TỔNG QUAN VỀ QUỸ ĐẦU TƯ

INVESTMENT FUNDS

Ngày nay, với sự phát triển và tăng trưởng vượt bậc của nền kinh tế, Việt Nam trở thành một quốc gia thu hút rất nhiều Quỹ đầu tư trong nước và ngoài nước. Vì vậy, hiểu rõ khái niệm thế nào là Quỹ đầu tư và sự khác nhau các loại Quỹ rất quan trọng cho các nhà đầu tư, cũng như cho những ai mong muốn hiểu về các hình thức đầu tư vào Quỹ một cách đơn giản nhất.

THẾ NÀO LÀ QUỸ ĐẦU TƯ

Quỹ đầu tư là nguồn cung cấp vốn của nhiều nhà đầu tư được sử dụng để mua chung chứng khoán, trong khi mỗi nhà đầu tư giữ quyền sở hữu và kiểm soát cổ phiếu của chính mình. Một Quỹ đầu tư cung cấp nhiều lựa chọn hơn về cơ hội đầu tư, chuyên môn quản lý lớn hơn và phí đầu tư thấp hơn so với khi các nhà đầu tư có thể tự mình có được. Các loại Quỹ đầu tư bao gồm các Quỹ tương hỗ, Quỹ giao dịch trao đổi, Quỹ thị trường tiền tệ và Quỹ phòng hộ.

Quỹ đầu tư có thể hiểu đơn giản hơn là một trung gian tài chính, nó thực hiện công việc bán cổ phần cho công chúng và đầu tư số tiền có được vào một danh mục đầu tư chứng khoán đa dạng. Mỗi cổ phần phát hành đại diện cho một tỉ lệ lợi ích của danh mục đầu tư chứng khoán mà Quỹ đầu tư thay mặt cho các nhà đầu tư quản lý. Loại chứng khoán mà Quỹ thực hiện đầu tư phụ thuộc vào mục tiêu đầu tư cụ thể của Quỹ. Gần đây, Quỹ đầu tư trở thành một trong những trung gian tài chính với quy mô tài sản lớn cùng với các ngân hàng thương mại và công ty bảo hiểm.

Trong tiếng Anh, Quỹ đầu tư là Investment Fund còn được biết đến với những tên gọi khác như: Công ty đầu tư (Investment Company), Tổ chức tín thác đầu tư (Investment Trust), Quỹ hỗ tương (Mutual Fund)… Ngoài ra còn có nhiều định nghĩa khác nhau về Quỹ đầu tư, tùy theo các quan điểm và hướng tiếp cận khác nhau.

Với các Quỹ đầu tư, các nhà đầu tư cá nhân không đưa ra quyết định về cách đầu tư tài sản của Quỹ. Họ chỉ cần chọn một Quỹ dựa trên mục tiêu, rủi ro, phí và các yếu tố khác. Một nhà quản lý Quỹ giám sát Quỹ và quyết định nên nắm giữ loại chứng khoán nào, với số lượng bao nhiêu và khi nào nên mua và bán chứng khoán. Một Quỹ đầu tư có thể dựa trên phạm vi rộng, chẳng hạn như một Quỹ chỉ số theo dõi S & P 500, hoặc có thể tập trung chặt chẽ, chẳng hạn như một Quỹ ETF chỉ đầu tư vào các cổ phiếu công nghệ nhỏ.

Khi các nhà đầu tư quyết định tham gia vào một Quỹ đầu tư dựa trên mục tiêu của Quỹ - những mục tiêu này thường nhắm mục tiêu vào khu vực địa lý hoặc các ngành công nghiệp cụ thể. Có nhiều hình thức đầu tư mà các Quỹ đầu tư có thể thực hiện, bao gồm các Quỹ tương hỗ, Quỹ giao dịch trao đổi và Quỹ phòng hộ. Đây có thể là kết thúc mở hoặc kết thúc đóng. Các Quỹ mở thường phổ biến nhất với các nhà đầu tư. Số lượng cổ phiếu trong Quỹ trôi chảy hơn nhiều - các Quỹ mở có thể phát hành và mua lại cổ phiếu bất cứ lúc nào để đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư. Cổ phiếu cũng có thể được mua hoặc bán trực tiếp từ Quỹ. Các Quỹ đóng phát hành một số lượng cổ phiếu cố định chỉ có thể được mua hoặc bán trên thị trường. Bằng cách đầu tư như một tập thể, các nhà đầu tư có thể được hưởng lợi từ một lượng vốn lớn hơn, đa dạng hóa đầu tư lớn hơn, rủi ro lan rộng trên một loạt các loại tài sản và một nhà quản lý Quỹ chuyên gia.

Các nhà đầu tư tổ chức hay cá nhân đều có mục tiêu tài chính khác nhau khi tiến hành hoạt động đầu tư. Nhà đầu tư có thể trực tiếp mua và nắm giữ các loại chứng khoán, các tài sản đầu tư hoặc có thể mua chứng chỉ Quỹ đầu tư hay góp vốn vào Quỹ đầu tư. Như vậy, Quỹ đầu tư là tập hợp tiền do các nhà đầu tư đóng góp lại để đầu tư chung. Công đoạn đầu tiên của quá trình quản lí Quỹ chính là huy động và thành lập Quỹ. Quỹ đầu tư dùng số tiền huy động được từ nhà đầu tư tiến hành đầu tư để mang lại lợi nhuận cho Quỹ. Không giống như các doanh nghiệp thông thường khác, Quỹ đầu tư không đầu tư trực tiếp thông qua việc mua sắm máy móc thiết bị, nguyên vật liệu, thuê nhân công cũng như thành lập doanh nghiệp mới, mua lại hay sáp nhập các công ty. Quỹ đầu tư chủ yếu đầu tư gián tiếp thông qua việc mua và nắm giữ các loại tài sản tài chính như: cổ phiếu, trái phiếu, các công cụ thị trường tiền tệ, tiền gửi, các công cụ phái sinh, góp vốn mua cổ phần... trong một số trường hợp Quỹ đầu tư còn có thể đầu tư vào bất động sản, vàng và hàng hóa. Trong hoạt động đầu tư của mình, Quỹ đầu tư nắm giữ danh mục đầu tư bao gồm các tài sản tài chính và tài sản đầu tư khác. Mỗi Quỹ đầu tư có mục tiêu đầu tư và chiến lược đầu tư khác nhau. Việc phân bổ tài sản, lựa chọn các công cụ đầu tư, xây dựng danh mục đầu tư phụ thuộc vào mục tiêu đầu tư của Quỹ. Nhà đầu tư có thể lựa chọn đầu tư vào các Quỹ đầu tư có mục tiêu đầu tư phù hợp với mục tiêu đầu tư cụ thể của mình. Các nhà đầu tư là đồng sở hữu danh mục đầu tư của Quỹ.

Các nhà đầu tư cùng chia sẻ rủi ro và được hưởng lợi ích từ hoạt động đầu tư của Quỹ tương ứng với tỉ lệ góp vốn vào Quỹ. Tuỳ thuộc vào đặc điểm và điều lệ của Quỹ, nhà đầu tư có thể có những quyền nhất định trong việc điều hành và giám sát hoạt động của Quỹ. Quỹ đầu tư được quản lí một cách chuyên nghiệp bởi ban quản lí của mình hoặc thông qua công ty quản lí Quỹ. Quyền lợi và nghĩa vụ của Quỹ đầu tư và công ty quản lí Quỹ được ràng buộc bởi hợp đồng quản lý đầu tư hay hợp đồng ủy thác đầu tư giữa hai bên. Công ty quản lí Quỹ thực hiện việc quản lý đầu tư theo hợp đồng và được hưởng các khoản phí do Quỹ đầu tư chi trả. Cơ cấu và hoạt động của Quỹ đầu tư có thể nảy sinh các xung đột lợi ích khi các nhà đầu tư ủy thác và giao quyền quản lí tài sản cho ban giám đốc hoặc công ty quản lý Quỹ. Các Quỹ đầu tư thường phải đăng ký và chịu sự giám sát hoạt động của ban quản lí nhà nước về chứng khoán (Ủy ban chứng khoán quốc gia). Ngoài ra còn có các tổ chức khác tham gia vào quá trình quản lý và giám sát hoạt động của Quỹ nhằm bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư như: ngân hàng lưu ký, ngân hàng giám sát, cơ quan kiểm toán độc lập.

Vai trò của Quỹ đầu tư

• Quỹ đầu tư giúp các nhà đầu tư có thể giảm thiểu rủi ro nhờ đa dạng hóa các danh mục đầu tư.

• Quỹ đầu tư được quản lý bởi đội ngũ quản lý Quỹ chuyên nghiệp, bao gồm những chuyên gia được đào tạo căn bản, có nhiều kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng về thị trường tài chính và hoạt động đầu tư tài chính.

• Đầu tư vào Quỹ đầu tư giúp giảm thiểu đáng kể các chi phí hoạt động như chi phí nghiên cứu, chi phí thông tin, chi phí giao dịch, chi phí môi giới, so với cùng một số tiền vào đầu tư thường.

• Quỹ đầu tư giúp tăng khả năng tiếp cận cơ hội đầu tư thông qua vai trò trung gian về mệnh giá.

• Quỹ đầu tư làm tăng tính thanh khoản thông qua vai trò trung gian về thanh khoản.

Các loại Quỹ đầu tư phổ biến nhất hiện nay

Ngày nay, cách tốt nhất để gia tăng tài sản chính là tìm kiếm các cơ hội đầu tư. Đối với những người mới tham gia chưa có nhiều kinh nghiệm, các loại Quỹ đầu tư chính là sự lựa chọn tốt nhất bởi chúng sẽ giúp quản lý các khoản đầu tư, phân bổ danh mục đầu tư đa dạng và hợp lý để gia tăng thu nhập và giảm thiểu rủi ro.

Trên thế giới có nhiều Quỹ đầu tư khác nhau, nhưng tại Việt Nam, phổ biến nhất đó là hai loại hình Quỹ: Quỹ mở (Open-End Funds) và Quỹ đóng (Closed-End Funds).

QUỸ MỞ LÀ GÌ? (OPEN-END-FUNDS)

Quỹ mở hoạt động dưới hình thức đầu tư tập thể, được điều hành bởi một công ty đầu tư nhằm huy động vốn cổ đông và đầu tư vào các loại hình chứng khoán khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ hay hàng hóa. Đây là một hình thức đầu tư gián tiếp bởi thay vì tự đầu tư chứng khoán, bạn sẽ đầu tư vào các Quỹ mở, bằng việc mua các chứng chỉ Quỹ do Quỹ mở phát hành.

Quỹ “mở” về mặt thời hạn và số lượng các nhà đầu tư tham gia. Quỹ được gọi là “mở” vì các khoản đầu tư vào Quỹ không hề có kỳ hạn cố định nào, nhà đầu tư có thể tham gia vào Quỹ và rút vốn ra khỏi Quỹ bất kỳ lúc nào. Cổ phiếu Quỹ mở được mua trực tiếp từ Quỹ hoặc từ một nhà môi giới cho Quỹ. Giá mua bằng với giá trị tài sản ròng của Quỹ trên mỗi cổ phiếu, cộng với mọi chi phí bán hàng hoặc các khoản phí trả trước khác. Các nhà đầu tư thanh lý các khoản đầu tư của họ vào một Quỹ tương hỗ bằng cách bán cổ phiếu của họ trở lại Quỹ. Giá bán bằng với giá trị tài sản ròng của Quỹ trên mỗi cổ phiếu, trừ đi mọi khoản chuộc lại hoặc các khoản phí khác.

Quỹ mở cung cấp cho các nhà đầu tư một danh mục đầu tư đa dạng, phản ánh một mục tiêu đầu tư cụ thể. Mục tiêu đầu tư bao gồm đầu tư cho tăng trưởng hoặc thu nhập, trong các công ty vốn hóa lớn hoặc vốn hóa nhỏ. Hơn nữa, các Quỹ cũng có thể nhắm mục tiêu đầu tư vào các ngành hoặc quốc gia cụ thể. Các nhà đầu tư thường không cần nhiều tiền để tham gia vào một Quỹ mở, điều này giúp cho Quỹ dễ dàng được tiếp cận bởi tất cả các nhà đầu tư, từ chuyên nghiệp tới mới bắt đầu, từ nhiều vốn tới ít vốn.

Các Quỹ mở theo đuổi mục tiêu lợi nhuận dài hạn. Do đó, Quỹ này phù hợp với những nhà đầu tư sau đây:

• Nhà đầu tư chưa có đủ kiến thức chuyên sâu về tài chính, đầu tư.

• Nhà đầu tư bận rộn, không có thời gian theo dõi thị trường hàng ngày.

• Nhà đầu tư mong muốn đầu tư lâu dài.

• Nhà đầu tư mong muốn đa dạng hóa trong đầu tư.

Các Quỹ tương hỗ, Quỹ chứng khoán, Quỹ trái phiếu, Quỹ chỉ số, Quỹ thị trường tiền tệ và Quỹ ETF đều có thể được tổ chức dưới dạng Quỹ mở.

QUỸ ĐÓNG LÀ GÌ? (CLOSED-END-FUNDS)

Không giống như một Quỹ tương hỗ (Quỹ mở) và các Quỹ đầu tư tại Việt Nam khác, Quỹ đóng cung cấp cổ phiếu liên tục, một Quỹ đóng bán một số lượng cổ phiếu cố định trong đợt chào bán công khai ban đầu. Các cổ phiếu sau đó giao dịch trên thị trường thứ cấp ở mức giá có thể lớn hơn hoặc thấp hơn giá trị tài sản ròng của Quỹ. Vì cổ phiếu Quỹ đóng thường không được mua lại, các nhà đầu tư muốn thoát khỏi khoản đầu tư của họ thường phải dựa vào thị trường thứ cấp để bán cổ phiếu của họ.

Quỹ định kỳ là một loại Quỹ đóng được phép chào bán cổ phiếu liên tục với giá dựa trên giá trị tài sản ròng của Quỹ và định kỳ mua lại cổ phần của mình từ các cổ đông. Đề nghị mua lại như vậy thường được thực hiện ba, sáu hoặc mười hai tháng. Giá mua dựa trên giá trị tài sản ròng của Quỹ trên mỗi cổ phiếu kể từ ngày được chỉ định trong ưu đãi mua lại (nói chung, không quá 14 ngày sau ngày cổ đông phải gửi chấp nhận đề nghị mua lại).

Các Quỹ đóng có thể đầu tư vào một lượng chứng khoán thanh khoản lớn hơn so với các Quỹ tương hỗ và do đó, là hình thức tổ chức ưa thích cho các Quỹ tham gia vào các khoản đầu tư đó.

SỰ KHÁC BIỆT GIỮA QUỸ MỞ & QUỸ ĐÓNG

Mua bán và phân phối chứng chỉ Quỹ

Việc mua bán chứng chỉ Quỹ mở được thực hiện trực tiếp từ Quỹ với phí giao dịch. Chứng chỉ Quỹ được phân phối liên tục tại các Đại lý Phân phối (Công ty Chứng khoán, ngân hàng, công ty quản lý Quỹ). Trong khi đó, việc mua bán chứng chỉ Quỹ đóng được thực hiện từ nhà môi giới với phí môi giới giao dịch. Việc phân phối chứng chỉ Quỹ chỉ thực hiện trong thời gian huy động lần đầu, hoặc khi tăng vốn điều lệ Quỹ thông qua công ty chứng khoán hoặc công ty quản lý Quỹ.

Tính thanh khoản

Quỹ mở thanh khoản cao hơn, đầu tư vào các tài sản có tính thanh khoản như cổ phiếu, trái phiếu niêm yết… Quỹ đóng thường thanh khoản thấp hơn, tài sản đầu tư có thể có tính thanh khoản thấp.

Giá giao dịch

Giá giao dịch tại Quỹ mở dựa trên tài sản ròng. Giá giao dịch Quỹ đóng dựa vào nhu cầu mua bán chứng chỉ Quỹ trên thị trường.

Thời gian hoạt động

Không có giới hạn về thời gian và số lượng tham gia vào Quỹ mở. Ngược lại, thời gian hoạt động của Quỹ đóng thường có giới hạn và được quy định trong bản cáo bạch.