor de drempel niet zo hoog ligt en waarvan men makkelijker kiest voor de milieuvriendelijkere variant: afwasmiddel, vaatwastabletten en in deze productcategorie: wasverzachter. De meeste consumenten die met een ecologisch merk wassen, zijn ooit begonnen met de wasverzachter. Over wasverzachters zegt men trouwens dat het eigenlijk beter zou zijn ze niet te gebruiken omdat ze niet echt noodzakelijk zijn. Zelfs ecologische wasverzachters zijn nog schadelijk voor het milieu. Maar biedt men als producent geen milieuvriendelijkere wasverzachter aan, dan riskeert men dat klanten naar een conventioneel en schadelijker product grijpen.

Het vooroordeel dat bij een deel van de consumenten nog leeft over de lagere waskracht van ecologische wasmiddelen wordt meer en meer door onafhankelijke testresultaten tegengesproken. In diverse Europese landen hebben consumentenorganisaties in hun wasmiddeltesten ook ecologische wasmiddelen opgenomen. Meestal bleken de ecologische varianten (van diverse origine) de betere resultaten te boeken en in sommige gevallen kwamen ze zelfs als winnaar uit de bus.

Uit Nederlands onderzoek blijkt dat het aantal wasbeurten per week in een Nederlands huishouden sinds de jaren vijftig gestegen is van één naar zes.

Die trend geldt voor heel Europa.

Organic Retail - december 2008

De meeste producenten geven aan dat waspoeder milieuvriendelijker is dan vloeibaar wasmiddel omdat er in die laatste meer detergenten aanwezig zijn.

Helaas kiezen steeds meer consumenten voor vloeibaar wasmiddel.

Samenstelling De samenstelling van wasmiddelen, conventioneel of ecologisch, loopt vrij parallel. Elk wasmiddel dient een aantal stoffen te bevatten om een degelijk wasresulaat te kunnen garanderen. Een overzicht: Oppervlakteactieve stoffen (ook wel wasactieve stoffen of detergenten genoemd) vergemakkelijken de bevochtiging van het wasgoed.

Ze zorgen ervoor dat het vuil van het linnen wordt losgeweekt en dat het niet opnieuw op het wasgoed neerslaat. De chemische samenstelling van oppervlakteactieve stoffen is vrij complex. Er wordt onderscheid gemaakt tussen anionogene, niet-ionogene, kationogene en amfotere oppervlakteactieve stoffen.

De anionogene en de niet-ionogene stoffen worden over het algemeen gebruikt voor hun reinigende functie, terwijl de kationogene stoffen worden gebruikt om het wasgoed zachter te maken.

In de groep van de oppervlakteactieve stoffen wordt een onderscheid gemaakt tussen de stoffen die gemaakt zijn op basis van aardolie (de petrochemische detergenten) en de stoffen die gemaakt zijn op basis van plantaardige oliĂŤn , zoals kopraolie, palmolie, enz. (de plantaardige detergenten zoals bijvoorbeeld de Marseillezeep), die men in de ecologische wasmiddelen terugvindt.

De plantaardige detergenten bieden uiteraard heel wat voordelen: ze zijn afkomstig van hernieuwbare bronnen en ze zijn vlugger en beter biologisch afbreekbaar.

Ontharders of waterverzachters De ontharders dienen om het water minder hard te maken, zodat het wassen gemakkelijker wordt en de oppervlakteactieve stoffen doeltreffender kunnen werken.

Vroeger kwamen fosfaten het meest voor als ontharders. Maar het gebruik ervan werd in vele landen verboden omdat ze bijdragen tot watervervuiling: eutrofiĂŤring.

Wanneer fosfaten in onze waterlopen terechtkomen, stimuleert het fosfor in de fosfaten de ontwikkeling van de waterflora, vooral van de algen. Die wildgroei van algen veroorzaakt een vermindering van de zuurstof waardoor talrijke plantaardige en dierlijke organismen sterven door verstikking: eutrofiĂŤring genaamd.

Zelfs al wordt het probleem daardoor niet volledig opgelost, het weglaten van de fosfaten uit de wasmiddelen draagt in sterke mate bij tot verminderde fosfaten in onze oppervlaktewateren.

Fosfaatvervangers Om doeltreffend te zijn, moeten fosfaatvrije wasmiddelen toch nog een of andere kalkwerende stof bevatten. Fosfaten zijn op het Europese vasteland al vele jaren verboden en worden in conventionele wasmiddelen vervangen door de fosfonaten (minder schadelijk dan fostaten, maar nog steeds fosfor bevattend).

Daarom kiezen de meeste producenten van ecologisch wasmiddel om ook de fosfonaten te bannen uit hun product. Vooral voor waspoeders is er een uitstekend alternatief voor fosfonaten en fosfaten: zeoliet.

Zeoliet is een 100% natuurlijk vulkanisch mineraal gesteente dat in de vorm van kleine korrels speciale oppervlakactieve adsorberende en bindende eigenschappenen heeft. In het wasproces moet het ter vervanging van fosfonaten de kalk aan zich binden en vermijden dat de kalk zich aan het textiel hecht. In vloeibaar wasmiddel is zeoliet spijtig genoeg niet bruikbaar en daarom moet men naar een alternatief grijpen. Soms is dat natriumcitraat en natriumcarbonaat die ook een wateronthardend effect hebben. De ecologische alternatieven voor zeoliet zijn echter niet zo performant als zeoliet zelf. Daarom geven de meeste producenten aan dat waspoeder milieuvriendelijker is dan vloeibaar wasmiddel omdat er in die laatste toch meer detergent aanwezig is.

Helaas is de trend op de markt in dat opzicht niet goed. Steeds meer consumenten kiezen voor vloeibaar wasmiddel. In sommige (bio) winkels is het schap met wasmiddel al voor meer dan 60% gevuld met vloeibaar wasmiddel en ecologische producenten die geen vloeibaar wasmiddel hebben, voelen zich verplicht om ook een liquide variant in hun aanbod op te nemen.

Er zijn een aantal verklaringen voor de groeiende liefde van de consumenten voor de vloeibare wasmiddelen (met name bij gekleurd en donker wasgoed). Het zou echter goed zijn om consumenten zover te krijgen dat ze minstens poeder en vloeibaar in huis hebben en poeder gebruiken als ze vloeibaar niet echt noodzakelijk vinden. Spaanse huishoudens zouden veelal de twee producten in huis hebben en ze combineren.

27

Dossier

> Wasmiddelen

Klassieke waspoeders bevatten tot 50% natriumsulfaat dat geen enkele waskracht heeft. Het zorgt er enkel voor dat de korreltjes niet samenklitten. Het wordt ook gebruikt als vulmiddel om het volume van klassieke waspoeders te verhogen.

Bleekmiddelen Om de echt hardnekkige vlekken aan te pakken en het wasgoed mooi wit te maken, volstaan oppervlakteactieve stoffen alleen niet.

Daarom bevatten heel wat wasmiddelen ook bleekmiddelen.

Die hebben een blekende werking en pakken 'oxideerbare' vlekken aan zoals die van wijn, thee, koffie of fruit.

Bleekmiddelen met chloor zijn schadelijk. Perboraat geeft in het water boor (een element uit dezelfde groep als aluminium) vrij en wordt meestal gebruikt met TAED (tetra acetyl ethyleen diamine) en EDTA (schadelijk voor het leefmilieu). Natriumpercarbonaat daarentegen heeft geen nadelige gevolgen voor het milieu.

Bleekmiddelen zijn meestal niet aanwezig in ecologische producten.

De fabrikanten moedigen hun klanten aan om een apart bleekmiddel te kopen en dat enkel te gebruiken als men het noodzakelijk acht. Zo spaart men het milieu. De witte kledij in de zon leggen is trouwens even efficiënt als chemisch bleken en verdient aanbeveling.

Optische witmakers Optische witmakers (1% van het volume van de wasmiddelen) hebben geen echte wasactieve kracht. Het zijn eigenlijk optische ‘bedriegers’.

Ze hechten zich vast aan het wasgoed en versterken de indruk van witheid dankzij hun fluorescerende eigenschappen. Ze zijn trouwens zichtbaar in dansgelegenheden waar men ze onder ‘blacklight’ als kleine witte spikkels ziet op kledingstukken (omdat ze U.V.-stralen absorberen en teruggeven in de vorm van zichtbaar licht. Optische witmakers zijn moeilijk afbreekbaar. Bovendien kunnen ze allergieën veroorzaken. Deze stoffen horen dus niet thuis in ecologische wasmiddelen.

Opvulmiddelen De klassieke waspoeders bevatten 10 tot 50% natriumsulfaat. Dat heeft geen enkele waskracht, maar natriumsulfaat zorgt ervoor dat de korreltjes waspoeder niet samenklitten. Het wordt ook gebruikt als vulmiddel om het volume van klassieke waspoeders te verhogen.

Natriumsulfaat zorgt echter wel mee voor de verzilting van zoet water in de waterlopen. Compacte, ook conventionele, wasmiddelen bevatten maar heel weinig sulfaat. Het spreekt voor zich dat een opvulmiddel niet thuishoort in een ecologisch wasmiddel.

Accenten Binnen het segment van de wasmiddelen zien we heel wat verschillen.

Dat komt voornamelijk door de eerder al aangegeven ruime benadering van wat milieuvriendelijk is. Wie de samenstellingen vergelijkt, ziet dan ook grote verschillen. Zo kiezen sommige producenten voor biologische plantaardige ingrediënten omwille van hun milieuvriendelijkheid terwijl andere vooral focussen op efficiënt gebruik van grondstoffen, want minder grondstoffen gebruiken, is minder vervuilen en dus duurzamer. Of ze gaan resoluut voor de meest milieuvriendelijke productie of ze trachten het probleem van de verpakkingen te beperken door herbruikbare verpakkingen te stimuleren.

Complex proces Vele factoren bepalen het resultaat en de impact op het leefmilieu.

Zonder water is wassen niet mogelijk en de nieuwe machines springen heel wat zuiniger om met water. Ook de waterhardheid is belangrijk. Hoe harder het water, hoe meer waspoeder er dient gebruikt te worden. Als onze watermaatschappijen dus inspanningen doen om het water te verzachten, zorgen ze dus ook voor het milieu.

Ook de temperatuur van het water is belangrijk. Vroeger werd veelal aan hoge temperaturen gewassen. De jongste decennia is die temperatuur veel verlaagd, vooral omdat mensen frequenter wassen en omdat heel wat stoffen niet bestand zijn tegen hoge temperaturen.

De meeste, ook ecologische, wasmiddelen presteren daarom prima op 30 à 40 graden. Koud wassen om het milieu te sparen wordt echter meestal afgeraden omdat dit ten koste gaat van het eindresultaat.

Koud wassen Opvallend in deze context is de verschijning van een nieuwe variant van het Amerikaanse wasmiddelmerk Tide (in de VS) dat perfecte wasresultaten belooft bij wasbeurten met koud water. Gedaan dus met het instellen op 30°, 40° of hoger. De fabrikant claimt dat men een equivalent van het jaarlijks energieverbruik van 2,5 miljoen gezinnen zou besparen mocht iedereen er overschakelen op Tide Cold water en de thermostaat van de wasmachine op KOUD laten staan.

Men maakt geen gewag van een milieuvriendelijk effect. En dat is waarschijnlijk terecht. Alle producenten waar wij mee spraken wezen op het belang van de watertemperatuur en het gunstig effect van een hogere temperatuur op het water. Als dat niet zo is moet de chemie in het wasmiddel dit gaan compenseren. Koud wassen is dus wel goed voor de energiefactuur, maar het is hoogst onwaarschijnlijk dat het ook goed is voor het milieu.

Naast het water en zijn temperatuur spelen de beweging in de wasmachine en de chemie de andere hoofdrollen in het wasproces. Het is een feit dat extra beweging en wrijving gunstig kan bijdragen aan het wasresultaat. Nadeel is dan weer dat kledij ook sneller gaat verslijten en dat is op zich ook geen goede zaak voor het milieu.

Snel ingrijpen!

Net zoals met conventionele middelen raadt de sector de consument aan om vlekken lokaal te behandelen met een vlekkenverwijderaar en niet te rekenen op het effect van het gewone wasmiddel in de machine. Of een vlek hardnekkig is, hangt af van de aard van het vuil, maar evenzeer van de tijd. Hoe langer een vlek op kledij zit, hoe moeilijker te verwijderen. Snel ingrijpen is dus efficiënter en ook beter voor het milieu.

De fabrikanten onderscheiden de vlekken en splitsen ze op in categorieën. Zo zijn er grauwe vlekken (zoals op de boorden en manchetten van hemden), vetvlekken (boter, olijfolie, lippenstift, zonnebrandcrème enz.), eiwitvlekken (melk, cacao, bloed), zetmeelvlekken (rijst, maïs enz.) en oxideerbare vlekken van plantaardige oorsprong (thee, koffie, wijn, gras/modder enz.).

Vooraleer een wasmiddel zijn weg vindt naar de consument is het uitgebreid getest op tal van textielsoorten aan tal van temperaturen en bevuild met diverse vlekken. En het uiteindelijke wasmiddel is een compromis dat diverse vlekken afdoend wast en specifiek voor de milieuvriendelijkere wasmiddelen: ook nog rekening houdt met het milieu.

Organic Retail - december 2008

Wasnoten Tot slot nog een woordje over de wasnoten die in onze sector steeds meer als alternatief voor wasmiddel verkocht worden. Zij worden al eeuwen gebruikt in India voor het wassen van kledij. Het volstaat ze in een zakje te stoppen en bij het wasgoed te steken in de wasmachine. De schalen van de noten bevatten saponine, plantaardige stoffen die in het water een zeepachtige oplossing vormen.

Uit diverse tests van consumentenorganisaties blijken ze zeer matige resultaten te bieden en zeker niet zo performant te zijn als gewone ecologische wasmiddelen. Voor gering bevuilde kledij moet de werking echter volstaan. Dat ze het best scoren op het vlak van milieu lijkt vanzelfsprekend aangezien ze 100% plantaardig en hernieuwbaar zijn.

Nadeel is ook dat de kledij na de wasbeurt niet fris ruikt. Dat valt echter op te lossen door enkele druppels etherische oliën toe te voegen.

Of de verkoop van wasnoten in onze contreien ook goed is voor de plaatselijke bevolking in Azië, wordt eveneens betwist. Sommigen denken van wel omdat ze de handel met de landen zoals India bevorderen. De noten worden verzameld in perioden dat het kalm is in de traditionele oogsten. De lokale bevolking mag van de overheden de wasnoten van de bomen plukken en kan dus in kalme periodes het inkomen op pijl houden. Anderen wijzen erop dat de verkoop van deze noten in het Westen ook zorgt voor een hogere prijs van de noten in de Aziatische landen (in regio’s waar ze niet vrij beschikbaar zijn in de natuur) en dat kledij wassen voor de lokale bevolking daardoor duurder wordt.

Ecologische wasmiddelen die wasnootextract bevatten kunnen in ieder geval niet over dezelfde kam geschoren worden. Ze bevatten slechts geringe concentraties van de wasnoten en zijn daardoor waarschijnlijk efficiënter maar ook minder milieuvriendelijk.

Klok Eco, een bewuste keuze!

rfum a P r Zonde

en

ffen o t s r Kleu

Klok Eco, aandacht voor het milieu en uw huid door het gebruik van zorgvuldig geselecteerde ingrediënten. Met een buitengewoon schoon en stralend resultaat voor uw (vaat)was.

Buitengewoon schoon

www.klok-eco.nl

EUROPEES ECOLABEL

Beursverslag

> Vitasana 2008

Nieuw op Vitasana Expo Op 5 en 6 oktober vond in Gent de enige vakbeurs in de Benelux voor verantwoorde en biologische voeding, natuurlijke cosmetica en milieuvriendelijke producten plaats: Vitasana. Wij brengen u een overzicht van de nieuwigheden die ons opvielen.

ste erde zijn nieuw Oxfam presente k oo nu kan fr isdrank : Icetea trade. irfa én h isc og biol

Biocosmetica én van Franse or ig ine: dat is Eo stra.

En een prachtig gamma natuurlijke cosmetica uit onverwachte hoek: Madara uit… Letland!

Druide, een ruim gamma biologische cosmetica uit Canada in de Benelux verdeeld door Natur’Inov

Tohi is Belg isch een nieuw stijlv ol gam e biolo verrasse g ische chocolad ma n e met d e sm onderm eer pure aa kcombinatie s: c hocola Grey the e of citro de met Earl en en ge mber.

en heel producten kunn Ook su iker vr ije ne bew ijst het ri da an M uke & lu xueus ogen. D ocolade. a biscuits en ch met hun gamm

Organic Retail - december 2008

he Mondoh: een was het Belg isc g in er nc la Het e nd Een opva lle ren en koekjes. , confits, confitu en erkers op rw sir ve n he va a isc gamm ng van biolog ki er w en m sa de n ander, Boer rij gaat hier om ee oerderij De Brab (B ) en ijv dr be r Fruit en Ag ribio en landbouw ns , Freja Food , Pu Ka en ne ill w oe Gr ar ka De el s, n De Lood elaties aa eerlijke handelsr die lek ker, bio en koppelen.

n beurs voor de Brita kon op ee reken. sector niet ontb natuur voed ings cialist pe rs te fil er De Du itse wat ma ga eer zijn rode m toonde onder m k oo s er ek zo ees er de be n va water filters en w n te an ik br fa meer op dat meer en s er m en water verwar koffiemachines e. gi lo no ch van Br ita-te gebr ui k maken

Katarina De Vos presenteerde de bezoekers goji-bessen op de stand van Health XL, een specialist in rauwe voeding

n de Aqua-Cel, ee GDI presenteer kraan de op lletje om eenvoudig toeste water ng di lei od uw do te monteren om nd ve en in gezond, le terug om te zett lk ka fstoffen en water, vr ij van gi s het bronwater al er iv zu en net zo e met goud bekled in de natuur.Een el -C ua hijf’ in de Aq ‘verwer velingssc van g lin ve er rw ea le ve zorg t voor een id pe ci s t volgens de pr in het water en da berger. van Victor Shau

Mobilwood is in Frankrijk al een referentie op het vlak van winkelinrichting voor de biosector. Met hun aanwezigheid op Vitasana onderstreepte men de internationale ambities.

A N A S Bij Marma werden er lekkere frietjes gebakken in de Marmakokosolie…

31

Beursverslag

> Vitasana 2008 De kwaliteiten van arganolie worden steeds talrijker erkend. De olie van deze typisch Marokkaanse boom wordt zowel gebruikt in de keuken als in de cosmetica.

fke. ed in bij Jessenho De sfeer zat er go ook ofl kn n va sis uidenbier op ba an ta or vo is Het biolog isch kr en ld nden verdee la n va l . ta en in m al de wordt r in Zweden, meld ook beschi kbaa

Cellande is een nieuw gamma Ecocert-gecertificeerde detergenten en wasmiddelen uit Frankrijk. De ingrediënten zijn hoofdzakelijk plantaardig.

Er wordt ook gebruik gemaakt van biologische essentiële oliën en het is niet getest op dieren.

Supplementenspecialist Buurmans presenteerde zijn vernieuwde gamma.

Voortaan is alles nog duidelijk aan de hand van de verschillende kleuren in de display.

Pure koudgeperste en rauwe fruitpurees, een specialiteit van Perl’Amande.

Bij groothandel Hygiena presenteerde men de Franse biokoffie van Destination

VIT

Ortis pakte uit met G1 Tonic, een biologisch supplement op basis van safraan dat de eigenschappen bezit om mensen in een dipje terug op te monteren.

Bij biohoningspe cialist De Traa y uit Nederland konden de nieu wste varianten honing met munt en met citr oen geproefd wor den.

Ecover ulsystemen van De nieuwe herv Belg ische de teel getest in worden momen andere in k oo en en nadi Bioshopw in kels ht. w in kels verwac natuur voed ings

Dossier

> Soja (deel 2)

Organic Retail - december 2008

Nicheproduct wordt omzetmaker in biowinkel Sojaproducten zijn belangrijk voor de biosector. Omdat ze een prachtig plantaardig eiwitalternatief zijn, en omwille van de talrijke gezondheidsvoordelen en omdat ze lekker zijn. Tegelijkertijd gaan er dan weer theorieën de ronde over schadelijke aspecten van soja… Soja is met andere woorden niet vrij van controverse. Toch kan dit de sterke opmars van sojaproducten op het Europese continent niet tegenhouden. In dit tweede deel gaan we dieper in op de gezondheidscontroverse, bekijken we de sojamarkt in Europa en nemen we een aantal sojaproducten en hun productie onder de loep.

Sojamelk is al lang niet meer het onbeduidende dieetproduct voor mensen die geen dierlijke melk verdragen. Tofu of sojasaus zetten hun opmars verder en veroveren meer en meer de Europese smaakpapillen. Toch zijn de meeste sojagebaseerde producten nog steeds klein en is de markt een echte nichemarkt.

Net zoals de biomarkt.

België Sojaland Uit een onderzoek gepubliceerd door ENSA, de Europese sojafabrikantenvereniging, blijkt dat sojamelk een marktaandeel heeft dat een goede 1,5% vertegenwoordigt van de zuivelmarkt.

De marktaandelen verschillen licht van land tot land met uitzondering van België, met ruim 4% marktaandeel het Europese sojamelkland bij uitstek. Door de sterke positie van Alpro-Provamel in eigen land, is België niet enkel het land van de chocolade en de streekbieren, maar ook van de sojamelk. Het marktaandeel in België geeft ook aan dat sojamelk ook in andere Europese landen nog een groot potentieel heeft. Spanje is op ruime afstand de nummer twee, Nederland volgt met 1,84% en Frankrijk tekent een marktaandeel van 1,35% op.

Marktaandeel sojamelk in omzet in vergelijking tot de zuivelomzet(2007) Verenigd Koninkrijk Spanje Duitsland Frankrijk België Nederland Italië

1,68% 1,92% 1,35% 1,35% 4,01% 1,84% 0,90%

Groter dan koeienmelk In tegenstelling tot de supermarkten waar sojamelk een nicheproduct is in de ‘zuivelcategorie’ , is sojamelk zoals gezegd een uiterst

belangrijk product voor natuurvoedingswinkels. Navraag leerde ons dat in natuurvoedingswinkels in de Benelux de verkoop van biosojamelk belangrijker is dan die van biologische dierlijke melk. In Franse natuurvoedingswinkels ligt de verkoop van dierlijke melk nog steeds hoger dan de verkoop van sojamelk, maar ook daar is het marktaandeel van sojaproducten tegenover dierlijke zuivel aanzienlijk hoger dan dat dit het geval is in de Franse supermarkten.

In vergelijking met biologische koemelk ligt de prijs van biologische sojamelk ongeveer 10 à 15% duurder. De prijzen voor de niet-biologische varianten van koe- en sojamelk lopen meer uiteen. Sojamelk is in dat geval 50 à 100% duurder dan de koemelk.

Ander onderzoek gepubliceerd door ENSA geeft ook aan dat sojamelk slechts een beperkt marktaandeel pikt van dierlijke zuivelproducten.

Het ontwikkelt zich dus eerder als een aparte drankcategorie.

Zo blijkt uit Nederlandse cijfers dat het volume zuivel in 2007 met ruim 2 miljoen liter daalde, terwijl de sojamelkcategorie op dat moment ongeveer 100.000 liter steeg. De verkoop van beide productcategorieën verhoudt zich dus zeker niet als communicerende vaten.

33

Dossier

Organic Retail - december 2008

> Soja (deel 2)

+19% Laat het echter klaar en duidelijk zijn: sojaproducten zijn aan een felle opmars bezig in Europa. Uit onderzoek van RBB Economics, een onafhankelijk consultancybureau, blijkt dat de Europese sojamarkt met een indrukwekkende 19% groeide de voorbije twee jaar, met Nederland en het Verenigd Koninkrijk op kop. In diezelfde periode hebben meer dan een half miljoen Europese huishoudens sojaproducten voor het eerst op hun menu geplaatst: in Nederland begonnen meer dan 70.000 gezinnen regelmatig soja te eten. Interessant om te weten, is dat soja geen vervanging vormt voor zuivelproducten, maar een aanvulling. Voor steeds meer mensen is soja daarom een bewuste keuze. Niet vanuit een medische achtergrond maar een keuze voor een gezonde lifestyle. In 2008 werden 370.000 ton aan sojaproducten verkocht in Europa (sojamelk, sojadesserts, sojaroom, ...). In de top 10 van de EU-landen komt dit overeen met een groei van 19% in vergelijking met 2006. Sojamelk was goed voor 310.000 ton of bijna 85% van de totale verkochte hoeveelheid. Alle sojaproducten samen zijn goed voor 1,5% van de Europese zuivelindustrie.

Dat sojamelk meer en meer een vaste plaats verovert in de West-Europese koelkasten blijkt ook uit een onderzoek van Keystone network (gedaan in Duitsland, Verenigd Koninkrijk, België en Nederland). De studie toont aan dat het product voor diverse toepassingen gekocht wordt – en dat is belangrijk voor de aankoopfrequentie. De Britse cijfers spreken voor zich: 67% van de sojakopers gebruikt het in de ontbijtgranen, 32% bij het koken, 34% in koffie of thee. In Nederland is dat 14% in ontbijtgranen, 10% bij het koken, 5% in thee of koffie.

Overzicht van sojaproducten Soja is niet enkel wondervoeding omwille van zijn voedingskundige eigenschappen, maar ook omwille van de diversiteit ervan.

Fermentatie Eén van de meest toegepaste bereidingsmethoden is fermentatie.

Fermentatie zal geleidelijk aan de kenmerken van het voedsel onder invloed van enzymen, die door sommige bacteriën, schimmels of gisten worden geproduceerd, veranderen. Fermentatie heeft over het algemeen een gunstige invloed op de veiligheid van het voedselproduct. Zelfs in ontwikkelingslanden waar het voedsel onder slechte hygiënische omstandigheden wordt geproduceerd zijn gegiste voedingsproducten populair en meestal onschadelijk voor de gezondheid. Het gefermenteerde voedsel wordt overwoekerd door wenselijke en eetbare micro-organismen, daardoor vermindert het risico van verontreiniging met ziekteverwekkers zoals salmonella’s.

Fermentatie van soja is het geheim van het smaaksucces bij ondermeer natto, miso, tamari, shoyu en tempeh, sojayoghurt en sommige sojakazen.

Natto Natto is een traditioneel Japans voedsel dat meer dan duizend jaar oud is. Natto zijn sojabonen die door Bacillus subtilus natto zijn gefermenteerd. Natto bezit een typische geur van ammoniak, dat wordt veroorzaakt door de afbraak van aminozuren door Bacillus subtilis natto. Tijdens de fermentatie worden er kleverige polymeren (polyglutamine zuur) gevormd die aan natto het typisch kleverige aspect geven. Wegens deze geur en uitzicht is natto niet zo populair, behalve in Japan. Tijdens de fermentatie van natto ontstaan enzymen, vitaminen en aminozuren en dat maakt het heel voedzaam. Natto zou de volgende gezondheidsvoordelen bezitten: preventie van

hartaanvallen, kanker, osteoporose en intestinale besmettingen. De Bacillus bacteriën van Natto produceren ook een enzym dat aan de basis ligt van de rijke aanwezigheid van vitamine K2.

Tempeh

Tempeh-productie bij de Belgische producent De Hobbit. In tegenstelling tot de traditionele Indonesische bereidingswijze, worden de gekookte sojabonen hier geënt met een Rhizopus-schimmel.

Tempeh is een gefermenteerd voedingsmiddel dat ontstaat door een gecontroleerde fermentatie van gekookte sojabonen met een Rhizopus schimmel. Door deze fermentatie binden de sojabonen zich tot een vaste witte koek Tempeh vindt zijn oorsprong in Indonesië waar het waarschijnlijk per toeval ontdekt is door gekookte sojabonen in hibiscusbladeren, die van nature deze Rhizopus schimmel bevatten, te bewaren.

Tijdens de tempehfermentatie worden de ideale voorwaarden gecreëerd voor de Rhizopusschimmel: eerder droog substraat, lage pH en groot aantal Rhizopus-sporen. De gewenste lage pH van de sojabonen wordt verkregen door een natuurlijke melkzuurfermentatie in het Rhizopus-substraat voor de weekwater van de sojabonen of productie van Tempeh door een kunstmatige toevoeging van zuren, zoals melkzuur of azijnzuur na het weekproces. De Rhizopus schimmel produceert allerlei enzymen die ervoor zorgen dat de vezels en eiwitten gedeeltelijk worden afgebroken waardoor de sojaboon gemakkelijker wordt verteerd.

Miso Miso is een ander typisch Japans sojaproduct. Miso wordt gemaakt van koji (een substraat dat Aspergillus bacteriecultuur bevat) dat met sojabonen wordt gemengd. Dit mengsel wordt gefermenteerd in houten vaatjes. De lichtere en zoetere types van miso zijn slechts gedurende enkele maanden gefermenteerd terwijl de donkerdere types van miso tot maximaal 2 jaar worden gefermenteerd.

35

Dossier

> Soja (deel 2)

Shoyu

Leren koken met tofu

Shoyu of sojasaus is een zoute en bruine vloeistof die wordt verkregen door een langdurige gisting van sojabonen en tarwe. Eerst worden de sojabonen en de tarwe gemengd met koji waarna het mengsel in grote vaten wordt gefermenteerd. Daarna worden nog zout en water toegevoegd. Dit mengsel, Moroni genoemd, ondergaat een verdere fermentatie van 6 maanden. Na deze periode wordt de brij geperst om de shoyu te bekomen. Tijdens het fermentatieproces worden de soja-eiwitten gesplitst door enzymen, geproduceerd door Aspergillus Oryzae. De smaak en de kleur van shoyu hangen af van de hoeveelheid zout en de temperatuur en de duur van de fermentatie.

Al ruim dertig jaar waarschuwen gezondheidsspecialisten in de Westerse landen dat we teveel dierlijke eiwitten en te weinig plantaardige eiwitten consumeren. Recent waarschuwen ook meer en meer milieuspecialisten dat minder vlees eten en zich dus meer voeden met plantaardige eiwitbronnen beter is voor het milieu, omdat er met Bernard Storup (SOY) de productie van vlees veel meer broeikasgassen vrij komen (zie ook onze vorige editie). De meeste mensen – en zeker klanten van biowinkels en vegetarische of biologische restaurants – willen gerust hun vleesverbruik afbouwen. Vele mensen weten echter niet altijd zo goed hoe ze iets lekkers moeten bereiden met vleesvervangers. Het eerste product waar ze naar grijpen is tofu. En iedereen weet ondertussen dat tofu wel wat handelingen vraagt om smaakvol te zijn. Veel beginners zijn dus bij hun eerste tofumaaltijden zwaar ontgoocheld en stellen vast dat een maaltijd zonder vlees niet lekker is.

Tofu

Foto’s: De Hobbit We kunnen hier natuurlijk ook niet rond tofu heen. De meest succesvolle en op de markt snelst groeiende vleesvervanger. Voor de productie van tofu worden meestal de gele variëteiten van de sojabonen gebruikt. Deze bonen worden eerst geweekt, vervolgens gemalen en de verkregen pulp wordt gekookt en gefilterd. Uit de aldus verkregen sojamelk wordt vervolgens een soort van sojakaas vervaardigd. Het productieproces van tofu is immers gelijkaardig aan dat van kaas uit melk: de sojamelk wordt warm gestremd met het zuursel nigari, een aftreksel van zeezout. Daardoor gaan de eiwitten in de sojamelk coaguleren (samenklonteren) en ontstaat een soort wrongel. Nadat hieruit het meeste vocht via persen is verwijderd, wordt de tofu in blokken gesneden, gespoeld en uiteindelijk verpakt.

Sojayoghurt Sojayoghurt wordt gemaakt van sojamelk die men laat fermenteren met lactofermenten. Het proces is gelijkaardig aan dat van de bereiding van yoghurt van koemelk.

Tonyu Tonyu of sojamelk is een hoogwaardig product met heel wat positieve eigenschappen. Toch bestaat er ook minderwaardige sojamelk.

Er bestaan namelijk twee manieren om sojabonen te verwerken tot sojamelk. Zo is er melk op basis van volle sojabonen en een melk die verkregen is uit geïsoleerde sojabonen. Dit resulteert in sojamelk met verschillende voedingswaarden.

De verwerking met de hele sojabonen gaat als volgt: In een eerste fase worden de schillen van de sojabonen gehaald, vervolgens worden de zaadlobben van de sojabonen in water geweekt tot ze zacht genoeg zijn voor verdere verwerking. Nadien worden de gehydrateerde bonen met zuiver water (sommige fabrikanten gebruiken hiervoor hoogwaardig mineraal water van een bron in de omgeving) tot een soort pap vermalen en gefilterd. De ‘okara’ (sojavezels) worden van de drank gescheiden en opnieuw gekookt. Nadien voegt men nog enkele ingrediënten toe om de formule te vervolledigen en volgt een korte hittebehandeling (UHT) om een correcte houdbaarheid van het product te kunnen verzekeren (UHT-Proces). Dan is de sojamelk of sojadrink, ook wel tonyu genaamd, klaar voor verpakking.

Bij de Franse sojaspecialist SOY ontwikkelde men een uitgekiende strategie om mensen makkelijk kennis te laten maken met de diverse mogelijkheden die tofu biedt. Bernard Storup: “Naast onze basisproducten hebben we de jongste jaren hard ingezet op allerlei kant-en klare producten op basis van soja. Ik denk daarbij ondermeer aan talloze tofuburgers en tofuworstjes. Onze tofu bieden we aan in natuurversie, maar ook in een variant met curry of met tuinkruiden en er is ook een gerookte variant. Zo willen we met name onervaren tofugebruikers helpen een lekkere maaltijd te maken. Onze kant-en-klare stoofpotjes bevatten ook bereide tofu en ook hier tonen we onze klanten wat ze eventueel zelf vers zouden kunnen maken en hoe lekker tofu wel kan zijn in een maaltijd.”

“Daarnaast investeren we veel in receptenboekjes en publiceren we tal van recepten op onze website. Zo kunnen we mensen helpen bij het maken van een heerlijke volledige plantaardige maaltijd en vermijden we ontgoocheling. En dat is de beste garantie dat ze onze producten blijven kopen.”

Het productieproces voor sojamelk op basis van geïsoleerde sojabonen is puur chemisch: daarvoor gaat men sojaproteïnen onttrekken aan ontvette sojavlokken om ze vervolgens weer te vermengen tot een soort van drank of sojamelk. Sommige plantaardige voedingsstoffen, de oligosachariden van soja (zoals raffinose en stachyose), vitamine E, fytotsterolen enz. worden verwijderd tijdens de sojaproteïnezuivering. In de soja-eiwitisolaten worden de proteïnen tijdens het zuiveringsproces immers min of meer “geïsoleerd”. Het goede van soja gaat hiermee feitelijk verloren. Een geruststelling is echter dat biologische sojamelk niet volgens dit procédé mag vervaardigd worden.

Organic Retail - december 2008

Sojakaas Van soja wordt er ook kaas gemaakt. Men onderscheidt de echte sojakazen die vertrekken van de sojamelk en vervolgens met het klassieke kaasproductieproces tot een plantaardige kaas op basis van sojamelk. Het kaasproductieproces zelf is identiek aan dat voor dierlijke kazen. Anderzijds zijn er op de markt ook producten die als een soort sojakaas verkocht worden, maar waarbij het eerder gaat om een soort van tofupasta waaraan smaken toegevoegd worden die tot een soort van zachte, platte kaas leiden.

De echte sojakaas werd midden jaren ’90 uitgevonden door Dr. Jean-James Garreau, dokter in de biologie aan de universiteit van Bordeaux. Hij kwam als eerste op het idee om een smeerbare kaas te maken volgens het gekende kaasfermentatieproces, maar hij Een vaste jong belegen sojakaas gebruikte als grondstof sojamelk of tonyu. Zijn sojasmeerkaas van Soya Garden. kreeg de naam tartimi. Hij richtte enkele jaren later het bedrijf Le Sojami op.

Het kaasproces vertrekt van een sojamelk en gaat vervolgens lactofermenten toevoegen waardoor er na verloop van tijd een vaste materie ontstaat. Vervolgens wordt er zout toegevoegd en krijgt de kaas zijn vaste vorm. Er worden dan nieuwe fermenten toegevoegd en dan laat men de kaas verder rijpen. En dan is het gewoon nog kwestie van geduld.

Omwille van de gelijkenissen met de vrouwelijke hormonen, geeft ze aan dat de isoflavonen mannen onvruchtbaar zouden maken, de vrouwelijke hormonenspiegel zou kunnen verstoren en ook het risico op schildkliergerelateerde kankers zouden verhogen. Ook voor een hele reeks andere aandoeningen wijst ze met een beschuldigende vinger naar soja.

Het boek sloeg in als een klein bommetje en maakte sommige mensen ook bang. Iets later kwam er ook nog een waarschuwing van het Franse agentschap voor voedselveiligheid (AFSA) dat het gebruik van soja ontraadde omdat het de hormoonhuishouding zou verstoren. Er kwam al gauw protest uit wetenschappelijke hoek omdat de resultaten van de geciteerde studies controversieel waren. Ook kwam het boek in Amerika onder vuur te liggen omdat Kaayla T. Daniel een heel onbekende wetenschapster is die haar diploma haalde via een langeafstandscursus. Nog opvallend is dat de uitgeverij van het boek heel klein is ondermeer boeken uitgeeft die dierlijke melk aanprijst omwille van gezondheidsredenen. The Whole Soy Story verloor zijn geloofwaardigheid, maar de boodschappen die erin vervat zitten zorgen ook vandaag nog voor onrust.

Gereputeerde voedingsdeskundigen die gevraagd werden naar hun mening over deze controverse benadrukten dat soja in normale hoeveelheden eten onschuldig is en dat alles schadelijk is voor de gezondheid als je het overdadig eet. Bij veel van de studies die de schadelijkheid van soja moesten bewijzen werden trouwens wel heel erg grote hoeveelheden soja toegediend aan de proefdieren.

Fleur de Soja van Soya Garden, een witschimmelkaas op basis van soja.

De Belg Dirk De Buyser was dan weer de eerste die op de proppen kwam met vaste sojakazen. Onder zijn merk Soya Garden ontwikkelde hij ondermeer een jonge belegen kaas en blokjeskaas die sterke gelijkenissen vertoont met feta. De nieuwste creatie is bijzonder verregaand en verrassend en heet Fleur de Soja, een witschimmelkaas op basis van soja.

Soja en gezondheid: de controverse Zelden worden voedingsmiddelen zo de hemel in geprezen voor hun waarde voor de gezondheid. Er is echter ook een tegenstroom van berichten die soja als heel schadelijk bestempelen. De controverse is vooral ontstaan door het boek van de Amerikaanse wetenschapster Kaayla T. Daniel: The Whole Soy Story. Vooral de positieve werking van de isoflavonen wordt door haar in twijfel getrokken.

37

Publireportage

De voordelen van soja op een rijtje Het uitgebreide aanbod Provamelproducten op basis van biologische soja zijn niet enkel erg lekker, ze dragen ook bij aan een evenwichtige voeding en bieden ook een afdoend antwoord op een aantal frequent voorkomende gezondheidsproblemen. Vooral personen die kampen met lactose-intolerantie en koemelkeiwitallergie zijn perfect geholpen met een omschakeling van traditionele zuivel naar voeding op basis van soja.

Ondermeer de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) en het JHCI (Joint Health Claims Initiative) hebben bevestigd dat de dagelijkse inname van soja-eiwitten (in een voeding met een beperkte hoeveelheid verzadigde vetzuren en cholesterol), actief bijdraagt tot het verlagen van het cholesterolgehalte. Nathalie van Hal: “Algemeen worden drie porties of om en bij de 25 gram soja-eiwitten per dag aangeraden om het effect maximaal te laten spelen.

Bovendien bevat soja ook veel goede polyonverzadigde vetzuren. die lichtjes de cholesterol kunnen doen dalen.”

Niet enkel zijn sojabonen een van de rijkste plantaardige bronnen van eiwitten. Ze bevatten bovendien alle acht essentiële aminozuren.

Daardoor werpt soja zich op als superieure bron van plantaardige eiwitten en kent het op dit vlak ook zijn gelijke niet.

Isoflavonen Een andere natuurlijke rijkdom van sojabonen zijn de isoflavonen die zich in de soja-eiwitten bevinden. Isoflavonen worden gevonden in sojabonen, kikkererwten en andere groenten. Maar soja bonen zijn uniek in die zin dat ze de hoogste concentratie van deze krachtige bestanddelen hebben. Nathalie van Hal, nutritioniste bij Provamel: “Isoflavonen zijn natuurlijke plantaardige bestanddelen. Qua structuur gelijken deze op het menselijke oestradiol, maar hun werking is 10.000 tot 140.000 maal zwakker.

Door het menselijke oestrogeen na te bootsen kunnen isoflavonen op zekere plaatsen in het lichaam echter verschillende goede gezondheidseffecten hebben. De meest werkzame isoflavonen zijn genisteïne en daidzeïne.

P

rovamel Bio Soya Drink Omega 3 is een lekker en voedzaam drankje dat de weldaden van soja en omega 3-vetzuren combineert. Soja bevat reeds omega 6-vetzuren, maar werd voor dit drankje ook nog eens verrijkt met biologische lijnzaadolie, een natuurlijke en gezonde bron van omega 3. Omega 3 is onmisbaar voor een gezonde en actieve levensstijl. Het is van vitaal belang voor de zenuwen, de spieren en de ogen, en kan u helpen uw cholesterolgehalte te verlagen. Een glas Drink Omega 3 (200 ml) levert reeds 30% van uw aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Net als de andere Provamel-producten is Drink Omega 3 ook rijk aan hoogwaardige eiwitten en bevat het geen cholesterol of lactose.

Gezonde ontbijtshake met ananas en banaan (1 persoon)

Menopausale klachten Sojaproducten kunnen de symptomen van menopausale kwaaltjes beperken of helpen verzachten. Dat concludeerden researchers toen ze onderzochten waarom Aziatische vrouwen minder last hebben van opvliegers dan Westerse vrouwen. De dagelijkse consumptie van sojaproducten blijkt hun geheime wapen. Meer specifiek de isoflavonen in de sojaboon blijken zeer actieve bestanddelen.Ook voor de kleine ongemakken die gepaard gaan met de menopause kunnen de isoflavonen in soja betekenisvol helpen.

Cholesterolverlagend Zoals alle plantaardige voedingsmiddelen bevat soja geen cholesterol.

Maar markant is dat voeding op basis van soja wereldwijd erkend wordt als cholesterolverlagend.

    

Een groot stuk ananas 1 banaan een koffielepel honing 10 cl Provamel Bio Soya Drink Omega 3

Recept Doe de ananas, de banaan, de honing en de Drink Omega 3 in een blender en mix. Voeg ijsblokjes toe voor een extra frisse toets en meng!

Organic Retail - december 2008

en spijsverteringsklachten krijgen bij het nuttigen van voeding met lactose. Het maakt daarbij meestal niet veel uit of het lactose is uit koemelk, geitenmelk of een andere dierlijk melkproduct. Lactoseintolerantie is meestal genetisch bepaald en komt relatief beperkt voor bij de West-Europese bevolking, maar in Azië of bij zwartAfrikanen loopt het aandeel lactose-intoleranten op tot 60 à 100% in sommige gevallen. Ook zien we dat sommige darmziekten zoals de ziekte van Crohn of coeliakie meestal lactoseintolerantie uitlokken. We stellen trouwens vast dat lactose in steeds meer voeding aanwezig is. Zo zit het soms ook in brood, worstjes en hamburger en soms zelfs in frisdranken… Omwille van het wijdverbreide gebruik van lactose in tal van voedingsmiddelen bereiken mensen sneller de drempel van lactoseintolerantie.”

Koemelkeiwitallergie

Omega 3 en Omega 6 Nathalie van Hal van Provamel wijst erop dat soja van nature Omega 3 (alfa-linoleenzuur) en 6 bevat.” Omega 3 en 6 zijn essentiële vetzuren die we nodig hebben in onze voeding. De laatste doet de cholesterol lichtjes dalen.”

Provamel ontwikkelde trouwens een speciale sojadrink voor iedereen die zeker wil zijn dat men voldoende omega 3 in zijn voeding heeft.

Naast de natuurlijk aanwezige omega 3 werd de sojadrink verrijkt met lijnzaadolie die van nature rijk is aan omega 3.

Lactoseintolerantie Naast de algemene gezondheidsvoordelen van soja bieden Provamel sojaproducten ook een uitstekende oplossing voor mensen met lactose-intolerantie en koemelkeiwitallergie. Deze twee aandoeningen worden soms door elkaar gehaald. Nathalie van Hal van Provamel brengt duidelijkheid: “Het niet verdragen van lactose, de melksuiker, noemen we lactoseintolerantie. Met een intolerantie bedoelt men de onmogelijkheid van het lichaam om een bepaalde voedingsstof te verteren. Bij lactoseintolerantie mist het lichaam het lactase enzym dat voor de afbraak van lactose zorgt. Het gevolg is dat mensen met lactoseintolerantie de lactose in de melk niet verteren

Koemelk

Calcium Riskeren mensen met lactoseintolerantie en koemelkeiwitallergie geen tekort aan calcium in de voeding en op langere termijn botontkalking? “Dierlijke melk is niet de enige bron van calcium. Ook in tal van groenten bevindt er zich calcium. Ook soja bevat van nature calcium. Bovendien biedt Provamel een biologische sojadrink die verrijkt is met calciumrijke zeealgen. Onderzoek heeft trouwens aangetoond dat de inname van dierlijke eiwitten tot meer calciumverlies via de urine kan leiden dan de inname van plantaardige eiwitten.”

Sojadrink

van dierlijke oorsprong

van plantaardige oorsprong op basis van biologische sojabonen

Percentage vetzuren

Percentage vetzuren

60 %

verzadigde vetzuren

18 %

verzadigde vetzuren

40 %

onverzadigde vetzuren waarvan: 33 % mono-onverzadigde vetzuren 7% poly-onverzadigde vetzuren 6 mg cholesterol*

82 %

onverzadigde vetzuren waarvan: 23 % mono-onverzadigde vetzuren 59 % poly-onverzadigde vetzuren 0% cholesterol

10Questions_NL.indd 18-19

Naast lactoseintolerantie is er koemelkeiwitallergie. “Hier gaat het om een allergie, dus geen intolerantie. Het afweersysteem van het lichaam reageert vijandig op de eiwitten die in koemelk zitten.

Die vijandige reactie van het lichaam kan zorgen voor huiduitslag, problemen in het maagdarmstelsel, ademhalingsproblemen en soms ook voor een opgezette keel. Voor al deze mensen zijn sojaproducten uitstekende alternatieven.”

*halfvolle melk 100 ml

15-10-2008 14:11:03

39

Publireportage Hoogwaardige grondstoffen, hoogwaardige verwerking Biologische soja is dus een zegen voor het milieu en voor de menselijke gezondheid. Maar ook de selectie van de bonen en de verwerking van de soja in de voedingsproducten zijn heel belangrijk. Daarom biedt de natuurlijke productietechnologie gebaseerd op de volledige sojaboon van Provamel de ultieme zekerheid op hoogwaardige voeding. Bovendien is men bij Provamel door een perfect traceerbaarheidsysteem zeker dat iedere boon GMO-vrij is en afkomstig is van biologische teelt.

ECOSOCIAL-label :

duurzame handel met de biosojaboeren in het Zuiden Sinds de nieuwe verpakking prijkt het EcoSocial-label op de Provamel sojaproducten. Ecosocial is een label van het Braziliaanse Instituto Biodinamico (IBD) en staat voor duurzame ontwikkeling, zowel op socio-economisch als op milieuvlak.

Alle door Provamel ingekochte biologische sojabonen komen van producenten die door IBD gecontroleerd worden op een aantal criteria. De criteria van IBD onderbouwen Provamels ambitie om zo duurzaam mogelijk te ondernemen en sluiten perfect aan bij de keuze voor biologische ingrediënten.

De EcoSocial criteria worden opgedeeld in drie luiken: sociaal, ecologisch en economisch: We zetten de voornaamste criteria binnen deze drie domeinen hier op een rijtje Sociaal:  Verbod op gedwongen arbeid en kinderarbeid  Winstdeling met de medewerkers  Opleiding van medewerkers  Bijdrage leveren aan de opvoeding van kinderen van medewerkers en de gemeenschap waartoe de medewerkers leven  Verbetering van de leefomstandigheden van de medewerkers en hun gemeenschap  Sociale programma’s voor bepaalde groepen (bijvoorbeeld zwangere vrouwen)  Preventie tegen verslavingen

Ecologisch:  Respect voor de nationale milieuwetgeving  Behoud van natuurgebieden  Verantwoord gebruik van natuurlijke grondstoffen (water, aarde, woud)  Versterking van de biodiversiteit  Milieubescherming bij de selectie van de landbouwmethoden  Verbod op gebruik van GGO (Genetisch Gemodificeerde Organismen)  Beperking gebruik van vuur bij landbouw Economisch:  Fair trade handel  Open, transparante onderhandelingen tussen de partijen  Beloning voor duurzame praktijken  Hogere prijzen dan gangbaar op de markt ten dienste van sociale en ecologische programma’s Daarnaast draagt men bij Provamel ook zijn steentje bij voor diverse projecten. Zo steunt Provamel EDHUCCA een volledig onafhankelijk onderwijsproject voor kinderen en volwassenen in de Braziliaanse regio van Paraná, waar de biosoja van Provamel vandaan komt.

Naast algemene lessen kunnen kinderen workshops volgen om bepaalde beroepen, maar ook zingen, dansen en acteren te leren. Er zijn ook cursussen om elementaire hygiëne aan te leren en de kinderen mogen ook allemaal een bezoekje brengen aan de kapper. Opleidingscursussen tot bijvoorbeeld naaister geven de mogelijkheid aan jonge volwassenen en vrouwen om wat extra geld te verdienen waardoor hun levenskwaliteit beduidend beter wordt.

Chef’s Corner

> Frankrijk

Organic Retail - december 2008

Bio op school

Lokaal en prijsbewust aankopen

In oktober 2007 organiseerde de Franse overheid een groot debat voor de bevolking over toekomstige milieu-uitdagingen. Tijdens dat debat kwam ondermeer de ontwikkeling van biologische landbouw op nationaal vlak ter sprake. Meermaals opperde men dat biologische ingrediënten een belangrijkere rol moesten gaan spelen in de grootkeukens van de republiek.

De regering sloeg deze aanbeveling niet in de wind en besliste om de nodige maatregelen te nemen. Ondertussen stuurde de bevoegde minister een rondzendbrief. Daarin geeft hij aan dat in 2012 20% van alle ingrediënten die in de grootkeukens van de overheid bereid worden van biologische origine moeten zijn.

Uiteindelijk gaat het engagement niet zo ver als het op het eerste Didier Thévenet Kiezen voor bio bij de overheid heeft soms echter heel angezicht lijkt. De overheid engageert zich enkel om in de dere gronden. Lons Le Saunier, een stadje in de Jura (weinig talrijke) grootkeukens die het in eigen bekiest als overheid resoluut voor bio en 100% lokaal. heer heeft minimum 20% bio-ingrediënten te De reden is verrassend maar logisch: de waterinzagebruiken. Het hoopt op die manier het goede meling en -zuivering in Lons Le Saunier gebeurt in voorbeeld te geven voor andere grootkeukenr e i eigen beheer en om te vermijden dat er nitraat- en beheerders. Wij gingen eens kijken in een aantal n u a S Lons Le pesticidenresidu in het leidingwater terechtkomt, scholen waar een vijftal gemotiveerde ‘pioniers’ zich legt Lons zijn lokale landbouwers op biologisch te al jaren inzetten om de kinderen op tijd en stond een werken. En meer: het gemeentebestuur kocht recent biomaaltijd aan te bieden. Een opinieweergave. een aantal percelen aan om ze te verkopen aan Liefde voor lokaal startende biologische landbouwers. Een meevaller De motivatie van onze vijf gesprekspartners blijkt hierbij is dat er op het nabijgelegen Lyceum van Monttelkens te stoelen op een voorliefde voor lokale producten. morot jaarlijks nieuwe gediplomeerde biolandbouwers afstuderen.

Meer zelfs: bio die van verderaf komt, blijken ze quasi zinloos te vinden. Milieubewust eten betekent voor hen een korte afstand tussen Voor Didier Thévenet, verantwoordelijk voor de stedelijke grootkeulandbouwer en consument. ken in Lons Le Saunier, was het niet meer dan een logische stap dat de stad dan ook een deel van de bioproductie aankocht. Sinds 2000 groeit de door de stad aangekochte bioproducten gestaag.

De stad staat dagelijks in voor meer dan 5000 maaltijden waarvan 3000 aan scholieren. De rest gaat naar bejaardentehuizen, deels naar het lokale ziekenhuis, maar ook naar bedrijven en andere geïnteresseerden. Vandaag al bereikt men in Lons de 20% biologische ingrediënten waar Parijs op rekent in 2012. Brood, yoghurt en rundsvlees zijn in het zelfsbedieningsrestaurant steevast biologisch en van locale origine. Binnen afzienbare tijd moeten ook wortelen, rode bieten, aardappelen en rapen 100% bio zijn.

41

Chef’s Corner

> Frankrijk

In de stedelijke grootkeuken van Lons Le Saunier (Jura), zijn nu al 20% van alle ingrediënten biologisch.

Foto Michel Loup / Ville de Lons

In het Collège de Maringues (Puy de Dôme) organiseert men elke maand voor de scholieren een biologische dag.

Gérald Steckmeyer

Gray Niet zo ver van Lons is Gérald Steckmeyer verantwoordelijk voor de catering op het Delaunay-college in Gray (Haute Saône), een school met 425 leerlingen. Ook hij heeft een boon voor lokale producten en tracht ze dan ook zoveel mogelijk op de tafel te krijgen. Met zijn aankooppolitiek tracht hij de band met de lokale, en bij voorkeur biologische landbouwers te verstevigen. Hij onderstreept ook het pedagogisch belang van voeding de boodschap die hij ermee geeft aan de leerlingen. Steckmeyer tracht zoveel mogelijk naar bio te grijpen, dus niet enkel op de echte biodagen. Regelmatig bestelt hij rechtstreeks aardappelen, ajuin, varkens- en kalfsvlees,gevogelte en linzen bij de biolandbouwers in de regio.

Gérald geeft ootmoedig toe dat het brood dat hij serveert nooit bio is. “We zijn heel tevreden met onze lokale bakker. Hij bakt heel wat speciale broden en Turks brood. Neen, biologisch is dat nooit.” Het credo van Steckmeyer is duidelijk : zijn maaltijden dienen zoveel mogelijk ingrediënten te bevatten, rechtstreeks afkomstig van lokale producenten. Hij is dan ook blij dat zijn college geen deel uitmaakt van een scholennetwerk want « die aankoopverenigingen bevoordelen sowieso industriële leveranciers omdat de kleinere spelers er zich qua continuïteit van bevoorrading onmogelijk kunnen met meten.”

Regionaal Platform Andere regio, ander verhaal: de Auvergne heeft een stapje voor qua mogelijkheden omdat de overheid een tijdje geleden het regionaal platform ‘Auvergne Bio Distribution’ creëerde. Deze organistatie bevoorraadt de regionale grootkeukens met biologische producten. De logistiek is hier duidelijk beter georganiseerd, maar er wordt niet afgeweken van het ordewoord: lokaal.

Serge Dusart Serge Dusart is verantwoordelijk voor de cafetaria in het Collège de Maringues (departement Puy de Dôme), ook hij hecht erg veel belang aan de ondersteuning van de lokale biologische productie. De benadering van Dusart is er een van

‘leren kennen’ eerder dan ‘opleggen’. Hij wil de jongeren op zijn school zoveel mogelijk opties tonen op het vlak van voeding. “Ik wil onze jongeren vooral leren wat de impact van hun keuze als consument is.”

Samen met zijn medewerkers in de keuken tracht hij zoveel mogelijk voor bio te kiezen – en dat al sinds 2002. Dit schooljaar staat er weer elke maand een biologische dag op de agenda. De bedoeling is om de frequentie van de biodagen de komende jaren nog op te drijven.

De leerkrachten maken van deze biodagen gebruik door er bepaalde lesonderwerpen of schoolbezoeken aan te koppelen. Zo organiseerde de school al bezoeken aan biologische landbouwbedrijven of werd het thema gewoon in de klas besproken. Ondertussen richtte de school ook al een ecologisch beheerde tuin in, die door de leerlingen vrijwillig onderhouden wordt.

Stéphane Del Campo

es Maringu

We blijven in het departement Puy de Dôme waar Stéphane del Campo instaat voor de bestellingen in de grootkeuken van Riom, de tweede grootste stad van het departement. Elke dag worden hier 1300 maaltijden bereid en vervolgens verdeeld in de tien kleuterscholen en lagere klassen. Stéphane Del Campo is in zijn privéleven al jaren een trouwe koper van bioproducten en staat dus open

Organic Retail - december 2008

Riom Royat

voor tal van initiatieven om meer bio in de stadskeuken te krijgen.

Ook hij werkt met Auvergne Bio Distribution omdat hij slechts weinig vertrouwen heeft in geïmporteerde bioproducten.

“In Riom is alles destijds begonnen met de onverholen sympathie voor bio van één van de lokale ambtenaren.”, vertelt hij. Vandaag wordt er om de drie maanden een biodag georganiseerd en sinds ruim drie jaar houdt men zich ook strikt aan de regel dat de dagelijkse maaltijden telkens minstens één bio-ingrediënt moeten bevatten. Bij de selectie van de bioproducten tracht men vooral zaken te kopen waarvan men weet dat ze in de conventionele landbouw blootstaan aan pesticiden zoals granen, fruit, vinaigrette, boter, en ook vlees. Stéphane del Campo wil het daar niet bij laten en denkt al over een volgende stap: een hogere frequentie van het aantal biodagen en het overschakelen naar granen exclusief van biologische origine.

David Fartaria David Fartaria staat aan het hoofd van de stedelijke grootkeuken van Royat die dagelijks ongeveer 230 bewoners voedt :

scholieren, werknemers en bejaarden. Ook David is fan van bio, “maar de kwaliteitslat mag niet lager liggen omdat het bio is!”

Sinds enige tijd wordt er elk trimester een biologische maaltijd geserveerd, bedoeling is om die frequentie te verhogen. Hij ziet in de driemaandelijkse biodagen een uitgelezen kans om de kinderen een en ander te leren over het belang van voeding voor de gezondheid.

Het brengen van deze boodschap doet Fartaria zelf. Na de biomaaltijd keren de kinderen huiswaarts met een of andere brochure of informatieve fiche . “Niet alle leerkrachten zijn gemotiveerd om de boodschap te brengen over bio en gezondheid. Daarom doe ik het ook zelf. Het leukste is trouwens de gesprekken die we hebben met kinderen van 9 à 10 jaar. Zij zijn heel geïnteresseerd en willen er het fijne van weten.”

Prijsobstakel Voor 4 van onze vijf gesprekpartners is de prijs het grootste obstakel.

Geld is dan ook de belangrijkste reden om niet meer bio te serveren.

Didier Thévenet van de Stad Lons heeft de minste problemen met de financiële kant van de zaak. Dat heeft Thévenet te danken aan de politieke steun van het stadsbestuur die voor 100% achter het project staat. Ook de grotere schaal van het project speelt in het voordeel op financieel vlak. Toch blijft het ook voor Didier Thévenet een uitdaging om telkens een goede kwaliteit te krijgen binnen de limieten van het budget.

De kostprijs van een maaltijd is op de scholen een heikele kwestie en wordt vastgelegd door het departement. En dat verschilt naargelang departement.

Zo stond het departement Puy de Dôme recent een prijsverhoging van 2,5% toe terwijl dat in het naburige Haute Saône niet gebeurde. Daarom is het soms al moeilijk om met conventionele ingrediënten een goede, evenwichtige maaltijd samen te stellen. Met bio-ingrediënten wordt de uitdaging nog groter.

David Fartaria maakte al de rekening: “Dezelfde maaltijd kost in bioversie het dubbele van een maaltijd met conventionele ingrediënten.” Dat maakt kiezen voor bio uiterst moeilijk voor David.

Foto: Interbio Franche Comté

In Puy de Dôme ondersteunt het departementsbestuur de keuze voor bio met een extra dotatie van 80 eurocent voor een volwaardige biomaaltijd.

In de grootkeuken van de stad Riom bevat elke maaltijd minstens één bio-ingrediënt.

43

Chef’s Corner

> Frankrijk

Die extra subsidie betekent een groot verschil voor Serge Dusart en staat toe om meer voor biomaaltijden te kiezen. Ook het meer officiële karakter van het bio-initiatief wordt door Dusart gesmaakt.

De subsidie voor biomaaltijden gaat echter voorbij aan de introductie van geïsoleerde bio-ingrediënten in maaltijden. De subsidiepolitiek moedigt met andere woorden een alles of niets keuze aan.

Maar daar heeft Gérald Steckmeyer een mooie oplossing voor gevonden. Aangezien hij in zijn restaurant ook volwassenen over de vloer krijgt en de prijzen voor deze maaltijden niet wettelijk vastgelegd zijn, worden de volwassen extra in de watten gelegd en biedt hij hen als het enigszins kan biologische maaltijden. Zo slaagt hij erin om meer volwassenen naar zijn cafetaria te lokken en de hogere prijs die zij betalen biedt hem de gelegenheid om ook meer bio-ingrediënten in de maaltijden van de kinderen te verwerken.

Ondanks dit alles is 2008 een moeilijk jaar op budgettair vlak. Om de kosten niet te laten ontsporen kiest Stéphane Del Campo meer en meer voor onbewerkte grondstoffen omdat deze goedkoper zijn. De bewegingsruimte op dat vlak is echter beperkt want hij dient ook rekening te houden met de werkdruk in de keuken.

Uitdaging voor de chef

Ook in de Auvergne met zijn goed georganiseerde bioplatform is een wachtperiode van 3 à 4 weken gebruikelijk voor een bestelling. Andere moeilijkheden zijn de facturen die niet altijd comform zijn aan de eisen van de overheden, of de fruitkalibers die niet beantwoorden aan de bestelling (hoewel dat recent minder voorkomt). Soms laat ook de traceerbaarheid en de leveringswijze te wensen over. Naast de uitdagingen die de bevoorrading stelt, is koken met bio dus een zaak waarbij organisatie en planning van groot belang zijn. Ook het keukenpersoneel moet gepast omgaan met de biogroenten. Een open instelling van de koks en enige inventiviteit zijn heel nuttig en de samenstelling en de verhoudingen worden best vooraf gecontroleerd.

Er is trouwens een grote vraag naar opleiding en informatie over koken met bio bij koks. Nathalie Carthonne van Auvergne Bio Distribution weet er alles over. Zij organiseert een tweedaagse workshop over koken met biologische producten die een enorm succes kent. “De motivatie van onze cursisten is groot en na afloop blijken ze inderdaad beter om te gaan met alle aspecten van de biokeuken.”

Onze gesprekspartners hebben indruk gemaakt op ons door hun overtuiging en tomeloze inzet voor de biosector. Hun passie dagdagelijks waarmaken is zelden makkelijk en ze krijgen niet altijd de volle steun van collega’s, klanten en overheid. Hun motivatie putten ze voornamelijk uit hun bijdrage aan de landbouw en het milieu in hun regio en de boodschap die ze de jeugd meegeven.

•

C FARMI ANI NG RG

•

O

Kiezen voor lokale bioproducten in de grootkeuken blijft een grote uitdaging, ook omdat er niet altijd voldoende hoeveelheden beschikbaar zijn. Gérald Steckmeyer geeft als voorbeeld het gevogelte dat bij hem af en toe op het menu staat.

Door de beperkt beschikbare aantallen kippen dient hij soms ook parelhoen in de pan te gooien.

Natuurlijk gefermenteerde en gerijpte biologische soja producten als beleg, aperitiefhapje, snack of op de kaasschotel w w w. biof u n . b e w w w. soy ag a rden . net BIOFUN bvba — Legeweg 135-137, bus 10 — 8020 Oostkamp — Belgium — Tel. 00 32 50 28 98 07 — Fax. 00 32 50 28 98 03

Shopping

Organic Retail - december 2008

> Nederland

Heaven of Delight de hemel voor veggies in Den Haag

Deze zomer startten Sarita en Armando Doebar in Den Haag met Heaven of Delight, een vegetarische delicatessenwinkel. Consumenten komen er vooral voor het ruime aanbod vleesvervangers en andere plantaardige producten – die helaas niet allemaal bio zijn. “Het biologische karakter van de producten is voor onze klanten meestal minder belangrijk. Wij trachten bio wel zoveel mogelijk te promoten!”, vertelt Sarita.

Een betere wereld Het verhaal van Sarita en Armando is er één dat je veel tegenkomt in deze sector. Sarita raakte in haar marketingcarrière uitgeblust. De job die ze had, gaf haar geen voldoening en ze had niet het gevoel dat ze bijdroeg tot een betere wereld. Haar broer Armando had dan weer een verlangen tot zelfstandigheid. Hij voelde dat zijn ervaring in verschillende keukens hem had gerijpt en hij vond dat het tijd werd om zelf de keuken van zijn dromen op te zetten. Hoewel toeval niet bestaat, verloor Sarita haar job in het bedrijf waar ze werkte op het moment waarop Armando buiten strijd was door een ongeluk. Aan Armando’s revalidatiebed praatten ze over hun individuele dromen. Hun ogen gingen aan het glinsteren en samen gingen ze op zoek naar een pand in Den Haag om hun ondertussen gezamenlijke droom van een vegetarische wereldkeuken waar te maken.

De prijzen van de panden die ze bezochten waren echter te hoog voor hun budget. Sarita en Armando pasten hun droom aan en evolueerden naar een plan voor een vegetarische delicatessenwinkel. Sarita zou zich bezighouden met de winkel en de marketing en Armando zou instaan voor de catering. Op deze manier willen ze gestaag groeien en op termijn enkele Heaven of Delight restaurants openen.

Vegetarisch Armando dacht aan een mix van vleesgerechten en vegetarische gerechten, maar dat zag Sarita niet zitten. Hoewel ze hun hindoestaanse afkomst delen, delen ze niet meteen de passie voor het vegetarisme.

Ze zijn immers opgegroeid in een gemengd gezin, wat vegetarisme betreft. De moeder van de Doebar eet sinds haar jeugd vegetarisch, de vader niet. Het echtpaar liet hun kinderen de keuze. Sarita en haar zus kozen voor een vegetarische levensstijl, Armando laat af en toe wat vlees toe op zijn bord. Hij is overtuigd van de positieve impact van het vegetarisme, maar had moeite om lekkere vegetarische gerechten te vinden als hij uit eten ging.

Zijn ervaring in de horeca leerde hem immers dat koks meestal niet te vinden zijn voor vegetariërs in hun restaurant. Ze vinden vegetariërs over het algemeen vervelend en ze hebben er moeite mee dat de speciale eisen van deze mensen hun keukenschema in de war brengt. Meestal maken zo’n koks dan een simpel, soms smakeloos gerecht dat Armando de vreugde van het uit eten gaan ontnam. Sarita’s overtuiging dat vlees eten spiritueel niet goedgepraat kan worden, bracht haar ertoe om haar broer te overtuigen om de producten in de winkel en in de keuken lacto-vegetarisch te maken. Precies om mensen als Armando een lekker vegetarisch alternatief te bieden.

Veggie kreeft De insteek voor de winkel is dat vegetariërs en veganisten er producten vinden die ze nergens anders kunnen vinden. Er is een enorme keuze aan vleesvervangers en andere typische vegetarische producten, aangevuld met een ruime keuze aan biologische kruidenierswaren. Zo kun je er de meest bizarre vleesvervangers vinden. Meestal van KF Enterprise, een Nederlandse groothandel die zich specialiseert in het zo waarheidsgetrouw namaken van courante vlees- en visproducten door middel van soja, en Veggiemaster, een bedrijf dat in de USA al furore maakte met zijn sojaproducten en dat nu Europa wenst te veroveren.

Je kunt het zo gek niet bedenken of Heaven of Delight biedt het aan.

Er zijn bitterballetjes, eend, kreeft, tonijn, barbecue-vlees, hamplakjes,

45

Shopping

> Nederland

blijkt de winkel te ver of moeilijk bereikbaar. Toch houdt dit enkele vaste klanten niet tegen. Zo zijn er mensen die vanuit de omringende landen met een diepvriesbox naar Heaven of Delight trekken om een enorme hoeveelheid in te slaan. Aangezien alle vleesvervangers diepvriesproducten zijn, kan alles bij thuiskomst in de vriezer voor latere consumptie. De winkel voorziet dan ook diepvriestassen voor mensen die een eindje moeten reizen met hun aankopen.

Zuivere energie Hoewel de winkel er is voor alle mogelijke rassen, religies en overtuigingen, vertrekken Armando en Sarita uiteraard vanuit hun eigen leefwereld, de Hindoestaanse cultuur. De pijn en de angst die het dier tijdens het slachten ervoer, dringt immers in het vlees en heeft door de consumptie ervan een invloed op je denken en je gevoelens. Bovendien curryballetjes, garnalen en zelfs octo- is het zo dat je als je groenten eet, je de zuivere energie uit de aarde in pus. Biologisch zijn de vleesvervangers je opneemt, terwijl je met vlees deze energie als het ware tweedehands niet allemaal, maar Heaven of Delight binnenkrijgt. Daarnaast is er de overtuiging dat elk wezen recht heeft is actief op zoek naar biologische vlees- op leven en vergaart een mens met het eten van vlees slecht karma, vervangers. De Doebars gaan er prat op dat het wat zich dan weer wreekt op het moment van je reïncarnatie. prettig winkelen moet zijn voor de klanten. Ze hoeven zich geen zorgen te maken over de ingrediënten, de producten zijn betrouwbaar en heeft Divali iemand toch nog twijfels, dan kan hij terecht bij Sarita voor advies. In de Onder de Hindoestanen zijn er veel parttime vegetariërs. Mensen die winkel hangen steekkaarten met informatie rond verschillende constitu- een bepaalde godheid aanbidden, eten op bepaalde dagen van de week ties in het Ayurvedisch stelsel, waardoor een winkelbelevenis bij Heaven geen vlees, aangezien die godheid verbonden is aan die dag en zij op de dag van hun godheid geen vlees mogen gebruiken. Op die dagen bezorgt of Delight ook een leerrijke belevenis wordt.

Heaven of Delight deze mensen een prachtig alternatief. Bij Hindoestanen Delicatesse is de kans dat eventuele bezoekers vegetarisch dienen te eten dan ook Klanten kunnen ook broodjes met warm nepvlees halen bij Heaven of groter. Ook hier kan Heaven of Delight voor een feestmaal zorgen. Onder Delight. Een broodje met kippenstukjes in teriyaki, een broodje pom de Nederlandse vegetariërs leeft het principe van het gezonde eten en (een traditioneel Indiaas gerecht) of een broodje met falafel. Daarde dierenrechten veel meer. Ook deze mensen komen aan hun trekken, naast zijn er ook verschillende schotels die de klant kan bestellen, aangezien de keuken gezonde, diervriendelijke gerechten brengt. De enige zoals pizza, lasagna, bami of shoarma. De cateringafdeling brengt een groep die Heaven of Delight moeilijk over de streep krijgt, blijkt de Turkse wereldkeuken met heerlijke gerechten uit elke cultuur. Daarnaast is er gemeenschap uit de buurt te zijn. Om hen te laten proeven van de cultuur ook een ruim assortiment aan Indiase zoetigheden, zoals Barffi of Gu- die er heerst in de winkel en de lekkere hapjes die er gemaakt worden, lab Jamun en veganistische cupcakes van Cupcakes by Rosie. Eigenlijk nodigden Sarita en Armando op 28 oktober alle buurtbewoners uit om brengt Heaven of Delight de gerechten die Nederlanders gewend zijn in een delicatessenwinkel, maar dan volledig vegetarisch.

Hyves Sarita en Armando promoten de cateringafdeling volop. Momenteel krijgen ze vooral Hindoestaanse mensen over de vloer. Hindoes eten op feestdagen immers geen vlees, omdat vlees onrein is. Deze bevolkingsgroep komt vooral de winkel binnen voor de vleesvervangers. Ze hechten niet meteen waarde aan het biologische verhaal, aangezien het een duurder producten zijn. Dit beeld probeert Sarita echter te veranderen. Ze promoot in haar winkel het respect voor de natuur door middel van biologisch kopen. Heaven of Delight wil ook andere mensen over de vloer en voert daarom op verschillende manieren promotie.

Zo werkt het bedrijf samen met de Bond voor Veganisten en kreeg het op die manier een ‘approved’-logo op de deur. Daarnaast trekt Heaven of Delight ook jonge mensen aan via Hyves, een Nederlandse online networkingsite, waar vooral jonge, hoogopgeleide mensen een profiel aamaken. Aangezien het merendeel van de vegetariërs jonge, hoog opgeleide mensen zijn, lijkt dit de ideale plek om het concept naar de wereld te brengen. De Hyves-pagina kent een enorm succes. Sarita houdt op deze manier nieuwe klanten op de hoogte van nieuwe gerechten, promoties of feesten in de winkel via de nieuwsbrief die ze vanuit hun profiel kunnen verzenden.

Alleen is er op dit moment nog een kloof tussen de kennis van prospecten over de winkel en het uiteindelijke binnenstappen. Voor sommigen

Organic Retail - december 2008

samen met hen Divali te vieren, het feest van het licht. Op deze feestdag wordt de overwinnig van het goede over het kwade in elke persoon gevierd door middel van een overdaad van vreugdebrengende lichtjes in keramieken schaaltjes en heel erg veel heerlijke hapjes. Op deze Divali zal het slechte karma van een vorige activiteit in het pand waar de winkel zich bevindt ook verdreven worden. Voordat Sarita en Armando dit pand overnamen van de nachtwinkel-uitbater die voor hen in het pand zat, was de winkel immers een slagerij.

by Het 1ste gamma verse biologische producten zonder gluten en voor iedereen

Grootse plannen Heaven of Delight heeft grootse plannen voor de toekomst. Om te beginnen willen de Doebars het biologische aanbod en producten voor speciale groepen uitbreiden. Mensen die geen gluten eten, kunnen nu al bij hen terecht voor glutenvrije pasta en speciaal aangepaste maaltijden.

Krishna’s kunnen asafoetida krijgen ter vervanging van knoflook en ui in hun recepten. Veganisten halen er veganistisch geklaarde wijn, B12-supplementen en sojaproducten. Mensen die de leer van Ayurveda volgen, vinden er tips over hun constitutie en de voedingsmiddelen die ze best eten. Sarita hoopt deze mensen meer en meer over de vloer te krijgen, maar dat blijkt niet evident. Eénmaal mensen de winkel binnenstappen, worden ze meestal wel trouwe klanten. Zo is er een vrouw die glutenvrij eet en om de andere dag een maaltijd afhaalt bij Heaven of Delight.

Van zodra de winkel goed draait en de catering succesvol blijkt, wil Armando openbare diensten aanspreken om voor de vegetarische catering te zorgen. Zo is er in de buurt een hindoestaanse school, die veel vegetarische kinderen telt. Armando wil ook mikken op tempels, instanties die hindoestaanse feestdagen vieren, jongerenorganisaties, hindoestaanse bruiloften, verzorgingstehuizen en andere scholen. Hij droomt zelfs stiekem van een keten van Heaven of Delight over heel Nederland en misschien wel België.

o O MEGA & MORE o

PIZZA’S

HArtIge tAArten lASAgneS

HArtIge CAkeS

www.jaimelebio.fr * Beschikbaar bij BIOF R ESH * o O MEGA & MORE o

Kokosolie van onze eigen plantage Dankzij eerlijke handel krijgen arbeiders opleiding en huisvesting Meer energie en vermindert vetopslag Ondersteunt het afweersysteem ◆ Voor een goede darmfunctie ◆ Bevat geen transvetzuren ◆ Past in een vegetarisch, gluten- en lactosevrij dieet ◆ Helpt bij verlaging van het cholesterol gehalte ◆ Vervanger van boter ◆ Te gebruiken bij het koken, wokken en frituren ◆ ◆

Onze biologische kokosolie is zowel geurloos als koudgeperst (extra virgin) ◆ Verkrijgbaar in 500 en 2220 ml.

www.witsenburg.net | t: +31 71 331 4631

PERFECT BALANCE ◆ De meest gezonde biologische oliemelange ◆ ◆ 2 eetlepels Perfect Balance leveren meer dan 13 gram Omega-3 ◆ ◆ Puur en plantaardig ◆ ◆ Verkrijgbaar in 250 en 500 ml, capsules en sachets ◆

www.witsenburg.net | t: +31 71 331 4631

Photo Jackie Borromeo • Concept Marathon 00 32 3 653 33 77

GLUTEN 0%

▲ Kokos vezels/meel weinig calorieën en platte buik

OMEGA-3/6/7/9

▲ Okinawa Omega-3/6/7/9 op basis van Perilla olie

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT ▲ Gezonde frietjes? Eenvoudig. Amanprana stelt u verschillende extra vierge oliën voor om te frituren, te bakken of te smeren: kokosolie, de mengelingen cocos+olive en cocos+olive+palm, evenals rode palm, rijk aan carotenen en vitamine E.

100% BIO - 100% vegetarisch info@noble-house.tk www.noble-house.tk tel 00 32 (0)3 653 25 41