Φροντιστήριο Ορόσημο (Αθήνα) Βοηθήματα Γ' λυκείου |

Ekthesi_Orosimo.qxp

8/8/2007

3:01

Page 1

Å×ÅÔÅ ÄÉÊÉÏ ÍÁ ÍÏÉÙÈÅÔÅ ÓÉÃÏÕÑÉÁ ÅÉÓÔÅ ÓÔÏ ÐÉÓÔÏÐÏÉÇÌÅÍÏ

ÖÑÏÍÔÉÓÔÇÑÉÏ ÏÑÏÓÇÌÏ ... Ìå ôï ßäéï ðñüãñáììá äïõëåéÜò ðïõ ìáò ÊÁÈÉÅÑÙÓÅ ìå åðéôõ÷ßåò óôéò êáëýôåñåò ó÷ïëÝò ôùí ÁÅÉ...

×ÑÏÍÉÁ www.orosimo.com

Ôï âéâëßï “¸êèåóç ãéá íá áñéóôåýóåéò” ðåñéÝ÷åé óôï Á’ êáé Â’ ìÝñïò üôé åßíáé áðáñáßôçôï íá ãíùñßæåéò áðü ôçí Á’ êáé Â’ Ëõêåßïõ ãéá íá êáôáëÜâåéò êáé íá áíôéìåôùðßóåéò ìå áðüëõôç åðéôõ÷ßá ôá èÝìáôá ôùí Ðáíåëëáäéêþí åîåôÜóåùí ôçò Ã’ Ëõêåßïõ. Óôï Ã’ ìÝñïò ãßíïíôáé “ðñïåêôÜóåéò” óôçí ýëç ôçò Ã’ Ëõêåßïõ. Ìå áõôÞ ôçí õðïäïìÞ èá ìðïñåßò íá áíôéìåôùðßóåéò üëç ôçí õðüëïéðç ýëç ôçò Ã’ Ëõêåßïõ ÷ùñßò êåíÜ. Ôéò ãíþóåéò ðïõ áðïêôÜò óå êÜèå êåöÜëáéï èá ôéò ÷ñçóéìïðïéåßò ãéá ôç ëýóç áóêÞóåùí êáé óôá õðüëïéðá êåöÜëáéá, ðåôõ÷áßíïíôáò Ýôóé ôç ëåãüìåíç “ìåôáöïñÜ ìÜèçóçò” áðü ôÜîç óå ôÜîç êáé áðü êåöÜëáéï óå êåöÜëáéï, ðïõ åßíáé ôï “êëåéäß” ãéá íá áñéóôåýóåéò óôçí Ýêèåóç. ÊáëÞ åðéôõ÷ßá

Ðåñßëçøç • Åßäçóç - Ó÷üëéï • Óõëëïãéóìïß • Óçìåéþóåéò • Ôï ýöïò ôïõ êñéôéêïý • Äïêßìéï • Ç ðáñÜãñáöïò • ÓõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ • Ç ðåéèþ • Ôá åßäç ôùí ðáñáãñÜöùí • Ðåñßëçøç • Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò • Ôñüðïé êáé ìÝóá • Óõíåêôéêüôçôá • Ôï åðé÷åßñçìá • Ðñáãìáôåßá • Ôï äéÜãñáììá • Ç ðáñÜãñáöïò • Äéáäï÷éêÞ õðüôáîç • Óõíï÷Þ - óõíåêôéêüôçôá • Ôï åðé÷åßñçìá • Ç ðáñÜãñáöïò • Åðéöõëëßäá • Óõíï÷Þ • Ôï äéÜãñáììá • Ôá åßäç ôùí ðáñáãñÜöùí • Óçìáóßá ôçò ãëþóóáò • Óçìåéþóåéò • Ôï äéÜãñáììá • ÊõñéïëåêôéêÞ • Ðåñßëçøç • ¢ñèñï • ÌåôáöïñéêÞ • Óçìåéþóåéò • Óõíï÷Þ - óõíåêôéêüôçôá • Ôï åðé÷åßñçìá • Âéïãñáöéêü óçìåßùìá • ÅðéóôïëÞ • Ðåñßëçøç • Åßäçóç - Ó÷üëéï • Óõëëïãéóìïß • Óçìåéþóåéò • Ôï ýöïò ôïõ êñéôéêïý • Äïêßìéï • Ç ðáñÜãñáöïò • ÓõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ • Ç ðåéèþ • Ôá åßäç ôùí ðáñáãñÜöùí • Ðåñßëçøç • Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò • Ôñüðïé êáé ìÝóá • Óõíåêôéêüôçôá • Ôï åðé÷åßñçìá • Ðñáãìáôåßá • Ôï äéÜãñáììá • Ç ðáñÜãñáöïò • Äéáäï÷éêÞ õðüôáîç • Óõíï÷Þ - óõíåêôéêüôçôá • Ôï åðé÷åßñçìá • Ç ðáñÜãñáöïò • Åðéöõëëßäá • Óõíï÷Þ • Ôï äéÜãñáììá • Ôá åßäç ôùí ðáñáãñÜöùí • Óçìáóßá ôçò ãëþóóáò • Óçìåéþóåéò • Ôï äéÜãñáììá • ÊõñéïëåêôéêÞ • Ðåñßëçøç • ¢ñèñï • ÌåôáöïñéêÞ • Óçìåéþóåéò • Óõíï÷Þ - óõíåêôéêüôçôá • Ôï åðé÷åßñçìá • Âéïãñáöéêü óçìåßùìá • ÅðéóôïëÞ • Ðåñßëçøç • Åßäçóç - Ó÷üëéï • Óõëëïãéóìïß • Óçìåéþóåéò • Ôï ýöïò ôïõ êñéôéêïý • Äïêßìéï • Ç ðáñÜãñáöïò • ÓõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ • Ç ðåéèþ • Ôá åßäç ôùí ðáñáãñÜöùí • Ðåñßëçøç • Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò • Ôñüðïé êáé ìÝóá • Óõíåêôéêüôçôá • Ôï åðé÷åßñçìá • Ðñáãìáôåßá • Ôï äéÜãñáììá • Ç ðáñÜãñáöïò • Äéáäï÷éêÞ õðüôáîç • Óõíï÷Þ - óõíåêôéêüôçôá • Ôï åðé÷åßñçìá • Ç ðáñÜãñáöïò • Åðéöõëëßäá • Óõíï÷Þ • Ôï äéÜãñáììá • Ôá åßäç ôùí ðáñáãñÜöùí • Óçìáóßá ôçò ãëþóóáò • Óçìåéþóåéò • Ôï äéÜãñáììá • ÊõñéïëåêôéêÞ • Ðåñßëçøç • ¢ñèñï • ÌåôáöïñéêÞ • Óçìåéþóåéò • Ôï äéÜãñáììá

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

∆ιδάσκονται ή Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

∆ιδάσκονται ή Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Áíôß Ð Ñ Ï Ë Ï Ã Ï Õ Ç åðßäïóç óôï ìÜèçìá ôçò ¸êèåóçò Þôáí êáé åßíáé êáèïñéóôéêÞ ãéá ôçí åéóáãùãÞ ôùí õðïøçößùí óå ó÷ïëÝò ìå õøçëÞ âáèìïëïãßá. ÓÞìåñá, üðùò êáé ðáëáéüôåñá, ç ÷áìçëÞ âáèìïëïãßá óôï ìÜèçìá áõôü óôåñåß ôç äõíáôüôçôá óå ìåãÜëï áñéèìü ìáèçôþí íá åéóá÷èïýí óôéò ó÷ïëÝò ôçò ðñïôßìçóÞò ôïõò. Ç óõããñáöéêÞ ïìÜäá ôùí ÐÁ.ÓÕ.Ö Ý÷ïíôáò êáôÜ íïõ óõíïëéêÜ ôéò áðáéôÞóåéò ôùí åîåôÜóåùí êáé ôï ðíåýìá ôïõ ìáèÞìáôïò ðñïóðÜèçóå íá áíôáðïêñéèåß óå ìéá ðñüêëçóç: íá óõããñÜøåé ôï âéâëßï áõôü ôï ïðïßï èá áðïôåëÝóåé ãéá üðïéïí ôï ÷ñçóéìïðïéÞóåé óùóôÜ, ëüãù ôçò äïìÞò ôïõ, ðõîßäá êáé óçìåßï áíáöïñÜò ãéá ôéò áðáñáßôçôåò ãíþóåéò ðïõ ðñÝðåé íá äéáèÝôåé ï ìáèçôÞò ãéá íá öôÜóåé óôéò ðáíåëëáäéêÝò åîåôÜóåéò ôçò Ã’ Ëõêåßïõ ÷ùñßò êåíÜ. Tåëåéþíïíôáò ôçí Á’ êáé Â’ Ëõêåßïõ èá Ý÷åé äéäá÷èåß êáé ôéò áðáñáßôçôåò “ðñïåêôÜóåéò” áðü ôçí ýëç ôçò Ã’ Ëõêåßïõ

To âéâëßï ðåñéÝ÷åé: Á: ¾ëç Á’ Ëõêåßïõ, áíáãêáßá ãéá ôç Â’, Ã’ Ëõêåßïõ. Â: ¾ëç Â’ Ëõêåßïõ, áíáãêáßá ãéá ôç Ã’ Ëõêåßïõ. Ã: ÂáóéêÜ óçìåßá ýëçò ôçò Ã’ Ëõêåßïõ. Áðáñáßôçôá áðü Á’ Ëõêåßïõ êáé Â’ Ëõêåßïõ. Ïé ÷ñùìáôéêïß óõíäõáóìïß ðïõ öáßíïíôáé óôï ðëÜé ôùí óåëßäùí âïçèïýí ôï ìáèçôÞ íá ãíùñßæåé ìå ìéá ìáôéÜ ôçí ôÜîç óôçí ïðïßá áíáöÝñåôáé ç ýëç ðïõ ðáñïõóéÜæåôáé. ÓõãêåêñéìÝíá:

Α Α΄ Λυκείου ∆ιδάσκονται

Β Β΄ Λυκείου Χρειάζονται

Γ Γ΄ Λυκείου Χρειάζονται

Β΄ Λυκείου ∆ιδάσκονται

Γ΄ Λυκείου ∆ιδάσκονται

Ôï âéâëßï áõôü ìðïñåß êáé ðñÝðåé íá äéáâáóôåß, áðü ìáèçôÝò êáé ôùí ôñéþí ôÜîåùí ôïõ Ëõêåßïõ. Åðßóçò åßíáé Ýíá óðïõäáßï “åñãáëåßï” ãéá ôïõò êáèçãçôÝò ðïõ èÝëïõí íá ðñïåôïéìÜóïõí ôïõò ìáèçôÝò ôïõò ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí ìå åðéôõ÷ßá ôéò ÐáíåëëáäéêÝò ÅîåôÜóåéò. ÓõããñáöéêÞ ïìÜäá ÐÁ.ÓÕ.Ö ÔÌÇÌÁ ÖÉËÏËÏÃÙÍ

Περιεχόµενα Μέρος Α΄ Σηµειώσεις - Περίληψη ..................................................................... σελ. 7 Μεθοδολογία Περίληψης - Εφαρµογές ................................................... σελ. 9

Μέρος Β΄ Μεθοδολογία παραγωγής κειµένου ................................................ σελ. 31 Ι. Η συγγραφή της παραγράφου ............................................................ σελ. 34 ΙΙ. Η ανάπτυξη των επιχειρηµάτων µέσα στην παράγραφο .................. σελ. 47 ΙΙΙ. Η συγγραφή στο καθαρό και ο τελικός έλεγχος του γραπτού .......... σελ. 54

Μέρος Γ΄ Αναλυτική Θεωρία Γ΄ Λυκείου ........................................................ σελ. 57 Ι. Η πειθώ - µέσα και τρόποι πειθούς .................................................. σελ. 60 ΙΙ. Κατανοώ τις µορφές πειθούς ......................................................... σελ. 64 ΙΙΙ. Τα είδη των συλλογισµών .............................................................. σελ. 69 ΙV. Θεωρία του δοκιµίου ..................................................................... σελ. 75 V. Άλλα γραµµατειακά είδη .................................................................. σελ. 90

Αναλυτική Θεωρία Β΄ Λυκείου ....................................................... σελ. 97 Ι. Η είδηση και το σχόλιο ..................................................................... σελ. 99 ΙΙ. Βιογραφικά είδη ............................................................................ σελ. 118 ΙΙΙ. Κριτική - παρουσίαση ................................................................. σελ. 130

Μέρος ∆΄ Εξασκούµαι... .................................................................................. σελ. 147 Εξασκούµαι... στην περίληψη ............................................................. σελ. 149 Εξασκούµαι... στη µεθοδολογία παραγωγής κειµένου ........................ σελ. 159 Εξασκούµαι... στη θεωρία .................................................................. σελ. 165 Εξασκούµαι... µε κριτήρια αξιολόγησης .............................................. σελ. 179

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Μέρος Α΄

Σηµειώσεις - Περίληψη Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Óçìåéþóåéò Ðåñßëçøç

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

ôçò áöáßñåóçò êáé ôçò óýíèåóçò

Ô é åßíáé ðåñßëçøç; Ðåñßëçøç åßíáé ç áíåýñåóç êýñéùí óçìåßùí - éäåþí åíüò êåéìÝíïõ, åíüò áêñïÜìáôïò Þ åíüò èåÜìáôïò êáé ç äéáôýðùóÞ ôïõò êáôÜ ôÝôïéï ôñüðï, þóôå í’áðïôåëïýí åíéáßï êáé ïñãáíùìÝíï óýíïëï. Âáóéêü óôïé÷åßï ôçò ðåñßëçøçò åßíáé üôé äßíåôáé óå ïñéóìÝíï áñéèìü ëÝîåùí Þ ãñáììþí êáé ðåñéêëåßåé ôá ïõóéþäç óôïé÷åßá ôïõ êåéìÝíïõ. Ç ðåñßëçøç äåí åßíáé ó÷ïëéáóìüò. Ìå Üëëá ëüãéá, óêïðüò ìáò äåí åßíáé íá åîçãÞóïõìå Þ íá áíáëýóïõìå Þ íá êñßíïõìå ôéò áðüøåéò ôïõ óõããñáöÝá.

Ðïéá ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôçò; Ç ðåñßëçøç Ý÷åé áîßá ôüóï ùò èåùñçôéêÞ ðñïóÝããéóç üóï êáé ùò ðñáêôéêÞ åöáñìïãÞ. Óå ôïìåßò, üðùò ç äçìïóéïãñáößá, ç êñéôéêÞ êáëëéôå÷íéêþí åêäçëþóåùí, ç ðáíåðéóôçìéáêÞ ðáñáêïëïýèçóç, ç ðåñéëçðôéêÞ áðüäïóç êåéìÝíùí, åßíáé ìÝóï ÷ñçóéìüôáôï. Éäéáßôåñá ãéá ôïõò ìáèçôÝò åßíáé Üñéóôï åñãáëåßï ãéá ôç ãëùóóéêÞ ôïõò âåëôßùóç, ãéá ôçí êáôáíüçóç êåéìÝíùí êáé ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò êñéôéêÞò ôïõò óêÝøçò, åöüóïí ç ðåñßëçøç áðáéôåß áöáéñåôéêÞ éêáíüôçôá, åßôå ùò äéÜêñéóç ôïõ ïõóéþäïõò áðü ôï åðïõóéþäåò åßôå ùò áíôéêáôÜóôáóç êáé ìåôáó÷çìáôéóìüò. Óôçí ðåñßëçøç, ãåíéêÜ, ðñÝðåé íá óõíäõÜæåé êÜðïéïò êñéôéêÞ, áöáéñåôéêÞ êáé óõíèåôéêÞ éêáíüôçôá óå õøçëü âáèìü. Åéäéêüôåñá, åßíáé áíÜãêç: (á) Íá êáôáíïåß áðüëõôá ôï áñ÷éêü êåßìåíï êáé íá ôï ïéêåéïðïéåßôáé óå ôÝôïéï âáèìü, þóôå íá ìðïñåß íá ôï ìåôáðëÜèåé êáé íá ôï áðïäßäåé ìå ôï äéêü ôïõ ôñüðï (ëåîéëüãéï, ýöïò, öñáóåïëïãßá), ÷ùñßò öõóéêÜ íá áëëïéþíåé ôï íüçìÜ ôïõ. (â) Íá ìðïñåß íá äéáêñßíåé ôá ïõóéþäç óçìåßá áðü ôá åðïõóéþäç, êáé áðü ôá ðñþôá ðÜëé ôá ðñùôåýïíôá êáé õðï÷ñåùôéêÜ ãéá ôçí ðåñßëçøç. Ìå Üëëá ëüãéá, åëÝã÷åôáé óõã÷ñüíùò ç êñéôéêÞ, áöáéñåôéêÞ êáé óõíèåôéêÞ ôïõ éêáíüôçôá. Ãéáôß ðñÝðåé íá óõíèÝóåé ôá áíáãêáßá óôïé÷åßá ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå ü÷é ìüíï íá áðïôåëïýí Ýíá ðëÞñåò êáé Üñôéï êåßìåíï, áëëÜ êáé íá äéáôçñïýí üëç ôç æùíôÜíéá êáé ôï äõíáìéóìü ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ. (ã) Íá ðåñéïñßæåé ôá ãñáöüìåíÜ ôïõ óôç æçôïýìåíç Ýêôáóç. ¢ñá åëÝã÷åôáé êáé ç éêáíüôçôÜ ôïõ íá åðéëÝãåé êáôÜëëçëåò ëÝîåéò êáé íá ó÷çìáôßæåé ðåñéåêôéêÝò öñÜóåéò.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Ç ÔÝ÷íç

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

ôçò êñßóçò

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ðåñßëçøç

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Á. ÐñïåôïéìÜæù ôçí ðåñßëçøç

I) Êáôáíïþ ôï êåßìåíï á) Ôï äéáâÜæù ìßá öïñÜ ìå ôïõò åîÞò óêïðïýò: • íá âñù ôï èÝìá ôïõ êåéìÝíïõ • íá áíôéëçöèþ ðïéá åßíáé ç óôÜóç Þ ç Üðïøç ôïõ óõããñáöÝá ãéá ôï èÝìá

â) ÔÔï ï äéáâÜæù äåýôåñç öïñÜ ìå ôïõò åîÞò óêïðïýò: • íá åðéâåâáéþóù áõôÜ ðïõ êáôÜëáâá ìå ôçí ðñþôç áíÜãíùóç

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

• íá ìåëåôÞóù ôç ëïãéêÞ ïñãÜíùóç ôïõ êåéìÝíïõ

II) ÅîåôÜæù ôç ëïãéêÞ ïñãÜíùóç ôïõ êåéìÝíïõ á) ÅîåôÜæù ôçí ðáñÜãñáöï: Áíé÷íåýù ôç âáóéêÞ äïìÞ êÜèå ðáñáãñÜöïõ (èåìáôéêÞ ðåñßïäïò, ëåðôïìÝñåéåò, ðåñßïäïò êáôáêëåßäá) êáé ãñÜöù óôï ðñü÷åéñï ôïí ðëáãéüôéôëï. â) Äéáêñßíù ôï ïõóéþäåò áðü ôï åðïõóéþäåò: Óçìåéþíù óôï ðñü÷åéñï ôéò êõñéüôåñåò éäÝåò êÜèå ðáñáãñÜöïõ, ðñïóÝ÷ïíôáò ôï ñüëï ðïõ Ý÷ïõí ìÝóá óôï êåßìåíï (õðïóôçñéêôÝá èÝóç, áðïññéðôÝá èÝóç, åðåîÞãçóç). ã) Óçìåéþíù ôï åßäïò ôùí óõíäÝóìùí: Ïé óýíäåóìïé ìå ðëçñïöïñïýí ãéá ôçí åóùôåñéêÞ óýíäåóç ôïõ êåéìÝíïõ êáé ôïí ôñüðï åîÝëéîçò ôçò åðé÷åéñçìáôïëïãßáò. Åðéóçìáßíù ôïõò óõíäÝóìïõò ðïõ äçëþíïõí ðñüèåóç, áíôßèåóç, óõíÝðåéá, ðáñá÷þñçóç, áéôßá, ðñïûðüèåóç, ÷ñïíéêüôçôá (÷èåò, óÞìåñá, áýñéï), óõã÷ñïíßá (êáôÜ ôá Üëëá, åîßóïõ).

III) Êáôáóôñþíù ôï äéÜãñáììá ôïõ êåéìÝíïõ Éåñáñ÷þ ìå óáöÞíåéá ôéò âáóéêÝò éäÝåò ðïõ óçìåßùóá áðü ôï êåßìåíï, ðñïóðáèþíôáò íá áíé÷íåýóù ôïí ôñüðï ðïõ ï óõããñáöÝáò ïñãáíþíåé ôéò éäÝåò ôïõ.

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

EöáñìïãÝò

ðíåõìáôéêüò ìáò ðïëéôéóìüò, áðü ôçí åêðëçêôéêÞ áíÜðôõîç ðïõ ðáñïõóéÜæïõí óÞìåñá ï ôýðïò, ï êéíçìáôïãñÜöïò, ôï ñáäéüöùíï, ç ôçëåüñáóç: ìÞðùò Þôáí õðåñâïëÞ íá ôåèåß åöÝôïò ìå êÜðïéáí áíçóõ÷ßá ôï åñþôçìá ôïýôï óôéò “Äéåèíåßò ÓõíáíôÞóåéò” ôçò Ãåíåýçò;

Â. H ðñïóùðéêÞ ìïõ ãíþìç åßíáé üôé, ðáñÜ ôçí áéóéïäïîßá åêåßíùí ðïõ õðïóôÞñéîáí ìå èÝñìç ôï áíôßèåôï, ï êßíäõíïò áõôüò ðñáãìáôéêÜ õðÜñ÷åé. ÊáôÜ ôéò óõæçôÞóåéò ôçò Ãåíåýçò äýï åéäéêïß, ïé êáèçãçôÝò Edmond Rochedieu êáé Rene Schaerer, ðñüâáëáí ìåñéêÝò ðáñáôçñÞóåéò ðïõ äõóôõ÷þò ðïëý ëßãï ðñïóÝ÷ôçêáí áðü ôïõò Üëëïõò óõíÝäñïõò. Ç “åéêüíá” ðïõ ìå ôá óýã÷ñïíá ôå÷íéêÜ ìÝóá ðñïóöÝñåôáé Ýíôïíá êáé áëëåðÜëëçëá óôçí êáô’ áßóèçóç áíôßëçøç, åßðå ï ê. Rochedieu, áããßæåé Üìåóá ôç óõãêéíçóéáêÞ óöáßñá ôçò øõ÷Þò êáé ôï âÜèïò ôçò ðñïóùðéêüôçôáò, ðáñáìåñßæïíôáò ôçí êñßóç êáé ôç óõíåéäçôÞ âïýëçóç. ¸ôóé áðïêôÜ ìõóôçñéþäç äýíáìç åðÜíù óôï èõìéêü ôïõ áíèñþðïõ êáé ìðïñåß íá Ý÷åé âáèéÜ åðßäñáóç óôïí øõ÷éêü ôïõ êüóìï. ÊáëÞ (ðáñáìõèåß, êáèçóõ÷Üæåé, åíáñìïíßæåé åóùôåñéêÝò ôÜóåéò óõãêñïõüìåíåò êôë.) - áëëÜ êáé êáêÞ (õðïâÜëëåé Ýììïíåò éäÝåò, äéåãåßñåé, öáíáôßæåé êôë.). Ôïí êßíäõíï ôùí Åéêüíùí” ôüíéóå êáé ï ê.Schaerer. Aöèïíïýí, åßðå, óÞìåñá êáé êáôáêëýæïõí ôéò áéóèÞóåéò ìáò ïé “åéêüíåò” ðïõ õðïêñéôéêÜ ðñïóöÝñïíôáé ùò äÞèåí áíôéêåéìåíéêÜ êñéôÞñéá (images, hypocritement documentaires). Ç æçìéÜ ðïõ ðñïêáëïýí åßíáé äéðëÞ. Ðñþôá ìáò óõíçèßæïõí íá éêáíïðïéïýìáóôå ìå ôá ðñïóöåñüìåíá Ýôïéìá duplicata*, êé Ýôóé óéãÜ óéãÜ ÷Üíïõìå ôçí äéÜèåóç êáé ôçí éêáíüôçôá íá ðáñáôçñïýìå ôçí åîùôåñéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá. ¸ðåéôá äçìéïõñãïýí Ýíá åßäïò ðëáóìáôéêÞò, øåýôéêçò æùÞò, üðïõ “âïëåõüìáóôå” ôüóï êáëÜ, þóôå ÷Üíïõìå ôçí áßóèçóç ôçò ðñáãìáôéêÞò æùÞò (ìðïâáñéóìüò 1 , äïíêé÷ùôéóìüò2).

To ðñüâëçìá: Êéíäõíåýåé ï ðíåõìáôéêüò ðïëéôéóìüò áðü ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá.

Ç ãíþìç ôïõ äïêéìéïãñÜöïõ: Ï êßíäõíïò áõôüò ðñáãìáôéêÜ õðÜñ÷åé. ÈåùñçôéêÞ óôÞñéîç: Rochedieu: Ç åéêüíá ðáñáìåñßæåé ôçí êñßóç êáé ôç óõíåéäçôÞ âïýëçóç ìå âáèéÜ åðßäñáóç (êáëÞ áëëÜ êáé êáêÞ) óôïí øõ÷éêü êüóìï ôïõ áíèñþðïõ.

Schaerer: Ç äýíáìç ôçò åéêüíáò äçìéïõñãåß Ýíá åßäïò ðëáóìáôéêÞò æùÞò üðïõ âïëåõüìáóôå.

duplicata: õðïêáôÜóôáôá Ìðïâáñéóìüò: ôïí üñï êáèéÝñùóå ôï 1892 o öéëüóïöïò êáé øõ÷ïëüãïò Æõë Íôå (ÖëùìðÝñ) ÃêùôéÝ êáé üñéóå ùò “ìðïâáñéóìü” ôçí êáôÜóôáóç åíüò áíèñþðïõ íá áíôéëáìâÜíåôáé ôïí åáõôü ôïõ äéáöïñåôéêÜ áðü üôé åßíáé. 2 Äïíêé÷ùôéóìüò: ôï íá óõìðåñéöÝñåôáé êáíåßò ùò äïí Êé÷þôçò, ÷ùñßò íá Ý÷åé åðáöÞ ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. 1

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Á. Åßíáé ôÜ÷á äõíáôüí íá êéíäõíåýåé ç ðáéäåßá, åðïìÝíùò êáé ï

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

(ó÷ïë. âéâë. B’ Ëõê. ó.ó. 249 - 251)

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

É. Kåßìåíï: “Ô å÷íéêÞ êáé åêðáßäåõóç” “Ôå÷íéêÞ

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Óçìåéþóåéò Ã. ¼ôáí áíáðôýóóåôáé õðÝñìåôñá ç ôÜóç ðñïò ôï êáô’ áßóèçóç áíôéëçðôü, öõóéêü êáé áíáðüöåõêôï åßíáé íá áôñïöÞóåé ç êáèáñÜ äéáíïçôéêÞ ëåéôïõñãßá ðïõ äïõëåýåé ìå ôçí áöáßñåóç êáé ìå ôï ëïãéóìü. ¸ðåéôá, üôáí Ýíáò Üëëïò åñãÜæåôáé ãéá ìáò êáé ðñïóöÝñåé óôçí áíôßëçøÞ ìáò Ýôïéìá ôá “ðáñáóêåõÜóìáôÜ” ôïõ (ôýðïò, êéíçìáôïãñÜöïò êáé ñáäéüöùíï ðñïìçèåýïõí óå ìåãÜëåò ðïóüôçôåò áõôïý ôïõ åßäïõò ôç ìáóçìÝíç ôñïöÞ óôï Êïéíü ôïõò), ìéá ôÜóç áðïäï÷Þò, ìéá âïëéêÞ ðáèçôéêüôçôá ìðáßíåé óôç èÝóç ôçò ðñùôïâïõëßáò êáé ôçò ðñïóðÜèåéáò êáé óéãÜ óéãÜ ôï ðíåýìá ãßíåôáé áíÜðçñï. Èá ìðïñïýóå âÝâáéá íá öÝñåé êáíåßò ôçí áíôßññçóç üôé óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ü÷é ôá ßäéá ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá, áëëÜ ï ôñüðïò ðïõ ôá ìåôá÷åéñéæüìáóôå Ý÷åé äõóìåíåßò ãéá ôçí ðáéäåßá ìáò óõíÝðåéåò. ÁëëÜ õðÜñ÷åé ôï æÞôçìá: Üñáãå ôá ìÝóá áõôÜ áðü ôçí ßäéá ôç öýóç ôïõò äåí ðñïóöÝñïíôáé åýêïëá óå ìéá ôÝôïéá, äçëáäÞ êáêÞ, ÷ñÞóç; Ä. Ðþò èá áìõíèïýìå áðÝíáíôé óôïõò êéíäýíïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ìéëïýìå: -Ãéá íá êáôáëÞîïõìå óå ìéá èåìáôéêÞ ðñüôáóç, äåí ðñÝðåé, íïìßæù, íá ëçóìïíïýìå üôé óýìöùíá ì’ Ýíáí áíïéêôÞñìïíá íüìï ðïõ äéÝðåé ôç æùÞ êáé ôçí éóôïñßá ôïõ áíèñþðïõ, ôï êÝñäïò êáé ç áðþëåéá, ôï ùöÝëéìï êáé ôï åðéæÞìéï, ôï êáëü êáé ôï êáêü åßíáé óõíÞèùò óõíõöáóìÝíá ôï Ýíá ìå ôï Üëëï. ÅðïìÝíùò áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ðñáãìáôïðïéÞóáìå óçìáíôéêÝò ðñïüäïõò ìå ôçí ôåëåéïðïßçóç ôùí ôå÷íéêþí ìÝóùí óôïí ôïìÝá ôçò äéÜäïóçò ôùí éäåþí, Ýðñåðå íá ðåñéìÝíïõìå üôé èá åðáêïëïõèïýóáí Üëëï ôüóï óçìáíôéêÝò æçìéÝò. ÕðÜñ÷åé üìùò óôç Âéïëïãßá ìéá áñ÷Þ (“ïìïéüóôáóç” ôçí ïíïìÜæïõí) ðïõ ëÝåé üôé êÜèå æùíôáíüò ïñãáíéóìüò Ý÷åé óôç äéÜèåóÞ ôïõ äõíÜìåéò Ýôïéìåò, üôáí êëïíßæåôáé ç éóïññïðßá ôïõ, íá åñãáóôïýí ãéá íá ôçí áðïêáôáóôÞóïõí ôï ãñçãïñüôåñï. ÔÝôïéåò äõíÜìåéò õðÜñ÷ïõí êáé óôïí ðïëéôéóìü ìáò. ¼ôáí ç ðñüïäïò, ðïõ áðüôïìá ðñáãìáôïðïéåßôáé óå ìéá ðåñéï÷Þ, áðåéëåß ôçí éóïññïðßá ôïõ óõíüëïõ, ôï ìüíï ðïõ Ý÷ïõìå íá êÜíïõìå åßíáé íá ðñïóðáèÞóïõìå íá îõðíÞóïõìå áõôÝò ôéò äõíÜìåéò, íá ôéò êéíçôïðïéÞóïõìå, ãéá íá ðñïëÜâïõìå ôçí êáôáóôñïöÞ. Å. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ìáò áðáó÷ïëåß Ýíá ìüíï èåôéêü ìÝôñï èåñáðåßáò ôïõ êïéíïý íïìßæù üôé õðÜñ÷åé: ç ìüñöùóç ôùí íÝùí. Ìéá ìüñöùóç óôåñåÞ ðïõ èá êÜíåé ôçí áõñéáíÞ áíèñùðüôçôá ðéï áðáéôçôéêÞ, ðéï áíåîÜñôçôç áðÝíáíôé ó’ åêåßíïõò ðïõ èá áíáëÜâïõí íá ôçí ðëçñïöïñÞóïõí, íá ôçí êáèïäçãÞóïõí êáé íá ôç äéáóêåäÜóïõí ìå ôïí ôýðï, ôïí êéíçìáôïãñÜöï, ôï ñáäéüöùíï êáé ôçí ôçëåüñáóç. á) Íá ïðëßóïõìå ôç äéÜíïéá ìå ôçí áíÜðôõîç ôùí êñéôéêþí ôçò

Ðåñßëçøç ÓõíÝðåéåò: Ïé âëáâåñÝò åðéäñÜóåéò óôç äéáíïçôéêÞ ëåéôïõñãßá áðü ôçí êáêÞ ÷ñÞóç ôçò åéêüíáò. á) áôñïöåß ç êáèáñÜ äéáíïçôéêÞ ëåéôïõñãßá (áöáßñåóç + ëïãéóìüò) - “ìáóçìÝíç ôñïöÞ” - ôï ðíåýìá ãßíåôáé áíÜðçñï. â) ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá ðñïóöÝñïíôáé åýêïëá óå êáêÞ ÷ñÞóç.

Ôñüðïé áíôéìåôþðéóçò: Ùò ÜìõíÜ ìáò óôçí ðíåõìáôéêÞ áäñÜíåéá ðñïôÜóóåôáé ç åíåñãïðïßçóç ôùí äéáíïçôéêþí ìáò äõíÜìåùí.

ÓõãêåêñéìÝíï ìÝôñï: Ç ìüñöùóç ôùí íÝùí. Ìéá åêðáßäåõóç öùôéóìÝíç ðïõ íá ðñïùèåß: á) ôçí áíÜðôõîç ôùí êñéôéêþí äõíÜìåùí. â) ôï âÜèåìá ôïõ íïÞìáôïò ôçò áñåôÞò ã) ôçí êáëëéÝñãåéá ôçò áßóèçóçò ôïõ ùñáßïõ.

äõíÜìåùí, â) íá ôïíþóïõìå ôç óõíåßäçóç ôïõ áãáèïý ìå ôï âÜèåìá ôïõ íïÞìáôïò ôçò áñåôÞò, áôïìéêÞò êáé óõëëïãéêÞò . ã) íá êáèáñßóïõìå ôçí áßóèçóç ôïõ ùñáßïõ ìå ôç óõíå÷Þ êáé ðñïóùðéêÞ åðáöÞ ðñïò ôéò äçìéïõñãßåò ôçò áõèåíôéêÞò ÔÝ÷íçò éäïý ôá ìÝóá ìå ôá ïðïßá ìéá öùôéóìÝíç åêðáßäåõóç èá ìðïñÝóåé íá äþóåé óôçí áõñéáíÞ áíèñùðüôçôá ôç äýíáìç êáé ôçí åðéäåîéüôçôá íá áíôéìåôùðßóåé ÷ùñßò ðïëý ìåãÜëåò áðþëåéåò ôéò ðñïüäïõò ìéáò ôå÷íéêÞò ðïõ ðñï÷ùñåß ìå âÞìáôá ãßãáíôá. Óô. Ìå ðïéåò ðñïûðïèÝóåéò åßíáé äõíáôüí íá èåìåëéùèåß êáé ìå ðïéïõò ôñüðïõò ìðïñåß íá ãßíåé áðïôåëåóìáôéêÞ ìéá ôÝôïéá åêðáßäåõóç -áõôü åßíáé ìéá Üëëç éóôïñßá, ðïõ ðñÝðåé ÷ùñéóôÜ íá åîåôáóôåß. Åäþ ìüíï ôï ôåëéêü ìáò óõìðÝñáóìá áêüìç ÷ùñÜåé. Êáé ôïýôï åýêïëá äéáðéóôþíåôáé óýíôïìá êáé áðëÜ: Åßíáé Üäéêï íá êáôáñéüìáóôå ôéò ðñïüäïõò ôçò ôå÷íéêÞò. ¼,ôé ðñÝðåé íá ïéêôßñïõìå åßíáé ôï ãåãïíüò üôé ìéá Üëëç äýíáìç ôïõ ðïëéôéóìïý, ç ìüñöùóç ôïõ ëáïý, äåí ðñï÷ùñåß åîßóïõ ãñÞãïñá, ïýôå åíåñãåß áðïôåëåóìáôéêÜ, ãéá íá áíôéóôáèìßóåé ôéò áíáðüöåõêôåò óõíÝðåéåò ôùí ôåëåéïðïéÞóåùí ðïõ ñáãäáßá ðñáãìáôïðïéïýíôáé óôç óöáßñá ôçò åöáñìïóìÝíçò åðéóôÞìçò. Ç ôå÷íéêÞ äßíåé óôïí ðïëéôéóìü ôç äéÜóôáóç ôïõ ðëÜôïõò. Ç åêðáßäåõóç êáëåßôáé íá óõìðëçñþóåé ôï íüçìÜ ôïõ åîáóöáëßæïíôáò ó’ áõôüí ìéáí Üëëç äéÜóôáóç: ôç äéÜóôáóç ôïõ âÜèïõò.

ÓõìðÝñáóìá: Åßíáé Üäéêï íá êáôáñéüìáóôå ôéò ðñïüäïõò ôçò ôå÷íéêÞò. Íá öñïíôßóïõìå þóôå ç ìüñöùóç ôïõ ëáïý íá óõìâáäßóåé ìå ôçí ðñüïäï ôçò ôå÷íéêÞò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ðåñßëçøç

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Óçìåéþóåéò

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Å.Ð.Ðáðáíïýôóïò, (ÅöÞìåñá-Åðßêáéñá-Áíåðßêáéñá, åêä. ºêáñïò, ÁèÞíá 1980, óåë.313-315)

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

Ôï äéÜã ñáììá ôïõ êåéìÝíïõ “Ô å÷íéêÞ êáé åêðáßäåõóç” äéÜãñáììá “Ôå÷íéêÞ (ó÷ïë. âéâë. B’ Ëõê. ó.ó. 249 - 251)

ÌÝñç ôïõ êåéìÝíïõ

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜãñáöïé

Ðñüëïãïò

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Åñþôçìá - ðñüâëçìá

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Óçìåéþóåéò Ï êßíäõíïò ôïõ ðíåõìáôéêïý ðïëéôéóìïý áðü ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá.

Ä é å ñ å ý í ç ó ç

ÈåùñçôéêÞ óôÞñéîç Rochedieu

ô ï õ

- Ç åéêüíá ðáñáìåñßæåé ôçí êñßóç êáé ôç óõíåéäçôÞ âïýëçóç ìå âáèéÜ åðßäñáóç (êáëÞ áëëÜ êáé êáêÞ)óôïí øõ÷éêü êüóìï ôïõ áíèñþðïõ.

Schaerer

- Ç äýíáìç ôçò “åéêüíáò”: äçìéïõñãåß Ýíá åßäïò ðëáóìáôéêÞò æùÞò üðïõ âïëåõüìáóôå.

ð ñ ï â ë Þ ì á ô ï ò

Êýñéï ìÝñïò ÈÝóç ôïõ äïêéìéïãñÜöïõ

ÁñíçôéêÝò óõíÝðåéåò áðü ôçí êáêÞ ÷ñÞóç ôçò åéêüíáò.

Ï êßíäõíïò áõôüò ðñáãìáôéêÜ õðÜñ÷åé õðÜñ÷åé.

Ïé âëáâåñÝò óõíÝðåéåò óôç äéáíïçôéêÞ ëåéôïõñãßá: 1. Áôñïöåß ç êáèáñÜ äéáíïçôéêÞ ëåéôïõñãßá: (áöáßñåóç + ëïãéóìüò) - “ìáóçìÝíç ôñïöÞ” - ôï ðíåýìá ãßíåôáé áíÜðçñï. 2. Ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá ðñïóöÝñïíôáé åýêïëá óå êáêÞ ÷ñÞóç.

ÓÔ

Åßíáé ãíùóôü üôé: Ùò Ü ìõíÜ ìáò óôçí ðíåõÜìõíÜ ìáôéêÞ áäñÜíåéá ðñïôÜóóåôáé ç åíåñãïðïßçóç ôùí äéáíïçôéêþí ìáò äõíÜìåùí.

Ôï êáëü êáé ôï êáêü óõíÞèùò åßíáé óõíõöáóìÝíá. ÅðïìÝíùò - ìå ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá ðåôý÷áìå óçìáíôéêÝò ðñïüäïõò óôç äéÜäïóç ôùí éäåþí. - áëëÜ êáé óçìáíôéêÝò æçìéÝò. Ùóôüóï

ô ï õ

õðÜñ÷ïõí äõíÜìåéò óôïí ðïëéôéóìü ðïõ ìðïñïýí íá îáíáöÝñïõí ôçí éóïññïðßá.

ð ñ ï â ë Þ ì á ô ï ò

Ìéá öùôéóìÝíç åêðáßäåõóç ðïõ èá óõìâÜëëåé: ÓõãêåêñéìÝíï ìÝôñï: ç ìüñöùóç ôùí íÝùí.

á. óôçí áíÜðôõîç ôùí êñéôéêþí äõíÜìåùí, â. óôï âÜèåìá ôïõ íïÞìáôïò ôçò áñåôÞò, ã. óôçí êáëëéÝñãåéá ôçò áßóèçóçò ôïõ ùñáßïõ.

¢äéêï êáé áíþöåëï íá êáôáñéüìáóôå ôéò ðñïüäïõò ôçò ôå÷íéêÞò. Åðßëïãïò - ÓõìðÝñáóìá Íá öñïíôßóïõìå íá ðñï÷ùñÞóåé åîßóïõ ãñÞãïñá ç ìüñöùóç ôïõ ëáïý.

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Á í ô é ì å ô þ ð é ó ç

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ðåñßëçøç

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

Â. ÃñÜöù ôçí ðåñßëçøç

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

1) ÂáóéêÝò ïäçãßåò • Äéáìïñöþíù êáôÜëëçëá êáôÜëëçëá, -÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò óùóôÝò ôå÷íéêÝò ðýêíùóçò ðýêíùóçò-, ôïõò ðëáãéüôéôëïõò ôùí ðáñáãñÜöùí êáé ôùí íïçìáôéêþí åíïôÞôùí, êáèþò êáé ôéò ïõóéþäåéò éäÝåò, þóôå íá äçìéïõñãÞóù Ýíá, óõíôáêôéêÜ, ïñèü êáé ðåñéåêôéêü êåßìåíï. • ÌåôáöÝñù óå ðëÜãéï ëüãï ôéò âáóéêÝò éäÝåò -áðüøåéò ôïõ óõããñáöÝá. çñþ ôç ÷ñïíéêÞ óåéñÜ: áõôü ðïõ áíáöÝñåôáé óôï ðáñåëèüí Þ óôï ìÝëëïí áðü ôï • ÔÔçñþ óõããñáöÝá ðñÝðåé íá ôçñåßôáé êáé óôçí ðåñßëçøç. • ×ñçóéìïðïéþ ðñïóùðéêÞ Ýêöñáóç: äåí ðñÝðåé í’ áíôéãñÜøù áõôïýóéá êïììÜôéá ôïõ êåéìÝíïõ (áí åßíáé áðáñáßôçôï íá óõìðåñéëçöèïýí, ìðáßíïõí óå åéóáãùãéêÜ). ÂÝâáéá, ìåñéêÝò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò ôïõ óõããñáöÝá äåí åðéäÝ÷ïíôáé éóïäýíáìåò Þ óõíþíõìåò, ïðüôå ôéò äéáôçñþ ùò Ý÷ïõí. • Äåí ÷ñçóéìïðïéþ ôá ðáñáäåßãìáôá êáé ôéò áíáëïãßåò áíáëïãßåò. • Äåí ó÷ïëéÜæù êáé äåí êñßíù ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ êåéìÝíïõ êåéìÝíïõ, Ýóôù êé áí äéáöùíþ ì’ áõôü. çñþ ôï üñéï ôùí ëÝîåùí: ðåñéïñßæïìáé óôï üñéï ðïõ ìïõ ôßèåôáé áðü ôçí • ÔÔçñþ åêöþíçóç ìå ìéá áðüêëéóç 15-20 ëÝîåùí.

2) Ôå÷íéêÝò ðýêíùóçò ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ • ÁðáëïéöÞ ðëçñïöïñéþí: ð.÷. Ýíá ëéìÜíé ìå êáèçìåñéíÞ ìåãÜëç åðéâáôéêÞ êßíçóç Ýíá ëéìÜíé êáé öáóáñßá ëéìÜíé. • Ãåíßêåõóç: áíôéêáèéóôþ åéäéêÝò ìå ãåíéêüôåñåò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò. ð.÷. ÷áñôéÜ, óôõëü, ãüìåò, îýóôñåò, ÷Üñáêåò ãñáöéêÞ ýëç ýëç. • Áíôéðñïóþðåõóç ìéáò óåéñÜò ðñïôÜóåùí áðü ôçí åíÝñãåéá ðïõ ôéò åðéãñÜöåé: ð.÷. Üíïéîá ôïí õðïëïãéóôÞ, óõíäÝèçêá ìå ôï äéáäßêôõï, âñÞêá ôçí çëåêôñïíéêÞ Ýóôåéëá äéåýèõíóç, ðëçêôñïëüãçóá êáé êáôá÷þñéóá ôçí åðéóôïëÞ çëåêôñïíéêü ìÞíõìá.

• ÁíôéêáôÜóôáóç áðáñßèìçóçò ìå ðåñéåêôéêü üñï: ð.÷. ð.÷.ïé åöçìåñßäåò, ç ôçëåüñáóç, ôá ÌÌÅ. ôï ñáäéüöùíï, ôï äéáäßêôõï • ÊáôÜñãçóç óõìðëçñùìáôéêþí ðñïôÜóåùí: ð.÷. åßíáé öáíåñü üôé ðñÝðåé íá ðåñéìÝíïõìå ðùò ç åîÝëéîç ôçò Åõñþðçò è’ áëëÜîåé ôéò íïïôñïðßåò ç åîÝëéîç ôçò Åõñþðçò è’ áëëÜîåé ôéò íïïôñïðßåò. • ÁíôéêáôÜóôáóç ïíïìáôéêÞò öñÜóçò ìå ðñïèåôéêÞ Þ ìå åðßèåôï Þ ìå ìåôï÷Þ: ìå Ýíá ðëÞêôñï. ð.÷. - ìå ôï áðëü ðÜôçìá åíüò ðëÞêôñïõ - ï ðÜðõñïò åß÷å óôïé÷åßá áõèåíôéêüôçôáò

ï ðÜðõñïò Þôáí áõèåíôéêüò áõèåíôéêüò..

3) Ðßíáêáò ñçìÜôùí ðáñïõóßáóçò ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ

ÁöÞãçóç:

áöçãåßôáé, åêèÝôåé, áíáðáñéóôÜ, ðáñáêïëïõèåß, äéçãåßôáé, åîéóôïñåß êôë.

ÐåñéãñáöÞ:

ðåñéãñÜöåé, ðáñïõóéÜæåé, åîåôÜæåé, åíôïðßæåé, îå÷ùñßæåé, äéáêñßíåé, êïéôÜæåé êôë.

Åðé÷åéñçìáôïëïãßá: åêèÝôåé, óõìâïõëåýåé, åîåôÜæåé, ó÷ïëéÜæåé, Ý÷åé ôç ãíþìç, Ý÷åé ôçí åíôýðùóç, Ý÷åé ôçí ðåðïßèçóç, Ý÷åé ôçí Üðïøç, ðáñïõóéÜæåé, êáôáèÝôåé, ãíùóôïðïéåß, äéáôõðþíåé, óõíéóôÜ, ðñïôåßíåé, ðéóôåýåé, èåùñåß, åðéäïêéìÜæåé, áðïäïêéìÜæåé, áðïññßðôåé, áìöéóâçôåß, áíôéôßèåôáé, ìÝìöåôáé, êñßíåé, åêôéìÜ, åîçãåß, õðïóôçñßæåé, ê.ô.ë.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

• ÁíáãùãÞ óå õðåñêåßìåíç Ýííïéá (åðéíüçóç èåìáôéêÞò ðñüôáóçò): ð.÷. ï ¸ëëçíáò äåí áéóèÜíèçêå ðïôÝ üôé ôï êñÜôïò åßíáé äéêÞ ôïõ õðüèåóç, ü÷é åðåéäÞ Ý÷åé ôÜóåéò áíáñ÷éóìïý áëëÜ åðåéäÞ ïé êõâåñíÞóåéò ðïõ ôïõ åðéâëÞèçêáí êáôÜ êáéñïýò Þôáí ï ¸ëëçíáò áðïôÝëåóìá îÝíùí åðåìâÜóåùí ìå áõôáñ÷éêÞ óõìðåñéöïñÜ áðïîåíþèçêå áðü ôï êñÜôïò åðåéäÞ Þôáí îåíüöåñôï êáé êáôáðéåóôéêü êáôáðéåóôéêü.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ðåñßëçøç

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

Óýíôïìç êáé åêôåíÞò ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ “Ô å÷íéêÞ êáé åêðáßäåõóç” “Ôå÷íéêÞ

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

(ó÷ïë. âéâë. B’ Ëõê. ó.ó. 249 - 251)

Óýíôïìç ðåñßëçøç (100 ðåñßðïõ ëÝîåéò) Óôï êåßìåíü ôïõ ï Å. Ð. Ðáðáíïýôóïò, ôïíßæåé üôé ç áíÜðôõîç ôùí ôå÷íéêþí ìÝóùí, ôïõ ôýðïõ, ôïõ ñáäéïöþíïõ êáé ôçò ôçëåüñáóçò åãêõìïíåß ðëÞèïò êéíäýíùí ðïõ áðåéëïýí ôïí ðíåõìáôéêü ìáò ðïëéôéóìü. Ç êáôÜ÷ñçóç êáé ç êáêÞ ÷ñÞóç ôçò åéêüíáò âëÜðôïõí ôïí Üíèñùðï, åðçñåÜæïíôáò áñíçôéêÜ ôéò äéáíïçôéêÝò ôïõ ëåéôïõñãßåò. Ç ìüíç Üìõíá óôçí ðíåõìáôéêÞ áäñÜíåéá åßíáé ç åíåñãïðïßçóç ôùí ðíåõìáôéêþí äõíÜìåùí. Áíáãêáßåò óõíèÞêåò åßíáé åðßóçò ç êñéôéêÞ óêÝøç êáé ç óõíåßäçóç ôïõ áãáèïý ðïõ èá óõìâÜëëïõí èåôéêÜ êáé èá åìðïäßóïõí ôçí éóïðÝäùóç. ×ñåéÜæåôáé ôÝëïò íá óõìðïñåõôïýí ç ôå÷íéêÞ ìå ôçí åêðáßäåõóç êáé íá óõìðñïïäåýóïõí ìå ôñüðï áñìïíéêü.

ÅêôåíÞò ðåñßëçøç (300 ðåñßðïõ ëÝîåéò) ¸÷ïíôáò ùò áöåôçñßá Ýíá äéåèíÝò óõíÝäñéï ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå óôç Ãåíåýç, ìå èÝìá ôá ìÝóá ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò, ï Å. Ð. Ðáðáíïýôóïò ðáñïõóéÜæåé ôïí ðñïâëçìáôéóìü ôïõ ó÷åôéêÜ ìå ôéò åðéðôþóåéò áðü ôçí áíÜðôõîç ôçò ôå÷íïëïãßáò óôïí ðíåõìáôéêü ðïëéôéóìü êáé ôïõò ôñüðïõò áíôßóôáóçò óôéò åðéðôþóåéò áõôÝò. ÓõãêåêñéìÝíá, ï óõããñáöÝáò áñ÷éêÜ ôïíßæåé ôçí êõñéáñ÷ßá ôçò åéêüíáò óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò æùÞò ôùí áíèñþðùí. Ç åéêüíá Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åðéäñÜóåé ü÷é ìüíï óôçí øõ÷ïëïãßá áëëÜ êáé óôçí ðíåõìáôéêÞ éóïññïðßá ôïõò. Ï ôñüðïò ðïõ áíôéëáìâÜíïíôáé ôçí ðñáãìáôéêüôçôá âáóßæåôáé óå åéêüíåò ðëáóìáôéêÝò, ãåãïíüò ðïõ äéáóôñåâëþíåé êáé áðïäõíáìþíåé ôçí éêáíüôçôá áíôßëçøçò. Ï óýã÷ñïíïò Üíèñùðïò áäñáíåß êáé áðïäÝ÷åôáé ðáèçôéêÜ ôá ðñïêáôáóêåõáóìÝíá ìçíýìáôá, ãåãïíüò, ðïõ êáôÜ âÜóç, ïöåßëåôáé óôçí êáêÞ ÷ñÞóç ôùí ôå÷íéêþí ìÝóùí. Ùóôüóï õðÜñ÷ïõí óôïí Üíèñùðï üëåò åêåßíåò ïé äõíÜìåéò ðïõ èá ôïõ åðéôñÝøïõí íá áíôéóôáèåß óôçí éóïðÝäùóç êáé óôçí ðáèçôéêïðïßçóç. Ï âáóéêüôåñïò ôñüðïò Üìõíáò åßíáé ç ìüñöùóç ôùí íÝùí ìå ôç óùóôÞ êáèïäÞãçóç ãéá ôç óçìáóßá ôçò áôïìéêÞò êáé óõëëïãéêÞò óõíåßäçóçò ôïõ áãáèïý êáé ôçò áñåôÞò. Ç êáëëéÝñãåéá ôçò áßóèçóçò ôïõ ùñáßïõ êáé ç ðñïóùðéêÞ åðáöÞ ìå ôçí ÔÝ÷íç åßíáé ðñïóüíôá ðïõ ïðëßæïõí ìå äýíáìç ôïõò áíèñþðïõò, þóôå íá áíôéóôáèïýí êáé íá ðåñéïñßóïõí ôéò áðþëåéåò áðü ôç, ÷ùñßò ìÝôñï, ôå÷íïëïãéêÞ ðñüïäï. Ãéá íá èåìåëéùèåß ùóôüóï ìéá ôÝôïéá áðïôåëåóìáôéêÞ åêðáßäåõóç äåí ðñÝðåé íá ðáñáìåßíïõìå áðáèåßò óôéò ðñïüäïõò ôçò ôå÷íïëïãßáò. ÐñÝðåé íá áíáðôýîïõìå êáé íá åîéóïññïðÞóïõìå ôçí Üëëç äýíáìç ôïõ ðïëéôéóìïý, ôçí Åêðáßäåõóç, þóôå íá ðñï÷ùñÞóåé ìå ôïí ßäéï ôá÷ý ñõèìü ç ìüñöùóç ôïõ ëáïý ðïõ êéíçôïðïéåß ôïí ðíåõìáôéêü ðïëéôéóìü êáé ïîýíåé ôç äéÜíïéá ôùí áíèñþðùí. ÓõìðåñáóìáôéêÜ èá ëÝãáìå üôé åßíáé Üäéêï êáé áíþöåëï íá êáôáñéüìáóôå ôéò ðñïüäïõò ôçò ôå÷íéêÞò. Íá öñïíôßóïõìå íá ðñï÷ùñÞóåé åîßóïõ ãñÞãïñá ç ìüñöùóç ôïõ ëáïý.

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

2) Ïé ðáñÜìåôñïé ôçò áîéïëüãçóçò óôçí ðåñßëçøç

Ðåñéå÷üìåíï

8/25: ÐñÝðåé íá åßíáé óýìöùíï ìå ôï áñ÷éêü êåßìåíï, ÷ùñßò ó÷üëéá ôùí áñ÷éêþí áðüøåùí êáé íá ðåñéÝ÷ïíôáé ôá ïõóéþäç óçìåßá. ÏñãÜíùóç 5/25: ÐñÝðåé íá ðáñïõóéÜæïíôáé ìå ôç ëïãéêÞ áêïëïõèßá ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ ôá âáóéêÜ åðé÷åéñÞìáôá ôïõ óõããñáöÝá. 5/25: Ãëþóóá ÐñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéïýìå ôï êáôÜëëçëï ëåîéëüãéï êáé ôéò óõíäåôéêÝò ëÝîåéò, þóôå íá áðïöåýãïõìå ôçí áíôéãñáöÞ óõãêåêñéìÝíùí áðïóðáóìÜôùí ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ. ÁðïöõãÞ ãñáììáôéêïóõíôáêôéêþí ëáèþí. Áðïôåëåóìáôéêüôçôá 7/25: Äåí ìéìïýìáóôå ôï ýöïò ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ, äåí ÷Üíïõìå ôïí êåíôñéêü íïçìáôéêü Üîïíá ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ, ç ðåñßëçøÞ ìáò ìðïñåß íá óôáèåß ùò áõôüíïìï êåßìåíï.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

á) ùò ðñïò ôç ìïñöÞ: • Ý÷ù ãñáììáôéêÜ, ïñèïãñáöéêÜ êáé óõíôáêôéêÜ óöÜëìáôá; • ÷ñçóéìïðïéþ ôá óùóôÜ óçìåßá óôßîçò; • äéáôõðþíù ìå óáöÞíåéá êáé áêñßâåéá ôá ïõóéþäç óçìåßá ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ; â) ùò ðñïò ôç äïìÞ: • õðÜñ÷ïõí áóýíäåôá óçìåßá ðïõ äçìéïõñãïýí ðñüâëçìá óôçí êáôáíüçóç; • áêïëïõèåßôáé ï ôñüðïò ïñãÜíùóçò êáé ç óåéñÜ ðáñïõóßáóçò ôùí éäåþí ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ; • ïé óõíäåôéêÝò ëÝîåéò áðåéêïíßæïõí ôéò ëïãéêÝò ó÷Ýóåéò ôùí ðëçñïöïñéþí ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ; ã) ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíï: • ÷ñçóéìïðïßçóá ôéò âáóéêÝò ðëçñïöïñßåò ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ êáé ü÷é êÜðïéåò áóÞìáíôåò; • äéáôýðùóá ìå äéêÜ ìïõ ëüãéá ôéò âáóéêÝò éäÝåò; • äéáãñÜöåôáé ìå óáöÞíåéá ôï èÝìá ôïõ êåéìÝíïõ êáé ç èÝóç ôïõ óõããñáöÝá; • Ý÷ù áðïöýãåé ðñïóùðéêÜ ó÷üëéá êáé áîéïëïãéêÝò êñßóåéò; • Ý÷ù ôçñÞóåé ôï üñéï ôùí ëÝîåùí;

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

1) ÔÔéé ðñÝðåé íá åëÝãîù ìåôÜ ôç ããñáöÞ ñáöÞ ôçò ðåñßëçøçò

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ã. ÅëÝã÷ù êáé áîéïëïãþ ôçí ðåñßëçøç

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

EöáñìïãÝò

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÉÉ. Kåßìåíï: “Ï äé÷áóìüò” Á. Éêáíü íá óêÝðôåôáé ôï åßäïò ìáò åßíáé åîßóïõ éêáíü ãéá ôñÝëá óõã÷ñüíùò ìå ôïí Çomo sapiens äçìéïõñãÞóáìå, óýìöùíá ìå ôçí ðáñáôÞñçóç ôïõ Edgar Morin, ôïí Homo demens, ôïí ðáñÜöñïíá Üíèñùðï. ¼ìùò ç ôùñéíÞ êáôÜóôáóç ôïõ ðëáíÞôç ìáò ìðïñåß íá óõíïøéóèåß ìå ôïí ôßôëï “ç êõñéáñ÷ßá ôïõ ðáñÜöñïíá”. Â. ÔñåëáìÝíïé ïé Üíèñùðïé åôïéìÜæïõí ôç ìáæéêÞ ôïõò áõôïêôïíßá, èõóéÜæïíôáò ãé’áõôü ôï óêïðü ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò áðü ôá ðëïýôç ôïõò, ôçí åíÝñãåéÜ ôïõò, ôçí åîõðíÜäá ôïõò. ¸íáò êáé ìüíï áñéèìüò áñêåß ãéá íá äåßîåé ôéò äéáóôÜóåéò áõôïý ôïõ ìáæéêïý ðáñáëçñÞìáôïò: ï êáèÝíáò áðü ôá 5 äéóåêáôïììýñéá áíèñþðïõò, üðïõ êáé íá æåé óôç ãç, áêïëïõèåßôáé óõíÝ÷åéá áðü Ýíá áüñáôï ðáãéäåõìÝíï ü÷çìá, öïñôùìÝíï ìå 3.000 êéëÜ Ô.Í.Ô. (ôñé - íéôñï - ôïëïõüëéï = åêñçêôéêÞ ýëç), Ýôïéìï íá åêñáãåß. Ãéá íá ôïí óêïôþóåé óßãïõñá, Ýíá êéëü èá Þôáí áñêåôü. Ôá 2.999 êéëÜ ðáñáðÜíù åßíáé Ü÷ñçóôá êáé óôïß÷éóáí ôüóï áêñéâÜ, ðïõ åîáéôßáò ôïõ Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôçò áíèñùðüôçôáò æåé óå áíõðüöïñç áèëéüôçôá. Ðïéïò ôï èÝëçóå áõôü; Êáíåßò, åßíáé ôüóï ðáñÜëïãï. Êáé üìùò, Ýôóé åßíáé ç áíèñþðéíç ëïãéêÞ áõôþí ðïõ èÝëïõí íá ðñïóôáôåõôïýí ìå ôï íá áðåéëïýí ôïõò ðéèáíïýò å÷èñïýò ìå áíôßðïéíá, ìå áðïôÝëåóìá íá êáôáëÞîåé óå ìéá êáôÜóôáóç ðïõ åßíáé Ýôïéìç íá îåöýãåé áðü ôïí Ýëåã÷ü ôïõò. Ôõ÷áßá ïé Üíèñùðïé èá åîáöáíéóôïýí üëïé, åðåéäÞ ï êáèÝíáò äåí èá Ý÷åé óêåöèåß ðáñÜ ìüíï íá åîáóöáëßóåé ôç äéêÞ ôïõ åðéâßùóç. Ã. [...] Åðåßãåé íá êáôáíïÞóïõìå êáôÜ ðüóï åîáéôßáò ôçò áýîçóçò ôïõ ðëçèõóìïý êáé ôçò ôå÷íïëïãéêÞò åîÝëéîçò ïé Üíèñùðïé áëëçëåîáñôÞèçêáí, üðùò ôá óôïé÷åßá ôïõ ìç÷áíéóìïý åíüò ñïëïãéïý. Ç ìïßñá ôïõ êáèåíüò åîáñôÜôáé áð’üëïõò ôïõò Üëëïõò. Ùóôüóï, áêïëïõèïýí ôá üíåéñÜ ôïõò ãéá ìéêñÝò åãùéóôéêÝò åõôõ÷ßåò, ôùí ïðïßùí ôï óýíïëï äåí ìðïñåß íá åßíáé ðáñÜ ìüíï ìéá ïñéóôéêÞ Þôôá üëïõ ôïõ áíèñþðéíïõ åßäïõò áðÝíáíôé óôï ìïíáäéêü å÷èñü ðïõ áîßæåé üëïõò ôïõò çñùéóìïýò: ôï èÜíáôï. Åßìáóôå óÞìåñá áíôéìÝôùðïé ìå Ýíá äé÷áóìü ôïõ ïðïßïõ ç ìïíáäéêÞ áîßá åßíáé üôé ðáñïõóéÜæåôáé áðüëõôá îåêÜèáñïò. Ä. Åßôå ïé Üíèñùðïé èá åöáñìüæïõí óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôéò óôÜóåéò ðïõ Ý÷ïõí õéïèåôÞóåé åäþ êáé áéþíåò. Èá óõíå÷ßæïõí äçëáäÞ íá åíåñãïýí óáí ï ìïíáäéêüò óôü÷ïò ôùí äéÜöïñùí ïìÜäùí, åèíþí, Åêêëçóéþí, êñáôþí, íá Þôáí ç äéêÞ ôïõò äéáéþíéóç êáé êÜèå êïéíùíßá èá êëåßíåôáé ìÝóá óôïí åáõôü ôçò,

Äéáðßóôùóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò: Ôï áíèñþðéíï åßäïò åôïéìÜæåé ôçí åîáöÜíéóÞ ôïõ.

Ç ôñÝëá ôùí áíèñþðùí ôïõò ïäçãåß óôçí ïìáäéêÞ áõôïêôïíßá. ¸ôóé ôï Ô.Í.Ô. åðéôñÝðåé 3.000 öïñÝò ôçí åîáöÜíéóç üëùí ôùí áíèñþðùí. ÅðåéäÞ ìå ôï íá ìçí óêÝðôïíôáé ðáñÜ ìüíï ôç äéêÞ ôïõò Üìõíá, ïé Üíèñùðïé (ôá êñÜôç) êáôáäéêÜæïõí üëç ôçí áíèñùðüôçôá.

ÊáôÜ óõíÝðåéá ïé Üíèñùðïé âñßóêïíôáé ôþñá ìðñïóôÜ óå ìéá åðéëïãÞ.

¹ óõíå÷ßæïõí êáé åîáöáíßæïíôáé.

Ôá ìÝóá ãéá íá ðñáãìáôïðïéçèåß áõôÞ ç ëýóç. Ðñþôá íá îåðåñÜóïõí ïé åðéóôÞìïíåò ôçí ðñïóêüëëçóç óôç óôåßñá åîåéäßêåõóç êáé íá áó÷ïëçèïýí ìå ôá êáõôÜ ðñïâëÞìáôá ôïõ ðëáíÞôç ìáò.

¸ðåéôá íá ïñéóôåß ìéá êáé ìïíáäéêÞ áíèñþðéíç áñ÷Þ þóôå íá óõóðåéñùèïýí üëïé ãýñù áðü áõôÞí.

ÓõìðÝñáóìá: Åðåßãåé íá âñïýìå Ýíá êïéíü âëÝììá ôùí áíèñþðùí ðÜíù óôá ðñïâëÞìáôÜ ôïõò.

(Albert Jacquard, Ï äé÷áóìüò, Le Monde Diplomatique, Éïýíéïò 1996, ÌåôÜöñáóç: Æýñìðá ÁèçíÜ)

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

¹ óþæïíôáé ðñïóðáèþíôáò íá êáôáñãÞóïõí ôéò äéáìÜ÷åò.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

áíÞóõ÷ç, ìå åììïíÞ ôçí éäÝá ôïõ êéíäýíïõ ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí ãé’áõôÞí ïé Üëëåò êïéíùíßåò, Ýôïéìç íá áöéåñþóåé ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò áðü ôá ïéêïíïìéêÜ, ðíåõìáôéêÜ, áíèñþðéíá ìÝóá ôçò óôçí ðñïåôïéìáóßá ôçò ÜìõíÜò ôçò. ¼ëá ôá ìÝóá öáßíïíôáé äéêáéïëïãçìÝíá óôïí êáèÝíá, áñêåß íá ïäçãïýí óôç íßêç ôçò äéêÞò ôïõ èÝóçò. Ç ðßåóç áðü üëïõò áõôïýò ôïõò öüâïõò êáôáëÞãåé óôïí õðåñåîïðëéóìü êáé ôç óýññáîç, ç ïðïßá åðßêåéôáé áñãÜ Þ ãñÞãïñá êáé áõôü áöïñÜ áðïêëåéóôéêÜ ôçí ôý÷ç. Åßíáé áíáðüöåõêôç ìéá ãåíéêÞ äéáìÜ÷ç ðïõ ïäçãåß ôï óýíïëï ôïõ áíèñþðéíïõ åßäïõò óôç ìáæéêÞ êáôáóôñïöÞ. Å. Åßôå ïé Üíèñùðïé èá äå÷ôïýí íá áíôéìåôùðßóïõí ôç óçìåñéíÞ ðñáãìáôéêüôçôá. Äéáðéóôþíïõí äçëáäÞ üôé ïé ôý÷åò ôïõò åßíáé äåìÝíåò. üôé üôáí ÷ôõðÜ ðÝíèéìá ç êáìðÜíá óå êÜðïéï ìÝñïò ðÜíù óôç ãç, óôçí Êáìðïýë Þ óôï ÓáíôéÜãêï, ôï ðÝíèéìï ÷ôýðçìÜ ôçò áöïñÜ ôïí êáèÝíá ìáò üðïõ êáé íá âñßóêåôáé, üôé ç âßá Ýãéíå ôáõôü÷ñïíá èáíáôçöüñá ãé’áõôüí ðïõ åßíáé èýìá ôçò êáé éóïäõíáìåß ìå áõôïêôïíßá ãé’áõôüí ðïõ ôçí áóêåß. Ïé Üíèñùðïé äÝ÷ïíôáé ôüôå üôé êáéíïýñãéåò ìÝèïäïé ðñÝðåé íá åöáñìïóôïýí ãéá íá ëýóïõí ôéò áíáðüöåõêôåò äéáìÜ÷åò. ÓÔ ÓÔ.. ÔÔéé ðñÝðåé íá êÜíïõìå Ýôóé þóôå ç áíèñþðéíç éóôïñßá íá óôñáöåß ðñïò áõôü ôï äåýôåñï äñüìï; Ðñþôá íá óõíåéäçôïðïéÞóïõìå Ýãêáéñá ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. Ìáò ðáñáóýñåé ï ðåéñáóìüò íá êñõöôïýìå êÜôù áðü ôéò áðïëáýóåéò ôéò ïðïßåò ðñïóöÝñïõí ïé ðïëý ðñïóùðéêÝò ìáò äñáóôçñéüôçôåò: ï ìáèçìáôéêüò ðñïóèÝôåé Ýíáí üñï óôçí åîßóùóÞ ôïõ, ï ÷çìéêüò ôåëåéïðïéåß Ýíá êáéíïýñéï ðñïúüí, ï éóôïñéêüò ïñßæåé ôçí áêñéâÞ çìåñïìçíßá åíüò ìáêñéíïý ãåãïíüôïò, êáé üëïé áõôïß äå äßíïõí óçìáóßá óôï Ýäáöïò ðïõ ãêñåìßæåôáé êÜôù áðü ôá ðüäéá ôïõò, êáèþò åñãÜæïíôáé Þ ïíåéñåýïíôáé. Åêåß âñßóêåôáé ìÜëëïí ç ìåãÜëç åõèýíç ôùí óçìåñéíþí äéáíïïõìÝíùí, áí äå èÝëïõí íá ðñïäþóïõí ôçí áðïóôïëÞ ôïõò: íá êÜíïõí äçëáäÞ íá áêïõóôåß ç êñáõãÞ ðïõ èá îõðíÞóåé ôïõò óõã÷ñüíïõò ôïõò. Æ. ¸ðåéôá ¸ðåéôá, íá åñãáóôïýìå ãéá ìéá êïéíÞ óõìöùíßá óå ü,ôé áöïñÜ ôçí áíèñþðéíç ýðáñîç. Åíüóù ìåñéêïß Üíèñùðïé èá æïõí ìÝóá óôçí ðåñéöñüíçóç êáé èá âñßóêïíôáé áöçìÝíïé óå ìéá áîéïèñÞíçôç ìïßñá åîáéôßáò ôïõ ÷ñþìáôïò ôïõ äÝñìáôüò ôïõò, ôïõ ó÷Þìáôïò ôçò ìýôçò ôïõò Þ ôïõ åðéðÝäïõ ôçò íïçìïóýíçò ôïõò, ç ìïßñá üëùí ìáò èá êéíäõíåýåé. Ç. ÁíåîÜñôçôá áðü ïðïéåóäÞðïôå ãíþìåò, ðåðïéèÞóåéò, åðéëïãÝò, ðñÝðåé íá âñïýìå Ýíá êïéíü âëÝììá ôùí áíèñþðùí ðÜíù óôïí åáõôü ôïõò.

Ðåñßëçøç

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

Ôï äéÜã ñáììá ôïõ êåéìÝíïõ “Ï äé÷áóìüò” äéÜãñáììá

ÌÝñç ôïõ êåéìÝíïõ

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜãñáöïé

Óçìåéþóåéò

Ðñüëïãïò

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Äéáðßóôùóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò

Ä é å ñ å ý í ç ó ç

Êýñéï ìÝñïò ÐéèáíÝò åðéðôþóåéò

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Ç ôñÝëá ôùí áíèñþðùí ôïõò ïäçãåß óôçí ïìáäéêÞ áõôïêôïíßá. ¸ôóé ôï Ô.Í.Ô åðéôñÝðåé 3.000 öïñÝò ôçí åîáöÜíéóç üëùí ôùí áíèñþðùí. ÅðåéäÞ ìå ôï íá ìçí óêÝðôïíôáé ðáñÜ ìüíï ôç äéêÞ ôïõò Üìõíá, ïé Üíèñùðïé êáôáäéêÜæïõí ´üëç ôçí áíèñùðüôçôá.

ô ï õ

ð ñ ï â ë Þ ì á ô ï ò

Ôï áíèñþðéíï åßäïò åôïéìÜæåé ôçí åîáöÜíéóÞ ôïõ.

ÊáôÜ óõíÝðåéá ÁíáæÞôçóç ìéáò ëýóçò

ïé Üíèñùðïé âñßóêïíôáé ôþñá ìðñïóôÜ óå ìéá åðéëïãÞ.

Åßôå óõíå÷ßæïõí êáé åîáöáíßæïíôáé.

Åßôå óþæïíôáé ðñïóðáèþíôáò íá êáôáñãÞóïõí ôéò äéáìÜ÷åò.

ô ï õ

ð ñ ï â ë Þ ì á ô ï ò

¸ðåéôá íá ïñéóôåß ìéá êáé ìïíáäéêÞ áíèñþðéíç áñ÷Þ þóôå íá óõóðåéñùèïýí üëïé ãýñù áðü áõôÞí.

¿óôå áíåîÜñôçôá áðü ïðïéåó-

Åðßëïãïò - ÓõìðÝñáóìá äÞðïôå ãíþìåò êáé ðåðïéèÞóåéò íá âñïýìå Ýíá êïéíü âëÝììá ôùí áíèñþðùí ðÜíù óôá ðñïâëÞìáôÜ ôïõò.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Óô

Á í ô é ì å ô þ ð é ó ç

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ðåñßëçøç

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

Óýíôïìç êáé åêôåíÞò ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ “Ï äé÷áóìüò”

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Óýíôïìç ðåñßëçøç (100 ðåñßðïõ ëÝîåéò) Ôï áíèñþðéíï åßäïò åôïéìÜæåé ôçí åîáöÜíéóÞ ôïõ ó÷ïëéÜæåé ï óõããñáöÝáò. Ãéáôß ç ôñÝëá ôùí áíèñþðùí ôïõò ïäçãåß óôçí ïìáäéêÞ áõôïêôïíßá. ¸ôóé ôï Ô.Í.Ô åðéôñÝðåé 3.000 öïñÝò ôçí åîáöÜíéóÞ ôïõò. ÅðåéäÞ ìå ôï íá ìçí óêÝðôïíôáé ðáñÜ ìüíï ôç äéêÞ ôïõò Üìõíá, ïé Üíèñùðïé êáôáäéêÜæïõí ´üëç ôçí áíèñùðüôçôá. ÊáôÜ óõíÝðåéá âñßóêïíôáé ôþñá ìðñïóôÜ óå ìéá åðéëïãÞ. Åßôå óõíå÷ßæïõí êáé åîáöáíßæïíôáé, åßôå óþæïíôáé ðñïóðáèþíôáò íá êáôáñãÞóïõí ôéò äéáìÜ÷åò. Ç ìüíç ëýóç óôï ðñüâëçìá åßíáé ðñþôá íá îåðåñÜóïõí ïé åðéóôÞìïíåò ôçí ðñïóêüëëçóç óôç óôåßñá åîåéäßêåõóç êáé íá áó÷ïëçèïýí ìå ôá êáõôÜ ðñïâëÞìáôá ôïõ ðëáíÞôç ìáò. ¸ðåéôá áíåîÜñôçôá áðü ïðïéåóäÞðïôå ãíþìåò êáé ðåðïéèÞóåéò íá âñïýìå Ýíá êïéíü âëÝììá ôùí áíèñþðùí ðÜíù óôá ðñïâëÞìáôÜ ôïõò.

ÅêôåíÞò ðåñßëçøç (200 ðåñßðïõ ëÝîåéò) Ìå ðõñçíéêïýò åîïðëéóìïýò, óõãêñïýóåéò êáé Ýñéäåò ôï áíèñþðéíï åßäïò, ìåôÜ áðü áéþíåò óõíå÷ïýò åîåëéêôéêÞò ðïñåßáò äåß÷íåé íá áõôï÷åéñéÜæåôáé, åêôéìÜ ï óõããñáöÝáò, ðñïåôïéìÜæïíôáò ôçí ïëïêëçñùôéêÞ ôïõ êáôáóôñïöÞ. Áðü ôç óôéãìÞ ìÜëéóôá ðïõ óå êáèÝíá áðü ìáò áíáëïãïýí 3.000 êéëÜ Ô.Í.Ô., åíþ ìüëéò Ýíá èá Þôáí áñêåôü ãéá íá ìáò áöáíßóåé, óõíåéäçôïðïéïýìå ôï ìÝãåèïò ôçò ðáñáöñïóýíçò. Ç ñáãäáßá áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý, ç êáêÞ ÷ñÞóç ôùí åðéôåõãìÜôùí ôçò ôå÷íïëïãßáò, êáèþò ç áôïìéóôéêÞ ôÜóç íá åîáóöáëßóåé ï êáèÝíáò ôç äéêÞ ôïõ åðéâßùóç, Ýöåñå ôïõò áíèñþðïõò áðÝíáíôé ó’Ýíáí áäõóþðçôï å÷èñü: ôï èÜíáôï. Ãé’áõôü åßìáóôå óÞìåñá áíôéìÝôùðïé ì’Ýíáí äé÷áóìü. Åßôå äçëáäÞ ïé êïéíùíßåò èá óõíå÷ßæïõí ìå êñéôÞñéá êáèáñÜ ôïðéêéóôéêÜ íá áíôéìåôùðßæïõí ôéò Üëëåò å÷èñéêÜ êáé áðü öüâï èá ïäçãïýíôáé óôïí õðåñåîïðëéóìü êáé ôç óýññáîç ìå áíáðüöåõêôç êáôÜëçîç ôç ìáæéêÞ êáôáóôñïöÞ. Åßôå èá áíôéëçöèïýí Ýãêáéñá, üôé ç ôý÷ç üëùí ìáò åßíáé êïéíÞ êáé ìå íÝåò ìåèüäïõò èá ðñïóðáèÞóïõí íá ëýóïõí ôéò äéáöïñÝò ôïõò. Ôá ìÝôñá ðïõ ðñÝðåé íá ðÜñïõìå þóôå íá áêïëïõèÞóïõìå ôï äåýôåñï äñüìï åßíáé: Ðñþôá ç ðíåõìáôéêÞ çãåóßá (Üíèñùðïé ôçò äéáíüçóçò) ìå áßóèçìá åõèýíçò íá áðáãêõóôñùèåß áðü ôç óôåßñá åîåéäßêåõóç êáé íá åõáéóèçôïðïéÞóåé ôéò ìÜæåò ãéá ôá ìåãÜëá ðñïâëÞìáôá ôïõ ðëáíÞôç ìáò. ¸ðåéôá íá óõóðåéñùèïýìå üëïé, çãÝôåò êáé ëáïß ãýñù áðü ìéá ïéêïõìåíéêÞ êõâÝñíçóç ðïõ èá ëåéôïõñãåß ìå ãíþìïíá ôï êïéíü êáëü.

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

EöáñìïãÝò

Äýï áíôßèåôïé ôñüðïé ðïëéôéêïðïßçóçò ôùí íÝùí: á) ï äïãìáôéêüò â) ï êñéôéêüò

Ðñþôç ìÝèïäïò áãùãÞò ï åèéóìüò: óõìâáôüò ìå ôá ìïíïëéèéêÜ êáèåóôþôá. ×áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìåèüäïõ: • åîáñôçìÝíá áíáêëáóôéêÜ. • ëåéôïõñãßá åíóôéêôþäçò üðùò ôùí ðñùôüãïíùí êïéíùíéþí. • ìç÷áíéêÞ áõôüìáôç åðáíÜëçøç. • ïìïéüìïñöåò áíôéäñÜóåéò

ÐñïðáãÜíäá: êáëýôåñïò ôñüðïò áãùãÞò óôïí åèéóìü. ÅðéâÜëëåôáé óôá áíåëåýèåñá êáèåóôþôá.

1. “íôñåóÜñïíôáé íôñåóÜñïíôáé íôñåóÜñïíôáé”: åêðáéäåýïíôáé (ãáë. dresser = åêðáéäåýù, dressage = áíáôñïöÞ, ãýìíáóç æþïõ) 2. Üññçêôïò: áäéÜóðáóôïò

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Á. ÕðÜñ÷ïõí äýï ôñüðïé íá ìõÞóåé êáíåßò ôïõò íÝïõò óôá èÝìáôá ôçò ðïëéôéêÞò æùÞò êáé íá äéáìïñöþóåé ôçí ðïëéôéêÞ óêÝøç êáé óõìðåñéöïñÜ ôïõò: ï äïãìáôéêüò ôïõ ìïíïëüãïõ êáé ï êñéôéêüò ôïõ äéáëüãïõ. Ôïí ðñþôï ôïí ìåôá÷åéñßæïíôáé áíÝêáèåí ôá áíåëåýèåñá Þ øåõäåëåýèåñá êáèåóôþôá. ï äåýôåñïò ôáéñéÜæåé óôç äçìïêñáôßá. Ìéá ìéêñÞ áíÜëõóç èá äåßîåé ôïõ êáèåíüò ôá öùôåéíÜ óçìåßá êáé ôéò óêéÝò. Â. Ï åèéóìüò åßíáé ðáíÜñ÷áéá ìÝèïäïò áãùãÞò. Óôçñßæåôáé óå ìéá äéáäéêáóßá -èá Ýëåãå êáíåßò- ðåñéóóüôåñï öõóéïëïãéêÞ ðáñÜ øõ÷ïëïãéêÞ, äçëáäÞ óôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò ôùí õðïöëïéùäþí ÷þñùí ôïõ åãêåöÜëïõ, êáé ìðïñåß íá Ý÷åé ðåñéïñéóìÝíçò óçìáóßáò áëëÜ èåôéêÜ êáé âÝâáéá áðïôåëÝóìáôá. Ìå ôïí åèéóìü “íôñåóÜñïíôáé”1 ôá æþá, ôá ìéêñÜ ðáéäéÜ, ôá Üôïìá êáé ïé ïìÜäåò óôéò ðñùôüãïíåò, ãåíéêÜ óôéò êáèõóôåñçìÝíåò êïéíùíßåò. Ôïõò ìç÷áíéóìïýò ðïõ áðïôåëïýí ôç âÜóç êáé ôéò ðñïûðïèÝóåéò áõôÞò ôçò ìåèüäïõ, ôïõò Ý÷åé ìåëåôÞóåé êáé ðåéñáìáôéêÜ åîáêñéâþóåé ï Ñþóïò öõóéïëüãïò Ðáýëùö êáé ç ó÷ïëÞ ôïõ. Åßíáé ôá ëåãüìåíá óôçí åðéóôçìïíéêÞ ãëþóóá: “åîáñôçìÝíá áíáêëáóôéêÜ” (réflèxes conditionnées). ¼ôáí ìå ôçí Ýììïíç êáé ôõðéêÞ åðáíÜëçøç ïñéóìÝíçò óõìðåñéöïñÜò óõíçèßóïìå Ýíáí ïñãáíéóìü íá áðïêñßíåôáé (ìå ôïõò áäÝíåò, ôïõò ìõþíåò, ôï íåõñéêü äßêôõï, ôá “ðñïúüíôá” ôïõ åãêåöÜëïõ ôïõ: ðáñáóôÜóåéò, óõãêéíÞóåéò, ïñìÝò) óå äéäüìåíï åñÝèéóìá ìå ôçí ßäéá ðÜíôïôå, óôáèåñÞ êáé ïìïéüìïñöç áíôßäñáóç, äçìéïõñãåßôáé ìåôáîý ôïõ åñåèßóìáôïò êáé ôçò áíôßäñáóçò Ýíáò ôüóï óôåíüò êáé Üññçêôïò2 äåóìüò, þóôå áñêåß êáé Ýíá ìÝñïò Þ ìéá ðáñáëëáãÞ, Þ êáé ç ìíçìïíéêÞ åéêüíá ôïõ åñåèßóìáôïò, íá ðñïêáëÝóåé ðëÞñç ôçí áíôßäñáóç åíôåëþò áõôüìáôá -ïýôå êñßóç ðáñåìâáßíåé åäþ, ïýôå óõíáéóèçìáôéêüò äéáêáèïñéóìüò, ïýôå âïýëçóç. Ç “óõìðåñéöïñÜ”, áðü ôçí áðëïýóôåñç (Ýêêñéóç áäÝíùí) Ýùò ôçí ðïëõðëïêþôåñç (áóôåñéóìüò éäåþí), ðñáãìáôïðïéåßôáé ìüíç ôçò ìå ôçí áíáãêáóôéêüôçôá êáé ôçí ïñéóôéêüôçôá ðïõ äßíåé óôçí ðáñáãùãÞ ôçò ìéá êáëïäïõëåìÝíç ìç÷áíÞ. Ã. Äåí ÷ñåéÜæåôáé ðïëëÝò äéåõêñéíßóåéò, ãéá íá êáôáëÜâåé êáíåßò üôé ìå áõôÞ ôç ìÝèïäï åñãÜæïíôáé êáé öÝñíïõí ôá áðïôåëÝóìáôÜ ôïõò üëïé ïé ôýðïé ôçò ðñïðáãÜíäáò. ÕðïâÜëëïõí (ìå Ýììåóç Þ Üìåóç ðßåóç) ôéò óõíåéäÞóåéò óå ìéá äéåñãáóßá áíÜëïãç ì’ åêåßíç ðïõ ðåñéãñÜøáìå: ëÝãïõí êáé îáíáëÝãïõí óå üëïõò ôïõò ôüíïõò

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

(Èåìáôéêïß êýêëïé Ã’Ëõê. ó.ó. 410 - 412)

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÉÉÉ. Êåßìåíï: “Åèéóìüò êáé åðßãíùóç”

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Óçìåéþóåéò êáé ìå ôçí ßäéá ðÜíôïôå ïìïéïìïñößá ïñéóìÝíá, áðëÜ êáé áäñÜ äéáôõðùìÝíá ðñÜãìáôá (üóï ðéï ÷ïíôñïêïììÝíá åßíáé, ôüóï ÷áñÜæïíôáé ðéï óßãïõñá êáé ðéï âáèéÜ), õðï÷ñåþíïõí êáé ôïõò áêñïáôÝò, ìüëéò ðÜñïõí ôçí åíôïëÞ, íá ôá åéðïýí êáé íá ôá îáíáåéðïýí, ôá ßäéá êáé áðáñÜëëá÷ôá, óýíôïìá êáé ÷ôõðçôÜ, óáí óõíèÞìáôá óõíùìïôþí Þ êñáõãÝò ðáíéêïý -êáé ôüôå óôåíåýåé óå ôÝôïéï âáèìü ï ðíåõìáôéêüò ïñßæùí, ãåíéêüôåñá ï øõ÷éêüò ÷þñïò ôùí “ðåéñáìáôüæùùí”, ôõðïðïéåßôáé êáé áðïêñõóôáëëþíåôáé ôüóï óôÝñåá ôï óýóôçìá ôùí áíôéäñÜóåùí, ç “óõìðåñéöïñÜ” ôïõò, þóôå óôï ôÝëïò ìåôáâÜëëïíôáé óå ìéá ðåéèÞíéá áãÝëç áíþíõìùí üíôùí ðïõ ìðïñåß êáíåßò íá ôçí êõâåñíÜ ì’ Ýíá íåýìá ôïõ ìïíÜ÷á. Éäïý ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï “äéáðáéäáãùãïýí” ôïõò õðçêüïõò ôùí, áðü ôá ôñõöåñÜ ôïõò êéüëáò ÷ñüíéá (óôï ó÷ïëåßï, óôï áèëçôéêü ãÞðåäï, óôïõò åðáããåëìáôéêïýò óõëëüãïõò, óôïõò ïìßëïõò øõ÷áãùãßáò - ìå ñçôïñéêïýò ëüãïõò, öõëëÜäéá êáé åöçìåñßäåò, óçìáßåò êáé åìâëÞìáôá êÜèå ëïãÞò) ôá êáèåóôþôá ôá ìïíïëéèéêÜ, ðïõ ôïðïèåôïýí ðïëý ÷áìçëÜ óôçí áîéïëïãéêÞ ôïõò êëßìáêá ôïí Üíèñùðï êáé ôçí áíèñùðéÜ êáé õøçëüôåñá áðü êÜèå Üëëï áãáèü: ôç äýíáìç êáé ôï ìåãáëåßï ôïõ êñÜôïõò, ðïõ êáôÜ âÜèïò óçìáßíåé ôç öéëáñ÷ßá êáé ôçí ðëåïíåîßá ôïõ çãåìüíá êáé ôïõ èéÜóïõ ôùí êïëÜêùí ôïõ. Åäþ êáôáíôÜ ï äïãìáôéóìüò ôïõ ðïëéôéêïý ìïíïëüãïõ ùò ìÝèïäïò áãùãÞò ôùí íÝùí: óôïí åîáíäñáðïäéóìü ôïõ óõíüëïõ. Ãéáôß, üðùò Ý÷åé áðïäåßîåé ï ÐëÜôùí óôçí “Ðïëéôåßá” ôïõ, êáé ï ßäéïò ï ôýñáííïò åßíáé áíäñÜðïäï- åõôåëÞò äïýëïò ôùí ðáèþí ôïõ ... Ä. ÁëëÜîåôå ôá ìáèçìáôéêÜ óçìåßá óôç öüñìïõëá ðïõ ðáñïõóéÜóáìå, âÜëåôå óôç èÝóç ôïõ óõí ôï ðëçí, êáé ôïõ ðëçí ôï óõí, êáé èá Ý÷åôå ôïí ôýðï ôçò áíôßóôïé÷çò ìåèüäïõ. Ðïõ ôçí ïíïìÜóáìå êñéôéêÞ ìÝèïäï ôïõ ðïëéôéêïý äéáëüãïõ. ¼÷é ðéá äïõëéêüò åèéóìüò ìå ôïí ìç÷áíéóìü ôùí ÷áëêåõüìåíùí áíáêëáóôéêþí, áëëÜ åëåýèåñç åêëïãÞ óõíåéäçôþí ôïðïèåôÞóåùí õðïêåéìÝíùí óôçí áíáèåþñçóç. ¼÷é ðáèçôéêÞ óôÜóç Üâïõëïõ õðçêüïõ áðÝíáíôé óå áíáíôßëåêôá 3 äÞèåí êçñýãìáôá, áëëÜ óôÜóç õðåñÞöáíç åëåýèåñïõ ðïëßôç ðïõ èåùñåß åõãÝíåéá êáé åããýçóç ôçò åëåõèåñßáò ôïõ ôï äéêáßùìá ôïõ åëÝã÷ïõ. ¼÷é õðïôáãÞ ìå ôç âßá, áëëÜ óõíåñãáóßá ìå ôçí ðåéèþ. ¼÷é óêïôéóìüò ôçò øõ÷Þò ìå ôçí ðñïðáãÜíäá, áëëÜ öùôéóìüò ôïõ ðíåýìáôïò ìå ôç äéäá÷Þ. Êáé äéäá÷Þ ü÷é ìå êïõöÜ ëüãéá, áëëÜ ìå ôçí ðñÜîç êáé ôï ðáñÜäåéãìá. Åßíáé, öáíôÜæïìáé, áõôïíüçôï üôé Üëëïò ôñüðïò ðïëéôéêÞò áãùãÞò ôùí íÝùí ìÝóá ó’ Ýíá ãíÞóéï äçìïêñáôéêü êáèåóôþò äåí õðÜñ÷åé áðü ôç ìÝèïäï ôïõ ðïëéôéêïý äéáëüãïõ. Äåí åííïåßôáé äçìïêñáôßá ìå ìïíüëïãï, üðùò äåí åííïåßôáé êáé äçìïêñáôßá ìå ìïíïêïììáôéóìü. Ôï Ýíá êáé ìüíï êüììá áðïêëåßåé ôï äéÜëïãï, ôçí åëåõèåñßá ôùí óõæçôÞóåùí, ôçí åêëïãÞ ôùí ðïëéôéêþí ôïðïèåôÞóåùí, ôçí

3. áíáíôßëåêôïò: áíáíôßññçôïò, áíáìöéóâÞôçôïò.

Ðåñßëçøç ÁðïôåëÝóìáôá ôçò ðñïðáãÜíäáò: • ìç÷áíéêÞ ïìïéüôçôá, åðáíÜëçøç. • áäõíáìßá êñéôéêÞò óêÝøçò. • ðåñéïñéóìüò ðíåõìáôéêþí ïñéæüíôùí. • ðåéèÞíéá áãÝëç áíþíõìùí áíèñþðùí. • ìïíïëéèéêüôçôá. • åîáíäñáðïäéóìüò ôïõ óõíüëïõ. • õðïôáãÞ óôéò åíôïëÝò ôùí çãåìüíùí.

Äåýôåñç ìÝèïäïò áãùãÞò. ÊñéôéêÞ ìÝèïäïò: óõìâáôÞ ìå ôç äçìïêñáôßá. ×áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìåèüäïõ: • óõíåéäçôÞ ôïðïèÝôçóç ôïõ áíèñþðïõ. • åëåýèåñåò åðéëïãÝò, âáóéóìÝíåò óôçí áíÜãêç ôçò áíáèåþñçóçò. • õðåñçöÜíåéá, óõíåñãáóßá êáé ðåéèþ. • Üììéëá êáé ðïëõöùíßá. • äçìïêñáôéêÝò åëåõèåñßåò.

Üìéëëá êáé ôïí åõãåíÞ áíôáãùíéóìü- êáé èÝôåé ôéò óõíåéäÞóåéò (áí êáé üôáí îõðíÞóïõí áðü ôï ëÞèáñãï, üðïõ ôéò ñß÷íïõí ôá íáñêùôéêÜ ôçò ðñïðáãÜíäáò) ìðñïóôÜ óôï áðïôñüðáéï äßëçììá: Þ ìÝóá óôï íüìï êáé äïýëïé, Þ Ýîù áðü ôï íüìï êáé ðñïäüôåò. Ç äçìïêñáôßá óôÝêåôáé êáé ðÝöôåé ìáæß ìå ôïí åëåýèåñï äéÜëïãï êáé ôùí ðïëéôþí ìåôáîý ôïõò êáé ôùí ðïëéôéêþí óõëëüãùí (ôùí êïììÜôùí) ìÝóá êáé Ýîù áðü ôéò óõíåëåýóåéò (ôá êïéíïâïýëéá Þ ôá óõíÝäñéá). ¼ôáí ï “ðáôñéùôéóìüò” êáé ç “ïñèïöñïóýíç” ìïíïðùëïýíôáé áðü ìéá êáé ìüíç ðïëéôéêÞ ðáñÜôáîç êáé êÜèå áíôéãíùìßá åêèëßâåôáé ìå ôç âßá (Þ ìå “ôå÷íÜóìáôá” ðïõ ç õðïêñéóßá ôïõò ôá êÜíåé çèéêþò ÷åéñüôåñá áðü ôïí ùìü åîáíáãêáóìü), ôüôå äçìïêñáôéêÞ åëåõèåñßá äåí õðÜñ÷åé, áëëÜ ìüíï ôõñáííßá êáé åîáíäñáðïäéóìüò. Å. Áðü ôï óçìåßï ôïýôï Ýùò ôï óõìðÝñáóìÜ ìáò ç áðüóôáóç åßíáé ðëÝïí ìéêñÞ. Áðü ðïëëïýò êáé óõ÷íÜ ãßíåôáé óôç ÷þñá ìáò ç ðáñáôÞñçóç üôé ïé íÝïé ìáò óÞìåñá äåí åíäéáöÝñïíôáé (Þ åíäéáöÝñïíôáé ðïëý ÷áëáñÜ) ãéá ôçí ðïëéôéêÞ êáé ôï öáéíüìåíï ôïýôï åßíáé êáêüò ïéùíüò ãéá ôï ìÝëëïí ôçò äçìïêñáôßáò ìáò. Ðþò èá îõðíÞóïìå ôï åíäéáöÝñïí ôïõò; Ðþò èá ôïõò äþóïìå íá êáôáëÜâïõí üôé äåí åßíáé äõíáôüí íá óôåñåùèåß êáé íá åõäïêéìÞóåé ôï åëåýèåñï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá óôç ÷þñá ìáò, üôáí ïé íÝïé Üíèñùðïé äåí åôïéìÜæïíôáé ðíåõìáôéêÜ áðü íùñßò, ãéá íá áóêÞóïõí ôá ðïëéôéêÜ ôïõò êáèÞêïíôá ôçí þñá ðïõ èá äéáäå÷ôïýí óôï óôßâï ôçí áðåñ÷üìåíç ãåíåÜ; Ç áðÜíôçóç óôá åñùôÞìáôá áõôÜ åßíáé ìßá: íá ôïõò äéáðáéäáãùãÞóïìå áðü ôá ôñõöåñÜ ôïõò ÷ñüíéá. Íá èåùñÞóïìå óïâáñÜ êáé ìå èÜññïò ìÝñïò ôçò ãåíéêÞò ðáéäåßáò ôïõò ôçí ðïëéôéêÞ áãùãÞ. [...]

Äéáðßóôùóç: ìåéùìÝíï ôï åíäéáöÝñïí ôùí íÝùí ãéá ôçí ðïëéôéêÞ. Ðñïûðüèåóç ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò åßíáé ç ðïëéôéêÞ êáé ç ðíåõìáôéêÞ äéáðáéäáãþãçóç óôéò áñ÷Ýò ðïõ ðñïôÜóóåé ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá.

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Å. Ð. Ðáðáíïýôóïò, “ÐñáêôéêÞ Öéëïóïößá”

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ðåñßëçøç

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

Ôï äéÜã ñáììá ôïõ êåéìÝíïõ “Åèéóìüò êáé åðßãíùóç” äéÜãñáììá

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

(Èåìáôéêïß êýêëïé Ã’Ëõê. ó.ó. 410 - 412)

ÈÝìá ôïõ êåéìÝíïõ: Ôñüðïé ìýçóçò ôùí íÝùí óôçí ðïëéôéêÞ æùÞ Ç èÝóç ôïõ óõããñáöÝá: “íá ôïõò äéáðáéäáãùãÞóïìå áðü ôá ôñõöåñÜ ôïõò ÷ñüíéá. Íá èåùñÞóïìå óïâáñÜ êáé ìå èÜññïò ìÝñïò ôçò ãåíéêÞò ðáéäåßáò ôïõò ôçí ðïëéôéêÞ áãùãÞ. [...]”

Ðáñ/ïé

ÈÝìá ðáñáãñÜöïõ

ËåðôïìÝñåéåò ðáñáãñÜöïõ

Ïé äýï áíôßèåôïé ôñüðïé ðïëéôéêï- á. ï äïãìáôéêüò â. ï êñéôéêüò ðïßçóçò ôùí íÝùí.

Ðñþôç ìÝèïäïò áãùãÞò: ï åèéóìüò, åèéóìüò,óõìâáôüò ìå ôá ìïíïëéèéêÜ êáèåóôþôá.

×áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ôïõ: ÅîáñôçìÝíá áíáêëáóôéêÜ. Ëåéôïõñãßá åíóôéêôþäçò üðùò ôùí ðñùôüãïíùí êïéíùíéþí. Ìç÷áíéêÞ – áõôüìáôç åðáíÜëçøç. Ïìïéüìïñöåò áíôéäñÜóåéò.

ÐñïðáãÜíäá: êáëýôåñïò ôñüðïò áãùãÞò óôïí åèéóìü. ÅðéâÜëëåôáé óôá áíåëåýèåñá êáèåóôþôá

ÁðïôåëÝóìáôÜ ôçò: Ìç÷áíéêÞ ïìïéüôçôá, åðáíÜëçøç. Áäõíáìßá êñéôéêÞò óêÝøçò. Ðåñéïñéóìüò ðíåõìáôéêþí ïñéæüíôùí. ÐåéèÞíéá áãÝëç áíþíõìùí áíèñþðùí. Ìïíïëéèéêüôçôá. Åîáíäñáðïäéóìüò ôïõ óõíüëïõ. ÕðïôáãÞ óôéò åíôïëÝò ôùí çãåìüíùí.

Äåýôåñç ìÝèïäïò áãùãÞò: ç êñé- ×áñáêôçñéóôéêÜ ôçò: ÓõíåéäçôÞ ôïðïèÝôéêÞ ìÝèïäïò, óõìâáôÞ ìå ôç äç- ôçóç ôïõ áíèñþðïõ. Åëåýèåñåò åðéëïãÝò, âáóéóìÝíåò óôçí áíÜãêç ôçò áíáèåþñçóçò. ìïêñáôßá. ÕðåñçöÜíåéá, óõíåñãáóßá êáé ðåéèþ. ¢ìéëëá êáé ðïëõöùíßá. ÄçìïêñáôéêÝò åëåõèåñßåò.

Äéáðßóôùóç: ÌåéùìÝíï ôï åíäéáöÝ- ÐñïûðïèÝóåéò: Áíáãêáßá ç ðïëéôéêÞ êáé ç ðíåõìáôéêÞ äéáðáéäáãþãçóç óôéò áñ÷Ýò ñïí ôùí íÝùí ãéá ôçí ðïëéôéêÞ. ðïõ ðñïôÜóóåé ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá.

Óçìåéþóåéò

Ðåñßëçøç

Óýíôïìç êáé åêôåíÞò ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ “Åèéóìüò êáé åðßãíùóç”

ÅêôåíÞò ðåñßëçøç (200 ðåñßðïõ ëÝîåéò)

Ôá êáèåóôþôá, áíÜëïãá ìå ôï åßäïò ôïõò, åðéóçìáßíåé ï óõããñáöÝáò, åðéëÝãïõí äéáöïñåôéêü ôñüðï ãéá íá ìõÞóïõí ôïõò íÝïõò óôçí ðïëéôéêÞ æùÞ. Ôá áíåëåýèåñá êáèåóôþôá åðéëÝãïõí ìéá ìÝèïäï ðïõ âáóßæåôáé óôá “åîáñôçìÝíá áíáêëáóôéêÜ”, ôá ïðïßá õðáãïñåýïõí ïñéóìÝíç áíôßäñáóç óå ïñéóìÝíï åñÝèéóìá, ìåôÜ ôç äéáäéêáóßá óýíäåóçò åñåèßóìáôïò - áíôßäñáóçò. Ç ìÝèïäïò áõôÞ åßíáé ç ðñïðáãÜíäá, ç ïðïßá ìå ôç ìç÷áíéêÞ åðáíÜëçøç åîáóèåíåß ôçí êñéôéêÞ óêÝøç, ðåñéïñßæåé ôï ðíåýìá ìå áðïôÝëåóìá íá ìåôáâÜëëåé ôïõò áíèñþðïõò óå áíþíõìï ðëÞèïò, Ýôïéìï íá õðáêïýóåé óå ü,ôé ðñïóôÜæåé ç áñ÷ïìáíßá ôïõ çãåìüíá. Áíôßèåôá, ôá ãíÞóéá äçìïêñáôéêÜ êáèåóôþôá åðéëÝãïõí ôï äéÜëïãï, ìå ôïí ïðïßï ïé Üíèñùðïé ìáèáßíïõí íá êáëëéåñãïýí ôçí êñéôéêÞ óêÝøç. Ãéáôß ìüíï ìå ôçí áíÜðôõîç êáé ôçí êáëëéÝñãåéá ôçò êñéôéêÞò óêÝøçò åðéôõã÷Üíåôáé ç óõíåéäçôÞ ôïðïèÝôçóç ôïõ áôüìïõ áðÝíáíôé óôá áêáíèþäç ðñïâëÞìáôá ôçò ðïëéôåßáò êáé ç óùóôÞ åðéëïãÞ óôéò äõíÜìåéò ðïõ åðéèõìïýí íá êõâåñíÞóïõí ôç ÷þñá. Ãéáôß äåí íïåßôáé äçìïêñáôßá ìå ìïíïêïììáôéóìü, áöïý áíáéñåßôáé ï äéÜëïãïò Üñá êáé ç ïõóßá ôçò äçìïêñáôßáò. ÓÞìåñá, üìùò, äéáðéóôþíåôáé üôé ôï åíäéáöÝñïí ôùí íÝùí åßíáé ìåéùìÝíï ãéá ôçí ðïëéôéêÞ êáé ôïõò ðïëéôéêïýò ãåíéêüôåñá, ãé’áõôü åðéâÜëëåôáé íá öñïíôßóïõìå ãéá ôçí ðïëéôéêÞ ôïõò äéáðáéäáãþãçóç áðü íåáñÞ çëéêßá. ÐñÝðåé, ëïéðüí, ç ðïëéôéêÞ áãùãÞ íá áðïôåëÝóåé ìÝñïò ôçò ãåíéêüôåñçò ðáéäåßáò, áí èÝëïõìå íá åíäéáöåñèïýí ïé íÝïé ãéá ôçí ðïëéôéêÞ.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Ï óõããñáöÝáò, åðéêáëïýìåíïò ôç óôñáôçãéêÞ ôçò ëïãéêÞò ôåêìçñßùóçò, áíôéðáñáèÝôåé äýï ìåèüäïõò ãéá ôç äéáìüñöùóç ôçò ðïëéôéêÞò óõìðåñéöïñÜò ôùí íÝùí. Óôç ìéá ðëåõñÜ ðáñïõóéÜæåôáé ç ðáíÜñ÷áéá ìÝèïäïò ðïëéôéêÞò áãùãÞò ðïõ óôçñßæåôáé óôïí åèéóìü. Óôç ìÝèïäï áõôÞ ïýôå ç êñßóç ïýôå ç óêÝøç ïýôå ç âïýëçóç ïýôå ôï óõíáßóèçìá Ý÷ïõí ëüãï ýðáñîçò. Åßíáé ìÝèïäïò ìç÷áíéêÞ êáé áíôáíáêëáóôéêÞ ðïõ äçìéïõñãåß Üôïìá åîáñôçìÝíá, Üâïõëïõò áðïäÝêôåò êáé åêôåëåóôÝò åíôïëþí. Óôïí áíôßðïäá ôçò ìåèüäïõ áõôÞò âñßóêåôáé ç êñéôéêÞ ìÝèïäïò, ç ìÝèïäïò äçëáäÞ ôïõ ðïëéôéêïý äéáëüãïõ ðïõ åðéôñÝðåé ôçí åëåõèåñßá ôçò óêÝøçò, ôçò âïýëçóçò êáé ôùí åðéëïãþí. ÁõôÞ ç äåýôåñç ìÝèïäïò ðñïûðïôßèåôáé óôá åëåýèåñá äçìïêñáôéêÜ êáèåóôþôá üðïõ åõíïåßôáé ç ðïëõöùíßá.

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Óýíôïìç ðåñßëçøç (100 ðåñßðïõ ëÝîåéò)

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

(Èåìáôéêïß êýêëïé Ã’ Ëõê. ó.ó. 410 - 412)

Μ έ ρ ο ς B΄

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Μεθοδολογία παραγωγής κειµένου

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

É . Ç óõããñáöÞ ôçò ðáñáãñÜöïõ 1. Ç ïñãÜíùóç ôçò ðáñáãñÜöïõ 2. ÔÔá á åßäç ôùí ðáñáã ñÜöùí ðáñáãñÜöùí

ÉÉÉÉ.. Ç áíÜðôõîç ôùí åðé÷åéñçìÜôùí ìÝóá óôçí ðáñÜãñáöï 1. Ç Ýííïéá ôïõ åðé÷åéñÞìáôïò 2. Ç áíÜðôõîç êáé ç ëïãéêÞ óýíäåóç ôùí åðé÷åéñçìÜôùí

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

3. Êáôáíïþ ôïõò ôñüðïõò áíÜðôõîçò ôùí ðáñáãñÜöùí

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíùí

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

ÉÉÉ ÉÉÉ.. Ç óõããñáöÞ óôï êáèáñü êáé ï ôåëéêüò Ýëåã÷ïò ôïõ ãñáðôïý 1. Óçìåßá Üîéá ðñïóï÷Þò êáôÜ ôç óõããñáöÞ óôï êáèáñü 2. Ï ôåëéêüò Ýëåã÷ïò ôïõ ãñáðôïý

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ É . Ç óõããñáöÞ ôçò ðáñáãñÜöïõ 1. Ç ïñãÜíùóç ôçò ðáñáãñÜöïõ

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Á. Óå êÜèå ó÷åäüí ðáñÜãñáöï óõíáíôïýìå ôá áêüëïõèá óôïé÷åßá: á) Ôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï ðåñßïäï, ðïõ óõíÞèùò åßíáé ç ðñþôç êáé óðáíéüôåñá ç äåýôåñç ðåñßïäïò ôçò ðáñáãñÜöïõ. Ì’ áõôÞí åêöñÜæåôáé ìå óáöÞíåéá ç êýñéá éäÝá ôçò ðáñáãñÜöïõ êáé ðáñïõóéÜæåôáé åðéãñáììáôéêÜ ôï èÝìá. Óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï ï óõããñáöÝáò-ìáèçôÞò ðáßñíåé îåêÜèáñç èÝóç áðÝíáíôé óôï èÝìá-ðñüâëçìá ðïõ ðñáãìáôåýåôáé êáé äéáôõðþíåé ôï óêïðü ôçò áðüäåéîÞò ôïõ. â) Ôéò ëåðôïìÝñåéåò Þ ôá ó÷üëéá ó÷üëéá, äçëáäÞ Üëëåò ðñïôÜóåéò êáé ðåñéüäïõò ìå éäÝåò ðïõ äéáóáöçíßæïõí, áéôéïëïãïýí, ðáñïõóéÜæïõí ôá áðïôåëÝóìáôá, ïñßæïõí, äéáôõðþíïõí áíôéññÞóåéò, ðïõ áíáðôýóóïõí ì’ Ýíá ëüãï ôçí êýñéá éäÝá ôçò ðáñáãñÜöïõ, ç ïðïßá âñßóêåôáé óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï. Ìå ôéò ëåðôïìÝñåéåò åîáóöáëßæåôáé ùò Ýíá âáèìü ç åðáñêÞò áíÜðôõîç ôçò éäÝáò ðïõ ðñïâÜëëåôáé óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï. Ôï óýíïëï ôùí ðáñáãñÜöùí ìå åðáñêÞ áíÜðôõîç åîáóöáëßæåé, ôçí ùò Ýíá âáèìü, éêáíïðïéçôéêÞ áíÜðôõîç ôïõ èÝìáôïò ôçò Ýêèåóçò. ÊÜðïôå õðÜñ÷åé êáé Ýíá ôñßôï óôïé÷åßï: ã) ç ðåñßïäïò êáôáêëåßäá êáôáêëåßäá, ðïõ ïëïêëçñþíåé ôç ìïñöÞ ôçò ðáñáãñÜöïõ äéáôõðþíïíôáò Ýíá ãåíéêü óõìðÝñáóìá Þ ðñïóðáèþíôáò íá ìåôáâåß ç óõíÝ÷åéá ôïõ íïÞìáôïò áðü ôçí ðñïçãïýìåíç áíÜðôõîç óôçí åðüìåíç ðáñÜãñáöï.

Â. Ç êáèåìéÜ ðáñÜãñáöïò ó' Ýíá êåßìåíï Ýêèåóçò ïýôå áíáðôýóóåôáé üðùò ôý÷åé ïýôå -ðïëý ðåñéóóüôåñï- êáôáëáìâÜíåé ìéá ïðïéáäÞðïôå èÝóç ìÝóá óôçí Ýêèåóç. ÁíÜëïãá ìå ôï ó÷åäéÜãñáììá ðïõ Ý÷åé ðñïçãçèåß ãéá ôçí áíÜðôõîç ôïõ èÝìáôïò ôçò Ýêèåóçò, óå êÜèå åíüôçôá åðéìåñßæïõìå êáé áðïìïíþíïõìå åêåßíá ôá óôïé÷åßá ðïõ, áí êáôáãñáöïýí ìáæß, áöåíüò ìéá êåíôñéêÞ éäÝá èá áíáðôõ÷èåß ðëÞñùò (áõôÞ ðïõ èá ôïðïèåôçèåß óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï) áöåôÝñïõ ïé óõëëïãéóìïß ðïõ èá ôçí õðïóôçñßæïõí èá Ý÷ïõí íïçìáôéêÞ áõôïôÝëåéá êáé åðé÷åéñçìáôïëïãéêÞ ðëçñüôçôá (ïé ëåðôïìÝñåéåò-ó÷üëéá). Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí åíüôçôá ôùí áéôßùí åíüò öáéíïìÝíïõ, êÜèå ðáñÜãñáöïò èá áöéåñþíåôáé ó' Ýíá åßäïò ïìïåéäþí áéôßùí Þ áéôßùí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ìßá êïéíÞ ðçãÞ (ìéá ðáñÜãñáöïò ãéá ôá ïéêïíïìéêÜ, ìéá ãéá ôá êïéíùíéêïðïëéôéêÜ êáé ìéá ãéá ôá éäåïëïãéêïèåùñçôéêÜ áßôéá). ¸ôóé, óôçí êÜèå ðáñÜãñáöï ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò èá ðñïâÜëëåé ôçí êýñéá éäÝá, ðïõ áíáöÝñåôáé óôï óýíïëï ôùí áéôßùí ðïõ åðéëÝ÷èçêáí êáé åêöñÜæåé ôçí áîéïëüãçóç Þ ôçí êáôåõèõíôÞñéá éäÝá ôïõ óõããñáöÝá. Ïé ëåðôïìÝñåéåò èá áíáðôýóóïõí ôçí êýñéá éäÝá, üðùò áõôÞ ðåñéïñßæåôáé êáé óõãêåêñéìåíïðïéåßôáé óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï. ÔÝëïò, ç ðåñßïäïò êáôáêëåßäá èá óõíïøßæåé üóá Ý÷ïõí ëå÷èåß óôçí ðáñÜãñáöï. ÁõôÞ ç åñãáóßá, üìùò, äåí áðïôåëåß ðÜíôïôå ôïí êáíüíá. ÁíÜëïãá óõìðôýóóïíôáé Þ áíáðôýóóïíôáé ðåñéóóüôåñï ïé éäÝåò óýìöùíá ìå ôïõò ðåñéïñéóìïýò Þ ôçí åëåõèåñßá ðïõ ðáñÝ÷åé ôï èÝìá ôçò Ýêèåóçò. Óôï ðñïçãïýìåíï ðáñÜäåéãìá ôùí áéôßùí, áí üëá ôá áßôéá ÷ñåéÜæåôáé

â) ï áíáãíþóôçò-äéïñèùôÞò äéåõêïëýíåôáé, áöïý äéáâÜæåé ôï êåßìåíï ðéï Üíåôá: ìå ìéá ãñÞãïñç ìáôéÜ áíáãíùñßæåé ôï ãåíéêü äéÜãñáììá ôçò Ýêèåóçò êáé ìå ôéò èåìáôéêÝò ðåñéüäïõò ðñïúäåÜæåôáé ãéá ôçí áíÜðôõîç ôùí óêÝøåùí ôïõ óõããñáöÝá-ìáèçôÞ. Ôï ãåãïíüò áõôü ðñïäéáèÝôåé èåôéêÜ ôï âáèìïëïãçôÞ, ãéáôß åßíáé ãíùóôü ðùò ôá êåßìåíá ìå ôçí êáëÞ äéÜñèñùóç êáé ôçí åðáñêÞ åðé÷åéñçìáôïëïãßá (åêôüò áðü ôçí ðïéüôçôá ôùí éäåþí, ôçí ðåéóôéêüôçôá ôïõò êáé ôç äéáôýðùóç) êåñäßæïõí ôç óõìðÜèåéá êáé ôéò êáëÝò åíôõðþóåéò, ãåãïíüò êáèïñéóôéêü ãéá ôçí áðüêôçóç õøçëÞò âáèìïëïãßáò.

Ã. Ôï äõóêïëüôåñï, âÝâáéá, âÞìá ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò ðáñáãñÜöïõ, åßíáé ç áíÜðôõîç ôçò êýñéáò êáé êáôåõèõíôÞñéáò éäÝáò ðïõ äéáôõðþíåôáé ðåñéïñéóôéêÜ êáé óõãêåêñéìÝíá óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï. ÐáñáêÜôù äßíïíôáé óõíïðôéêÜ ïé ôñüðïé (ìÝèïäïé), ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñåß íá áíáðôõ÷èåß ìéá ðáñÜãñáöïò.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

á) ï óõããñáöÝáò-ìáèçôÞò åõêïëýíåôáé óôçí Ýêèåóç-ðáñÜèåóç-áðüäåéîç ôùí áðüøåþí ôïõ, áöïý áêïëïõèåß Ýíá êáèáñü ó÷Ýäéï, ôï ïðïßï îåêéíÜ ìå ôï äéÜãñáììá ôçò Ýêèåóçò, åéäéêåýåôáé óôç äéÜñèñùóç ôùí åíïôÞôùí, ðåñéïñßæåôáé óôçí ïñãÜíùóç ôùí åðéìÝñïõò ðáñáãñÜöùí êáé ôáîéíïìåß ôá êáôÜëëçëá åðé÷åéñÞìáôá ìå åíüôçôá, ðëçñüôçôá êáé áëëçëïõ÷ßá ìÝóá óôçí êáèåìßá ðáñÜãñáöï. Åéäéêüôåñá, ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò áðïôåëåß áóöáëÞ ïäçãü êáé áðáñáßôçôï óôïé÷åßï ãéá ôçí áíÜðôõîç ôùí éäåþí ôïõ óõããñáöÝá, áöïý êáèïñßæåé óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ôï õëéêü ðïõ áõôüò èá ðåñéëÜâåé óôï êåßìåíü ôïõ.

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

íá óõìðôõ÷èïýí óå ìßá ðáñÜãñáöï Þ áí åßíáé áíÜãêç íá åðéìåßíåé êáíåßò ãéá ïñéóìÝíá áßôéá óå îå÷ùñéóôÞ ðáñÜãñáöï, ãßíåôáé äéáöïñåôéêÞ ïñãÜíùóç ôïõ ó÷åäéáãñÜììáôïò, ðñïóáñìüæïíôáò êáé ìåôáôñÝðïíôáò êÜèå öïñÜ ôçí åðé÷åéñçìáôïëïãßá. Ãßíåôáé, åðïìÝíùò, öáíåñü ðùò ç ïñãÜíùóç åíüò êåéìÝíïõ óå ðáñáãñÜöïõò ìå ðñïäéáãñáöÝò äïêéìßïõ Ý÷åé äéðëü óêïðü:

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ 2. Ta åßäç ôùí ðáñáã ñÜöùí ðáñáãñÜöùí

1. Ïñéóìüò: óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò ðñïêáëåß åñùôÞìáôá ôïõ ôýðïõ “ôé åßíáé áõôü;” Þ “ðþò ôï åííïåß;”, ôüôå ç ðáñÜãñáöïò ðñÝðåé íá áíáðôõ÷èåß ìå ïñéóìü êáé ìå óõíå÷Þ äéåõêñßíéóç ôùí åííïéþí ðïõ áõôüò ðåñéÝ÷åé.

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá: Ç óÜôéñá åßíáé Ýíáò ôñüðïò åðéèåôéêÞò óõìðåñéöïñÜò ðïõ êñýâåé ìÝóá ôïõ (êáé óõ÷íÜ öáíåñþíåé ìå ðïëëÞí áõèÜäåéá) ìéá äüóç êáêßáò, ôïõëÜ÷éóôï ôçí Ýëëåéøç åðéåßêåéáò. Ôñüðïò ßóùò ü÷é ãåííáßïò, ãéáôß ôï ÷ôýðçìá äßíåôáé óôïí áíôßðáëï áðü ðßóù êáé ìå ìÜóêá, óôá "áóôåßá". Óêïðüò åßíáé êé åäþ ç "óöáãÞ", áëëÜ åðéäéþêåôáé ÷ùñßò ôïí êßíäõíï ôçò áðåõèåßáò áíáìÝôñçóçò. ÓÜôéñá áèþá äåí õðÜñ÷åé, äåí åßíáé äõíáôüí íá õðÜñîåé, áöïý ðÜíôá ðëçãþíåé, êáé ðëçãþíåé (åðéêñßíåé, óôçëéôåýåé, äéáðïìðåýåé) ìå ðñüèåóç íá ðëçãþóåé. Ãé' áõôü áíáæçôåß êáé ðñïêñßíåé ôçí ðéï åõáßóèçôç ðëåõñÜ, ôï ðéï íåõñáëãéêü óçìåßï ôïõ å÷èñïý êé åêåß ÷ôõðÜåé áäõóþðçôá. Êáé, üðùò åßðá, åê ôïõ áóöáëïýò. Èá ïíïìÜóïõìå Üñáãå ôç óÜôéñá Üíáíäñï åßäïò ðïëÝìïõ; Èá ôçí åéðïýìå äåéëßá, ìéêñïøõ÷ßá êé åõôÝëåéá; Ðñéí áðïöáíèïýìå ïñéóôéêÜ, áò óêåöôïýìå üôé üôáí áðå÷èÜíåóáé Ýíáí å÷èñü ãéáôß êÜíåé áðÜíèñùðç ÷ñÞóç ôçò äýíáìçò ôïõ, Þ ìéá êáôÜóôáóç ðñáãìÜôùí ðïõ åðéâÜëëåôáé ìå ôç ñïìöáßá ôçò âßáò êáé äåí Ý÷åéò Üëëïí ôñüðï íá åêäçëþóåéò ôçí áíôßèåóç óïõ, èá êáôáöýãåéò áíáãêáóôéêÜ óôï ìüíï ìÝóïí ðïõ óïõ ðáñÝ÷ïõí ïé ìéêñÝò äõíÜìåéò óïõ, óôç óÜôéñá. "Ï Ýñùò ôïõ êáëïý", ãñÜöåé ï ÅììáíïõÞë ÑïÀäçò (óôéò ðåñßöçìåò åðéóôïëÝò ôïõ "Áãñéíéþôïõ ÓïõñëÞ"), "êáëåßôáé åíèïõóéáóìüò êáé ãåííÜ ôïõò ÐéíäÜñïõò êáé ôïõò Ìßëôùíáò. Ôï ìßóïò ôïõ êáêïý êáëåßôáé óÜôéñá êáé ãåííÜ ôïõò Ëïõêéáíïýò êáé ôïõò Âïëôáßñïõò". (Å. Ðáðáíïýôóïò, Ôï äßêáéï ôçò ðõãìÞò, ÁèÞíá 1975, ó. 162-163) ÐáñÜäåéãìá: 2. Äéáßñåóç: áí ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò åßíáé äéáôõðùìÝíç Ýôóé ðïõ íá áðáéôåß ãéá áíÜðôõîç ôç äéÜêñéóç ôùí åéäþí åíüò öáéíïìÝíïõ Þ ìéáò éäÝáò, ôüôå ç ðéï ðñüóöïñç ìÝèïäïò åßíáé ï åðéìåñéóìüò ôïõ üëïõ óôá ìÝñç ðïõ ôï óõíèÝôïõí.

¢ëëï ôï èÝìá áí ï áìöéóâçôßáò, ï åîåãåñìÝíïò åîåãåñìÝíïò, ï åðáíáóôÜôçò, èåùñåß ðùò íüìéìç êáé äßêáéç åßíáé ç äéêÞ ôïõ âßá êáé ðáñÜíïìç ç âßá ôïõ êñÜôïõò êñÜôïõò, áöïý óôçñßæåôáé óå íüìïõò Üäéêïõò ãé' áõôüí. ¢ëëï ôï èÝìá áí ôï ßäéï ôï êñÜôïò îåðåñíÜ óõ÷íÜ ôá üñéá ôçò "íüìéìçò"âßáò êáé êáôáöåýãåé óå âßá ðïõ, áêüìç êáé ìå ôá äéêÜ ôïõ êñéôÞñéá, êáôáíôÜ "ðáñÜíïìç". ¼ðùò ðÜíôá, üðùò ó' üëá, ç "íïìéìüôçôá" ðïõ õðïôßèåôáé üôé ôçí êáèïñßæåé ï áðñüóùðïò êé áíôéêåéìåíéêüò íüìïò, ãßíåôáé õðüèåóç êáèáñÜ õðïêåéìåíéêÞ õðïêåéìåíéêÞ, ðïõ "÷ñùìáôßæåôáé" Ýôóé Þ áëëéþò, áíÜëïãá ìå ôï ðñßóìá -êáé ôá óõìöÝñïíôá- ôïõ åêÜóôïôå êñßíïíôïò Þ âéÜæïíôïò. (...) ¼ëïé îÝñïõìå ôá áðëÜ ôïýôá. Êáé üëïé îÝñïõìå (êáé ðþò!) ôéò ìïñöÝò ðïõ ðáßñíåé ç "åðßóçìç" âßá: ãåíéêÞ êáé åéäéêÞ åéäéêÞ, öõóéêÞ êáé øõ÷ïëïãéêÞ øõ÷ïëïãéêÞ. ÅéäéêÞ ÅéäéêÞ, üôáí óêïðåýåé ïñéóìÝíá Üôïìá Þ ïìÜäåò åîåãåñìÝíåò Þ êáé ìüíï ýðïðôåò (ôáîéêÜ, öõëåôéêÜ êôë.). ÃåíéêÞ ÃåíéêÞ, üôáí óôñÝöåôáé åíáíôßïí

Ìå ðáñáäåßãìáôá: üôáí óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï õðÜñ÷ïõí éäÝåò ðïõ ìðïñïýí åýêïëá Þ ðñüóöïñá íá êáôï÷õñùèïýí ìå ðñïóöõãÞ óå åéêüíåò ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò Þ óå ðåñéóôÜóåéò ðïõ áðïêáëýðôïõí ôçí Ýêôáóç, ôéò óõíÝðåéåò, ôï âáèìü Ýíôáóçò êôë. åíüò öáéíïìÝíïõ, ôüôå åßíáé êáëýôåñç ç ðáñÜèåóç ðáñáäåéãìÜôùí. ¢ëëá áðü áõôÜ ìðïñåß íá åßíáé ðëáóôÜ, Üëëá áëçèïöáíÞ (äåí óõíéóôþíôáé) êáé Üëëá ðñáãìáôéêÜ Þ åðåéóüäéá áðü ôçí ðñïóùðéêÞ ìáò æùÞ.

Óçìåßùóç: Ï Ãñçãüñéïò ï Íáæéáíæçíüò óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá õðïãñáììßóåé ðüóï óçìáíôéêü åßíáé ãéá ôïí Üíèñùðï íá ìðïñåß íá åðéëÝãåé ôï åðÜããåëìÜ ôïõ ìå êñéôÞñéï ôéò öõóéêÝò êëßóåéò ôïõ ðñïêñßíåé ùò ìÝèïäï ðåéèïýò ôï ðáñÜäåéãìá êáé ôï áíôëåß áðü ôï áðþôåñï ðáñåëèüí, ôçí áñ-

á) Áãíïïýí ïé ãïíåßò üôé ôá ðáéäéÜ ôïõò óôçí ðåñßïäï áõôÞ, åðéèõìþíôáò íá áðïêôÞóïõí ôçí áõôïíïìßá ôïõò êáé íá åðéâåâáéþóïõí ôçí áíåîáñôçóßá ôïõò, åíåñãïýí óõ÷íÜ áíôßèåôá ðñïò ôéò ðáôñéêÝò åðéèõìßåò êáé ïñÝîåéò. Êáé ç áíôßäñáóç áõôÞ åßíáé ôüóï ìåãáëýôåñç üóï ðéï Ýíôïíç åßíáé ç åðéìïíÞ ôùí ãïíÝùí óôç óõììüñöùóç ôùí ðáéäéþí ôïõò ðñïò ôï ðáôñéêü ìïíôÝëï ôñüðïõ æùÞò. Áí ð.÷. áñÝóïõí óôïõò ãïíåßò ôá êïíôÜ ìáëëéÜ êáé ìéëïýí óõ÷íÜ ìå åéñùíåßá ãéá ôïõò "ìáêñõìÜëëçäåò", åîùèïýí ìå ôïí ôñüðï ôïõò áõôüí ðåñéóóüôåñï ôïí Ýöçâï ãéï ôïõò íá ãßíåé "ìáêñõìÜëëçò", ðáñÜ íá ðñïôéìÞóåé ôá êïíôÜ ìáëëéÜ. Áí áñÝóåé óôïõò ãïíåßò ç êëáóéêÞ ìïõóéêÞ Þ ôá ðáëéÜ ôñáãïýäéá, åíþ ç ìïíôÝñíá ìïõóéêÞ áíôéìåôùðßæåôáé ìå ðåñéöñüíçóç, ïé ðñïôéìÞóåéò ôùí ðáéäéþí èá óôñáöïýí ìÜëëïí ðñïò ôç ìïíôÝñíá Ýîáëëç ìïõóéêÞ. Áí õðåñôïíßæåôáé óôçí ïéêïãÝíåéá ç áîßá ôçò óåìíÞò åíäõìáóßáò êáé áðïäßäåôáé ìåãÜëç óçìáóßá óôçí åîùôåñéêÞ åìöÜíéóç, ïé ðéèáíüôçôåò íá ðñïôéìÞóåé ï Ýöçâïò ôï Ýîáëëï íôýóéìï åßíáé ðÜñá ðïëëÝò. Áí ïé ãïíåßò åêôéìïýí éäéáßôåñá ôçí êáëÞ óõìðåñéöïñÜ êáé áðïäßäïõí ìåãÜëç óçìáóßá óôï ôõðéêü "savoir-vivre", ôï ðáéäß, åðéäéþêïíôáò íá áðáëëáãåß áðü ôçí ðáôñéêÞ êçäåìïíßá, ìðïñåß íá êÜíåé áêñéâþò ôï áíôßèåôï. ÐÜìðïëëá åßíáé ôá ðáñáäåßãìáôá, ôá ïðïßá èá ìðïñïýóå êáíåßò íá áíáöÝñåé ó÷åôéêÜ ìå áõôÞí ôçí ôÜóç ôùí åöÞâùí íá äñïõí áíôßèåôá ðñïò ôéò åðéèõìßåò ôùí ãïíÝùí ôïõò ìå ðñüäçëç óõ÷íÜ ôçí ðñüèåóç íá ôïõò åñåèßóïõí. (Ì. ÊáóóùôÜêçò, Ï Ýöçâïò êáé ôá ðñïâëÞìáôÜ ôïõ, ÁèÞíá 1980, ó. 56) â) ÕðÜñ÷åé Ýíáò ðáëáéüò íüìïò óôçí ÁèÞíá, êáôÜ ôçí êñßóç ìïõ Üñéóôïò, óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï, üôáí ïé íÝïé Ýöôáíáí óôçí åöçâéêÞ çëéêßá ïäçãïýíôáí óôá åðáããÝëìáôá, êáé ìÜëéóôá ìå ôïí åîÞò ôñüðï: Ôïðïèåôïýíôáí öáíåñÜ óå üëïõò ôá åñãáëåßá êÜèå åðáããÝëìáôïò êáé ïäçãïýíôáí ïé íÝïé ó’áõôÜ . êáé áíÜëïãá ìå ôï åñãáëåßï, ãéá ôï ïðïßï ôý÷áéíå íá ÷áßñåôáé êáèÝíáò êáé Ýôñå÷å íá ôï ðåñéåñãáóôåß, äéäáóêüôáí êáé ôï åðÜããåëìá ðïõ ó÷åôéæüôáí ìå áõôü. Êáé ôïýôï, ãéáôß ôï åðÜã-

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá:

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

ôïõ óõíüëïõ ôùí ðïëéôþí, ðïõ èåùñïýíôáé õðïøÞöéïé "å÷èñïß"... Ãéá ôïõò ðñþôïõò, ôïõò ëßãïõò, ôïõò åðþíõìïõò, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôüóï ç öõóéêÞ üóï êáé ç øõ÷ïëïãéêÞ âßá, åíþ ðÜíù óôïõò äåýôåñïõò, ôïõò ðïëëïýò, ôïõò áíþíõìïõò, äåí ìðïñåß í' áóêçèåß (Ì. Ðëùñßôçò, áðü Ôï ÂÞìá) ðáñÜ ìüíï ç äåýôåñç.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

÷áßá ÅëëÜäá, ãéáôß Ýôóé èÝëåé íá äåßîåé ðùò ç áíÜãêç áõôÞ ôïõ áíèñþðïõ, äçëáäÞ ôçò ïñèÞò åðéëïãÞò, Ý÷åé äéá÷ñïíéêÞ éó÷ý.

ãåëìá ðïõ ôáéñéÜæåé ìå ôç öýóç ìáò ðåôõ÷áßíåé, åíþ åêåßíï ðïõ äåí ôáéñéÜæåé, áðïôõ÷áßíåé. Ëïéðüí, ôé èÝëåé íá ìïõ åéðåß áõôÞ ç äéÞãçóç; ÈÝëåé íá ìïõ åéðåß üôé êáé óõ, áöïý Ý÷åéò öéëéêÞ äéÜèåóç ðñïò ôç öéëïóïößá, äåí ðñÝðåé íá ôçí ðáñáìåëåßò, ïýôå íá óõíçèßæåéò ôïí åáõôü óïõ ðåñéóóüôåñï óå êÜôé Üëëï áðü åêåßíá ðïõ äåí áíÞêïõí ó’áõôÞí, áëëÜ íá åðéäéþêåéò áõôÞí, ðñïò ôçí ïðïßá Ý÷åéò åêäçëþóåé ôçí êëßóç óïõ, ü÷é ìüíï ãéáôß åßíáé Üñéóôç, áëëÜ êáé åðåéäÞ åßíáé ðåñéóóüôåñï êáôÜëëçëç ãéá ôç öýóç óïõ. Êáé ç ðáñïéìßá äéäÜóêåé üôé äåí ðñÝðåé êáíåßò íá áëëÜæåé ìå ôç âßá ôï ñåýìá ôïõ ðïôáìïý. êáé ç ðïßçóç äå èÝëåé í’áó÷ïëåßôáé ìå ôï Üóìá åêåßíïò ðïõ ãíùñßæåé ôçí ôÝ÷íç íá äéåõèýíåé ôïõò ßððïõò. Êáé ôïýôï, ãéá íá ìç óõìâåß ôé; Ãéá íá ìçí áðïôý÷åéò êáé óôçí ôÝ÷íç íá äéåõèýíåéò ôïõò ßððïõò êáé óôï Üóìá”. (Ãñçãüñéïò Íáæéáíæçíüò Áðü ôï “Áíèïëüãéï ðáôåñéêþí êåéìÝíùí” Ï.Å.Ä.Â., 1977 ÌåôÜöñáóç: ÅõÜããåëïò Èåïäþñïõ)

ÐáñÜäåéãìá: 4. Óýãêñéóç êáé áíôßèåóç: ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò ìáò ðñïôñÝðåé íá åðéóçìÜíïõìå ôéò ïìïéüôçôåò êáé ôéò äéáöïñÝò áíÜìåóá óå ðñüóùðá, ðñÜãìáôá êáé éäÝåò. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ç ðáñÜãñáöïò áíáðôýóóåôáé ìå óýãêñéóç êáé áíôßèåóç.

á) Áí êáé ãåíéêÜ èåùñåßôáé üôé ïé öáíáôéêïß âñßóêïíôáé óôá Üêñá, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ïé öáíáôéêïß üëùí ôùí åéäþí ìáæåýïíôáé ïß êáé óôçí ßäéá ðëåõñÜ. Ôá ðñáãìáôéêÜ Üêñá åßíáé ïé öáíáôéê öáíáôéêïß ïé ìåôñéïðáèåßò ìåôñéïðáèåßò: áíÜìåóá ó' áõôïýò äåí õðÜñ÷åé êáìßá óõìöùíßá. Ïé öáíáôéêïß üëùí ôùí áðï÷ñþóåùí áëëçëïêïéôÜæïíôáé ìå äõóðéóôßá êáé åßíáé ðÜíôá Ýôïéìïé íá ðíßîïõí ï Ýíáò ôïí Üëëïí. Åßíáé, üìùò, ãåßôïíåò êáé ó÷åäüí áðü ôçí ßäéá ïéêïãÝíåéá. Ôï ìßóïò ôïõò åßíáé ìßóïò áäåñöéêü. ÁíÜìåóá ôïõò õðÜñ÷åé âáèý ÷Üóìá êáé üìùò, âñßóêïíôáé ôüóï êïíôÜ ï Ýíáò óôïí Üëëïí, óáí Ðáýëïò êáé Óáýëïò. ¸íáò öáíáôéêüò êïììïõíéóôÞò åßíáé åõêïëüôåñï íá ãßíåé öáóßóôáò, åèíéêéóôÞò Þ êáèïëéêüò, ðáñÜ íçöÜëéïò öéëåëåýèåñïò. Ôï áíôßèåôï ôïõ èñçóêåõôéêïý öáíáôéêïý äåí åßíáé ï Üèåïò öáíáôéêüò, áëëÜ ï Þñåìïò êõíéêüò, ï ïðïßïò äåí åíäéáöÝñåôáé áí õðÜñ÷åé Èåüò Þ ü÷é. Ï Üèåïò åßíáé Ýíáò èñçóêåõôéêüò Üíèñùðïò. Ðéóôåýåé óôïí áèåúóìü ôïõ óáí áõôüò íá Þôáí ìéá êáéíïýñéá èñçóêåßá. Óáí Üèåïò åßíáé èåñìüò êáé áöïóéùìÝíïò. Ôçí çìÝñá ðïõ ïé Üíèñùðïé äå èá ðßóôåõáí ðéá óôï Èåü, ôá ìåãáëýôåñá èýìáôá èá Þôáí ïé Üèåïé. ¸ôóé, ôï áíôßèåôï ôïõ åèíéêéóôÞ äåí åßíáé ï ðñïäüôçò ôçò ðáôñßäáò, áëëÜ ï ëïãéêüò ðïëßôçò ðïõ áãáðÜåé ôï ðáñüí êáé äåí ôïõ áñÝóåé íá ãßíåé ìÜñôõñáò êáé Þñùáò. Ï ðñïäüôçò åßíáé êáôÜ êáíüíá Ýíáò öáíáôéêüò -ñéæï-

â) “Áò ìçí íôñåðüìáóôå ãéá ôéò ÷åéñùíáêôéêÝò åñãáóßåò . ïýôå íá íïìßæïõìå üôé ç åñãáóßá åßíáé áéôßá ãéá êáôçãïñßá . áéôßá ãéá êáôçãïñßá åßíáé ç áñãßá êáé íá ìçí Ý÷ïõìå íá êÜíïõìå êÜôé. Ãéáôß, áí ç åñãáóßá Þôáí åíôñïðÞ, äå èá ôçí åðéäßùêå ï Ðáýëïò, ïýôå èá ðáñÜããåëíå ó’åêåßíïõò ðïõ äåí åñãÜæïíôáé, íá ìçí ôñþíå. ÍôñïðÞ, ðñáãìáôéêÜ, åßíáé ìüíï ç áìáñôßá. Ôçí áìáñôßá üìùò, êáé ìÜëéóôá ü÷é ìßá Þ äýï êáé ôñåéò ìïñöÝò áìáñôßáò, áëëÜ üëç ìáæß ôçí êáêßá, ôç ãåííÜ óõíÞèùò ç áñãßá... Ëïéðüí, ü,ôé åßíáé ãéá ôï Üëïãï ôï ÷áëéíÜñé, ôï ßäéï åßíáé ç åñãáóßá ãéá ôç öýóç ìáò... Äåí õðÜñ÷åé ôßðïôá áðïëýôùò ðïõ íá ìçí êáôáóôñÝöåôáé ìå ôçí áñãßá. ÐñÜãìáôé, êáé ôï íåñü ðïõ åßíáé óôÜóéìï, âñùìÜ, åíþ åêåßíï ðïõ ôñÝ÷åé êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé, ãßíåôáé ìáëáêüôåñï êáé Ü÷ñçóôï, åðåéäÞ êáôáóôñÝöåôáé áðü ôç óêïõñéÜ . åíþ åêåßíï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôéò åñãáóßåò, åßíáé ðïëý ÷ñçóéìüôåñï, áëëÜ êáé ðéï åõðáñïõóßáóôï,áöïý äå ëÜìðåé ëéãüôåñï áðü êÜèå áóÞìé. Êáé ôç ãç ðïõ äåí êáëëéåñãåßôáé, èá ìðïñïýóå íá ôçí éäåß êáíåßò íá ìçí ðáñÜãåé ôßðïôå ùöÝëéìï, áëëÜ âëáâåñÜ âüôáíá, áãêÜèéá, ôñéâüëéá êáé Üêáñðá äÝíôñá, åíþ åêåßíçí ðïõ áðïëáìâÜíåé ôçí åñãáóßá, íá åßíáé ãåìÜôç ìå Þìåñïõò êáñðïýò. Êáé ãåíéêÜ ç áñãßá êáôáóôñÝöåé ôï êáèåôß . áíôßèåôá, ç åñãáóßá êÜíåé ôá ðÜíôá ðéï ÷ñÞóéìá. Ãíùñßæïíôáò ëïéðüí üëá ôïýôá, êáèþò åðßóçò êáé ðüóç åßíáé ç âëÜâç áðü ôçí áñãßá êáé ôï êÝñäïò áðü ôçí åñãáóßá, áò áðïöåýãïõìå ôçí ðñþôç êáé áò åðéäéþêïõìå ôç äåýôåñç”. (ÉùÜííçò ï ×ñõóüóôïìïò) ÐáñÜäåéãìá: 5. Áéôéïëüãçóç: áí ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò åßíáé äéáôõðùìÝíç ìå ôÝôïéïí ôñüðï, þóôå íá ðáñáêéíåß íá

ÐÝñáóå êéüëáò Ýíáò ìÞíáò áðü ôüôå ðïõ ï ðéáíßóôáò Maurizio Ñïllini ðñïóðÜèçóå íá äéáâÜóåé ôçí ðïëõóõæçôçìÝíç äÞëùóç ãéá ôï ÂéåôíÜì, ðñéí áñ÷ßóåé ôç óõíáõëßá óôçí áßèïõóá ôçò "Åôáéñåßáò ôïõ ÊïõáñôÝôïõ" êáé ç äéáìÜ÷ç äåí ôåëåßùóå áêüìç. (...) Êáé åßíáé

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

(Å. Hoffer, Ï öáíáôéêüò, ÁèÞíá 1969, ó. 97-98)

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

óðÜóôçò Þ áíôéäñáóôéêüò- ðïõ ðçãáßíåé óôïí å÷èñü ãéá íá åðéôá÷ýíåé ôçí êáôáóôñïöÞ åíüò êüóìïõ ôïí ïðïßï ìéóåß. Ïé ðåñéóóüôåñïé ðñïäüôåò óôï äåýôåñï ðáãêüóìéï ðüëåìï Þôáí äåîéïß åîôñåìéóôÝò. ÁíÜìåóá óôï óöïäñü, áêñáßï åèíéêéóìü êáé óôçí ðñïäïóßá öáßíåôáé ðùò õðÜñ÷åé ìüíï ìéá ëåðôÞ äéá÷ùñéóôéêÞ ãñáììÞ.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

ñùôÞóåé êáíåßò “ãéáôß;”, ç ìÝèïäïò áíÜðôõîçò èá ðñÝðåé áóöáëþò íá åßíáé ç áéôéïëüãçóç.

óùóôü ðïõ áðïöÜóéóå íá åêèÝóåé óôï êïéíü ôïõò ëüãïõò ìéáò áíçóõ÷ßáò. ¹ôáí áíçóõ÷ßá ðïõ, êé áõôü åßíáé óçìáíôéêü, äåí áöïñïýóå ìüíï ôç óõíåßäçóç ôïõ Ñïllini ùò "Çomo politicus", áëëÜ êáé ôç óõíåßäçóç ôïõ Ñollini ùò êáëëéôÝ÷íç. Åðßôçäåò ï Pollini Ýóðáóå ôçí ôåëåôïõñãßá ôçò óõíáõëßáò, ãéáôß áõôÞ ç ôåëåôïõñãßá ôçò ôïí õðï÷ñÝùíå íá èåùñÞóåé ôï ñüëï ôïõ óáí êÜôé îåêïììÝíï áð' ïôéäÞðïôå õðÞñ÷å ðñéí êáé ìåôÜ. Ëåò êáé ïé ìåãÜëïé óõíèÝôåò ôùí ïðïßùí ôá Ýñãá åêôåëïýóå äå ãñÜøáíå ôç ìïõóéêÞ ôïõò áíôéäñþíôáò óå éóôïñéêÝò ðåñéóôÜóåéò, óå óõãêåêñéìÝíá ãåãïíüôá, óå ðÜèç ôçò åðï÷Þò ôïõò. ÅðïìÝíùò, áêüìç êáé ìå ôçí éäéüôçôá ôïõ êáëëéôÝ÷íç, åß÷å ôçí õðï÷ñÝùóç íá èõìßóåé óôï êïéíü ôïõ üôé ç óõíáõëßá äåí åßíáé íåêñéêÞ ðïìðÞ. (Umberto Eco, Ç óçìåéïëïãßá óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ, ÁèÞíá 1991, ó.ó. 115, 117)

ÐáñÜäåéãìá: 6. Áßôéá êáé áðïôåëÝóìáôá: ìå ôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï ìðïñåß êáíåßò íá ðñïúäåÜæåé ãéá ôçí êáôáãñáöÞ Þ ôçí áðáñßèìçóç ôùí áéôßùí Þ ôùí áðïôåëåóìÜôùí ôïõ öáéíïìÝíïõ, ãéá ôï ïðïßï ãßíåôáé ëüãïò. ¢ëëïôå õðÜñ÷ïõí ïé êáôÜëëçëåò ìåôáâáôéêÝò ëÝîåéò (ðñþôá-ðñþôá..., Ýðåéôá..., ôÝëïò...), åíþ Üëëïôå ëåßðïõí ôÝôïéïõ åßäïõò ëÝîåéò, áëëÜ õðïíïïýíôáé åýêïëá.

Åßíáé ãåãïíüò üôé ï ¸ëëçíáò äå äéáâÜæåé. Äåí áãáðÜ ôï âéâëßï êáé ôç ìåëÝôç. Ãéáôß üìùò; ÊëçñïíïìéêÜ âÜñç êáé öõëåôéêüò ÷áñáêôÞñáò; Ìá ôüôå èá 'ðñåðå ìÜëëïí ôï áíôßèåôï íá óõìâáßíåé!... Ç åèíéêÞ êëçñïíïìéÜ ôïõ ¸ëëçíá åßíáé âáèéÜ ðíåõìáôéêÞ. Ôüôå; ÐñÝðåé íá ðáñáäå÷ôïýìå ðùò ï Üíèñùðïò äå ãåííéÝôáé áãêáëéÜ ìå ôï âéâëßï, ôïõ ìáèáßíïõí íá ôï áãáðÜåé. Åßíáé èÝìá ãåíéêüôåñçò ðáéäåßáò, ðïõ îåêéíÜåé âÝâáéá áðü ôçí åêðáßäåõóç, áðü ôá ó÷ïëåßá üëùí ôùí âáèìßäùí. Êáé åêåß öáßíåôáé ðùò õóôåñïýìå. Ãéáôß åìåßò áðü ôá ó÷ïëåßá âãÜæïõìå áíèñþðïõò ðïõ áêïýí ãéá âéâëßï, áêïýí ãéá ìåëÝôç êáé "ôï âÜæïõí óôá ðüäéá"! ÊáêïãñáììÝíá âéâëßá êáé ìÝèïäïé óêïõñéáóìÝíåò áðùèïýí ôïõò íÝïõò áðü ôï âéâëßï êáé ôçí åõðñüóäåêôç êáé ãüíéìç ãíþóç. Åêðáßäåõóç ðïõ âáóßæåôáé óôç ìç÷áíéêÞ ðñüóëçøç ãíþóåùí, óôçí øõ÷ñÞ ÷ñçóéìïèçñßá, óôç "äéá ðáíôüò ìÝóïõ" âáèìïèçñßá, óôç óôåßñá áðïóôÞèéóç, äçìéïõñãåß óôç óõíÝ÷åéá áðÝ÷èåéá ãéá ôï âéâëßï, ôï ó÷ïëåßï, ôç ìÜèçóç. Ôï "ðñüâëçìá ôïõ ìáèÞìáôïò ôçò Ýêèåóçò" äåí åßíáé Üó÷åôï ìå üëçí áõôÞí ôçí êáêÞ åêðáßäåõóç. ÊáêÝò åðéäüóåéò óôçí Ýêèåóç äå óçìáßíïõí ôßðïôå Üëëï áðü êáêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôï âéâëßï ãåíéêÜ. (áðü ôïí çìåñÞóéï Ôýðï)

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

(Öþôçò Êüíôïãëïõ, ðåñ. Åëåýèåñç ãåíéÜ, ôåý÷. 27, ó. 6) ÐáñÜäåéãìá: 8.

Óõíäõáóìüò ìåèüäùí: åßíáé áñêåôÜ äýóêïëï íá óõíáíôÞóïõìå ðáñáãñÜöïõò áíáðôõãìÝíåò ìå ìüíï ìßá ìÝèïäï. ÓõíÞèùò ãßíåôáé óõíäõáóìüò áðü äýï Þ êáé ðåñéóóüôåñåò.

á) Øõ÷ïëïãéêÞ áóôÜèåéá, öüâïò, Ýíá âáèý áßóèçìá áíáóöÜëåéáò, óôåñçìÝíç, ìïíá÷éêÞ êáé âßáéç ðáéäéêÞ çëéêßá åßíáé ïé ëüãïé ðïõ åðéêáëïýíôáé óôç Ãåñìáíßá ãéá íá åîçãÞóïõí ôçí Ýêñçîç ôçò âßáò ôùí íåáñþí áêñïäåîéþí, åíþ åêåßíïé ðïõ øÜ÷íïõí âáèýôåñá ôá ðñÜãìáôá áíáæçôïýí, ðÝñá áðü ôéò øõ÷ïëïãéêÝò åñìçíåßåò, ôéò âáèýôåñåò êïéíùíéêÝò, ïéêïíïìéêÝò, áêüìç êáé åèíéêÝò ñßæåò ôïõ ðñïâëÞìáôïò, ôï ïðïßï äåí åßíáé ìüíï ãåñìáíéêü. Áíáìößâïëá, ç êáôÜññåõóç ôçò áíáôïëéêÞò Åõñþðçò êáé ïé óõíÝðåéÝò ôçò óõíéóôïýí ìéá ìåãÜëç êñßóç êáé óôï ðëáßóéï ôçò åêáôïììýñéá Üíèñùðïé áíôéìåôùðßæïõí ðïéêßëá áäéÝîïäá ãéá ôçí éêáíïðïßçóç ôùí áíáãêþí ôïõò. Ç áíåñãßá, ç õðïáðáó÷üëçóç, ç õðïâÜèìéóç ôùí óõíèçêþí æùÞò êáé ç óõíå÷Þò óýãêñéóç ôïõò ìå ôïõò "Üëëïõò" ðïõ åõçìåñïýí, üëá áõôÜ êáé Üëëá ðïëëÜ ðïõ Ý÷ïõí íá êÜíïõí ìå ôçí ðëÞñç êáôÜññåõóç Þ ìÜëëïí ìå ôçí áðïõóßá áîéþí ïäçãïýí óôç "ñéæïóðáóôéêïðïßçóç" ü÷é ðéá ðñïò ôá áñéóôåñÜ -ãéá ôïõò ãíùóôïýò ëüãïõò- áëëÜ ðñïò ôá äåîéÜ. ¼ôáí ïé êïéíùíéêÝò

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

ÓÞìåñá ï Üíèñùðïò Ý÷åé ôçí éäÝá ðùò ëåõôåñþèçêå áðü ðïëëÜ ðñÜãìáôá ðïõ ôïí ìðïäßæáíå ôÜ÷á, íá åßíáé ëåýôåñïò. ÐÝôáîå, ëïéðüí, áðü ðÜíù ôïõ, ìáæß ìå ô' Üëëá êáé ôçí ðáñÜäïóç êáé âñÝèçêå ó' Ýíá ÷Üïò. Áõôü ôï ÷Üïò ôï ëÝãåé åëåõèåñßá. Ïé ðáëéïß ïé èáëáóóéíïß âëÝðáíå ô' Üóôñï ôçò ôñáìïõíôÜíáò (ôïí Ðïëéêüí ÁóôÝñá) êáé âñßóêáíå ôï äñüìï ôïõò. Êé ï Üíèñùðïò, ìÝóá óôï áôåëåßùôï ðÝëáãï ôïõ êáéñïý, ãéá íá îÝñåé ðïý ðçãáßíåé, åß÷å ôçí ðáñÜäïóç ðïõ ôïí ïäçãïýóå. Óå êáéñü ðïõ óêåðÜæáíå ôïí ïõñáíü óýííåöá, ï ðáëéüò íáõôéêüò, óáí Ý÷áíå ôï âïñåéíü áóôÝñé, äåí Þîåñå ðïý íá ôñáâÞîåé. ÖáíôÜóïõ, ëïéðüí, áõôüò ï Üíèñùðïò íá åß÷å ôçí éäÝá ðùò ìå ôç óõííåöéÜ êáé äß÷ùò ôï Üóôñï ôçò ôñáìïõíôÜíáò Þôáí ðéï åëåýèåñïò íá ðÜåé üðïõ Þèåëå ìÝóá óôï ðÝëáãïò. Ôï ßäéï ëÝãåé êé ï óçìåñéíüò Üíèñùðïò ðïõ äåí èÝëåé ôçí ðáñÜäïóç. ¸íáò ëáüò ðïõ Ý÷åé ÷Üóåé ôçí ðáñÜäïóç ôïõ, åßíáé óáí ôïí Üíèñùðï ðïõ Ý÷åé ÷áìÝíï ôï ìíçìïíéêü ôïõ, ðïõ Ý÷åé ðÜèåé áìíçóßá. Ôï óÞìåñá êáé ôï áýñéï åßíáé äåìÝíá ìå ôá ðåñáóìÝíá. Ôï óÞìåñá èñÝöåôáé áðü ôá ðåñáóìÝíá êáé ôá ìåëëïýìåíá áðü ôï óÞìåñá.

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

7. Áíáëïãßá: áí ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò åßíáé äéáôõðùìÝíç ùò ðáñïìïßùóç Þ ìåôáöïñÜ, ôüôå ðñÝðåé íá áíáðôõ÷èåß ìå áíáëïãßá, äçëáäÞ ìå ìéá åêôåôáìÝíç ðáñïìïßùóç.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá:

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

óõíèÞêåò ðåñéèùñéïðïéïýí ìåãÜëá óôñþìáôá, ôüôå åýêïëá áíáðôýóóïíôáé ïìÜäåò öáóéóôïåéäåßò, ðïõ äåí ðéóôåýïõí óå êáìéÜ ìïñöÞ áíôéðñïóùðåõôéêÞò äçìïêñáôßáò, áëëÜ èåïðïéïýí ôç âßá, ôïí áñ÷çãü, ôïí "éó÷õñü Üíäñá", åðéóôñÝöïõí óôçí "êáèáñüôçôá" ôïõ Ýèíïõò Þ ôçò öõëÞò, åêäçëþíïíôáò Ýíáí åðéèåôéêü åèíéêéóìü, Ýíáí Üãñéï ñáôóéóìü, ìå áíÜìåéîç "ìáãéêþí" Þ ìõèéêþí óôïé÷åßùí, ìå Üëëá ëüãéá ïìÜäåò ðïõ ðñïóðáèïýí íá áðïññßøïõí êÜèå Ýííïéá äéêáßïõ êáé áíèñùðéóìïý êáé íá åöáñìüóïõí êáé óôçí Åõñþðç ôçí êõíéêÞ áñ÷Þ ôçò éó÷ýïò ðïõ åöÜñìïæáí ïé äõíáôïß ôçò ãçò óôïí áðïéêéïêñáôïýìåíï Ôñßôï êüóìï. (Í. ÂïõëÝëçò, áðü ôçí Åëåõèåñïôõðßá)

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

â) Ç áíôéêåéìåíéêÞ ðëçñïöüñçóç äåí åßíáé Ýñãï åýêïëï. Ãéáôß ç îåñÞ áðüäïóç ãåãïíüôùí, ÷ùñßò óýã÷ñïíç óýíäåóç ôïõò ìå ôéò óõíèÞêåò êÜôù áðü ôéò ïðïßåò äéáäñáìáôßóôçêáí, äåí åßíáé ïëïêëçñùìÝíç ðëçñïöüñçóç. Åäþ áêñéâþò âñßóêåôáé êáé ï êßíäõíïò. Ãéáôß ìðïñåß óôçí ðáñïõóßáóç ôçò åéäÞóåùò íá ðáñåìâëçèåß Ýíáò Üëëïò åðéêßíäõíïò ðáñÜãùí, ç ðñïðáãÜíäá. Ìå Üëëïõò ëüãïõò íá áíáìé÷èåß ç ðïëéôéêÞ óôçí åßäçóç, óôçí ðëçñïöüñçóç, ïðüôå åßíáé áäýíáôï íá õðÜñîåé áíôéêåéìåíéêüôçôá. ¼ôáí ïé åöçìåñßäåò ìåôáäßäïõí áðüøåéò ðïõ åîÝöñáóáí ðïëéôéêÝò ðñïóùðéêüôçôåò, ÷ùñßò áìåñïëçøßá, áëëÜ ìå ðñïâïëÞ ïñéóìÝíùí áðü áõôÝò óå âÜñïò Üëëùí, áíÜëïãá ìå ôéò óõìðÜèåéåò ôïõ åêäüôç êáé ðïëëÝò öïñÝò ôïõ óõíôÜêôç ðïõ ãñÜöåé ôçí åßäçóç, ôüôå ç åöçìåñßäá äå ìåôáäßäåé åéäÞóåéò, áëëÜ êÜíåé ðñïðáãÜíäá. Ïé ôÜóåéò áõôÝò ðáñáôçñïýíôáé ìå ìåãÜëç Ýîáñóç óôéò åöçìåñßäåò ôùí ïðïßùí ôï áíáãíùóôéêü êïéíü áíÞêåé óå áêñáßåò ðïëéôéêÝò ðáñáôÜîåéò. Ôüôå ç åßäçóç åßíáé êáôåõèõíüìåíç, Üñá äåí åßíáé áíôéêåéìåíéêÞ. ×áñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá åßíáé ç äçìïóßåõóç åêôéìÞóåùí ôïõ üãêïõ ðïëéôéêþí åêäçëþóåùí. Ãéá ìéá óõãêÝíôñùóç óå áíïéêôü ÷þñï ï áñéèìüò ôùí ðïëéôþí ðïõ Ýëáâáí ìÝñïò ó' áõôÞ, ìðïñåß íá êõìáßíåôáé óôéò åêôéìÞóåéò ôùí åöçìåñßäùí ôùí Üêñùí ìåôáîý 10.000 êáé 50.000, áíÜëïãá ìå ôçí ôïðïèÝôçóç ôçò åöçìåñßäáò Þ ôïõ ñåðüñôåñ. (Ã. Ìáýñïò, óôï ÐñïâëÞìáôá Ôýðïõ êáé Äçìïóéïãñáößáò, åêä. ÅÓÇÅÁ, ó. 40)

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

Ï ôñüðïò áíÜðôõîçò ìéáò ðáñáãñÜöïõ åîáñôÜôáé áðü ôï íïçìáôéêü ðåñéå÷üìåíï ôçò èåìáôéêÞò ðåñéüäïõ. ÁõôÞ èá óôáèåß ï óßãïõñïò ïäçãüò óáò, ãéáôß áõôÞ åêöñÜæåé ôçí êýñéá éäÝá ðïõ èÝëåôå íá áíáðôýîåôå. Ìéá ðáñÜãñáöïò, ëïéðüí, áíÜëïãá ìå ôç èåìáôéêÞ ôçò ðåñßïäï, ìðïñåß íá áíáðôõ÷èåß ìå: ðáñáäåßãìáôá, óýãêñéóç êáé áíôßèåóç, áéôéïëüãçóç, ïñéóìü, äéáßñåóç, áßôéá êáé áðïôåëÝóìáôá, áíáëïãßá êáèþò êáé ìå óõíäõáóìü ìåèüäùí. 1. ÓõãêåêñéìÝíá ðáñáäåßãìáôá: óõ÷íÜ ç èåìáôéêÞ ðñüôáóç äéáóáöçíßæåôáé êáé áíáðôýóóåôáé êáëýôåñá ìå ôçí ðáñÜèåóç óõãêåêñéìÝíùí ðáñáäåéãìÜôùí. ÐáñÜäåéãìá: ¼óï ðéï êïíôÜ ìáò äéáäñáìáôßæåôáé Ýíá ãåãïíüò, ôüóï ðéï åíäéáöÝñïí åßíáé. Ãéá ôçí áèçíáúêÞ åöçìåñßäá [ ç äéáêïðÞ ôïõ ñåýìáôïò óôçí ÁèÞíá åßíáé ç ðñþôç åßäçóç, ãéá ôïõò “ÔÜéìò ôçò Í. Õüñêçò” äåí åßíáé ïýôå ìïíüóôçëï.]] [ Ïé äÝêá ðñüóêïðïé ðïõ ÷Üèçêáí óôçí ÐÜñíçèá åßíáé ãéá ìáò óðïõäáßï èÝìá, åíþ ïé åêáôü Éíäïß óôñáôéþôåò ðïõ ÷Üèçêáí óôá ÉìáëÜéá ðÜíå êáôåõèåßáí óôï êáëÜèé]] . Ç Ýäñá ôçò åöçìåñßäáò Þ ôïõ ðñáêôïñåßïõ åéäÞóåùí ðáßæåé áðïöáóéóôéêü ñüëï óôçí åðéëïãÞ êáé ôçí éåñÜñ÷çóç ôùí åéäÞóåùí. [ Ãéá ôçí ôïðéêÞ åöçìåñßäá ôçò ÊáëëéèÝáò ðñþôï èÝìá åßíáé ï èÜíáôïò ôïõ äçìÜñ÷ïõ ôçò êáé ü÷é ï èÜíáôïò ôïõ ÌðñÝæíéåö]] . Ôï äåýôåñï, ëïéðüí, áóôÝñé ôçò åßäçóçò åßíáé ç åããýôçôá.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Á) ÔÔñüðïé ñüðïé áíÜðôõîçò ðáñáã ñÜöïõ: ðáñáãñÜöïõ:

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Êáôáíïþ ôïõò ôñüðïõò áíÜðôõîçò ôùí ðáñáãñÜöùí

2. Óýãêñéóç êáé áíôßèåóç: üôáí Ý÷ïõìå íá óõãêñßíïõìå äõï ðñüóùðá, ðñÜãìáôá Þ éäÝåò, óçìåéþíïõìå ôéò ïìïéüôçôåò êáé ôéò äéáöïñÝò ôïõò. Áíôßèåôá, üôáí áíôéèÝôïõìå ôï Ýíá óôï Üëëï, ôïíßæïõìå ôéò äéáöïñÝò ôïõò. ÐáñÜäåéãìá: ¸íá ÷Üóìá ÷ùñßæåé ôï ÓùêñÜôç áðü ôïõò óïöéóôÝò. Ï ÓùêñÜôçò æÞôçóå ôç ìßá êáé êáèïëéêÞ Ýííïéá, ôç ìßá êáé êáèïëéêÞ áëÞèåéá, åíþ ïé óïöéóôáß õðïóôÞñéæáí ôéò ðïëëÝò ãíþìåò ãéá ôï ßäéï ðñÜãìá. Åðßóçò êáé óôïí ôñüðï ôçò æùÞò õðÜñ÷åé ñéæéêÞ áíôßèåóç ìåôáîý óïöéóôþí êáé ÓùêñÜôïõò. Ïé óïöéóôáß Þôáí Ýìðïñïé ãíþóåùí, åíþ ï ÓùêñÜôçò õðÞñîå Ýíáò Üìéóèïò äÜóêáëïò êáé åñåõíçôÞò ôçò áëÞèåéáò. Ôï ìüíï êïéíü ìåôáîý ôùí óïöéóôþí êáé ôïõ ÓùêñÜôïõò Þôáí üôé êáé áõôüò êáé åêåßíïé äéáðßóôùóáí üôé ç ðáñáäåäïìÝíç ìüñöùóç êáé ðáéäåßá äåí Þôáí áñêåôÞ ãéá ôçí åðï÷Þ ôïõò. (Éóôïñßá ôïõ Åëëçíéêïý ¸èíïõò)

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

(×. ÐáóáëÜñçò, Ìéá æùÞ ôßôëïé)

ÐáñáôÞñçóç - Ïäçãßá: ãéá ðåôõ÷çìÝíåò óõãêñßóåéò êáé áíôéèÝóåéò: á) Óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï áíáöÝñåôå ôïõò áíèñþðïõò, ôá áíôéêåßìåíá Þ ôéò éäÝåò ðïõ óêïðåýåôå íá óõãêñßíåôå Þ íá áíôéèÝóåôå. â) ÄéáëÝîôå ôéò ðéï ÷áñáêôçñéóôéêÝò ïìïéüôçôåò êáé äéáöïñÝò ôïõò. ã) ÁñéèìÞóôå ôåò êáé ôïðïèåôåßóôå ôåò óôç óåéñÜ ðïõ èÝëåôå. ºóùò áðïöáóßóåôå íá åêèÝóåôå ôåëåõôáßá ôçí ðéï ÷ôõðçôÞ ïìïéüôçôá Þ äéáöïñÜ. ä) Óýìöùíá ìå ôç óåéñÜ ðïõ ó÷åäéÜóáôå, áðáñéèìÞóôå ôéò ëåðôïìÝñåéåò óôï ìåóáßï ôìÞìá ôçò ðáñáãñÜöïõ. å) Óôçí ðñüôáóç êáôáêëåßäá äéáôõðþóôå ôï óõìðÝñáóìÜ óáò áðü ôç óýãêñéóç Þ áíôßèåóç ðïõ Ý÷åôå êÜíåé.

3. Áéôéïëüãçóç: ç ìÝèïäïò áõôÞ áêïëïõèåßôáé üôáí ç Üðïøç ðïõ åìðåñéÝ÷åôáé óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï ÷ñÞæåé áéôéïëüãçóçò ãéá íá áðïäåé÷èåß ç áëÞèåéá ôïõ éó÷õñéóìïý.

ÐáñÜäåéãìá Ï óçìåñéíüò óýæõãïò êáé ðáôÝñáò äåí èÝëåé íá óêåöôåß ôïí åáõôü ôïõ óå èÝóç ßóç ìå ôç ãõíáßêá ôïõ êáé íá óõíåñãáóôåß ìáæß ôçò ãéá ôá êïéíÜ ðñïâëÞìáôá ôïõ óðéôéêïý ôïõò. Áõôü óõìâáßíåé ãéáôß ðñéí ëßãá ÷ñüíéá ï ôùñéíüò óýæõãïò êáé ðáôÝñáò Ýæçóå óáí ðáéäß, ìÝóá óå ìéá ëåéôïõñãéêÞ áõóôçñüôçôá ôïõ ïéêïãåíåéáêïý ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, ç ïðïßá ôïí åß÷å êáôáðéÝóåé êé áêüìá ôïõ åß÷å êÜíåé âßùìá æùÞò ðùò ï Üíôñáò Ý÷åé ôçí ðñùôïêáèåäñßá, åßíáé íïéêïêýñçò, åíþ ç ãõíáßêá åßíáé ç íïéêïêõñÜ êáé ôï êïéíùíéêÜ åôåñüíïìï Üôïìï. Äåí ôïëìïýóå íá áíôéìéëÞóåé óôï ãïíéü, ðïõ Þôáí ç åîïõóßá. Ï äéÜëïãïò Þôáí áíýðáñêôïò, áöïý ï íïéêïêýñçò áðïöÜóéæå ãéá ôçí ôý÷ç ôùí ìåëþí ôçò ìïíïêñáôïñéêÞò ïéêïãåíåéáêÞò åðéêñÜôåéáò. ÃéÜííçò Óêëçñüò

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

ÐáñáôÞñçóç - Ïäçãßá: êáôÜ ôçí áíÜðôõîç ðáñáãñÜöïõ ìå áéôéïëüãçóç Ý÷åôå õðüøç óáò ôá áêüëïõèá: á) Äéáôõðþóôå Ýôóé ôç èåìáôéêÞ óáò ðåñßïäï, þóôå êÜèå ëïãéêüò Üíèñùðïò íá æçôÞóåé íá ìÜèåé ôï “Ãéáôß;”. â) ÖÝñôå ðåéóôéêÝò áéôéïëïãÞóåéò ãéá íá áðïäåßîåôå ôç èÝóç ðïõ äéáôõðþóáôå óôç èåìáôéêÞ óáò ðåñßïäï. ã) ÅêöñÜóôå êÜèå áéôéïëïãßá óáò ìå ìéá êáëÞ ðñüôáóç. ä) ÃñÜøôå, áí ÷ñåéáóôåß, ìéá ðñüôáóç êáôáêëåßäá ðïõ íá ïëïêëçñþíåé ôçí éäÝá ðïõ õðïóôçñß÷ôçêå óôçí ðáñÜãñáöï.

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

ÐáñÜäåéãìá Ï ðïëéôéóìüò Ý÷åé äýï üøåéò: ôçí õëéêÞ êáé ôçí ðíåõìáôéêÞ ðíåõìáôéêÞ. Ç ðñþôç áðïâëÝðåé óôçí åîõðçñÝôçóç ôùí õëéêþí áíáãêþí ôïõ áíèñþðïõ êáé ðåñéëáìâÜíåé üëá ôá ïñáôÜ åðéôåýãìáôÜ ôïõ, áðü ôá áôåëÞ ðáëáéïëéèéêÜ åñãáëåßá ìÝ÷ñé ôçí ôçëåüñáóç êáé ôïõò õðïëïãéóôÝò. Ç äåýôåñç Ý÷åé óôü÷ï íá éêáíïðïéÞóåé ôéò ðíåõìáôéêÝò áíçóõ÷ßåò ôïõ áíèñþðïõ, íá áðáíôÞóåé óôá ðñïáéþíéá åñùôÞìáôÜ ôïõ ãéá ôç æùÞ, ôï èÜíáôï, ôç öýóç, ôçí áëÞèåéá, ôçí åëåõèåñßá. ÅêöñÜæåôáé êáôÜ êýñéï ëüãï ìå ôç èñçóêåßá, ôçí åðéóôÞìç êáé ôçí ôÝ÷íç.

6. Áßôéá êáé áðïôåëÝóìáôá: ìå ôïí ôñüðï áõôü áíáöÝñåôå óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï ôéò áéôßåò ðñüêëçóçò åíüò öáéíïìÝíïõ êáé óôá ó÷üëéá áíáëõôéêÜ ôá áðïôåëÝóìáôá. ÐáñÜäåéãìá: “ÔÝëïò, êáé Üëëåò åìðåéñßåò áðïäåßîáíå üôé ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôùí áíèñþðùí óõãêñáôåß åõêïëüôåñá ôá ìçíýìáôá ðïõ åðéâåâáßùíáí ôçí ÜðïøÞ ôïõò áðü åêåßíá ðïõ ôçí áíôéóôñáôåýïíôáé. Ãé’ áõôü ôï ëüãï ãßíåôáé åí ãÝíåé áðïäåêôü ðùò ô’ áðïôåëÝóìáôá ôùí ìÝóùí ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò ôåßíïõí, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò, íá åíäõíáìþóïõí êáé íá óôáèåñïðïéÞóïõí ôéò Þäç äéáìïñöùìÝíåò ãíþìåò. Ô’ áðïôåëÝóìáôá ìåôáóôñïöÞò äåí åßíáé áíýðáñêôá, áëëÜ åßíáé óðáíéüôåñá. ¹ - ãéá íá áêñéâïëïãÞóïõìå- äõíáôüí íá õðÜñîïõí, üôáí õéïèåôçèïýí ãíþìåò ðïõ ôéò åìöáíßæïõí ùò íÝåò, åíþ åßíáé ðÜñá ðïëý äýóêïëï íá ðåßóåéò, üôáí áíôéôßèåóáé áíïé÷ôÜ óå ðñïûðÜñ÷ïõóåò áíôéëÞøåéò. (Æáí ÊáæíÝâ)

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

5. Äéáßñåóç: äéáßñåóç åßíáé ôï êïììÜôéáóìá åíüò üëïõ óôá ìÝñç ôïõ. Ï ôñüðïò áõôüò áíÜðôõîçò ôùí ðáñáãñÜöùí ìáò áðïêáëýðôåé ôá óõóôáôéêÜ óôïé÷åßá áðü ôá ïðïßá áðïôåëåßôáé Ýíá áíôéêåßìåíï Þ ìéá Ýííïéá êáé ìáò âïçèÜåé óôçí ðëçñÝóôåñç êáôáíüçóÞ ôïõò, ãéáôß äéáóáöçíßæåé óõã÷ñüíùò êáé ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò.

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá Óôá ëåîéêÜ, óôéò åãêõêëïðáßäåéåò êáé óôá âéâëßá, ç äéáöÞìéóç ïñßæåôáé óáí ç ãíùóôïðïßçóç óôï êïéíü êïéíü, ìå äéÜöïñá ìÝóá (äéáëáëçôÝò, Ýíôõðá, ñáäéüöùíï, ôçëåüñáóç, ê.ëð.) ôùí éäéïôÞôùí ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí Ýíá ðñïúüí ìå óêïðü ôçí áýîçóç ôùí ðùëÞóåþí ôïõ. Åíôïýôïéò, ï ïñéóìüò ôçò äéáöÞìéóçò óáí ãíùóôïðïßçóçò áðïôåëåß åõöçìéóìü ðïõ äåí áíôáðïêñßíåôáé ïýôå óôï åëÜ÷éóôï óôç óçìåñéíÞ ìïñöÞ ôçò äéáöÞìéóçò. Ç äéáöÞìéóç îåêßíçóå êáé áíáðôý÷èçêå óáí öáéíüìåíï óõíäåäåìÝíï óôåíÜ ìå ôçí ïéêïíïìéêÞ æùÞ ôùí åðé÷åéñÞóåùí. ÓÞìåñá üìùò Ý÷åé öôÜóåé óôï óçìåßï, ÷ùñßò íá ÷Üóåé ôïí ïéêïíïìéêü ôçò ÷áñáêôÞñá êáé ðáñÜëëçëá ì’ áõôüí, íá åðéôåëåß ðñüóèåôåò ïõóéáóôéêÝò ëåéôïõñãßåò, Ýììåóá áëëÜ áðïôåëåóìáôéêÜ.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

4. Ïñéóìüò: ìå ôç ìÝèïäï ôïõ ïñéóìïý óôçí áñ÷Þ ôçò ðáñáãñÜöïõ ïñßæåôáé ç êåíôñéêÞ èåìáôéêÞ Ýííïéá êáé óôç óõíÝ÷åéá áíáëýåôáé ìå äéÜöïñåò åéäéêÝò ëåðôïìÝñåéåò, ðáñáäåßãìáôá êëð.

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

ÐáñÜäåéãìá Ìéá áíèñþðéíç øõ÷Þ ÷ùñßò ôçí ðñÝðïõóá ðáéäåßá ìïéÜæåé ìå Ýíá ìÜñìáñï ëáôïìåßïõ, ðïõ äåí áðïêáëýðôåé êáìéÜ áðü ôéò ïìïñöéÝò ôïõ, ùò ôç óôéãìÞ ðïõ ç ôÝ÷íç ôïõ ìáñìáñÜ áðïêáëýøåé ôá ÷ñþìáôá êáé öÝñåé óôï öùò êÜèå áðü÷ñùóç, êçëßäá êáé öëÝâá ðïõ ðåñíÜ ìÝóá áð’ ôïí êïñìü ôïõ. Ìå ôïí ßäéï ôñüðï êáé ç ðáéäåßá, üôáí åðåíåñãÞóåé ðÜíù ó’ Ýíá Ýîï÷ï ðíåýìá, ìáò áðïêáëýðôåé üëåò ôéò êñõöÝò áñåôÝò êáé ôá ðñïôåñÞìáôÜ ôïõ, ðïõ ÷ùñßò ìéá ôÝôïéá âïÞèåéá äå èá ìðïñïýóáí íá âãïõí óôï öùò.

8. Óõíäõáóìüò ìåèüäùí: åßíáé äõíáôüò ï óõíäõáóìüò üëùí ôùí ðñïáíáöåñèÝíôùí ìåèüäùí áíÜðôõîçò ðáñáãñÜöïõ. Áí êáé ïé ðáñÜãñáöïé áíáðôýóóïíôáé ìå ìéá áðëÞ ìÝèïäï, åíôïýôïéò ðïëëÝò öïñÝò ïé óõããñáöåßò ÷ñçóéìïðïéïýí Ýíá óõíäõáóìü äýï Þ ðåñéóóïôÝñùí ìåèüäùí. Ï ëüãïò ðïõ åðéâÜëëåé ôï óõíäõáóìü åßíáé ôï üôé ï óõããñáöÝáò ãñÜöïíôáò ôçí ðáñÜãñáöü ôïõ äåí Ý÷åé óõãêåíôñùìÝíç üóï ðñÝðåé ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ ðÜíù óôç ìÝèïäï· ôïí åíäéáöÝñåé ðéï ðïëý ôï ôé èÝëåé íá ðåé êáé ðþò ìðïñåß íá ôï ðåé êáëýôåñá óôïõò áíáãíþóôåò ôïõ. Óõãêåíôñþíåôáé åðïìÝíùò óôç ìåôÜäïóç ôùí éäåþí ôïõ. ÐáñÜäåéãìá: Ìå ôéò áðïäçìßåò óõìâáßíåé ôï ßäéï. Åßôå åßíáé âßáéåò åßôå åéñçíéêÝò, åßíáé üðùò ôá öõóéêÜ öáéíüìåíá: óõìâáßíïõí êáé êáíåßò äåí ìðïñåß íá ôéò åëÝãîåé. ÕðÜñ÷åé “áðïäçìßá” üôáí Ýíáò ïëüêëçñïò ëáüò ëáüò, óéãÜ óéãÜ, ìåôáêéíåßôáé áðü ôç ìéá ðåñéï÷Þ óôçí Üëëç (êáé äåí åßíáé êáèïñéóôéêü ðüóïé èá ìåßíïõí óôçí ðåñéï÷Þ ðñïÝëåõóçò, áëëÜ óå ðïéï âáèìü ïé áðïäçìïýíôåò áëëÜæïõí ñéæéêÜ ôïí ðïëéôéóìü ôçò ðåñéï÷Þò óôçí ïðïßá ìåôáêéíÞèçêáí). ÕðÞñîáí ìåãÜëåò áðïäçìßåò áðü áíáôïëÞ ðñïò äýóç, óôç äéÜñêåéá ôùí ïðïßùí ïé ëáïß ôïõ ÊáõêÜóïõ Üëëáîáí ôçí êïõëôïýñá êáé ôç âéïëïãéêÞ ôáõôüôçôá ôùí áõôï÷èüíùí. ÕðÞñîáí ïé ìåôáêéíÞóåéò ôùí ëåãüìåíùí “âáñâáñéêþí” öýëùí ðïõ ðëçììýñéóáí ôç ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá êáé äçìéïýñãçóáí íÝá âáóßëåéá êáé íÝïõò ðïëéôéóìïýò, ïé ïðïßïé ïíïìÜóôçêáí áêñéâþò “ñùìáéïâáñâáñéêïß” Þ “ñùìáéïãåñìáíéêïß”. ÕðÞñîå ç åõñùðáúêÞ áðïäçìßá ðñïò ôçí áìåñéêáíéêÞ Þðåéñï, áðü ôç ìéá ðëåõñÜ ôùí áêôþí ôçò ÁíáôïëÞò ùò ôçí Êáëéöüñíéá, áðü ôçí Üëëç, áðü ôá íçóéÜ ôçò ÊáñáúâéêÞò êáé ôï Ìåîéêü ùò ôï Üêñï ôïõ Cono Sur. ¸óôù êáé åí ìÝñåé õðÞñîå ðïëéôéêÜ ðñïó÷åäéáóìÝíç, ìéëþ ãéá áðïäçìßá, ãéáôß ïé ëåõêïß ðïõ Þëèáí áðü ôçí Åõñþðç äåí åßíáé ôüóï üôé ðÞñáí ôéò óõíÞèåéåò êáé ôçí êïõëôïýñá ôùí íôüðéùí, üóï üôé ßäñõóáí Ýíá íÝï ðïëéôéóìü óôïí ïðïßï áêüìç êáé ïé íôüðéïé (üóïé åðÝæçóáí) ðñïóáñìüóôçêáí.

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

7. Áíáëïãßá: ãéá íá ãßíïõí ðéï êáôáíïçôÜ ïñéóìÝíá óôïé÷åßá ôïõ ðåñéãñáöüìåíïõ áíôéêåéìÝíïõ, äßíïíôáé êÜðïéá áíÜëïãá ðáñáäåßãìáôá áðü Üëëïõò ÷þñïõò ðïõ åßíáé ðéï ïéêåßïé óôïí áíáãíþóôç / äÝêôç. Óôçí ðáñÜãñáöï ðïõ áíáðôýóóåôáé ìå áíáëïãßá õðÜñ÷ïõí äýï ìÝñç . ôï Ýíá ìÝñïò áíáöÝñåôáé óôï ðåñéãñáöüìåíï áíôéêåßìåíï, åíþ ôï Üëëï óå Ýíá áíôéêåßìåíï ðïõ ðáñïõóéÜæåé ïìïéüôçôåò, áíáëïãßåò ðñïò áõôü.

ÏõìðÝñôï ¸êï, “ÐÝíôå çèéêÜ êåßìåíá” Ç óõãêåêñéìÝíç ðáñÜãñáöïò áíáðôýóóåôáé ìå ïñéóìü êáé ðáñáäåßãìáôá ðáñáäåßãìáôá.

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ ÉÉÉÉ.. Ç áíÜðôõîç ôùí åðé÷åéñçìÜôùí óôçí ðáñÜãñáöï

Áîßæåé íá ðñïóå÷èåß ôï ðáñÜäåéãìá ðïõ áêïëïõèåß, êáèþò êáé ôá ó÷üëéá ðïõ ôï óõíïäåýïõí: ... 1Ìå ôïí üñï ðñïïäåõôéêÞ ðïëéôéêÞ êïéíùíéêïðïßçóç åííïïýìå åêåßíç ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ìçíýìáôá ãéá êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôéêÞ áëëáãÞ. 2Óôï ìÝôñï ðïõ ç êïéíùíéêïðïßçóç áõôÞ äçìéïõñãåß óôá Üôïìá ìéá óôáèåñÞ éäåïëïãéêÞ ðñïäéÜèåóç, þóôå áõôÜ íá äÝ÷ïíôáé ôç ìåôáâïëÞ ùò êáíüíá æùÞò -êáé ü÷é áðëÜ ùò ìéá óõãêåêñéìÝíç ìåôáâïëÞ- ôüôå ìðïñïýìå íá ìéëÜìå ãéá ðñïïäåõôéêÞ Þ áêüìá ãéá äéáäéêáóôéêÞ ðïëéôéêÞ êïéíùíéêïðïßçóç. 3Ôï íá Ý÷åé ìÜèåé êÜðïéïò íá ðéóôåýåé üôé êÜèå íåüôåñç ãåíéÜ åßíáé ïðùóäÞðïôå êáëýôåñç, ôéìéüôåñç êáé åéëéêñéíÝóôåñç áðü ôçí ðñïçãïýìåíç åßíáé ìéá åêäÞëùóç ðñïïäåõôéêÞò ðïëéôéêÞò êïéíùíéêïðïßçóçò. (...) 4Áíôßèåôá, ç óõíôçñçôéêÞ ðïëéôéêÞ êïéíùíéêïðïßçóç åßíáé êåßíç ðïõ äçìéïõñãåß, ëéãüôåñï Þ ðåñéóóüôåñï, ðßóôç óå ü,ôé ç êÜèå åðï÷Þ ïíïìÜæåé “ôÜîç”, “óôáèåñüôçôá” êáé “êáèéåñùìÝíï”. 5Ðñüêåéôáé êáôÜ êáíüíá ãéá ðïëéôéêÞ äéáðáéäáãþãçóç ðïõ äå âëÝðåé ôç ëýóç ôùí êáèçìåñéíþí ðñïâëçìÜôùí ðáñÜ ìüíï ìÝóá áðü ðáñáäïóéáêïýò ìç÷áíéóìïýò. 6ÔïðïèåôÞóåéò üðùò “Ýôóé ôá âñÞêáìå”, “åãþ Ýôóé Ýìáèá, ôþñá èá áëëÜîù;”, “áõôÞ ç íåïëáßá äåí îÝñù ðïý èá êáôáëÞîåé” êôë. áðïôåëïýí öñáóôéêÝò äéáôõðþóåéò ðïõ áðïêáëýðôïõí óõíôçñçôéêÞ ôïðïèÝôçóç. (Á. ÌåôáîÜ, ÐïëéôéêÞ êïéíùíéêïðïßçóç [1976], ó. 35)

Ç ðñüôáóç 1 äßíåé ôïí ïñéóìü ôçò ðñïïäåõôéêÞò ðïëéôéêÞò êïéíùíéêïðïßçóçò. Ç ðñüôáóç 2 ðåñéãñÜöåé ôçí ðñïûðüèåóç ìå ôçí ïðïßá éó÷ýåé ç ðñüôáóç 1. Ç ðñüôáóç 3 äßíåé Ýíá ðáñÜäåéãìá ðáñÜäåéãìá, ãéá íá ãßíåé ðéï êáôáíïçôü ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ðñïôÜóåùí 1 êáé 2. Ç ðñüôáóç 4 äßíåé ôïí ïñéóìü ôçò áíôßèåôçò Ýííïéáò ôçò ðñüôáóçò 1. Ç ðñüôáóç 5 äéåõêñéíßæåé ôçí Ýííïéá ôçò ðñüôáóçò 4. Ç ðñüôáóç 6 ðñïóöÝñåé ðáñáäåßãìáôá åêäÞëùóçò ôçò Ýííïéáò ôçò ðñüôáóçò 4. ¼ôáí ïé ðñïôÜóåéò ìÝóá óå ìéá ðáñÜãñáöï “äÝíïíôáé” ìå ëïãéêÝò ó÷Ýóåéò, åîáóöáëßæåôáé ç ëïãéêÞ óõíÝ÷åéá ôïõ íïÞìáôïò, ç áëëçëïõ÷ßá, ç åíüôçôá êáé ç óõíï÷Þ ôùí éäåþí êáé ôïõ êåéìÝíïõ óõíïëéêÜ. Áí äå óõíäåèïýí ïé ðñïôÜóåéò ìåôáîý ôïõò áëëÜ ñé÷ôïýí óôï ÷áñôß ÷ùñßò ðïëëÞ óêÝøç êáé óõíåéäçôïðïßçóç ôïõ ôé ãñÜöåôáé, ôüôå åßíáé óßãïõñï ðùò èá ÷áèïýí ðïëëÝò ìÜ÷åò êáé óôïí ðüëåìï ôùí åíôõðþóåùí êáé óôïí ðüëåìï ôùí âáèìþí.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

ÓõíÞèùò áêïýãïíôáé ðïëý ðåñßåñãïé -áí ü÷é ôñïìáêôéêïß- ïé üñïé “åðé÷åßñçìá” êáé “ôåêìÞñéï” - “ôåêìçñßùóç”, áëëÜ óôçí ïõóßá ôïõò äåí åßíáé. Ç åðé÷åéñçìáôïëïãßá åßíáé ï ìüíïò ôñüðïò ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôçò óêÝøçò êáé ôùí ðñïôÜóåùí ôçò ðáñáãñÜöïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá ðåéóôåß ï áíáãíþóôçò-âáèìïëïãçôÞò ãéá ôçí ïñèüôçôá ôùí áðüøåùí ðïõ äéáôõðþíïíôáé. Ôï åðé÷åßñçìá äåí åßíáé áíÜãêç íá áðïôåëåß áäéÜøåõóôç áëÞèåéá Þ êÜðïéï áîßùìá, ðïõ áðïêëåßåôáé íá áìöéóâçôçèåß. Åðé÷åßñçìá åßíáé êÜèå óêÝøç-ðñüôáóç, ðïõ ëïãéêÜ óôÝêåé êáé ðïõ åßíáé Ýôóé äéáôõðùìÝíç, þóôå íá ìåôñéÜæåé Þ íá áíáóôÝëëåé ôçí ïðïéáäÞðïôå áìöéóâÞôçóç ôçò ïñèüôçôáò ôçò. ÐÜíù áð' üëá, üìùò, åßíáé êáé êÜèå óêÝøç - ðñüôáóç ðïõ “äÝíåôáé” íïçìáôéêÜ Þ ëåêôéêÜ ìå ôçí ðñïçãïýìåíç, þóôå íá öáßíåôáé ùò ëïãéêÞ ôçò óõíÝ÷åéá Þ ðïõ “äÝíåôáé” íïçìáôéêÜ Þ ëåêôéêÜ ìå ôçí åðüìåíç, þóôå íá ìïéÜæåé óáí ôçí áíáãêáßá ðñïûðüèåóÞ ôçò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ç Ýííïéá ôïõ åðé÷åéñÞìáôïò

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ç áíÜðôõîç êáé ç ëïãéêÞ óýíäåóç ôùí åðé÷åéñçìÜôùí

ÃåíéêÜ, ãéá ôïõò ôñüðïõò áíÜðôõîçò êáé ëïãéêÞò óýíäåóçò ôùí åðé÷åéñçìÜôùí ìÝóá óôçí ðáñÜãñáöï éó÷ýåé ãåíéêÜ ü,ôé êáé ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôçò ðáñáãñÜöïõ. Åðéðñüóèåôá, üìùò, õðÜñ÷ïõí êáé ïñéóìÝíåò Üëëåò ôå÷íéêÝò, ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ Þ óôç óýíïøç êáé óôçí åðéâåâáßùóç ôùí áðüøåùí ðïõ äéáôõðþíïíôáé. ÓõãêåêñéìÝíá, ïé ôñüðïé áíÜðôõîçò ìðïñåß íá åßíáé ïé ðáñáêÜôù:

1. Ïñéóìüò: üôáí ïñßæïõìå, ðñïóäéïñßæïõìå, åôõìïëïãïýìå Þ äéåõêñéíßæïõìå Ýííïéá Þ éäÝá ôçò ðñïçãïýìåíçò ðñüôáóçò, üðùò óõìâáßíåé óôï åîÞò ðáñÜäåéãìá: Áò áñ÷ßóïõìå áðü ôçí “åðßóêåøç ôïõ ïíüìáôïò”. Ç ëÝîç åßíáé óýíèåôç. Ôá äýï óõíèåôéêÜ ôçò åßíáé ï äÞìïò êáé ôï êñÜôïò - åîïõóßá, äçëáäÞ ç åîïõóßá, ç ðïëéôéêÞ áíÞêåé óôï äÞìï = ëáü. Ç ëÝîç åßíáé áñ÷áéïåëëçíéêÞ, ìá ðÝñáóå óôçí ðáãêüóìéá ïñïëïãßá óáí ìéá áðü ôéò ðïëõôéìüôåñåò êáôáêôÞóåéò ôïõ áíèñþðïõ óôïí áãþíá ôïõ íá ïñïèåôÞóåé ôéò ðïëéôéêÝò êáé ôéò êïéíùíéêÝò ôïõ áíÜãêåò, ãéá íá èåìåëéþóåé óå óôÝñååò âÜóåéò ôç óõìâßùóç ôùí ìåëþí ìéáò áíèñþðéíçò êïéíüôçôáò. Ç êáôÜêôçóç áõôÞ ëïéðüí åßíáé Ýíá “äþñï” ôùí ðáëáéþí ÅëëÞíùí ðñïò ôçí áíèñùðüôçôá. (Ê. Í. ÐáðáíéêïëÜïõ, ðåñ. Åëåýèåñç ãåíéÜ, ôåý÷. 3, ó. 24)

2. Äéåõêñßíéóç: üôáí áíáëýïõìå, áíáðôýóóïõìå ðåñéóóüôåñï Þ èÝôïõìå ôéò ðñïûðïèÝóåéò éó÷ýïò ìéáò Ýííïéáò Þ éäÝáò ôçò ðñïçãïýìåíçò ðñüôáóçò, üðùò öáßíåôáé êáé óôï áêüëïõèï ðáñÜäåéãìá: Åßðáìå ðùò ï ðñþôïò êáé ï ãåíéêüò óêïðüò üëùí ôùí Ýñãùí ôÝ÷íçò åßíáé íá åéêïíßóïõí öáéíüìåíá ôçò ðñáãìáôéêÞò æùÞò ðïõ ðáñïõóéÜæïõí åíäéáöÝñïí ãéá ôïí Üíèñùðï. ËÝãïíôáò ðñáãìáôéêÞ æùÞ äåí åííïïýìå ìïíá÷Ü ôç ó÷Ýóç ôïõ áíèñþðïõ ìå ôá áíôéêåßìåíá êáé ôá üíôá ôïõ áíôéêåéìåíéêïý êüóìïõ, ìá êáé ôçí åóùôåñéêÞ ôïõ æùÞ. ÌåñéêÝò öïñÝò ï Üíèñùðïò æåé ìÝóá ó' Ýíá üíåéñï: óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ôï üíåéñï Ý÷åé ãé' áõôüí (ùò Ýíá âáèìü, êáé ãéá êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá) ôç óçìáóßá ðïõ '÷åé êÜôé áíôéêåéìåíéêü. Ðéï óõ÷íÜ áêüìá ï Üíèñùðïò æåé óôïí êüóìï ôùí óõíáéóèçìÜôùí ôïõ. Ôéò êáôáóôÜóåéò áõôÝò, áí åßíáé åíäéáöÝñïõóåò, ôéò äßíåé åðßóçò ç ôÝ÷íç. (ÔóåñíéóÝöóêé, ÔÝ÷íç êáé ðñáãìáôéêüôçôá, ÁèÞíá 1964) 3. Åßäç, ìïñöÝò: üôáí äéáéñïýìå Þ êáôçãïñéïðïéïýìå ìéá Ýííïéá Þ éäÝá ôçò ðñïçãïýìåíçò ðñüôáóçò, üðùò áðïôõðþíåôáé óôï ðáñÜäåéãìá: ¼ôáí ìéëÜìå ãéá "ðíåõìáôéêÞ çãåóßá" íïìßæù üôé åßíáé áðáñáßôçôïò êÜðïéïò äéá÷ùñéóìüò: õðÜñ÷åé ç "åî åðáããÝëìáôïò", áò ôçí ðïýìå, ðíåõìáôéêÞ çãåóßá, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü áîéùìáôïý÷ïõò ôçò åêêëçóßáò, êïñõöáßïõò åðéóôÞìïíåò, êáèçãçôÝò, óõããñáöåßò, ðïéçôÝò, êáëëéôÝ÷íåò êôë. ÐáñÜëëçëá, üìùò, Ý÷ïõìå óÞìåñá êáé ìéá Üëëç çãåóßá, ðïõ ôç äçìéïýñãçóáí ïé íÝåò ìïñöÝò Ýêöñáóçò êáé åðéêïéíùíßáò, üðùò åßíáé ï êéíçìáôïãñÜöïò, ç ôçëåüñá-

4. Ðáñáäåßãìáôá: üôáí ðñïóöÝñïõìå ðáñáäåßãìáôá áðü ôç æùÞ, ãéá íá áéóèçôïðïéÞóïõìå ðáñáóôáôéêÜ ôçí Ýêôáóç Þ ôï âÜèïò ìéáò Ýííïéáò Þ éäÝáò ôçò ðñïçãïýìåíçò ðñüôáóçò, üðùò óôï ðáñáêÜôù áðüóðáóìá ðïõ óõíäõÜæåé ôç äéáßñåóç êáé ôá ðáñáäåßãìáôá:

Áñ÷éêÜ ðñÝðåé íá ðïýìå üôé ìå ôïí üñï Üã÷ïò Þ áíçóõ÷ßá ðñïóäéïñßæïõìå ôï åðßðåäï óõíáéóèçìáôéêþí åêäçëþóåùí ôïõ áôüìïõ, ïé ïðïßåò óõíäÝïíôáé ìå ìåëëïíôéêÝò åíï÷ëçôéêÝò êáôáóôÜóåéò. ÕðÜñ÷ïõí Üôïìá åðéññåðÞ óôçí åêäÞëùóç Üã÷ïõò êáé Üôïìá ðïõ äåí åðçñåÜæïíôáé åýêïëá áð' áõôü, ôá ëåãüìåíá "øý÷ñáéìá" Üôïìá. ÕðÜñ÷ïõí, åðßóçò, ðåñéðôþóåéò åêäÞëùóçò ìåãÜëïõ âáèìïý Üã÷ïõò êáé ðåñéðôþóåéò áðëÞò åêäÞëùóçò Üã÷ïõò. Ïé ðñþôåò ðåñéðôþóåéò áðïêëßíïõí ðñïò ôç íïóçñÞ êáôÜóôáóç, åíþ ïé Üëëåò óõìðßðôïõí ìå öõóéïëïãéêÞ åêäÞëùóç. ÁõôÞ êáèáõôÞ ç åêäÞëùóç Üã÷ïõò äåí åßíáé íïóçñÞ êáôÜóôáóç, áëëÜ ç ýðáñîç õðåñâïëéêïý âáèìïý Üã÷ïõò êáèïñßæåé ôç íïóçñüôçôá. (×ñ. ÖñÜãêïò, Øõ÷ïðáéäáãùãéêÞ [1977], ó. 241)

5. Áíôßèåóç: üôáí ÷ñçóéìïðïéïýìå ôçí áíôßèåôç êÜðïéáò Ýííïéáò Þ éäÝáò ôçò ðñïçãïýìåíçò ðñüôáóçò, ãéá íá óôçñßîïõìå ôïí ðñïçãïýìåíï éó÷õñéóìü ìáò, üðùò öáßíåôáé êáèáñÜ óôï ðáñÜäåéãìá: ÁíÜìåóá óôï öüâï êáé ôçí åëðßäá ìïéñÜæåôáé -áëßìïíï- ôïõ áíèñþðïõ ç æùÞ. ÊïíôÜ óôïõò Üëëïõò ïñéóìïýò èá ìðïñïýóå íá ôïõ äþóåé êáíåßò êé áõôüí ôïí ðïëý óýíôïìï, áëëÜ ðåñéåêôéêü: Ýìöïâï ïí ðïõ äåí êïõñÜæåôáé íá åëðßæåé. Ãéáôß óå ïðïéáäÞðïôå çëéêßá êáé áí âñßóêåôáé, üðïéá êáé áí åßíáé ç éäéïóõãêñáóßá ôïõ êáé ç áãùãÞ ôïõ - ï Üíèñùðïò öïâÜôáé. Êáé ôáõôü÷ñïíá åëðßæåé. ÖïâÜôáé ôá ðÜíôá. Áðü ôá öõóéêÜ áðñüïðôá: ôç öùôéÜ, ôçí êáôáéãßäá, ôï óåéóìü, êáé ôá öõóéêÜ áíáðüöåõêôá : ôçí áññþóôéá, ôá ãåñÜìáôá, ôï èÜíáôï, Ýùò ôá êïéíùíéêÜ äåéíÜ, ôá Üëëï ôüóï áðñüïðôá êáé áíáðüöåõêôá: ôïí ðáñáìåñéóìü êáé ôç öôþ÷åéá, ôçí êëïðÞ êáé ôç äïëïöïíßá, ôï öèüíï êáé ôéò äéþîåéò. Åíôïýôïéò äåí ôïí åãêáôáëåßðåé ðïôÝ ç åëðßäá üôé èá âñåèåß ôñüðïò, Ýóôù êáé ôçí ôåëåõôáßá óôéãìÞ, íá äéáöýãåé ôïí êßíäõíï êáé, áí ü÷é íá óùèåß áðü ôï ìïéñáßï, ôïõëÜ÷éóôï íá ìáëáêþóåé ôá ðëÞãìáôá ôïõ. (Å. Ðáðáíïýôóïò, Ôï äßêáéï ôçò ðõãìÞò, ü.ð., ó. 94-95)

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

(Ó. ÐáíôáæÞò, ðåñ. Åðßêáéñá, ô. 387, ó. 64)

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

óç, ôï èÝáôñï, ï ìïõóéêüò äßóêïò êôë. Ç ðñþôç åðéôåëåß Ýñãï ìÜëëïí ñïõôßíáò, áóêåß ðåñéïñéóìÝíç Þ ðñïäéáãñáììÝíç åðßäñáóç êáé áíáäåß÷íåôáé ìå ìåèïäïëïãßá óïâáñÞ êáé ðáñáäïóéáêÞ. Ç äåýôåñç, üìùò, ðïõ èá ìðïñïýóáìå íá ôçí ïíïìÜóïõìå "ðåñéóôáóéáêÞ", Ý÷åé áðåñéüñéóôåò êáé áðñüâëåðôåò åðéäñÜóåéò, åßíáé äõíáìéêÞ êáé Üìåóç, åðçñåÜæåé áðïöáóéóôéêÜ ôéò éäÝåò, ôá áéóèÞìáôá, ôá ãïýóôá êáé ôéò áéóèçôéêÝò áíôéëÞøåéò, áëëÜ êáôáîéþíåôáé êáé êáèéåñþíåôáé ìå ôéò íïìïôÝëåéåò ôïõ êáôáíáëùôéêïý ÷áñáêôÞñá ôçò óýã÷ñïíçò êïéíùíéêÞò æùÞò. ÊñéôÞñéï äçëáäÞ äåí åßíáé ðéá ç áîßá, ç óçìáóßá Þ ç ðïéüôçôá ôïõ ïðïéïõäÞðïôå Ýñãïõ ôïõò, áëëÜ ï "íôüñïò", ðïõ ãéá êÜðïéï ëüãï ãßíåôáé ãýñù áðü ôï üíïìÜ ôïõò Þ ãýñù áðü ôçí ðñïóöïñÜ ôïõò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

6. Áéôéïëüãçóç: üôáí ðñïâÜëëïõìå ìéá Þ ðåñéóóüôåñåò Ýííïéåò Þ éäÝåò ùò áéôßá (-åò) ôçò Ýííïéáò Þ ôçò éäÝáò ôçò ðñïçãïýìåíçò ðñüôáóçò, üðùò óôï ðáñÜäåéãìá:

ÐÝñá áðü ïñéóìÝíá åßäç åãêëçìáôéêüôçôáò, óôá ïðïßá õðü ðñïûðïèÝóåéò ïäçãåß ïñéóìÝíá Üôïìá ç ïéêïíïìéêÞ áíÝ÷åéá, ç âßá óôá ãÞðåäá êáé óôïõò ÷þñïõò ãýñù áðü áõôÜ åßíáé áíáìöéóâÞôçôá ìéá ìïñöÞ åêôüíùóçò, ðïõ õðåñâáßíåé êáôÜ ðïëý ôá üñéá ôïõ áðïäåêôïý. Êáé áõôü ãéáôß áíÝêáèåí ôá ãÞðåäá Þôáí ÷þñïò åêôüíùóçò ôùí áðùèçìÝíùí ôùí åñãáæüìåíùí üëùí ôùí êïéíùíéêþí ôÜîåùí, åêôüíùóçò ðïõ Þôáí áíáãêáßï áíôéóôÜèìéóìá ìéáò êïðéáóôéêÞò åâäïìÜäáò. Ôï ðÝñáóìá, üìùò, áðü ôçí áðëÞ åêôüíùóç óôç âßá äåß÷íåé üôé ï ÷þñïò ôïõ ãçðÝäïõ áîéïëïãåßôáé êáé âéþíåôáé áðü ïñéóìÝíá Üôïìá åíôåëþò äéáöïñåôéêÜ áð' ü,ôé áðü ôç óõíôñéðôéêÞ ðëåéïøçößá ôùí öéëÜèëùí. Ï ëüãïò ßóùò ðñÝðåé íá áíáæçôçèåß êáé óôçí õðåñâïëéêÞ, êáôÜ êÜðïéïí ôñüðï, ðñïâïëÞ êáé ðñïþèçóç ôïõ ðïäïóöáßñïõ áðü ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò. (È. Ç. Ãéáííüðïõëïò, áðü Ôá ÍÝá)

7. ÓõíÝðåéåò: üôáí ðñïâÜëëïõìå ìéá Ýííïéá Þ éäÝá ùò áðïôÝëåóìá ôçò Ýííïéáò Þ ôçò éäÝáò ôçò ðñïçãïýìåíçò ðñüôáóçò, üðùò óõìâáßíåé óôï ðáñÜäåéãìá:

Áðü ôç ñáäéåíåñãü ìüëõíóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò ï Üíèñùðïò äçìéïõñãåß, ìå ôïí êáéñü, ìéá óåéñÜ ñáäéåíåñãþí ðçãþí óôï åóùôåñéêü ôïõ ïñãáíéóìïý ôïõ êáé ìÜëéóôá ðçãþí “åíôïðéóìÝíùí” óå åõðáèÞ óçìåßá, ðïõ ôïí âïìâáñäßæïõí êõñéïëåêôéêþò ìå éó÷õñÝò áêôéíïâïëßåò ü÷é ðéá åê ôùí Ýîù áëëÜ åê ôùí Ýóù, ÷ùñßò êáìéÜ äõíáôüôçôá ðñïóôáóßáò. Áõôü ïöåßëåôáé óôçí ôÜóç ôïõ ïñãáíéóìïý íá óõãêåíôñþíåé ïñéóìÝíá óôïé÷åßá (ñáäéåíåñãÜ Þ ü÷é) óå ïñéóìÝíá êýôôáñá êáé óå ïñéóìÝíïõò éóôïýò. Ôï Üìåóï áðïôÝëåóìá ôçò óõãêÝíôñùóçò áõôÞò åßíáé íá ðñïêáëïýíôáé ðñïóâïëÝò óôï ìõåëü ôùí ïóôþí, íåõñþóåéò, íåïðëÜóìáôá êôë.

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

(Ä. ÊñÝìïò, áðü Ôï ÂÞìá)

8. Áíáëïãßá: üôáí ðáñïìïéÜæïõìå ìéá éäÝá ôçò ðñïçãïýìåíçò ðñüôáóçò ìå êÜôé áíÜëïãï Þ üôáí ÷ñçóéìïðïéïýìå ìåôáöïñÜ, üðùò ãßíåôáé öáíåñü óôï åîÞò ðáñÜäåéãìá:

Åßóáé Ýíá öýëëï óôï ìÝãá äÝíôñï ôçò ñÜôóáò. Íá íéþèåéò ôï ÷þìá í' áíåâáßíåé áðü ôéò óêïôåéíÝò ñßæåò êáé íá áðëïêáìéÝôáé óôá êëáñéÜ êáé óôá öýëëá. Ðïéïò åßíáé ï óêïðüò óïõ; Íá ìÜ÷åóáé íá ðéáóôåßò óôÝñåá áðü ôï êëáñß êé åßôå óáí öýëëï åßôå óáí áíèüò åßôå óáí êáñðüò, íá óáëåýåé ìÝóá óïõ, í' áíáíåþíåôáé êáé í' áíáðíÝåé ïëÜêåñï ôï äÝíôñï. Ôï ðñþôï óïõ ÷ñÝïò, å÷ôåëþíôáò ôç èçôåßá óïõ óôç ñÜôóá åßíáé íá íéþóåéò ìÝóá óïõ üëïõò ôïõò ðñïãüíïõò. Ôï äåýôåñï, íá öùôßóåéò ôçí ïñìÞ ôïõò êáé íá óõíå÷ßóåéò ôï Ýñãï ôïõò. Ôï ôñßôï óïõ ÷ñÝïò, íá ðáñáäþóåéò óôï ãéï ôç ìåãÜëç åíôïëÞ íá óå îåðåñÜóåé. (Í. ÊáæáíôæÜêçò)

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

Åßíáé ãíùóôü, üìùò, üôé ôçí ðíåõìáôéêÞ ðáñÜäïóç, ôçí Ðáéäåßá -ü÷é ôçí åêðáßäåõóç- åíüò Ýèíïõò ôç äçìéïõñãåß ç áêáôÜðáõóôç ìåëÝôç, ìå ôçí ïðïßá áíáíåþíïíôáé ôá ðáñáäïìÝíá ðíåõìáôéêÜ êåöÜëáéá, åíóùìáôþíïíôáé óôïí êïñìü ôïõ ðáñüíôïò êáé ìå íÝá æùÞ êáé ôñüðï êÜèå öïñÜ ðñáãìáôþíïíôáé. Ìüíï ôüôå ìðïñïýìå íá ìéëïýìå ãéá ðíåõìáôéêÞ ðáñÜäïóç, ãéá ðíåõìáôéêÞ æùÞ. ¼ôáí õðÜñ÷åé áßóèçóç üôé óõíå÷ßæåéò ôï Ýñãï ðïõ óïõ ðáñÝäùóáí ïé ðáôÝñåò, üôáí áéóèÜíåóáé äåìÝíïò ì' áõôü êáé Ýñ÷åóáé ìå ôç óåéñÜ óïõ íá ôï æÞóåéò êáé óõ, íá ôï óõæçôÞóåéò êáé íá ôï äïõëÝøåéò ìå ôéò äéêÝò óïõ äõíÜìåéò. ÔÝôïéá ðïñåßá ïäçãåß óôç äçìéïõñãßá ðñáãìáôéêïý ðïëéôéóìïý, ðñáãìáôéêïý ðíåõìáôéêïý âßïõ. ¼ëïé ïé ìåãÜëïé ðïëéôéóìïß, üðùò äéäÜóêåé ç éóôïñßá, åßíáé èåìåëéùìÝíïé áðÜíù óå ðëïýóéá êáé æùíôáíÞ ðáñÜäïóç, ôçí ïðïßá êÜèå ãåíåÜ, óõíå÷ßæïíôáò ôçí, ôçí áíáíÝùíå êáé ôçí ðëïýôéæå.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

9. ÓõìðåñÜóìáôá: üôáí ìéá ðñüôáóç áðïôåëåß ôï ãåíéêü Þ Ýíá ìåñéêü óõìðÝñáóìá ðñïçãïýìåíùí ðñïôÜóåùí, üðùò äçëþíåôáé óôï ðáñáêÜôù ðáñÜäåéãìá:

Ìå öáíåñÞ äõóðéóôßá áíôéìåôùðßæïõí ïñéóìÝíïé Üíèñùðïé óôéò ìÝñåò ìáò ôçí åõôõ÷ßá. ¼÷é ôüóï ãéáôß åßíáé ç ðéï öèáñìÝíç ëÝîç ôçò æùÞò ìáò, üóï ãéáôß óðÜíéá áéóèáíüìáóôå ðùò ìðïñïýìå ì' áõôÞ íá ÷áñáêôçñßóïõìå ôçí êáôÜóôáóç ìáò êáé ôç èÝóç ìáò ìÝóá óôïí êüóìï. ¼óï ïéêåßá ìáò ãßíåôáé ùò ëÝîç ç åõôõ÷ßá, üóï ðåñéóóüôåñï óõãêåíôñþíåé, ùò êýñéïò óôü÷ïò, üëïõò ôïõò óôåíáãìïýò êáé ôéò ðñïóäïêßåò ôçò ýðáñîÞò ìáò, ôüóï öåõãáëÝá ìáò öáßíåôáé ùò ðñáãìáôéêüôçôá. Êé áí åßíáé áñêåôïß åêåßíïé ðïõ ïìïëïãïýí üôé Ýæçóáí ðïëëÝò óôéãìÝò åõôõ÷ßáò, óðÜíéá èá óõíáíôÞóåéò áíèñþðïõò ðïõ èá âåâáéþóïõí üôé ç åõôõ÷ßá Ý÷åé ðáãéùèåß óôç æùÞ ôïõò. ÌÝóá óå ìéá ôÝôïéá áóÜöåéá, ðþò èá ìðïñïýóáìå íá ïñßóïõìå ôçí åõôõ÷ßá; - Ùò ìéá êáôÜóôáóç ðïõ êáôáëýåé ôï öüâï, ôçí åðßìïíç êáé âáóáíéóôéêÞ áíÜãêç, ôç ìïíáîéÜ, ôï Üã÷ïò, ðïõ öÝñíåé ôçí ðëÞñùóç êáé ôç ãáëÞíç óôçí áíèñþðéíç êáñäéÜ, ðïõ äçìéïõñãåß óôç æùÞ ìéá æçëåõôÞ éóïññïðßá. Åíþ, ëïéðüí, ç åõôõ÷ßá åßíáé Ýíá ãåãïíüò ðíåõìáôéêü, ìéá êáôÜóôáóç øõ÷Þò, ïé ðåñéóóüôåñïé Üíèñùðïé ðéóôåýïõí ðùò ãåííéÝôáé áðü ïñéóìÝíïõò åîùôåñéêïýò, áíôéêåéìåíéêïýò ðáñÜãïíôåò. ¼ôáí, ëüãïõ ÷Üñç, åßóáé ãåñüò êáé ÷ïñôÜôïò, üôáí åßóáé êáëïíôõìÝíïò êé Ý÷åéò ôï óðßôé óïõ, üôáí ôñéãýñù óïõ âñßóêïíôáé åêåßíïé ðïõ áãáðÜò êáé ðïõ êé åêåßíïé ó' áôåíßæïõí ìå áãÜðç, üôáí ç ðïñåßá ôçò æùÞò óïõ ìÝóá óôï ìÝëëïí äå óå ôñïìÜæåé, äå óå áíçóõ÷åß, ãéáôß óïõ öáßíåôáé óßãïõñç êé åîáóöáëéóìÝíç, ôüôå, êáôÜ ôçí êïéíÞ áíôßëçøç, ðñÝðåé íá åßóáé åõôõ÷éóìÝíïò. ÄçëáäÞ, ç åõôõ÷ßá äåí åßíáé ðáñÜ ç ðëÞñùóç ôùí âáóáíéóôéêþí óïõ áíáãêþí, åêåßíùí ðïõ ç ýðáñîç ôïõò äå ó' áöÞíåé íá ÷áñåßò ôçí åëåõèåñßá óïõ. (Ê. Ôóéñüðïõëïò, Äïêßìéá åõèýíçò, ÁèÞíá 1969, ó. 119-120)

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

10. Åñþôçóç - ÁðÜíôçóç: üôáí èÝôïõìå åñþôçìá ðïõ ðñïêýðôåé åýëïãá áðü ìéá ðñïçãïýìåíç éäÝá, Þ üôáí áðáíôïýìå óå åñþôçóç ðïõ èÝóáìå, üðùò óôï ðáñÜäåéãìá:

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

(Â. ÔáôÜêçò, Ç öùíÞ ôùí ðáôÝñùí, óôï, Ç ðïñåßá ôïõ áíèñþðïõ, Åêäüóåéò ôùí Ößëùí)

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

11. Áîéïëüãçóç: üôáí ç åðüìåíç ðñüôáóç áîéïëïãåß-åêöñÜæåé êñßóç èåôéêÞ Þ áñíçôéêÞ- ãéá ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò ðñïçãïýìåíçò, üðùò äçëþíåôáé óôï áêüëïõèï ðáñÜäåéãìá, ðïõ ôï ýöïò ôïõ åßíáé áñêåôÜ åéñùíéêü: Óôïí êáéñü ìáò åðéêñáôåß ç ðåðïßèçóç ðùò ôï ðéï ãåñü èåìÝëéï ôçò åéñÞíçò èá Þôáí ç êáèïëéêÞ åõçìåñßá. Ôïõ êÜêïõ èá Ýøá÷íå êáíÝíáò ãéá éóôïñéêÝò ìáñôõñßåò ðùò êáíïíéêÜ ïé ðëïýóéïé õðÞñîáí åéñçíéêüôåñïé áð' ôïõò öôù÷ïýò, áëëÜ êáé ðÜëé ìðïñåß íá õðïóôçñé÷ôåß ðùò áõôïß äåí áéóèÜíèçêáí áóöáëåßò áðÝíáíôé óôïõò öôù÷ïýò, ðùò ç åðéèåôéêüôçôÜ ôïõò ðÞãáæå áðü ôï öüâï êáé ðùò ç êáôÜóôáóç èá Þôáí ïëüôåëá äéáöïñåôéêÞ áí üëïé Þôáí ðëïýóéïé. Ãéáôß íá êçñýîåé ðüëåìï ï ðëïýóéïò; Äåí Ý÷åé íá êåñäßóåé ôßðïôá. Ðéï öõóéêü äåí åßíáé íá ðñïóöåýãïõí ó' áõôüí ïé öôù÷ïß, åêåßíïé ðïõ ãßíïíôáé áíôéêåßìåíï åêìåôÜëëåõóçò, ïé êáôáðéåóìÝíïé, áöïý äåí Ý÷ïõí íá ÷Üóïõí ðáñÜ ôá äåóìÜ ôïõò; Ï äñüìïò ôçò åéñÞíçò, õðïóôçñßæåôáé, åßíáé ï äñüìïò ôïõ ðëïýôïõ. ÁõôÞ ç ðåðïßèçóç ðïõ åðéêñáôåß óôïí êáéñü ìáò áóêåß ìéá ó÷åäüí áêáôáìÜ÷çôç Ýëîç. Êé áóêåß ìéá Ýëîç äéðëÞ, ãéáôß áðïöåýãåéò åíôåëþò ôï üëï æÞôçìá ôçò çèéêÞò: äåí åßíáé áíÜãêç íá áðáñíçèåßò Þ íá èõóéÜóåéò ôï ðáñáìéêñü. (Å. Ö. ÓïõìÜ÷åñ, Ôï ìéêñü åßíáé üìïñöï)

12. ÉóôïñéêÞ áíáöïñÜ: üôáí áíáöåñüìáóôå óôï ðáñåëèüí Þ óôçí ðñïúóôïñßá êÜðïéáò Ýííïéáò, éäÝáò Þ åíüò öáéíïìÝíïõ, üðùò ãßíåôáé öáíåñü óôï áêüëïõèï ðáñÜäåéãìá:

Ç ÌåãÜëç Õðüó÷åóç ôçò ×ùñßò ¼ñéá Ðñïüäïõ -ç õðüó÷åóç ôçò êõñéáñ÷ßáò ðÜíù óôç öýóç, ôçò õëéêÞò áöèïíßáò, ôçò áðÝñáíôçò åõôõ÷ßáò ãéá üóï ôï äõíáôü ìåãáëýôåñï áñéèìü áíèñþðùí êáé ôçò áíåìðüäéóôçò ðñïóùðéêÞò åëåõèåñßáò- óõíôçñïýóå ôéò åëðßäåò êáé ôçí ðßóôç ïëüêëçñùí ãåíåþí áðü ôçí áñ÷Þ ôçò âéïìç÷áíéêÞò åðï÷Þò. Ôï óßãïõñï åßíáé üôé ï ðïëéôéóìüò ìáò Üñ÷éóå áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ïé Üíèñùðïé áðüêôçóáí êÜðïéïí Ýëåã÷ï ðÜíù óôç öýóç. Áõôüò ï Ýëåã÷ïò. üìùò, ðáñÝìåéíå ðåñéïñéóìÝíïò ùò ôçí áñ÷Þ ôçò âéïìç÷áíéêÞò åðï÷Þò. Ìðáßíïíôáò óôç âéïìç÷áíéêÞ åðï÷Þ -ðïõ Üñ÷éóå ìå ôçí õðïêáôÜóôáóç ôçò æùéêÞò êáé ôçò áíèñþðéíçò åíÝñãåéáò ìå ìç÷áíéêÞ êáé áñãüôåñá ðõñçíéêÞ åíÝñãåéá êáé Ýöôáóå ìÝ÷ñé ôçí õðïêáôÜóôáóç ôïõ áíèñþðéíïõ ìõáëïý ìå çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò- áðïêôÞóáìå ôç âåâáéüôçôá üôé âñéóêüìáóôå óôï äñüìï ôçò áðåñéüñéóôçò ðáñáãùãÞò êáé óõíåðþò ôçò áðåñéüñéóôçò êáôáíÜëùóçò. Áêüìá ðéóôåýáìå üôé ç ôå÷íéêÞ ìÜò Ýêáíå ðáíôïäýíáìïõò êáé ç åðéóôÞìç ðáíôïãíþóôåò. Âñéóêüìáóôå óôï äñüìï ðïõ èá ìáò Ýêáíå èåïýò, áíþôåñá üíôá ðïõ èá ìðïñïýóáí íá äçìéïõñãÞóïõí Ýíá äåýôåñï óýìðáí, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï öõóéêü êüóìï ìïíÜ÷á óáí äïìéêü õëéêü ãéá ôçí êáéíïýñéá ìáò äçìéïõñãßá. Ïé Üíèñùðïé Üñ÷éóáí ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñï íá äïêéìÜæïõí ìéá íÝá áßóèçóç åëåõèåñßáò. ¸ãéíáí êýñéïé ôçò æùÞò ôïõò. Ïé öåïõäáñ÷éêÝò áëõóßäåò åß÷áí ðéá óðÜóåé êáé ï êáèÝíáò ìðïñïýóå íá åêðëçñþóåé êÜèå ôïõ åðéèõìßá, åëåýèåñïò áðü êÜèå åßäïõò äåóìÜ. ¹ ôïõëÜ÷éóôï Ýôóé íüìéæáí ïé Üíèñùðïé. (¸ñé÷ Öñïì, Íá Ý÷åéò Þ íá åßóáé, ÁèÞíá 1978, ó. 13-14)

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

(Ì. Ðëùñßôçò, áðü Ôï ÂÞìá)

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

ÅðéëïãéêÜ, áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ïé ëïãéêÝò ó÷Ýóåéò ïñãÜíùóçò ôïõ äéáãñÜììáôïò ôçò Ýêèåóçò, ôùí ðáñáãñÜöùí êáé ôùí åðé÷åéñçìÜôùí åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôçí êáôï÷ýñùóç ôùí üóùí ãñÜöïõìå, ãéá ôçí åîáóöÜëéóç ôçò åíüôçôáò êáé ôçò áëëçëïõ÷ßáò, ãåíéêÜ ãéá ôçí åðéôõ÷çìÝíç ðñáãìÜôåõóç åíüò èÝìáôïò, ãéá ôï ïðïßï áðáéôåßôáé äïêéìéáêÞ ãñáöÞ (ïñãÜíùóç, ýöïò, ëåîéëüãéï). Áõôü, üìùò, äå óçìáßíåé ðùò ÷Üíåôáé ôï ðñïóùðéêü ýöïò Þ ï ôñüðïò ãñáøßìáôïò. Ïýôå êáé ðñïäéêÜæåé ôçí åíäå÷üìåíç éäéáéôåñüôçôá ôïõ ôñüðïõ áíôéìåôþðéóçò åíüò ðñïâëÞìáôïò ðïõ äßíåôáé ãéá áíÜðôõîç. ÐñïóöÝñåé áíôßèåôá ôçí ïîýíïéá êáé ôçí åôïéìüôçôá ãéá ôçí åðéôõ÷çìÝíç áíôéìåôþðéóç ïðïéùíäÞðïôå äõóêïëéþí.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Ï ðíåõìáôéêüò Üíèñùðïò äåí åîáíôëåß ôï ÷ñÝïò ôïõ, üôáí ðåñéïñßæåôáé óôç óôåíÜ “ðíåõìáôéêÞ” ôïõ áðïóôïëÞ. ÐáñÜëëçëá ì' áõôÞí, åðÜëëçëá ì' áõôÞí, õðÜñ÷åé êáé ç êïéíùíéêÞ ôïõ áðïóôïëÞ. Êé ç äåýôåñç åßíáé, ôï ëéãüôåñï, åîßóïõ óçìáíôéêÞ ìå ôçí ðñþôç. Ðíåõìáôéêüò Üíèñùðïò, ðïõ ðéóôåýåé ðùò åßíáé “åðáñêÞò êáè' åáõôüí”, åßíáé óôåßñïò åãùéóôÞò êáé Üãïíïò ïìöáëïóêüðïò. Ï áëçèéíüò ðíåõìáôéêüò Üíèñùðïò ü÷é ìüíï óôï÷Üæåôáé ãéá ôïí åáõôü ôïõ êáé ôïõò Üëëïõò, ìá êáé êÜôé ðåñéóóüôåñï: äñá ãéá ôïõò Üëëïõò. ¼óï óïöüò, üóï “åõëïãçìÝíïò” êé áí åßíáé, Üìá ðáñáìÝíåé áäñáíÞò, êáôáíôÜ Ü÷ñçóôïò. Ó' áõôüí ðñïðÜíôùí åöáñìüæåôáé ôï ðåñéëÜëçôï ôïõ ËÜéìðíéôò: “¼,ôé äå äñá.äåí õðÜñ÷åé”.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

13. ÎÝíç ãíþìç: üôáí ðñïóèÝôïõìå óôçí ðñïçãïýìåíç áíÜëõóç Ýíá ñçôü, ìéá ðáñïéìßá Þ ôçí Üðïøç Üëëïõ óõããñáöÝá, Ýôóé þóôå íá áíáðôýóóåôáé ðåñéóóüôåñï ç áíÜëõóç Þ üôáí åðéêáëïýìáóôå ìéá îÝíç ãíþìç ðïõ åðéâåâáéþíåé ôéò áðüøåéò ìáò, üðùò óôï ðáñÜäåéãìá:

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ III. H óõããñáöÞ óôï êáèáñü êáé ï ôåëéêüò Ýëåã÷ïò ôïõ ãñáðôïý

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Óçìåßá Üîéá ðñïóï÷Þò êáôÜ ôç óõããñáöÞ óôï êáèáñü

¸ãéíå, íïìßæïõìå, öáíåñü áðü üëá ôá ðáñáðÜíù ðùò ç Ýêèåóç -äïêßìéï èá ðñÝðåé ðåñéóóüôåñï íá ìïéÜæåé ìå ôçí áðüäåéîç ìáèçìáôéêïý èåùñÞìáôïò, ðáñÜ ìå êåßìåíï ëïãïôå÷íßáò, ÷ùñßò áõôü íá óçìáßíåé ðùò áðáãïñåýåôáé äéá ñïðÜëïõ ç ëõñéêÞ Ýêöñáóç óõíáéóèçìÜôùí êáé éäåþí óå ïñéóìÝíá óçìåßá êáé óå ðåñéïñéóìÝíç êëßìáêá: ç ÷ñÞóç ôïõ ëüãïõ åßíáé ãåíéêüôåñá èÝìá ôçò ðáéäåßáò, ôçò Ýìðíåõóçò êáé ôïõ åéäéêïý óôü÷ïõ ðïõ èÝôåé ï ìáèçôÞò-åîåôáæüìÝíïò óå êÜèå åêèåóéáêü êåßìåíï. Åßíáé, üìùò, ãåíéêÜ áðïäåêôü üôé äåí ðñÝðåé íá êáôáôñÝ÷åôáé áðü ôçí Ýììïíç éäÝá ôçò ùñáéïëïãßáò êáé ôïõ ëïãïôå÷íéóìïý, áëëÜ íá îÝñåé ðùò ôï êåßìåíï ôïõ èá êåñäßóåé ðåñéóóüôåñï ìå ôç óáöÞíåéá, ôçí áðëüôçôá, ôç öõóéêüôçôá, ôçí åéëéêñßíåéá, ôçí áìåóüôçôá êáé ôï óôñùôü ëüãï. Åðßóçò, ïöåßëåé óå êÜèå óôéãìÞ íá Ý÷åé ôçí áìöéâïëßá ðùò áõôü ðïõ ó' åêåßíïí ìðïñåß íá öáßíåôáé óáöÝò, ßóùò äåí åßíáé êáé ôüóï óáöÝò ó' åêåßíïí ðïõ èá ôï äéáâÜóåé. ¸ôóé, åßíáé áíáãêáßï: íá ãñÜöåé åõáíÜãíùóôá, áí ü÷é êáëáßóèçôá, íá ïñãáíþíåé åõêñéíþò ôéò ðáñáãñÜöïõò, íá óõíôÜóóåé ëÝîåéò, öñÜóåéò, ðñïôÜóåéò, êáôÜ ôñüðï ðïõ íá äßíåé Ýìöáóç óôá óôïé÷åßá ðïõ ðñÝðåé, íá åðåíäýåé ôéò Ýííïéåò êáé ôéò éäÝåò ôïõ ìå ëåêôéêü ðïõ íá åêöñÜæåé åðáêñéâþò, ìå óáöÞíåéá êáé êáèáñüôçôá ôéò óêÝøåéò ôïõ, íá äéáôçñåß ôï ðñïóùðéêü ôïõ ýöïò ãñáöÞò, öõóéêü êáé áâßáóôï, ÷ùñßò ìéìÞóåéò êáé áðïóôçèßóåéò. Ãé’ áõôü, áîßæåé íá ðñïóå÷èïýí êáé ôá ðáñáêÜôù, ãéá ìéá åðéôõ÷çìÝíç ãëùóóéêÞ äéáôýðùóç ôùí éäåþí óôçí Ýêèåóç: Áðü ôç ëÝîç óôç öñÜóç/ðñüôáóç: óôï åðßðåäï áõôü ðáñïõóéÜæïíôáé ðñïâëÞìáôá ðïõ áöïñïýí ôç óçìáóéïëüãçóç ôùí ëÝîåùí, ôç óõíôáêôéêÞ èÝóç ôùí ëÝîåùí óôçí ðñüôáóç, ôç ÷ñÞóç åðáõîçìÝíùí ðñïôÜóåùí êáé ôç óýíäåóç ôùí ðñïôÜóåùí ìåôáîý ôïõò. á) Ç åðéëïãÞ ôçò óçìáóßáò ôùí ëÝîåùí åßíáé ùò Ýíá âáèìü äýóêïëç õðüèåóç, áöïý óå êÜèå êåßìåíï ìðïñåß ïé ëÝîåéò íá Ý÷ïõí ÷ñÞóç åßôå êõñéïëåêôéêÞ (ïðüôå ç äéáôýðùóç êåñäßæåé óå áêñßâåéá, êáèáñüôçôá êáé ëéôüôçôá), åßôå ìåôáöïñéêÞ (ïðüôå ç äéáôýðùóç áðïêôÜ áéóèáíôéêüôçáëëçãïñéêÞ (äçôá, ðáñáóôáôéêüôçôá, æùçñüôçôá êáé ãëáöõñüôçôá), åßôå ôÝëïò óõìâïëéêÞ óõìâïëéêÞ-áëëçãïñéêÞ ëáäÞ Ýíôïíá "êùäéêÞ" ÷ñÞóç, ìå áðïôÝëåóìá ï ëüãïò íá ãßíåôáé áéíéãìáôéêüò, ðáñïéìéáêüò, ðáñáâïëéêüò). Ãéá ðáñÜäåéãìá: êõñéïëåêôéêÞ åßíáé ç ÷ñÞóç ôùí ëÝîåùí óôç öñÜóç "ç ôå÷íïëïãßá äéåõêüëõíå ðñáêôéêÜ ôïí Üíèñùðï", ìåôáöïñéêÞ óôç öñÜóç "ç ôå÷íïëïãßá áíáêïýöéóå ôïí Üíèñùðï", åíþ óõìâïëéêÞ åßíáé ç ÷ñÞóç ôùí ëÝîåùí óôç öñÜóç "áíáñùôéÝôáé êáíåßò áí ç ôå÷íïëïãßá åßíáé öùò Þ öùôéÜ óôá ÷Ýñéá ôïõ áíèñþðïõ".

ã) Ç ÷ñÞóç åðáõîçìÝíùí ðñïôÜóåùí ìðïñåß ïñéóìÝíåò öïñÝò íá âáñáßíåé ôï ëüãï, áëëÜ ðïëëÝò öïñÝò ðñïóäßäïõí óôçí Ýêöñáóç ðåñéóóüôåñç äéáýãåéá êáé áêñßâåéá. ÓõãêåêñéìÝíá, ï ðñïóäéïñéóìüò ôùí âáóéêþí üñùí ôçò ðñüôáîçò ìå äåõôåñåýïíôåò óõíôáêôéêïýò üñïõò, ôïõò êÜíåé íá áðïêôïýí éäéáßôåñç Ýíôáóç óôï ëüãï åßôå ìå ïíïìáôéêïýò ðñïóäéïñéóìïýò ðñïóäéïñéóìïýò, ðïõ ÷ñùìáôßæïõí åíôïíüôåñá ôá ïõóéáóôéêÜ, åßôå ìå åðéññçìáôéêïýò ðñïóäéïñéóìïýò ðñïóäéïñéóìïýò, ðïõ ëåðôïëïãïýí ôéò áðï÷ñþóåéò ôùí ñçìÜôùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá: Üëëç Ýíôáóç Ý÷åé ôï õðïêåßìåíï ôçò ðñüôáóçò "ç áìöéâïëßá ïäçãåß óôç ãíþóç" êáé Üëëç óôçí ðñüôáóç "ç êáëüðéóôç êáé åéëéêñéíÞò áìöéâïëßá ïäçãåß óôç ãíþóç". Åðßóçò, Üëëç Ýíôáóç Ý÷åé ôï ñÞìá ôçò ðñüôáóçò "ïé íÝïé ðåñéèùñéïðïéïýíôáé" êáé Üëëç óôçí ðñüôáóç "ïé íÝïé åýêïëá ðåñéèùñéïðïéïýíôáé" êé áêüìç äéáöïñåôéêÞ, áí ðñïóèÝóïõìå üôé "ïé íÝïé åýêïëá ðåñéèùñéïðïéïýíôáé ìåôÜ áðü ìéá Ýíôïíç äéÜøåõóç ôùí åëðßäùí ôïõò". ÃåíéêÜ, ðñÝðåé íá ðïýìå üôé áõôïß ïé ðñïóäéïñéóìïß ëåéôïõñãïýí Üëëïôå åíéó÷õôéêÜ (ð.÷. ôñÝ÷ù áóèìáßíïíôáò) êáé Üëëïôå áðïäõíáìùôéêÜ (ð.÷. êáôáóôñïöÞ ðåñéïñéóìÝíçò êëßìáêáò).

ÓõìðåñáóìáôéêÜ èá ëÝãáìå üôé ç óýíäåóç ôùí ðñïôÜóåùí Þ êáé ôùí ëÝîåùí Þ öñÜóåùí óå ìéá ðñüôáóç ðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï óôçí ðïéüôçôá ôïõ ëüãïõ. Ãåíéêüôåñá, ôï áóýíäåôï ó÷Þìá öïñôþíåé ìå ëÝîåéò ôï ëüãï, ÷áëáñþíïíôáò ôçí ÝíôáóÞ ôïõ, åíþ ç ðáñáôáêôéêÞ óýíäåóç ðñïóèÝôåé ëÝîåéò Þ öñÜóåéò, áõîÜíïíôáò ôçí ÝíôáóÞ ôïõ, éäéáßôåñá óôçí ðåñßðôùóç ôïõ êëéìáêùôïý ó÷Þìáôïò (Þ êñåóÝíôï). ÔÝëïò, ç õðïôáêôéêÞ óýíäåóç ôùí ðñïôÜóåùí, åíþ ðñïóöÝñåé ðïëëÜ ðëåïíåêôÞìáôá óôç äéáöïñïðïßçóç ôùí íïçìÜôùí êáé óôçí áêñéâÞ áðüäïóç ôùí ó÷Ýóåùí ôùí éäåþí (÷ñüíïò, áéôßá, áðïôÝëåóìá, êôë.), ôåëéêÜ öïñôþíåé ôï ëüãï êáé åßíáé ç êýñéá õðåýèõíç ãéá ôéò ìáêñÝò ðåñéüäïõò åíüò êåéìÝíïõ Þ ìéáò ðáñáãñÜöïõ.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Ãéá ðáñÜäåéãìá: Ýìöáóç áðïäßäåôáé ìå ôçí ðñüôáóç "Ç ôå÷íïëïãßá åßíáé áõôÞ ðïõ ïöåßëåé íá ëõôñþóåé ôç öýóç áðü ôá äåéíÜ ðïõ ôçò åðéöýëáîå ï åéêïóôüò áéþíáò", åíþ áíôßèåôá áí áëëÜîåé ç óõíôáêôéêÞ èÝóç ôùí ëÝîåùí ÷Üíåôáé ç áßóèçóç ôçò Ýìöáóçò: "Ïöåßëåé íá ëõôñþóåé ç ôå÷íïëïãßá ôç öýóç áðü ôá äåéíÜ ðïõ...".

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

â) Ç óõíôáêôéêÞ èÝóç ôùí ëÝîåùí óôçí ðñüôáóç åîáñôÜôáé óõíÞèùò áðü ôï ðïý èÝëåé ï óõããñáöÝáò íá ðñïóäþóåé Ýìöáóç. Åßíáé ãåíéêÜ ðáñáäåêôü üôé åìöáôéêÝò èÝóåéò ó' Ýíá "óýíôáãìá" ëÝîåùí åßíáé ç ðñþôç êáé ç ôåëåõôáßá ôåëåõôáßá, åíþ êïéíÝò åßíáé ïé õðüëïéðåò èÝóåéò ìÝóá óôçí ðñüôáóç, õðïóôçñéêôéêÝò åêåßíùí ðïõ óÝñíïõí üëï ôï âÜñïò ôçò Ýìöáóçò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíïõ

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ï ôåëéêüò Ýëåã÷ïò ôïõ ãñáðôïý

Ï ôåëéêüò Ýëåã÷ïò ôïõ ãñáðôïý åßíáé ôüóï áðáñáßôçôïò üóï êáé ç óõããñáöÞ ïëüêëçñçò ôçò Ýêèåóçò. Ìåñéêïß ìáèçôÝò Ý÷ïõí ôçí êáêÞ óõíÞèåéá íá ìçí îáíáäéáâÜæïõí üóá Ý÷ïõí ãñÜøåé, ãéáôß íïìßæïõí ðùò Ýôóé áðáëëÜóóïíôáé üóï ôï äõíáôü ãñçãïñüôåñá áðü ôï êåßìåíü ôïõò êáé áðü ôçí åðá÷èÞ äïêéìáóßá ôçò óõããñáöÞò ôçò Ýêèåóçò. ¸ôóé, üìùò, áí êáé ðåñéìÝíïõí åðéôõ÷çìÝíç áîéïëüãçóç ôïõ ãñáðôïý ôïõò êáé õøçëÞ âáèìïëïãßá, ïõóéáóôéêÜ åãêáôáëåßðïõí ôïí áãþíá ðñéí áðü ôï ôÝëïò ôïõ. Ï ôåëéêüò Ýëåã÷ïò ôïõ êåéìÝíïõ ðñïöõëÜóóåé áðü áâëåøßåò êáé áðü ëÜèç, ðïõ óõ÷íÜ ìðïñåß íá åßíáé ôüóï ïõóéþäç êáé óïâáñÜ, þóôå íá åðçñåÜóïõí áðïöáóéóôéêÜ ôçí üëç âáèìïëüãçóç ôçò Ýêèåóçò Þ ôç ãåíéêÞ åéêüíá ôïõ ãñáðôïý. ÁëëÜ êáé óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ôá óöÜëìáôá åßíáé åðïõóéþäç, åßíáé Üäéêï íá ÷áèïýí ìüñéá áðü åðéðïëáéüôçôá êáé âéáóýíç. Ãé' áõôü êáé ÷ñåéÜæåôáé íá åîïéêïíïìçèåß ÷ñüíïò ëßãï ðñéí áðü ôï ôÝëïò ôçò åîÝôáóçò, þóôå íá áöéåñùèåß óôçí ôåëéêÞ äéüñèùóç ôïõ ãñáðôïý. ÁõôÞ åðéâÜëëåôáé íá ãßíåé óå äýï óôÜäéá. Ôï ðñþôï ðåñéëáìâÜíåé ìéá ðñïóåêôéêÞ áíÜãíùóç áðü ôï ôÝëïò ôïõ êåéìÝíïõ ôçò Ýêèåóçò ðñïò ôçí áñ÷Þ, ìå óêïðü ôç äéüñèùóç ìéêñïëáèþí óôçí ïñèïãñáößá, óôç äéáôýðùóç Þ êáé ôçí áëëáãÞ ôùí ãñáììÜôùí óå óçìåßá ðïõ öáßíïíôáé ìÜëëïí êáêïãñáììÝíá. Ç äéüñèùóç Ýôóé, áñ÷ßæïíôáò áðü ôïí åðßëïãï êáé ðñï÷ùñþíôáò ðñïïäåõôéêÜ áðü ôéò ôåëåõôáßåò ðáñáãñÜöïõò ðñïò ôïí ðñüëïãï, äßíåé ôçí åõêáéñßá íá åðéóçìáíèïýí ðñþôá ôá óöÜëìáôá ðïõ Ýãéíáí ðñïò ôï ôÝëïò ôçò óõããñáöÞò ôçò Ýêèåóçò, áðü Ýëëåéøç ÷ñüíïõ Þ áðü âéáóýíç, ãéáôß óôçí áñ÷Þ ôçò óõããñáöÞò åíüò êåéìÝíïõ ï êáèÝíáò åßíáé ðÜíôïôå ðéï ðñïóåêôéêüò áð' ü,ôé óôç ìÝóç Þ óôï ôÝëïò ôïõ, üôáí ïé óõíÝðåéåò ôçò êïýñáóçò áðü ôçí Ýíôáóç êáé ôçí ðñïóðÜèåéá åßíáé ðëÝïí öáíåñÝò. ÅðéðëÝïí, åßíáé äõíáôüí íá åðéóçìáíèïýí åõêïëüôåñá ôá åêöñáóôéêÜ áôïðÞìáôá, åöüóïí ï ìáèçôÞò åîåôÜæåé ôï êåßìåíï ôïõ ìå ìåãáëýôåñç áíôéêåéìåíéêüôçôá. Ôï äåýôåñï ðåñéëáìâÜíåé ìéá ôåëåõôáßá ðñïóåêôéêÞ áíÜãíùóç áðü ôçí áñ÷Þ ðñïò ôï ôÝëïò ôïõ êåéìÝíïõ, ìå óêïðü ôçí åîÝôáóç ôçò áëëçëïõ÷ßáò, ôçò óõíï÷Þò êáé ôçò åíüôçôáò ôùí éäåþí ôïõ êåéìÝíïõ, þóôå íá âãáßíïõí áâßáóôá ôá åðéìÝñïõò êáé ôï ôåëéêü óõìðÝñáóìá. Ó' áõôü ôï óôÜäéï åßíáé ðñïôéìüôåñï íá áðïìïíþíïíôáé ìå áãêýëåò Þ ðáñåíèÝóåéò (ðïôÝ íá ìçí äéáãñÜöïíôáé ìå XX Þ ìå ìïõôæïýñåò) ôìÞìáôá ôïõ êåéìÝíïõ Þ áðëÝò ðñïôÜóåéò êáé íá áíáôáîéíïìïýíôáé áêüìç êáé ïëüêëçñåò ðáñÜãñáöïé, áí ôåëéêÜ êñéèåß åíôåëþò áðáñáßôçôï, ðáñÜ íá èõóéáóôåß ç åíüôçôá êáé ç áëëçëïõ÷ßá ôùí éäåþí ìðñïóôÜ óôçí "áó÷Þìéá" ìéáò ãñáììÞò Þ åíüò âÝëïõò. Åßíáé ãíùóôü ðùò ï äéáôéèÝìåíïò ÷ñüíïò ãéá ôç óõããñáöÞ ôçò Ýêèåóçò åßíáé ëßãïò, ïé áðáéôÞóåéò áñêåôÝò, ç Ýíôáóç ìåãÜëç, åíþ ç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ôùí ìáèçôþí -åêôüò ôùí åîáéñÝóåùíóßãïõñá Ý÷åé ðåñÜóåé êáé êáëýôåñåò óôéãìÝò. Ïé êáèçãçôÝò-åîåôáóôÝò, üóï êáé áí öáßíïíôáé áðñüóùðïé, üóï êáé áí åßíáé áðñüóéôïé, äåí åßíáé êáèüëïõ áðÜíèñùðïé: ãíùñßæïõí üëåò ôéò äõóêïëßåò ôùí óôéãìþí êáé óõìðÜó÷ïõí ìå ôïõò åîåôáæüìåíïõò ìáèçôÝò. Åêåßíï ðïõ ðåñéìÝíïõí äåí åßíáé ç ôåëåéüôçôá, áëëÜ ìéá öéëüôéìç êáé êáëÞ ðñïóðÜèåéá, ðïõ îÝñåé íá óÝâåôáé êáé ôïí åáõôü ôçò êáé åêåßíïí ðïõ ôçí áðïôéìÜ.

Aναλυτική Θεωρία ∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Μ έ ρ ο ς Γ΄ Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

É . H ðåéèþ - ìÝóá êáé ôñüðïé ðåéèïýò

ÉÉ. Êáôáíïþ ôéò ìïñöÝò ðåéèïýò á. Ç ðåéèþ óôïí åðéóôçìïíéêü ëüãï â. Ç ðåéèþ óôïí ðïëéôéêü ëüãï ã. Ç ðåéèþ óôç äéáöÞìéóç

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá ÉÉÉ ÉÉÉ.. Ôá åßäç ôùí óõëëïãéóìþí

ÉV ÉV.. Èåùñßá ôïõ äïêéìßïõ

V. ¢ëëá ããñáììáôåéáêÜ ñáììáôåéáêÜ åßäç

Ã’ Ëõêåßïõ

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

“ÐÅÉÈÙ”

Ç ðåéèþ - ìÝóá êáé ôñüðïé ðåéèïýò

Ðåéèþ åßíáé ç éêáíüôçôá ôïõ ïìéëçôÞ íá åðéôõã÷Üíåé, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôïõò êáôÜëëçëïõò ôñüðïõò, ôçí õéïèÝôçóç ôçò ÜðïøÞò ôïõ áðü ôïõò óõíïìéëçôÝò - äÝêôåò. Ïé âáóéêïß ôñüðïé ðåéèïýò åßíáé ïé áêüëïõèïé: Ôñüðïé ðåéèïýò: Á . Åðßêëçóç óôç ëïãéêÞ Â . Åðßêëçóç óôï óõíáßóèçìá (ôïõ äÝêôç) Ã . Åðßêëçóç óôï “Þèïò” ôïõ ðïìðïý Ä . Åðßèåóç óôï Þèïò ôïõ áíôéðÜëïõ Å . Åðßêëçóç óôçí áõèåíôßá

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ôé åßíáé ç ðåéèþ;

Åðßêëçóç óôç ëïãéêÞ Åðé÷åéñÞìáôá

ÔåêìÞñéá

Óõëëïãéóìïß

ðáñáäåßãìáôá áõèåíôßåò óôáôéóôéêÜ óôïé÷åßá ãåãïíüôá áëÞèåéåò

Ðñïêåßìåíåò + ÓõìðÝñáóìá

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá É. Êáôáíïþ ôïõò ôñüðïõò ðåéèïýò

Á. Åðßêëçóç óôç ëïãéêÞ: åðéôõã÷Üíåôáé ìå á. åðé÷åéñÞìáôá â. ôåêìÞñéá

óåéñÜ ðñïôÜóåùí Þ êñßóåùí. Îåêéíïýí áðü ôéò ðñïêåßìåíåò (ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò ðñïôÜóåéò ðïõ ÷ñçóéìåýïõí ùò âÜóç ôïõ óõëëïãéóìïý) êáé êáôáëÞãïõí óôï óõìðÝñáóìá óõìðÝñáóìá. ÐáñÜäåéãìá: Ðñïêåßìåíåò: • Ïé åðéìåëåßò ìáèçôÝò ìåëåôïýí óõóôçìáôéêÜ. • Ï Ãéþñãïò ìåëåôÜ óõóôçìáôéêÜ. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Ï Ãéþñãïò åßíáé åðéìåëÞò ìáèçôÞò.

â. Ôé åßíáé ôá ôåêìÞñéá; Ðïéá åßíáé ôá ôåêìÞñéá;

áðïäåéêôéêÜ óôïé÷åßá ðïõ èåìåëéþíïõí, åíéó÷ýïõí ìéá èÝóç êáé ïäçãïýí óôçí åîáãùãÞ óõìðåñÜóìáôïò. ðáñáäåßãìáôá, áõèåíôßåò, óôáôéóôéêÜ óôïé÷åßá, ãåãïíüôá, áëÞèåéåò. ÐáñÜäåéãìá ôåêìçñßùí: “ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß åäþ üôé ç ôåñÜóôéá áýîçóç ôïõ áñéèìïý ôùí öïéôçôþí êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ ´60 åßíáé Üó÷åôç ìå ôçí áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý ðïõ, óýìöùíá ìå ôçí áðïãñáöÞ ôïõ 1971, ìüëéò Ýöôáóå ôï ðïóïóôü 4,53% ìåôáîý ôïõ 1961 êáé ôïõ 1971 (Ýöôáóå üìùò ôï 11% êáôÜ ôçí åðüìåíç äåêáåôßá 1971-1981). ÁíÜìåóá óå ôüóá ñåêüñ ãéáôß ü÷é êáé ìéá ôåëåõôáßá èÝóç: Óýìöùíá ìå ôá óôïé÷åßá ôçò Äéåèíïýò ÔñÜðåæáò, ãýñù óôï 1980 ïé äçìüóéåò äáðÜíåò ãéá ôçí ðáéäåßá ìáò Þôáí ðïëý ëéãüôåñï áðü “ìáæéêÝò” êáé ìüëéò Ýöôáíáí ôï 2,2% ôïõ áêáèÜñéóôïõ åã÷þñéïõ ðñïúüíôïò. Ôï ðïóïóôü áõôü Þôáí ü÷é ìüíï ôï ÷áìçëüôåñï óôçí Åõñþðç, áëëÜ áðü ôá ÷áìçëüôåñá óôïí êüóìï, ÷áñßæïíôáò óôç ÷þñá ìáò ôçí 121ç èÝóç áíÜìåóá óå 133 ÷þñåò ôïõ ðßíáêá ôçò Äéåèíïýò ÔñáðÝæçò, ßóá ßóá ðéï ðÜíù áðü ôçí ÏõãêÜíôá, ôç Íéãçñßá, ôéò Öéëéððßíåò, ôï ÌðáãêëáíôÝò, ôï ÐáêéóôÜí êáé ìåñéêÝò áêüìá [...]” (ó. 25, ó÷ïë. âéâë.) • Ïé ðáñÜãñáöïé 1 êáé 2 áðïôåëïýí ôåêìÞñéá ôùí ðñïâëçìÜôùí ôçò áíþôáôçò ðáéäåßáò êáèþò åßíáé óôáôéóôéêÜ óôïé÷åßá.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ôé åßíáé óõëëïãéóìüò;

óõëëïãéóìüò Þ óåéñÜ óõëëïãéóìþí ãéá ôç óôÞñéîç Þ áðüññéøç ìéáò èÝóçò.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

á. Ôé åßíáé åðé÷åßñçìá;

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá Â. Åðßêëçóç óôï óõíáßóèçìá ôïõ äÝêôç á. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá ðñïóðáèåß íá äéåãåßñåé ï ðïìðüò; â. Ðïéá åßíáé ôá ìÝóá ãéá ôçí åðßêëçóç óõíáéóèçìÜôùí;

áíçóõ÷ßá, áãÜðç, ïñãÞ, áãáíÜêôçóç, ìßóïò, öèüíï, ïßêôï, åõèýíç... ðåñéãñáöÞ, áöÞãçóç, ÷éïýìïñ, åéñùíåßá, óõíáéóèçìáôéêÜ öïñôéóìÝíåò ëÝîåéò, åéêïíïðëáóôéêüò ëüãïò

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá: “ÁõôÜ Ýöåñáí ôçí áêáôÜðáõôç öèïñÜ êáé, ãéá íá èõìçèþ ôá ðéï äéáâüçôá, áõôÜ èÝëçóáí íá ãßíåé ï Ðáñèåíþíáò ìðáñïõôáðïèÞêç êé Ýóôçóáí óôïí áíôéêñéíü ëüöï ôá êáíüíéá ôïõ Ìïñïæßíç Þ ïäÞãçóáí ôçí ðïõñéôáíéêÞ “öéëáíèñùðßá” ôïõ ¸ëãêéí -üðùò ôçí ïíïìÜæïõí ïé áðïëïãçôÝò ôïõ- íá êáôáêñåïõñãÞóåé ôïí Ýêèåôï íáü, ãéá íá “ðñïóôáôÝøåé” óôïí ßóêéï åíüò áíÞëéáãïõ ìïõóåßïõ üóá óðáñÜãìáôá ìðüñåóå íá óçêþóåé.” (ó. 134, § 9, ó÷ïë.âéâë.) • ×ñÞóç åéñùíéêþí ó÷ïëßùí (ð.÷. “öéëáíèñùðßá”) • ÓõíáéóèçìáôéêÜ öïñôéóìÝíåò ëÝîåéò êáé öñÜóåéò (ð.÷. óðáñÜãìáôá, íá êáôáêñåïõñãÞóåé ôïí Ýêèåôï íáü, áíÞëéáãïõ ìïõóåßïõ ...).

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Ã. Åðßêëçóç óôï Þèïò ôïõ ðïìðïý Ðþò ãßíåôáé;

Ï ðïìðüò ìéëþíôáò óå ðñþôï ðñüóùðï ðñüóùðï, åðéêáëåßôáé ôç óôÜóç ôïõ óå ðåñéðôþóåéò ôçò éäéùôéêÞò êáé äçìüóéáò æùÞò. ÐáñÜäåéãìá: “Äåí Ýñ÷ïìáé åíôáýèá ùò áñ÷çãüò íÝïõ êáé åó÷çìáôéóìÝíïõ êüììáôïò. ¸ñ÷ïìáé áðëþò óçìáéïöüñïò íÝùí ðïëéôéêþí éäåþí êáé õðü ôçí óçìáßáí ôáýôçí êáëþ ðÜíôáò åêåßíïõò, ïßôéíåò óõììåñßæïíôáé ôáò éäÝáò ôáýôáò, åìðíÝïíôáé áðü ôïí éåñüí ðüèïí í’ áöéåñþóùóé ðÜóáò ôáò äõíÜìåéò ôçò øõ÷Þò êáé ôïõ óþìáôïò, íá óõíôåëÝóùóéí åéò ôçí åðéôõ÷ßáí ôùí éäåþí ôïýôùí. Ç éèýíïõóá ôçí ðïëéôåßáí ìïõ êåíôñéêÞ áñ÷Þ åßíáé üôé ï ðïëéôéêüò áíÞñ ïöåßëåé íá Ý÷ç ãíþìïíá ðÜóçò áõôïý ðñÜîåùò ôï êïéíüí óõìöÝñïí êáé åéò ôï óõìöÝñïí ôïýôï íá õðïôÜóóç Üíåõ åíäïéáóìïý ôï ôå óõìöÝñïí ôïõ êüììáôïò, åéò ï áíÞêåé, êáé ôï ôùí ìåëþí ôïõ êüììáôïò ôïýôïõ.” (ó. 43, ó÷ïë. âéâë.) • Ï ïìéëçôÞò ÷ñçóéìïðïéåß á ΄´´ ðñüóùðï êáé áíáöÝñåôáé óôçí õðåýèõíç ðïëéôéêÞ ôïõ óôÜóç.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá Ä. Åðßêëçóç óôçí áõèåíôßá Ðþò ãßíåôáé;

Ï ðïìðüò åðéêáëåßôáé ôç èÝóç ìéáò áõèåíôßáò, äçëáäÞ ôçí Üðïøç åíüò áôüìïõ ðïõ äßíåé êýñïò êáé éó÷ý óôç èÝóç ôïõ. Èá ðñÝðåé, âÝâáéá, ç áõèåíôßá ðïõ åðéêáëåßôáé êÜðïéïò íá åßíáé åéäéêÞ ìå ôï ðñïò åîÝôáóç æÞôçìá, ãéá íá Ý÷åé ç ãíþìç ôïõ âáñýôçôá êáé áðïäåéêôéêÞ áîßá.

“Ïé øõ÷ïëüãïé êáé ïé êïéíùíéïëüãïé ðïõ Ý÷ïõí ìåëåôÞóåé ôï öáéíüìåíï, êáôáëÞãïõí óôï óõìðÝñáóìá üôé ï êïìöïñìéóìüò áõôüò, ôÜóç éó÷õñÞ êáé åðßìïíç, ðçãÞ ôïõ Ý÷åé ôçí êïéíùíéêÞ öýóç ôïõ áíèñþðïõ. Æþï êáô’ åîï÷Þí êïéíùíéêü (ï ÁñéóôïôÝëçò ôï ïíïìÜæåé óôç ãëþóóá ôïõ “ðïëéôéêüí”) ï Üíèñùðïò, üôáí Ýñ÷åôáé áíôéìÝôùðïò ìå óçìáíôéêÝò ãéá ôç óõëëïãéêÞ æùÞ “äïîáóßåò ôçò ìÜæáò”, áéóèÜíåôáé æùçñüôåñï åíäéáöÝñïí ãéá ôç óõíôÞñçóç ôùí ëáúêþí åîçãÞóåùí ðïõ êñáôïýí óõìðáãÞ ôçí ïìÜäá, ðáñÜ ãéá ôéò êñéôéêÝò áíáëýóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ôç äéáéñÝóïõí êáé íá ôç äéáëýóïõí. ÓõìöÝñåé ôçí êïéíùíßá íá äßíåôáé áðåñéüñéóôç ðßóôùóç óôéò ðáñáôçñÞóåéò (ôåêìÞñéá, åíäåßîåéò, ìáñôõñßåò) ðïõ åðéâåâáéþíïõí ôéò “ôñÝ÷ïõóåò” éäÝåò êáé áðïêëåßïõí ôéò áíôßèåôÝò ôïõò (Thomas Szasz).” (ó. 116. § 5 ó÷ïë. âéâë.) • Ï óõããñáöÝáò åðéêáëåßôáé ôéò èÝóåéò ôïõ ÁñéóôïôÝëç êáé ôïõ Ôhomas Szasz.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá:

Ðþò ãßíåôáé;

Ìå Üóêçóç êñéôéêÞò óôï ÷áñáêôÞñá, óôéò áðüøåéò êáé óôçí éäéùôéêÞ æùÞ ôïõ áíôéðÜëïõ, ðïõ ìðïñåß íá öôÜóåé ùò ôçí ðñïóùðéêÞ åðßèåóç êáé ôç ëáóðïëïãßá. ÐáñÜäåéãìá: Óõìðïëßôáé, Ãíùñßæåôå ðïßá õðÞñîáí ôá áßôéá ôá ïðïßá ðñïåêÜëåóáí ôçí åîÝãåñóéí ôïõ Áõãïýóôïõ ðáñåëèüíôïò Ýôïõò, åðïìÝíùò äåí Ý÷ù áíÜãêçí íá õðïìíÞóù áõôÜ åéò õìÜò äéÜ ìáêñþí [...] ÊõâÝñíçóéò êáôáíáëßóêïõóá ôï ðëåßóôïí ôçò äñáóôçñéüôçôüò ôçò ïõ÷ß åéò ðñïáãùãÞí ôùí äçìïóßùí óõìöåñüíôùí, áëë’ åéò ôçí éêáíïðïßçóéí, ùò åðß ôá ðïëëÜ áèåìßôùí áîéþóåùí, äé’ ùí äéåíåñãåßôáé ç óõíáëëáãÞ ìåôáîý åêëïãÝùò êáé âïõëåõôïý áö’ åíüò, ìåôáîý âïõëåõôïý êáé ÊõâåñíÞóåùò áö’ åôÝñïõ, Þôéò ÊõâÝñíçóéò äéÜ ôïýôï, ðëçí ôïõ ðñïÝäñïõ áõôÞò, áðåôåëåßôï, ùò åðß ôá ðïëëÜ, ïõ÷ß åê ôùí éêáíùôÜôùí ðñïò åîõðçñÝôçóéí ôïõ äçìïóßïõ óõìöÝñïíôïò, Üëë’ åê ôùí åðéôçäåéïôÜôùí, üðùò åîõðçñåôÞóùóé ôáò áíÜãêáò ôçò óõíáëëáãÞò. Áíôéðïëßôåõóéò åéò ïõäÝí óõíÞèùò Üëëï áðïâëÝðïõóá Þ ôçí êÜëõøéí ôçò Áñ÷Þò, ÷Üñéí ôçò ïðïßáò åèõóéÜæåôï ðïëëÜêéò ðÜóá Üëëç áñ÷Þ êáé êÜèå Üëëï óõìöÝñïí ôïõ ÊñÜôïõò. Íüìïò áðïâÜò éóôüò áñÜ÷íçò, äõíÜìåíïò ìåí íá óõëëáìâÜíç ôïõò áóèåíÝóôåñïõò, áëëÜ êáôáó÷éæüìåíïò èñÜóåùò áðü ðÜíôá éó÷õñüí. [...] (ó. 44, ó÷ïë. âéâë.) • Ãßíåôáé Üóêçóç êñéôéêÞò óôï ÷áñáêôÞñá êáé óôéò ðñÜîåéò ôçò êõâÝñíçóçò.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Å. Åðßèåóç óôï Þèïò ôïõ áíôéðÜëïõ

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

á. Ç ðåéèþ óôïí åðéóôçìïíéêü ëüãï Èåùñçôéêü ðëáßóéï Ï åðéóôçìïíéêüò ëüãïò ðåñéãñÜöåé êáé åñåõíÜ öáéíüìåíá êáé èÝìáôá óõãêåêñéìÝíïõ åðéóôçìïíéêoý ôïìÝá, ôá ïðïßá ïöåßëåé íá åñìçíåýåé êáé íá áðïäåéêíýåé. Óôü÷ïò ôïõ åðéóôçìïíéêïý êåéìÝíïõ åßíáé íá ðñïùèÞóåé ôçí Ýñåõíá êáé êáôÜ óõíÝðåéá ôç ãíþóç, íá èÝóåé íÝá åñùôÞìáôá ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôá éó÷ýïíôá åðéóôçìïíéêÜ äåäïìÝíá.

Ôá êõñéüôåñá ãíùñßóìáôá ôïõ åðéóôçìïíéêïý ëüãïõ åßíáé: • ç ÷ñÞóç åéäéêïý åðéóôçìïíéêïý ëåîéëïãßïõ (ð.÷. ïéêïóýóôçìá). • ðñïóåêôéêÞ ôåêìçñßùóç ìéáò Üðïøçò ìå Ýãêõñá åðéóôçìïíéêÜ äåäïìÝíá. • êñéôéêÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôç âéâëéïãñáößá, åðéäßùîç ôçò áíôéêåéìåíéêüôçôáò. • óáöÞíåéá êáé áêñßâåéá óôç äéáôýðùóç. • áõóôçñÞ ëïãéêÞ ïñãÜíùóç ôïõ êåéìÝíïõ. • ïé áîéïëïãéêÝò êñßóåéò êáé ôá ôåêìÞñéá åßíáé åõäéÜêñéôá. • ï åðéóôçìïíéêüò ëüãïò áðåõèýíåôáé óõíÞèùò óå åîåéäéêåõìÝíï áíáãíùóôéêü êïéíü.

¢óêçóç: Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò ôñüðïõò ðåéèïýò ôçò ðÝìðôçò ðáñáãñÜöïõ ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ áêïëïõèåß êáé íá âñåßôå ôá ìÝóá ìå ôá ïðïßá ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïé ôñüðïé áõôïß. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

Kåßìåíï: “Ç ‘ïéêïëïãéêÞ åðéôõ÷ßá’ ôïõ Homo Sapiens” ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ äåýôåñïõ ìéóïý ôïõ 20ïý áéþíá ï Üíèñùðïò åìöáíßæåôáé ùò ðñùôáãùíéóôÞò ôçò âéü-óöáéñáò, Ýíáò åéóâïëÝáò ï ïðïßïò ëåçëáôåß ôéò ßäéåò ôéò ðçãÝò ôïõ, áðåéëåß ìå åîáöÜíéóç Ýíáí ìåãÜëï áñéèìü Üëëùí åéäþí êáé åðçñåÜæåé ôï êëßìá ôïõ ðëáíÞôç. ÁõôÞ ç “ïéêïëïãéêÞ åðéôõ÷ßá” ôïõ Homo Sapiens, ìå ôçí ïðïßá âÜëèçêå íá ìåôáôñÝøåé ôïí ðëáíÞôç óå äéêÞ ôïõ ïéêïëïãéêÞ ãùíéÜ, ôïí èÝôåé óÞìåñá åíþðéïí ôùí åõèõíþí ôïõ. Ìéá ðñüêëçóç, ç ïðïßá ìÝóá óå áõôÞí ôçí åðéêßíäõíç êáôÜóôáóç ìðïñåß íá ãåííÞóåé ìéá åëðßäá: ìéá åëðßäá ãéá ôçí áíáãÝííçóç ôïõ áíèñùðéóìïý. ÐñáãìáôéêÜ óôá ôÝëç ôïõ 20ïý áéþíá, ãéá ðñþôç öïñÜ óôçí éóôïñßá ôïõ, ôï åßäïò ìáò óõíåéäçôïðïéåß ôï ñüëï ôïõ ùò åêðñïóþðïõ ôïõ ðëáíÞôç, ùò ðáñÜãïíôá ãåùëïãéêïý èá ìðïñïýóå êáíåßò íá ðåé. ÅêôéìÜôáé üôé ôï 40% ôçò åðéöÜíåéáò ôçò Ãçò Ý÷åé ìåôáëëá÷èåß áðü ôïí Üíèñùðï. Ðéï óõãêåêñéìÝíá ç óõãêÝíôñùóç äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá óôçí áôìüóöáéñá Ý÷åé áõîçèåß êáôÜ 30% áðü ôéò áñ÷Ýò ôçò âéïìç÷áíéêÞò åðáíÜóôáóçò. ïé áíèñþðéíåò äñáóôçñéüôçôåò,

AðÜíôçóç: Ï ïìéëçôÞò ðñïêåéìÝíïõ íá ðåßóåé ãéá ôï ìÝãåèïò ôïõ ðñïâëÞìáôïò ôçí åðéóôçìïíéêÞ êïéíüôçôá óôçñßæåé ôá åðé÷åéñÞìáôÜ ôïõ åðéêáëïýìåíïò ôç ëïãéêÞ êáé ôçí áõèåíôßá êáé ÷ñçóéìïðïéåß ùò ìÝóá ðåéèïýò ôï åðé÷åßñçìá êáé ôá ôåêìÞñéá.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

ãåùñãéêÝò êáé âéïìç÷áíéêÝò, óõìâÜëëïõí óôçí áýîçóç ôïõ áæþôïõ óôçí áôìüóöáéñá. ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ãëõêþí íåñþí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôéò áíÜãêåò ôùí áíèñþðùí êáé åéäéêüôåñá ãéá ôç ãåùñãßá. ç âéïðïéêéëüôçôá áðïôåëåß ôï áíôéêåßìåíï ìéáò áðü ôéò ìåãáëýôåñåò êáôáóôñïöÝò óôïí ðëáíÞôç. Ìå ôçí áõîáíüìåíç ìïíïðþëçóç ôùí åéäþí êáé ôùí ðçãþí ôçò âéüóöáéñáò, ìå ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, ðñïêáëïýìå ôçí åîáöÜíéóç ðïëëþí åéäþí. Ðïéá åßíáé ç óçìáóßá ôïõ ãåãïíüôïò áõôïý; Óå áõôÞí ôçí åñþôçóç ìðïñïýìå íá äþóïõìå ôñåéò áðáíôÞóåéò: ìßá ïéêïíïìéêÞ, ìßá ïéêïëïãéêÞ êáé ìßá çèéêÞ. ¼óïí áöïñÜ ôçí ðñþôç, ðñÝðåé íá õðïãñáì- ìßóïõìå üôé ôá åßäç ôá ïðïßá åîáöáíßæïíôáé áíôé- ðñïóùðåýïõí åíäå÷ïìÝíùò óçìáíôéêÝò ðçãÝò ãéá ôï áíèñþðéíï åßäïò, ãéá ôç äéáôñïöÞ ôïõ, ãéá ôá öÜñìáêÜ ôïõ. Áðü ïéêïëïãéêÞ Üðïøç åðéìÝíïõìå êõñßùò óôï ãåãïíüò üôé ç âéïðïéêéëüôçôá áðïôåëåß ôçí áéôßá ôçò åðéôõ÷ßáò ôçò æùÞò ðÜíù óôç Ãç, ìéá åðéôõ÷ßá ðïõ äéáñêåß ðåñßðïõ ôÝóóåñá äéóåêáôïììýñéá ÷ñüíéá. Ïé ïéêïëüãïé Ý÷ïõí õðïãñáììßóåé üôé üóï ðéï ðëïýóéï óå åßäç åßíáé Ýíá ïéêïóýóôçìá ôüóï ðéï óèåíáñÜ áíèßóôáôáé óå ïðïéïíäÞðïôå ðéèáíü åéóâïëÝá, ôüóï ëéãüôåñï åðçñåÜæïíôáé ôá åßäç ôïõ áðü ðáèïãüíïõò ðáñÜãïíôåò, ôüóï ôá÷ýôåñá áðïêáèßóôáôáé ìåôÜ ôçí áôáîßá. Ùóôüóï, ðÝñá áðü ôéò ïéêïíïìéêÝò Þ ôéò ïéêïëïãéêÝò äéáðéóôþóåéò, äåí åßíáé åîßóïõ èåìåëéþäåò íá åðéêáëåóèåß êáíåßò áíÜëïãá åðé÷åéñÞìáôá çèéêÞò; ÖÜëáéíåò, åëÝöáíôåò êáé Üëëá ìåãÜëá æþá áðïôåëïýí ôïõò åðéêåöáëÞò ôçò öýóçò. Ç äéáöýëáîç ôùí åéäþí áõôþí åßíáé ôüóï óçìáíôéêÞ üóï êáé ç åðéâßùóç ôïõ áíèñþðéíïõ ãÝíïõò. Óôçí ïõóßá ç êñßóç åîáöÜíéóçò ôçò âéïðïéêéëüôçôáò, ãéá ôçí ïðïßá åßìáóôå õðåýèõíïé, ìáò áíáãêÜæåé íá åíóôåñíéóôïýìå ðëÝïí ìéá ðåñéóóüôåñï ïéêïëïãéêÞ Üðïøç ãéá ôïí êüóìï óôïí ïðïßï æïýìå, Ýíáí êüóìï áëëçëåîáñôÞóåùí óôéò ïðïßåò åßìáóôå êáé åìåßò áíáìåìåéãìÝíïé, Ýíáí êüóìï ôïõ ïðïßïõ ç éóïññïðßá åîáñôÜôáé áðü åìÜò. [...]Ç óõíåéäçôïðïßçóç ôçò ìÝãéóôçò õðåõèõíüôçôáò, ôçí ïðïßá Ý÷ïõìå áðÝíáíôé óôéò åðåñ÷üìåíåò ãåíéÝò ãéá ôç ëåçëáóßá ôïõ ðëáíÞôç, íïìßæù üôé äßäåé óôïí Üíèñùðï ôçí ðñïïðôéêÞ áíáãÝííçóçò ìÝóù ìéáò ðñïïäåõôéêÞò äçìéïõñãßáò åíüò ðïëéôéóìïý ïéêïëïãéêïý óå üëï ôïí ðëáíÞôç. Ìéá ðñüêëçóç, áëëÜ êáé ìéá åëðßäá ôáõôü÷ñïíá! ÑïìðÝñ Ìðáñü, åöçì. “Ôï ÂÞìá”.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá â. Ç ðåéèþ óôïí ðïëéôéêü ëüãï Èåùñçôéêü ðëáßóéï • Ìå ôïí ðïëéôéêü ëüãï ï ïìéëçôÞò åðéèõìåß, ü÷é ìüíï íá ðåßóåé ôï áêñïáôÞñéï ãéá ôçí ïñèüôçôá ôùí óêÝøåþí ôïõ, áëëÜ íá ôï ðáñáêéíÞóåé óå äñÜóç. Ãéá íá ãßíåé áõôü ðñÝðåé íá ðåéóôåß ï äÝêôçò üôé ôá óõìöÝñïíôÜ ôïõ ôáõôßæïíôáé ìå áõôÜ ôïõ ðïìðïý (ðïëéôéêïý).

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

×áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðïëéôéêïý ëüãïõ Ï ðïëéôéêüò ëüãïò ÷áñáêôçñßæåôáé åêôüò áðü ëïãéêÞ åðé÷åéñçìáôïëïãßá: • êáé áðü êáôÜ÷ñçóç óõíùíýìùí, • âåâáéùôéêÞ Þ äåïíôïëïãéêÞ äéáôýðùóç, • ñçôïñåßá, • óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç.

¼ôáí, üìùò, ï ðïëéôéêüò ÷ñçóéìïðïéåß ëÝîåéò ìå ðïëý ìåãÜëï çèéêü êáé óõíáéóèçìáôéêü âÜñïò, üðùò “Ýèíïò”, “ëáúêÞ êõñéáñ÷ßá”, “ðáñÜäïóç”, ðïõ ðáãéäåýïõí ôïí áêñïáôÞ êáé ôïí ïäçãïýí óôçí Üêñéôç áðïäï÷Þ ôïõò, ôüôå ðñïðáãÜíäá. ìåôáôñÝðåôáé óå ðñïðáãÜíäá

¢óêçóç: Óôï áðüóðáóìá ôïõ ëüãïõ ôçò ðñïÝäñïõ ôçò ÁÈÇÍÁ 2004 íá åíôïðßóåôå ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðïëéôéêïý ëüãïõ.

Kåßìåíï: ÅÈÅËÏÍÔÉÓÌÏÓ - Èá åßìáé êé åãþ åêåß! Åßíáé ïé Üíèñùðïé ôçò äéðëáíÞò ðüñôáò, äåí áíÞêïõí óôçí êáôçãïñßá ôùí êïñõöáßùí áèëçôþí, áëëÜ ÷ùñßò áõôïýò, ïé Ïëõìðéáêïß Áãþíåò èá Þôáí áðëþò ìéá ìåãÜëç áèëçôéêÞ äéïñãÜíùóç ÷ùñßò ôï ðíåõìáôéêü êáé óõìâïëéêü ðåñéå÷üìåíï ðïõ ðñïóäßäåé äéåèíÞ áêôéíïâïëßá. Ï ëüãïò ãéá ôïõò Ïëõìðéáêïýò åèåëïíôÝò, ïé ïðïßïé ðáßæïõí êáèïñéóôéêü ñüëï óôçí åðéôõ÷ßá áõôÞò ôçò ðïëõóÞìáíôçò ãéïñôÞò ôïõ áèëçôéóìïý êáé ôïõ ðïëéôéóìïý. Ç ÅëëÜäá ÷ñåéÜæåôáé 60.000 åèåëïíôÝò ãéá íá äéåîÜãåé “Ìïíáäéêïýò Áãþíåò ìå áíèñþðéíï ÌÝôñï”. Óôçí ðáñïõóßáóç ôçò åðßóçìçò áßôçóçò åèåëïíôéóìïý, ç êõñßá ÃéÜííá ÁããåëïðïýëïõÄáóêáëÜêç êÜëåóå “üóïõò åìðíÝïíôáé áðü ôï üñáìá ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí” íá âãïýíå ìðñïóôÜ êáé íá áãùíéóôïýí. “Ç åðéôõ÷ßá äåí âñßóêåôáé óôçí áäñÜíåéá êáé ôçí áäéáöïñßá, ïýôå óôçí áðÜèåéá ôïõ “ù÷ áäåñöÝ, Ýêáíá ü,ôé ìðïñïýóá”, ëÝåé ÷áñáêôçñéóôéêÜ ç ðñüåäñïò ôçò ÁÈÇÍÁ 2004. “Ãéáôß ðñÝðåé üëïé ìáò íá îåðåñÜóïõìå ôïõò åáõôïýò ìáò. Ãéáôß ðñÝðåé üëïé ìáò íá äþóïõìå ôï êÜôé ðáñáðÜíù. Ãéáôß ç åõèýíç ôçò åðéôõ÷ßáò ôùí Áãþíùí äåí áíÞêåé ìüíï óôçí ðïëéôåßá, ìüíï óôçí ÁÈÇÍÁ 2004, óôïõò äçìüóéïõò Þ éäéùôéêïýò öïñåßò. Ãéáôß ç åõèýíç ôçò åðéôõ÷ßáò áíÞêåé óå üëïõò ìáò óõíïëéêÜ, áëëÜ êáé óå êáèÝíáí ðñïóùðéêÜ. Óå êÜèå ðïëßôç ôçò ÷þñáò”. Ï Ïëõìðéáêüò ÅèåëïíôÞò åßíáé ç øõ÷Þ ôùí Áãþíùí. Åßíáé ï Üíèñùðïò ðïõ óôÝêåôáé äßðëá óå êÜèå áèëçôÞ, åðéóêÝðôç êáé èåáôÞ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ëáìðñÞò áõôÞò ðáãêüóìéáò äéïñãÜíùóçò. Ôï äéêü ôïõ ÷áìüãåëï êáé ôéò äéêÝò ôïõ ïäçãßåò ðåñéìÝíïõí üëïé. Óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôïõ 2004, ãéá êÜèå áèëçôÞ ðïõ ðñïðïíåßôáé ÷ñüíéá ãéá íá öôÜóåé óôïõò Áãþíåò, èá õðÜñ÷ïõí Ýîé åèåëïíôÝò ðïõ ôïõò êÜíïõí ðñáãìáôéêüôçôá. Ôï Ðñüãñáììá Ïëõìðéáêïý Åèåëïíôéóìïý ôçò ÁÈÇÍÁ 2004 Ý÷åé ôçí åõèýíç íá åõáéóèçôïðïéÞóåé, íá ðñïóåëêýóåé, íá åðéëÝîåé êáé íá åêðáéäåýóåé ôïõò ÅèåëïíôÝò ìå ôïõò ïðïßïõò èá óôåëå÷þóåé ôá ðñïãñÜììáôá ôùí Ïëõìðéáêþí êáé Ðáñáïëõìðéáêþí Áãþíùí ôçò ÁèÞíáò ôï 2004. ÐáñÜëëçëá, ôï Ðñüãñáììá Åèåëïíôéóìïý óôÝëíåé ðáãêüóìéï êÜëåóìá óå üëïõò ôïõò ¸ëëçíåò, óå üðïéá ÷þñá êé áí æïýíå, íá ìåôÝ÷ïõí êáé íá ðñïóöÝñïõí óôç ìåãáëýôåñç åéñçíéêÞ ðñüêëçóç ðïõ ãíþñéóå ðïôÝ ç ðáôñßäá ìáò.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá Ç ðÜíäçìç êéíçôïðïßçóç ãéá ôçí åðéôõ÷ßá ôùí Áãþíùí ìðïñåß íá áðïôåëÝóåé ôçí áöåôçñßá ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò äõíáìéêïý åèåëïíôéêïý êéíÞìáôïò óôç ÷þñá ìáò. Äåí åßíáé ëßãïé üìùò áõôïß ðïõ ðéóôåýïõí üôé ôï åèåëïíôéêü êßíçìá õðÜñ÷åé Þäç óôçí ÅëëÜäá. Ç êõñßá Óïößá Ïéêïíïìïðïýëïõ, óõíôáîéïý÷ïò êáé åèåëüíôñéá ç ßäéá, èåùñåß ðùò “áõôü ðïõ ëÝãåôáé, üôé ç ÅëëÜäá äåí Ý÷åé ðáñÜäïóç óôïí åèåëïíôéóìü åßíáé ôï ðéï áíüçôï ðñÜãìá ðïõ Ý÷ù áêïýóåé! Ï ¸ëëçíáò åßíáé áðü ôç öýóç ôïõ åèåëïíôÞò, èÝëåé íá ðñïóöÝñåé, åíäéáöÝñåôáé ãéá ôï äéðëáíü ôïõ, áí äåé üôé êÜðïéïò Ý÷åé ôçí áíÜãêç ôïõ èá ðñïóöÝñåé ôç âïÞèåéÜ ôïõ”.

Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá óôü÷ïò ôçò ðñïÝäñïõ ôïõ ïñãáíéóìïý ÁÈÇÍÁ 2004 åßíáé íá åõáéóèçôïðïéÞóåé ôïõò äÝêôåò, þóôå íá åñãáóôïýí åèåëïíôéêÜ ãéá ôçí åðéôõ÷ßá ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí ôïõ 2004, ðïõ Ý÷åé áíáëÜâåé íá äéïñãáíþóåé ç ÅëëÜäá. ÐñïêåéìÝíïõ, ëïéðüí, íá åðéôý÷åé áõôü ôï óôü÷ï, äßíåé óôï ëüãï ôçò åêåßíá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ èá åðçñåÜóïõí óõíáéóèçìáôéêÜ ôïõò áêñïáôÝò. Ùò ôÝôïéá áíáãíùñßæïõìå: - ôç ÷ñÞóç á’ ðëçèõíôéêïý ðñïóþðïõ ðïõ êÜíåé ôïõò äÝêôåò íá áéóèÜíïíôáé ìÝëç åíüò óõíüëïõ ãéá ôï êáëü ôïõ ïðïßïõ ðñÝðåé üëïé íá ðñïóðáèÞóïõí. - ðëåïíáóìïß êáé óõíþíõìá “.....ôçí áäéáöïñßá, ïýôå ôçí áðÜèåéá.....”, “.....íá îåðåñÜóïõìå ôïõò åáõôïýò ìáò.... íá äþóïõìå ôï êÜôé ðáñáðÜíù......” - âåâáéùôéêÞ, äåïíôïëïãéêÞ äéáôýðùóç “....ðñÝðåé üëïé ìáò íá îåðåñÜóïõìå..../....ç åðéôõ÷ßá äåí áíÞêåé...../.....ç åõèýíç ôçò åðéôõ÷ßáò áíÞêåé....” - ëÝîåéò/öñÜóåéò ìå ìåãÜëï óõíáéóèçìáôéêü êáé çèéêü âÜñïò ð.÷. íá îåðåñÜóïõìå ôïõò åáõôïýò ìáò, ç åõèýíç ôçò åðéôõ÷ßáò

ã. Ç ðåéèþ óôç äéáöÞìéóç Ïñéóìüò: ÄéáöÞìéóç åßíáé ç ìïñöÞ ìéáò ðëçñùìÝíçò äçìüóéáò áíáêïßíùóçò, ðïõ Ý÷åé óêïðü íá ðñïùèÞóåé ôçí ðþëçóç åíüò ðñïúüíôïò Þ ìéáò õðçñåóßáò, íá õðïóôçñßîåé ìéá éäÝá Þ íá ðñïêáëÝóåé ïñéóìÝíá áðïôåëÝóìáôá, ðïõ åðéèõìåß ï äéáöçìéæüìåíïò. (Encyclopedia Britannica) Óýìöùíá ìå ôïí ðáñáðÜíù ïñéóìü, ç äéáöÞìéóç áðïôåëåß ìéá ðñÜîç åðéêïéíùíßáò áíÜìåóá óå Ýíáí ðïìðü (åôáéñåßá, äçìüóéï ïñãáíéóìü Þ éäéùôéêü öïñÝá, ðïëéôéêü êüììá, ...) êáé Ýíáí äÝêôç (ôï êáôáíáëùôéêü êïéíü) ðïõ Ý÷åé ùò óôü÷ï ôçí ðáñáêßíçóç ôïõ äÝêôç íá áãïñÜóåé ôï äéáöçìéæüìåíï ðñïúüí ðñïúüí. Ãéá ôçí åðßôåõîç áõôïý ôïõ óôü÷ïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äéÜöïñåò ìïñöÝò äéáöçìéóôéêþí ìçíõìÜôùí êáé ìÝóùí/ ôå÷íéêþí ðåéèïýò.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁðÜíôçóç:

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Äçìïóßåõóç, åëáöñÜ äéáóêåõáóìÝíç, áðü ôçí åíçìåñùôéêÞ Ýêäïóç ôçò Á.Ì.Å.Ë. Á.Å, “Ìåôñü”.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÉÉÉ. Êáôáíïþ ôá åßäç ôùí óõëëïãéóìþí

Á. Ìå âÜóç ôçí ðïñåßá ôçò óêÝøçò

ÐáñÜäåéãìá: Ðñïêåßìåíåò:

• Ôá ìÝôáëëá åßíáé áíüñãáíá óôïé÷åßá. • Ï ÷ñõóüò åßíáé ìÝôáëëï. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Ï ÷ñõóüò åßíáé áíüñãáíï óôïé÷åßï.

2. Åðáãùãéêüò:

Áðü ìßá åéäéêÞ êáé óõãêåêñéìÝíç èÝóç êáôáëÞãïõìå óå ìßá ãåíéêÞ êáé áöçñçìÝíç. ÐáñÜäåéãìá: Ðñïêåßìåíåò:

• Ç ìçëéÜ, ç á÷ëáäéÜ ... åßíáé ïñãáíéóìïß. • Ç ìçëéÜ, ç á÷ëáäéÜ ... åßíáé öõôÜ. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Ôá öõôÜ åßíáé ïñãáíéóìïß.

* Óå âñá÷õëïãéêïýò åðáãùãéêïýò óõëëïãéóìïýò ôï óõìðÝñáóìá ìðïñåß íá ðñïôÜóóåôáé. ÐáñÜäåéãìá ÐáñÜäåéãìá*:: ÓõìðÝñáóìá: Ï ÃéÜííçò åßíáé áíáîéüðéóôï ðñüóùðï. Ðñïêåßìåíç Ðñïêåßìåíç:: • ÊëÝâåé óôç ìïíüðïëç.

3. Áíáëïãéêüò:

Áðü ìßá åéäéêÞ Üðïøç êáôáëÞãïõìå ðÜëé óå ìéá åéäéêÞ. Ó’áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò ôï óõìðÝñáóìá åßíáé ðéèáíïëïãéêü. ÐáñÜäåéãìá: Ðñïêåßìåíåò:

• Ï ÃéÜííçò åßíáé åõÝîáðôïò, ãé’ áõôü äåí Ý÷åé êáé ößëïõò. • Ï Êþóôáò åßíáé åðßóçò åõÝîáðôïò. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Ï Êþóôáò (ðéèáíüí) íá ìçí Ý÷åé ößëïõò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Áðï ìßá ãåíéêÞ êáé áöçñçìÝíç Üðïøç êáôáëÞãïõìå óå ìßá åéäéêÞ êáé åðéìÝñïõò. Ôá óõìðåñÜóìáôá åßíáé âÝâáéá.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

1. Ðáñáãùãéêüò:

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

Â. Ìå âÜóç ôï åßäïò ôùí ðñïêåßìåíùí ðñïôÜóåùí

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

1. Êáôçãïñéêüò: ¼ôáí ïé ðñïêåßìåíåò åßíáé êáôçãïñéêÝò ðñïôÜóåéò.

ÐáñÜäåéãìá: ÂëÝðå ôï ðáñÜäåéãìá ôïõ ðáñáãùãéêïý óõëëïãéóìïý óôç ó. 64.

2. Õ ðïèåôéêüò: ¼ôáí ìßá ôïõëÜ÷éóôïí ðñïêåßìåíç åßíáé õðïèåôéêÞ ðñüôáóç. Õðïèåôéêüò:

ÐáñÜäåéãìá: Ðñïêåßìåíåò: • Áí ïé âéïìç÷áíßåò ëåéôïõñãïýí áíåîÝëåãêôá, ôï ðåñéâÜëëïí ñõðáßíåôáé. • Óôç âéïìç÷áíéêÞ æþíç ÐåñÜìáôïò ïé âéïìç÷áíßåò ëåéôïõñãïýí áíåîÝëåãêôá. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ÐåñÜìáôïò ñõðáßíåôáé.

3. Äéáæåõêôéêüò: ¼ôáí ìßá ôïõëÜ÷éóôïí ðñïêåßìåíç åßíáé äéáæåõêôéêÞ ðñüôáóç.

ÐáñÜäåéãìá: Ðñïêåßìåíåò: • Ïé ðåñéï÷Ýò ðïõ èá Þèåëá íá ìåßíù åßíáé Þ ç Çëéïýðïëç Þ ç ÃëõöÜäá. • Óôç ÃëõöÜäá äåí õðÜñ÷ïõí óðßôéá ðñïò åíïéêßáóç. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Èá ìåßíù óôçí Çëéïýðïëç.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

Áîéïëïãþ Ýíá åðé÷åßñçìá

Á. Åãêõñüôçôá - áëÞèåéá - ïñèüôçôá åðé÷åéñÞìáôïò Áí ïé ðñïêåßìåíåò ïäçãïýí ìå ëïãéêÞ áíáãêáéüôçôá ó’ Ýíá âÝâáéï óõìðÝñáóìá.

ÁëÞèåéá:

Áí ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ðñïêåéìÝíùí áíôáðïêñßíåôáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá.

Ïñèüôçôá:

Ôüôå ôï åðé÷åßñçìá åßíáé êáé Ýãêõñï êáé áëçèÝò áëçèÝò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åãêõñüôçôá:

ÐáñÜäåéãìá: Ðñïêåßìåíåò: • ¼ëá ôá æùíôáíÜ ðëÜóìáôá åßíáé èíçôÜ. • Ï åëÝöáíôáò åßíáé æùíôáíü ðëÜóìá. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Ï åëÝöáíôáò åßíáé èíçôüò. (ó. 17, ó÷ïë. âéâë.)

• Ôï åðé÷åßñçìá åßíáé áëçèÝò, ãéáôß ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ðñïêåéìÝíùí áíôáðïêñßíåôáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá. • Ôï åðé÷åßñçìá åßíáé ïñèü, ãéáôß åßíáé Ýãêõñï êáé áëçèÝò áëçèÝò.

B. Áîéïëüãçóç åðé÷åéñÞìáôïò 1. ÅëÝã÷ù áí ïé ðñïêåßìåíåò åßíáé áëçèåßò. 2. ÅëÝã÷ù áí ôï óõìðÝñáóìá áðïññÝåé ìå ëïãéêÞ áíáãêáéüôçôá áðü ôéò ðñïêåßìåíåò, áí äçëáäÞ ôï åðé÷åßñçìá åßíáé Ýãêõñï. • Óôï ðáñáðÜíù ðáñÜäåéãìá ïé ðñïêåßìåíåò åßíáé áëçèåßò êáé ôï åðé÷åßñçìá Ýãêõñï Ýãêõñï. • Ôï óõìðÝñáóìá ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôïí áíáëïãéêü óõëëïãéóìü ôçò ó. 60 äåí Ý÷åé áðïäåéêôéêÞ áîßá áîßá, ãéáôß ôï åðé÷åßñçìá äåí åßíáé Ýãêõñï Ýãêõñï. Ðñüêåéôáé, ëïéðüí, ãéá ðáñáëïãéóìü ðáñáëïãéóìü. Ðñïóï÷Þ: ÅéäéêÜ ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôùí åðáãùãéêþí óõëëïãéóìþí èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõìå õðüøç ìáò üôé âÝâáéï óõìðÝñáóìá ðñïêýðôåé ìüíï áðü ôçí ôÝëåéá åðáãùãÞ ãùãÞ. ¸÷ïõìå ôñßá åßäç åðáãùãéêïý óõëëïãéóìïý, ïðüôå äéáöïñåôéêÜ áîéïëïãïýìå ôï êáèÝíá.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

• Ôï åðé÷åßñçìá åßíáé Ýãêõñï, ãéáôß ïé ðñïêåßìåíåò ïäçãïýí ìå ëïãéêÞ áíáãêáéüôçôá óôï óõìðÝñáóìá.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

Ôá åßäç ôïõ åðáãùãéêïý óõëëïãéóìïý êáé ç áîéïëüãçóÞ ôïõò

á) Óõëëïãéóìüò ìå ãåíßêåõóç • Ôï óõìðÝñáóìá ðïõ ðñïêýðôåé áðü ãåíßêåõóç èåùñåßôáé âÝâáéï, áí ç ãåíßêåõóç ëáìâÜíåé õðüøç üëá ôá åðéìÝñïõò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá Ðñïêåßìåíåò: • • • •

Ôï Ôï Ôï Ôá

óþìá á èåñìáéíüìåíï äéáóôÝëëåôáé. óþìá â èåñìáéíüìåíï äéáóôÝëëåôáé. óþìá ã èåñìáéíüìåíï äéáóôÝëëåôáé. óþìáôá á, â, ã ... åßíáé ìÝôáëëá. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: ¼ëá ôá ìÝôáëëá èåñìáéíüìåíá äéáóôÝëëïíôáé. (ó. 19, ó÷ïë. âéâë.)

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

• Ï ðáñáðÜíù óõëëïãéóìüò ïäçãåß óå âÝâáéï óõìðÝñáóìá, ãéáôß ç ãåíßêåõóç óôçñßæåôáé óå åðáñêÞ óôïé÷åßá

ÐáñÜäåéãìá Ð ñ ï ê å ß ì å í å ò : • Ç êáôáóôñïöÞ íÞóùí óáí ôç Ìýêïíï Þ ôç Óáíôïñßíç áðü ôç ÷õäáßá áíÜðôõîç ôïõ ôïõñéóìïý äåí öáßíåôáé íá ìáò áíçóõ÷åß éäéáßôåñá. • Áêüìç êáé ôá íçóéÜ ðïõ åß÷áí ùò óÞìåñá äéáóùèåß ðáñáäßäïíôáé ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï óôï åöÞìåñï êÝñäïò, èõóéÜæïíôáò ôçí êáëáéóèçóßá ôïõò. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Óôçí ÅëëÜäá äåí åßìáóôå éêáíïß íá äéáóþóïõìå ôßðïôá. (Áîéïëüãçóç ôùí ìáèçôþí ôçò Ã´ Ëõêåßïõ, ÊÅÅ)

• Ï ðáñáðÜíù óõëëïãéóìüò ïäçãåß óå óõìðÝñáóìá ìå ðéèáíïëïãéêü ÷áñáêôÞñá êôÞñá, ãéáôß êáôáëÞãåé ó’ áõôü ìå Ýíá ëïãéêü Üëìá Üëìá.

â) Óõëëïãéóìüò ìå áßôéï - áðïôÝëåóìá • Ç áéôéþäçò ó÷Ýóç õößóôáôáé áí ôá äåäïìÝíá óõíäÝïíôáé üíôùò ëïãéêÜ êáé ü÷é áðëþò ÷ñïíïëïãéêÜ ÷ñïíïëïãéêÜ.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

• Ç áéôéþäçò ó÷Ýóç åßíáé éó÷õñÞ üôáí, ãéá íá ðñïêýøåé ôï áðïôÝëåóìá, ç áéôßá åßíáé áíáãêáßá êáé åðáñêÞò åðáñêÞò.

ÐáñÜäåéãìá Ðñïêåßìåíåò: • ¸÷åé óõííåöéÜ. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Èá âñÝîåé. • Ï ðáñáðÜíù åðáãùãéêüò óõëëïãéóìüò èåùñåßôáé áôåëÞò áôåëÞò, ãéáôß ç áéôßá ðïõ áíáöÝñåôáé åßíáé ìåí áíáãêáßá áíáãêáßá, áëëÜ ü÷é åðáñêÞò ãéá ôï óõìðÝñáóìá ðïõ ðñïêýðôåé.

ã) Óõëëïãéóìüò ìå áíáëïãßá 1. Ç ìåôáöïñéêÞ áíáëïãßá ðñÝðåé íá Ý÷åé ßóç áðïäåéêôéêÞ éó÷ý ìå Ýíá ëïãéêü åðé÷åßñçìá.

ÐáñÜäåéãìá Ð ñ ï ê å ß ì å í å ò : • Ôï ðïäüóöáéñï åßíáé óáí ôç æùÞ. ÄéäÜóêåé óôá ðáéäéÜ ôç óõíåñãáóßá, ôçí õðåõèõíüôçôá êáé ôçí åðßìïíç ðñïóðÜèåéá ìÝ÷ñé ôçí ôåëéêÞ íßêç. • ÁõôÜ ôá ìáèÞìáôá ìáò äßíåé êáé ç æùÞ. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Ðñïôåßíù íá äéäÜóêåôáé ôï ðïäüóöáéñï õðï÷ñåùôéêÜ óôï ó÷ïëåßï. (ó. 19, ó÷ïë. âéâë.) • Ðñüêåéôáé ãéá ìåôáöïñéêÞ áíáëïãßá ðïõ ïäçãåß óå óõìðÝñáóìá ÷ùñßò áðïäåéêôéêÞ áîßá (áôåëÞò áôåëÞò åðáãùãÞ).

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

• Óôï ðáñáðÜíù ðáñÜäåéãìá, ç åðáãùãÞ èåùñåßôáé ôÝëåéá, ãéáôß ïé áéôßåò ðïõ áíáöÝñïíôáé åßíáé êáé áíáãêáßåò êáé åðáñêåßò ãéá ôï âñáóìü ôïõ íåñïý.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá Ð ñ ï ê å ß ì å í å ò : • Ç èåñìïêñáóßá ôïõ íåñïý åßíáé 100ï C. • Ïé óõíèÞêåò áôìïóöáéñéêÞò ðßåóçò åßíáé êáíïíéêÝò. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Ôï íåñü èá âñÜóåé. (ó. 18, ó÷ïë. âéâë.)

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÐáñÜäåéãìá Ð ñ ï ê å ß ì å í å ò : • Ôá ðïëéôéêÜ ðÜèç ðïõ êõñéÜñ÷çóáí óôçí ÅëëÜäá êáôÜ ôï ðñþôï ìéóü ôïõ åéêïóôïý áéþíá ïäÞãçóáí óôïí åìöýëéï óðáñáãìü ôùí åôþí 1946-49. • Ïé ðïëéôéêÝò äéáöïñÝò ôùí õðåñäõíÜìåùí Ç.Ð.Á. êáé Ñùóßáò ôïí åéêïóôü áéþíá ïäÞãçóáí ôçí áíèñùðüôçôá óôá ðñüèõñá ìéáò ðáãêüóìéáò óýññáîçò. ¢ñá ÓõìðÝñáóìá: Ôá ðïëéôéêÜ ðÜèç êáé ïé äéáöïñÝò áðïôåëïýí áðåéëÞ ãéá ôçí ðáãêüóìéá åéñÞíç.

• Ðñüêåéôáé ãéá êõñéïëåêôéêÞ áíáëïãßá ìå áðïäåéêôéêÞ áîßá ðïõ ïäçãåß óå âÝâáéï óõìðÝñáóìá (ôÝëåéá ôÝëåéá åðáãùãÞ).

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

2. Ç êõñéïëåêôéêÞ áíáëïãßá áíáëïãßá, ðñïêåéìÝíïõ íá ìçí åßíáé áõèáßñåôç, ðñÝðåé íá êáôáäåéêíýåé ôéò ïìïéüôçôåò áíÜìåóá óôá óõãêåêñéìÝíá áíôéêåßìåíá ìå åðáñêÞ êáé åýóôï÷á åðéëåãìÝíá óôïé÷åßá, þóôå íá åßíáé ó÷åôéêÜ ìå ôï èÝìá.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÉV ÉV.. Èåùñßá ôïõ äïêéìßïõ

• Ç åðéêïéíùíéáêÞ ôáõôüôçôá ôïõ äïêéìßïõ Ðïìðüò: äïêéìéïãñÜöïò (åðéóôÞìïíáò, ëïãïôÝ÷íçò, äçìïóéïãñÜöïò ê.á.)

ÈåìáôéêÞ: ôï äïêßìéï êáëýðôåé ìéá åõñåßá èåìáôéêÞ. Ìðïñåß íá áíáöÝñåôáé óå æçôÞìáôá öéëïóïößáò, çèéêÞò, éóôïñßáò, ðïëéôéêÞò, ëïãïôå÷íßáò, ãëþóóáò, åêðáßäåõóçò, êáèþò åðßóçò êáé óå æçôÞìáôá ãåíéêïý åíäéáöÝñïíôïò áðü ôï ÷þñï ôùí èåôéêþí åðéóôçìþí ð.÷. ôçò öõóéêÞò, ôçò éáôñéêÞò, ôçò âéïëïãßáò êôë. Óêïðüò: ôï äïêßìéï áðïôåëåß ìéá áðüðåéñá ãéá ôçí ðñïóÝããéóç åíüò èÝìáôïò. Ï äïêéìéïãñÜöïò èÝôåé êÜðïéá åñùôÞìáôá êáé, åðéóôñáôåýïíôáò ôéò ãíþóåéò, ôéò óêÝøåéò êáé ôçí åìðåéñßá ôïõ, ðñïóðáèåß íá äþóåé óôá åñùôÞìáôá áõôÜ ìéá åðáñêÞ, Ýóôù êáé ðñïóùñéíÞ, áðÜíôçóç. Áðþôåñïò óôü÷ïò ôïõ åßíáé íá åêèÝóåé ôéò éäÝåò ôïõ, íá ìïéñáóôåß ôïí ðñïâëçìáôéóìü ôïõ ìå ôïí áíáãíþóôç. Åðéäéþêåé, ëïéðüí, ìå ôï êåßìåíü ôïõ íá ðëçñïöïñÞóåé ôïí áíáãíþóôç, íá ôïí ðñïâëçìáôßóåé, íá ôïí ðåßóåé, íá ôïí äéäÜîåé äçëáäÞ ìå ôçí åõñýôåñç Ýííïéá. Ï äïêéìéïãñÜöïò, ùóôüóï, äåí áðåõèýíåôáé ìüíï óôç íüçóç áëëÜ êáé óôï óõíáéóèçìáôéêü êüóìï ôïõ áíáãíþóôç, åðéæçôåß íá ôïí óõãêéíÞóåé êáé íá ôïí ôÝñøåé.

• Ç ãëþóóá ôïõ äïêéìßïõ Ãëþóóá äçëùôéêÞ (êõñéïëåêôéêÞ) Þ óõíõðïäçëùôéêÞ (ìåôáöïñéêÞ) áíÜëïãá ìå ôï óêïðü ôïõ óõããñáöÝá

ÐáñÜäåéãìá:

äçëùôéêÞò ãëþóóáò (êõñéïëåêôéêÞò)

“¸ùò ðïéï âáèìü ïé áíôéëÞøåéò, ïé êñßóåéò, ïé áðïöÜóåéò ìáò óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ åßíáé “äéêÝò ìáò” êáé ü÷é áðïôÝëåóìá åðéññïÞò ôçò ìéêñÞò êáé ôçò ìåãÜëçò êïéíùíßáò áðÜíù ìáò; […]” Å.Ð. Ðáðáíïýôóïò

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Åßäïò ëüãïõ: ôï äïêßìéï åßíáé Ýíá åßäïò ðåæïý ëüãïõ, ìå ìÝóç óõíÞèùò Ýêôáóç, ðïõ åßíáé äýóêïëï íá ïñéïèåôçèåß, ãéáôß óõíäõÜæåé óôïé÷åßá åðéóôçìïíéêïý êáé ëïãïôå÷íéêïý ëüãïõ êáé ðáßñíåé ðïéêßëåò ìïñöÝò. Ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé êéíåßôáé óôï ÷þñï ðïõ ïñßæåôáé áðü ôç ìßá ðëåõñÜ áðü ôïí åðéóôçìïíéêü ëüãï êáé áðü ôçí Üëëç, áðü ôç ëïãïôå÷íßá.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÄÝêôçò: åõñý êïéíü ðïõ Ý÷åé êÜðïéï ìïñöùôéêü åðßðåäï, áëëÜ äå äéáèÝôåé åîåéäéêåõìÝíåò ãíþóåéò êáé ðëçñïöüñçóç ãéá ôï èÝìá.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÐáñÜäåéãìá: óõíõðïäçëùôéêÞò ãëþóóáò (ìåôáöïñéêÞò) “Ðïéá áêñéâþò åßíáé ç åëåõèåñßá ôïõ õðçêüïõ ôçò êáôáíáëùôéêÞò êïéíùíßáò, ðïõ âïìâáñäßæåôáé íý÷ôá-ìÝñá áðü ìéáí åðéóôçìïíéêÜ ïñãáíùìÝíç, áêáôáíßêçôç äéáöÞìéóç, êáé áðïêôÜ üëï ðåñéóóüôåñåò, áíõðïøßáóôåò ßóáìå ÷ôåò, õëéêÝò áíÜãêåò;” ¢ããåëïò ÔåñæÜêçò Ëüãéåò ëåêôéêÝò åðéëïãÝò

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá: ×ïñôÜóåôÝ “…êáìéÜ åðéññïÞ, ëÝãïõí ëÝãïõí, äåí Ý÷ïõí…”, “…íá íïìßæïìå üôé …”, “…×ïñôÜóåôÝ ôïí, ãéáôñÝøåôÝ ôïí, …” Å.Ð. Ðáðáíïýôóïò ×ñÞóç äéáöüñùí ôå÷íéêþí ïìáëÞò ìåôÜâáóçò, üðùò ÷ñÞóç óõíåêôéêþí ìïñßùí êáé åêöñÜóåùí, ÷ñÞóç öñÜóåùí-ãåöõñþí ê.ëð. ÐáñÜäåéãìá: “…ðëáéóéùìÝíç áðü ìéá èÝëçóç ôçò æùÞò æùÞò, ôçí ïðïßá ï Üíèñùðïò áíôéëáìâÜíåôáé ìüíïò ôïõ êÜèå öïñÜ ðïõ óôï÷Üæåôáé ðÜíù óôïí åáõôü ôïõ êáé óôïí êüóìï ðïõ ôïí ðåñéâÜëëåé. ¼ðùò ç èÝëçóÞ ìïõ ãéá ôç æùÞ ðåñéëáìâÜíåé ìéá…” ¢ëìðåñô ÓâÜéôóåñ ×ñÞóç ìïñßùí êáé åêöñÜóåùí ðïõ öáíåñþíïõí ìéá óôÜóç ôïõ óõããñáöÝá áðÝíáíôé óôï èÝìá (ð.÷. ðéèáíþò, åíäå÷ïìÝíùò, âåâáßùò ê.ëð.) ×ñÞóç õðïôáêôéêïý ëüãïõ ÐáñÜäåéãìá: “…Äåí åßìáé æçëùôÞò ôçò óýã÷ñïíçò “ôïõñéóôïêñáôßáò” ðïõ èáìðþíåé ôá ÷ñüíéá ìáò, áëëÜ ôç óôéãìÞ ðïõ óõëëïãßæïìáé ìéá åñãáóßá ðïõ ðïõ, äßêáéá íïìßæù, öéëïäïîåß íá áðïôåëÝóåé áîéüëïãç óõíåéóöïñÜ óôçí ðëáôýôåñç ãíþóç ôùí áñ÷áßùí ìíçìåßùí ìáò, áõôïýò ôïõò “óõíäåôéêïýò êñßêïõò ôùí ðáëáéþí ìå ôïõò óçìåñéíïýò”, äåí åäõóêïëåýôçêá íá óçìåéþóù ôï ðáñáðÜíù ðåñéóôáôéêü. Ã. ÓåöÝñçò Óõ÷íÜ ðñïöïñéêüôçôá óôçí Ýêöñáóç, ç ïðïßá äåí ïöåßëåôáé óôï ëåîéëüãéï ïýôå óôç óýíôáîç, áëëÜ ðñïêýðôåé áðü ôçí ïéêåéüôçôá óôïí ôüíï êáé ôï ãåãïíüò üôé ï äïêéìéïãñÜöïò äåí ðåñéïñßæåôáé áõóôçñÜ óå Ýíá èÝìá, üðùò óõìâáßíåé êáé óôçí ïéêåßá óõíïìéëßá.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

• Ç ïñãÜíùóç ôïõ äïêéìßïõ

I. ÁðïäåéêôéêÜ äïêßìéá Ôá áðïäåéêôéêÜ äïêßìéá Ý÷ïõí áõóôçñÞ ëïãéêÞ ïñãÜíùóç. Ðñüëïãïò: Ï óõããñáöÝáò åêèÝôåé ôï èÝìá ìå óôü÷ï íá ðñïêáëÝóåé ôï åíäéáöÝñïí ôïõ áíáãíþóôç êáé äéáôõðþíåé ôçí êáôåõèõíôÞñéá Þ êýñéá éäÝá ðïõ áðïôåëåß êáé ôç èÝóç ôïõ ðÜíù óôï èÝìá. Êýñéï ìÝñïò: Ï óõããñáöÝáò ðáñáèÝôåé ôï õëéêü ôïõ ãéá íá äéáóáöçíßóåé ôçí êýñéá éäÝá Þ íá áðïäåßîåé ôç èÝóç ðïõ äéáôõðþèçêå óôïí ðñüëïãï. Åðßëïãïò: Óôïí åðßëïãï ðáñïõóéÜæåé óõìðõêíùìÝíá ü,ôé Ý÷åé áðïäåßîåé Þ åðáíåêèÝôåé ôçí áñ÷éêÞ ôïõ èÝóç. II. Äïêßìéá ìå åëåýèåñç ïñãÜíùóç (óôï÷áóôéêÜ) ×ùñßò îåêÜèáñï äéÜãñáììá. Ç äïìÞ ôïõò äåí êáèïñßæåôáé áðü ôç ó÷Ýóç áðüäåéîçò áíÜìåóá óôç èÝóç ôïõ óõããñáöÝá êáé ôçí õðïóôÞñéîç áõôÞò ôçò èÝóçò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ôï äïêßìéï ðáñïõóéÜæåé ìéá ðïéêéëßá ìïñöþí ùò ðñïò ôçí ïñ ïñãÜíùóç ãÜíùóç. ¢ëëá äïêßìéá ãÜíùóç Ý÷ïõí áõóôçñüôåñç ëïãéêÞ ïñãÜíùóç ïñãÜíùóç, åíþ Üëëá Ý÷ïõí ðéï åëåýèåñç ïñãÜíùóç ãÜíùóç åßíáé ìÜëëïí óõíåéñìéêÞ êáé óå Üëëá ðÜëé ç ïñ ïñãÜíùóç óõíåéñìéêÞ. Ôá äïêßìéá ðïõ ïñãáíþíïíôáé ëïãéêÜ ðñïóåããßæïõí ðåñéóóüôåñï ôïí åðéóôçìïíéêü ëüãï, åíþ ôá äïêßìéá ðïõ Ý÷ïõí ðéï åëåýèåñç ïñãÜíùóç ðñïóåããßæïõí ìÜëëïí ôç ëïãïôå÷íßá.

Ôá äïêßìéá ìðïñïýí íá äéáéñåèïýí óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò ìå âÜóç ôçí áíôéêåéìåíéêÞ Þ ôçí õðïêåéìåíéêÞ óêïðéÜ áðü ôçí ïðïßá áíáðôýóóåé ôï èÝìá ï äïêéìéïãñÜöïò. ¸ôóé äéáêñßíïõìå: Áðïäåéêôéêü Þ äïêßìéï Ðåéèïýò

Äïêßìéï ìå åëåýèåñç ïñãÜíùóç Þ Óôï÷áóôéêü

ÏñãÜíùóç / ÄïìÞ: • ËïãéêÞ ïñãÜíùóç / ÄïìÞ áðüëõôá äéáêñéôÞ (ðñüëïãïò, êýñéï ìÝñïò, åðßëïãïò).

• ÄïìÞ óõíåéñìéêÞ, ÷ùñßò îåêÜèáñï äéÜãñáììá.

• Ï äïêéìéïãñÜöïò êñßíåé Þ ðñïóðáèåß íá åêëáúêåýóåé åðéóôçìïíéêÜ èÝìáôá, äéáóáöçíßæïíôáò êÜðïéá óçìåßá ðïõ äåí åßíáé êáôáíïçôÜ, íá ìåôáäþóåé ãíþóåéò öéëôñáñéóìÝíåò ìÝóá áðü ôç äéêÞ ôïõ ðñïóùðéêüôçôá, íá ðëçñïöïñÞóåé êáé ôåëéêÜ íá ðåßóåé.

• Ï äïêéìéïãñÜöïò ðåñéäéáâÜæåé åëåýèåñá ðÜíù óå Ýíá èÝìá êáé åêöñÜæåé ôéò ðñïóùðéêÝò ôïõ ðáñáôçñÞóåéò, åêôéìÞóåéò êáé ðñïâëçìáôéóìïýò ðïõ áíôëåß áðü ôç ãåíéêÞ ðåßñá ôçò æùÞò ôïõ.

Óêïðüò:

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

• Ôá åßäç ôïõ äïêéìßïõ

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá Ôñüðïò ðåéèïýò:

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ãëþóóá:

• Åðßêëçóç óôç ëïãéêÞ Þ óôçí áõèåíôßá

• Åðßêëçóç óôï óõíáßóèçìá

• Êõñéáñ÷åß ç áíáöïñéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò

• Êõñéáñ÷åß ç ðïéçôéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò

ÊïéíÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ: áðïäåéêôéêïý - óôï÷áóôéêïý äïêéìßïõ ï õðïêåéìåíéóìüò õðïêåéìåíéóìüò, ðÜíôùò, áðïôåëåß óôáèåñü ãíþñéóìá óå üëåò ôéò ìïñöÝò ôùí äïêéìßùí êáé óõ÷íÜ ïñéóìÝíá äïêßìéá ðáßñíïõí ôïí ðñïóùðéêü ôüíï ôïõ çìåñïëïãßïõ Þ ôçò åîïìïëüãçóçò. Üìåóï, ïéêåßï ýöïò ðïõ åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç ðñïöïñéêþí åêöñÜóåùí êáé ðñïóâëÝðåé óôçí åðéêïéíùíßá ìå ôïí áíáãíþóôç. ï ôüíïò åíüò äïêéìßïõ åîáñôÜôáé áðü ôï óêïðü ôïõ óõããñáöÝá. Ìðïñåß íá åßíáé óïâáñüò, üôáí ï óõããñáöÝáò èÝëåé íá ðëçñïöïñÞóåé ôïí áíáãíþóôç, öéëïóïöéêüò óïâáñüò Þ óáôéñéêüò óáôéñéêüò, áí óêïðåýåé íá ôïí äéäÜîåé, ÷éïõìïñéóôéêüò ÷éïõìïñéóôéêüò, üôáí èÝëåé íá ôïí äéáóêåäÜóåé, íá ôïí ôÝñøåé. Óçìåßùóç: Ùóôüóï, èá ðñÝðåé íá ôïíéóôåß üôé äåí åßíáé ðÜíôá äõíáôüí íá äéáãñáöïýí óáöÞ üñéá áíÜìåóá óôá äýï åßäç äïêéìßùí êáé üôé ïé ðåñéðôþóåéò ðïõ Ýíá äïêßìéï åßíáé êáèáñÜ óôï÷áóôéêü, ìå áóáöÝò èåìáôéêü êÝíôñï êáé óõíåéñìéêÞ óýíäåóç ôùí íïçìÜôùí, åßíáé óðÜíéåò.

I. Ôï áðïäåéêôéêü äïêßìéï êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ

• Äßíåôáé Ýìöáóç óôçí áíÜëõóç êáé åðåîåñãáóßá ìéáò éäÝáò. • Êõñéáñ÷åß ç ëïãéêÞ óå ó÷Ýóç ìå ôï óõíáßóèçìá. • Ç äïìÞ åßíáé áõóôçñÞ êáé ðñïóåêôéêÜ ìåëåôçìÝíç êáé õðçñåôåß ôï óêïðü ôïõ óõããñáöÝá, äçëáäÞ ôçí ðáñïõóßáóç åíüò èÝìáôïò êáé ôçí ðñïâïëÞ èÝóåùí Þ åéóçãÞóåùí. • Ç ãëþóóá åßíáé êõñéïëåêôéêÞ, óáöÞò êáé áêñéâÞò. • Ï äïêéìéïãñÜöïò ÷ñçóéìïðïéåß ðåñéóóüôåñï ôéò ãíþóåéò ðáñÜ ôç öáíôáóßá ôïõ, ôç äåîéüôçôá ôåêìçñßùóçò ôùí éäåþí ôïõ ðáñÜ ôç óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóÞ ôïõò. • Ôï ýöïò ôïõ áðïäåéêôéêïý äïêéìßïõ åßíáé áíôéêåéìåíéêü, ÷ùñßò ðñüèåóç íá åíôõðùóéÜóåé, áëëÜ íá ðåßóåé ãéá ôç ëïãéêÞ ïñèüôçôá ôùí óõëëïãéóìþí. • Êõñéáñ÷åß ï äéäáêôéêüò ôüíïò.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá ÐáñÜäåéãìá

áðïäåéêôéêïý äïêéìßïõ.

Ê. Äåóðïôüðïõëïò êõñéáñ÷åß ç åðßêëçóç óôç ëïãéêÞ ç äïìÞ åßíáé áõóôçñÞ êáé äéáãñÜöåôáé îåêÜèáñá ôï èÝìá ç ãëþóóá åßíáé êõñéïëåêôéêÞ êáé óáöÞò ôï ýöïò åßíáé áíôéêåéìåíéêü

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Âáóéêüò üñïò ôçò äçìïêñáôßáò, ùò ðïëéôåýìáôïò ìå âÜóç ôï äéÜëïãï, õðÞñîå áñ÷Þèåí ç éóçãïñßá, äçëáäÞ ôï äéêáßùìá üëùí åîßóïõ ôùí ðïëéôþí, ðáéäåõìÝíùí Þ áðáßäåõôùí, ðëïýóéùí Þ öôù÷þí, íá ëÜâïõí ôï ëüãï óôçí åêêëçóßá ôïõ äÞìïõ êáé íá ìåôÜó÷ïõí åíåñãÜ óôç ëÞøç ôùí áðïöÜóåùí, ôùí êáèïñéóôéêþí ôçò íïìïèåóßáò êáé ôçò êõâåñíçôéêÞò ðïëéôéêÞò. ÓõìðëÞñùìá ôçò éóçãïñßáò ùò üñïõ âáóéêïý ôçò äçìïêñáôßáò õðÞñîå êáé åßíáé ç êáèüëïõ éóïðïëéôåßá, äçëáäÞ ôï äéêáßùìá üëùí êáô’ áñ÷Þí ôùí ðïëéôþí íá ôéìçèïýí ìå ôçí áíÜèåóç êáèçêüíôùí êõâåñíçôéêþí, äéïéêçôéêþí, äéêáóôéêþí, áëëÜ êáé áíôßóôïé÷á ç õðï÷ñÝùóÞ ôïõò íá õðÝ÷ïõí åðßóçò êáôÜ éóüôçôá êÜðùò ôá äçìüóéá âÜñç, üðùò öüñïõò, óôñÜôåõóç êáé ôá üìïéá. ¼ðïéá åîÝëéîç êáé áí åß÷å ôï ðïëßôåõìá ôçò äçìïêñáôßáò, ðñïðÜíôùí ìå ôçí áíÜðôõîç ôçò áíôéðñïóùðåõôéêÞò ìïñöÞò ôïõ, åðéâåâëçìÝíçò áðü ôï åäáöéêü Þ êáé ðëçèõóìéáêü ìÝãåèïò ôùí ìåôáêëáóéêþí ðïëéôéêþí êïéíùíéþí, ç áñ÷Þ ôçò éóçãïñßáò êáé éóïðïëéôåßáò ðáñáìÝíåé ðÜíôïôå ëåéôïõñãéêü âÜèñï ôïõ åëëçíïãÝííçôïõ áõôïý ðïëéôåýìáôïò, áëëÜ êáé ïíïìáóìÝíïõ ïéêïõìåíéêÜ ìå ôçí åëëçíéêÞ ëÝîç äçìïêñáôßá. Ï Üëëïò óðïõäáßïò åðßóçò üñïò ôïõ äçìïêñáôéêïý ðïëéôåýìáôïò, ðñïâëçìÝíïò ðéï Ýíôïíá óôïõò Íåüôåñïõò ×ñüíïõò, åßíáé ïé äéÜöïñåò åëåõèåñßåò ôùí ðïëéôþí, åêôüò äçëáäÞ áðü ôçí “ðïëéôéêÞ åëåõèåñßá” óõíþíõìï ôçò éóçãïñßáò êáé éóïðïëéôåßáò. Ïé åëåõèåñßåò áõôÝò åßíáé ü÷é áðëþò ç “ðñïóùðéêÞ åëåõèåñßá”, ç êïéíùíéêÜ äçëáäÞ êáôï÷õñùìÝíç åõ÷Ýñåéá ôùí åíÞëéêùí áíèñþðùí ðñïò áõôïêáèïñéóìü ôçò áôïìéêÞò æùÞò ôïõò, êÜôé åõñýôåñá Þ óôåíüôåñá õðáñêôü ìå ïéïäÞðïôå ðïëßôåõìá êáé óå ïéïäÞðïôå êáèåóôþò, áëëÜ åðßóçò êáé ðñïðÜíôùí ïé ëåãüìåíåò “áôïìéêÝò åëåõèåñßåò” êáé ïé ëåêôÝåò “êïéíùíéêÝò åëåõèåñßåò”. Ìå ôçí Ýêöñáóç “áôïìéêÝò åëåõèåñßåò” åííïïýìå êÜôé ìå áñíçôéêÞ ìïñöÞ, äçëáäÞ ôéò ìç ðáñáâéáóôÝåò, áðü åôåñïêáèïñéóìü ïðïõäÞðïôå, ðåñéï÷Ýò ôïõ ðåäßïõ ôçò “ðñïóùðéêÞò åëåõèåñßáò”, üðùò êáé ç êáôïéêßá, ç áëëçëïãñáößá, ïé ôçëåöùíéêÝò óõíäéáëÝîåéò, ï óôï÷áóìüò êáé ïé áðüôïêÝò ôïõ ðåðïéèÞóåéò, ïé ìåôáêéíÞóåéò áðü ôüðï óå ôüðï êáé üìïéá. “ÁôïìéêÝò åëåõèåñßåò” Üñá, èåùñïýìå ôï áðáñáâßáóôï, êáô’ áñ÷Þí ôçò êáôïéêßáò, ôï áðüññçôï åðßóçò ôçò áëëçëïãñáößáò êáé ôùí ôçëåöùíéêþí óõíäéáëÝîåùí, ôç ìç áíáãêáóôéêÞ åðéâïëÞ èñçóêåõôéêþí åßôå öéëïóïöéêþí ðåðïéèÞóåùí, ôï áíåðßôñåðôï áõèáßñåôùí óõëëÞøåùí åßôå êñáôÞóåùí, ôç ìç áðáãüñåõóç ôáîéäéþí êáé ôá üìïéá.[...]

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Êåßìåíï: “Ô á äýï âáóéêÜ âÜèñá ôçò äçìïêñáôßáò” “Ôá

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá ÉÉ. Ôï óôï÷áóôéêü äïêßìéï êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ. • Óõ÷íÜ ôï èÝìá äåí ãßíåôáé áíôéëçðôü áðü ôïí ðñüëïãï • Ïé åðéìÝñïõò éäÝåò óõíäÝïíôáé óõíåéñìéêÜ • Äåí õðÜñ÷åé Ýíá êáèáñü äéÜãñáììá • Ï äïêéìéïãñÜöïò ðåñéäéáâÜæåé åëåýèåñá óôï ÷þñï ôùí éäåþí • Êõñéáñ÷åß ç ìåôáöïñéêÞ (óõíõðïäçëùôéêÞ) ÷ñÞóç ôçò ãëþóóáò

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

• Óõ÷íÞ ç åðßêëçóç óôï óõíáßóèçìá • Ç Ýìöáóç äåí äßíåôáé ôüóï óôçí ðåéèþ, üóï óôçí ðëçñïöüñçóç êáé óôçí ôÝñøç

ÐáñÜäåéãìá óôï÷áóôéêïý äïêéìßïõ. Êåßìåíï: “ÐÜíôá ðëÞñç èåþí” Ôïýôåò ôéò ìÝñåò, óå ìéá ìïõíôÞ áßèïõóá áíáìïíÞò, âñÝèçêå ôõ÷áßá óôá ÷Ýñéá ìïõ áìåñéêÜíéêï ðåñéïäéêü åéêïíïãñáöçìÝíï ðëáôéÜò êõêëïöïñßáò. Óêüíôáøá óå ìéá Ýã÷ñùìç ïëïóÝëéäç äéáöÞìéóÞ ôïõ: ðáñÜóôáéíå ôç äõôéêÞ ðñüóïøç ôïõ Ðáñèåíþíá. Óôç äåîéÜ ãùíßá ôçò æùãñáöéÜò, ðáñÜìåñá, óáí áöçñçìÝíç ïðôáóßá, äõï íåáñïß ôïõñßóôåò áêïõìðïýóáí, ìðñïóôÜ óå äõï ãåìÜôá ðïôÞñéá, ó’ Ýíá óðüíäõëï êïëüíáò ðïõ ôïõò ÷ñçóßìåõå ãéá ôñáðåæÜêé. Ôïýôç ç ñåêëÜìá äéáôõìðÜíéæå: “¼óï ðåñéóóüôåñá îÝñåôå ãéá ôçí áñ÷áßá áñ÷éôåêôïíéêÞ, ôüóï ðåñéóóüôåñï óáò áñÝóåé ç Áêñüðïëç” (“The more you know about ancient architecture the more you like the Acropolis”). Óêïðüò áõôÞò ôçò óêçíïèåóßáò Þôáí ç äéÜäïóç åíüò áããëïóáîïíéêïý ðïôïý. Äåí åßìáé æçëùôÞò ôçò óýã÷ñïíçò “ôïõñéóôïêñáôßáò” ðïõ èáìðþíåé ôá ÷ñüíéá ìáò, áëëÜ ôç óôéãìÞ ðïõ óõëëïãßæïìáé ìéá åñãáóßá ðïõ, äßêáéá íïìßæù, öéëïäïîåß íá áðïôåëÝóåé áîéüëïãç óõíåéóöïñÜ óôçí ðëáôýôåñç ãíþóç ôùí áñ÷áßùí ìíçìåßùí ìáò, áõôïýò ôïõò “óõíäåôéêïýò êñßêïõò ôùí ðáëáéþí ìå ôïõò óçìåñéíïýò”, äåí åäõóêïëåýôçêá íá óçìåéþóù ôï ðáñáðÜíù ðåñéóôáôéêü. Äåß÷íåé, áëÞèåéá, óå ôé áðüóôáóç âñßóêåôáé ôï óçìåñéíü ðáñüí, áõôü ðïõ áðïññïöïýìå ìå üëïõò ôïõò ðüñïõò ôïõ êïñìéïý ìáò, áðü åêåßíá ôá âáèéÜ ðåñáóìÝíá. ‘¼óï ðåñéóóüôåñá îÝñåôå ãéá ôçí áñ÷áßá áñ÷éôåêôïíéêÞ...” Äåí îÝñù êáèüëïõ ôé èá êÝñäéæå ç áðüëáõóç óôçí Áêñüðïëç ôùí äõï áõôþí íåáñþí, áí áäåéÜæáìå îáöíéêÜ óôï êåöÜëé ôïõò ëßãåò êÜðùò ðéï åéäéêÝò, áëë’ áñêåôÜ ãíùóôÝò, áñ÷éôåêôïíéêÝò ëåðôïìÝñåéåò. ¼ôé ë.÷. äåí õðÜñ÷åé óôïí Ðáñèåíþíá ïýôå ìéá ðñáãìáôéêÜ åõèåßá ãñáììÞ· üôé ï ðáñáëëçëåðßðåäïò, üðùò ìáò öáßíåôáé, ôïýôïò íáüò, áí ôïí ðñïåêôåßíáìå áðü ôï Ýäáöïò Ýíá Þ äýï ÷éëéüìåôñá, èá Ýðáéñíå ôçí üøç ðõñáìßäáò· üôé üëåò áõôÝò êáé Üëëåò ëåðôüôçôåò, áäéüñáôåò ãéá ìáò (÷ñåéÜóôçêáí ïé óçìåñéíïß íá

• Èåùñßá äéáãñÜììáôïò Ôï äéÜã ñáììá ôïõ äïêéìßïõ äéÜãñáììá Ðñüëïãïò:

- Ôï èÝìá ôïõ äïêéìßïõ - Ç ðñïóùðéêÞ èÝóç ôïõ óõããñáöÝá

Êýñéï ìÝñïò: É. Êýñéá éäÝá Þ ðëçñïöïñßá á. Äåõôåñåýïõóá éäÝá Þ ðëçñïöïñßá á.1. ÁðïóáöÞíéóç ôçò äåõôåñåýïõóáò éäÝáò êáé ðëçñïöïñßáò â. Äåõôåñåýïõóá éäÝá Þ ðëçñïöïñßá â.1. ÁðïóáöÞíéóç ôçò äåõôåñåýïõóáò éäÝáò êáé ðëçñïöïñßáò

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

êÜìïõí ðñïóåêôéêÝò êáôáìåôñÞóåéò ãéá íá ôéò åîáêñéâþóïõí), Þôáí ùóôüóï ïñáôÝò ãéá ôá ìÜôéá ôùí êáéñþí åêåßíùí. ¸ôóé, ðïëý ôï öïâïýìáé, ç äéáöÞìéóç ðïõ êÝíôñéóå ôçí ðñïóï÷Þ ìïõ, ðñÝðåé íá ìç óçìáßíåé ðñáãìáôéêÜ ôßðïôå Üëëï ðáñÜ êÜðïéáò ëïãÞò äåéóéäáéìïíßá ôçò ôå÷íïêñáôéêÞò åðï÷Þò ìáò, ðïõ óðñþ÷íåé ôïí Üíèñùðï íá óõóóùñåýóåé ðëçñïöïñßåò êáé ëåðôïìÝñåéåò, ëßãï-ðïëý áóýíäåôåò, ðÜíù óôï êáèåôß. Êáé áíáñùôéÝìáé ìÞðùò äå ìå óõãêéíïýí ðåñéóóüôåñï Üíèñùðïé Üëëùí ÷ñüíùí, ðïõ ïé ãíþóåéò ôïõò ìðïñåß íá Ýöåñíáí óÞìåñá èõìçäßá, áëëÜ ðïõ åß÷áí áéóèÞóåéò ðéèáíüôáôá ðéï êïíôÜ óôçí éóïññïðßá ðïõ èá ëá÷ôáñïýóá íá Ýâëåðá êÜðïõ-êÜðïõ óôéò øõ÷Ýò ôùí ôñéãõñéíþí ìïõ. Ï Ýíáò ðïõ Ýôõ÷å íá Ý÷ù óôï íïõ, åßíáé Ýíáò áãñÜììáôïò ¸ëëçíáò ôùí áñ÷þí ôïõ ðåñáóìÝíïõ áéþíá. Ôá ëéãïóôÜ ãñÜììáôá ðïõ Þîåñå, ôá åß÷å ìÜèåé óôá ôñéáíôáðÝíôå ôïõ ÷ñüíéá ãéá íá ãñÜøåé Áðïìíçìïíåýìáôá, ðáóßãíùóôá óÞìåñá. ÌéëÜ, êáèþò ôï óçìåéþíåé, óå êÜôé óôñáôéþôåò, ðñïò ôï ôÝëïò ôçò ÅëëçíéêÞò ÅðáíÜóôáóçò, ðïõ ãýñåõáí íá ðïõëÞóïõí óå “Åõñùðáßïõò” äýï áñ÷áßá áãÜëìáôá· ôïõò ëÝåé: “ÁõôÜ, êáé äÝêá ÷éëéÜäåò ôÜëáñá íá óáò äþóïõíå, ìçí ôï êáôáäå÷èåßôå íá âãïõí áðü ôçí ðáôñßäá ìáò. Ãé’ áõôÜ ðïëåìÞóáìå”. Ìíçìüíåõá ôïí ÌáêñõãéÜííç (Â’ 303). Ôá ëüãéá ôïõ äåí åßíáé ñçôïñåßåò óïöïëïãéüôáôïõ. ËÝãïõíôáé áðü Ýíáí Üíèñùðï ðïõ Þîåñå, êáèþò ôï ìáñôõñÜ ç æùÞ ôïõ êáé ôï âÜñïò ôçò ëáëéÜò êáé ôï âÜñïò ôïõ ðüíïõ. Ï Üëëïò åßíáé Ýíáò ìùáìåèáíüò ôáîéäéþôçò óðïõäáãìÝíïò óôç äéêÞ ôïõ ðáñÜäïóç (ãåííÞèçêå óôçí Ðüëç) êáé áðç÷åß, äåí îÝñù ùò ðïéï âáèìü, ôá üóá Üêïõóå óôéò ðåñéðëáíÞóåéò ôïõ. Ô’ üíïìÜ ôïõ ÅâëéÜ ÔóåëåìðÞ· ôáîßäåøå êáé óôçí ÅëëÜäá êáôÜ ôï 1667 [...] ¼óï êáé íá öáßíåôáé ðáéäéêÜ ÷áìçëÞ ç åðéóôçìïíéêÞ óôÜèìç êáé ôïõ ¸ëëçíá êáé ôïõ Ôïýñêïõ, âñßóêù ðùò ìáñôõñïýí êáé ïé äõï ôÝôïéï óåâáóìü êáé óõãêßíçóç ãé’ áõôÜ ôá ðñÜãìáôá, ðïõ äýóêïëá ôïí óõíáíôïýìå óôïí õðåñåðéóôçìïíéêü êáéñü ôùí ìç÷áíéêþí áõôïìáôéóìþí ðïõ æïýìå. [...] Ã. ÓåöÝñçò, ÄïêéìÝò

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá ÉÉ. Êýñéá éäÝá Þ ðëçñïöïñßá á. Äåõôåñåýïõóá éäÝá Þ ðëçñïöïñßá á.1. ÁðïóáöÞíéóç ôçò äåõôåñåýïõóáò éäÝáò Þ ðëçñïöïñßáò â. Äåõôåñåýïõóá éäÝá Þ ðëçñïöïñßá â.1. ÁðïóáöÞíéóç ôçò äåõôåñåýïõóáò éäÝáò Þ ðëçñïöïñßáò Åðßëïãïò

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

¢óêçóç: Íá ïñãáíþóåôå ôï äéÜãñáììá ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ áêïëïõèåß.

Êåßìåíï: ÈÝìá ðáíåëëáäéêþí åîåôÜóåùí, Éïýíéïò 2002 Ï åéêïóôüò áéþíáò äéêáßùò ÷áñáêôçñßæåôáé ùò áéþíáò ôùí ìåãáëýôåñùí êáé óçìáíôéêüôåñùí êïéíùíéêï-ïéêïíïìéêþí áëëáãþí. Ìå ôç ñáãäáßá åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò, ï ìÝóïò “Äõôéêüò Üíèñùðïò” æåé óôï êáôþöëé ôïõ 21ïõ áéþíá ìßá ðïëý äéáöïñåôéêÞ êáèçìåñéíÞ æùÞ áðü ôïí áíôßóôïé÷ï Üíèñùðï ôùí áñ÷þí ôïõ 20ïõ áéþíá. ¸íá óçìáíôéêü ðïóïóôü åõèýíçò ãé’ áõôÝò ôéò äñáìáôéêÝò áëëáãÝò óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ öÝñåé êáé ç ðñüïäïò óôéò ëåãüìåíåò âéïúáôñéêÝò åðéóôÞìåò. Ç áíáêÜëõøç ôçò äïìÞò ôïõ DÍÁ, ðñéí áðü 45 ðåñßðïõ ÷ñüíéá, êáé ç åðáêüëïõèç “Ýêñçîç ãíþóçò” óôïõò ôïìåßò ôçò ÌïñéáêÞò Âéïëïãßáò êáé ôçò ÃåíåôéêÞò öÝñíïõí ôçí áíèñùðüôçôá áíôéìÝôùðç ìå ìßá íÝá ôÜîç ðñáãìÜôùí. ¸÷ïõìå ðëÝïí åðéëýóåé óå ìåãÜëï âáèìü ôï ðñüâëçìá ôçò óôåéñüôçôáò ìå ôç ÷ñÞóç ìåèüäùí ôå÷íçôÞò áíáðáñáãùãÞò êáé ôáõôü÷ñïíá åßìáóôå óå èÝóç íá åðéëÝîïõìå ôï öýëï ôïõ ðáéäéïý ìáò. Ç ðëÞñçò ÷áñôïãñÜöçóç ôïõ áíèñþðéíïõ ãïíéäéþìáôïò áëëÜ êáé ç õöéóôÜìåíç áðïìüíùóç êáé ï ÷áñáêôçñéóìüò ôçò ëåéôïõñãßáò ìåñéêþí åêáôïíôÜäùí ãïíéäßùí èá ïäçãÞóïõí ðéèáíüôáôá óôï åããýò ìÝëëïí óôç èåñáðåßá ðïëëþí áóèåíåéþí. ÃåíåôéêÜ ôñïðïðïéçìÝíïé ïñãáíéóìïß êáé ôñüöéìá õðüó÷ïíôáé üôé èá åðéëýóïõí ôï ðñüâëçìá ôïõ õðïóéôéóìïý, üìùò ôáõôü÷ñïíá äçìéïõñãïýí ôåñÜóôéá âéïçèéêÜ ðñïâëÞìáôá. ÐáñÜëëçëá, ç ðñüóöáôç êëùíïðïßçóç æùíôáíþí ïñãáíéóìþí ìðïñåß íá åðéëýóåé êáé áõôÞ èÝìáôá õðïóéôéóìïý êáé åðÜñêåéáò ïñãÜíùí, üìùò åãêõìïíåßôáé êßíäõíïò äçìéïõñãßáò ãåíåþí ðáíïìïéïôýðùí ïñãáíéóìþí ðñïò åêìåôÜëëåõóç êáé ôáõôü÷ñïíá áíáäåéêíýåé åðéêßíäõíåò áðüøåéò ðåñß äçìéïõñãßáò ìéáò “áñßáò öõëÞò”. Ðïý âáäßæïõìå, Üñáãå; Ãéá ÷Üñç ðïéáò ðñïüäïõ êáé ìåëëïíôéêÞò åõäáéìïíßáò ç åðéóôçìïíéêÞ êïéíüôçôá áëëÜ êáé ïëüêëçñç ç áíèñùðüôçôá ðñÝðåé, áëüãéóôá, íá óõíå÷ßóåé áõôü ôïí äñüìï; Ôï ìåßæïí åñþôçìá ôçò áíèñùðüôçôáò êáé ç äéá÷ñïíéêÞ áãùíßá ôçò åßíáé íá åîçãçèåß ï óêïðüò êáé ôï íüçìá ôçò æùÞò êáé ôïõ èáíÜôïõ. ÅÜí ðñïóåããßóïõìå êÜðïôå ôçí áëÞèåéá áíáöïñéêÜ ìå áõôÜ ôá èåìåëéáêÜ åñùôÞìáôá, ßóùò ìðïñÝóïõìå ôüôå íá åðáíáðñïóäéïñßóïõìå ôéò áîßåò ìáò êáé ôïõò ôñüðïõò åðßôåõîÞò ôùí. (...). Áðïôåëåß êáíüíá ôçò öýóçò, êáíüíá ôçò âéïëïãßáò, íá õðÜñ÷åé êáé “èåúêÜ” íá ìç äéáôáñÜóóåôáé ç èåìåëéþäçò áêïëïõèßá, ãÝíåóç, æùÞ, áíáðáñáãùãÞ, èÜíáôïò. Ìå âÜóç ôá ðñïáíáöåñüìåíá, åÜí ïé Üíèñùðïé Þôáí áèÜíáôïé Þ ãåíéêüôåñá êÜðïéá ìïñöÞ æùÞò

(ÄéáóêåõÞ Üñèñïõ ôïõ åñåõíçôÞ - âéïëüãïõ ÓôÜèç Ãêüíïõ ðïõ äçìïóéåýôçêå óôï ðñþôï ôåý÷ïò ôùí “ÉÁÔÑÉÊÙÍ” ôçò “Å”)

ÁðÜíôçóç: Ç äéáãñáììáôéêÞ áðüäïóç ôïõ êåéìÝíïõ ó.ó. 82 -83. Ðñüëïãïò: 1ç § Ç ðñüïäïò ôùí âéïúáôñéêþí åðéóôçìþí åðéöÝñåé ñáãäáßåò áëëáãÝò. Êýñéï ìÝñïò: 2ç 2ç-- 5ç § 1ç. Êýñéá éäÝá: Ìå ôçí áíÜðôõîç ôçò ÌïñéáêÞò Âéïëïãßáò êáé ôçò ÃåíåôéêÞò åðéëýïíôáé ðïëëÜ ðñïâëÞìáôá áëëÜ êáé áíáêýðôïõí çèéêïß ðñïâëçìáôéóìïß. á. äåõôåñåýïõóá éäÝá: Áíôéìåôþðéóç ôçò óôåéñüôçôáò êáé äõíáôüôçôá åðéëïãÞò ôïõ öýëïõ. â. äåõôåñåýïõóá éäÝá: Èåñáðåßá áóèåíåéþí. ã. äåõôåñåýïõóá éäÝá: ÐñïïðôéêÞ åðßëõóçò ôïõ õðïóéôéóìïý. ä. äåõôåñåýïõóá éäÝá: Êßíäõíïò äçìéïõñãßáò ãåíåþí ðáíïìïéüôõðùí ïñãáíéóìþí ðñïò åêìåôÜëëåõóç.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Þôáí áèÜíáôç, ôï ïîýìùñï óõìðÝñáóìá åßíáé üôé: ôï óõãêåêñéìÝíï åßäïò æùÞò èá åîÝëéðå ìÝóá óå ëßãåò ó÷åôéêÜ ãåíåÝò, äéüôé ôï ðåñéâÜëëïí èá Üëëáæå êáé äåí èá ìðïñïýóáí áõôïß ïé æùíôáíïß ïñãáíéóìïß ðïõ ôï áðáñôßæïõí íá áëëÜîïõí, þóôå íá ðñïóáñìïóôïýí óôéò íÝåò óõíèÞêåò. (..) ÌÝ÷ñéò üôïõ áðáíôçèïýí, åÜí ðïôÝ, ôÝôïéïõ åßäïõò öéëïóïöéêÜ åñùôÞìáôá, ç äõíáôüôçôá åðßôåõîçò áèáíáóßáò öáßíåôáé íá âñßóêåôáé åêôüò ôùí ãíùóôþí âéïëïãéêþí íüìùí ôçò öýóçò. Áíôßèåôá, åßíáé ðñïôéìüôåñï íá âñåèïýí åêåßíïé ïé ôñüðïé, þóôå íá ìåôáôñáðåß ôï “æçí” óå “åõ æçí”. ÄçëáäÞ íá ðñïóäéïñéóôïýí êáé íá åöáñìïóôïýí åêåßíá ôá ôå÷íïëïãéêÜ åðéôåýãìáôá, ôá ïðïßá èá Ý÷ïõí áðïôÝëåóìá ïé Üíèñùðïé íá ãåííéïýíôáé, íá æïõí êáé íá ãåñíïýí ìå õãåßá. Åßíáé âÝâáéï ðùò ç ÌïñéáêÞ Âéïëïãßá êáé ç ÃåíåôéêÞ Ý÷ïõí áíïßîåé íÝïõò ïñßæïíôåò óôç ìåëÝôç êáé êáôáíüçóç ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ áíèñþðéíïõ ïñãáíéóìïý. Áõôü ôï ôáîßäé, ôï ïðïßï îåêßíçóå ðñéí áðü ëßãá ó÷åôéêÜ ÷ñüíéá óôïí Üãíùóôï êáé ìáãåõôéêü êüóìï ôùí âéïëïãéêþí íïçìÜôùí ôçò æùÞò, äåí åßíáé ïýôå åýêïëï ïýôå ãñÞãïñï. Ïé ôáîéäéþôåò ðñÝðåé íá åßíáé åöïäéáóìÝíïé ìå õðïìïíÞ, ìå ðåñßóóåéá ãíþóç, ìå áìöéóâÞôçóç, áëëÜ ðñïðáíôüò ìå çèéêÞ äåïíôïëïãßá. Óå êÜèå ðåñßðôùóç, ç ðïëéôåßá ðñÝðåé íá êñßíåé êáé íá áîéïëïãåß ôïõò êáñðïýò êáé ôéò åìðåéñßåò ôÝôïéùí åã÷åéñçìÜôùí. ÕðÜñ÷ïõí Üñáãå ãïíßäéá áèáíáóßáò; Èá äéáëåõêáíèïýí ðëÞñùò ïé ìïñéáêïß ìç÷áíéóìïß ðïõ äéÝðïõí ôç æùÞ êáé ôïí èÜíáôï; Èá áðïäå÷èåß, çèéêÜ, ç áíèñùðüôçôá óå ìéá ôÝôïéá ðåñßðôùóç íá ðáñÝìâåé; Áðïôåëåß ðñïóùðéêÞ åêôßìçóç üôé åßíáé ðñïôéìüôåñï íá óôï÷åýåôáé ç áíåýñåóç ôñüðùí âåëôßùóçò ôçò ðïéüôçôáò ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò ðáñÜ ôá åðéêßíäõíá ôáîßäéá ìå ãíþìïíá ôçí áíèñþðéíç ìáôáéïäïîßá. ¢ëëùóôå, üðùò êáé ï ðïéçôÞò Ý÷åé äçëþóåé: …..çäïíéêÜ ðáíôïôéíÜ æçôÜìå, ìÜôáéá ðÜíôá …..

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá 2ç. Êýñéá éäÝá: Ðñïâëçìáôéóìüò ãéá ôïí ðñïóáíáôïëéóìü ôçò åðéóôÞìçò.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

3ç. Êýñéá éäÝá:

Æçôïýìåíï ãéá ôçí áíèñùðüôçôá åßíáé ç åîÞãçóç ôïõ óêïðïý êáé ôïõ íïÞìáôïò ôçò æùÞò êáé ôïõ èáíÜôïõ. á. äåõôåñåýïõóá éäÝá: Ç åîÞãçóç èá ïäçãÞóåé óôïí åðáíáðñïóäéïñéóìü ôùí áîéþí. â. äåõôåñåýïõóá éäÝá: ÁäéáôÜñáêôç ç áêïëïõèßá ãÝíåóç, æùÞ, áíáðáñáãùãÞ, èÜíáôïò. ã. äåõôåñåýïõóá éäÝá: Ç áèáíáóßá èá åðÝöåñå åîÜëåéøç ôçò áíèñþðéíçò æùÞò.

4ç. Êýñéá éäÝá: Ç áèáíáóßá âñßóêåôáé åêôüò ôùí âéïëïãéêþí íüìùí ôçò öýóçò. äåõôåñåýïõóá éäÝá: Óôü÷ïò ôçò åðéóôÞìçò ðñÝðåé íá åßíáé ç åõäáéìïíßá ôùí áíèñþðùí. Åðßëïãïò: 6ç §

Ç åðéóôÞìç äéáíïßãåé íÝïõò êüóìïõò óôçí åîåñåýíçóç ôùí ïðïßùí óõíïäïéðüñïò ðñÝðåé íá åßíáé ç çèéêÞ.

Äïêßìéï - Ç ïñãÜíùóç ôïõ ëüãïõ • ×ñÞóç ÅñùôçìÜôùí: Ï óõããñáöÝáò ìå ôç ÷ñÞóç åñùôçìÜôùí óõíÞèùò åðé÷åéñåß: • íá ðñïóäþóåé áìåóüôçôá êáé æùíôÜíéá óôï êåßìåíï • íá åõáéóèçôïðïéÞóåé êáé íá áöõðíßóåé ôï áíáãíùóôéêü êïéíü • íá êáôáóôÞóåé ôïõò áíáãíþóôåò êïéíùíïýò ôùí ðñïâëçìáôéóìþí ôïõ

ÐáñÜäåéãìá: ¸÷ïõìå ëïéðüí êáôáäéêáóôåß íá åßìáóôå áé÷ìÜëùôïé ôçò óõìâéùôéêÞò ïìÜäáò; Èá ðáñåîçãïýóå ôç èÝóç ìáò åêåßíïò ðïõ èá ôçí åñìÞíåõå ìå áõôü ôïí ôñüðï. ¼÷é õðï÷åßñéïò· õðïêåßìåíïò óôéò éäÝåò êáé óôéò ôÜóåéò ôïõ êïéíùíéêïý óþìáôïò åßíáé ï Üíèñùðïò. Ðïéïò Üíèñùðïò üìùò; (Ç äéåõêñßíéóç áõôÞ åßíáé áðáñáßôçôç, ãéá íá ðñïëçöèïýí ðïëëÝò ðáñáíïÞóåéò). Åêåßíïò ðïõ ïé áíèñùðïëüãïé óõíçèßæïõí íá ôïí ïíïìÜæïõí homo sapiens êáé ðïõ êáôÜ ôçí ôñÝ÷ïõóá öÜóç ôçò ýðáñîçò ôïõ Ý÷åé ãñÜøåé ôçí éóôïñßá ôïõ ðïëéôéóìïý ìå ôéò “ðíåõìáôéêÝò” (ðþò íá ôéò ðïýìå áëëéþò) êáôáêôÞóåéò ôïõ. ¼,ôé ÷áñáêôçñßæåé áõôüí ôïí áíèñþðéíï ôýðï åßíáé ï äåéíüò áãþíáò íá äáìÜóåé ôá åíóôéêôÜ ôïõ åßôå ìå ôçí áðåãíùóìÝíç áíôßóôáóç óôçí ðßåóç ôïõò, åßôå ìå ôï ðïíçñü îåãÝëáóìÜ ôïõò.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá • ×ñÞóç ðáñåíèÝóåùí: Ëåéôïõñãïýí åðåîçãçìáôéêÜ – óõìðëçñùìáôéêÜ êáé äéåõêñéíßæïõí Ýííïéåò - üñïõò, þóôå íá ãßíïõí êáôáíïçôÝò áðü ôïõò áíáãíþóôåò.

ÐáñÜäåéãìá:

• ×ñÞóç åéóáãùãéêþí: Óôçí áñ÷Þ êáé óôï ôÝëïò ôùí ëüãùí ôñßôïõ ðñïóþðïõ ðïõ ìíçìïíåýïíôáé êáôÜ ëÝîç. ÐáñÜäåéãìá: Ôá åããüíéá Ýëåãáí óôïí ðáððïý: “Ðåò ìáò, ðáððïý, ðÜëé ôï ðáñáìýèé ôçò Ãïñãüíáò”. Ôá ëüãéá Üëëïõ ðïõ áíáöÝñïíôáé óå åéóáãùãéêÜ ðñÝðåé íá äéáôõðþíïíôáé áêñéâþò üðùò åéðþèçêáí. ¢ëëåò ðåñéðôþóåéò ðïõ åðéâÜëëåôáé ç ÷ñÞóç åéóáãùãéêþí: • Ãéá íá îå÷ùñßóïõí ëÝîåéò, öñÜóåéò êáé ñçôÜ ðïõ äåí áíÞêïõí óôç óõíçèéóìÝíç ãëþóóá.

ÐáñÜäåéãìá: Áðü Ýíáí áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò äéäáóêÜëïõò ôçò áñ÷áßáò ÅëëÜäáò, áðü ôïí ÐëÜôùíá, äáì óôéí ’òò Öëëá ëëá ìáèÞìáôá ”. ôï îÝñïõìå, üôé ôï “ ìÝãéóôïí ìÜèçìá ñçôüí ï ï«äáì äáìÿòò ïóôéí ìáèÞìáôá”.

• Ãéá íá äçëùèåß üôé ç/ïé ëÝîç/åéò ðïõ êëåßíïíôáé åíôüò åéóáãùãéêþí êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìå åéäéêÞ óçìáóßá. ÐáñÜäåéãìá: Ôï áßóèçìÜ ìïõ åßíáé üôé ôïýôïé ïé áñ÷áßïé íáïß ôçò ÅëëÜäáò, ôçò ÌåãÜëçò ÅëëÜäáò, ôçò Éùíßáò, åßíáé ìå êÜðïéïí ôñüðï óðáñôïß, ñéæùìÝíïé óôá ôïðßá ôïõò. Áöïý ÷áëÜóôçêáí êáé êáëýâåò ” áõôÝò ôùí áèáíÜôùí, ïé Üóôåãïé èåïß ãýñéóáí åêåß ðïõ åñåéðþèçêáí ïé “ “êáëýâåò êáëýâåò” Üñ÷éóáí, ÷ýèçêáí îáíÜ Ýîù óôï ôïðßï êáé ìáò áðåéëïýí ìå ðáíéêïýò öüâïõò Þ êáé ìå èÝëãçôñá.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

(¢ããåëïò ÔåñæÜêçò, Ðïíôïðüñïé)

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

¸ùò ðïéï âáèìü ïé áíôéëÞøåéò, ïé êñßóåéò, ïé áðïöÜóåéò ìáò óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ åßíáé “äéêÝò ìáò” êáé ü÷é áðïôÝëåóìá åðéññïÞò ôçò ìéêñÞò êáé ôçò ìåãÜëçò êïéíùíßáò áðÜíù ìáò; (ÌéêñÞí åííïþ ôïí óôåíü ïéêïãåíåéáêü, öéëéêü êáé åðáããåëìáôéêü êýêëï êáé ìåãÜëç üëï ôñéãýñù ìáò ôï áíèñþðéíï ðåñéâÜëëïí ìÝóá êáé Ýîù áêüìç áðü ôïí åèíéêü êáé ãåùãñáöéêü ìáò ÷þñï)) .

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá • ×ñÞóç Üíù ôåëåßáò: Óôï åóùôåñéêü ìéáò öñÜóçò ÷ùñßæåé äýï ìÝñç ôçò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìåôáîý ôïõò, áëëÜ êáé ðïõ Ý÷ïõí äéáöïñÝò, éäéáßôåñá üôáí ôï äåýôåñï åðåîçãåß ôï ðñþôï Þ Ýñ÷åôáé óå áíôßèåóç ìáæß ôïõ.

ÐáñÜäåéãìá:

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Áõôüò äåí Þôáí Üíèñùðïò

Þôáí èåñéü, äñÜêïò, óôïé÷åéü.

• ×ñÞóç á á΄ ðñïóþðïõ Ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ á á΄ åíéêïý ðñïóþðïõ ï óõããñáöÝáò • ðáñïõóéÜæåé êáèáñÜ ðñïóùðéêÝò èÝóåéò • åêöñÜæåé ðñïóùðéêÜ âéþìáôá • äéáöïñïðïéåßôáé áðü ôïõò õðüëïéðïõò ÐáñÜäåéãìá: Ðáñ’ üëá áõôÜ ôÜóóïìáé ìå áõôïýò ðïõ åßíáé áíôßèåôïé óôçí ðñüôáóç ÊëÜéí. Êáé áõôü ü÷é ëüãù îåíïöïâßáò, åðáñ÷éùôéóìïý Þ áñ÷áéïëáôñåßáò (ôñßá èëéâåñÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ íåïåëëçíéêïý óõíôçñçôéóìïý), áëëÜ ãéá Ýíáí ôåëåßùò äéáöïñåôéêü ëüãï. Ðéóôåýù ðùò æïýìå óå ìéá åðï÷Þ êáôÜ ôçí ïðïßá ï êáëëéôå÷íéêüò ÷þñïò, åéäéêÜ, êáé ï ðïëéôéóìéêüò, ðéï ãåíéêÜ, Ý÷åé ÷Üóåé ôçí áõôïíïìßá ôïõ - áöïý ç éäéáßôåñç ëïãéêÞ êáé ïé áîßåò ôïõ õðïóêÜðôïíôáé óõóôçìáôéêÜ áðü ôç ëïãéêÞ ôïõ ÷ñÞìáôïò êáé ôçò áãïñÜò. ÌéëÜù, ìå Üëëá ëüãéá, ãéá áõôü ðïõ ï ×Üìðåñìáò áðïêáëåß áðïéêéïðïßçóç ôïõ “âéïêüóìïõ” áðü ôçí êõñßáñ÷ç åñãáëåéáêÞ ëïãéêÞ ôïõ ïéêïíïìéêïý óõóôÞìáôïò. ÁõôÞ ç áðïéêéïðïßçóç Ý÷åé ðñï÷ùñÞóåé óå ôÝôïéï âáèìü óôéò óýã÷ñïíåò ìåôáâéïìç÷áíéêÝò êïéíùíßåò ðïõ ôï èåùñïýìå áíá÷ñïíéóôéêü, áí ü÷é áëëüêïôï, üôáí êÜðïéïò åðéìÝíåé óôï ðÝñáóìá áðü ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõ ðñþôïõ ðÜíù óôï äåýôåñï, óôçí éóïññïðßá ìåôáîý ôùí äýï óôïé÷åßùí. Ìå ôç ÷ñÞóç á á΄ ðëçèõíôéêïý ðñïóþðïõ ï óõããñáöÝáò • åíóùìáôþíåé ôïí åáõôü ôïõ óå Ýíá óýíïëï óôï ïðïßï áíÞêïõí êáé ïé äÝêôåò • áðïäÝ÷åôáé áðüøåéò ðïõ åðéêñáôïýí óôï åõñý êïéíü • ðñïóäßäåé áìåóüôçôá êáé ôüíï ïéêåéüôçôáò ÐáñÜäåéãìá: Ìáò áðïìÝíåé ç áîßùóç ôçò åëåõèåñßáò óáí áðü êåêôçìÝíç ôá÷ýôçôá, Ýíá êåéìÞëéï ðñïãïíéêü. Äåí Ý÷ïõìå õðïíïéáóôåß ðùò ôï îåðïõëÞóáìå ìåèõóìÝíïé. ÊÜðïéïé áíÜìåóÜ ìáò, Ý÷ïíôáò ðåñéóóüôåñï áðü ôïõò Üëëïõò åðßãíùóç ü÷é ìüíïí ôçò áîßáò áõôïý ôïõ êåéìçëßïõ áëëÜ êáé ôïõ ôé óõíåðÜãåôáé óå ìåôáãåíÝóôåñç öÜóç ç áðþëåéÜ ôïõ, îåóçêþíïíôáé, êáëïýí óå óõíáãåñìü ôéò øõ÷Ýò, åéäïðïéïýí ãéá ôï áíåðáíüñèùôï ðïõ âñßóêåôáé åðß èýñáéò. Áò îÝñïõìå ùóôüóï ðùò ôï åñþôçìá ôçò Ìïßñáò åßíáé ãåíéêüôåñï· èá êÜíïõìå Ýôóé, åãêáßñùò, êáé ôçí áíáãêáßá áíáìÝôñçóç äõíÜìåùí. Ìéáò êáé îåöýãáìå áðü ôç öýóç êáé ðáñáäïèÞêáìå óôïí Üíèñùðï, áëëÜîáìå áöÝíôç, ìå ôçí åëðßäá ðùò ï üìïéüò ìáò èá Þôáí áíèñùðéíüôåñïò. ËÜèïò! Ï ïðëéóìÝíïò ìå ðáíôïäõíáìßá åßíáé ðåñéóóüôåñï áðáíèñùðéóìÝíïò áðü ôéò öõóéêÝò äõíÜìåéò.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá • ×ñÞóç ôïõ åõèÝïò ëüãïõ Ï åõèýò ëüãïò • ðñïóäßäåé áìåóüôçôá, ðáñáóôáôéêüôçôá • êåíôñßæåé ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ áíáãíþóôç • ç åíáëëáãÞ åõèÝïò êáé ðëÜãéïõ ëüãïõ ðñïóöÝñåé æùíôÜíéá óôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ

- ÂëÝðù ìå ôá äéêÜ ìïõ ìÜôéá, ëÝìå, êáé êñßíù ìå ôï äéêü ìïõ ìõáëü. - Ìå äéêÞ ìïõ ðñùôïâïõëßá áðïäïêéìÜæù áõôÞí ôçí éäåïëïãßá êáé åßìáé õðåýèõíïò. - Ç áëÞèåéá ðïõ õðïóôçñßæù åßíáé ïëïöÜíåñç· äå ìïõ ôçí õðÝâáëáí Üëëïé.

• Óõíï÷Þ - Óõíåêôéêüôçôá ðáñáãñÜöùí êáé êåéìÝíùí Ç íïçìáôéêÞ óõíÜöåéá (óõíåêôéêüôçôá) óôéò ðáñáãñÜöïõò ãåíéêüôåñá åðéôõã÷Üíåôáé ìå: ôçí åíüôçôá, äçëáäÞ ôçí Üìåóç óõó÷Ýôéóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ìå ôçí êáôåõèõíôÞñéá éäÝá ôïõ èÝìáôïò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá

Ðéï óõãêåêñéìÝíá åðéôõã÷Üíåôáé ìå: ôç óáöÞ äéÜêñéóç ôùí ìåñþí (ðñüëïãïò, êýñéï ìÝñïò, åðßëïãïò) êáé ôùí õðïôìçìÜôùí ôïõ êýñéïõ ìÝñïõò êáèþò êáé ìå: ôç ÷ñïíïëïãéêÞ êáé ëïãéêÞ äéÜôáîç ôùí éäåþí ìå ôçí ïðïßá êáôáäåéêíýåôáé ç íïçìáôéêÞ áëëçëïõ÷ßá ìåôáîý ôùí ðáñáãñÜöùí.

Ï üñïò óõíï÷Þ õðïäçëþíåé ôç ìïñöéêÞ óýíäåóç ðñïôÜóåùí, ðåñéüäùí Þ ðáñáãñÜöùí êáé åðéôõã÷Üíåôáé: • ìå ôç ÷ñÞóç äéáñèñùôéêþí ëÝîåùí • ìå ôçí åðáíÜëçøç óçìáíôéêÞò ëÝîçò Þ öñÜóçò • ìÝóù áíôùíõìéþí, êõñßùò äåéêôéêþí

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

ôç ëïãéêÞ áëëçëïõ÷ßá áëëçëïõ÷ßá, äçëáäÞ ôçí ðáñÜèåóç ôùí éäåþí ìå ëïãéêÞ êáé öõóéêÞ óåéñÜ.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ìå ôéò äéáñèñùôéêÝò ëÝîåéò óõíÞèùò äçëþíåôáé: á. Áíôßèåóç – Åíáíôßùóç:

áëëÜ, üìùò, ùóôüóï, áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, áíôßèåôá, åéäÜëëùò, åíþ, áíôéèÝôùò, ìïëïíüôé

â. Áßôéï – ÁðïôÝëåóìá:

åðåéäÞ, äéüôé, Ýôóé, ãé’ áõôü ôï ëüãï, êáôÜ óõíÝðåéá

ã. ×ñïíéêÞ ó÷Ýóç:

áñ÷éêÜ, ðñïçãïõìÝíùò, ýóôåñá, ðñþôá, åíôùìåôáîý, ôÝëïò, üðïôå, üôáí, êáèþò

ä. ¼ñïò – Ðñïûðüèåóç:

áí, åêôüò áí, óå ðåñßðôùóç ðïõ, êôë.

å. ÅðåîÞãçóç:

äçëáäÞ, ìå Üëëá ëüãéá, ìå üóá åßðá ðñïçãïõìÝíùò åííïïýóá, ãéá íá ãßíù óáöÝóôåñïò

óô. ¸ìöáóç:

åßíáé áîéïóçìåßùôï üôé, èá Þèåëá íá ôïíßóù ôï åîÞò, íá åðéóôÞóù ôçí ðñïóï÷Þ óáò, åßíáé áîéïðñüóåêôï ôï ãåãïíüò, ðñÝðåé íá óçìåéùèåß áêüìç,

æ. ÐáñÜäåéãìá:

ð.÷., ë.÷., ãéá ðáñÜäåéãìá êôë.

ç. Áðáñßèìçóç åðé÷åéñçìÜôùí åðé÷åéñçìÜôùí,, ðñþôï ... äåýôåñï, êáôáñ÷Üò (ðñþôá ðñþôá), êáôáñ÷Þí åéóáãùãÞ ìéáò êáéíïýñéáò (êáôÜ âÜóç), ôåëéêÜ, ôï åðüìåíï åðé÷åßñçìá / èÝìá éäÝáò: ðïõ èá ìáò áðáó÷ïëÞóåé

è. ÄéÜñèñùóç êåéìÝíïõ: ôï Üñèñï / ç ìåëÝôç / ç åéóÞãçóç / ç ïìéëßá ìïõ ÷ùñßæåôáé óå ôñßá ìÝñç: óôï ðñþôï êôë. é. ÓõìðÝñáóìá/ óõãêåöáëáßùóç:

ãéá íá óõíïøßóïõìå, óõãêåöáëáéþíïíôáò / åðéëïãéêÜ óõìðåñáóìáôéêÜ èá ëÝãáìå üôé… êôë., ëïéðüí, Üñá, êáôÜ óõíÝðåéá, Ýôóé

éá. ÐñïóèÞêç:

áêüìç, åðéðñüóèåôá, ðáñÜëëçëá, åðéðëÝïí, åðßóçò

éâ. ÔïðéêÞ ó÷Ýóç:

åäþ, êïíôÜ, ìáêñéÜ, åðÜíù, êÜôù

éã. Ãåíßêåõóç:

ãåíéêÜ, åõñýôåñá, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò ...

éä. Äéáßñåóç/Ô áîéíüìçóç: áöåíüò - áöåôÝñïõ,áðü ôç ìéá - áðü ôçí Üëëç ... Äéáßñåóç/Ôáîéíüìçóç:

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá • ×áñáêôçñéóôéêÜ åðéóôçìïíéêïý ëüãïõ. Ôá êõñéüôåñá ãíùñßóìáôá ôïõ åðéóôçìïíéêïý ëüãïõ åßíáé: • ç ÷ñÞóç åéäéêïý åðéóôçìïíéêïý ëåîéëïãßïõ • ðñïóåêôéêÞ ôåêìçñßùóç ìéáò Üðïøçò ìå Ýãêõñá åðéóôçìïíéêÜ äåäïìÝíá. • êñéôéêÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôç âéâëéïãñáößá, åðéäßùîç ôçò áíôéêåéìåíéêüôçôáò. • óáöÞíåéá êáé áêñßâåéá óôç äéáôýðùóç. • áõóôçñÞ ëïãéêÞ ïñãÜíùóç ôïõ êåéìÝíïõ.

¢óêçóç: Íá åíôïðßóåôå ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ åðéóôçìïíéêïý ëüãïõ óôï êåßìåíï ðïõ áêïëïõèåß. Êåßìåíï: “ÊñéôéêÞ óôçí éó÷õñÞ áíèñùðéêÞ áñ÷Þ.” Áí ôá “Óýìðáíôá” åßíáé ðñáãìáôéêÜ äéá÷ùñéóìÝíá ìåôáîý ôïõò Þ õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò åíôåëþò äéáöïñåôéêÝò ðåñéï÷Ýò åíüò Óýìðáíôïò, ôüôå ôá ãåãïíüôá ðïõ óõìâáßíïõí óå êÜðïéï Üëëï Óýìðáí äåí Ý÷ïõí ðáñáôçñÞóéìåò óõíÝðåéåò óôï äéêü ìáò Óýìðáí. Áíôßèåôá áí äåí åßíáé äéá÷ùñéóìÝíá ìåôáîý ôïõò, áëëÜ åßíáé áðëþò äéáöïñåôéêÝò ðåñéï÷Ýò åíüò Óýìðáíôïò, ïé íüìïé ôçò ÖõóéêÞò ðñÝðåé íá åßíáé ïé ßäéïé óå êáèåìéÜ áðü áõôÝò ôéò ðåñéï÷Ýò, áëëéþò äå èá õðÞñ÷å óõíÝ÷åéá ìåôáîý ôïõò êáé äå èá ìðïñïýóå êáíåßò íá ðåñÜóåé áðü ôç ìéá ðåñéï÷Þ óôçí Üëëç. Ç éó÷õñÞ áíèñùðéêÞ áñ÷Þ èåùñåß üôé Ýíá ôñéóåêáôïììýñéï ãáëáîßåò ôïõ Óýìðáíôïò õðÜñ÷ïõí ãéá Ýíá êáé ìüíï ëüãï, áðëþò êáé ìüíï ãéá ÷Üñç ôùí êáôïßêùí åíüò ìéêñïý ðëáíÞôç. Åßíáé ëïéðüí áíôßëçøç ðïõ áðïññÝåé áðü ôçí áëáæïíåßá êáé ôçí áõôáñÝóêåéá ôïõ áíèñþðïõ íá èåùñåß üôé ôá ðÜíôá Ý÷ïõí áöåôçñßá êáé ôÝñìá ôï åãþ ôïõ. Åßíáé ôïõëÜ÷éóôï õðåñâïëéêü íá õðïèÝôïõìå ðùò õðÜñ÷ïõí Üðåéñá Üëëá Óýìðáíôá - áðü ôá ïðïßá åëÜ÷éóôá ìðïñïýìå íá ðáñáôçñÞóïõìå - ìüíï êáé ìüíï ãéá íá ðáñáôçñÞóïõìå åìåßò “ôï äéêü ìáò”. Ç éó÷õñÞ áíèñùðéêÞ áñ÷Þ ðáñáãíùñßæåé ïëüêëçñç ôçí éóôïñßá ôçò öõóéêÞò. Ïé êïóìïëïãéêÝò èåùñßåò åîåëß÷èçêáí áðü ôç äïãìáôéêÞ èåïëïãßá ôçò ãåùêåíôñéêÞò èåùñßáò ôïõ ÁñéóôïôÝëç óôçí áìöéóâÞôçóÞ ôçò ìå ôçí çëéïêåíôñéêÞ èåùñßá ôïõ ÊïðÝñíéêïõ êáé ôïõ Ãáëéëáßïõ êáé Ýöôáóáí óôçí êïóìïëïãßá ôïõ Shapley ðïõ Ýâãáëå ôïí ¹ëéï áðü ôï êÝíôñï ôïõ Ãáëáîßá. Ìå áõôü ôïí ôñüðï êáôáíïÞóáìå üôé: äåí åßìáóôå êÜôé îå÷ùñéóôü, ç Ãç åßíáé Ýíáò ìéêñüò ðëáíÞôçò ðïõ êéíåßôáé ãýñù áðü Ýíá Üóôñï, áõôü ôï Üóôñï åßíáé Ýíá áðü ôá åêáôü äéóåêáôïììýñéá Üóôñá åíüò óðåéñïåéäïýò ãáëáîßá, ðïõ êáé áõôüò åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ðåñßðïõ Ýíá ôñéóåêáôïììýñéï ãáëáîßåò ôïõ ðáñáôçñÞóéìïõ Óýìðáíôïò, ôï ïðïßï, üðùò áðÝäåéîå ï Edwin Hubble, óõíå÷þò äéáóôÝëëåôáé êáé üëïé ïé ãáëáîßåò áðïìáêñýíïíôáé áðü ôç Ãç êáé ìÜëéóôá ôüóï ðéï ãñÞãïñá, üóï ðéï áðïìáêñõóìÝíïé åßíáé. Ôï Óýìðáí åßíáé ðåðåñáóìÝíï, áëëÜ äåí Ý÷åé üñéá. ÊáíÝíáò

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

• åðßêëçóç óôç ëïãéêÞ

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

• ïé áîéïëïãéêÝò êñßóåéò êáé ôá ôåêìÞñéá åßíáé åõäéÜêñéôá.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

äçëáäÞ ãáëáîßáò äå âñßóêåôáé óôá Üêñá ôïõ Óýìðáíôïò. Áíôßèåôá êÜèå ãáëáîßáò “áéóèÜíåôáé” üôé ðåñéâÜëëåôáé áðü üëïõò ôïõò õðüëïéðïõò. Áí èÝëåé ï êÜôïéêïò ôçò Ãçò, üðùò êáé ï êÜôïéêïò ïðïéïõäÞðïôå Üëëïõ ðëáíÞôç, ìðïñåß íá èåùñÞóåé ôï ãáëáîßá Þ ôïí ðëáíÞôç ôïõ ôï êÝíôñï ôïõ êüóìïõ. ÁõôÞ ç åêäï÷Þ åßíáé øåõäáßóèçóç êáé ü÷é ðñáãìáôéêüôçôá. Ç Üðïøç ðïõ äéáôõðþíåôáé êáé áðü ¸ëëçíåò Öõóéêïýò üôé “ç áíèñùðéêÞ áñ÷Þ áðïôåëåß çèéêÞ äéêáßùóç ôïõ áíèñþðïõ áíáóýñåé êáé ðÜëé ôïí Üíèñùðï áðü ôçí áóçìáíôüôçôá êáé ôïí ôïðïèåôåß óå èÝóç ðåñßïðôç” (ÃñáììáôéêÜêçò, ‘Ç êüìç ôçò Âåñåíßêçò’) êáé üôé “ìáò äßíåé ôçí áßóèçóç ðùò êÜôé áîßæïõìå êáé êÜðïéï ñüëï ðáßæïõìå ìÝóá óôï á÷áíÝò Óýìðáí” (Îáíèüðïõëïò, “Ðåñß áóôÝñùí êáé óõìðÜíôùí”) åßíáé áöåëÞò êáé ðñïêëçôéêÞ. Åí êáôáêëåßäé ç áíèñùðéêÞ áñ÷Þ áðïôåëåß ìåôáöõóéêÞ-èåïëïãéêÞ êáé íôåôåñìéíéóôéêÞ åñìçíåßá ôïõ êüóìïõ óôï âáèìü ðïõ èÝôåé ùò êÝíôñï ôïõ Óýìðáíôïò ôïí ðáñáôçñçôÞ ôïõ, ôï óêåðôüìåíï äçëáäÞ ïí, ü÷é áðëþò ùò óçìåßï áíáöïñÜò áëëÜ ùò óêïðü ôçò äçìéïõñãßáò ôïõ Óýìðáíôïò. ÊëÝáñ÷ïò Ä. Óìõñíáßïò,ÅêðáéäåõôéêÞ åöçì., “Ôï äéÜëåéììá”.

ÁðÜíôçóç: Óôï ðáñáðÜíù êåßìåíï ôá êõñßáñ÷á ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ åðéóôçìïíéêïý ëüãïõ åßíáé: • åéäéêü ëåîéëüãéï (óýìðáí, áíèñùðéêÞ áñ÷Þ, êïóìïëïãéêÝò èåùñßåò) • åðéäßùîç áíôéêåéìåíéêüôçôáò (÷ñÞóç ðáñáäåéãìÜôùí êáé ôåêìçñßùí óôçí ôñßôç ðáñÜãñáöï) • ôåêìçñßùóç áðüøåùí (÷ñÞóç ðáñáäåéãìÜôùí, áõèåíôéþí, áëçèåéþí).

IV ñáììáôåéáêÜ åßäç • ¢ñèñï • Åðéöõëëßäá • ÅðéóôïëÞ IV.. ¢ëëá ããñáììáôåéáêÜ

• ¢ñèñï Ô é åßíáé;

Ôï Üñèñï åßíáé êåßìåíï ðïõ äçìïóéåýåôáé óå åöçìåñßäá Þ óå ðåñéïäéêü êáé óôï ïðïßï, áíáðôýóóïíôáé èÝìáôá ãåíéêïý åíäéáöÝñïíôïò ðïõ áöïñïýí ôçí åðéêáéñüôçôá.

Ç ëåéôïõñãéêüôçôÜ ôïõ:

¼ôáí Ýíá Üñèñï äçìïóéåýåôáé óôçí ðñþôç óåëßäá ôùí åöçìåñßäùí óçìáßíåé üôé åêöñÜæåé ôç èÝóç ôçò åöçìåñßäáò ãéá ôï ðéï óçìáíôéêü ãåãïíüò ôçò åðéêáéñüôçôáò.

Ôï ýöïò ôïõ:

Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé óõíÞèùò áðëü, þóôå íá ãßíåôáé êáôáíïçôü áðü ôï åõñý êïéíü.

Ç ãëþóóá ôïõ:

Êõñéáñ÷åß ç áíáöïñéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá äéáöïñÝò Üñèñïõ - äïêéìßïõ ¸÷åé åðéêáéñéêü ÷áñáêôÞñá, êéíåßôáé óôï ÷þñï ôçò åñìçíåõôéêÞò äçìïóéïãñáößáò Þ ôçò åðéóôÞìçò êáé áðÝ÷åé áðü ôç ëïãïôå÷íßá. Áðñüóùðï, áíôéêåéìåíéêü Êõñéáñ÷åß ç áíáöïñéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò.

ï ÷áñáêôÞñáò ôïõ

ôï ýöïò ôïõ ç ãëþóóá ôïõ

äïêßìéï Áíôßèåôá, ôï äïêßìéï êéíåßôáé áíÜìåóá óôçí åðéóôÞìç êáé ôç ëïãïôå÷íßá Þ ôç öéëïóïößá.

Ðñïóùðéêü êáé ïéêåßï. Óôï äïêßìéï åõñåßá åßíáé ç ÷ñÞóç ôçò äçëùôéêÞò áëëÜ êáé ôçò óõíõðïäçëùôéêÞò ëåéôïõñãßáò ôçò ãëþóóáò.

Ç ÝêôáóÞ ôïõ: ôï Üñèñï åßíáé óõíÞèùò óõíôïìüôåñï áðü Ýíá äïêßìéï. ÐáñáôÞñçóç: ôï Üñèñï óõíÞèùò ôéôëïöïñåßôáé.

Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Üñèñïõ • ÈÝìá ìå åðéêáéñéêü ÷áñáêôÞñá • Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé áðëü êáé ãßíåôáé êáôáíïçôü óôï åõñý êïéíü • Êõñéáñ÷åß ç áíáöïñéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò • Åðéêñáôåß ç ôñéôïðñüóùðç äéáôýðùóç ðïõ ðñïóäßäåé áíôéêåéìåíéêüôçôá • Êéíåßôáé óôï ÷þñï ôçò åñìçíåõôéêÞò äçìïóéïãñáößáò ¢óêçóç: Íá áíé÷íåýóåôå ðïéá åßíáé ôá óôïé÷åßá åêåßíá ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôï êåßìåíï ùò Üñèñï. Êåßìåíï: Ëïíäßíï: “Äåí ôá äßíïõí ïýôå ùò äÜíåéï!” “Ôá ãëõðôÜ ôïõ Ðáñèåíþíá äåí èá åðéóôñáöïýí ðïôÝ óôçí ÅëëÜäá, ïýôå êáé ùò äÜíåéï” äÞëùóå êáôçãïñçìáôéêÜ óôç âñåôáíéêÞ åöçìåñßäá “ÓÜíôåú ÔÝëåãêñáö” ï äéåõèõíôÞò ôïõ Âñåôáíéêïý Ìïõóåßïõ, Íéë Ìáê ÃêñÝãêïñ. Áíáêïßíùóå åðßóçò üôé ôåñìáôßæåé ôéò üðïéåò “äéáðñáãìáôåýóåéò” ìå ôç ÂñåôáíéêÞ ÅðéôñïðÞ ãéá ôïí åðáíáðáôñéóìü ôùí ÌáñìÜñùí åíþ ðñüôåéíå íá äå÷èåß ç ÅëëÜäá ìéá “åéêïíéêÞ áíáðáñÜóôáóç” ôïõ ìíçìåßïõ. “Ðñïò ôï ðáñüí äåí õðÜñ÷åé êïéíü Ýäáöïò ìåôáîý ôùí äýï ðëåõñþí óôï æÞôçìá ôùí ÌáñìÜñùí êáé åßíáé êïõñáóôéêü íá åðáíáëáìâÜíïíôáé ôá ßäéá åðé÷åéñÞìáôá. Ç áíïéêïäüìçóç ôïõ Ðáñèåíþíá äåí åßíáé äõíáôÞ. Áò ðñïóðáèÞóïõìå ëïéðüí íá óõíåíþóïõìå åéêïíéêÜ üóá óôïé÷åßá ôïõ Ý÷ïõí äéáóùèåß” õðïóôçñßæåé ï ê. Ìáê ÃêñÝãêïñ.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

äéáöïñÝò

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Üñèñï

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

Óå óõíÝíôåõîÞ ôïõ óôçí åöçìåñßäá, ï äéåõèõíôÞò ôïõ Âñåôáíéêïý Ìïõóåßïõ õðïãñÜììéóå üôé, ëüãù ìéáò åõôõ÷ïýò éóôïñéêÞò óõãêõñßáò, ôá ìéóÜ áðü ôá ãëõðôÜ ðïõ Ý÷ïõí äéáóùèåß âñßóêïíôáé óÞìåñá óôï Ëïíäßíï. “Ôá ãëõðôÜ ôïõ Ðáñèåíþíá åðéôåëïýí ôï ìÝãéóôï êáëü óôï ìïõóåßï ðïõ âñßóêïíôáé, äéüôé ïé åðéóêÝðôåò ìðïñïýí íá ôá äïõí óôï åõñýôåñï éóôïñéêü ôïõò ðëáßóéï. Ôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï åßíáé Ýíá áðü ôá óçìáíôéêüôåñá ðïëéôéóôéêÜ åðéôåýãìáôá ôçò áíèñùðüôçôáò, êáèþò ó’ áõôü ìðïñïýí íá óõãêåíôñùèïýí ôá åðéôåýãìáôá ôïõ áíèñþðïõ óå êÜèå ãùíéÜ ôçò Ãçò”, äÞëùóå ï äéåõèõíôÞò ôïõ Âñåôáíéêïý Ìïõóåßïõ. Ï äéåõèõíôÞò ôïõ Âñåôáíéêïý Ìïõóåßïõ áíáãíùñßæåé üôé ðïëëïß Üíèñùðïé õðïóôçñßæïõí üôé ôï èÝìá ôïõ Ðáñèåíþíá ðñÝðåé íá åîåôáóôåß ùò åéäéêÞ ðåñßðôùóç. ÁëëÜ….. “Ðñüêåéôáé áðëþò ãéá ìßá Üðïøç – êáé ü÷é ãéá ãåãïíüò. ÐñïóùðéêÜ äåí âëÝðù äéáöïñÝò áíÜìåóá óôçí åëëçíéêÞ ôÝ÷íç êáé ðáñÜäïóç êáé ôçí ïëëáíäéêÞ Þ ôçí éôáëéêÞ, ðïõ åðßóçò åßíáé äéáäåäïìÝíç óå üëï ôïí êüóìï”, åßðå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ï ê. Ìáê ÃêñÝãêïñ. Ìðïñåß ï ê. Ìáê ÃêñÝãêïñ íá Þôáí ï ðñþôïò äéåõèõíôÞò ôïõ Âñåôáíéêïý Ìïõóåßïõ ðïõ äÝ÷èçêå íá óõíáíôçèåß ìå ôïí ¸ëëçíá õðïõñãü Ðïëéôéóìïý êáé ôç ÂñåôáíéêÞ ÅðéôñïðÞ, üìùò ïé äçëþóåéò ôïõ “åîáíåìßæïõí ðëÝïí ôéò åëëçíéêÝò åëðßäåò ãéá åðéóôñïöÞ ôùí ãëõðôþí óôïõò Ïëõìðéáêïýò ôçò ÁèÞíáò êáé åîïñãßæïõí ôüóï ôéò åëëçíéêÝò áñ÷Ýò üóï êáé ôç ÂñåôáíéêÞ ÅðéôñïðÞ ãéá ôïí åðáíáðáôñéóìü”, ãñÜöåé ç “ÔÝëåãêñáö”. Ï äéåõèõíôÞò ôïõ Âñåôáíéêïý Ìïõóåßïõ ðñïôåßíåé óôçí ÅëëÜäá íá äå÷èåß ìéá åéêïíéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôïõ Ðáñèåíþíá üðùò Þôáí ðñéí áðü 2.500 ÷ñüíéá. “Åëðßæù Ýôóé íá âåëôéùèïýí ïé ó÷Ýóåéò ìáò ìå ôçí åëëçíéêÞ ðëåõñÜ”, äçëþíåé ï ê. Ìáê ÃêñÝãêïñ, ðïõ õðïóôçñßæåé üôé Ý÷åé áíáðôýîåé ôç óõãêåêñéìÝíç ðñüôáóç óå åðéóôïëÞ ôïõ ðñïò ôïí êáèçãçôÞ ÄçìÞôñéï ÐáíôåñìáëÞ, åðéêåöáëÞò ôïõ ïñãáíéóìïý ãéá ôçí ïéêïäüìçóç ôïõ Ìïõóåßïõ ôçò Áêñüðïëçò. Ç åéêïíéêÞ ïéêïäüìçóç ôïõ Ðáñèåíþíá èá ãßíåé ìÝóù çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ìå ôç ëÞøç ÷éëéÜäùí öùôïãñáöéþí ôïõ íáïý êáé ôìçìÜôùí Þ áíôéêåéìÝíùí ðïõ Ý÷ïõí áöáéñåèåß áðü ôï ÷þñï êáé âñßóêïíôáé óå äéÜöïñá ìïõóåßá. ÅîïñãéóìÝíá åßíáé, ýóôåñá áðü ôéò åîåëßîåéò, ôá ìÝëç ôçò ÂñåôáíéêÞò ÅðéôñïðÞò ãéá ôïí Åðáíáðáôñéóìü ôùí ÌáñìÜñùí. ÓõãêåêñéìÝíá, ï ðñüåäñïò ôçò ÂñåôáíéêÞò ÅðéôñïðÞò, êáèçãçôÞò ¢íôïíé ÓíïíôãêñÜò, êáôçãïñåß ôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï ãéá “äéðñïóùðßá” óôéò äéáðñáãìáôåýóåéò ìå ôçí ÁèÞíá. Ï êáèçãçôÞò ÓíïíôãêñÜò ðñüóèåóå üôé èá Þôáí éêáíïðïéçìÝíïò ìå ôçí ðñüôáóç ãéá “åéêïíéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôïõ Ðáñèåíþíá, ìüíï áí óôüëéæå ôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï óå áíôéêáôÜóôáóç ôùí ãëõðôþí”. ¢ñèñï áðü ôçí “Åëåõèåñïôõðßá”, 24-2-2003. ÅðéìÝëåéá: ÉùÜííá Íéáþôç.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

• Åðéöõëëßäá Ôé åßíáé Åðéöõëëßäá;

Åðéöõëëßäá åßíáé Ýíá åßäïò óýíôïìïõ äçìïóéïãñáöéêïý Üñèñïõ, ìå èÝìá, óõíÞèùò, öéëïëïãéêü, åðéóôçìïíéêü, êáëëéôå÷íéêü Þ ðïëéôéêü êáé ãñÜöåôáé áðü ðñüóùðï åéäéêü óôï èÝìá.

Ï äïêéìéáêüò ÷áñáêôÞñáò ôçò åðéöõëëßäáò

ÅðåéäÞ, óõ÷íÜ, ï åðéöõëëéäïãñÜöïò êáôÜ ôç äéáðñáãìÜôåõóç ôïõ èÝìáôïò ðñï÷ùñåß óå ðáñáôçñÞóåéò, óêÝøåéò äéá÷ñïíéêïý ÷áñáêôÞñá êáé ãåíéêüôåñïõ åíäéáöÝñïíôïò, ãé’ áõôü èåùñåßôáé êåßìåíï äïêéìéáêïý ÷áñáêôÞñá.

ÄõóäéÜêñéôá ôá üñéá åðéöõëëßäáò êáé Üñèñïõ

ÐïëëÝò öïñÝò ç åðéöõëëßäá ïñßæåôáé ùò óýíôïìï Üñèñï. Ôç äéáêñßíïõìå üìùò áðü áõôü, ãéáôß äåí Ý÷åé ôïí Ýíôïíï åðéêáéñéêü ôïõ ÷áñáêôÞñá.

Ôï êåßìåíï ðïõ áêïëïõèåß åßíáé åðéöõëëßäá êáèþò: • ÁöïñìÜôáé áðü Ýíá èÝìá åðéêáéñéêïý ÷áñáêôÞñá (äçìïóéïðïßçóç ðïõ êáôáäåéêíýåé ôçí Üãíïéá ôùí ÅëëÞíùí ãéá ôçí ðïëéôéóôéêÞ êëçñïíïìéÜ ôïõò) êáé ðñï÷ùñåß óå ðáñáôçñÞóåéò, óêÝøåéò äéá÷ñïíéêïý ÷áñáêôÞñá áíé÷íåýïíôáò ôçí áéôéïëïãßá ôïõ öáéíïìÝíïõ. • Ç ãëþóóá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé äçëùôéêÞ. • Ôï ýöïò åßíáé óïâáñü. • Óôü÷ïò ç ðëçñïöüñçóç ôùí áíáãíùóôþí áëëÜ êáé ï ðñïâëçìáôéóìüò. Êéíåßôáé åðïìÝíùò óôï äéÜìåóï äïêéìßïõ êáé Üñèñïõ.

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Óôï ðáñáðÜíù Üñèñï áðáíôþíôáé üëá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ åßäïõò ôïõ. ÓõãêåêñéìÝíá ç áíáêßíçóç ôïõ èÝìáôïò ôçò åðéóôñïöÞò ôùí Ãëõðôþí ôïõ Ðáñèåíþíá åßíáé Ýíá æÞôçìá åðßêáéñï åðßêáéñï, áðáó÷ïëåß ôçí êïéíÞ ãíþìç, Üñá ðñïóéäéÜæåé óôï ÷áñáêôÞñá ôïõ Üñèñïõ Üñèñïõ. Åðßóçò ôï Üñèñï Ý÷åé îåêÜèáñï ÷áñáêôÞñá ÷áñáêôÞñá: “Ôá ãëõðôÜ ôïõ Ðáñèåíþíá äå èá åðéóôñáöïýí ðïôÝ óôçí ÅëëÜäá…”. Ç åéêïíéêÞ ïéêïäüìçóç ôïõ Ðáñèåíþíá èá ãßíåé ìÝóù çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí. Ãé’ áõôü ôï ëüãï åðéêñáôåß óôï Üñèñï ç áíáöïñéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò ãëþóóáò: “Ç áíïéêïäüìçóç ôïõ Ðáñèåíþíá äåí åßíáé äõíáôÞ …” äéüôé ïé åðéóêÝðôåò ìðïñïýí íá ôá äïõí óôï åõñýôåñï éóôïñéêü ôïõò ðëáßóéï. Ôï ýöïò ýöïò, åßíáé ëéôü êáé ëåßðåé ï ðñïóùðéêüò êáé ïéêåßïò ôüíïò ôüíïò. ÔÝëïò Ýëïò, áðü Üðïøç Ýêôáóçò, ôï Üñèñï åßíáé óýíôïìï þóôå íá áíôáðïêñßíåôáé óôéò áíÜãêåò ãéá ðëçñÝóôåñç êáé Ýãêáéñç åíçìÝñùóç ôïõ áíáãíùóôéêïý êïéíïý.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁðÜíôçóç:

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Êåßìåíï: “ÅëëçíéêÞ Êéâùôüò” Ôçí ÊõñéáêÞ ëïéðüí ôçò 5çò ôïõ Ïêôþâñç óôá ÊõñéáêÜôéêá ðáñïõóßáóáí áíÜìåóá óôá Üëëá êáé ìéá ìéêñÞ ôáéíßá-Ýñåõíá êÜðïéïõ óõíôÜêôç ðïõ óôáìáôïýóå óôïõò äñüìïõò ôçò ÁèÞíáò áíýðïðôïõò ðåñáóôéêïýò êáé ðåñáóôéêÝò, íÝïõò êáé íÝåò, þñéìïõò êáé þñéìåò, õðåñþñéìïõò êáé õðåñþñéìåò, ôÝëïò ðÜíôùí ÷áñáêôçñéóôéêü äåßãìá ãéá äçìïóêüðçóç Þ óöõãìïìÝôñçóç, íåïåëëçíéóôß “ãêÜëïð”, ôùí ãíþóåþí ôïõò ãéá ôçí ðïëéôéóôéêÞ ìáò êëçñïíïìéÜ. Ôï åñþôçìá öáéíüôáí áðëü, áðëïúêü èá ôï õðÝèåôå êáíåßò, üìùò áðïäåß÷èçêå ôñáãéêÜ åýóôï÷ï· áõôü Ýêáíå ôçí “áíáôñé÷éáóôéêÞ” áðïêÜëõøç. Ôï åñþôçìá Þôáí: “Ôé åßíáé ï Ðáñèåíþíáò;” ¼ëïé üóïé ñùôÞèçêáí, äÝêá äåêáðÝíôå, äåí ìðïñþ íá åßìáé âÝâáéïò, åêôüò áðü Ýíáí ôåëåõôáßï íÝï, üëïé ëïéðüí ü÷é ìïíÜ÷á áãíïïýóáí ôé åßíáé ï Ðáñèåíþíáò, áëëÜ Ýäùóáí ôéò ðéï áðñïóäüêçôåò áðáíôÞóåéò ìå ôï ðéï áðåñßãñáðôï (êõñéïëåêôéêÜ) ýöïò. Áí áðáíôïýóáí: “Äåí îÝñù”, èá Ýëåãá ðùò áðïêáëýöèçêå ç Üãíïéá ôùí ÍåïåëëÞíùí, ç áäéáöïñßá ôïõò ãéá ü,ôé âëÝðïõí êáèçìåñéíÜ, ç Ýëëåéøç ôçò ðéï áðëÞò ðåñéÝñãåéáò ê.ëð. ¼ìùò äåí Þôáí áõôÞ ç áðÜíôçóç· ç áíôßäñáóÞ ìïõ Þôáí ôÝôïéá, þóôå äåí êáôüñèùóá íá óõãêñáôÞóù ìå áêñßâåéá ôçí ðïéêéëßá ôùí áðáíôÞóåùí· áíáôñß÷éáóá áðü üóá Ýâëåðá êáé Üêïõãá. Ìéá íåáñÞ ìå ôï ðéï çëßèéï ÷áìüãåëï ôïõ êüóìïõ åßðå ðùò “äåí áó÷ïëåßôáé ìå ôÝôïéá”· êÜðïéïò åßðå ðùò åßíáé âÝâáéá ðáëéüò, êÜðïõ óôá ÷ßëéá ï÷ôáêüóéá ôüóá, Üëëïò ðùò Þôáí äéêáóôÞñéï, Üëëïò ó÷ïëåßï, Ýíáò áãáíÜêôçóå ðïõ äåí ôïí Üöçíáí óôéò óêïôïýñåò ôïõ êáé ôïí áðáó÷ïëïýóáí ìå ôÝôïéåò áíïçóßåò êáé ïýôù êáèåîÞò. Ï óõíôÜêôçò åß÷å ôçí Ýîõðíç éäÝá íá èÝóåé ôï ßäéï åñþôçìá óå ìåñéêïýò îÝíïõò. Áí äåí Þôáí üëïé áðüëõôá åíÞìåñïé, êáíåßò âÝâáéá äåí áðÜíôçóå ôüóï áíüçôá, üóï ïé ¸ëëçíåò· êáé åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü ðùò ç ôåëåõôáßá áðÜíôçóç, ðïõ äüèçêå áðü êÜðïéïí ÉÜðùíá, Þôáí áêñéâÝóôáôç óå üëá ôá óçìåßá. Áðü ôç ìÝñá åêåßíç áíáëïãßæïìáé áäéÜêïðá ôé óçìáßíåé ãéá ìáò ðïëéôéóôéêÞ êëçñïíïìéÜ· êáé ü÷é ìüíï êëçñïíïìéÜ· ôé óçìáßíåé ðïëéôéóôéêÞ æùÞ, ëáúêÞ åðéìüñöùóç, ðïëéôéóôéêÝò åêäçëþóåéò êáé üëá ôá Üðåéñá ç÷çñÜ ðáñüìïéá ðïõ áêïýìå êáé äéáâÜæïõìå áðü ôï ðñùß ùò ôï âñÜäõ êáèçìåñéíÝò êáé ÊõñéáêÝò, ðñïðÜíôùí ôïõò èåñéíïýò ìÞíåò ôïõ ðïëéôéóôéêïý ïñãáóìïý, üôáí ôá öåóôéâÜë óõíáãùíßæïíôáé óå áñéèìü êáé ðÜèïò ôïõò ÷åéìåñéíïýò ðïäïóöáéñéêïýò áãþíåò. Ì. Áíäñüíéêïò, ÅëëçíéêÞ Êéâùôüò, åêä. Êáóôáíéþôç, ÁèÞíá 1994

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá • ÅðéóôïëÞ ×áñáêôçñéóôéêÜ åðéóôïëÞò åðéóôïëÞò:

ÁãáðçôÝ ×ñÞóôï êáëçìÝñá, óôï ðñïçãïýìåíï ãñÜììá óïõ ìïõ áíÝöåñåò ãéá ôç óõììåôï÷Þ ôïõ ó÷ïëåßïõ óïõ óôéò êéíçôïðïéÞóåéò ôïõ Ïñãáíéóìïý Äéåèíïýò Áìíçóôßáò ãéá ôçí êáôÜñãçóç ôçò èáíáôéêÞò ðïéíÞò óôçí ðïëéôåßá óáò ôç Öëüñéíôá. ÅðéðëÝïí, ìïõ Ýóôåéëåò ôï êåßìåíï ôçò äéáêÞñõîçò ìå ôçí ðñïôñïðÞ íá áíáëÜâïõìå êáé óôç ÷þñá ìáò áíÜëïãåò ðñùôïâïõëßåò. Ðñþôá ðñþôá èÝëù íá óå åõ÷áñéóôÞóù ãéá ôçí áöïñìÞ ðïõ ìïõ Ýäùóåò íá óõæçôÞóïõìå Ýíá ôüóï êáõôü êáé åíäéáöÝñïí èÝìá. Óõìöùíþ üôé ïé íÝïé ÷ñåéÜæåôáé íá ðáñåìâáßíïõí óå êïéíùíéêÜ êáé ðïëéôéêÜ ðñïâëÞìáôá ôüóï ôïõ ôüðïõ ôïõò, üóï êáé äéåèíþò. ÐñÝðåé, ùóôüóï, íá óå ðëçñïöïñÞóù üôé óôçí ÅëëÜäá ç åðéâïëÞ êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï ç åêôÝëåóç ôçò èáíáôéêÞò ðïéíÞò Ý÷åé ìå íüìï êáôáñãçèåß, áñêåôÜ ÷ñüíéá ôþñá. Ðáñáêïëïõèïýìå üìùò ôéò óõæçôÞóåéò ðïõ äéåîÜãïíôáé óôçí ÁìåñéêÞ, óôéò áñáâéêÝò ÷þñåò êáé üðïõ áëëïý áõôÞ åöáñìüæåôáé. ¼ðùò îÝñåéò, ç ÷þñá ôïõ ðáððïý êáé ôùí ðñïãüíùí óïõ, ç ÅëëÜäá, åßíáé áðü ôçí áñ÷áéüôçôá åõáßóèçôç óå èÝìáôá áíáãíþñéóçò äéêáéùìÜôùí óôïí Üíèñùðï. Óôç óïöéóôéêÞ óêÝøç ôùí êëáóéêþí ÷ñüíùí åíôïðßæïíôáé ôá ðñþôá åðé÷åéñÞìáôá ãéá ôçí êáôÜñãçóç ôùí âáóáíéóôçñßùí, ôá ïðïßá åðåîåñãÜóôçêå ï Äéáöùôéóìüò êáé ïé óýã÷ñïíåò Äçìïêñáôßåò ôá óõìðåñéÝëáâáí óôá ÓõíôáãìáôéêÜ ôïõò êåßìåíá êáé óôéò ïéêïõìåíéêÝò Äéáêçñýîåéò ãéá ôá Äéêáéþìáôá ôïõ Áíèñþðïõ. Áõôü ðïõ ìïõ ðñïêáëåß êáôÜðëçîç åßíáé ðùò ÷þñá ôüóï áíáðôõãìÝíç, üðùò ç ÁìåñéêÞ, ìðïñåß íá áêïëïõèåß ìéá ôÝôïéá âÜíáõóç ìÝèïäï åðßëõóçò ôùí äéáöüñùí ôçò ìå Ýíá äéêü ôçò ðïëßôç ðïõ åãêëçìáôåß. Êáôáñ÷Þí, áõôü öáßíåôáé áíôéöáôéêü. Åöáñìüæïíôáò ôçí ðïéíÞ ôïõ èáíÜôïõ Ýíá êñÜôïò åßíáé óáí íá õéïèåôåß ìéá ðñáêôéêÞ ðïõ ôï ßäéï áðïäïêéìÜæåé, äçëáäÞ ôï Ýãêëçìá. Åðéðñüóèåôá, ðñüêåéôáé ãéá ðáñáäï÷Þ ìéáò ìåãÜëçò ôïõ áäõíáìßáò. Áöáéñþíôáò ìéá áíèñþðéíç æùÞ åßíáé óáí íá ïìïëïãåß Ýìðñáêôá üôé áäõíáôåß íá ôç óùöñïíßóåé. Åíþ áðïóôïëÞ ôïõ êñÜôïõò åßíáé íá ðñïóðáèåß åôåñüêëçôïõò áíèñþðïõò íá ôïõò êÜíåé íá óõìâéþíïõí áñìïíéêÜ. ÊáíÝíáò äåí åßíáé ðåñéôôüò. Áðü ôç èåôéêÞ áîéïðïßçóç üëùí ìáò ðñïÜãåôáé ï ðïëéôéóìüò. Åêôüò ôùí ëïãéêþí, ìéá óåéñÜ óõíáéóèçìáôéêþí åðé÷åéñçìÜôùí Ý÷ïõí ôç äéêÞ ôïõò äýíáìç. ÅðåîçãçìáôéêÜ, ç åêôÝëåóç åíüò èáíáôïðïéíßôç äåí ðáýåé íá åßíáé Ýíáò “åê ðñï ìåëÝôçò êáé åí øõ÷ñþ” öüíïò, ìéá ðñÜîç Üêñáò áãñéüôçôáò. Ùò ôÝôïéá ëïéðüí

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Áíôéðñïóùðåõôéêü äåßãìá åðéóôïëÞò:

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

• Óôçí åðéóôïëÞ õðÜñ÷åé ðñïóöþíçóç êáé áðïöþíçóç • ÁíáöÝñåôáé óå ðïéêßëá èÝìáôá, êõñßùò ãåãïíüôá ôçò ðñïóùðéêÞò æùÞò • Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðåñéóóüôåñï ôï á΄ êáé â΄´ ñçìáôéêü ðñüóùðï • ¸÷åé óõãêåêñéìÝíï áðïäÝêôç (óå áíôßèåóç ìå ôï äïêßìéï ðïõ áðåõèýíåôáé óå åõñý êïéíü) • Ôï ýöïò ôçò åðéóôïëÞò åßíáé áðëü, êáèçìåñéíü, åëåýèåñï, ïéêåßï Þ êáé åðßóçìï • Óêïðüò åßíáé ç åðéêïéíùíßá, ç åíçìÝñùóç ôïõ áðïäÝêôç ôçò åðéóôïëÞò. • ×ñçóéìïðïéåßôáé åðßêëçóç óôç ëïãéêÞ êáé óôï óõíáßóèçìá

∆ιδάσκονται στη Γ΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

áíáóýñåé óôç ìíÞìç ôïõ áíèñþðïõ áñ÷Ýãïíá Ýíóôéêôá âßáò, äßøá ãéá áßìá, ðïõ ìå ðïëëïýò áãþíåò Ý÷åé áðùèÞóåé. ÐåñáéôÝñù, ôï èåïëïãéêü åðé÷åßñçìá üôé ç æùÞ êáé ï èÜíáôïò äåí åßíáé áíèñþðéíï äéáêýâåõìá áëëÜ èåúêü, ìáò êÜíåé íá óêåöôïýìå üôé ç äõíáôüôçôá ðáñÝìâáóçò ôïõ êñÜôïõò óôç æùÞ, ßóùò èá ðñÝðåé íá åßíáé ìçäåíéêÞ. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, ç Ýìöáóç ðïõ äßíåôáé óôçí áðïôñåðôéêÞ äýíáìç ôçò åó÷Üôçò ôùí ðïéíþí äå öáßíåôáé áñêïýíôùò ðåéóôéêÞ. Èá ðñïóðáèÞóù íá ôï ôåêìçñéþóù. Ç èáíáôéêÞ ðïéíÞ åðéâÜëëåôáé ãéá ðïëý óïâáñÜ åãêëÞìáôá. Äåí ðñüêåéôáé ãéá êïéíÝò, áëëÜ ãéá éäéáßôåñåò ðåñéðôþóåéò. Ç áéôéïëïãßá ôïõò áðïäßäåôáé óå ïñãáíùìÝíá ó÷Ýäéá (åìðüñéï íáñêùôéêþí, ôñïìïêñáôßá) Þ óå ðáñÜãïíôåò ðïõ Üðôïíôáé ôçò øõ÷ïðáèïëïãßáò (âéáóìüò). ¼ðùò åýêïëá ìðïñåß íá áíôéëçöèïýìå äåí åìðïäßæåôáé êÜðïéïò áðü ôç äéÜðñáîç åíüò ôÝôïéïõ åãêëÞìáôïò áðü ôï öüâï ôçò çëåêôñéêÞò êáñÝêëáò. ¸÷åé íá áíôéðáëÝøåé ìå ðïëý ìåãáëýôåñåò, óêïôåéíÝò äõíÜìåéò, óõ÷íÜ ôïí ßäéï ôïõ ôïí åáõôü, êáé ÷ñåéÜæåôáé øõ÷ïëïãéêÞ õðïóôÞñéîç, ãåííáéüøõ÷ç ôç óõìðáñÜóôáóç ôçò êïéíùíßáò êáé ü÷é ôçí áðåéëÞ ôïõ èáíÜôïõ íá åðéêñÝìåôáé. Óõíåðþò, ç èáíáôéêÞ ðïéíÞ äå ëåéôïõñãåß ðñïëçðôéêÜ, áíôßèåôá, åíäÝ÷åôáé íá ïäçãÞóåé óå óðáóìùäéêÝò êéíÞóåéò áðåëðéóßáò Þ áíôßäñáóçò. ÂÝâáéá, äå óõììåñßæïìáé ôïí áíôßëïãï üôé ï èÜíáôïò äå èá ðñÝðåé íá åðéâÜëëåôáé, ãéáôß óôçí ðåñßðôùóç äéêáóôéêïý óöÜëìáôïò ç åðáíüñèùóç äåí åßíáé åöéêôÞ. Ç ÜðïøÞ ìïõ åßíáé üôé êáìßá äéüñèùóç äåí ìðïñåß íá åðÝëèåé, áí Ý÷åé äéáðñá÷èåß ëÜèïò. Ìðïñåßò ìÞðùò íá óêåöôåßò áðüëõôç áðïêáôÜóôáóç Þ ðïéï íüçìá Ý÷åé ç óõããíþìç ãéá êÜðïéïí ðïõ öõëáêßóôçêå Üäéêá; Óçìáóßá Ý÷åé ç Äéêáéïóýíç íá áðïíÝìåôáé ìå ôç äÝïõóá óïâáñüôçôá êáé ðñïóï÷Þ êáé íá ìçí åðéôñÝðïíôáé, åê ôùí ðñïôÝñùí, ðåñéèþñéá óöÜëìáôïò, óôç óêÝøç üôé ìðïñåß íá äéïñèùèåß. Ößëå ×ñÞóôï, áðïñþ áêüìá ðïéïé ëüãïé åðéâÜëëïõí ôç äéáôÞñçóç ìéáò ôüóï áíá÷ñïíéóôéêÞò ìåèüäïõ, ôç óôéãìÞ ðïõ ïé öùíÝò áðü üëï ôïí êüóìï ìéëïýí ãéá ÅéñÞíç, ÓõíáäÝëöùóç ëáþí êáé ÁãÜðç óôéò ìåôáîý ìáò ó÷Ýóåéò. Ðñïöáíþò ç áðÜíôçóç âñßóêåôáé óôéò ðïëéôéêÝò óêïðéìüôçôåò ðïõ õðçñåôïýíôáé. Åõåëðéóôþíôáò óå óõ÷íüôåñç åðéêïéíùíßá ìáò, ðåñéìÝíù íåüôåñá áðü ôçí ðñùôïâïõëßá óáò. ÓêÝöôïìáé ìÜëéóôá íá ìéëÞóù óôïõò óõììáèçôÝò ìïõ êáé íá óáò óôåßëïõìå Ýíá ìÞíõìá óõìðáñÜóôáóçò. Óïõ óôÝëíù ôïõò ÷áéñåôéóìïýò ìïõ, Áíôþíçò.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

É . ¡Ç Åßäçóç êáé ôï Ó÷üëéï Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

1. ÏñãÜíùóç êáé ðáñïõóßáóç ôçò åßäçóçò 2. Ç ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ óôçí åßäçóç 3. Ç ãëþóá ôçò åßäçóçò - ËïãéêÞ êáé ðïéçôéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò

ÉÉÉÉ.. ÂéïãñáöéêÜ åßäç

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

1. ÄïìÞ âéïãñáöéêïý êáé áõôïâéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò 2. ÄïìÞ óõóôáôéêÞò åðéóôïëÞò

ÉÉÉ ÉÉÉ.. ÊñéôéêÞ - ðáñïõóßáóç 1. ÔÔï ï ýöïò ôïõ êñéôéê ïý êñéôéêïý 2. ÁðëÞ êáé äéáäï÷éêÞ õðüôáîç 3. Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò

Â’ Ëõêåßïõ

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá É. Åßäçóç êáé Ó÷üëéï

Äçìïóéïãñáößá * Äçìïóéïãñáößá* Åéäçóåïãñáößá

ÅñìçíåõôéêÞ äçìïóéïãñáößá - ó÷ïëéáóìüò

ÊáèáñÞ åßäçóç Åßäçóç ìå ó÷üëéï ¢ñèñï Ó÷üëéï ×ñïíïãñÜöçìá Ãåëïéïãñáößá áíáêïßíùóç ãåãïíüôùí

ó÷ïëéáóìüò ãåãïíüôùí

ÌÝèïäïò: ÐçãÞ:

áíáãñáöÞ åéäÞóåùí åîáêñéâùìÝíá óôïé÷åßá Ð å ñ é å ÷ ü ì å í ï : áíôéêåéìåíéêüôçôá ÁðÞ÷çóç: èåôéêÞ áðïäï÷Þ

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Óêïðüò:

åñìçíåßá åéäÞóåùí ãíþìç / óõíáéóèÞìáôá óõíôÜêôç õðïêåéìåíéêüôçôá áðïäï÷Þ ìå åðéöýëáîç

¢ìåóï á) ÷ùñéóôü áðü ôçí åßäçóç â) ðïõ ðáñåìâÜëëåôáé óôçí åßäçóç ã) ç óôßîç êáé ôá ãñÜììáôá

¸ììåóï á) ôßôëïò â) Ýêôáóç ã) èÝóç ä) åéêüíá

Ó÷üëéï ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ

Ãíþìç êÜðïéïõ Üëëïõ. Äçëþíåôáé ìå: åéäéêÜ óçìåßá óôßîçò

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Ôï ó÷üëéï

ÁðïóôïëÞ äçìïóéïãñÜöïõ ÅíçìÝñùóç êïéíÞò ãíþìçò (áíôéêåéìåíéêüôçôá ãåãïíüôùí) Äéáìüñöùóç êïéíÞò ãíþìçò (ó÷üëéá / åñìçíåßá)

* Ôï äéÜãñáììá ôçò åßäçóçò áðü ôï âéâëßï ¸êöñáóç - ¸êèåóç Â’ Ëõêåßïõ ôùí Ê. Æáìáñßá - Áè. Æýñìðá - Ä. ×ñéóôüðïõëïõ ó. 97 åêäïôéêÝò ôïìÝò Ïñüóçìï 1999.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá Óçìåßùóç: Åßäçóç êáé ó÷üëéï: Óôéò äåêáåôßåò ôïõ ’60 êáé ’70, ç ðïëåìéêÞ ðÜíù óôç öýóç êáé ôç ëåéôïõñãßá ôïõ Ôýðïõ ðåñéóôñåöüôáí, åêôüò ôùí Üëëùí, ãýñù áðü ôï æÞôçìá ôçò áíôéêåéìåíéêüôçôáò ìéáò åßäçóçò. Ðïëëïß õðïóôÞñéæáí üôé, ðÝñá áðü ôï äåëôßï êáéñïý, äåí õðÜñ÷åé ïýôå ìßá åßäçóç ðñáãìáôéêÜ áíôéêåéìåíéêÞ. Ùóôüóï, áêüìá êé áí äéá÷ùñßóïõìå åðéìåëþò ôï ó÷üëéï áðü ôçí åßäçóç, ç ßäéá ç åðéëïãÞ ôçò åßäçóçò êáé ç óåëéäïèÝôçóÞ ôçò óõíéóôïýí Ýíá óéùðçñü óôïé÷åßï êñéôéêÞò êñéôéêÞò. • Ïé óçìáóßåò ðïõ äßíïõí ôá ëåîéêÜ ãéá ôéò ëÝîåéò: ó÷üëéï, ãåãïíüò

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ãåãïíüò: i) ðñÜîç ðïõ Ý÷åé óõíôåëåóôåß, óõìâÜí ÐáñÜäåéãìá: Ç áíáôßíáîç ôçò ãÝöõñáò ôïõ ÃïñãïðïôÜìïõ Þôáí Ýíá ãåãïíüò ðïõ óõãêßíçóå üëç ôçí Åõñþðç. ii) ðñÜãìá âÝâáéï, áíáìöéóâÞôçôï ÐáñÜäåéãìá: Åßíáé ãåãïíüò üôé ç äéïñãÜíùóç ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí áðïôåëåß åõêáéñßá ãéá äéåèíÞ ðñïâïëÞ ôçò ÷þñáò ìáò.

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

iii) äåäïìÝíï, âÜóç óõëëïãéóìïý Þ óõìðåñÜóìáôïò ÐáñÜäåéãìá: Ôï ãåãïíüò üôé ïé ôñïìïêñáôéêÝò åðéèÝóåéò óõíå÷ßæïíôáé, áðïäåéêíýåé üôé ôï ðñüâëçìá ôçò ôñïìïêñáôßáò äåí åßíáé åýêïëï í’ áíôéìåôùðéóôåß. iv) ôåôåëåóìÝíï ãåãïíüò ÐáñÜäåéãìá: ÂñÝèçêå ðñï ôåôåëåóìÝíïõ ãåãïíüôïò êáé äåí ìðüñåóå í’ áíôéäñÜóåé.

ó÷üëéï: i) óýíôïìç åñìçíåßá ëÝîåùí êáé öñÜóåùí åíüò êåéìÝíïõ ÐáñÜäåéãìá: Ç ìåëÝôç ôùí ëåîéëïãéêþí ó÷ïëßùí óôï ìÜèçìá ôùí Áñ÷áßùí Åëëçíéêþí ïäçãåß óôï óõìðÝñáóìá üôé ç åëëçíéêÞ åßíáé ìéá æùíôáíÞ ãëþóóá.

ii) êñßóç ãéá ãåãïíüôá Þ ðñÜîåéò ÐáñÜäåéãìá: Ôá ó÷üëéá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ äåí ðñÝðåé íá óõíõöáßíïíôáé ìå ôï ãåãïíüò.

100

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá Á. Ç åßäçóç êáé ôï ó÷üëéï É. Ôï ãåãïíüò êáé ôï ó÷üëéï óôçí åßäçóç • Ðþò äéáêñßíïõìå óôçí åßäçóç ôï ãåãïíüò áðü ôï ó÷üëéï; Ãåãïíüò:

¼,ôé Ý÷åé ãßíåé êáé åíäéáöÝñåé ôïí Üíèñùðï, åðåéäÞ Üìåóá Þ Ýììåóá åðçñåÜæåé ôç æùÞ ôïõ Þ áðü áðëÞ ðåñéÝñãåéá. ÐáñÜäåéãìá:

Êñßóç, åõìåíÞò Þ äõóìåíÞò, Üðïøç, åñìçíåõôéêÞ ðáñáôÞñçóç ðïõ äéáôõðþíåé êÜðïéïò ðñïöïñéêÜ Þ ãñáðôÜ ãéá Ýíá ãåãïíüò Þ Ýíá Ýñãï, ãéá ìéá ðñÜîç Þ ôç óõìðåñéöïñÜ êÜðïéïõ. ÐáñÜäåéãìá: “ÊåñäéóìÝíïé ÊåñäéóìÝíïé èá âãïõí ïé åñãáæüìåíïé áðü ôçí éäéùôéêïðïßçóç ôùí ìåãÜëùí êñáôéêþí åðé÷åéñÞóåùí, êáèþò èá áõîçèåß ç áíôáãùíéóôéêüôçôÜ ôïõò ôïõò.”

Åßäçóç:

Áíáããåëßá, áíáêïßíùóç ãåãïíüôïò ðïõ ãßíåôáé áðü ôçí ôçëåüñáóç, ôï ñáäéüöùíï êáé ôïí Ôýðï. ÐáñÜäåéãìá: “Áðåñãßá åîÞããåéëáí ãéá ôçí ÐáñáóêåõÞ ïé íïóïêïìåéáêïß ãéáôñïß êáé ãéá ôç ÄåõôÝñá ïé äÜóêáëïé üëçò ôçò ÷þñáò.”

Åéäçóåïã ñáößá: Ôï óýíïëï ôùí åéäÞóåùí åíüò ÷ñïíéêïý äéáóôÞìáôïò, óõíÞèùò ìéáò Åéäçóåïãñáößá: çìÝñáò, êáé ç áíáãñáöÞ ôïõò óôïí Ôýðï. Ç áíôéêåéìåíéêüôçôá êáé ç õðïêåéìåíéêüôçôá óôçí åßäçóç Åßíáé ðïëý óçìáíôéêü ãéá ôïí áíáãíþóôç Þ ôïí áêñïáôÞ ôçò åßäçóçò íá ìðïñåß íá äéáêñßíåé ôï ó÷üëéï áðü ôï ãåãïíüò, ãéáôß Ýôóé ìðïñåß áíåðçñÝáóôá íá äéáìïñöþíåé ôç äéêÞ ôïõ ãíþìç. • ôï ãåãïíüò áðïôåëåß ôï áíôéêåéìåíéêü ðåñéå÷üìåíï ôçò åßäçóçò, äçëáäÞ áõôü ðïõ Ýãéíå. ÐáñÜäåéãìá: “Åêóôñáôåßá áéìïëçøßáò Ýãéíå óôç Èåóóáëïíßêç”.

101

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Ó÷üëéï:

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

“ÓÞìåñá øçößóôçêå óôç ÂïõëÞ ôï íïìïó÷Ýäéï ðïõ áöïñÜ ôçí éäéùôéêïðïßçóç ôùí ìåãÜëùí êñáôéêþí åðé÷åéñÞóåùí.”

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá • ôï ó÷üëéï áðïôåëåß ôï õðïêåéìåíéêü óôïé÷åßï ôçò åßäçóçò, äçëáäÞ ôçí êñßóç ðïõ äéáôõðþíåé ï äçìïóéïãñÜöïò åñìçíåýïíôáò, áðïäïêéìÜæïíôáò Þ åðéäïêéìÜæïíôáò áõôü ðïõ Ýãéíå. ÐáñÜäåéãìá: “Åß÷å Åß÷å ìåãÜëç áðÞ÷çóç ç åêóôñáôåßá áéìïëçøßáò ðïõ Ýãéíå óôç Èåóóáëïíßêç”.

• Ìå ðïéïõò åêöñáóôéêïýò ôñüðïõò ó÷ïëéÜæåôáé Ýíá ãåãïíüò;

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

á. Åðßèåôá ÐáñÜäåéãìá: “… Óôï ÂåëéãñÜäé, óôçí Ðñßóôéíá, óôá Óêüðéá, óôçí Áëâáíßá, áëëÜ êáé óôï Ìáõñïâïýíéï áðü ôéò 6 ÌáÀïõ åîåëßóóåôáé ìßá áðü ôéò ìåãáëýôåñåò åðé÷åéñÞóåéò ôçò ïñãÜíùóçò ìå óôü÷ï íá åðïõëþóåé ôéò âáèéÝò ðëçãÝò ôïõ ðïëÝìïõ.” (ó÷ïë. âéâë. ó. 14) â. ÅðéññÞìáôá ÐáñÜäåéãìá: “Ïé åìðñçóôÝò ÷ôýðçóáí êáé ðÜëé ôçí ÁôôéêÞ” (ó÷ïë. âéâë. ó. 21)

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

ã. Óçìåßá óôßîçò ÊáôÜ ôç ãñáöÞ áëëÜ êáé ôçí áíÜãíùóç ôçò åßäçóçò ç ÷ñÞóç ôùí óçìåßùí óôßîçò åßíáé êáèïñéóôéêÞ ãéá ôçí áðüäïóç ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ, êÜèå öïñÜ, íïÞìáôïò. Ôá óçìåßá óôßîçò, äçëáäÞ, åêöñÜæïõí êÜðïéï ó÷üëéï, “ó÷ïëéÜæïõí”ôçí åßäçóç, êáèþò äçëþíïõí: Åñùôçìáôéêü (;): åêöñÜæåé ôçí áðïñßá Þ ôç äõóðéóôßá. Óå ðáñÝíèåóç (;) äåß÷íåé åéñùíåßá, ôçí áìöéâïëßá ãéá ôçí áîéïðéóôßá Þ ãåíéêÜ ãéá êÜôé ðïõ áíáöÝñåôáé. ÐáñÜäåéãìá: “ÊáìÜñùíå ðùò Þôáí ï êáëýôåñïò (;) ðïäïóöáéñéóôÞò” (ó÷ïë. âéâë. ó. 17) Èáõìáóôéêü (!): Ôï ÷ñçóéìïðïéïýìå üôáí èÝëïõìå íá õðïãñáììßóïõìå, íá ôïíßóïõìå ôçí åíôýðùóç áðü êÜôé áðßóôåõôï Þ áíüçôï ðïõ áêïýóáìå. Ôï èáõìáóôéêü óå ðáñÝíèåóç (!) ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá äçëþóåé áðïñßá, áìöéóâÞôçóç êáé åéñùíåßá. ÐáñÜäåéãìá: “Ìå Ýíá ÷Ýñé ï ðïäïóöáéñéóôÞò Ó. äéáðñÝðåé óôá ãÞðåäá!!” (ó÷ïë. âéâë. ó. 17) Ðñïóï÷Þ! Ôï èáõìáóôéêü êáé ôï åñùôçìáôéêü óçìåéþíïíôáé ìÝóá áðü ôá åéóáãùãéêÜ, üôáí áíáöÝñïíôáé óå üóá ó÷åôßæïíôáé ìå ôá ëüãéá ðïõ êëåßíïíôáé ó’ áõôÜ êáé Ýîù áðü áõôÜ üôáí áíáöÝñïíôáé óôï êåßìåíï.

102

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÅéóáãùãéêÜ (“”): ÷ñçóéìïðïéïýíôáé, üôáí ðåñéêëåßïõìå ôá ëüãéá êÜðïéïõ üðùò: óå ñçôÜ Þ ðáñïéìßåò, óå öñÜóåéò Þ ëÝîåéò ðïõ äå ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìå ôï óõíçèéóìÝíï ôïõò íüçìá Þ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéñùíéêÜ, áëëÜ êáé óå ôßôëïõò âéâëßùí, ïíüìáôá åöçìåñßäùí, ðåñéïäéêþí êëð.

ÐáñÜäåéãìá:

ÐáñÜäåéãìá: “ÓõíôÞñçóç ôñïößìùí ìå … áêôéíïâïëßá” (ó÷ïë. âéâë. ó. 17)

ÄéðëÞ ôåëåßá (:): ×ñçóéìïðïéåßôáé: ìðñïóôÜ áðü ôá ëüãéá ðïõ áíáöÝñïíôáé êáôÜ ëÝîç êáé ðïõ êëåßíïíôáé óå åéóáãùãéêÜ. ìðñïóôÜ áðü ìéá áðáñßèìçóç, ìéá åñìçíåßá Þ ìéá óõíÝðåéá. Ýðåéôá áðü ðñüôáóç ðïõ áíáöÝñåé ãíùìéêü Þ ðáñïéìßá.

ä. Ïëüêëçñåò ðñïôÜóåéò: Ïé ðñïôÜóåéò áõôÝò ó÷ïëéÜæïõí ôï ãåãïíüò Þ áðïôåëïýí áîéïëïãéêÝò êñßóåéò.

ÐáñÜäåéãìá: “Ç Êñéóôßíá ÓáíôóÝæ åßíáé ôáõñïìÜ÷ïò. Åßíáé ç ìüíç ãõíáßêá ðïõ Ý÷åé äéêáßùìá íá öïñÜåé ôï “ôñï÷Ý íôå ëïýèåò”, ôï ÷áñáêôçñéóôéêü êïóôïýìé ôïõ ìáôáíôüñ, êáé íá áíôéìåôùðßæåé ôáýñïõò ðïõ æõãßæïõí ðÜíù áðü 600 êéëÜ. Ç Êñéóôßíá áíÞêåé óôçí áíþôáôç êáôçãïñßá ôùí ôáõñïìÜ÷ùí . Ï áíäñéêüò “óïâéíéóìüò”, üìùò, åßíáé ðéï Üãñéïò áðü ôïõò ôáýñïõò ôáýñïõò”. Ïé Üññåíåò óõíÜäåëöïß ôçò áñíïýíôáé íá ôç äå÷ôïýí óôïí êýêëï ôïõò. Ç Êñéóôßíá ôþñá èÝëåé íá åãêáôáëåßøåé ôçí áñÝíá. (ó÷ïë. âéâë. ó. 16)

103

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

ÁðïóéùðçôéêÜ (…): ×ñçóéìïðïéïýíôáé üôáí ç öñÜóç äåí ïëïêëçñþíåôáé áðü óõãêßíçóç, íôñïðÞ, áðïäïêéìáóßá, áãáíÜêôçóç, ðåñéöñüíçóç, áðåéëÞ, áíçóõ÷ßá, Þ ãéá íá äåßîïõí üôé äéáêüðçêå ç óõíïìéëßá áðüôïìá ÷ùñßò íá ïëïêëçñùèåß.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

“Êáé óôçí ÁèÞíá ðáéäéÜ “êáôÜ ðáñáããåëßáí” ðáñáããåëßáí”.” (ó÷ïë. âéâë. ó. 39)

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá ÉÉ. ÐáñåìâïëÞ îÝíïõ ó÷ïëßïõ óôçí åßäçóç ÐïëëÝò öïñÝò ï äçìïóéïãñÜöïò, åíþ äåí åêöñÜæåé ôçí ÜðïøÞ ôïõ ãéá ôï ãåãïíüò, ðåñéëáìâÜíåé óôçí åßäçóÞ ôïõ ôï ó÷üëéï ðïõ Ýêáíå ãé’ áõôü êÜðïéï Üëëï ðñüóùðï. Ìå ôçí ôáêôéêÞ ôïõ áõôÞ áðïâëÝðåé óôçí áêñéâÞ êáé áíôéêåéìåíéêÞ ðëçñïöüñçóç. Ó’´áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ÷ñçóéìïðïéåß: i) åéóáãùãéêÜ

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá: ¼ðùò ìáò åßðå ï äéåõèõíôÞò ôçò Ó÷ïëÞò Ôõöëþí, “Ï Ðïíôéê ÐïíôéêÜêçò Üêçò åß÷å ðÜåé óôç Ó÷ïëÞ ðñéí áðü ôÝóóåñéò ìÞíåò êáé ðáñáêïëïõèïýóå ìáèÞìáôá. Åß÷å âÝâáéá ìåéùìÝíç üñáóç, áëëÜ êõêëïöïñïýóå Üíåôá óôïõò äñüìïõò êáé óýíôïìá èá Ýðáéñíå áðü ôçí áóôõíïìßá Üäåéá ìéêñïðùëçôÞ. Ï ËÜìðñïõ Þôáí ìüíï åíÜìéóç ìÞíá óôç Ó÷ïëÞ” Ó÷ïëÞ”. (ó÷ïë. âéâë., ó. 32) ii) êáôÜëëçëåò åêöñÜóåéò (üðùò áíáêïßíùóå, áíÝöåñå, éó÷õñßæåôáé...) ÐáñÜäåéãìá 1 ï : “×éôþíáò ðïõ áíáêáëýöèçêå ðñéí äýï ÷ñüíéá óå ÷ùñéü ôçò Åýâïéáò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí áíáóêáöþí áðü åëëçíïâñåôáíéêÞ áñ÷áéïëïãéêÞ áðïóôïëÞ, åßíáé ðéèáíüôáôá ôï áñ÷áéüôåñï Ýíäõìá ðïõ Ý÷åé áíáêáëõöèåß ìÝ÷ñé óÞìåñá óôçí Åõñþðç, óýìöùíá ìå ôç ãíþìç ôùí ÅëëÞíùí åéäéêþí ðïõ ïëïêëçñþíïõí ôç óõíôÞñçóÞ ôïõ ôïõ.” (ó÷ïë. âéâë. ó. 20)

ÐáñÜäåéãìá 2 ï : “¼ðùò ¼ðùò áíáêïßíùóå ÷èåò ôï ìåóçìÝñé óôï ¼óëï ï ãñáììáôÝáò ôçò íïñâçãéêÞò åðéôñïðÞò âñáâåßùí Íüìðåë, ôï öåôéíü âñáâåßï Íüìðåë áðïíÝìåôáé óôçí ðïëéôéêÜ áíåîÜñôçôç ïñãÜíùóç åêáôüí ðåíÞíôá ÷éëéÜäùí ãéáôñþí êáé Üëëùí åðéóôçìüíùí áðü ðåíÞíôá êáé ðëÝïí ÷þñåò ãéá “ ôéò óçìáíôéêÝò õðçñåóßåò ôçò ðñïò ôçí áíèñùðüôçôá, ãéá ôç óõìâïëÞ ôçò óôçí Ýãêõñç ðëçñïöüñçóç êáé ãéá ôçí ðñïóðÜèåéÜ ôçò íá âïçèÞóåé ôïõò ëáïýò íá ” êáôáíïÞóïõí ðüóï êáôáóôñïöéêÝò èá åßíáé ïé åðéðôþóåéò åíüò ðõñçíéêïý ðïëÝìïõ.” (ó÷ïë. âéâë., ó. 20) Ç ÷ñÞóç åéóáãùãéêþí êáé êáôÜëëçëùí åêöñÜóåùí ãßíåôáé ãéá íá áðïöåõ÷èåß ç äéáðëïêÞ ôïõ ãåãïíüôïò ìå ôï ó÷üëéï êáé ãéá íá êáôáóôåß óáöÞò ç ðñüèåóç áíôéêåéìåíéêüôçôáò ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ.

104

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá ÉÉÉ. ÄéáðëïêÞ ôïõ ãåãïíüôïò ìå ôï ó÷üëéï óôçí åßäçóç ÌåñéêÝò öïñÝò ï äçìïóéïãñÜöïò ðáñÜëëçëá ìå ôçí áíáêïßíùóç ôçò åßäçóçò ðáñåìâÜëëåé êáé ôï äéêü ôïõ ó÷üëéï ãéá ôï ãåãïíüò ðïõ ðáñïõóéÜæåé. ¸ôóé, üìùò, õðÜñ÷åé ðÜíôá ï êßíäõíïò ïé äÝêôåò (ï áíáãíþóôçò, ï áêñïáôÞò) íá èåùñÞóïõí ôç ãíþìç / ôï ó÷üëéï ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ ùò êáèáñÞ åßäçóç. Ï ìüíïò ôñüðïò, ðïõ ìðïñåß íá åîáóöáëßóåé ôïõò äÝêôåò êáé íá äéáóöáëßóåé ôçí åãêõñüôçôá ôçò åíçìÝñùóÞò ôïõò, åßíáé üôáí ôï ó÷üëéï ðáñïõóéÜæåôáé ÷ùñéóôÜ áðü ôçí áíáêïßíùóç ôïõ ãåãïíüôïò.

(ó÷ïë. âéâë., ó. 21)

ÐáñÜäåéãìá (ôï ó÷üëéï óõíõöáßíåôáé ìå ôï ãåãïíüò) “Ïé åìðñçóôÝò ÷ôýðçóáí êáé ðÜëé óôçí ÁôôéêÞ. ÁõôÞ ôç öïñÜ óôçí ðåõêüöõôç ðåñéï÷Þ Íôáïý ÐåíôÝëçò, ìå óôü÷ï íá êáôáêÜøïõí ü,ôé åß÷å áðïìåßíåé áðü ôéò ðåñóéíÝò êáé ôéò ü ó÷Ýäéü ôïõò ÷Üñç óôç ðñïðÝñóéíåò ðõñêáãéÝò ðïõ åß÷áí âÜëåé åêåß åêåß.…Ôï óáôáíéê óáôáíéêü ãéãáíôéáßá êéíçôïðïßçóç üëùí ôùí êñáôéêþí öïñÝùí äåí ïëïêëçñþèçêå” (ó÷ïë. âéâë. ó. 21)

ÉV ÉV.. ÐñïâïëÞ êáé äéáöïñïðïßçóç ôçò åßäçóçò ÐïëëÝò öïñÝò, ïé åéäÞóåéò ðïõ áðëþò êáôáãñÜöïõí Ýíá ãåãïíüò ÷ùñßò íá ôï ó÷ïëéÜæïõí, äåí åßíáé áðáëëáãìÝíåò áðü ôï õðïêåéìåíéêü óôïé÷åßï. Ç èÝóç ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ Þ ôïõ ìÝóïõ åðçñåÜæåé ôçí éåñÜñ÷çóç êáé ôçí ðáñïõóßáóç ôçò åßäçóçò. ¸ôóé, Ýíá ãåãïíüò ðïõ èåùñåßôáé óçìáíôéêü äçìïóéåýåôáé óôçí ðñþôç óåëßäá ìéáò åöçìåñßäáò Þ áíáêïéíþíåôáé ðñþôï óôá ôçëåïðôéêÜ / ñáäéïöùíéêÜ äåëôßá åéäÞóåùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí âïõëåõôéêþí åêëïãþí ôïõ 2004 ðáñïõóéÜóôçêáí ìå ðïéêßëïõò ôñüðïõò, áíÜëïãá ìå ôéò åðéëïãÝò ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ Þ ôïõ ìÝóïõ (åöçìåñßäá, ôçëåüñáóç, ñáäéüöùíï).

105

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

“Áðü ðõñêáãéÜ ðïõ îÝóðáóå ÷ôåò ôï áðüãåõìá óôçí ÐåíôÝëç êéíäýíåøå óïâáñÜ Üëëïò Ýíáò åèíéêüò äñõìüò óôçí ÁôôéêÞ. Ç öùôéÜ îåêßíçóå óôéò ôÝóóåñéò ç þñá áðü ôç ñåìáôéÜ, ðßóù áðü ôï ìïíáóôÞñé ôïõ ÐáíôïêñÜôïñá. ¸êáøå äÝêá óôñÝììáôá ðåõêïäÜóïõò êáé áðåßëçóå ôá óðßôéá ôçò ðåñéï÷Þò. ¢ãíùóôá ðáñáìÝíïõí áêüìá ôá áßôéá ôçò ðõñêáãéÜò, ìáò åßðå ï áóôõíïìéêüò äéåèõíôÞò ôçò Í. ÁôôéêÞò, áëëÜ ïé êÜôïéêïé ìéëïýí áíïé÷ôÜ ãéá åìðñçóìü åìðñçóìü.”

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá (ó÷üëéï åõäéÜêñéôï):

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÏñãÜíùóç êáé ðáñïõóßáóç ôçò åßäçóçò

Á. ÁíåóôñáììÝíç ðõñáìßäá

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

• Óôïé÷åßá èåùñßáò ÔÔéé åßíáé ç áíåóôñáììÝíç ðõñáìßäá; Ôï ðñüôõðï ôçò áíåóôñáììÝíçò, üðùò ëÝãåôáé, ðõñáìßäáò åßíáé éäéáßôåñá äçìïöéëÝò. Ôï ó÷Þìá ôçò ìÝóá óôçí åöçìåñßäá ðåñéãñÜöåôáé ùò åîÞò: á) Ðñïçãåßôáé Ýíáò óôÝñåïò ôßôëïò ôçò åßäçóçò. Áõôüò åðéëÝãåôáé íá åßíáé êáôÜ ôï äõíáôü ðåñéåêôéêüò, óáöÞò êáé åëêõóôéêüò, êáé áõôüò èåùñåßôáé ç âÜóç ôçò ðõñáìßäáò. â) Áêïëïõèåß ìéá óýíôïìç Ýêèåóç ôçò åßäçóçò. Ìå ìÝèïäï áöáéñåôéêÞ äßíïíôáé ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá, êÜôé ðåñßðïõ óáí ðåñßëçøç êé áõôü áðïôåëåß ôïí êýñéï êïñìü ôçò ðõñáìßäáò. ã) Ó’Ýíá ôñßôï ôìÞìá, ôï åêôåíÝóôåñï, åðáíáëáìâÜíåôáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò åßäçóçò åìðëïõôéóìÝíï ìå ðïëëÝò ðëçñïöïñßåò, ó÷üëéá êáé ëåðôïìÝñåéåò ðïõ èÝôïõí ôïí êïñõöáßï ëßèï óôçí ðõñáìßäá ôçò åßäçóçò. Ðïéá ç ÷ñçóéìüôçôá ôçò áíåóôñáììÝíçò ðõñáìßäáò; Ç ôáêôéêÞ ôçò áíåóôñáììÝíçò ðõñáìßäáò óôçí åðï÷Þ ôçò ðïëõöùíßáò êáé ôïõ êáôáéãéóìïý ôùí åéäÞóåùí åßíáé ðïëý ÷ñÞóéìç, ãéáôß âïçèÜåé: ôïí áíáãíþóôç íá äéáôñÝ÷åé óå ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá üëïõò ôïõò ôßôëïõò ìéáò åöçìåñßäáò, íá åíçìåñþíåôáé êáé íá åðéëÝãåé ôéò åéäÞóåéò ðïõ ôïí åíäéáöÝñïõí. ôéò åöçìåñßäåò êáé ôá ðåñéïäéêÜ íá áõîÜíïõí ôçí ýëç ôïõò êáé íá åëêýïõí ðåñéóóüôåñïõò áíáãíþóôåò ìå ðïéêßëá åíäéáöÝñïíôá.

• Ôá êïéíÜ óçìåßá ôùí åéäÞóåùí Óýìöùíá ìå ôïõò äçìïóéïãñáöéêïýò êáíüíåò ç åßäçóç ðñÝðåé íá áðáíôÞóåé óôá åñùôÞìáôá ôé, ðïéïò, ðïý, ãéáôß, ðþò êáé íá åßíáé ãñáììÝíç ìå óõíôïìßá, óáöÞíåéá, áêñßâåéá, ìå áðëü áëëÜ åëêõóôéêü ýöïò.

Ãåãïíüôá Ôñüðïò ×ñüíïò Ôüðïò Ðñüóùðá ÁðïôÝëåóìá Áéôßá Óêïðüò

106

Ôé Ýãéíå; Ðþò Ýãéíå; Ðüôå Ýãéíå; Ðïý Ýãéíå; Ðïéïò; (üíïìá, çëéêßá, êáôáãùãÞ, åðÜããåëìá...) Ôé áðÝãéíå; Ãéáôß; Ðñïò ôé;

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá I. Ç ïñãÜíùóç êáé ç ðáñïõóßáóç ôçò åßäçóçò ÄçìïóéïãñÜöïé óôçí ôñßôç ÷éëéåôßá

ðáñüìïéåò áíéóüôçôåò”. Êáé åßíáé ìýèïò üôé ïé áíáêáëýøåéò óôç Äýóç âïçèïýí ôïí Ôñßôï Êüóìï, áíôßèåôá âáèáßíïõí ôçí áäéêßá: “ÌÝóá óå äÝêá ÷ñüíéá Ý÷ïõìå ðáñáãÜãåé 13.000 íÝá öÜñìáêá, áëëÜ ìüíï Ýíá óôá ÷ßëéá åßíáé ãéá ôéò ôñïðéêÝò áññþóôéåò”. Ç ðëçñïöüñçóç èá åßíáé ëïéðüí ç ìåãÜëç äýíáìç ôïõ áéþíá ðïõ Ýñ÷åôáé. Ãéá ôïõò äçìïóéïãñÜöïõò, åîçãåß, èá åßíáé ìéá ìåãÜëç åõêáéñßá, áëëÜ “ï êßíäõíïò åßíáé íá ìçí áíáöÝñïíôáé ðéá óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, íá ðñïêñßíïõí ôï èÝáìá, ôç öõãÞ. Ìå áñêåôÝò óçìáíôéêÝò åîáéñÝóåéò, ç áëÞèåéá äåí åßíáé óÞìåñá áðáñáßôçôç óôçí åíçìÝñùóç, ìåñéêÝò öïñÝò ãßíåôáé åìðüäéï. ¸ôóé ðëÞôôåôáé ç ïõóßá ôïõ åðáããÝëìáôïò: ïé áîßåò ôïõ åìðïñßïõ óêïôþíïõí ôéò çèéêÝò áîßåò”. Êáé ôï åýêïëï êáé ãñÞãïñï ÷ñÞìá óõíèëßâåé ôïõò íÝïõò äçìïóéïãñÜöïõò, ôïõò êÜíåé íá ÷Üíïõí ôï ìõáëü ôïõò. “Ç äïõëåéÜ ìáò”, ëÝåé ï Êáðïõóßíóêé, “÷ñåéÜæåôáé ðíåýìá áõôïèõóßáò: Ý÷ïõìå ôçí êïéíùíéêÞ áðïóôïëÞ íá êáôáëÜâïõìå êáé íá äþóïõìå óôïõò ðïëßôåò íá êáôáëÜâïõí ôï “Üëëï”, íá åõíïÞóïõìå ôï äéÜëïãï. ×ñåéÜæåôáé åðßóçò áðüëõôç óïâáñüôçôá óôï êïéíü, ðÜíôá èá õðÜñ÷åé êÜðïéïò ðïõ èá îÝñåé ðåñéóóüôåñá áðü óÝíá. Áí åðéôñÝøåéò Ýóôù êáé óå Ýíáí íá áíáêáëýøåé üôé øåýäåóáé, üôé åßóáé êïéíüôïðïò, áíáêñéâÞò Þ åðéöáíåéáêüò, ôüôå Ý÷åéò ÷Üóåé”.

Ñßôóáñíô Êáðïõóßíóêé åöçì.“Ôá ÍÝá”, (äéåèíÞò ôýðïò) åðéìÝëåéá: Ãéþñãïò Áããåëüðïõëïò

107

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Ï Ñßôóáñíô Êáðïõóßíóêé áíôéðáèåß ôá îåíïäï÷åßá ðïëõôåëåßáò êáé, óôá 67 ôïõ, øÜ÷íåé áêüìç ôïõò áíèñþðïõò óôçí ôñßôç èÝóç ôùí ôñÝíùí êáé óôá êáöåíåßá ôçò åðáñ÷ßáò. Áðü ôïõò óðïõäáéüôåñïõò ôáîéäåõôÝò äçìïóéïãñÜöïõò ôïõ ôÝëïõò ôïõ áéþíá -Ý÷åé äéáêñéèåß ãéá ôá äéåèíÞ ñåðïñôÜæ ôïõ óôï “ÔÜéì”,ôï “Óðßãêåë”, ôç “Ìïíô Íôéðëïìáôßê”-, äåí ôïí âáñáßíåé ç çëéêßá, áëëÜ ç öÞìç ôïõ, ç ïðïßá äõóêïëåýåé ôçí åîåñåýíçóç. “Óå êáëïýí ðáíôïý, óå êÜíïõí íá ÷Üíåéò ÷ñüíï, óïõ ðñïóöÝñïõí ìåãÜëá îåíïäï÷åßá”, ðáñáðïíåßôáé óôç “Ñåðïýìðëéêá”. ÐÝñõóé, üìùò, óôçí Éíäßá, ôá êáôÜöåñå. “ÊïéìÞèçêá óôá ÷ùñéÜ, Ýöáãá óå êáëýâåò. ¸ðáèá ãáóôñßôéäá, áëëÜ Üîéæå ôïí êüðï. Åßäá Ýíá Üëëï êïììÜôé ôïõ êüóìïõ. Ç ôñáãùäßá åßíáé ðùò ôá ìåãÜëá äßêôõá äåí äåß÷íïõí áõôÞ ôç ðñáãìáôéêüôçôá.” Êáé ôïýôï åðåéäÞ ôá ìßíôéá Ý÷ïõí ãßíåé åñãáëåßá øõ÷áãùãßáò, óå êáëïýí íá îå÷Üóåéò ìÜëëïí ôïí êüóìï, ðáñÜ íá ôïí ãíùñßóåéò. “Ôá ìßíôéá åßíáé ðáé÷íéäÜêéá ôùí ðëïõóßùí ðïõ ôá ÷ñçóéìïðïéïýí ãéá íá ãßíïõí áêüìç ðéï ðëïýóéïé”, ëÝåé ï Ðïëùíüò äçìïóéïãñÜöïò. “×ñçóéìåýïõí ãéá íá óå åìðïäßóïõí íá ìÜèåéò üôé ôá äýï ôñßôá ôïõ ðëáíÞôç æïõí óå áêñáßá öôþ÷åéá.ÁõôÞ åßíáé ç ðñáãìáôéêÞ Üãíïéá”. Ïé äçìïóéïãñÜöïé Ý÷ïõí êáèÞêïí íá óðÜóïõí áõôÞ ôç óéùðÞ: ïöåßëïõí íá êÜíïõí ãíùóôü üôé “ðïôÝ óôçí éóôïñßá ôïõ áíèñþðïõ äåí õðÞñ÷áí

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

“Ç äïõëåéÜ ìáò äåí åßíáé äïõëåéÜ ãéá êõíéêïýò”, ëÝåé ï Ñßôóáñíô Êáðïõóßíóêé . ç åëåýèåñç äçìïóéïãñáößá, ðñïóèÝôåé,, åßíáé ôï êëåéäß ãéá ôçí åéñÞíç óôçí ôñßôç ÷éëéåôßá.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá “áíåóôñáììÝíç ðõñáìßäá” áðü ôï ðéï óçìáíôéêü

óôï ëéãüôåñï óçìáíôéêü

Ï äçìïóéïãñÜöïò

ÓÔÏÍ ÔÉÔËÏ ÔÇÓ ÅÉÄÇÓÇÓ ÓÕÍÏØÉÆÅÉ ôá ãåãïíüôá óå ìßá ðåñßïäï ëüãïõ: “ÄçìïóéïãñÜöïé óôçí ôñßôç ÷éëéåôßá”

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Óôçí ðñþôç âáèìßäá ôç ãåíéêÞ

Óôç äåýôåñç âáèìßäá ôçí åéäéêüôåñç

ÓÔÇ ÄÇÌÏÓÉÏÃÑ ÁÖÉÊÇ ÐÅÑÉËÇØÇ ÄÇÌÏÓÉÏÃÑÁÖÉÊÇ ÐÁÑÏÕÓÉÁÆÅÉ ðåñéëçðôéêÜ ôá ÊÕÑÉÁ ÓÔÏÉ×ÅÉÁ “ Ç äïõëåéÜ ìáò äåí åßíáé äïõëåéÜ ãéá êõíéêïýò”, ëÝåé ï Ñßôóáñíô Êáðïõóßíóêé. ç åëåýèåñç äçìïóéïãñáößá, ðñïóèÝôåé, åßíáé ôï êëåéäß ãéá ôçí åéñÞíç óôçí ôñßôç ÷éëéåôßá. ”

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Óôçí ôñßôç âáèìßäá ôçí áíáëõôéêÞ

ÓÔÇÍ ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÔÇÓ ÅÉÄÇÓÇÓ ÅÊÈÅÔÅÉ áíáëõôéêÜ ôçí åßäçóç “Ï Ñßôóáñíô Êáðïõóßíóêé áíôéðáèåß ôá îåíïäï÷åßá ..... áíáêñéâÞò Þ åðéöáíåéáêüò, ôüôå Ý÷åéò ÷Üóåé ”.

Óôï Üñèñï ôçò ó. 107 ï äçìïóéïãñÜöïò áíáðôýóóåé ôçí åßäçóç óå ôñåéò âáèìßäåò.

ÈÝìá ÈÝìá:: ËáìâÜíïíôáò õðüøç, áöåíüò ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ïé Üíèñùðïé äéáâÜæïõí ôçí åöçìåñßäá áöåôÝñïõ ôïõò ãñÞãïñïõò ñõèìïýò æùÞò ôùí óýã÷ñïíùí êïéíùíéþí ðñïóðáèÞóôå íá ôåêìçñéþóåôå áí åßíáé áõôïß ïé ëüãïé ðïõ ïäÞãçóáí ôïõò äçìïóéïãñÜöïõò íá áêïëïõèÞóïõí ôçí ôáêôéêÞ ôçò áíåóôñáììÝíçò ðõñáìßäáò óôçí åíçìÝñùóç (500 ëÝîåéò).

108

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

109

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Óôçí åðï÷Þ ìáò ç ðëçñïöüñçóç ðáßæåé ðñùôáãùíéóôéêü ñüëï. Ôá çëåêôñïíéêÜ ìÝóá êáé ôá Ýíôõðá Ý÷ïõí óõíôåëÝóåé þóôå ï êüóìïò ìáò íá ìïéÜæåé ìå Ýíá ðëáíçôéêü ÷ùñéü. ÏðïéáäÞðïôå åßäçóç, áêüìç êáé óå áðïìáêñõóìÝíåò ðåñéï÷Ýò ìðïñåß íá êéíÞóåé ôï åíäéáöÝñïí üëùí. Ç ìåãÜëç ðñïóÞëùóç óôçí åíçìÝñùóç Ý÷åé ôçí åîÞãçóÞ ôçò. Êáôáñ÷Üò ï Üíèñùðïò åßíáé áðü ôç öýóç ôïõ êïéíùíéêüò. ËïãéêÜ ëïéðüí öñïíôßæåé íá ìáèáßíåé ôé óõìâáßíåé ãýñù ôïõ. ÅðéðëÝïí, ç öéëïðåñéÝñãåéá ôïí ÷áñáêôçñßæåé. Ìå ôéò åéäÞóåéò êáëýðôåé ìÝñïò ôçò áíÜãêçò ôïõ ãéá ãíþóç, ãéá ðëçñÝóôåñç áíôßëçøç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò óôï ïðïßï æåé. Ðñüóèåôïé ëüãïé, êïéíùíéêïß, óõíôåßíïõí þóôå ï ôýðïò íá ãíùñßæåé Üíèçóç. Åéäéêüôåñá, ï óýã÷ñïíïò êÜôïéêïò ôùí ìåãÜëùí ðüëåùí äåí Ý÷åé ôçí åõêáéñßá Üìåóçò åðáöÞò ìå ôïí êüóìï ãýñù ôïõ. Ç ðçãáßá êáé áõèüñìçôç åðéêïéíùíßá ìå ôï ãåßôïíÜ ôïõ åßíáé ìáêñéíÞ åéêüíá. Ç åöçìåñßäá, ôá Ýíôõðá, ãåíéêÜ, Ý÷ïõí áíáëÜâåé íá áíáóõóôÞóïõí ìéá Üëëç ðñáãìáôéêüôçôá. ÐåñáéôÝñù, åéäéêüôåñïé ëüãïé êáèéóôïýí ôç óõóôçìáôéêÞ, Ýíôõðç åíçìÝñùóç, åðéôáêôéêÞ. Óôéò äéáðñïóùðéêÝò ó÷Ýóåéò ãéá ðáñÜäåéãìá, ìéá åßäçóç ìðïñåß íá áðïôåëÝóåé èÝìá óõæÞôçóçò, ìüíï êáé ìüíï ãéá íá âãÜëåé áðü ôï áäéÝîïäï áíèñþðïõò ðïõ óôçí ïõóßá äåí Ý÷ïõí ôßðïôå äéêü ôïõò íá ìïéñáóôïýí. Åðéðñüóèåôá, ôï íá ðáñáêïëïõèåß êáíåßò ôçí ïéêïíïìéêÞ, ðïëéôéêÞ æùÞ ôïõ ôüðïõ ôïõ, äéåèíþò õðáãïñåýåé ôçí êáèçìåñéíÞ áíÜãíùóç ôùí åöçìåñßäùí. Áõôü åîçãåßôáé áðü ôï ãåãïíüò üôé ï ðïëßôçò äåí ìðïñåß Üìåóá íá ðëçñïöïñçèåß ôéò åîåëßîåéò. ¢ëëç ìéá ðáñÜìåôñïò ðñÝðåé íá ëçöèåß õðüøç. Ï ÷ñüíïò ðïõ áðïìÝíåé áðü ôéò åðéâáñõìÝíåò áðáó÷ïëÞóåéò ôïõ åñãáæïìÝíïõ äåí ôïõ åðéôñÝðåé íá Ý÷åé äéêÞ ôïõ åêôßìçóç ãéá ôá ðñÜãìáôá êáé êáôáöåýãåé óôéò Ýôïéìåò ðñïôÜóåéò ôùí åéäéêþí ôçò åíçìÝñùóçò, ôùí äçìïóéïãñÜöùí áíáëõôþí. ÐáñÜëëçëá, ïé óõíèÞêåò æùÞò êáé Üëëïé ëüãïé áíåîÜñôçôïé Ý÷ïõí åðçñåÜóåé ôç ìïñöÞ êáé ôç äïìÞ ôùí åöçìåñßäùí êáé åðéðëÝïí ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï áíáðôýóóïíôáé ïé åéäÞóåéò. Åéäéêüôåñá, ôï ðñüôõðï ôçò áíåóôñáììÝíçò, üðùò ëÝãåôáé, ðõñáìßäáò åßíáé éäéáßôåñá äçìïöéëÝò. Ôï ó÷Þìá ôçò ìÝóá óôçí åöçìåñßäá ðåñéãñÜöåôáé ðåñßðïõ Ýôóé: Ðñïçãåßôáé Ýíáò óôÝñåïò ôßôëïò ôçò åßäçóçò. Áõôüò åðéëÝãåôáé íá åßíáé êáôÜ ôï äõíáôü ðåñéåêôéêüò, óáöÞò êá åëêõóôéêüò, êáé áõôüò èåùñåßôáé ç âÜóç ôçò ðõñáìßäáò. Áêïëïõèåß ìéá óýíôïìç Ýêèåóç ôçò åßäçóçò. Ìå ìÝèïäï áöáéñåôéêÞ äßíïíôáé ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá, êÜôé ðåñßðïõ óáí ðåñßëçøç êé áõôü áðïôåëåß ôïí êýñéï êïñìü ôçò ðõñáìßäáò. Ó’Ýíá ôñßôï ôìÞìá, ôï åêôåíÝóôåñï, åðáíáëáìâÜíåôáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò åßäçóçò åìðëïõôéóìÝíï ìå ðïëëÝò ðëçñïöïñßåò, ó÷üëéá êáé ëåðôïìÝñåéåò ðïõ èÝôïõí ôïí êïñõöáßï ëßèï óôçí ðõñáìßäá ôçò åßäçóçò. Ç åîÞãçóç áõôÞò ôçò åðéëïãÞò åßíáé ðïëëáðëÞ. Êáèïñéóôéêü åßíáé üôé ï óýã÷ñïíïò Üíèñùðïò áöéåñþíåé ÷ñüíï ãéá áíÜãíùóç ôçò åöçìåñßäáò áíÜëïãï ìå ôïí äéêü ôïõ äéáèÝóéìï. Áêüìç êáé ï åëÜ÷éóôïò áñêåß ãéá ôïõò ôßôëïõò. Áöéåñþíïíôáò ðåñéóóüôåñï

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíÜðôõîç ôïõ èÝìáôïò:

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ìðïñåß íá öôÜóåé ìÝ÷ñé ôéò ëåðôïìÝñåéåò. ÅîÜëëïõ ãéá ïñéóìÝíá èÝìáôá ôï åíäéáöÝñïí åßíáé ìåãÜëï, åíþ ãéá Üëëá ìéá ìáôéÜ áñêåß, éäéáßôåñá ó’Ýíá Ýíôõðï ðïéêßëçò ýëçò. ¢ëëï óôïé÷åßï åßíáé ç ðáñÜëëçëç åêðïìðÞ åéäÞóåùí áðü ðïéêßëá ìÝóá. ¼ôáí ï êáôáéãéóìüò áðü ôï ñáäéüöùíï, ôçí ôçëåüñáóç, ôï äéáäßêôõï åßíáé ôüóï ìåãÜëïò, ç åöçìåñßäá ïöåßëåé íá ìçí êïõñÜæåé ìå ðåñéôôÜ óôïé÷åßá üëïõò, ÷ñåéÜæåôáé üìùò íá ôá ðáñÝ÷åé ó’áõôïýò ðïõ åðéëÝãïõí åìâÜèõíóç Þ áíÜëõóç. ÅðéðëÝïí, êáèþò ðñïÝ÷ïõí ç åõêïëßá, ç åðéöáíåéáêÞ åðáöÞ ìå ôá ðñÜãìáôá êáé ï åíôõðùóéáóìüò, ãßíåôáé öáíåñü ãéáôß ïé åöçìåñßäåò êáôÜ ðñþôï åðéëÝãïõí íá óåñâßñïõí ìéá åõóýíïðôç åéäçóåïãñáöéêÞ ðïéêéëßá ðñéí ðñïâïýí óå åêôåíÝóôåñç áíÜðôõîç. ÓõíÜãåôáé üôé ç Ýíôõðç äçìïóéïãñáößá, áíôáðïêñéíüìåíç óôïí êïéíùíéêü ôçò ñüëï, óáöþò åðçñåÜæåé ôïí Üíèñùðï, ðáñÜëëçëá üìùò ãßíåôáé êáé ç ßäéá äÝêôçò ôùí êñáäáóìþí ðïõ ç êïéíÞ ãíþìç áóêåß ó’ áõôÞí. ÂëÝðå ó.ó. 21-22, ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò ¸êöñáóç ¸êèåóç Â´ Ëõêåßïõ, (ÂëÝðå åêä. ÅêäïôéêÝò ÔïìÝò Ïñüóçìï).

II. Ôá äéáêñéôéêÜ óôïé÷åßá (“áóôÝñéá”) ôçò åßäçóçò Ôá 8 “áóôÝñéá ôçò” åßäçóçò:

Ôá 4 ¸øéëïí

Ôá 4 Óßãìá

åðéêáéñüôçôá

óõãêßíçóç

åêêñåìüôçôá

óðïõäáéüôçôá

åããýôçôá åêñçêôéêüôçôá

óðáíéüôçôá

óõíÝðåéåò

åðéêáéñüôçôá: üóï ðéï ðñüóöáôï åßíáé ôï ãåãïíüò êáé üóï ðéï ãñÞãïñç ç ìåôÜäïóÞ ôïõ, ôüóï ìåãáëýôåñç åíôýðùóç ðñïêáëåß· ÐáñÜäåéãìá: “Ïñêßóôçêå óÞìåñá ç íÝá êõâÝñíçóç ç ïðïßá ðñïÝêõøå áðü ôï áðïôÝëåóìá ôùí åêëïãþí ôçò 7çò Ìáñôßïõ”. åêêñåìüôçôá: ç áãùíßá ðïõ ðñïêáëåß ôï ãåãïíüò áõîÜíåé ôï åíäéáöÝñïí ãé’ áõôü· ÐáñÜäåéãìá: “ÌÜ÷ç ìå ôï èÜíáôï äßíïõí åêáôïíôÜäåò ôñáõìáôßåò óôá íïóïêïìåßá ôçò Ìáäñßôçò, ìåôÜ ôï öñéêéáóôéêü ôñïìïêñáôéêü ÷ôýðçìá, ðïõ óõíÝâç ôéò ðñùéíÝò þñåò ôçò 11çò Ìáñôßïõ óå áìáîïóôïé÷ßåò ìáæéêÞò ìåôáöïñÜò ðïëéôþí”.

110

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá åããýôçôá: üóï ðéï êïíôÜ óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ êïéíïý äéáäñáìáôßæåôáé ôï ãåãïíüò, ôüóï ìåãáëýôåñï åíäéáöÝñïí óõãêåíôñþíåé· ÐáñÜäåéãìá: “Áíçóõ÷çôéêÝò äéáóôÜóåéò, ãéá ôï ëåêáíïðÝäéï ôçò ÁôôéêÞò, Ý÷åé ðÜñåé ç ìüëõíóç ôçò áôìüóöáéñáò. Ïé åðéóôÞìïíåò êñïýïõí ôïí êþäùíá ôïõ êéíäýíïõ”. åêñçêôéêüôçôá: ãåãïíüôá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí óõãêñïýóåéò êáé åíôÜóåéò·

óõãêßíçóç óõãêßíçóç: åéäÞóåéò “áíèñþðéíïõ åíäéáöÝñïíôïò” åëêýïõí ðåñéóóüôåñï ðáñÜ ïéêïíïìéêÝò Þ ðïëéôéêÝò åéäÞóåéò· ÐáñÜäåéãìá: “Ôçí “áðüëõôç öôþ÷åéá” áíôßêñéóå óôçí Ðåóêïâßá ôçò ÂïñåéïáíáôïëéêÞò Áëâáíßáò ôï Åëëçíéêü ÊáñáâÜíé Áëëçëåããýçò ìåôáöÝñïíôáò öÜñìáêá óôçí ðåñéï÷Þ. Ïé Üíèñùðïé ôïõ êáñáâáíéïý áíôßêñéóáí ðáéäéÜ ñáêÝíäõôá íá ðßíïõí íåñü áðåõèåßáò áðü ôï ðïôÜìé êáé áðïöÜóéóáí íá êáôáóêåõÜóïõí óýóôçìá ýäñåõóçò ãéá 5 ÷ùñéÜ ôçò ðåñéï÷Þò”. Ê.Å.Å. ó. 62 óðïõäáéüôçôá óðïõäáéüôçôá: ðüóï óçìáíôéêÞ åßíáé ç ðëçñïöïñßá ðïõ ðáñÝ÷åé ç åßäçóç· ÐáñÜäåéãìá: “Öáßíåôáé üôé åðéôÝëïõò êåñäÞèçêå ç ìÜ÷ç êáôÜ ôïõ êáñêßíïõ. Ç èåñáðåßá âñßóêåôáé óôï óõíäõáóìü äýï öáñìÜêùí ðïõ üôáí ÷ïñçãÞèçêáí åíäïöëåâßùò óå ðïíôßêéá óõññßêíùóáí êáé åîáöÜíéóáí åíôåëþò ôïõò êáñêéíéêïýò üãêïõò”. Ê.Å.Å. ó. 62 óõíÝðåéåò óõíÝðåéåò: ïé åðéðôþóåéò áðü ôç äçìïóéïðïßçóç ôïõ ãåãïíüôïò· ÐáñÜäåéãìá: “ÓÞìá êéíäýíïõ ãéá ôçí áíèåêôéêüôçôá ôùí íïóïêïìåßùí ôçò ÁèÞíáò, åêðÝìðïõí ïé áñìüäéïé óå ðåñßðôùóç ìåãÜëïõ óåéóìïý”. óðáíéüôçôá óðáíéüôçôá: áóõíÞèéóôá êáé áðñïóäüêçôá ãåãïíüôá ôñáâïýí ôçí ðñïóï÷Þ· ÐáñÜäåéãìá: “Ôý÷ç âïõíü åß÷å Ýíáò åðéâÜôçò ôçò ãåñìáíéêÞò áåñïðïñéêÞò åôáéñßáò Lufthansa üôáí Ýðáèå êáñäéáêÞ ðñïóâïëÞ óôá 11.000 ðüäéá, åíþ ôáîßäåõå áðü ôï Äïõâëßíï óôç Öñáíêöïýñôç. Ìüëéò ôï ðëÞñùìá ôïõ áåñïóêÜöïõò æÞôçóå áðü ôá ìåãÜöùíá Ýíá ãéáôñü, åìöáíßóôçêáí 40 åéäéêïß êáñäéïëüãïé, ïé ïðïßïé åðÝóôñåöáí áðü äéåèíÝò óõíÝäñéï êáñäéïëïãßáò ôïõ Äïõâëßíïõ!” Ê.Å.Å. ó. 62

111

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

“Ôáñá÷Ýò îÝóðáóáí óôçí Éíäïíçóßá ìåôÜ ôçí áðüöáóç ôùí áñ÷þí íá áõîÞóïõí ôéò ôéìÝò óôá êáýóéìá êáé ôéò ìåôáöïñÝò. Ç ãåíéêüôåñç áíáôáñá÷Þ ðïõ åðéêñáôåß óôç ÷þñá ðñïêÜëåóå ôçí êáôÜññåõóç ôïõ ÷ñçìáôéóôçñßïõ êáé ôïõ íïìßóìáôïò”. Ê.Å.Å. ó. 62

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá:

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

III. Ç ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ óôçí åßäçóç

ïðôéêÞ ãùíßá

ýöïò óïâáñü äñáìáôéêü ÷éïõìïñéóôéêü ðåñéãñáöéêü ôõðéêü áðëü åëêõóôéêü

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ëåéôïõñãßá ãëþóóáò (ëïãéêÞ Þ óõãêéíçóéáêÞ)

ΤΙΤΛΟΣ

ãñáììáôéêÜ óôïé÷åßá á. êáôÜëëçëç óôßîç • ôá èáõìáóôéêÜ óðïõäáéüôçôá • ôá áðïóéùðçôéêÜ åêêñåìüôçôá êáé Ýíôáóç â. åðéëïãÞ åìöáôéêþí ëåêôéêþí ôýðùí

óõíôáêôéêÜ óôïé÷åßá óåéñÜ ëåêôéêþí óõíüëùí åíåñãçôéêÞ Þ ðáèçôéêÞ óýíôáîç

Ëåéôïõñãßåò ôïõ ôßôëïõ á. óõãêåöáëáéþíåé ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ äçìïóéåýìáôïò â. äéáöïñïðïéåß ôï äçìïóßåõìá áðü Üëëá äçìïóéåýìáôá ã. ÷ñçóéìåýåé ùò åñÝèéóìá ôïõ áíáãíþóôç ãéá íá äéáâÜóåé ôï äçìïóßåõìá

112

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

• Óôïé÷åßá èåùñßáò ãéá ôçí ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ

ôá áîéïëïãåß, ôá ðáñïõóéÜæåé, ôá åñìçíåýåé, êáôáíÝìåé ôéò ðëçñïöïñßåò áíÜëïãá ìå ôç âáñýôçôÜ ôïõò: óôïí ôßôëï óôçí ðåñßëçøç óôçí áíÜðôõîç • Ï ôßôëïò êáé ç ïðôéêÞ ôïõ ãùíßá Ï ôßôëïò åíüò êåéìÝíïõ ðñïäéáèÝôåé ôïí áíáãíþóôç êáé ôïí ðñïúäåÜæåé ãéá ôï æÞôçìá ðïõ ðñüêåéôáé íá ðñáãìáôåõôåß. ÊáôÜ âÜóç ï ôßôëïò ÷ùñßò ó÷üëéï åßíáé Ýíá óýíôïìï ïíïìáôéêü óýíïëï, ðåñéåêôéêü êáé êõñéïëåêôéêü. ð.÷. - ÄçìïóéïãñÜöïé óôçí ôñßôç ÷éëéåôßá Óôçí ðåñßðôùóç, üìùò, ðïõ ï ôßôëïò Ý÷åé ÷áñáêôÞñá ó÷ïëßïõ, ôüôå åßíáé äõíáôü íá åìðëïõôéóôåß ìå åðßèåôá, ìå ðïéêßëá óçìåßá óôßîçò üðùò ôï èáõìáóôéêü, ôï åñùôçìáôéêü Þ ôá áðïóéùðçôéêÜ. ð.÷. - 680.000 ¸ëëçíåò äåí îÝñïõí áíÜãíùóç! - ÁëÞèåéá ãéá ðïéá äÜóç ìéëÜìå; - Áíáãíþñéóç ôïõ øåõäïêñÜôïõò áîéþíåé ... ùò üñï ç ¢ãêõñá. Óõ÷íÜ ï ôßôëïò ìðïñåß íá áðïôåëÝóåé êáé ñçìáôéêü óýíïëï. ð.÷. - Ôï ºíôåñíåô êáé ïé äõíáôüôçôåò ðïõ ðñïóöÝñåé ÐáñÜäåéãìá: Ãéá ôçí åßäçóç ðïõ áêïëïõèåß äßíïíôáé äýï ôßôëïé ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óå äéáöïñåôéêÝò ïðôéêÝò ãùíßåò. Íá ó÷ïëéÜóåôå áõôÝò ôéò äéáöïñÝò:

113

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

¼,ôé åßíáé ãíùóôü Þ ìðïñåß íá ãßíåé ãíùóôü ìÝóá áðü ôá ÌÌÅ åîáñôÜôáé áðü ôïí õðïêåéìåíéêü ÷áñáêôÞñá ôùí áðïöÜóåùí ùò ðñïò ôç óõëëïãÞ êáé ðáñáãùãÞ åéäÞóåùí. ÐáñÜãïíôåò “ïñãáíùôéêïß” êáé “éäåïëïãéêïß” áóêïýí åðéññïÞ êáôÜ ôçí åðéëïãÞ ôùí åéäÞóåùí. Ïé ðñþôïé áöïñïýí óå ãñáöåéïêñáôéêÝò óõíÞèåéåò, ïé äåýôåñïé áíáöÝñïíôáé åßôå óå áîßåò áìéãþò áôïìéêÝò åßôå óå ðïëéôéóôéêÝò åðéäñÜóåéò áðü ôï êïéíùíéêü ðåñéâÜëëïí ôçò åéäçóåïãñáöéêÞò äñáóôçñéüôçôáò. ÅðïìÝíùò, ï äçìïóéïãñÜöïò äåí êáôáãñÜöåé ôá ãåãïíüôá, áëëÜ ôá âëÝðåé áðü ìéá ïñéóìÝíç ïðôéêÞ ãùíßá ãùíßá, äçëáäÞ:

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá á) ÍôñïðÞ óôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï! â) Åßíáé, Üñáãå, ôá ÌÜñìáñá ôïõ Ðáñèåíþíá áóöáëÞ óôï Ëïíäßíï; Ç åßäçóç: “Åðß 60 ÷ñüíéá, ç äéêáéïëïãßá ôùí “êáôåóôñáììÝíùí áñ÷åßùí” êñÜôçóå ìáêñéÜ áðü ôç äçìïóéüôçôá ôéò óõíèÞêåò õðü ôéò ïðïßåò ôá ÌÜñìáñá ôïõ Ðáñèåíþíá õðÝóôçóáí âßáéåò åðåìâÜóåéò óôçí åðéöÜíåéÜ ôïõò áðü ôá ÷Üëêéíá åñãáëåßá ôùí óõíôçñçôþí ôïõ Âñåôáíéêïý Ìïõóåßïõ. Ôï ìÝãåèïò ôçò êáôáóôñïöÞò åðéâåâáéþèçêå ìüëéò ôçí ðñïçãïýìåíç åâäïìÜäá.” (Ê.Å.Å. ó. 75)

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ó÷ïëéáóìüò ôùí äéáöïñåôéêþí ôßôëùí á) Ï ôßôëïò “ÍôñïðÞ óôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï!” åßíáé áðïäïêéìáóôéêüò áðïäïêéìáóôéêüò. ÐñïôÜóóïíôáò ï óõíôÜêôçò ôç ëÝîç “íôñïðÞ”, äçëþíåé ôçí åíï÷Þ ðïõ ðñÝðåé íá áéóèÜíïíôáé ïé õðåýèõíïé ôïõ Ìïõóåßïõ ãéá ôç óôÜóç ôïõò. Ï ôßôëïò ïõóéáóôéêÜ êáôçãïñåß ôïõò óõíôçñçôÝò ôïõ ìïõóåßïõ ãéá ôçí áíåõèõíüôçôá ðïõ Ýäåéîáí êáôÜ ôéò åñãáóßåò óõíôÞñçóçò ôùí ìíçìåßùí ìå áðïôÝëåóìá íá õðïóôïýí áíåðáíüñèùôåò æçìéÝò. ÅðéðëÝïí åêöñÜæåé áðïäïêéìáóßá ãéá ôïõò õðåýèõíïõò ôïõ Ìïõóåßïõ êáé ôçí õðïêñéôéêÞ óôÜóç ôïõò áðÝíáíôé óôçí êïéíÞ ãíþìç. Ôï èáõìáóôéêü èáõìáóôéêü, óôï ôÝëïò ôïõ ôßôëïõ, åðéôåßíåé ôçí áðïäïêéìáóßá áðïäïêéìáóßá. â) Óôïí ôßôëï “Åßíáé, Üñáãå, ôá ÌÜñìáñá ôïõ Ðáñèåíþíá áóöáëÞ óôï Ëïíäßíï;” ï óõíôÜêôçò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï “Üñáãå” êáèþò êáé ôï åñùôçìáôéêü óôï ôÝëïò ôïõ ôßôëïõ åêöñÜæåé ôçí áìöéâïëßá êáé ôçí áðïñßá ôïõ ãéá ôçí áóöÜëåéá ôùí ÌáñìÜñùí óôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï. Ôï åñþôçìá ìïéÜæåé íá åßíáé ñçôïñéêü, åíþ õðïíïåßôáé üôé ôá ÌÜñìáñá èá Þôáí ðåñéóóüôåñï áóöáëÞ óôçí ðáôñßäá ôïõò. ¢óêçóç: Äåßôå îáíÜ ôïí ôßôëï êáé ôçí ðåñßëçøç ôçò åßäçóçò ôïõ Üñèñïõ ó. 107. ÄïêéìÜóôå íá âÜëåôå ó’ áõôü Ýíá äéêü óáò ôßôëï êáé íá óõíèÝóåôå ôç äçìïóéïãñáöéêÞ ôïõ ðåñßëçøç óýìöùíá ìå ôç äéêÞ óáò ïðôéêÞ ãùíßá. Ï ôßôëïò:

“ÄçìïóéïãñÜöïé óôçí ôñßôç ÷éëéåôßá”

Ç ðåñßëçøç: “Ç äïõëåéÜ ìáò äåí åßíáé äïõëåéÜ ãéá êõíéêïýò”, ëÝåé ï Ñßôóáñíô Êáðïõóßíóêé. ç åëåýèåñç äçìïóéïãñáößá, ðñïóèÝôåé ðñïóèÝôåé, åßíáé ôï êëåéäß ãéá ôçí åéñÞíç óôçí ôñßôç ÷éëéåôßá”. ÁðÜíôçóç: Ìéá Üëëç ïðôéêÞ ãùíßá óôïí ôßôëï êáé ôçí ðåñßëçøç ôçò åßäçóçò ìå ó÷üëéï ó÷üëéï. Ï ôßôëïò:

“Ô á ìßíôéá ðáé÷íéäÜêéá ôùí ðëïõóßùí” “Ôá

Ç ðåñßëçøç: “ÐëÞôôåôáé ç ïõóßá ôçò äçìïóéïãñáößáò: ïé áîßåò ôïõ åìðïñßïõ óêïôþíïõí ôéò çèéêÝò áîßåò, ëÝåé ï Ñßôóáñíô Êáðïõóßíóêé, ç áëÞèåéá äåí åßíáé óÞìåñá áðáñáßôçôç, ðñïêñßíïõí ôï èÝáìá, ôç öõãÞ.”

114

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá H ãëþóóá ôçò åßäçóçò

ÐáñÜäåéãìá: • “Ç Ç ôéìÞ ôùí åéóéôçñßùí ôïõ ÏÓÅ áõîÜíåôáé áðü áýñéï êáôÜ 20%”. (ôïíßæåôáé ôï õðïêåßìåíï õðïêåßìåíï) Áðü áýñéï áõîÜíåôáé êáôÜ 20% ç ôéìÞ ôùí åéóéôçñßùí” • “Áðü (ôïíßæåôáé ï ÷ñüíïò ÷ñüíïò)

Â. ÅíåñãçôéêÞ êáé ðáèçôéêÞ óýíôáîç Ìå ôçí åíåñãçôéêÞ óýíôáîç äßíïõìå Ýìöáóç ìÜëëïí óôï õðïêåßìåíï ðïõ åíåñãåß, åíþ ìå ôçí ðáèçôéêÞ óýíôáîç ôïíßæïõìå êõñßùò: ôçí ðñÜîç ôïõ õðïêåéìÝíïõ. äçëþíïõìå Üãíïéá ùò ðñïò ôï õðïêåßìåíï, áðïêñýðôïõìå ôï õðïêåßìåíï ÐáñÜäåéãìá:

ÅíåñãçôéêÞ óýíôáîç “Áêüìç êáé ôï Âáôéêáíü åîÝäùóå ðñéí áðü äýï ÷ñüíéá öõëëÜäéï ãéá ôç äåïíôïëïãßá ôçò äéáöÞìéóçò, óôï ïðïßï êáôáêåñáõíþíåé ôéò åêóôñáôåßåò åêóôñáôåßåò, ðïõ åêìåôáëëåýïíôáé ôçí áèùüôçôá ôçò ðáéäéêÞò çëéêßáò. Áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõò ïé äéáöçìéóôéêÝò åôáéñåßåò êáé ïé åðé÷åéñÞóåéò áðïññßðôïõí ãéá åõíüçôïõò ëüãïõò ôçí ðëÞñç áðáãüñåõóç ôùí ðáéäéêþí äéáöçìßóåùí, áöïý ôá äéáöáéíüìåíá êÝñäç åßíáé õðåñâïëéêÜ èåëêôéêÜ.”

ÐáèçôéêÞ óýíôáîç “Áêüìç êáé áðü ôï Âáôéêáíü åêäüèçêå ðñéí áðü äýï ÷ñüíéá öõëëÜäéï ãéá ôç äåïíôïëïãßá ôçò äéáöÞìéóçò, óôï ïðïßï êáôáêåñáõíþíïíôáé ïé åêóôñáôåßåò, ðïõ åêìåôáëëåýïíôáé ôçí áèùüôçôá ôçò ðáéäéêÞò çëéêßáò. Ç ðëÞñçò áðáãüñåõóç ôùí ðáéäéêþí äéáöçìßóåùí áðïññßðôåôáé ãéá åõíüçôïõò ëüãïõò áðü ôéò äéáöçìéóôéêÝò åôáéñåßåò êáé ôéò åðé åðé-- ÷åéñÞóåéò ÷åéñÞóåéò, áöïý ôá äéáöáéíüìåíá êÝñäç åßíáé õðåñâïëéêÜ èåëêôéêÜ.”

115

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Ç êáíïíéêÞ óåéñÜ ôùí üñùí ìéáò ðñüôáóçò åßíáé: Êáôçãïñïýìåíï. Ïé ðñïóäéïñéóìïß ôùí üñùí Õðïêåßìåíï - ÑÞìá - Áíôéêåßìåíï Þ Êáôçãïñïýìåíï ôçò ðñüôáóçò ðáßñíïõí ôç èÝóç ôïõò äßðëá óôïõò üñïõò ðïõ ðñïóäéïñßæïõí. Ç óåéñÜ ôùí üñùí ìéáò ðñüôáóçò ìðïñåß í’ áëëÜîåé. ÓõíÞèùò ôïðïèåôïýìå óôçí áñ÷Þ ôïí üñï ðïõ èÝëïõìå íá ôïíßóïõìå éäéáßôåñá.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Á. Ç óåéñÜ ôùí ëåêôéêþí óõíüëùí óôçí åßäçóç

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá Ìå ôçí ðáèçôéêÞ óýíôáîç ï ëüãïò áðïêôÜ ðïéêéëßá. Êõñßùò, üìùò, ôïíßæåôáé ç ðñÜîç, ç åíÝñãåéá (åäþ ç Ýêäïóç ôïõ öõëëáäßïõ êáé ç áðüññéøç ôçò áðáãüñåõóçò) êáé ü÷é ôï õðïêåßìåíï ðïõ åíåñãåß (ôï Âáôéêáíü Þ ïé äéáöçìéóôÝò áíôßóôïé÷á).

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ã. Ç ÷ñÞóç ôùí ïíïìáôéêþí ðñïóäéïñéóìþí óôçí åßäçóç Ç ÷ñÞóç ïíïìáôéêþí ðñïóäéïñéóìþí óôçí åßäçóç Ý÷åé ùò óêïðü íá áðïäïèïýí ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ðñïóþðùí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôá ãåãïíüôá ôá ïðïßá ðáñïõóéÜæïíôáé. ÔÝôïéá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ åßíáé ôï üíïìá, ç êáôáãùãÞ, ç çëéêßá, ôï åðÜããåëìá êáé Üëëá óõìðëçñùìáôéêÜ óôïé÷åßá. Åéäéêüôåñá êáôÜ ôç óýíôáîç ôçò åßäçóçò ðñïêåéìÝíïõ íá áðïöåõ÷èïýí ïé åðáíáëÞøåéò êáé íá ðáñáëåéöèïýí ôõ÷üí ðåñéôôÜ óôïé÷åßá, ðñïêñßíåôáé ç ÷ñÞóç ïíïìáôéêþí, ïìïéüðôùôùí êáé åôåñüðôùôùí, ðñïóäéïñéóìþí (ðáñÜèåóç, åðåîÞãçóç, êáôçãïñçìáôéêüò ðñïóäéïñéóìüò, â´ üñïò óýãêñéóçò ê.ëð.). Åðßóçò åßíáé ðñïôéìüôåñç ç ÷ñÞóç ïõóéáóôéêþí êáé ñçìÜôùí ðïõ óõãêåêñéìåíïðïéïýí ôçí åßäçóç, ðáñÜ åðéèåôéêþí ðñïóäéïñéóìþí ðïõ ó÷ïëéÜæïõí ôï ãåãïíüò. ÐáñÜäåéãìá: “Óõãêñïýóôçêáí Ýíá É.×. öïñôçãü êáé Ýíá É.×. åðéâáôéêü, ÷èåò ôï ðñùß, óôï 14ï ÷éëéüìåôñï ôçò ïäïý ËÜñéóáò - ÁãéÜò. Ï ïäçãüò ôïõ öïñôçãïý, Ã.Ñ., 34 ÷ñïíþí, êÜôïéêïò ôçò ËÜñéóáò, äåí ôñáõìáôßóôçêå, åíþ ï ïäçãüò ôïõ åðéâáôéêïý, Ê.Ð., 52 ÷ñïíþí, êÜôïéêïò ÁãéÜò, êáèþò êáé ç óýæõãüò ôïõ Á.Ð.,ôñáõìáôßóôçêáí åëáöñÜ, êáé ôá ðáéäéÜ ôïõò, Â. êáé Ç., Ýðáèáí äéÜóåéóç. Óêïôþèçêå ç Ì.Ð., ìçôÝñá êáé óõíåðéâÜôçò ôïõ Ê.Ð., 80 ÷ñïíþí áðü ôï Ìåôáîï÷þñé”. (ó÷ïë. âéâëßï ó. 46)

Ä. ËïãéêÞ êáé ðïéçôéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò ËïãéêÞ (áíáöïñéêÞ Þ äçëùôéêÞ) ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò ðáñáôçñåßôáé üôáí ïé ëÝîåéò Þ ïé öñÜóåéò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìå ôçí êõñéïëåêôéêÞ óçìáóßá ôïõò. ÐáñÜäåéãìá: “Ðïëý áêñéâÝò ïé ôéìÝò ôùí ïðùñïêçðåõôéêþí óôç ëáúêÞ áãïñÜ” ÐïéçôéêÞ (Þ óõíõðïäçëùôéêÞ) ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò ðáñáôçñåßôáé üôáí ïé ëÝîåéò Þ ïé öñÜóåéò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìåôáöïñéêÜ êáé õðÜñ÷ïõí ðáñïìïéþóåéò, ðñïóùðïðïéÞóåéò, ðáñç÷Þóåéò, ïìïéïêáôáëçîßåò êáé Üëëá ëïãïôå÷íéêÜ ó÷Þìáôá. ÐáñÜäåéãìá: “ÖùôéÜ ÖùôéÜ óôéò ôéìÝò ôùí ïðùñïêçðåõôéêþí óôç ëáúêÞ áãïñÜ Ýâáëå ç êáêïêáéñßá”. • ÐïéçôéêÞ êáé ëïãéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò ÁíÜëïãá ìå ôï áí õðÜñ÷åé óôïí ôßôëï: ìåôáöïñÜ, ðáñïìïßùóç,

116

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá ïìïéïêáôáëçîßá, ðáñÞ÷çóç, ðñïóùðïðïßçóç ôüôå ðáñáôçñåßôáé ç ðïéçôéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò ÐáñÜäåéãìá:

Å. ¾öïò (÷éïõìïñéóôéêü - óïâáñü - äñáìáôéêü) • Ôï ýöïò ôçò ãëþóóáò. Óïâáñü: ÐáñÜäåéãìá: “Áýñéï áíáìÝíåôáé ç Üöéîç ôïõ ïéêïõìåíéêïý ÐáôñéÜñ÷ç Âáñèïëïìáßïõ óôçí ÁèÞíá”.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÖùôéÜ óå ôéìÝò ÅöéÜëôçò ôï íÝöïò Ôï öáãïðüôé ôïõ èáíÜôïõ (ó÷ïë. âéâë. ó. 39)

ÐáñÜäåéãìá: “Ôéò äýï ôåëåõôáßåò ó÷ïëéêÝò ðåñéüäïõò, óýìöùíá ìå ôç Äéåýèõíóç Ôñï÷áßáò ÁôôéêÞò, 3 ìáèçôÝò Ý÷áóáí ôç æùÞ ôïõò ðçãáßíïíôáò Þ öåýãïíôáò áðü ôï ó÷ïëåßï, 17 ôñáõìáôßóôçêáí óïâáñÜ êáé 43 åëáöñÜ.” ×éïõìïñéóôéêü: ÐáñÜäåéãìá: “Ôïí ... êáñáâïêýñç ôçò êáñäéÜò êáé ôçò æùÞò ôçò óõíÜíôçóå ç üìïñöç íýöç óôï ãñáöéêü åêêëçóÜêé ôïõ Áç Ãéþñãç óôï Êáâïýñé.” Åéñùíåßá: ÐáñÜäåéãìá: “Ôï ôñáãéêü ÷ñïíéêü ìéáò “áóöáëïýò” ðôÞóçò.”

117

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Äñáìáôéêü:

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá ÉÉ. ÂéïãñáöéêÜ åßäç

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

• Óôïé÷åßá èåùñßáò Ôá âéïã ñáöéêÜ åßäç åßíáé áöçãÞóåéò âéïãñáöéêÜ áöçãÞóåéò, óå ðåæü ëüãï, ôçò æùÞò åíüò ðñïóþðïõ. ÐåñéëáìâÜíïíôáé ó’ áõôÜ ü÷é ôï óýíïëï ôùí ðëçñïöïñéþí ãéá ôç æùÞ ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ ðñïóþðïõ, áëëÜ êÜèå öïñÜ ï âéïãñÜöïò åðéëÝãåé åêåßíá ôá óôïé÷åßá ðïõ èåùñåß ðéï óçìáíôéêÜ ãéá ôï óêïðü ôïõ ôïõ. Ç ðñüèåóç ôïõ âéïãñÜöïõ íá áíáêáëýøåé ôçí áëÞèåéá, íá åãêùìéÜóåé, íá øÝîåé Þ íá äéäÜîåé, êáèïñßæåé êáé ôçí ïðôéêÞ ãùíßá ôçò áöÞãçóçò áöÞãçóçò. Åðßóçò, ôï ýöïò êáé ç ãëùóóéêÞ ðïéêéëßá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé äéáöÝñïõí áðü åßäïò óå åßäïò áíÜëïãá ìå ôï óêïðü ôïõ âéïãñÜöïõ êáé ôï äÝêôç óôïí ïðïßï áðåõèýíåôáé. Ìðïñïýìå íá äéáêñßíïõìå ôá âéïãñáöéêÜ åßäç óå äýï ìåãÜëåò êáôçãïñßåò áíÜëïãá ìå ôïí áí ï âéïãñÜöïò åßíáé äéáöïñåôéêü ðñüóùðï áðü ôïí âéïãñáöïýìåíï Þ ôáõôßæåôáé ìå áõôüí. ¸ôóé ëïéðüí Ý÷ïõìå: Á) ÂéïãñÜöïò: Üëëï ðñüóùðï

Â ) ÂéïãñÜöïò: ï áõôïâéïãñáöïýìåíïò

1. Âéïãñáößá 2. ÌõèéóôïñçìáôéêÞ âéïãñáößá 3. Âéïãñáöéêü óçìåßùìá 4. ÓõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ 5. Âßïé - ÓõíáîÜñéá

1. Áõôïâéïãñáößá 2. Ìõèéóôüñçìá ìå áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá 3. Áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá 4. Çìåñïëüãéï 5. Áðïìíçìïíåýìáôá

ÓõãêåêñéìÝíá ãéá ôï êÜèå åßäïò èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõìå õðüøç ìáò üôé: Á1. Âéïãñáößá ïíïìÜæïõìå ôçí áöÞãçóç, óå ðåæü ëüãï, ôçò æùÞò åíüò åðéöáíïýò -óõíÞèùòáíèñþðïõ, åíüò éóôïñéêïý ðñïóþðïõ, ãñáììÝíç ü÷é áðü ôïí ßäéï áëëÜ áðü êÜðïéï Üëëï ðñüóùðï, ôï âéïãñÜöï ôïõ. Ç éäáíéêÞ âéïãñáößá ïöåßëåé íá åßíáé åìðåñéóôáôùìÝíç, ôïðïèåôçìÝíç óôçí åðï÷Þ ôïõ ðñïóþðïõ ðïõ âéïãñáöåßôáé êáé, öõóéêÜ, åóôéáóìÝíç óôçí ðñïóùðéêüôçôá, ôï ÷áñáêôÞñá, ôïí ôñüðï óêÝøçò êáé ôï Ýñãï ôïõ. Ì’ Üëëá ëüãéá, ìéá âéïãñáößá äåí ðñÝðåé áðëþò íá óôï÷åýåé óôçí áðïêÜëõøç ôçò ðñïóùðéêÞò æùÞò ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ áëëÜ íá åðéäéþêåé ôç óõíïëéêÞ êáé óõóôçìáôéêÞ ðáñïõóßáóç üëùí ôùí ðôõ÷þí ôçò ýðáñîÞò ôïõ . êáé ãéá íá ôï ðåôý÷åé áõôü, ÷ùñßò öõóéêÜ íá ðñïäþóåé ôçí éóôïñéêÞ áëÞèåéá áëÞèåéá, ðñÝðåé íá óôçñé÷ôåß óå ðñáãìáôéêÜ êáé áðïäåäåéãìÝíá ãåãïíüôá êáé íá åìâáèýíåé óôç ìåëÝôç ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ áôüìïõ êáé ôçò åðï÷Þò ôïõ ôïõ. Ëåîéêü Ëïãïôå÷íéêþí ¼ñùí, ÏÅÄÂ, ó. 34

118

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÐáñÜäåéãìá:

ÐáñÜäåéãìá: “Ðåñíïýóáí ïé Üñ÷ïíôåò, ðñïóêõíïýóáí, öéëïýóáí ôá ãüíáôá ôïõ ÖùêÜ, Ýëåãáí ôï “åéò ðïëëïýò êáé áãáèïýò ÷ñüíïõò” êáé ç Èåïöáíþ ðïõ êáèüôáí áêßíçôç, íôõìÝíç ìùâ ÷éôþíá ðÜíù áðü ôï ìáýñï öüñåìÜ ôçò, üðùò ôáßñéáæå óôï ðñüóöáôï ðÝíèïò ôçò, êñáôþíôáò óôá ÷Ýñéá ôçò ÷ñõóü êëáäß ìå ìåãÜëåò ìáñãáñßôåò, ðñïóðáèïýóå íá êñáôÞóåé ôç óïâáñüôçôÜ ôçò, ãéáôß üðùò Þôáí íôõìÝíïò ï ÖùêÜò, ìå ôï óôÝììá êáé ôá ÷ñõóÜ ôïõ ñïý÷á, Ýìïéáæå ðåñéóóüôåñï ðáñÜ ðïôÝ, üðùò ðßóôåõå, ìå ôï áãñßìé ðïõ ôïí ðáñïìïßáæå: ôçí áñêïýäá.” Ê. Ä. ÊõñéáæÞ, Èåïöáíþ, åêä. Âéâëéïðùëåßïí ôçò “Åóôßáò”, ÁèÞíá 1966, ó. 367 Á3. Âéïãñáöéêü óçìåßùìá: åßíáé ìéêñü óå Ýêôáóç êåßìåíï óôï ïðïßï ðáñïõóéÜæïíôáé ôá êõñéüôåñá óôïé÷åßá ôçò æùÞò ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ ðñïóþðïõ. Óêïðüò ôïõ åßäïõò áõôïý åßíáé íá “óõóôÞóåé” ôïí âéïãñáöïýìåíï óôï êïéíü äßíïíôáò ðëçñïöïñßåò ãéá ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ, þóôå ï áíáãíþóôçò íá ó÷çìáôßóåé ìéá, üóï ãßíåôáé, åðïðôéêÞ åéêüíá ãé’ áõôüí áõôüí. Ôï ýöïò åßíáé ôõðéêü êáé åðßóçìï. ÐáñÜäåéãìá: “Ç ÉæáìðÝë ÁëéÝíôå –áíéøéÜ ôïõ ðñïÝäñïõ ôçò ×éëÞò Óáëâáäüñ ÁëéÝíôå, ðïõ óêïôþèçêå óôï ðñáîéêüðçìá ôïõ 1973- ãåííÞèçêå ôï 1942, ðáíôñåýôçêå äõï öïñÝò êáé áðÝêôçóå äõï ðáéäéÜ êáé äõï åããïíïýò. Äïýëåøå áóôáìÜôçôá áðü ôá äåêáåðôÜ ôçò ÷ñüíéá, ðñþôá óáí äçìïóéïãñÜöïò êé Ýðåéôá óáí óõããñáöÝáò. Ôï 1982, üôáí äçìïóßåõóå ôï ðñþôï ôçò ìõèéóôüñçìá, “ôï óðßôé ôùí ðíåõìÜôùí”, Ýãéíå áìÝóùò Ýíá áðü ôá êïñõöáßá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí óôç ãëþóóá ôïõ ÈåñâÜíôåò. Áêïëïýèçóáí, ìå ôçí ßäéá åðéôõ÷ßá, Üëëá ôÝóóåñá ìõèéóôïñÞìáôÜ ôçò, “Ôïõ Ýñùôá êáé ôçò óêéÜò”, “Åýá Ëïýíá”, “Éóôïñßåò ôçò Åýáò Ëïýíá” êáé “Ôï åðïõñÜíéï ó÷Ýäéï”. Ôá Ýñãá ôçò Ý÷ïõí ìåôáöñáóôåß óå ðåñéóóüôåñåò áðü åßêïóé ãëþóóåò”.

119

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Á2. Óôç ÌõèéóôïñçìáôéêÞ Âéïãñáößá ï óõããñáöÝáò îåêéíÜ áðü ôá ðñáãìáôéêÜ ãåãïíüôá ôçò æùÞò åíüò áíèñþðïõ. ðñïóèÝôåé, üìùò, ðïëëÝò áíåîáêñßâùôåò ðëçñïöïñßåò Þ êáé äéêÝò ôïõ åðéíïÞóåéò, þóôå íá ðñïóäþóåé óôï Ýñãï ôïõ ðñáãìáôéêÞ ëïãïôå÷íéêÞ áîßá áîßá. Ëåîéêü Ëïãïôå÷íéêþí ¼ñùí, ÏÅÄÂ, ó. 35

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

“Óôá ðåíÞíôá Ýíá ôïõ ÷ñüíéá, ï èåëçìáôéêüò Èñáêéþôçò Ýìðïñïò [Äáíéçëüðïõëïò] Þôáí ðñüóöõãáò ãéá Ýâäïìç öïñÜ. Åß÷å ÷Üóåé, ðáéäß áêüìá, ôçí ðáôñßäá ôïõ êáé ôçí ðåñéïõóßá ôïõ. Åß÷å áëëÜîåé äýï õðçêïüôçôåò êáé äåêáôñßá åðáããÝëìáôá. Åß÷å æÞóåé ôç èýåëëá ôçò ñùóéêÞò åðáíÜóôáóçò, åß÷å åðéæÞóåé äýï áõôïêñáôïñéþí ðïõ êáôÝññåõóáí, äýï ðáãêïóìßùí ðïëÝìùí êé åíüò êïììïõíéóôéêïý êáèåóôþôïò. Ïé äõóêïëßåò äåí ôïí ôñüìáæáí. Äåí ôïí ôñüìáîáí ðïôÝ. Åß÷å åìðéóôïóýíç óôá ÷Ýñéá ôïõ, óôï ìõáëü ôïõ, óôçí ðåßñá ôïõ.” ÌáñéÜííá ÊïñïìçëÜ, Åõôõ÷éóìÝíïò ðïõ Ýêáíå ôï ôáîßäé ôïõ ÏäõóóÝá, åêä. ÐïëéôéóôéêÞ Åôáéñåßá Ðáíüñáìá, ÁèÞíá 1988, ó. 222

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá Á4. Ç óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ êáëýðôåé êáèçìåñéíÝò, ðñáêôéêÝò áíÜãêåò. Ìå áõôÞ ï óõíôÜêôçò âåâáéþíåé üôé Ýíá ðñüóùðï äéáèÝôåé Þ äåí äéáèÝôåé ôá áðáéôïýìåíá ðñïóüíôá ãéá ôçí êÜëõøç ìéáò èÝóçò Þ ãéá ìéá õðïôñïößá ê.ëð.

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá: ÁãáðçôÝ ê. óõíÜäåëöå, Ï ê. Í. Ð. õðÞñîå öïéôçôÞò ìïõ êáôÜ ôï ðáíåðéóôçìéáêü Ýôïò 1997 – 98. Ç åðßäïóÞ ôïõ óôéò åîåôÜóåéò ôïõ ìáèÞìáôïò Þôáí êáëÞ. Äåß÷íåé äéÜèåóç ãéá ìÜèçóç êáé ðñïóðáèåß íá áíôáðïêñéèåß ìå åðéôõ÷ßá óôéò öïéôçôéêÝò ôïõ õðï÷ñåþóåéò. Íïìßæù üôé, áí äå÷ôåßôå ôçí åããñáöÞ ôïõ, óôï ìåôáðôõ÷éáêü óáò ôìÞìá, èá åíèáññýíåôå ôç äéÜèåóÞ ôïõ áõôÞ. Ìå åêôßìçóç ÁèÞíá, 15/12/1999 (ó÷ïë. âéâë., ó. 113)

Á5. Ïé Âßïé êáé ôá ÓõíáîÜñéá åßíáé âéïãñáößåò, êõñßùò áãßùí, üðïõ ôïíßæåôáé ç çèéêÞ óõìðåñéöïñÜ êáé ç ðñïóöïñÜ ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ áãßïõ óôï Ýñãï ôçò åêêëçóßáò áëëÜ êáé óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ. ÐáñÜäåéãìá: “Ôç ÉÁ´ (11 ç ) ôïõ ìçíüò Ìáñôßïõ, ìíÞìç ôïõ Áãßïõ Ðáôñüò çìþí Óùöñïíßïõ, Áñ÷éåðéóêüðïõ Éåñïóïëýìùí. Óùöñüíéïò ï åí Áãßïéò ÐáôÞñ çìþí åãåííÞèç åéò Äáìáóêüí ðåñß ôï Ýôïò öð´ (580) áðü ×ñéóôïý õðü ãïíÝùí åõóåâþí…” ÌÝãáò ÓõíáîáñéóôÞò ôçò Ïñèïäüîïõ Åêêëçóßáò, ô. Â, ÁèÞíá 1979, ó. 214

Â1. Ìå ôïí üñï áõôïâéïãñáößá ÷áñáêôçñßæïõìå óõíÞèùò Ýíá óõíå÷Ýò áöçãçìáôéêü êåßìåíï, óôï ïðïßï Ýíáò Üíèñùðïò ãñÜöåé ï ßäéïò ôçí éóôïñßá ôçò æùÞò ôïõ (Þ åíüò ìÝñïõò ôçò). Ç áõôïâéïãñáößá, óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò ãñÜöåôáé óå ÷ñüíï áñêåôÜ ìåôáãåíÝóôåñï áðü ôá üóá åîéóôïñåß êáé ó’ áõôü ïöåßëåé ôïõëÜ÷éóôïí Ýíá ìÝñïò ôçò ëïãïôå÷íéêüôçôÜò ôçò. Ëåîéêü Ëïãïôå÷íéêþí ¼ñùí, ÏÅÄÂ, ó. 25 ÐáñÜäåéãìá: “¸ôõ÷å íá åðéóêåöôþ Ýíá ìéêñüôåñï ÷ùñéü êé åêåß óõíÜíôçóá ìåñéêÝò ãõíáßêåò ìå ðïëý âñþìéêá öïñÝìáôá. ÐáñáêÜëåóá ôç ãõíáßêá ìïõ íá ôéò ñùôÞóåé ãéáôß äåí îÝðëåíáí ôá ñïý÷á ôïõò. Ìéá áð’ áõôÝò ïäÞãçóå ôç óýæõãü ìïõ óôçí êáëýâá ôçò êáé ôçò åßðå: “Êïßôáîå, äåí Ý÷ù ïýôå íôïõëÜðéá, ïýôå óåíôïýêéá ãéá íá öõëÜù ôá öïñÝìáôá. Ôï óáñß ðïõ öïñÜù åßíáé ôï ìïíáäéêü ðïõ Ý÷ù, êáé ðþò ìðïñþ íá ôï ðëýíù; Ðåò óôï Ìá÷Üôìá ÃêÜíôé íá ìïõ äþóåé Ýíá Üëëï êáé óïõ õðüó÷ïìáé íá ðëÝíïìáé êáé íá öïñþ ðÜíôá êáèáñÜ öïñÝìáôá”. Äõóôõ÷þò ç ðåñßðôùóç áõôÞ äåí áðïôåëïýóå åîáßñåóç, áëëÜ Þôáí ðïëý êïéíÞ óå êÜèå éíäéêü ÷ùñéü. ×éëéÜäåò Éíäþí æïõí óå êáëýâåò ÷ùñßò êáíÝíá Ýðéðëï êáé äåí Ý÷ïõí ïýôå Ýíá öüñåìá í’ áëëÜîïõí.” ÃêÜíôé, Áõôïâéïãñáößá, åêä. ÉÜìâëé÷ïò, ÁèÞíá 1997, ó. 230

120

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÐáñÜäåéãìá: “Åß÷á öôÜóåé ùò ôï äñüìï, äåí ìðüñåóá íá ôïí ðåñÜóù, Þôáí ðïôáìüò, êáé óôÜèçêá êáé êïßôáæá: ìáæß ìå ôá íåñÜ êõëïýóáí áãêáëéÝò ôá ìåóïîåñáìÝíá óôáöýëéá, ï ìü÷ôïò ôçò ÷ñïíéÜò, Ýôñå÷áí êáôÜ ôç èÜëáóóá êáé ÷Üíïõíôáí. Ï èñÞíïò äõíÜìùíå, ìåñéêÝò ãõíáßêåò åß÷áí ÷ùèåß ùò ôá ãüíáôá ìÝóá óôá íåñÜ êáé ìÜ÷ïõíôáí íá ðåñéóþóïõí ëßãç óôáößäá. ¢ëëåò, üñèéåò óôçí Üêñá ôïõ äñüìïõ, åß÷áí âãÜëåé ôéò ìðïëßäåò ôïõò êáé óõñïìáäéïýíôáí. Åß÷á ãßíåé ìïõóêßäé ùò ôï êüêáëï. ÐÞñá ôï äñüìï êáôÜ ôï óðéôÜêé. Âéáæüìïõí íá äù ôé èá ‘êáíå ï ðáôÝñáò ìïõ. Èá ‘êëáéãå, èá âëáóôçìïýóå, èá öþíáæå; Ðåñíþíôáò áðü ôï ÷ùñÜöé åßäá ðùò üëç ç óôáößäá åß÷å öýãåé.” Í. ÊáæáíôæÜêç, ÁíáöïñÜ óôïí ÃêñÝêï, åêä. ÅëÝíç ÊáæáíôæÜêç, ÁèÞíá 1965, ó.ó. 102-103

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Â3. Ôï (áõôü)âéïã ñáöéêü óçìåßùìá –Þ CV (curriculum vitae) üðùò åßíáé åõñýôåñá (áõôü)âéïãñáöéêü ãíùóôü êáé æçôåßôáé- åßíáé ìéêñü óå Ýêôáóç êåßìåíï óôï ïðïßï êÜðïéïò Üíèñùðïò áíáöÝñåé ôá óçìáíôéêüôåñá óôïé÷åßá ôçò æùÞò ôïõ. ÅðåéäÞ ôï áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá ãñÜöåôáé ãéá Ýíáí ðñáêôéêü óêïðü, ð.÷. ôçí êáôÜëçøç ìéáò èÝóçò, ãéá ìéá õðïôñïößá ê.ëð., ðñïâÜëëïíôáé ó’ áõôü åêåßíá ôá óôïé÷åßá-ðñïóüíôá ðïõ åîõðçñåôïýí êáëýôåñá ôïí åðéäéùêüìåíï óôü÷ï.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

B2. Ôï ìõèéóôüñçìá ìå áõôïâéïã ñáöéêÜ óôïé÷åßá áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá, üðùò êáé ôï üíïìÜ ôïõ äçëþíåé, åßíáé Ýíá ìõèéóôüñçìá ðïõ äéáíèßæåôáé ìå êÜðïéá áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá. Óôü÷ïò ôïõ åßíáé êõñßùò íá ôÝñøåé áéóèçôéêÜ ôïõò áíáãíþóôåò áíáãíþóôåò.

Õ ðüäåéãìá: ÂÉÏÃÑ ÁÖÉÊÏ ÓÇÌÅÉÙÌÁ ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÏ ÐñïóùðéêÜ Óôïé÷åßá Íéêüëáïò Ãåùñãßïõ ôïõ ×ñÞóôïõ Êçöéóßáò 220 15231 ×áëÜíäñé Tçë. / Fax: 210 6711611 êéíçôü ôçë.: 6944546474 e-mail : ngeorgiou@yahoo.gr ÃåííçìÝíïò óôçí ÊáëáìÜôá - Ìåóóçíßáò óôéò 5/5/1961 ÐáíôñåìÝíïò, ìå äýï ðáéäéÜ (áãüñé, êïñßôóé, ðÝíôå êáé ôñéþí áíôßóôïé÷á) ÁêáäçìáúêÞ Ìüñöùóç 1988 - 1990: London School of Economics Ìaster óôç ËïãéóôéêÞ 1981 – 1985: Ó÷ïëÞ Ïéêïíïìéêþí Åðéóôçìþí ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí

121

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

1979 – 1981: Ó÷ïëÞ Ëïãéóôþí ÊÁÔÅÅ ÊáâÜëáò ÅðáããåëìáôéêÜ Ðñïóüíôá & Åìðåéñßá Ïéêïíïìéêü ÅðéìåëçôÞñéï ÅëëÜäáò: ¢äåéá Ëïãéóôïý Á´ ôÜîçò. ¢äåéá Üóêçóçò ïéêïíïìïôå÷íéêïý åðáããÝëìáôïò 6/95 – Ýùò óÞìåñá: Ê Ï Ó Ì Ï Ó Óüëùíïò 35, ÁèÞíá Ôçë. : 210 3434324 ÌåôáöñÜóåéò – Åêäüóåéò ÈÝóç:

ÐñïúóôÜìåíïò ëïãéóôçñßïõ

9/90 – 6/95:

×áëõâïõñãéêÞ Ë. Áèçíþí 195, ×áúäÜñé Ôçë. : 210 5848588 ËïãéóôÞò

ÈÝóç:

ÓôñáôéùôéêÝò õðï÷ñåþóåéò

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

12/9/1985 – 12/9/1987: ¸öåäñïò Áîéùìáôéêüò

ÅðéóôçìïíéêÞ äñáóôçñéüôçôá • ÓõããñáöÞ Üñèñùí, ìåëåôþí êáé åêèÝóåùí ðïõ Ý÷ïõí äçìïóéåõèåß óå ðåñéïäéêÜ, üðùò ï “Ïéêïíïìéêüò ÔÔá÷õäñüìïò”, á÷õäñüìïò”, ç “ÏéêïíïìéêÞ åðéèåþñçóç” ê.ëð. • Ïêôþ áíáêïéíþóåéò óå äéåèíÞ óõíÝäñéá.

ÅðéðëÝïí Ðñïóüíôá Çëåêôñïíéêïß Õ ðïëïãéóôÝò ÕðïëïãéóôÝò Åìðåéñßá óå ðåñéâÜëëïí MS- DOS êáé Windows. Ãíþóç Microsoft Office (Word, Excel, Power Point, Access), Manpower ôçò Singular. ÎÝíåò Ãëþóóåò ÁããëéêÜ êáé ÃáëëéêÜ, ðïëý êáëÜ ÃåñìáíéêÜ êáé ÉôáëéêÜ, êáëÜ

122

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá Â4. Ìå ôïí üñï çìåñïëüãéï åííïïýìå ôç óõóôçìáôéêÞ êáôáãñáöÞ áðü Ýíá Üôïìï ôùí ðéï óçìáíôéêþí ãåãïíüôùí ôçò ðñïóùðéêÞò ôïõ æùÞò æùÞò, êáèþò êáé ôçò äçìüóéáò æùÞò ôçò åðï÷Þò ôïõ. Ôï çìåñïëüãéï åßíáé êåßìåíï ìå ðñïóùðéêü ÷áñáêôÞñá ÷áñáêôÞñá. ÊáôÜ êáíüíá, äçëáäÞ, äåí ãñÜöåôáé ãéá íá äçìïóéåõôåß Þ íá äéáâáóôåß áðü Üëëïõò ðëçí ôïõ ßäéïõ ôïõ óõããñáöÝá ôïõ. Ãé’ áõôü êáé ÷áñáêôçñßæåôáé áðü åëëåéðôéêÞ Þ êáé óõíèçìáôéêÞ ðïëëÝò öïñÝò ãñáöÞ ãñáöÞ, åíþ ðåñéÝ÷åé ó÷üëéá, ðáñáôçñÞóåéò, êñßóåéò, óêÝøåéò êáé, ãåíéêÜ, ìéá ðñïóùðéêÞ êáé õðïêåéìåíéêÞ êáôáãñáöÞ üëùí üóùí áðáó÷ïëïýí ôï Üôïìï ðïõ êñáôÜ çìåñïëüãéï.

ÌïñöÞò:

ï ÷ñïíéêüò ðñïóäéïñéóìüò óôçí áñ÷Þ ôïõ êåéìÝíïõ ï ðñïóùðéêüò – åîïìïëïãçôéêüò ÷áñáêôÞñáò ç êõñéáñ÷ßá ôïõ á´ ñçìáôéêïý ðñïóþðïõ ç áðïóðáóìáôéêüôçôá ï åëÜ÷éóôïò ÷ñüíïò ðïõ ìåóïëáâåß áíÜìåóá óôá óõìâÜíôá (÷ñüíïò ôùí ãåãïíüôùí) êáé ôçí êáôáãñáöÞ ôïõò (÷ñüíïò ôçò áöÞãçóçò)

Ðåñéå÷ïìÝíïõ: ç êáôáãñáöÞ ðñïóùðéêþí ãåãïíüôùí êáé âéùìÜôùí áëëÜ êáé ãåíéêüôåñùí ðñïâëçìÜôùí ôçò åðï÷Þò, éäùìÝíá üìùò ðÜíôá áðü ôçí ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ áôüìïõ ðïõ êñáôÜ ôï çìåñïëüãéï çìåñïëüãéï. Õ ðüäåéãìá: 29 Éïõëßïõ 1943, 5 ôï ðñùß Ïé çìÝñåò ðåñíÜíå, ôá ãåãïíüôá ôï ‘íá ðßóù áðü ô’ Üëëï ì’ åìðïäßæïõí íá ãñÜøù. Êé üìùò ðñÝðåé íá åíçìåñþóù ôï çìåñïëüãéü ìïõ. 15 Éáíïõáñßïõ 1944 ¢ëëï äåí áíôÝ÷ù: ¸íá áõãü 40.000 äñ÷. ¸íá ëåìüíé 3.000 äñ÷. Ç êõâÝñíçóç áðü ÷ôåò äéðëáóßáóå ôï ìéóèü ìáò. Áõôü ôï ðïóü ßóá ßóá öôÜíåé ãéá 4-5 ìÝñåò. Áò óôáìáôïýóáí ôïõëÜ÷éóôïí ïé ôéìÝò í’ áíåâáßíïõí... Ç êáôáóôñïöÞ ôïõ ÐåéñáéÜ Þôáí ôñïìåñÞ. Áðü ôéò 12 Éáíïõáñßïõ êáñáâÜíéá ðñïóöýãùí öôÜíïõí êÜèå ìÝñá óôçí ÁèÞíá. Ôá óðßôéá, ôá ó÷ïëåßá, ïé åêêëçóßåò åðéôÜóóïíôáé ãéá íá ôïõò óôåãÜóïõí. ¸êëáøá ÷ôåò âëÝðïíôáò ôüóïõò äõóôõ÷éóìÝíïõò ìÝóá óôï êñýï íá øÜ÷íïõí ãéá óôÝãç. Ðïëý öïâÜìáé ðùò êáé ôï äéêü ìáò óðßôé èá åðéôá÷èåß. Óùêñ. ÓáñçâáîåâÜíçò (ó÷ïë. âéâë., ó. 108)

123

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

ÊÜðïéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ìáò âïçèïýí íá êáôáôÜîïõìå Ýíá êåßìåíï óôï âéïãñáöéêü åßäïò ôïõ çìåñïëïãßïõ åßíáé:

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ëåîéêü Ëïãïôå÷íéêþí ¼ñùí, ÏÅÄÂ, ó. 78

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá Â5. Ìå ôïí üñï áðïìíçìïíåýìáôá ÷áñáêôçñßæïõìå óõíÞèùò ôçí áðü ìíÞìçò ãñáðôÞ Ýêèåóç Þ áöÞãçóç ãåãïíüôùí, ðïõ ï óõããñáöÝáò ôá Ýæçóå áðü ðïëý êïíôÜ, ùò áõôüðôçò ìÜñôõñáò, Þ ðÞñå êé ï ßäéïò ìÝñïò ó’ áõôÜ áõôÜ. Ìå Üëëá ëüãéá, ôá áðïìíçìïíåýìáôá åßíáé Ýíá êåßìåíï óôï ïðïßï ï óõããñáöÝáò áöçãåßôáé Ýíá ìÝñïò áðü ôçí éóôïñßá ôçò æùÞò ôïõ. ÄéáöÝñïõí ÄéáöÝñïõí, üìùò, áðü ôçí áõôïâéïãñáößá ãéáôß óôá áðïìíçìïíåýìáôá ï óõããñáöÝáò-ðñùôáãùíéóôÞò äåí áöçãåßôáé ïëüêëçñç ôç æùÞ ôïõ áëëÜ ìüíï ôï êïììÜôé åêåßíï ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôç óõììåôï÷Þ ôïõ óå óçìáíôéêÜ ãåãïíüôá ôçò åðï÷Þò ôïõ. Óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò, ôá áðïìíçìïíåýìáôá áíáöÝñïíôáé óå óçìáíôéêÜ ðïëéôéêÜ Þ óôñáôéùôéêÜ ãåãïíüôá êáé ðñüóùðá. ÖõóéêÜ, áöïý åßíáé ãñáììÝíá áðü Üíèñùðï ðïõ Ýæçóå ôá óõãêåêñéìÝíá ãåãïíüôá, Ý÷ïõí Ýíá ÷áñáêôÞñá êáé Ýíá ýöïò êáèáñÜ ðñïóùðéêü êáé õðïêåéìåíéêü õðïêåéìåíéêü. Ãéá ôï ëüãï áõôü, ðáñüëï ðïõ óõããåíåýïõí ìå ôçí éóôïñßá, äåí ìðïñïýí íá èåùñçèïýí éóôïñéêÜ êåßìåíá . Ý÷ïõí üìùò áäéáìöéóâÞôçôç éóôïñéêÞ áîßá êáé ðïëý óõ÷íÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ùò éóôïñéêÞ ðçãÞ ðçãÞ. Ëåîéêü Ëïãïôå÷íéêþí ¼ñùí, ÏÅÄÂ, ó. 19-20 ÐáñÜäåéãìá: “¹ôï êáéñüò ðëÝïí íá åðéóôñÝøù åéò ôáò ÁèÞíáò. ¢öçóá ôçí Ìáêåäïíßáí éêáíïðïéçìÝíïò. Ç åðáöÞ ìïõ ìå ôçí ÷þñáí, ôá ðñïîåíåßá, ôïõò ìçôñïðïëßôáò, ìïõ åß÷áí äþóåé ìßáí æùíôáíÞí åéêüíá ôçò êáôáóôÜóåùò ôçò Ìáêåäïíßáò. Åíþ åß÷á âñç ðñïçãïõìÝíùò åéò ôçí Èåóóáëïíßêçí ôçí åëëçíéêÞí áíôéðñïóùðåßáí Üâïõëïí, åéò ðëÞñç áìç÷áíßáí, ìç áíôéëáìâáíïìÝíçí ôçí ðñáãìáôéêÞí èÝóéí ôùí æçôçìÜôùí, ôçí Üöçíá åéò ôá óôéâáñÜ ÷Ýñéá ôïõ ÊïñïìçëÜ”. ÐåñéêëÝïõò Áëåî. Áñãõñïðïýëïõ, Ï Ìáêåäïíéêüò áãþí - Áðïìíçìïíåýìáôá, åêä. ºäñõìá Ìåëåôþí ×åñóïíÞóïõ Áßìïõ, Èåóóáëïíßêç 1984, ó. 37

ÄïìÞ âéïãñáöéêïý êáé áõôïâéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò Á. Âéïãñáöéêü óçìåßùìá Ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá ó÷åäüí ðÜíôá äïìïýíôáé óå Üîïíåò: äýï Üîïíåò 1) ðëçñïöïñßåò ðïõ áöïñïýí ôç æùÞ ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ ðñïóþðïõ êáé óõãêåêñéìÝíá: á. êáôáãùãÞ (ãÝííçóç êáé èÜíáôïò) â. óðïõäÝò ã. âéïðïñéóìüò ä. ãíùñßóìáôá ôïõ ÷áñáêôÞñá 2) ðëçñïöïñßåò ðïõ áöïñïýí ôï Ýñãï ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ ðñïóþðïõ, üðùò: á. ãåíéêüò ÷áñáêôçñéóìüò ôïõ Ýñãïõ â. èåìáôïëïãßá ã. ãëþóóá (ôùí Ýñãùí) ä. óýíèåóç (ôùí Ýñãùí) å. åêäüóåéò

124

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

á. ÊáôáãùãÞ â. ÓðïõäÝò

ã. Âéïðïñéóìüò

• ÔÏ ÅÑÃÏ á. Ãåíéêüò ÷áñáêôçñéóìüò

â. Èåìáôïëïãßá

ã. Ãëþóóá

ä. ×áñáêôçñéóôéêÜ ðïéçôéêïý Ýñãïõ

å. ¸ñãá - Åêäüóåéò

Ï Ãåþñãéïò Âéæõçíüò ãåííÞèçêå óôç Âéæýç ôçò ÁíáôïëéêÞò ÈñÜêçò ôï 1849 êáé ðÝèáíå óôçí ÁèÞíá ôï 1896. Óðïýäáóå óôç ÖéëïóïöéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí êáé ìåôÜ óôç Ãåñìáíßá, üðïõ áó÷ïëÞèçêå êõñßùò ìå ôç öéëïóïößá êáé ôçí áéóèçôéêÞ. ÅðéóôñÝöïíôáò óôçí ÅëëÜäá óêüðåõå íá äéäÜîåé óôï ÐáíåðéóôÞìéï, áëëÜ ôåëéêÜ ìðÞêå êáèçãçôÞò óôï Ùäåßï Áèçíþí. ¸íá Üôõ÷ï åðåéóüäéï êëüíéóå ôá íåýñá ôïõ êáé ôïí Ýêëåéóáí óôï öñåíïêïìåßï. Ï Âéæõçíüò ìáæß ìå ôï ÂéêÝëá åßíáé ï äçìéïõñãüò ôçò ðåæïãñáößáò óôçí ÅëëÜäá êáé äßêáéá ïíïìÜóôçêå ðáôÝñáò ôïõ äéçãÞìáôïò. Êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí ðåæïãñáöçìÜôùí ôïõ åßíáé üôé êáôïñèþíåé íá ðáñïõóéÜæåé ïëïêëçñùìÝíïõò ÷áñáêôÞñåò, ôïõò ïðïßïõò øõ÷ïãñáöåß óå âÜèïò. Ôá èÝìáôÜ ôïõ ôá áíôëåß áðü ôéò ðáéäéêÝò ôïõ áíáìíÞóåéò, ôçí ïéêïãåíåéáêÞ æùÞ êáé ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ÷ùñéïý ôïõ. ¸ãñáøå óå êáèáñåýïõóá, üìùò óôï äéÜëïãï ÷ñçóéìïðïßçóå ìéá ãëþóóá èáõìÜóéá ðëáóôéêÞ ëáúêÞ, ðïõ áðïäßäåé ôÝëåéá ôï Þèïò ôùí ðñïóþðùí. Óôçí ðïßçóç ôáëáíôåýåôáé áíÜìåóá óôï ðáëéü êáé ôï êáéíïýñãéï êáé äåí êáôïñèþíåé íá áðáëëáãåß áðü ôéò áäõíáìßåò ôïõ ñïìáíôéóìïý. ¸ñãá ôïõ: Ðïßçóç: ÐïéçôéêÜ ðñùôüëåéá, Êùí/ðïëç 1873, Ï Êüäñïò, Åðéêüí ðïßçìá (1874), Âïóðïñßäåò Áýñáé, 1876 (áíÝêäïôï), Áôèßäåò Áýñáé, Ëïíäßíï 1883 (1884), Üëëá ðïéÞìáôá, ðïéÞìáôá áðü ôá ÷åéñüãñáöá “ËõñéêÜ”, ÐáéäéêÜ (áíÝêäïôá). ÐåæÜ: Äçìïóéåýôçêáí óôçí Åóôßá áðü ôï 1883 – 1895. Ôï áìÜñôçìá ôçò ìçôñüò ìïõ, 1883, Ðïßïò Þôïí ï öïíåýò ôïõ áäåëöïý ìïõ, 1883, Ìåôáîý Ðåéñáéþò êáé Íåáðüëåùò, 1883, Áé óõíÝðåéáé ôçò ðáëáéÜò éóôïñßáò, 1884, Ôï ìüíïí ôçò æùÞò ôïõ ôáîßäéïí, 1884, Ìïóêþâ ÓåëÞì, 1885. ÌåëÝôåò: ÁíÜ ôïí Åëéêþíá, 1894, ¢ðáíôá, ôïì 1, 1955.

125

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

• Ç ÆÙÇ

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ùóôüóï, ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ êÜèå âéïãñÜöïò èá óõìðåñéëÜâåé ðïéêßëëïõí. Ôç äïìÞ áõôÞ ìðïñïýìå íá áíé÷íåýóïõìå óôï áêüëïõèï âéïãñáöéêü óçìåßùìá:

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Â. Áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá Ìå ôïí üñï (áõôü)âéïã (áõôü)âéïãñáöéêü CV, üðùò åßíáé ãíùóôü- åííïïýìå ôï ñáöéêü óçìåßùìá –Þ CV êåßìåíï ðïõ óõíôÜóóåé êÜðïéïò ãéá íá åîõðçñåôÞóåé Ýíáí óõãêåêñéìÝíï ðñáêôéêü óêïðü, ð.÷. ôçí êáôÜëçøç ìéáò èÝóçò. Óôï áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá áíáöÝñïõìå óõãêåêñéìÝíåò ðëçñïöïñßåò ðëçñïöïñßåò, áõôÝò ðïõ Ý÷ïõí Üìåóç ó÷Ýóç ìå ôï óêïðü ãéá ôïí ïðïßï ôï óõíôÜóóïõìå, ôéò ïðïßåò ìÜëéóôá êáôáôÜóóïõìå óå óõãêåêñéìÝíåò èåìáôéêÝò åíüôçôåò êáé ìå óõãêåêñéìÝíç óåéñÜ. ÓõíÞèùò îåêéíïýìå áðü ôçí ðéï ðñüóöáôç ðëçñïöïñßá êáé ðçãáßíïõìå ðñïò ôá ðßóù Þ îåêéíïýìå áðü ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ èåùñïýìå ðéï óçìáíôéêÞ (ð.÷. áíáöÝñïõìå ðñþôç ôç èÝóç ìå ôéò ìåãáëýôåñåò áñìïäéüôçôåò êé áò ìçí åßíáé áõôÞ ç äïõëåéÜ óôçí ïðïßï âñéóêüìáóôå ôþñá Þ áðü ôçí ïðïßá áðïëõèÞêáìå Þ öýãáìå ðñüóöáôá). Ïé óõíçèéóìÝíåò èåìáôéêÝò åíüôçôåò ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ôï áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá åßíáé: ÐñïóùðéêÜ óôïé÷åßá ÓðïõäÝò – ÁêáäçìáúêÞ Ìüñöùóç ÅðáããåëìáôéêÞ åìðåéñßá - Ðñïóüíôá ÅðéðëÝïí ðñïóüíôá (åðéìüñöùóç, äçìïóéåýóåéò, óõããñáöéêü Ýñãï ê.ë.ð.) ¢ëëåò ãíþóåéò (ãíþóåéò Ç/Õ, îÝíåò ãëþóóåò) ÓõóôÜóåéò (ç ôåëåõôáßá áõôÞ åíüôçôá äåí èåùñåßôáé óÞìåñá áðáñáßôçôç)

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Ïé åíüôçôåò áõôÝò ìðïñïýí íá ôñïðïðïéçèïýí, þóôå íá áíôáðïêñßíïíôáé óôéò éäéáßôåñåò óõíèÞêåò, áðáéôÞóåéò, ðñïóüíôá êáôÜ ðåñßðôùóç.

Õ ðüäåéãìá : ÂÉÏÃÑ ÁÖÉÊÏ ÓÇÌÅÉÙÌÁ ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÏ ÐñïóùðéêÜ Óôïé÷åßá Ìáñßá Ðáðáäïðïýëïõ ÌáéÜíäñïõ 4 142 33 Í. ÉÙÍÉÁ Ôçë./Fax : 210 2777777 Êéíçôü ôçë.: 6932 425262 e-mail : mpapadpoulou@yahoo.gr ÃåííçìÝíç óôçí ÁèÞíá óôéò 12/01/68 ÐáíôñåìÝíç, ÷ùñßò ðáéäéÜ ÁêáäçìáúêÞ Ìüñöùóç 1985-1989: Ó÷ïëÞ ÖéëïóïöéêÞ

126

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÔìÞìá Öéëïóïößáò – ÐáéäáãùãéêÞò - Øõ÷ïëïãßáò ÁñéóôïôÝëåéï ÐáíåðéóôÞìéï Èåóóáëïíßêçò ÅðáããåëìáôéêÜ Ðñïóüíôá & Åìðåéñßá

ÁÍÅËÉÎÇ - ÅÎÅËÉÎÇ Å.Ð.Å. ÖñïíôéóôÞñéï ÌÝóçò Åêðáßäåõóçò Áõãåñïðïýëïõ 1, 173 42 Áã. ÄçìÞôñéïò Ôçë. : 210 9925119, 210 9925269

3/98 - 6/98:

8ï ÃõìíÜóéï Á÷áñíþí Á÷áñíÝùí ÉððÝùí & Ðáëéãåííåóßáò, 136 71 Á÷áñíÝò Ôçë./ Fax: 210 2405177 ÄéåõèõíôÞò: Ãåþñãéïò Öëåâïôüìïò

1/98 - 2/98:

1ï ÃõìíÜóéï Á÷áñíþí Ëéïóßùí 44, 136 71 Á÷áñíÝò Ôçë.: 210 2469072 ÄéåõèõíôÞò: ÆùÞ ÖåëÝêç

3/97 - 6/97:

3ï ÔÅË Áìáñïõóßïõ ÊôÞìá Ìáêñõêþóôá Ôçë.: 210 2826167 ÄéåõèõíôÞò: ÉùÜííçò Âéñâßëçò

3/96 - 6/96:

2ï ÃõìíÜóéï Á÷áñíþí ÐÜñíçèïò 19, 136 71 Á÷áñíÝò Ôçë.: (01) 2469382 ÄéåõèõíôÞò: ÁèçíÜ ÆÞêïõ

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

9/99 – 7/01:

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

6/02 – Ýùò óÞìåñá: ÏÑÏÓÇÌÏ – ÉÁÔÑÉÊÏ Å.Ð.Å. ÖñïíôéóôÞñéá Åíéáßïõ Ëõêåßïõ Ë. Çñáêëåßïõ 197, Í. Éùíßá Ôçë. : 210 2716154

ÅðéðëÝïí Ðñïóüíôá ÅðáããåëìáôéêÞ Åðéìüñöùóç “Áñ÷áßá Åëëçíüãëùóóá Êåßìåíá êáé ¸íôå÷íïò Åëëçíéêüò Ëüãïò 19ïõ & 20ïõ áéþíá” : åðéóôçìïíéêü óõíÝäñéï ðïõ äéïñãÜíùóå ôï 3ï Ãñáöåßï Â/èìéáò åêð/óçò Ã´ Ä/íóçò ÁèÞíáò ôïí Áðñßëéï ôïõ ‘97. “ÉóôïñéêÜ ðñïâëÞìáôá - ÄéäáêôéêÞ” ÄéäáêôéêÞ”: ôá÷ýñõèìï ðñïáéñåôéêü åðéìïñöùôéêü ðñüãñáììá ôïõ ÕÐÅÐÈ, äéÜñêåéáò 39 ùñþí ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå óôï äéÜóôçìá áðü 6 Áðñéëßïõ Ýùò 2 Éïõíßïõ ôïõ 1998.

127

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Óõããñáöéêü ¸ñãï • ¸êöñáóç-¸êèåóç Á´ Ëõêåßïõ, Èåìáôéêïß êýêëïé, ÅêäïôéêÝò ÔïìÝò ÏÑÏÓÇÌÏ, ÁèÞíá 2002 • ¸êöñáóç-¸êèåóç Â´ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ, ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò, ÅêäïôéêÝò ÔïìÝò ÏÑÏÓÇÌÏ, ÁèÞíá 2002 • ¸êöñáóç-¸êèåóç Ã´ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ, ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò, ÅêäïôéêÝò ÔïìÝò ÏÑÏÓÇÌÏ, ÁèÞíá 2003 • Áñ÷áßá ÅëëçíéêÜ (Áíôéãüíç) ÃåíéêÞò Ðáéäåßáò, Â´ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ, ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò, ÅêäïôéêÝò ÔïìÝò ÏÑÏÓÇÌÏ, ÁèÞíá 2002 ¢ëëåò ãíþóåéò Çëåêôñïíéêïß Õ ðïëïãéóôÝò ÕðïëïãéóôÝò Åìðåéñßá óå ðåñéâÜëëïí MS- DOS êáé Windows. Ãíþóç Microsoft Office (Word, Excel, Power Point, Access). ÎÝíåò Ãëþóóåò ÁããëéêÜ, åðßðåäï Lower ÃåñìáíéêÜ

ÓõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ

• Óôïé÷åßá èåùñßáò Ç óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ, ÷ùñßò íá áíÞêåé óôá âéïãñáöéêÜ åßäç, ó÷åôßæåôáé Üìåóá ìå áõôÜ, ãéáôß, üðùò êáé ôá áõôïâéïãñáöéêÜ óçìåéþìáôá, Ý÷åé ðëçñïöïñéáêü ÷áñáêôÞñá êáé óõíôÜóóåôáé ãéá íá åîõðçñåôÞóåé ðñáêôéêÝò áíÜãêåò. ÄéáöÝñåé áðü áõôÜ, ãéáôß óôéò óõóôáôéêÝò åðéóôïëÝò ï óõíôÜêôçò åßíáé ðñüóùðï äéáöïñåôéêü áðü ôïí âéïãñáöïýìåíï. Ìå ôç óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ êÜðïéïò âåâáéþíåé üôé Ýíá ðñüóùðï äéáèÝôåé Þ äåí äéáèÝôåé ôá áðáéôïýìåíá ãéá ìéá èÝóç ðñïóüíôá. Áðåõèýíåôáé óå Ýíá Üôïìï ðïõ äåí ãíùñßæåé ðñïóùðéêÜ, ãé’ áõôü ôï ýöïò ôçò óõóôáôéêÞò åðéóôïëÞò ïöåßëåé íá åßíáé åðßóçìï êáé ôõðéêü, ãéá íá ðåßèåé ãéá ôçí áíôéêåéìåíéêüôçôá ôïõ óõíôÜêôç ôçò. Ìéá óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ Ý÷åé óõíÞèùò ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ:

128

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÐñïëïãéêÜ

ÁíÜðôõîç ÅðéëïãéêÜ

á) Ï óõíôÜêôçò ôçò åðéóôïëÞò áíáöÝñåé ðüóï êáëÜ êáé ðüóï êáéñü ãíùñßæåé ôïí åíäéáöåñüìåíï. Þ â) ÐñïôÜóóåé ôç ãåíéêÞ èÝóç ôïõ. Áíáëýåé ôá ðñïóüíôá Þ ôá åëáôôþìáôá ôïõ õðïøçößïõ. ÓõíéóôÜ Þ áðïôñÝðåé ôçí ðñüóëçøç.

ÐñïôÜóóåôáé ìéá ãåíéêÞ èÝóç

Áãáðçôïß êýñéïé, Åßìáé éäéáßôåñá åõôõ÷Þò íá óáò ãíùñßóù üôé ï ê. ÉùÜííçò ×ñÞóôïõ äéáêñßèçêå êáôÜ ôï äéÜóôçìá ôçò öïßôçóÞò ôïõ óôï ÐáíåðéóôÞìéü ìáò ãéá ôçí åðéìÝëåéá, ôçí åñãáôéêüôçôá, ôç ìåèïäéêüôçôá óôçí Ýñåõíá êáé ôï åîáßñåôï Þèïò ôïõ.

Áíáëýïíôáé ôá ðñïóüíôá ôïõ õðïøçößïõ

Êáô’ åðáíÜëçøç ôïõ åß÷á áíáèÝóåé åñåõíçôéêÝò åñãáóßåò êáé õðåýèõíåò áðïóôïëÝò ôéò ïðïßåò Ýöåñíå ðÜíôá óå ðÝñáò ìå áðüëõôç õðåõèõíüôçôá êáé åêðëçêôéêÞ åðéôõ÷ßá.

Ôå ë é ê Þ óýóôáóç

Ôïí óõíéóôþ, åðïìÝíùò, åãêÜñäéá êáé åßìáé âÝâáéïò üôé êáé ùò ìåôáðôõ÷éáêüò öïéôçôÞò èá äéáêñéèåß êáé èá ðñïóöÝñåé ðïëëÜ óôçí Ýñåõíá êáé ôçí åðéóôÞìç. Ìå åêôßìçóç.

129

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

ÐáñÜäåéãìá:

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ç óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ áíÜëïãá ìå ôç èÝóç ðïõ ðáßñíåé ï óõíôÜêôçò ôçò ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß èåôéêÞ, áñíçôéêÞ, ïõäÝôåñç, ðïëý èåñìÞ, óõãêñáôçìÝíç ê.ëð.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÉÉÉ. ÊñéôéêÞ - Ðáñïõóßáóç

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÄéÜãñáììá èåùñßáò * èåùñßáò* 1 ï Ç ðáñïõóßáóç / êñéôéêÞ áó÷ïëåßôáé ìå: • ôï âéâëßï • ôç ëïãïôå÷íßá • ôïí êéíçìáôïãñÜöï • ôï èÝáôñï • ôç ìïõóéêÞ • ôç äéóêïãñáößá • ôçí ôçëåüñáóç • ôéò ñáäéïöùíéêÝò åêðïìðÝò • ôéò åêèÝóåéò ôùí åéêáóôéêþí • ôéò ÷ïñåõôéêÝò ðáñáóôÜóåéò • ôïõò áèëçôéêïýò áãþíåò

4 ï ÄïìÞ ìéáò êñéôéêÞò • ¸íá ðëçñïöïñéáêü ìÝñïò: ìå ðåñéãñáöÞ êáé áöÞãçóç äßíïíôáé ïé áðáñáßôçôåò ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôï áíôéêåßìåíï ôçò êñéôéêÞò • Ôá ó÷üëéá ó÷üëéá, ìå ôá ïðïßá äéáôõðþíïíôáé ïé áîéïëïãéêÝò êñßóåéò • Ï ðñïâëçìáôéóìüò êáé ïé ðñïôÜóåéò

2 ï Óôïé÷åßá ðïõ ðñïóäéïñßæïõí ôçí ôáõôüôçôá åíüò âéâëßïõ: • Ôï üíïìá ôïõ óõããñáöÝá • Ï ôßôëïò ôïõ Ýñãïõ • Ôï åßäïò ôïõ êåéìÝíïõ • Ï åêäïôéêüò ïßêïò • Ï ôüðïò êáé ï ÷ñüíïò Ýêäïóçò

5 ï Óôü÷ïé ôçò êñéôéêÞò • ÓùóôÞ áðïôßìçóç ôïõ áíôéêåéìÝíïõ • ÅíçìÝñùóç • ÐñïôñïðÞ Þ áðïèÜññõíóç ôïõ êïéíïý • ÊáëëéÝñãåéá ôçò êñéôéêÞò éêáíüôçôáò ôïõ áðïäÝêôç

3 ï Ç âéâëéïêñéôéêÞ óå ó÷Ýóç ìå ôç âéâëéïðáñïõóßáóç: • ÐåñéëáìâÜíåé áíáëõôéêüôåñåò ðëçñïöïñßåò, ó÷üëéá • Áðáéôåß åðáñêÞ ôåêìçñßùóç • ÐñïûðïèÝôåé ìåëÝôç ôïõ áíôéêåéìÝíïõ óå âÜèïò • Óêïðüò ôçò åßíáé ç äéáôýðùóç êñßóåùí ãéá ôï Ýñãï • Åßíáé ðÜíôá åíõðüãñáöç

6 ï Ôï ýöïò ôïõ êñéôéêïý Ãåíéêüò ÷áñáêôçñéóìüò: ðåñßðëïêï êáé åîåæçôçìÝíï ýöïò ìå êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ: • ôï ìáêñïðåñßïäï ëüãï • ôç äéáäï÷éêÞ õðüôáîç • ôçí åðéëïãÞ êáé ÷ñÞóç áóõíÞèéóôùí ëÝîåùí • ôçí áðüêëéóç áðü ôç óõíçèéóìÝíç óýíôáîç

* áðü ôï âéâëßï ¸êöñáóç - ¸êèåóç Â’ Ëõêåßïõ ôùí Ê. Æáìáñßá - Áè. Æýñìðá - Ä. ×ñéóôüðïõëïõ ó. 280 åêäïôéêÝò ôïìÝò Ïñüóçìï 1999.

130

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá É. ÔÔï ï ýöïò ôïõ êñéôéêïý IÉ. ÁðëÞ êáé äéáäï÷éêÞ õðüôáîç IIÉ. Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò

ÐáñÜäåéãìá 1 ï : Åñþôçóç: Íá ðñïóäéïñßóåôå ðïéåò óõíôáêôéêÝò êáé ëåêôéêÝò éäéïìïñößåò (ð.÷. áðüêëéóç áðü ôçí “êáíïíéêÞ” óåéñÜ ôùí üñùí ìéáò ðñüôáóçò, óðÜíéåò ëÝîåéò, …) äçìéïõñãïýí ôç óõíèåôüôçôá ôïõ ýöïõò óôï áêüëïõèï áðüóðáóìá. “[…] Ìå üðëï ôï óôéâáñü ëüãï, áöïñìÞ ôï ôÝëïò ôïõ ðïëÝìïõ êáé Ýìðíåõóç ôçí êáèïñéóôéêÞ åðßäñáóç ôïõ èõìéêïý óôï ðëÝãìá åìðåéñéþí, óõíáéóèçìÜôùí êáé ëïãéêïý – ôçí áíèñþðéíç õðüóôáóç, äçëáäÞ- ç ÍôéñÜò, üðùò óõíÞèùò, ïìöáëïóêïðåß äçìéïõñãéêÜ êáé ìå ôç âïÞèåéá ìéáò áðüëõôá ìïíôÝñíáò ôüôå, íôïêéìáíôåñßóôéêçò áðåéêüíéóçò ðëÜèåé Ýíá ãõíáéêïêåíôñéêü óýìðáí ðïõ åí óõíå÷åßá (üóï ï Þñùáò åììÝíåé óôïí ÝñùôÜ ôïõ) áíôéêåéìåíïðïéåßôáé, êáèþò ìáóôßæåôáé ðÜíôïôå áðü ôçí áíèñþðéíç áäõíáìßá íá îå÷íÜ êáé íá îåðåñíÜ. […]” Áðüóðáóìá êñéôéêÞò ôïõ Çëßá Äçìüðïõëïõ ãéá ôçí ôáéíßá “Ôá ëïõëïýäéá ôá ×éñïóßìá” áðü ôï ðåñ. ÓÉÍÅÌÁ, ô. 148, Êáëïêáßñé 2003

ÁðÜíôçóç: Ôï ðáñáôéèÝìåíï áðüóðáóìá áðïôåëåß üëï ìéá ðåñßïäï. Ôï ðñþôï óôïé÷åßï, ëïéðüí, ðïõ äçìéïõñãåß ôç óõíèåôüôçôá åßíáé ï ìáêñïðåñßïäïò ëüãïò ëüãïò. ÊáôÜ äåýôåñïí, ç áðüêëéóç áðü ôçí “êáíïíéêÞ” óåéñÜ ôùí üñùí ôçò ðñüôáóçò ðñüôáóçò. ÓõãêåêñéìÝíá, ôï õðïêåßìåíï ôçò ðñüôáóçò, ç ÍôéñÜò, âñßóêåôáé óôç ìÝóç ó÷åäüí ôçò ðåñéüäïõ ìåôÜ áðü ìéá óåéñÜ ðñïóäéïñéóìþí êáé ÷ùñßæåôáé áðü ôï äåýôåñï ñÞìá ìå Üëëïí Ýíá ìáêñïóêåëÞ ðñïóäéïñéóìü. Åêôüò áðü ôá ðáñáðÜíù, ç óõíèåôüôçôá ôïõ ýöïõò ðñïêýðôåé

131

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Ðáñáôçñåßôáé óõ÷íÜ üôé óôéò äéÜöïñåò ìïñöÝò êñéôéêïý ëüãïõ - êïéíùíéêÞ êñéôéêÞ ðÜíù óôá öáéíüìåíá ìéáò êïéíùíßáò êáé ìéáò åðï÷Þò, åëåýèåñï äïêßìéï, öéëïëïãéêÞ ìåëÝôç, êñéôéêÞ ðáñáêïëïýèçóç ôçò ôñÝ÷ïõóáò ëïãïôå÷íéêÞò êáé êáëëéôå÷íéêÞò ðáñáãùãÞò - ï êñéôéêüò, óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá áîéïëïãÞóåé ôï êñéíüìåíï Ýñãï ìå óêïðü íá óõíèÝóåé ìéá ãåíéêÞ êñßóç, õéïèåôåß Ýíá ýöïò áñêåôÜ ðåñßðëïêï êáé ìåñéêÝò öïñÝò åîåæçôçìÝíï. ÓõãêåêñéìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò ôÝôïéïõ ýöïõò åßíáé: ï ìáêñïðåñßïäïò ëüãïò ëüãïò, ç äéáäï÷éêÞ õðüôáîç õðüôáîç, åðéëïãÞ êáé ÷ñÞóç óðÜíéùí ëÝîåùí ëÝîåùí, áðüêëéóç áðü ôçí óõíçèéóìÝíç ìïñöÞ óýíôáîçò óýíôáîçò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

I. ÔÔï ï ýöïò ôïõ êñéôéêïý

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

êáé áðü ôç äéáäï÷éêÞ õðüôáîç ðïõ õðÜñ÷åé óôï ôåëåõôáßï ôìÞìá ôçò ðåñéüäïõ (…Ýíá óýìðáí ðïõ åí óõíå÷åßá…áíôéêåéìåíïðïéåßôáé, êáèþò êáèþò…áäõíáìßá íá îå÷íÜ êáé íá îåðåñíÜ), áðü ôçí ýðáñîç ðáñåíèåôéêþí öñÜóåùí Þ ðñïôÜóåùí (ôçí áíèñþðéíç õðüóôáóç, äçëáäÞ, / üðùò óõíÞèùò ê.ëð.) êáèþò êáé áðü ôç ÷ñÞóç óðÜíéùí ëÝîåùí (ïìöáëïóêïðåß, áíôéêåéìåíïðïéåßôáé,…) Þ åéäéêïý ëåîéëïãßïõ (íôïêéìáíôåñßóôéêçò áðåéêüíéóçò).

ÐáñÜäåéãìá 2 ï : Åñþôçóç: ÐñïóðáèÞóôå íá áðëïðïéÞóåôå ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ áêïëïõèåß, áëëÜæïíôáò üðïõ ÷ñåéÜæåôáé ôç óýíôáîç êáé ôç óôßîç óôßîç. “Ãéá ôïí ¸ëëçíá ç óçìáóßá ôçò ëÝîçò “êñéôéêÞ” åßíáé ðñüäçëç êáé ðáñáðëáíçôéêÞ: ðñüäçëç ãéáôß åýêïëá êáôáëáâáßíåé ôçí ðáñáãùãÞ ôçò áðü ôï ñÞìá êñßíù. ðáñáðëáíçôéêÞ ãéáôß, üðùò êáé óå ðïëëÝò Üëëåò ðåñéðôþóåéò, äåí áéóèÜíåôáé ôçí áíÜãêç íá êáèïñßóåé ôá åííïéïëïãéêÜ ôçò üñéá êáé ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò, åðåéäÞ ðéóôåýåé ðùò ç ãñáììáôéêÞ åîÞãçóç åßíáé áñêåôÞ ãéá íá êáôáíïÞóåé êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò Ýííïéáò óå üëç ôïõ ôçí Ýêôáóç...” Ì. Áíäñüíéêïõ ÊñéôéêÞ êáé Äçìéïõñãßá. Ç ëåéôïõñãßá ôçò êñéôéêÞò, “×ñïíéêü” ’73, ó.10 ÁðÜíôçóç: “Ç óçìáóßá ôçò ëÝîçò êñéôéêÞ åßíáé ðñüäçëç êáé ðáñáðëáíçôéêÞ ãéá ôïí ¸ëëçíá. Ðñüäçëç ãéáôß êáôáëáâáßíåé åýêïëá ôçí ðáñáãùãÞ ôçò áðü ôï ñÞìá êñßíù. ÐáñáðëáíçôéêÞ ãéáôß, üðùò êáé óå ðïëëÝò Üëëåò ðåñéðôþóåéò, äåí áéóèÜíåôáé ôçí áíÜãêç íá êáèïñßóåé ôá åííïéïëïãéêÜ ôçò üñéá êáé ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò· ðéóôåýåé ðùò ç ãñáììáôéêÞ åîÞãçóç åßíáé áñêåôÞ ãéá íá êáôáíïÞóåé êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò Ýííïéáò óå üëç ôïõ ôçí Ýêôáóç”.

• ÐñïêåéìÝíïõ íá áðëïðïéÞóïõìå ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ áëëÜîáìå êáôáñ÷Üò ôç óåéñÜ ôùí ëÝîåùí ëÝîåùí, þóôå íá óõìöùíåß ìå ôçí “êáíïíéêÞ” óåéñÜ ôùí üñùí ôçò ðñüôáóçò, êáé êáôüðéí ÷ùñßóáìå ôçí áñ÷éêÞ ìåãÜëç ðåñßïäï óå ôÝóóåñéò ìéêñüôåñåò, ðáñáëåßðïíôáò ôïõò óõíäÝóìïõò.

¼ìùò, ç ÷ñÞóç åíüò óýíèåôïõ ëüãïõ áðü ôïí êñéôéêü äåí áðïôåëåß ìåéïíÝêôçìá, ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé åßíáé Ýìðåéñïò ÷åéñéóôÞò ôçò ãëþóóáò êáé ðåôõ÷áßíåé ôï óôü÷ï ôïõ ðïõ åßíáé ç ãüíéìç êáé ïõóéáóôéêÞ åðéêïéíùíßá ôïõ ìå ôï êïéíü.

132

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÏðùóäÞðïôå ï êñéôéêüò ëüãïò åßíáé Ýíáò ëüãïò äéáöïñåôéêüò áðü ôçí ðïßçóç, ôçí áöÞãçóç, ôçí ôáîéäéùôéêÞ ëïãïôå÷íßá, ôï èÝáôñï, ôï äçìïóéïãñáöéêü Üñèñï. Åßíáé äéáöïñåôéêüò óáí óôÜóç ôïõ áíèñþðéíïõ ðíåýìáôïò áðÝíáíôé óôá óõìâáßíïíôá ôïõ åîùôåñéêïý êüóìïõ. Åßíáé äéáöïñåôéêüò óôçí åõèõâïëßá ôïõ óôï÷áóìïý, óôçí åðéäßùîÞ ôïõ íá óõìðåñáßíåé êáé íá ðåßèåé. ÐñïðÜíôùí áõôü: ï êñéôéêüò ëüãïò, üðïõ êé áí ðåñéóôñÝöåôáé, ìå üóåò áìöéâïëßåò êé áí óõìâáßíåé íá âáóáíßæåôáé, üóá åñùôçìáôéêÜ êáé áí èÝôåé óôçí ðïñåßá ôïõ ðñïò êÜðïéï óõìðÝñáóìá, äåí ìðïñåß, ðéóôåýù, íá Ý÷åé Üëëç ôåëéêÜ åðéäßùîç áðü ôï íá ðåßóåé ðåßóåé. Óå ôåëåõôáßá áíÜëõóç, ç êñéôéêÞ åßíáé Ýíáò óõëëïãéóìüò ðïõ ïäçãåß óå êÜðïéá Ýîïäï, óå êÜðïéá êáôÜëçîç. ÊïéíÞ ðçãÞ üìùò ðïõ ãåííÜ ôçí êñéôéêÞ, üðùò êáé ôá Üëëá åßäç ôïõ ëüãïõ, ðáñáìÝíåé ç ðáñáôÞñçóç ôùí öáéíïìÝíùí ôçò æùÞò êáé ôï êïéíùíéêü ãßãíåóèáé. Ãéáôß óßãïõñá äåí ìáò åßíáé äõíáôü ïýôå íá äéáâÜóïõìå Ýíá âéâëßï ïýôå íá êïéôÜîïõìå ìéá æùãñáöéÜ, áí äåí îÝñïõìå ôßðïôå áðü ôçí ßäéá ôç æùÞ, áí äåí Ý÷ïõìå óôáèåß ìå áðïñßá ìðñïóôÜ ôçò. ..... ¼ôáí æçôÜò íá ðëçñïöïñÞóåéò Ýíá êïéíü áðü ìéá äçìüóéá óôÞëç, üôáí æçôÜò íá ìïñöþóåéò, õðïôßèåôáé, êÜðïéá áéóèçôéêÞ, üôáí ðñüèåóÞ óïõ åßíáé -Þ, ôïõëÜ÷éóôïí, ðñÝðåé íá åßíáé - íá óôáèåßò áðïôåëåóìáôéêüò óõíïìéëçôÞò ìå ôï êñéíüìåíï Ýñãï, ôüôå ôéò åããõÞóåéò áîéïðéóôßáò êáé åðÜñêåéÜò óïõ ùò êñéôéêïý åßíáé áðüëõôá íüìéìï íá ôéò æçôÜåé ï ôñßôïò, ü÷é ìüíïí ï êñéíüìåíïò ôñßôïò áëëÜ êáé ï áíáãíþóôçò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

• ÄéáâÜóôå ôï êåßìåíï ðïõ áêïëïõèåß êáé ðñïóÝîôå ôé ëÝåé ðÜíù ó’ áõôü ôï èÝìá ï Óðýñïò Ðëáóêïâßôçò.

ÉÉ. ÁðëÞ êáé äéáäï÷éêÞ õðüôáîç • Óôïé÷åßá èåùñßáò Ï ôñüðïò óýíäåóçò ôùí ðñïôÜóåùí (êýñéåò êáé äåõôåñåýïõóåò- åîáñôçìÝíåò), óçìáôïäïôåß, óå êÜèå ðåñßðôùóç, êáé ôïí ôñüðï Ýêöñáóçò. ÓõãêåêñéìÝíá, üôáí èÝëïõìå íá åêöñÜóïõìå Ýíá áðëü íüçìá, áõôü ìðïñåß íá áðïäïèåß ìå ìßá ìüíï êýñéá ðñüôáóç. Áíôßèåôá, üôáí ðñüêåéôáé íá åêöñÜóïõìå Ýíá óýíèåôï íüçìá, ãéáôß ðñÝðåé óôçí ßäéá ðåñßïäï íá ðáñáèÝóïõìå ðïëëÜ óôïé÷åßá, ôüôå Ý÷ïõìå áíÜãêç ü÷é ìüíï áðü ìßá, áëëÜ áðü äýï Þ êáé ðåñéóóüôåñåò ðñïôÜóåéò. ¸ôóé, ï ôñüðïò ðïõ áõôÝò ìðïñïýí íá óõíäõáóôïýí, áíÜëïãá ðÜíôïôå ìå ôï íüçìá ðïõ èÝëïõìå íá åêöñÜóïõìå, åßíáé: á) êýñéåò + êýñéåò (óýíäåóç êáôÜ ðáñÜôáîç ðáñÜôáîç) â) êýñéåò + äåõôåñåýïõóåò (áðëÞ áðëÞ õðüôáîç = åêåßíç ðïõ óôçñßæåé ôç óýíäåóç åßíáé ç êýñéá ðñüôáóç) ã) êýñéåò + äåõôåñåýïõóåò + äåõôåñåýïõóåò (äéáäï÷éêÞ äéáäï÷éêÞ õðüôáîç õðüôáîç) Óçìåßùóç: Ìå ôç äéáäï÷éêÞ õðüôáîç ç óýíäåóç ôùí ðñïôÜóåùí åßíáé ðïëõðëïêüôåñç, ãéáôß äåí åßíáé ìüíï ç êýñéá ðñüôáóç ðïõ óôçñßæåé ôçí óýíäåóç, áëëÜ êáé ìßá äåõôåñåýïõóá ðñüôáóç ìðïñåß ìå ôç óåéñÜ ôçò íá óôçñßæåé Üëëåò äåõôåñåýïõóåò ðñïôÜóåéò.

133

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Óðýñïò Ðëáóêïâßôçò, “ÃñáöÝò êáé ÓõíáíôÞóåéò”.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá á) Óýíäåóç êáôÜ ðáñÜôáîç

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Ç ðáñáôáêôéêÞ óýíäåóç ðñïôÜóåùí åðéôõã÷Üíåôáé: • ... ìå óõìðëåêôéêïýò óõíäÝóìïõò (êáé, ïýôå, ìÞôå…) • ... ìå áíôéèåôéêïýò óõíäÝóìïõò (áëëÜ, ü÷é ìüíï,…) • ... ìå äéá÷ùñéóôéêïýò óõíäÝóìïõò (åßôå-åßôå…) • ... ìå óõìðåñáóìáôéêïýò óõíäÝóìïõò (Ýðåéôá, ëïéðüí…) • ... ìå áóýíäåôï ó÷Þìá

ÐáñÜäåéãìá: áí “Ôá ðõñïôå÷íÞìáôá Ýóâçóáí Ýóâçóáí, ïé ãéïñôéíÝò åîÝäñåò äéáëýèçê äéáëýèçêáí áí, ïé ôçëåïðôéêïß ìáñáèþíéïé åîÝðíåõóáí åîÝðíåõóáí, ôá ìïõóéêÜ óõãêñïôÞìáôá áðïôñáâÞ÷ôçêáí óôá íõ÷ôåñéíÜ ôïõò ïñìçôÞñéá. Ï éóïðåäùôéêüò ñõèìüò ôçò êáèçìåñéíüôçôáò êáôÜðéå ôçí ôå÷íçôÞ ðáíçãõñéþôéêç Ýîáñóç ãéá ôçí áëëáãÞ ôïõ áéþíá ôçò ÷éëéåôßáò.” Åöçìåñßäá ÊáèçìåñéíÞ, 9-1-2000.

Ðáñáôçñïýìå üôé ïé ôÝóóåñéò ðñïôÜóåéò ôçò ðñþôçò ðåñéüäïõ óõíäÝïíôáé ðáñáôáêôéêÜ, åíþ ç äåýôåñç ðåñßïäïò óõíéóôÜ ìßá ðñüôáóç. Ìå áõôü ôï åßäïò óýíäåóçò ôùí ðñïôÜóåùí ï áñèñïãñÜöïò åðéôõã÷Üíåé íá áðïôõðþóåé ôç ãïñãÞ åîÝëéîç êáôÜ ôïí ôåñìáôéóìü ôùí åïñôáóôéêþí åêäçëþóåùí.

¢óêçóç: Íá áíáãíùñéóôåß ôï åßäïò ôçò óýíäåóçò (õðüôáîç, äáäï÷éêÞ õðüôáîç, ðáñÜôáîç) ôùí ðñïôÜóåùí ôçò ðåñéüäïõ ðïõ áêïëïõèåß.

ÐáñÜäåéãìá: “¼ôáí êáôÜ ôç ìÜèçóç Ý÷åé êáíåßò ôï óõíáßóèçìá üôé Ý÷åé ðáñáëåßøåé êÜôé, ôüôå êéíçôïðïéïýíôáé ïé ôýøåéò óõíåßäçóçò, êáé óå ìéá ôÝôïéá êáôÜóôáóç ãåííéïýíôáé êÜðïéåò êáëÝò ðñïèÝóåéò.” ÂëÝðå ó. 168, êáôáêëåßäá 2çò ðáñáãñÜöïõ, ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò, ¸êöñáóç - ¸êèåóç, Â’ Ëõê. åêä. ÅêäïôéêÝò ÔïìÝò Ïñüóçìï.

134

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

• ¸íá áðü ôá åßäç ôùí äåõôåñåõïõóþí ðñïôÜóåùí ðïõ áðáíôÜôáé óõ÷íÜ óôçí áðëÞ êáé äéáäï÷éêÞ õðüôáîç åßíáé ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò ïé ïðïßåò äéáêñßíïíôáé óå:

ÏíïìáôéêÝò áíáöïñéêÝò åéóÜãïíôáé ìå áíáöïñéêÝò áíôùíõìßåò (ðïõ, üðïéïò, ï ïðïßïò, üóïò, ü,ôé) êáé ëåéôïõñãïýí óôï ëüãï ùò ïíüìáôá, äçëáäÞ, ùò õðïêåßìåíá, áíôéêåßìåíá, ïíïìáôéêïß ðñïóäéïñéóìïß (åðåîÞãçóç, ðáñÜèåóç).

ÅðéññçìáôéêÝò áíáöïñéêÝò åéóÜãïíôáé ìå ôá áíáöïñéêÜ åðéññÞìáôá (üðïõ, ðïõ, üðùò, ðùò, üóï, êáèþò, óáí, ùóÜí) Þ ìå Üëëïõò áíáöïñéêïýò åðéññçìáôéêïýò ðñïóäéïñéóìïýò êáé ðñïóäéïñßæïõí Ýíá åðßññçìá Þ Üëëï åðéññçìáôéêü ðñïóäéïñéóìü ìéáò ðñüôáóçò.

Óçìåßùóç: Óõ÷íÜ, ðïëëÝò áðü ôéò ïíïìáôéêÝò áíáöïñéêÝò ðåñéÝ÷ïõí ìßá åðéññçìáôéêÞ Ýííïéá êáé Ýôóé äçëþíïõí, üðùò êáé ïé åðéññçìáôéêïß ðñïóäéïñéóìïß, áéôßá, óêïðü, áðïôÝëåóìá, ðñïûðüèåóç Þ åíáíôßùóç. ð.÷. • Áãáðïýìå ôá êáëÜ âéâëßá, ðïõ ìáò ðñïóöÝñïõí ôüóåò óõãêéíÞóåéò (= åðåéäÞ ìáò ðñïóöÝñïõí ôüóåò ...) • ×ñåéáæüìáóôå êÜðïéïí, ðïõ íá ìáò ìåôáöñÜóåé ôï êåßìåíï (= ãéá íá ìáò ìåôáöñÜóåé)

135

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

ÉÉÉ. Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá • Åðßóçò ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò äéáêñßíïíôáé óå:

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÐñïóäéïñéóôéêÝò áíáöïñéêÝò ïíïìÜæïíôáé ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò ðïõ åßíáé áðáñáßôçôï óõìðëÞñùìá ôïõ üñïõ ðïõ ðñïóäéïñßæïõí óå ôÝôïéï âáèìü, þóôå íá áðïôåëïýí Ýíá áäéáßñåôï íüçìá ìå áõôüí. ð.÷. • Ç äýóç ðïõ åßäáìå ÷ôåò èá ìáò ìåßíåé áëçóìüíçôç. • ÐÝôáîáí ôá ñïäÜêéíá ðïõ åß÷áí óáðßóåé (áíáãêáßïò ðñïóäéïñéóìüò: Åß÷áí óáðßóåé ìåñéêÜ, êáé áõôÜ ìüíï ðÝôáîáí)

ÐáñáèåôéêÝò / ÐñïóèåôéêÝò áíáöïñéêÝò êáëïýíôáé ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò ðïõ äåí áðïôåëïýí áðáñáßôçôï óõìðëÞñùìá ôçò ðñüôáóçò, áëëÜ ðñïóèÝôïõí áðëþò óôïí üñï áíáöïñÜò Ýíá óôïé÷åßï ðïõ èá ìðïñïýóå êáé íá ðáñáëçöèåß ÷ùñßò íá áëëÜîåé ôï íüçìá. Ç ðáñáèåôéêÞ Þ ðñïóèåôéêÞ áíáöïñéêÞ ðñüôáóç ìðáßíåé ðÜíôá áíÜìåóá óå êüììáôá. ð.÷. • Ìßëçóå ãéá ôçí ðáôñßäá ôïõ,, ðïõ ìáò Þôáí Üãíùóôç. • ÐÝôáîáí ôá ñïäÜêéíá,, ðïõ åß÷áí óáðßóåé (ðñïóèåôéêÞ: åß÷áí óáðßóåé üëá ôá ñïäÜêéíá).

ÐñïóÝîôå ôéò áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò, ïíïìáôéêÝò êáé åðéññçìáôéêÝò, óôï áðüóðáóìá ôçò êñéôéêÞò ðïõ áêïëïõèåß ôïõ äéáêåêñéìÝíïõ åëëçíéóôÞ Ìario Âitti, ðïõ áíáöÝñåôáé óôï Ýñãï ôïõ åðôáíÞóéïõ ðïéçôÞ Ä. Óïëùìïý. ... êÜèå ëÝîç ãéá íá ëÜâåé åõãÝíåéá äåí ÷ñåéÜæåôáé Üëëï ðáñÜ ç ôÝ÷íç ôïõ óõããñáöÝá. Óôçí õðÝñôáôç èõóßá ôïõ Ìåóïëïããßïõ, óáí óå áäéÜâëçôï óýìâïëï, ï Óïëùìüò èá ðñïâÜëåé üëá ôïõ ôá çèéêÜ éäåþäç. Ãýñù áðü áõôü ôï èÝìá âëÝðåé íá óõãêåíôñþíïíôáé ü,ôé áðïêáëåß “Grandi Sostanze” (“ÌåãÜëåò ïõóßåò”), áíáôñÝ÷ïíôáò óå Ýíáí üñï ôïõ äéáöùôéóìïý ðïõ, üìùò, óôç äéêÞ ôïõ óêÝøç Ý÷åé åðåíäõèåß ìå ôéò íÝåò áîßåò ôïõ ñïìáíôéóìïý. ÁðÝíáíôé óôéò “ÌåãÜëåò ïõóßåò” ðïõ êñßíïíôáé óôï Ìåóïëüããé, üëá áðïêôïýí êáéíïýñéåò äéáóôÜóåéò áêüìç êáé ôá æçôÞìáôá ôçò èåùñßáò ìåôáó÷çìáôßæïíôáé óå çèéêÜ êáé ðïëéôéóìéêÜ, æùÞò Þ èáíÜôïõ, üðùò óôï äéÜëïãï ãéá ôç ãëþóóá. Ôï Ìåóïëüããé, èá áðïôåëÝóåé, áêüìç, êáé ôï êñéôÞñéï ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôçò áíèñþðéíçò óõìðåñéöïñÜò. ¼ðùò óôéãìÜôéóå ôï Óïöïëïãéþôáôï óáí å÷èñü ôïõ ¸èíïõò, Ýôóé, óå Ýíá ðåæü ôïõ êåßìåíï, èá óôéãìáôßóåé ìéá ãõíáßêá ôçò Æáêýíèïõ, åðßâïõëç êáé áðÜíèñùðç ãéáôß áñíåßôáé êÜèå âïÞèåéá óôïõò ðïëéïñêçìÝíïõò ôïõ Ìåóïëïããßïõ. Óôï ôõðéêü áõôü Ýñãï ôçò ñïìáíôéêÞò ôÝ÷íçò, ðïõ èñáýïíôáò ôá áõóôçñÜ üñéá ôùí åéäþí, äåí ðåéèáñ÷åß óå êáíÝíá áðü áõôÜ, äåí åìöáíßæïíôáé ðïôÝ ìå ôï üíïìÜ ôïõò ïé ìåãÜëïé ðñùôáãùíéóôÝò, ïé ðïëéïñêçìÝíïé. (Mario Vitti, Éóôïñßá ôçò ÍåïåëëçíéêÞò Ëïãïôå÷íßáò, ó.188)

136

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá • Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò óôçí êñéôéêÞ ôïõ Vitti 1. ¼,ôé áðïêáëåß “ÌåãÜëåò Ïõóßåò” = äåõôåñåýïõóá ïíïìáôéêÞ áíáöïñéêÞ ðñüôáóç, Ý÷åé èÝóç õðïêåéìÝíïõ óôï ñÞìá ôçò êýñéáò ðñüôáóçò “óõãêåíôñþíïíôáé”. 2. Ðïõ ... óôç äéêÞ ôïõ óêÝøç Ý÷åé åðåíäõèåß ìå ôéò íÝåò áîßåò ôïõ ñïìáíôéóìïý = äåõôåñåýïõóá ïíïìáôéêÞ,áíáöïñéêÞ ðñïóèåôéêÞ, åðÝ÷åé èÝóç åðéèåôéêïý ðñïóäéïñéóìïý óôç ëÝîç “ôïõ äéáöùôéóìïý”. 3. Ðïõ êñßíïíôáé óôï Ìåóïëüããé = äåõôåñåýïõóá ïíïìáôéêÞ áíáöïñéêÞ ðñïóäéïñéóôéêÞ, Ý÷åé èÝóç åðéèåôéêïý ðñïóäéïñéóìïý óôç ëÝîç “ïõóßåò”.

6. ¼ðùò óôï äéÜëïãï ãéá ôç ãëþóóá = äåõôåñåýïõóá åðéññçìáôéêÞ, áíáöïñéêÞ, ðáñáâïëéêÞ. ¢óêçóç: Íá âñåèïýí êáé íá ÷áñáêôçñéóôïýí ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ áêïëïõèåß. ÐáñÜäåéãìá 1 ï : Êåßìåíï: “ÊñéôéêÞ êáé äçìéïõñãßá” Ãéá ôïí ¸ëëçíá ç óçìáóßá ôçò ëÝîçò “êñéôéêÞ” åßíáé ðñüäçëç êáé ðáñáðëáíçôéêÞ: ðñüäçëç ãéáôß åýêïëá êáôáëáâáßíåé ôçí ðáñáãùãÞ ôçò áðü ôï ñÞìá êñßíù. ðáñáðëáíçôéêÞ ãéáôß, üðùò êáé óå ðïëëÝò Üëëåò ðåñéðôþóåéò, äåí áéóèÜíåôáé ôçí áíÜãêç íá êáèïñßóåé ôá åííïéïëïãéêÜ ôçò üñéá êáé ôï ðåñéå÷üìåíü ôçò, åðåéäÞ ðéóôåýåé ðùò ç ãñáììáôéêÞ åîÞãçóç åßíáé áñêåôÞ ãéá íá êáôáíïÞóåé êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò Ýííïéáò óå üëç ôïõ ôçí Ýêôáóç. ¼ôé ç Ýííïéá êñéôéêÞ óçìáßíåé ôçí åíÝñãåéá ðïõ äçëþíåé ôï ñÞìá êñßíù, äåí õðÜñ÷åé áìöéâïëßá. êñéôéêüò ëïéðüí åßíáé ï Üíèñùðïò ðïõ êñßíåé ôï Ýñãï ôçò ôÝ÷íçò, áõôüò äçëáäÞ ðïõ áðïôéìÜ ôçí áîßá ôïõ Þ ôçí áðáîßá ôïõ, ôéò áñåôÝò êáé ôéò áäõíáìßåò ôïõ. Áðü ôçí áñ÷éêÞ áõôÞ óçìáóßá ðçãÜæåé êáé ç óôÜóç ôïõ êñéôéêïý ðïõ ðáßñíåé óõ÷íÜ ôç èÝóç ôïõ êñéôÞ-äéêáóôÞ êáé ç öõóéêÞ áíôßèåóç ôïõ äçìéïõñãïý ðñïò ôïí êñéôéêü ôïõ ðïõ ôïí áéóèÜíåôáé ùò áíôßäéêï. êáé ôï “óþìá ôïõ åãêëÞìáôïò”, ôï ßäéï ôï Ýñãï ôçò ôÝ÷íçò, óôÝêåôáé Üöùíï êáé áíßêáíï íá ðÜñåé ìÝñïò óôç äéáìÜ÷ç, íá âïçèÞóåé óôçí ôåëéêÞ êñßóç ìå ôç äéêÞ ôïõ õðüóôáóç, ðïõ áðü ôç óôéãìÞ ôçò äçìéïõñãßáò êáé ýóôåñá Ý÷åé áðï÷ôÞóåé áõôïíïìßá êáé áõôïôÝëåéá. Ìéá ôÝôïéá óôÜóç ôïõ êñéôéêïý åßíáé êáé áôåëåóöüñçôç êáé áíôéðáèçôéêÞ. óõ÷íÜ ïäçãåß óôïí áõèáßñåôï åãùéóìü êáé óôçí áèåìåëßùôç õðåñïøßá, áêüìá êáé óôçí áõèÜäåéá, üðùò Ýãñáøå êÜðïôå Ýíáò êñéôéêüò ôçò ëïãïôå÷íßáò ìáò ðïõ êáôáëÜâáéíå êáëÜ ôïõò äñüìïõò, üðïõ ïäçãåß øõ÷ïëïãéêÜ ç Üóêçóç ôçò êñéôéêÞò ðïõ îåêéíÜ áðü ìéá ôÝôïéá áöåôçñßá. Ðñïôïý üìùò ðñï÷ùñÞóïõìå óôçí áñíçôéêÞ áõôÞ åéêüíá ôïõ êñéôéêïý êáé ôçò êñéôéêÞò, åßíáé ïñèü íá êáôáíïÞóïõìå ôï Ýñãï ôïõ êáé ôç ëåéôïõñãßá ðïõ áóêåß Þ ðïõ ðñÝðåé íá áóêåß ìÝóá óôï êáëëéôå÷íéêü êýêëùìá ìéáò óýã÷ñïíçò êïéíùíßáò. ðñïò áõôÞ ôçí êáôåýèõíóç Üëëùóôå ìáò ïäçãïýí, üóá ðñïóðáèÞóáìå íá äéáôõðþóïõìå óôçí áñ÷Þ áõôïý ôïõ êåéìÝíïõ. Ì. Áíäñüíéêïõ ÊñéôéêÞ êáé Äçìéïõñãßá. Ç ëåéôïõñãßá ôçò êñéôéêÞò, “×ñïíéêü” ‘73, ó.10

137

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

5. ¼ðùò óôéãìÜôçóå ôï Óïöïëïãéþôáôï óáí å÷èñü ôïõ ¸èíïõò = äåõôåñåýïõóá åðéññçìáôéêÞ, áíáöïñéêÞ, ðáñáâïëéêÞ.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

4. Ðïõ .... äåí ðåéèáñ÷åß = äåõôåñåýïõóá ïíïìáôéêÞ ðñïóèåôéêÞ áíáöïñéêÞ, åðÝ÷åé èÝóç åðéèåôéêïý ðñïóäéïñéóìïý óôç ëÝîç “ôÝ÷íçò”.

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁðÜíôçóç: ×áñáêôçñéóìüò: äåõôåñåýïõóåò áíáöïñéêÝò ïíïìáôéêÝò êáé ðñïóäéïñéóôéêÝò. á ) ðïõ äçëþíåé ôï ñÞìá êñßíù â ) ðïõ êñßíåé ôï Ýñãï ôÝ÷íçò ã ) ðïõ áðïôéìÜ ... áðÜîéÜ ôïõ. ä ) ðïõ ôïí áéóèÜíåôáé ùò áíôßäéêï. å ) ðïõ êáôáëÜâáéíå ... äñüìïõò. ó ô ) ðïõ îåêéíÜ ... áöåôçñßá. æ) ðïõ áóêåß ç ) ðïõ ðñÝðåé íá áóêåß è ) üóá ðñïóðáèÞóáìå ... ôïõ êåéìÝíïõ ×áñáêôçñßæïíôáé ïíïìáôéêÝò ãéáôß åðÝ÷ïõí èÝóç ïíüìáôïò êáé ðñïóäéïñéóôéêÝò ãéáôß áíáöÝñïíôáé óå Ýíáí áðü ôïõò âáóéêïýò üñïõò ôçò ðñüôáóçò áðü ôçí ïðïßá åîáñôþíôáé. ÅðåéäÞ áêñßâþò ç óçìáóßá ôïõò åßíáé êáèïñéóôéêÞ ãéá ôçí êáôáíüçóç ôïõ íïÞìáôïò ãé’ áõôü êáé äåí ÷ùñßæïíôáé ìå êüììá êáé óôçí áíÜãíùóÞ ôïõò ôïíßæïíôáé åìöáôéêÜ.

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

×áñáêôçñéóìüò: äåõôåñåýïõóåò áíáöïñéêÝò, åðéññçìáôéêÝò á) “üðùò üðùò (óõìâáßíåé) êáé óå ðïëëÝò Üëëåò ðåñéðôþóåéò.” (ôïõ ôñüðïõ) â) “üðùò üðùò Ýãñáøå êÜðïôå Ýíáò êñéôéêüò ôçò ëïãïôå÷íßáò ìáò.” (ôçò ðáñáâïëÞò) ÅéóÜãïíôáé ìå ôï áíáöïñéêü åðßññçìá üðùò, óõìðëçñþíïõí ôï ñçìáôéêü ôýðï ôçò êýñéáò ðñüôáóçò áðü ôçí ïðïßá åîáñôþíôáé. Åßíáé ãéá ôïýôï åðéññçìáôéêÝò. ÅðåéäÞ äå ôï íüçìÜ ôïõò åßíáé äåõôåñåýïí, ãé’ áõôü ÷ùñßæïíôáé ìå êüììá êáé óôçí áíÜãíùóç ï ôïíéóìüò åßíáé áóèåíÝóôåñïò. Åßíáé ãéá ôïýôï ðáñáèåôéêÝò.

ã) “ðïõ ðïõ áðü ôç óôéãìÞ ... áõôïôÝëåéá.” ä) “üðïõ üðïõ ïäçãåß ... êñéôéêÞò.” Ðñüêåéôáé, ïìïßùò, ãéá äåõôåñåýïõóåò áíáöïñéêÝò åðéññçìáôéêÝò ðñïôÜóåéò ðïõ üìùò, åðåéäÞ åéóÜãïíôáé ìå áíáöïñéêÜ åðéññÞìáôá ôïõ ôüðïõ, åêöñÜæïõí ôïðéêÞ ó÷Ýóç.

138

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÐáñÜäåéãìá 2 ï : Êåßìåíï: “Ï Ýëåã÷ïò êáé ç áîéïëüãçóç âïçèïýí óôçí ðñïåôïéìáóßá ãéá ôç æùÞ” [...] Ôï üôé ìðïñåß íá ðáñïõóéáóôåß “óôñåò” êáé öüâïò óôïõò ìáèçôÝò åßíáé öõóéêÜ áëÞèåéá, éäéáßôåñá ó’ áõôïýò ôïõò ìáèçôÝò ðïõ èåùñïýí äýóêïëç ôç ìÜèçóç. Áõôü üìùò äåí ïöåßëåôáé óôïí Ýëåã÷ï êáé ôçí áîéïëüãçóç “êáèåáõôÞ”, Þ óôéò ìåèüäïõò ðïõ åöáñìüæïíôáé. Êáìßá ìÝèïäïò äåí åßíáé êáëÞ Þ êáêÞ êáèåáõôÞ. Áðü ôïí ôñüðï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé áðü ôéò óõíèÞêåò åðßäñáóçò, åîáñôÜôáé ðÜíôïôå êáé ôï ðïéá åðßäñáóç áóêåß. Áí åöáñìïóôïýí óùóôÜ ïé åîåôÜóåéò, ïé Ýëåã÷ïé êáé ïé âáèìïß, ôüôå äçìéïõñãïýí ãéá ôïõò ìáèçôÝò êáôáóôÜóåéò åðéâåâáßùóçò, ðïõ Ý÷ïõí ìåãÜëç ðáéäáãùãéêÞ áîßá.

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

×Ýëìïõô Âåê,“Áîéïëüãçóç êáé Âáèìïëïãßá”, óôçí ðñùôïâÜèìéá êáé äåõôåñïâÜèìéá åêðáßäåõóç.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

¢óêçóç: Íá åíôïðßóåôå ôéò áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ áêïëïõèåß êáé íá áíáöÝñåôå áí åßíáé ðñïóäéïñéóôéêÝò Þ ðáñáèåôéêÝò.

139

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá ÂéâëéïêñéôéêÞ - Âéâëéïðáñïõóßáóç

• Óôïé÷åßá èåùñßáò ÂÉÂËÉÏÊÑÉÔÉÊÇ - ÂÉÂËÉÏÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Á) Ðïéá ç äéáöïñÜ âéâëéïêñéôéêÞò êáé âéâëéïðáñïõóßáóçò; Ç âéâëéïêñéôéêÞ äéáöÝñåé áðü ôç âéâëéïðáñïõóßáóç, åðåéäÞ ðåñéÝ÷åé: • ... áíáëõôéêüôåñåò ðëçñïöïñßåò, • ... ðåñéóóüôåñá êáé åðáñêþò ôåêìçñéùìÝíá ó÷üëéá, ðïõ ðñïûðïèÝôïõí ìåëÝôç ôïõ áíôéêåéìÝíïõ ôçò óå âÜèïò, • ... åßíáé ðÜíôá åíõðüãñáöç. Åíôïýôïéò ôá üñéá áíÜìåóá óôç âéâëéïêñéôéêÞ êáé óôç âéâëéïðáñïõóßáóç äåí åßíáé ðÜíôïôå åõäéÜêñéôá, éäéáßôåñá üôáí ç âéâëéïðáñïõóßáóç Ý÷åé ùò óôü÷ï íá åðçñåÜóåé èåôéêÜ Þ áñíçôéêÜ ôïõò áíáãíþóôåò ó÷åôéêÜ ìå ôï âéâëßï, ïðüôå ðåñéÝ÷åé áñêåôÜ ó÷üëéá. Â) Ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ âéâëéïêñéôéêÞò êáé âéâëéïðáñïõóßáóçò êáé ðþò ðáñïõóéÜæïõìå Ýíá âéâëßï; É. Âéâëéïðáñïõóßáóç (ôñüðïò ðáñïõóßáóçò åíüò âéâëßïõ): Ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá ôïõ âéâëßïõ áíáãñÜöïíôáé óõíÞèùò óôï åîþöõëëï êáé óôï åóþöõëëü ôïõ. Ðñüóèåôåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôï âéâëßï ìðïñïýìå íá áíôëÞóïõìå áðü ôï êåßìåíï ðïõ âñßóêåôáé óõ÷íÜ óôï ïðéóèüöõëëï, êáèþò åðßóçò êáé áðü ôïí ðßíáêá ðåñéå÷ïìÝíùí. Ïé âéâëéïðáñïõóéÜóåéò óõíÞèùò óôçñßæïíôáé óôá áíôßóôïé÷á ïðéóèüöõëëá êáé äéáöÝñïõí ìåôáîý ôïõò ùò ðñïò: • ... ôïí áñéèìü ôùí ðëçñïöïñéþí êáé, êáôÜ óõíÝðåéá, ôçí Ýêôáóç, • ... ôçí ðïóüôçôá ôùí ó÷ïëßùí, • ... ôç äïìÞ ôïõ õëéêïý, Ç ôáõôüôçôá ôïõ âéâëßïõ • ... ôï ýöïò

ÐáñÜäåéãìá 1ï: (Ðáñïõóßáóç ôùí âáóéêþí óôïé÷åßùí ôïõ âéâëßïõ óå ïðéóèüöõëëï) ÓõããñáöÝáò: Charles Delvoye Ôßôëïò: “ÂõæáíôéíÞ ôÝ÷íç” Åêäüóåéò: ÐáðáäÞìá, ÁèÞíá 1998 ÌåôÜöñáóç: Ìáíôþ ÐáðáäÜêç (Ïé ðëçñïöïñßåò ãéá ôï âéâëßï ðïõ áíáãñÜöïíôáé óôï ïðéóèüöõëëü ôïõ:) Ç ÂõæáíôéíÞ ôÝ÷íç åßíáé åîáéñåôéêÜ ðëïýóéá êáé ðïéêßëç, êáé ÷ñåéÜóôçêå ç ðïëõìÜèåéá

140

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

åíüò åéäéêïý, üðùò ï Charles Delvoye, ãéá íá ìáò ôçí ðáñïõóéÜóåé ìå ôüóï óáöÞ ôñüðï óå üëï ôï åýñïò êáé üëåò ôéò ðëåõñÝò ôçò, êïóìéêÝò êáé èñçóêåõôéêÝò. Ðñïåñ÷üìåíç ç âõæáíôéíÞ ôÝ÷íç áðü ôçí ùñßìáíóç ôçò ôÝ÷íçò ôçò áõôïêñáôïñéêÞò ñùìáúêÞò åðï÷Þò êÜôù áðü ôçí åðßäñáóç ôçò ßäñõóçò åíüò äåóðïôéêïý êáé ÷ñéóôéáíéêïý êñÜôïõò, ãíþñéóå Ýíáí áëçèéíü êëáóéêéóìü ôçí åðï÷Þ ðïõ ï âõæáíôéíüò ðïëéôéóìüò, óôï áðüãåéü ôïõ, îáíÜãéíå êáèáñÜ åëëçíéêüò. Ðñïò ôï ôÝëïò ôçò åîÝëéîÞò ôçò, ìåôÜ ôçí êñßóç ðïõ ðñïêÜëåóå ç êáôÜëçøç ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò áðü ôïõò Óôáõñïöüñïõò, Ýëáìøáí ïé ôåëåõôáßåò ôçò áíáëáìðÝò, äåí ìðüñåóå üìùò íá âñåé ìÝóá ôçí êïéíùíßá üðïõ åêöñáæüôáí ôéò äõíáôüôçôåò ôçò áíáíÝùóçò ðïõ óõíôåëïýíôáí ôçí ßäéá óôéãìÞ óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç, ôçò ïðïßáò ôçí åðéññïÞ Üñ÷éæå íá õößóôáôáé. Áí ç Êùíóôáíôéíïýðïëç õðÞñîå Ýíá êÝíôñï äçìéïõñãéêÞò ôÝ÷íçò, ïé åðáñ÷ßåò ôçò áõôïêñáôïñßáò Ýäåéîáí êé áõôÝò êáëëéôå÷íéêÞ æùíôÜíéá. ÐïëëÝò ïé áíôáëëáãÝò ìå ôéò ãýñù ÷þñåò: ôçí Ðåñóßá ôùí Óáóóáíéäþí, ôá áñáâéêÜ êñÜôç, ôá âáóßëåéá ôçò Áñìåíßáò, ôá óëáâéêÜ êñáôßäéá, ðåñéï÷Ýò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò, ôçò êåíôñéêÞò, áêüìá êáé ôçò âüñåéáò. Ç áêôéíïâïëßá ôïõ Âõæáíôßïõ Þôáí áíÜëïãç ìå ôç ãïçôåßá ðïõ áóêïýóå. Ï Charles Delvoye öÝñíåé óôï öùò ôçí ðïëýðëïêç áõôÞ éóôïñßá ôçò âõæáíôéíÞò ôÝ÷íçò ìå âÜóç ôá ìíçìåßá êáé ôá áíôéêåßìåíá ðïõ óþèçêáí ùò ôéò çìÝñåò ìáò êáé âÝâáéá ôá êåßìåíá. Ç åéêïíïãñÜöçóç Ýãéíå Ýôóé þóôå íá ãßíåôáé áíôéëçðôÞ ç ðïéêéëßá ôùí ñåõìÜôùí áñéóôïêñáôéêþí êáé ëáúêþí, ðïõ æùíôÜíåøáí ôç âõæáíôéíÞ ôÝ÷íç, êáé íá åßíáé äõíáôÞ ç ðáñáêïëïýèçóç üëùí ôùí óôáäßùí ôá ïðïßá äéÞëèå óôçí åîÝëéîÞ ôçò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

ÐáñÜäåéãìá 2 ï: (Âéâëéïðáñïõóßáóç óå ðåñéïäéêü) ÓõããñáöÝáò: É. Í. Öñáãêïýëáò Ôßôëïò: “Áíåñåýíçôåò ðôõ÷Ýò ôçò æùÞò ôïõ Áë. ÐáðáäéáìÜíôç” Åêäüóåéò: Éùëêüò, ÁèÞíá 1988. ¸íáò Óêéáèßôçò ãéá ôï ìåãÜëï ôÝêíï ôçò ÓêéÜèïõ. Ï É. Í. Öñáãêïýëáò (1906-2001) óõããñáöÝáò êáé Üëëùí âéâëßùí ó÷åôéêþí ìå ôçí éóôïñßá ôïõ íçóéïý ôïõ- åðé÷åéñåß ìéá ôáýôéóç ôùí ðëáóìáôéêþí ðñïóþðùí ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç ìå ðñáãìáôéêïýò áíèñþðïõò ôçò ÓêéÜèïõ. ÁõôÞ ç Ýñåõíá áöïñÜ ìüíï ôá ðñüóùðá ðïõ áíáöÝñïíôáé óå óêéáèßôéêåò éóôïñßåò ôïõ óõããñáöÝá. Äåí äéóôÜæåé ìÜëéóôá, ü÷é áðëþò íá êáôáãñÜøåé ôá ðñáãìáôéêÜ ïíüìáôá ôùí çñþùí ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç, áëëÜ ðñï÷ùñåß êáé óôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ åðáããÝëìáôïò ðïõ áóêïýóáí, ôùí áñåôþí ôïõò êáé ôùí åëáôôùìÜôùí ôïõò. Ôï âéâëßï ðñùôïêõêëïöüñçóå ôï 1988. Ç íÝá ôïõ Ýêäïóç åßíáé óõìðëçñùìÝíç. Ôé áðïäåéêíýåé Þ èÝëåé íá áðïäåßîåé; ¼ôé ï ÐáðáäéáìÜíôçò äåí ÷ñåéáæüôáí íá åöåýñåé Þñùåò. Ôïõò åß÷å ðÜñåé áðü ôçí ðñáãìáôéêÞ æùÞ.

141

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Óôá ðáñáäåßãìáôá 1 êáé 2 ãßíåôáé Üìåóá áíôéëçðôü üôé õðÜñ÷åé äéáöïñÜ ôïõ ôñüðïõ ðáñïõóßáóçò åíüò âéâëßïõ óå ïðéóèüöõëëï áðü åêåßíïí óå ðåñéïäéêü ôüóï ùò ðñïò ôïí áñéèìü ôùí ðëçñïöïñéþí êáé ôçí ðïóüôçôá ôùí ó÷ïëßùí üóï êáé óôç äïìÞ ôïõ õëéêïý êáé ôï ýöïò. ÉÉ. ÂéâëéïêñéôéêÞ Ôá óôïé÷åßá ðïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé óå ìéá âéâëéïêñéôéêÞ åßíáé: • ... ï óôü÷ïò, ç ðñüèåóç ôïõ óõããñáöÝá • ... ï ôßôëïò ôïõ Ýñãïõ êáé ç ó÷Ýóç ôïõ ìå áõôü • ... ç "ðñþôç ýëç", ôá "õëéêÜ" ôçò óýíèåóçò ôïõ Ýñãïõ, ï ôüðïò êáé ï ÷ñüíïò • ... ç õðüèåóç • ... ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò, ç ðëïêÞ • ... ôá ðñüóùðá/ ïé ÷áñáêôÞñåò • ... ç áôìüóöáéñá ôïõ Ýñãïõ • ... ôá óõããñáöéêÜ ìÝóá:áöÞãçóç, ðåñéãñáöÞ, äéÜëïãïò, ãëþóóá, ýöïò • ... ç ðñùôïôõðßá êáé ç Ýëîç ôïõ Ýñãïõ • ... ç ó÷Ýóç ôçò áöÞãçóçò ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá • ... ôåêìçñéùìÝíåò áîéïëïãéêÝò êñßóåéò • ... ðáñåìâïëÞ ÷áñáêôçñéóôéêþí áðïóðáóìÜôùí ôïõ Ýñãïõ. ÇèéêÞ õðï÷ñÝùóç åíüò êñéôéêïý åßíáé íá ãñÜøåé êáé ôï ðüóï “êáêüò” ìðïñåß íá åßíáé Ýíáò óõããñáöÝáò. ÖõóéêÜ ìéá áñíçôéêÞ êñéôéêÞ ìðïñåß íá áíåâÜóåé ôéò ðùëÞóåéò åíüò íÝïõ âéâëßïõ, ãéá ôïí áðëïýóôáôï ëüãï üôé ï óõããñáöÝáò ðïõ èßãåôáé äçìéïõñãåß óõ÷íÜ óõìðÜèåéåò ìåôáîý ôùí áíáãíùóôþí. Óçìåßùóç: Åêôüò áðü êñéôéêÞ ëïãïôå÷íéêïý Ýñãïõ, ìðïñïýìå íá áóêÞóïõìå êñéôéêÞ óå ïðïéïäÞðïôå Üëëï êåßìåíï: Üñèñï, ìåëÝôç, äïêßìéï, ó÷ïëéêü åã÷åéñßäéï ê.ëð.

ÐáñÜäåéãìá: ÓõããñáöÝáò: Ôßôëïò: Åêäüóåéò: ÌåôÜöñáóç:

ÂéâëéïêñéôéêÞ Öéïíôüñ ÍôïóôïãéÝöóêé “Ï Çëßèéïò” ÐáôÜêçò Óôáõñïýëá Áñãõñïðïýëïõ

ÃåíéêÞ êñßóç: “ÄçìïóéåõìÝíï ôï 1868, ï Çëßèéïò åêöñÜæåé ìå áðüëõôç óõíÝðåéá ïëüêëçñï ôï Ýñãï ôïõ ÍôïóôïãéÝöóêé ÍôïóôïãéÝöóêé. ¸ëîç ôïõ Ýñ ãïõ: Ôï âÜñïò êáé ç Ýêôáóç ôçò äéáöèïñÜò, ôï áôéìþñçôï Ýãêëçìá êáé ç Ýñãïõ: áíåîßôçëç åããñáöÞ ôïõ óôç ìíÞìç, áëëÜ êáé ç ôáðåßíùóç, ç áðéóôßá ç äéðëïðñïóùðßá, ï ðüíïò, ôï ðáñÜëïãï êáé ç åõèýíç ôçò áôïìéêÞò åëåõèåñßáò äéáðåñíïýí áð' Üêñïõ åéò Üêñïí ôïí Çëßèéï êáé ðñïóäéïñßæïõí ìå ôïí Ýíáí Þ ôïí Üëëï ôñüðï ôéò åðéëïãÝò êáé ôç óôÜóç üëùí ôùí ðñùôáãùíéóôþí ôïõ.

142

Êïñõöáßï, âåâáßùò, ðñüóùðï ôïõ Ýñãïõ, ï Ðñßãêéðáò

×áñáêôÞñåò:

Ìßóêéí, ôïí ïðïßï ïöåßëïõìå íá ðáñáêïëïõèÞóïõìå óå ìüíéìç áíôßóôéîç ìå ôç âáèéÜ äé÷áóìÝíç ÍáóôÜóéá Öéëßðïâíá, áëëÜ êáé ìå ôï äáéìïíéêü êáé áêáôáðüíçôï äïëéïöèïñÝá Ñáãêüæéí. Ôï áêïßìçôï ðíåýìá ôïõ Ìßóêéí, ç éêáíüôçôÜ ôïõ íá ìÝíåé ìáêñéÜ áðü Ýíáí êüóìï ï ïðïßïò êïììáôéÜæåôáé ðñïò ðÜóá êáôåýèõíóç êáèçìåñéíÜ, äåí åßíáé, ðñïöáíþò, ôßðïôå Üëëï áðü ôï çèéêü êáé ôï éäåïëïãéêü ðñüôõðï ôïõ ÍôïóôïãéÝöóêé - áðü ôç ìïíáäéêÞ áëÞèåéá ðïõ ìðïñåß íá ðñïôåßíåé ùò áíôßäïôï êáé ðéèáíÞ óùôçñßá óôçí êáèïëéêÞ êáôáâýèéóç êáé óÞøç ôçò áíèñþðéíçò óõíèÞêçò.

Áôìüóöáéñá:

¼ðùò óïöÜ ôï Ý÷åé ðáñáôçñÞóåé ï Ìé÷áÞë Ìðá÷ôßí, ï Ìßóêéí äåí åßíáé áðëþò ôï óýìâïëï ìéáò éåñÞò óõíåßäçóçò åóôåììÝíçò ìå ôçí åõãåíÝóôåñç ôùí øõ÷éêþí áóèåíåéþí - ôçí åðéëçøßá. Ï ëüãïò ôïõ äéåéóäýåé óôï ëüãï ôùí Üëëùí êáé ðáñÜ ôç äéêÞ ôïõ ìüíéìç ôáñá÷Þ êáé áíáóôÜôùóç, êáèþò êáé ôï ìåãÜëï öüâï ãéá ôïí åáõôü ôïõ, êáôïñèþíåé íá äéáðåñÜóåé ôçí øõ÷Þ ôùí óõíïìéëçôþí ôïõ êáé íá áðïêáëýøåé ôéò ðïëëáðëÝò åóùôåñéêÝò ôçò óõãêñïýóåéò êáé áíôéèÝóåéò. Ôï êáëýôåñï ðáñÜäåéãìá åí ðñïêåéìÝíù, íïìßæù, åßíáé ç êáôÜóôáóç óôçí ïðïßá ðåñéðßðôåé ç ÍáóôÜóéá Öéëßðïâíá üðïôå Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ ìáæß ôïõ. Ðåñíþíôáò áäéÜêïðá áðü ôï áßóèçìá åíï÷Þò êáé áìáñôßáò óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôïõ Üãñéïõ îåðåóìïý ðïõ åêöñÜæåé ç ó÷Ýóç ôçò ìå ôïí Ñáãêüæéí, ç Öéëßðïâíá åðéóôñÝöåé êÜèå ôüóï óôïí Ìßóêéí, ãéá íá åðåíäýóåé åðß ìáôáßù óôçí áãáèïðïéü (áëëÜ êáé áõôïêáôáóôñïöéêÞ) ôïõ äýíáìç.

ÁîéïëïãéêÝò êñßóåéò: Ï Ìßóêéí åßíáé, ÷ùñßò ôçí ðáñáìéêñÞ áìöéâïëßá, ï éäåïôõðéêüò ìõèéóôïñçìáôéêüò Þñùáò ôïõ ÍôïóôïãéÝöóêé - ôï ðíåýìá áðïóðáóìÝíï áðü ôçí åìðåéñßá, ôï âßùìá êáé ôï õëéêü ôïõ ðåñéâÜëëïí, êáé áíõøùìÝíï óôï âÜèñï ìéáò ôÝ÷íçò ðïõ äçìéïõñãåß áðü ôï ÷Üïò ôïõ õðáñîéáêïý êåíïý ôéò ìïñöÝò ôçò. Êáé óôïí êýêëï áõôü ðïõ äéáãñÜöåé áäéÜêïðá ï Ìßóêéí äåí èá ðñÝðåé íá ìáò äéáöýãåé ç óçìáóßá ôùí óõìðñùôáãùíéóôþí ôïõ, ïé ïðïßïé ëåéôïõñãïýí ü÷é ìüíï ùò êáèñÝöôçò (ï Ìðá÷ôßí Ý÷åé Üëëç ìéá öïñÜ äßêéï) ôïõ åêêïóìéêåõìÝíïõ ìïíá÷éóìïý ôïõ, áëëÜ êáé ùò èåñìïß áðïäÝêôåò ôïõ åóþôåñïõ íïÞìáôïò ôçò èõóßáò ôïõ - ôçò èõóßáò ôïõ áìíïý ðïõ ïäçãåßôáé áõôïâïýëùò óôçí ðõñÜ, ÷ùñßò, ùóôüóï, íá ðÜøåé ïýôå óôéãìÞ íá êïéôÜæåé ðßóù ôïõ.” ÂáããÝëçò ×áôæçâáóéëåßïõ, Ôï ÂÞìá, 13-7-2001

ÄéáâÜóôå ôüóï ôï ðáñáêÜôù êåßìåíï áðü ôï ïðéóèüöõëëï âéâëßïõ üóï êáé ôçí áíôßóôïé÷ç êñéôéêÞ.

143

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Ðñþôç ýëç-

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

á) Ïðéóèüöõëëï âéâëßïõ

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÌÜíïò ÊïíôïëÝùí , “Ãåýóç ðéêñáìýãäáëïõ” Ç Öáßäñá êé ï ÏäõóóÝáò åßíáé äýï íÝïé - êé ïé äõï åêåß êÜðïõ óôá äåêáï÷ôþ ôïõò ÷ñüíéá. ÖïéôçôÝò. Åêåßíç óðïõäÜæåé èåáôñïëüãïò, áõôüò ìáèçìáôéêÜ êáé ìïõóéêÞ. Ç Öáßäñá åßíáé Ýíáò ôýðïò ìïíá÷éêüò. ¸÷åé üíåéñá ðïõ óõ÷íÜ áíáñùôéÝôáé áí èá ìðïñÝóåé íá ôá ðñáãìáôïðïéÞóåé. Ï ÏäõóóÝáò åßíáé ðåñéóóüôåñï äõíáìéêüò. ÁëëÜ Ýíáò åñùôéêüò äåóìüò ðïõ ôïí ôñáõìÜôéóå ôïí êÜíåé íá åßíáé êÜðùò äéóôá÷ôéêüò óôéò ó÷Ýóåéò ôïõ ìå ôïõò Üëëïõò. Ç Öáßäñá êé ï ÏäõóóÝáò èá ãíùñéóôïýíå êáèþò êé ïé äýï áðïöáóßæïõí íá ìÜèïõí ôïõìðåñëÝêé. Èá åñùôåõôåß ï Ýíáò ôïí Üëëïí. Ìéá íÝá óåëßäá, ëÝíå, ðùò áíïßãåôáé óôç æùÞ ôïõò. ¼ìùò äåí îÝñïõí, äåí ìðïñåß íá îÝñïõí, üôé áõôÞ ç íÝá óåëßäá åßíáé ðñïïñéóìÝíç íá ìçí ðåñéãñÜøåé ôïí áíÝöåëï Ýñùôá äýï íÝùí áíèñþðùí, áëëÜ ôçí ôñáãéêÞ éóôïñßá äýï èõìÜôùí ôïõ Ýéôæ. ¸íá óýã÷ñïíï ìõèéóôüñçìá ðïõ êáôáãñÜöåé ôéò øõ÷ïëïãéêÝò äéáêõìÜíóåéò äýï íÝùí êáé ôùí äéêþí ôïõò, êáèþò áíôéìåôùðßæïõí ôç öïâåñÞ áóèÝíåéá ôïõ áéþíá.

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

â) ÊñéôéêÞ âéâëßïõ ÓõããñáöÝáò: ÌÜíïò ÊïíôïëÝùí Ôßôëïò: “Ãåýóç ðéêñáìýãäáëïõ” (ìõèéóôüñçìá) Åêäüóåéò: ÐáôÜêç, ÁèÞíá 1995, ó.265

Ç ôáõôüôçôá ôïõ âéâëßïõ

Ï ôßôëïò ôïõ “Ãåýóç ðéêñáìýãäáëïõ” ôéôëïöïñåß ôï íÝï ôïõ ìõèé-óôüñçìá ï ÌÜíïò ìõèéóôïñÞìáôïò ÊïíôïëÝùí. ¹ñùåò ôçò éóôïñßáò ôïõ äýï íÝïé, ç Öáßäñá êáé ï Ïäõó-óÝáò, ãýñù óôá äåêáï÷ôþ, öïéôçôÝò. Áðü áóôéêÝò ïéêïãÝíåéåò. Óôç óçìåñéíÞ ÁèÞíá. Ôï èÝìá Æþíôáò äõíáìéêÜ ôï ðáñüí êáé ïíåéñåõüìåíïé ôï ìÝëëïí. Èá ãíùñéóôïýí. Èá åñùôåõôïýí. Ìßá íÝá óåëßäá è’ áíïßîåé óôç æùÞ ôïõò. ¼ìùò ó’ áõôÞ ôç óåëßäá äå èá ãñáöôåß ç åõôõ÷ßá ôïõ Ýñùôá äýï íÝùí Óýãêñéóç áíèñþðùí, áëëÜ ç ôñáãéêÞ éóôïñßá äýï èõìÜôùí ôïõ Ýéôæ. Ôï ìõèéóôüñçìá áõôü ôïõ Ì. ÊïíôïëÝùí äåí åßíáé ôï ìïíáäéêü óýã÷ñïíï ìõèéóôüñçìá ðïõ ðåñéãñÜöåé ôç ìÜóôéãá ôïõ áéþíá. Ðñéí áð’ áõôüí ï ÐåñéêëÞò Óöõñßäçò êáé ç Ëßôóá Øáñáýôç ðáñïõóßáóáí óôï íåáíéêü êïéíü Ýñãá ìå áíÜëïãï èÝìá. Êïéíü ÷áñáêôçñéóôéêü üëùí ôïõò Ðñùôïôõðßá ôï üôé ðñïóåããßæïõí ôçí áññþóôåéá óôçí êïéíùíéêÞ ôçò äéÜóôáóç. * , ôï Ýéôæ óáí ãåãïíüò áñãåß íá Ùóôüóï, óôï Ýñãï ôïõ ÊïíôïëÝùí* ìðåé ìÝóá óôçí ðëïêÞ. Åíäå÷ïìÝíùò êÜðïéïé áõôü íá ôï èåùñÞóïõí ìåéïíÝêôçìá. Ï óõããñáöÝáò üìùò êáôáöÝñíåé íá ôï ìåôáôñÝøåé óå * ç ðáñÝêêëéóç ôçò ãåíéêÞò ôïõ åðéèÝôïõ ôïõ óõããñáöÝá áð’ ôï ãñáììáôéêü êáíüíá åßíáé ðñïóùðéêÞ ôïõ åðéëïãÞ

144

Ëåéôïõñãéêüôçôá ôïõ ôßôëïõ

Ôå ë é ê Þ áðïôßìçóç

* áðü ôï âéâëßï ¸êöñáóç - ¸êèåóç Â’ Ëõêåßïõ ôùí Ê. Æáìáñßá - Áè. Æýñìðá - Ä. ×ñéóôüðïõëïõ ó.ó. 292-293 åêäïôéêÝò ôïìÝò Ïñüóçìï 1999.

145

∆ιδάσκονται στη Β΄ Λυκείου

Ï óôü÷ïò ôïõ óõããñáöÝá

ðëåïíÝêôçìá, áöïý óôçí ïõóßá ôï èÝìá ôïõ äåí åßíáé ç áóèÝíåéá áõôÞ êáèáõôÞ, áëëÜ ôï ðþò ç ýðáñîÞ ôçò åðåìâáßíåé óôéò ó÷Ýóåéò ôùí áíèñþðùí. ¸ôóé, ç éóôïñßá ìåãáëþíåé, üðùò ìåãáëþíïõí ïé åðÜëëçëïé êýêëïé üôáí óêÜóåé Ýíá âüôóáëï óôá áôÜñá÷á íåñÜ ìéáò ëßìíçò. Ôï Ýéôæ äåí åßíáé ìüíï ðñüâëçìá ôùí äýï íÝùí. ÁöïñÜ ôïí ¢ããåëï êáé ôçí ÅëÝíç êáé ôïí Áãçóßëáï, ôïõò ãïíåßò ôïõò. ÁöïñÜ ôç Ìáëâßíá, ôçí ðñþçí åñùôéêÞ óýíôñïöï ôïõ ÏäõóóÝá. ÁëëÜ áöïñÜ êáé ôïí êáèÝíá ìáò, áöïý áíÜ ðÜóá óôéãìÞ åßìáóôå õðïøÞöéá èýìáôÜ ôïõ. Êé üðùò ëÝåé ï ßäéïò ï óõããñáöÝáò “èÝëçóá íá ðåñéãñÜøù ó÷Ýóåéò êáé óõíèÞêåò, Ýôóé üðùò áõôÝò äéáìïñöþíïíôáé ìÝóá óå ìéá ïëÜêåñç æùÞ. Êáé ç æùÞ Ý÷åé ðÜíôá ôéò åêðëÞîåéò ôçò, åõ÷Üñéóôåò, äõóÜñåóôåò, ôñáãéêÝò. Ãéá üëåò ðñÝðåé íá åßìáóôå ðñïåôïéìáóìÝíïé”. Áí êáé ôï âéâëßï áíÞêåé óå ìéá óåéñÜ åêäüóåùí ðïõ áðåõèýíåôáé óå åöÞâïõò êáé óå íÝïõò, åßíáé óßãïõñï üôé èá âñåé áðÞ÷çóç êáé óå Üëëåò çëéêßåò. Ãéáôß ç ãíþóç ôïõ ðéêñïý áìýãäáëïõ ìðïñåß óôçí áñ÷Þ íá äçìéïõñãåß Ýíá ãåõóôéêü óïê, áëëÜ óå êÜíåé íá åßóáé ðéï ðñïóåêôéêüò ìå ôï áìýãäáëï ðïõ èá öáò. ¸ôóé, êáé óôï ðéêñáìýãäáëï ôïõ ÊïíôïëÝùí ç ãëõêýôçôá êáé ç ðßêñá óõíõðÜñ÷ïõí. Óå ìéá åðï÷Þ, ìÜëéóôá, ðïõ ç Üãíïéá ïäçãåß óôï ñáôóéóìü êáé ï öüâïò óôï óõíôçñçôéóìü êáé ôçí ðåñéèùñéïðïßçóç ôçò åñùôéêÞò Ýêöñáóçò, ï ÊïíôïëÝùí ãñÜöåé Ýíá ìõèéóôüñçìá ðïõ ðñïôåßíåé ôçí õðÝñâáóç ôïõ öüâïõ ì’ Ýíáí êùäéêü Þèïõò. ÔåëéêÜ, áõôü ðïõ èá áðïìåßíåé óôïí áíáãíþóôç åßíáé ç ãåýóç ôçò áéóéïäïîßáò áðü Ýíá âéâëßï ðïõ, ÷ùñßò íá ÷Üíåé ôï ñåáëéóìü ôïõ, õìíåß ôïí Ýñùôá êáé ôéò áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò, ôçí þñá ðïõ áõôÜ äåß÷íïõí í’ áóöõêôéïýí Ýùò èáíÜôïõ. Êáôåñßíá Æáìáñßá

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÁíáëõôéêÞ èåùñßá

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Μ έ ρ ο ς ∆΄

Εξασκούµαι... Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç

147

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç

1 ï êåßìåíï: “ÄéáöÞìéóç êáé âßá”

3ï êåßìåíï: “Ï êñéôéêüò êáé ï ñüëïò ôïõ” 4 ï êåßìåíï: “Ç áéóèçôéêÞ ðáéäåßá ôïõ åëëçíéêïý ëáïý”

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

2 ï êåßìåíï: “Ç ðéêñÞ ãíùñéìßá ìå ôï ñáôóéóìü”

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

5 ï êåßìåíï: “Ó÷ïëåßï êáé æùÞ”

149

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç ¢óêçóç: Íá âÜëåôå ôïõò ðëáãéüôéôëïõò óôéò ðáñáãñÜöïõò ôùí êåéìÝíùí ðïõ áêïëïõèïýí êáé íá óõíèÝóåôå ôçí ðåñßëçøÞ ôïõò.

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

1 ï Êåßìåíï: “ÄéáöÞìéóç êáé âßá” (Èåìáôéêïß êýêëïé, ó.ó. 203-204) ¸ôõ÷å ðñéí áðü äåêáðÝíôå ìÝñåò íá ðÜñù ìÝñïò óå ìßá äçìüóéá óõæÞôçóç ãýñù áð’ôç äéáöÞìéóç êáé ôç âßá ðïõ ïñãÜíùóå ôï ðåñéïäéêü “Ç äéáöÞìéóç áýñéï”. ¸íá ðåñéïäéêü óôï ïðïßï áðü êáéñü ìéá ïìÜäá áðü äçìïêñÜôåò äéáöçìéóôÝò êÜíïõí ìéá õðåýèõíç êñéôéêÞ åîÝôáóç ôùí ïñßùí, ôùí åëáôôùìÜôùí, ôçò ìïßñáò ôïõ åðáããÝëìáôüò ôïõò. Ìðñïò óôï áðñüóìåíï îÝóðáóìá áðüäïóçò åõèõíþí ãéá ôç âßá, ìðñïò óôçí áõôïêáôçãïñßá ðïõ ç êáôáíáëùôéêÞ êïéíùíßá öáßíåôáé üôé Üñ÷éóå äçìüóéá, ïé äéáöçìéóôÝò äéåñùôÞèçêáí, ó’áõôÞ ôç óõæÞôçóç, ðïéá åßíáé ç ìåñßäá åõèýíçò ðïõ ôïõò ðÝöôåé. Êáé ó’áõôü ôï óçìåßï ìïõ öÜíçêå áðüëõôá áíáãêáßï íá ôïõò êáèçóõ÷Üóù. ¼÷é áðü åðéåßêåéá, áëëÜ ãéá íá ìçí áöÞóù ôç äßêç ôùí áðïôåëåóìÜôùí íá êáëýøåé ôç äßêç ôùí áéôßùí. Ôé Ýêáíå ãéá ÷ñüíéá ç äéáöÞìéóç ìå ðáñáããåëßá ôïõ óõóôÞìáôïò; ÅñÝèéæå ôéò åðéèõìßåò. ÊÜíïíôÜò ôï üìùò, äåí þèçóå áðëÜ ôïí êüóìï íá èÝëåé, áëëÜ ôïõ åßðå ôé íá èÝëåé êáé ôé Þôáí êáëü íá èÝëåé. Áí ôï óêåöôïýìå êáëÜ, èá äïýìå üôé ðÝôõ÷å äýï áðïôåëÝóìáôá áðü “áíôéêåéìåíéêÞ” Üðïøç åðáíáóôáôéêÜ (ïé ðñïèÝóåéò äåí ìáò åíäéáöÝñïõí åäþ). Ïé óõíôçñçôéêÝò êïéíùíßåò êáé ïé áíôéäñáóôéêïß ðáéäáãùãïß äÞëùíáí ðÜíôá ìå óïöü ôñüðï üôé ïé õðåñâïëéêÝò åðéèõìßåò åßíáé êáêü ðñÜãìá êáé üôé êáô’áñ÷Þ äåí ðñÝðåé íá äßíïõìå óôïõò öôù÷ïýò ôçí åíôýðùóç üôé ìðïñïýí í’áðï÷ôÞóïõí ôá ðñÜãìáôá ôùí ðëïõóßùí. Ôï üôé ïé âáóéëéÜäåò ìåôáôïðßæïíôáí ìå ôç öïñçôÞ ðïëõèñüíá Þôáí áðüäåéîç üôé áõôü ôï óêåðáóôü ðïëõôåëÝò öïñåßï Þôáí âáóéëéêü ðñÜãìá: êáíåßò Üëëïò äåí ìðïñïýóå íá ôï èÝëåé. Ç äéáöÞìéóç, ìåôáöñÜæïíôáò ôç öïñçôÞ ðïëõèñüíá óå “áõôïêßíçôï”, åßðå áêüìç êáé óôïí Üíåñãï üôé ìðïñïýóå íá åðéèõìåß áõôïêßíçôï, üôé üëïé ìðïñïýóáí íá ôï áðï÷ôÞóïõí êé üôé, ðÜíôùò, ðåñéóóüôåñï áðü äéêáßùìá, Þôáí õðï÷ñÝùóç íá ôï åðéèõìïýí. Ôï ßäéï Ýãéíå êáé ãéá ôï óáðïýíé ìå ãáëëéêü Üñùìá êáé ãéá ôï äéáìÝñéóìá, ãéá ôç ãñáâÜôá êáé ãéá ôï ìç÷áíÜêé. Ìéá åðéèõìßá, åñåèéóìÝíç êé áíéêáíïðïßçôç, ìðïñåß íá ðÜñåé äýï äñüìïõò: ôçí áôïìéêÞ åîÝãåñóç (ôçí åãêëçìáôéêÞ ðñÜîç ãéá ðáñÜíïìç éäéïðïßçóç ôùí áãáèþí Üëëïõ) êáé ôç óõëëïãéêÞ åðáíÜóôáóç (ôïí êïéíùíéêü áãþíá ãéá óùóôüôåñç äéáíïìÞ ôïõ êïéíïý ðëïýôïõ). Äåí ìðïñïýìå í’áñíçèïýìå üôé Ýíá áðü ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò êáôáíáëùôéêÞò ðñïðáãÜíäáò õðÞñîå êáé ç áýîçóç ôçò êïéíùíéêÞò áãùíéóôéêüôçôáò ãéá ôçí êáôÜ÷ôçóç ìéáò åõäáéìïíßáò ðïõ ðáñïõóéáæüôáíå óáí äõíáôÞ ãéá üëïõò êáé ðïõ ôåëéêÜ Þôáí ó÷åäüí Üöôáóôç. Ç êáôáíáëùôéêÞ ðñïðáãÜíäá åßíáé áíáìößâïëá õðåýèõíç ãéá ôçí ðáñÜëïãç áðüöáóç í’áðá÷èåß Ýíá ðáéäß ãéá í‘áãïñÜóåé ï áðáãùãÝáò âßëá, áëëÜ åßíáé åðßóçò êáé õðåýèõíç ãéá ôçí êáôÜëçøç óðéôéþí áðü áíèñþðïõò ðïõ íéþèïõí áðïêëåéóìÝíïé áðü áãáèÜ ðïõ äéáöçìßæïíôáé ó’üëåò ôéò ãùíéÝò ôùí äñüìùí. Êáé íá ðïõ ç êïéíùíßá, áöïý ðñþôá åñÝèéóå ôéò åðéèõìßåò ãéá üëá ôá ðñÜãìáôá, ôñïìïêñáôåßôáé ãéáôß ï êüóìïò áðáéôåß ôïõëÜ÷éóôïí Ýíá ìÝñïò ÷ùñßò íá ðñÝðåé áíáãêáóôéêÜ íá åãêëçìáôÞóåé. Åßíáé óáí íá Ýëåãå ôï óýóôçìá óôïõò õðçêüïõò ôïõ: “¸ðñåðå íá èÝëåôå íá îïäÝøåôå üëï ôï ìéóèü óáò, êáé ôï äÝêáôï ôñßôï êáé ôï äÝêáôï ôÝôáñôï, áëëÜ ôþñá ôï ðáñáêÜíåôå: ôþñá èÝëåôå êáé áýîçóç ìéóèïý! Ôï ðáé÷íßäé äåí Þôáí Ýôóé. Ìçí õðåñâÜëëåôå, êáé óêåöôåßôå ôá áãáèÜ ôçò ëéôüôçôáò”. Áõôü åßíáé, ðåñßðïõ, ôï íüçìá ôçò Ýêêëçóçò ôïõ ÐñïÝäñïõ ôçò Äçìïêñáôßáò. Êáé ôþñá ðïõ ï êüóìïò åðéèõìåß õðåñâïëéêÜ ðñÜãìáôá ðïéïò öôáßåé; Ç äéáöÞìéóç, ãéá ðáñÜäåéãìá, ðïõ ðñÝðåé íá ðñïêáëåß åðé-

150

èõìßåò ãéá øõãåßá (êé áëßìïíï áí äåí ðïõëçèïýí áñêåôÜ, èá êëåßóïõí ôá åñãïóôÜóéá). ÁëëÜ áí ãéá í’áãïñÜóåé ï êüóìïò øõãåßá áðáéôåß íÝá óõëëïãéêÞ óýìâáóç åñãáóßáò, ôüôå êÜôé äåí ðÜåé êáëÜ. Óõíáãåñìüò, ïé ðïëßôåò êáôáíáëþíïõí ðïëëÜ, æçôïýí ðïëõôÝëåéåò. Ðþò íá äéêáéïëïãçèïýí ãé’áõôü; Êáôçãïñþíôáò óôçí ôý÷ç, ðáñÜëïãá. Ãéáôß ï êýêëïò åßíáé öáýëïò, ç âßá âñßóêåôáé óôçí ßäéá ôçí éäÝá ôïõ êÝñäïõò, åßíáé ðáëéÜ éóôïñßá: ðñÝðåé íá åðéèõìåßò áõôÜ ðïõ óïõ ðñïóöÝñù ü÷é áõôÜ ðïõ Ý÷ù åãþ, äéáöïñåôéêÜ üëá ôåëåßùóáí. ÐñÜãìáôé ôÝëåéùóáí: ç âßá åßíáé áðïôÝëåóìá, ü÷é áéôßá áõôÞò ôçò êáôÜóôáóçò. ÏõìðÝñôï ¸êï, Ç óçìåéïëïãßá óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ Áðüäïóç: Áíôþíçò ÔóïðÜíïãëïõ ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç

.......................................................................................................................................

2 ï Êåßìåíï: “Ç ðéêñÞ ãíùñéìßá ìå ôï ñáôóéóìü” (Èåìáôéêïß êýêëïé, ó.ó. 232-234) Äåí åßíáé åýêïëï íá åßíáé êáíåßò äéáöïñåôéêüò, éäßùò üôáí åßíáé ðáéäß. Ç öõóéêÞ äéáäéêáóßá ôïõ ìåãáëþìáôïò ðáñïõóéÜæåé Þäç áñêåôÜ ðñïâëÞìáôá, ôá ïðïßá åðéôåßíïíôáé áí áíáêáëýøïõìå üôé êáôÜ ôïí Ýíá Þ ôïí Üëëï ôñüðï áðïêëßíïõìå áðü ôï ìÝóï üñï. Äåí õðÜñ÷åé áìöéâïëßá üôé ç ïéêïãÝíåéá ìïõ Þôáí äéáöïñåôéêÞ. Ïé ãïíåßò ìïõ ìéëïýóáí ëßãá áããëéêÜ êáé áõôÜ ìå ìéá âáñéÜ éôáëéêÞ ðñïöïñÜ. Ôï óôõë ôçò æùÞò ìáò Þôáí ïëïöÜíåñá äéáöïñåôéêü, Ýíá ìéêñü êïììÜôé Ìåóïãåßïõ óôéò áêôÝò ôçò ÁìåñéêÞò. Ôñþãáìå äéáöïñåôéêÜ åîùôéêÜ öáãçôÜ. Ïé óõæçôÞóåéò ìáò Þôáí ðéï æùíôáíÝò êáé ïé öùíÝò ìáò ëßãï ðéï äõíáôÝò. Ïé êéíÞóåéò ìáò ðéï Ýíôïíåò. Ï êüóìïò óôïí ïðïßï æïýóáìå Þôáí óßãïõñá ðéï îÝíïò. Óáí ìéêñü ðáéäß, ïýôå Þîåñá, ïýôå ìå åíäéÝöåñáí, ïé ðïëëÝò äéáöïñÝò ìáò. Ôá ðáéäéÜ, áðü ôç öýóç ôïõò, ðáñáäÝ÷ïíôáé ôá ðñÜãìáôá üðùò åßíáé, ëéãüôåñï Ýôïéìá íá ðñïóÝîïõí êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï íá êñßíïõí ôéò äéáöïñÝò áíÜìåóá óôïõò áíèñþðïõò. Åêôüò êé áí Ý÷ïõí åðçñåáóôåß áðü ôïõò ìåãÜëïõò. Áõôü, üìùò, Üëëáîå üôáí ìðÞêá óôï ÃõìíÜóéï êáé Þìïõí ðéá Ýöçâïò. Åêåßíï ôïí êáéñü ï ðáôÝñáò êáé ç ìçôÝñá, ôïõò ïðïßïõò ìÝ÷ñé ôüôå áãáðïýóá ÷ùñßò êáìßá áìöéóâÞôçóç, îáöíéêÜ ìå åíï÷ëïýóáí. Ãéáôß äåí ìðïñïýóáí íá åßíáé óáí ôïõò Üëëïõò ãïíåßò; Ãéáôß ìéëïýóáí ìå áõôÞ ôçí áðïêáëõðôéêÞ ðñïöïñÜ; Ãéáôß äåí ìðïñïýóá íá ôñþù êïñíöëÝéêò ãéá ðñùéíü, áíôß ãéá öñáíôæïëÜêéá êáé êáöÝ ìå ãÜëá; Ãéáôß äåí ìðïñïýóá íá ðáßñíù ìáæß ìïõ óôï ó÷ïëåßï, ãéá êïëáôóéü, öõóôéêïâïýôõñï êáé óÜíôïõéôò ìå ìáñìåëÜäá, áíôß ãéá êáëáìáñÜêéá; (“Ìðëéáî” Ýëåãáí ôá Üëëá ðáéäéÜ, “Ï ÌðïõóêÜëéá ôñþåé ôá ðüäéá ôïõ ÷ôáðïäéïý!”). Äåí õðÞñ÷å êáíÝíáò ôñüðïò íá ãëéôþóù áðü ôï åðþäõíï óôßãìá íá åßìáé Éôáëüò êáé ãéïò ôïõ Ôïýëéï êáé ôçò Ñüæáò ÌðïõóêÜëéá, áêüìç êáé ôï üíïìÜ ìïõ Ýãéíå ðçãÞ óôåíï÷þñéáò ãéá ìÝíá.

151

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç ¹ôáí óõíçèéóìÝíï åêåßíï ôïí êáéñü íá ìáò êïëëÜíå ôéò ôáìðÝëåò “ìáêáñïíÜò” êáé “ìåôáíÜóôçò”. ÐïôÝ äåí Þìïõí áðïëýôùò óßãïõñïò ãéá ôï ôé óÞìáéíáí áõôÝò ïé äýï ëÝîåéò, ðáñ’üëá áõôÜ Ýíéùèá ôï êåíôñß ôïõò. Ðñùôüíéùóá áõôüí ôïí ðüíï ìéá ìÝñá êáèþò Ýöåõãá áðü ôï ó÷ïëåßï. ÂñÝèçêá îáöíéêÜ ðåñéêõêëùìÝíïò áðü ìéá ïìÜäá ðáéäéþí ðïõ ìïõ öþíáæáí áõôÜ ôá ëüãéá. ¸íá áð’áõôÜ ôá ðáéäéÜ ìïý ðÝôáîå Ýíá êÝéê. Ç êñÝìá êáé ç æÜ÷áñç ôïõ Ýóêáóáí ðÜíù óôï ðñüóùðï, ôá ìáëëéÜ êáé ôá ñïý÷á ìïõ. “ÂñùìïìåôáíÜóôç”, öþíáæáí. “Ï ðáôÝñáò óïõ åßíáé ãêÜíãêóôåñ óôï ÓéêÜãï êáé ç ìçôÝñá óïõ ìáóÜåé óêüñäá êáé óõ ãéïò ìáêáñïíÜ! Ãéáôß äåí ôá ìáæåýåôå íá ðÜôå áðü êåé ðïõ Þñèáôå;” Ìïõ öÜíçêå üôé ðÝñáóå ìéá áéùíéüôçôá þóðïõ íá áðåëåõèåñùèþ áðü ôïí êýêëï ôïõò, áöïý åß÷á öÜåé áñêåôÝò óðñùîéÝò êáé ìðïõíéÝò. ÔáðåéíùìÝíïò êáé êëáßãïíôáò Ýóðáóá ôïí êëïéü êáé üñìçóá óðßôé ìïõ. Êáèþò Ýôñå÷á ãåìÜôïò èõìü êáé ðéêñßá, Ýêðëçêôïò êáé ìðåñäåìÝíïò, áíáêÜëõøá üôé äåí åß÷á êÜíåé ôçí ðáñáìéêñÞ ðñïóðÜèåéá íá ôïõò áíôáðïäþóù ôá ÷ôõðÞìáôá. Ìüëéò Ýöôáóá óôï óðßôé êëåéäþèçêá óôï ìðÜíéï ãéá íá ìç ìå äïõí. Äåí ìðïñïýóá í’áíôÝîù ôçí ðéèáíüôçôá íá ìå äïõí ïé ãïíåßò ìïõ ó’áõôÞ ôçí Ýîáëëç êáôÜóôáóç. ¸ðëõíá ôéò êñÝìåò ðïõ åß÷áí êïëëÞóåé åðÜíù ìïõ. Äåí ìðïñïýóá íá óôáìáôÞóù ôá êëÜìáôá êáé ôá äÜêñõÜ ìïõ áíáêáôåýïíôáí ìå ôï áßìá óôï ðñüóùðü ìïõ. Äåí ìðïñïýóá íá ðéóôÝøù áõôü ðïõ ìïõ óõíÝâç. ¼ëá öáßíïíôáí ôüóï ëÜèïò êé üìùò ôåëéêÜ Þìïõí áíßêáíïò íá êÜíù ïôéäÞðïôå ãé’áõôü. ÔåëéêÜ ï ðáôÝñáò ÷ôýðçóå ôçí ðüñôá ôïõ ìðÜíéïõ. “Ôé êÜíåéò åêåß ìÝóá; ôé óõìâáßíåé;” ìå ñþôçóå. Ìüíï áöïý åîÜíôëçóå üëç ôïõ ôçí åõãÝíåéá êáé ôçí ðåéèþ Üíïéîá åðéôÝëïõò ôçí ðüñôá êáé ôïí Üöçóá íá ìðåé. “Ôé óõíÝâç;” ìå ñþôçóå áãêáëéÜæïíôÜò ìå, “ôé Ý÷åéò; ôé óïõ óõìâáßíåé;” ÌÝóá óôá ðñïóôáôåõôéêÜ ôïõ ÷Ýñéá, åðÝôñåøá óôïí åáõôü ìïõ ôçí áíáêïýöéóç, ðïõ ôüóï ðïëý ÷ñåéáæüìïõí. ¸êëáøá ìå ëõãìïýò ÷ùñßò íá ìðïñþ íá óôáìáôÞóù. ÊÜèçóå ìáæß ìïõ óôçí Üêñç ôçò ìðáíéÝñáò êáé ðåñßìåíå þóðïõ íá îáíáâñþ ôïí Ýëåã÷ü ìïõ. ¸íá óõíôåôñéììÝíï “åãþ” ÷ñåéÜæåôáé ðïëý ðåñéóóüôåñï ÷ñüíï íá ãéáôñåõôåß áðü ìéá áíïéãìÝíç ìýôç. “Ôþñá ðåò ìïõ ôé óõíÝâç”, ìïõ åßðå. Ôïõ åîÞãçóá. Ôåëåßùóá ôçí éóôïñßá êáé ðåñßìåíá. Ðåñßìåíá üôé ï ðáôÝñáò ìïõ èá Ýêáíå Ýíá ó÷üëéï ðïõ èá ìå ãéÜôñåõå áõôïìÜôùò, Þ üôé ìå ìéá Üìåóç åíÝñãåéá èá ìå ãáëÞíåõå êáé èá Ýëõíå ôï ðñüâëçìá. Ôïí öáíôáæüìïõí íá öåýãåé áìÝóùò ãéá íá âñåé ôïõò øåõôïðáëéêáñÜäåò ðïõ ìå åß÷áí ðëçãþóåé Þ ôï ëéãüôåñï ãéá íá âñåé ôïõò ãïíåßò ôïõò êáé íá æçôÞóåé ôçí ôéìùñßá ôïõò. ÁëëÜ ï ðáôÝñáò ìïõ äåí êïõíÞèçêå. “ÅíôÜîåé”, åßðå Þóõ÷á, “Ýãéíå êáé áõôü. Óå âñÞêáí êáé óÝíá ïé Üíèñùðïé ðïõ ìáò ðëçãþíïõí êáé ìáò êÜíïõí íá êëáßìå. Äåí ìáò îÝñïõí êé üìùò ìáò ìéóïýí. Ïé äåéëïß, ðïõ êÜíïõí ôïõò äõíáôïýò ìüíï üôáí åßíáé ðïëëïß êáé ôá âÜæïõí ìáæß ìáò, ãéáôß îÝñïõí üôé åßìáóôå ëßãïé êáé äåí åßìáóôå óå èÝóç íá ôïõò áíôéìåôùðßóïõìå. ÎÝñù üôé óå ðëÞãùóáí, áëëÜ áõôü ðïõ Ýãéíå äåí åß÷å åóÝíá óôü÷ï. Åóý áðëþò Ýôõ÷å íá âñßóêåóáé åêåß. Ìðïñïýóå íá óõìâåß óôïí êáèÝíá ìáò”. “Ìéóþ ðïõ åßìáé Éôáëüò”, ôïõ åîïìïëïãÞèçêá èõìùìÝíá, “èá Þèåëá íá åßìáé ïôéäÞðïôå Üëëï!” Ï ðáôÝñáò ìïõ ìå êñÜôçóå óöé÷ôÜ êáé ç öùíÞ ôïõ Þôáí ôþñá äõíáôÞ êáé áðåéëçôéêÞ. “Íá ìçí óå îáíáêïýóù íá ôï ëåò áõôü ðïôÝ! ¸ðñåðå íá åßóáé ðåñÞöáíïò ãé’áõôü ðïõ åßóáé. ÓêÝøïõ ëéãÜêé üôé ç ÁìåñéêÞ áíáêáëýöèçêå êáé ðÞñå ôï üíïìÜ ôçò áðü Ýíáí Éôáëü! Ïé Éôáëïß êÜíïõí ãëõêéÜ ìïõóéêÞ, ôñáãïõäïýí õðÝñï÷á, æùãñáößæïõí ôïõò ùñáéüôåñïõò ðßíáêåò, ãñÜöïõí áñéóôïõñãÞìáôá êáé êôßæïõí üìïñöá êôßñéá. Ðþò ìðïñåß íá ìçí åßóáé ðåñÞöáíïò ðïõ åßóáé Éôáëüò; Êáé åßóáé áêüìá ôõ÷åñüò, ãéáôß åßóáé åðßóçò êáé Áìåñéêáíüò”.

152

Ëåü ÌðïõóêÜëéá, “Ï ÐáôÝñáò ìïõ” ÌåôÜöñáóç: Êáëëéüðç Ä. ÐáôÝñá ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

153

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου ∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

“¼ìùò üë’áõôÜ äåí ôá îÝñïõí ïé Üëëïé”, ôïõ áíôéìßëçóá, “èá ðñïôéìïýóá íá åßìáé óáí üëïõò ôïõò Üëëïõò”. “Å ëïéðüí, äåí åßóáé! Ï Èåüò äåí èÝëçóå íá ìáò êÜíåé üëïõò ßäéïõò. Ìáò Ýêáíå äéáöïñåôéêïýò ãéá íá ìðïñåß ï êáèÝíáò íá åßíáé ï åáõôüò ôïõ. ÐïôÝ íá ìçí öïâÜóáé ôéò äéáöïñÝò. Ç äéáöïñÜ åßíáé êáëü. Èá óïõ Üñåóå íá åßóáé óáí ôá ðáéäéÜ ðïõ ó’Ýäåéñáí êáé óïõ öþíáæáí áõôÜ ôá ðñÜãìáôá; Èá óïõ Üñåóå íá êÜíåéò ôïõò Üëëïõò íá õðïöÝñïõí êáé íá êëáßíå; Äåí ÷áßñåóáé ðïõ äéáöÝñåéò áð’áõôïýò;” ÈõìÜìáé üôé ôï åðé÷åßñçìÜ ôïõ ìïõ åß÷å öáíåß áäýíáôï, áëëÜ Ýìåéíá óéùðçëüò. “Ëïéðüí èá óïõ Üñåóå;”, åðÝìåíå ï ðáôÝñáò ìïõ, “èá Þèåëåò íá åßóáé óáí êé’áõôïýò ðïõ óå ðëÞãùóáí;” “¼÷é”. “Ôüôå óêïýðéóå ôá äÜêñõÜ óïõ êáé íá åßóáé ðåñÞöáíïò ãé’áõôü ðïõ åßóáé. Ìðïñåßò íá åßóáé âÝâáéïò üôé äåí èá åßíáé áõôÞ ç ôåëåõôáßá öïñÜ ðïõ èá óõíáíôÞóåéò ôÝôïéïõò áíèñþðïõò. ÕðÜñ÷ïõí ðáíôïý. Íá ôïõò ëõðÜóáé, áëëÜ íá ìçí ôïõò öïâÜóáé. ÐñÝðåé íá åßìáóôå äõíáôïß êáé ðÜíôá ðåñÞöáíïé ãéá ôï ðïéïé êáé ôï ôé åßìáóôå, ôüôå êáíåßò äåí ìðïñåß íá ìáò êÜíåé êáêü”. Ìïõ óêïýðéóå ôá ìÜôéá, Ýðëõíå ôï ðñüóùðü ìïõ, êáé ìïõ åßðå: “Ýëá, ôþñá, ðÜìå íá ðÜñïõìå ëßãï øùìß ìå âïýôõñï êáé íá ôï öÜìå óôïí êÞðï”. Áí êáé äåí âñÞêá ôçí åîÞãçóç ôïõ ðáôÝñá ìïõ ðïëý éêáíïðïéçôéêÞ, êáôÜ êÜðïéï ôñüðï ì’Ýêáíå íá íéþóù êáëýôåñá. ºóùò ôï ãåãïíüò üôé ìå ðÞñå óôçí áãêáëéÜ ôïõ, ìå Üêïõóå êáé ìå áãáðïýóå íá Þôáí áñêåôü. ¹ìïõí áêüìç áðïãïçôåõìÝíïò áðü ôïõò áíèñþðïõò ðïõ åß÷áí ôçí éêáíüôçôá íá åßíáé ôüóï óêëçñïß, ðïõ åðÝìåíáí íá ÷ñçóéìïðïéïýí ôïõò Üëëïõò óáí áðïäéïðïìðáßïõò ôñÜãïõò ãéá ôéò äéêÝò ôïõò áíåðÜñêåéåò, êáé áêüìç ðåñéóóüôåñï ãéáôß ôïõò áöÞíáìå áôéìþñçôïõò. Áñãüôåñá, ç åìðåéñßá ìïõ ìïõ äßäáîå üôé äåí Þìïõí ìüíïò, üôé áõôÝò ïé åðþäõíåò óõãêñïýóåéò, êáé áêüìç ÷åéñüôåñåò, åß÷áí óõìâåß êáé óôïõò Åâñáßïõò ößëïõò ìïõ, ôïõò Ìåîéêáíïýò ößëïõò ìïõ, ôïõò Ìáýñïõò, ôïõò Êáèïëéêïýò, ôïõò ÐñïôåóôÜíôåò êáé ôïõò áíÜðçñïõò ößëïõò ìïõ. Ï ðáôÝñáò ìïõ åß÷å äßêéï, üôáí ìïõ ìÜèáéíå üôé üóï õðÜñ÷åé Üãíïéá èá õðÜñ÷åé êáé áäéêßá, üóï õðÜñ÷ïõí áõôïß ðïõ áóõíåßäçôá ìéóïýí ôïí åáõôü ôïõò èá õðÜñ÷ïõí êáé äéþîåéò. ¸ôóé åßíáé äõóôõ÷þò ç æùÞ, ïé áðïäéïðïìðáßïé ôñÜãïé áíÞêïõí óõíÞèùò óå ìéá ìåéïíüôçôá. ¼ìùò ï ðáôÝñáò èåùñïýóå óáí ôç ìåãáëýôåñç ðñüêëçóç íá ìðïñåßò íá áãáðÜò ôïõò å÷èñïýò óïõ. “ÖÝñ’ôïõò óôï óðßôé Öåëßôóå”, ìïõ Ýëåãå, “üôáí ìáò ãíùñßóïõí äåí èá ìðïñïýí íá ìçí ìáò áãáðïýí”. Âåâáßùò ï ðáôÝñáò ìïõ äåí Ýëõóå ôï ðñüâëçìá ôçò ìéóáëëïäïîßáò, åêåßíï ôï çëéüëïõóôï êáëéöïñíÝæéêï áðüãåõìá ðïõ ôñþãáìå øùìß ìå âïýôõñï óôïí êÞðï. ÁëëÜ êÜôé óôçí åîÞãçóÞ ôïõ, óôç äýíáìç êáé ôçí áðïöáóéóôéêüôçôÜ ôïõ, óõíÝ÷éóå ðÜíôá íá ìå âïçèÜ íá äù ôç ìéóáëëïäïîßá êáé ôéò äéáêñßóåéò üðùò ðñáãìáôéêÜ åßíáé: Ýíá êáôáöýãéï ãéá ôçí áäõíáìßá êáé ôçí Üãíïéá. Ôçí ðáñáäï÷Þ êáé ôçí êáôáíüçóç ôéò ðåñéìÝíïõìå ìüíï áðü ôïõò äõíáôïýò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 3 ï Êåßìåíï: “Ï êñéôéêüò êáé ï ñüëïò ôïõ” (Èåìáôéêïß êýêëïé, ó.ó. 268-269) [...] ÊÜèå åðï÷Þ êïéôÜæåé ôçí ôÝ÷íç äéáöïñåôéêÜ êáé ôçò æçôåß ðñÜãìáôá äéÜöïñá. Ôïýôï åßíáé áëçèéíü, ü÷é ìüíï üôáí ðáñáôçñïýìå üôé óõããñáöåßò ðïõ äïîÜóôçêáí óáí çìßèåïé áðü ôç ìéá ãåíéÜ, ëçóìïíÞèçêáí ïëüôåëá áðü ôçí Üëëç. áëëÜ êáé üôáí öñïíôßóïõìå íá åñåõíÞóïõìå ðüóï áíüìïéåò áðáéôÞóåéò ìðüñåóáí íá éêáíïðïéÞóïõí ïé ßäéïé óõããñáöåßò óå ëßãùí ÷ñüíùí áðüóôáóç. ¢ëëùóôå îÝñïõìå üôé Ýíáò ðïéçôÞò ðïõ äéáñêåß äå ìéëÜåé (ìÞôå óùðáßíåé) ðÜíôá ìå ôïí ßäéï áðïëýôùò ôñüðï. Ãé’áõôü ÷ñåéÜæåôáé ï êñéôéêüò. Ç áðïóôïëÞ ôïõ äåí åßíáé áðïóôïëÞ åíüò áðëïý åîçãçôÞ. ¼ðùò Ýëåãá óôéò ðñïçãïýìåíåò óåëßäåò üôé ï ðïéçôÞò äåí Ý÷åé Üëëï ôñüðï íá õðçñåôÞóåé ôçí áëÞèåéá ðáñÜ ðñïóðáèþíôáò íá åêöñÜóåé ôç äéêÞ ôïõ áëÞèåéá, áëÞèåéá ìéáò åðï÷Þò, ðïõ äåí áðïêëåßåôáé íá åßíáé êé Ýíá êïììÜôé ôçò áëÞèåéáò Üëëùí åðï÷þí, áí Ý÷åé ôçí ôý÷ç íá åßíáé ìåãÜëïò . Ýôóé êáé ï Üîéïò êñéôéêüò, ãéá íá åðéôý÷åé óôï Ýñãï ôïõ, ðñÝðåé í’áíáêáëýøåé Ýíá êïììÜôé ôçò áëÞèåéáò: íá ðáñïõóéÜóåé äçëáäÞ Ýíá óýíïëï áðü ôá ãíùóôÜ êáé ôá êáéíïýñãéá Ýñãá, öùôßæïíôÜò ôï Ýôóé, þóôå íá åßíáé äéÜöïñï, êáé íá óõìðëçñþíåé ôçí áëÞèåéá ðïõ ôïõ ðáñáäþóáíå ïé ðáëáéïß. ¹, áêüìç êáëýôåñá: íá ðáñïõóéÜóåé ìéá üøç ôçò ôÝ÷íçò ôÝôïéá ðïõ ôç óõíèÝôïõí ôá ðáëáéÜ Ýñãá, áëëáãìÝíá (ìïëïíüôé ðÜíôá ðéóôÜ óôïí åáõôü ôïõò) áðü ôá íåüôåñá Ýñãá ðïõ Þñèáí íá ðñïóôåèïýí ó’áõôÜ, êáé áðü ôçí êáéíïýñãéá êáé ôç ìïíáäéêÞ ðñïïðôéêÞ ôïõ. ¸ôóé, ï êñéôéêüò êÜíåé Ýñãï åõáéóèçóßáò, ãéáôß ãßíåôáé ï äåßêôçò ôçò åõáéóèçóßáò åíüò êüóìïõ, ðñÜãìá ðïõ ìðïñåß íá åßíáé -ôïõëÜ÷éóôï áðü ôïýôç ôçí Üðïøç- üóï óçìáíôéêü êáé ôï Ýñãï ôïõ ðïéçôÞ. Ãéáôß êé áõôüò ãßíåôáé, ìå êÜðïéïí ôñüðï, ç ðõîßäá ôçò åõáéóèçóßáò ìéáò åðï÷Þò, ìïëïíüôé äåí åßíáé áõôÞ ç ìïíáäéêÞ áñåôÞ ôïõ. Êáé üóï ç ìáãíçôéêÞ áõôÞ âåëüíá åßíáé ç óõíéóôáìÝíç ðåñéóóüôåñùí áíôßèåôùí äõíÜìåùí, ôüóï ï êñéôéêüò åßíáé ðéï ðëáôýò êáé ðéï ðëÝñéïò. Ï Üîéïò êñéôéêüò áóêåß ôïýôç ôç óçìáíôéêÞ åðßäñáóç ðÜíù ìáò: ìáò äåß÷íåé ðùò íá áéóèáíüìáóôå ôçí ôÝ÷íç ðïõ ôñéãýñù ìáò õðÜñ÷åé. Êáé ôï ìÝñïò ôçò õðÜñ÷ïõóáò ôÝ÷íçò ðïõ ðáñáäå÷ôÞêáìå åßíáé ðïõ âáñáßíåé -óõíÞèùò ðåñéóóüôåñï áðü ôïí åáõôü ìáò- óôçí êñßóç ìáò ãéá ôá êáéíïýñãéá Ýñãá. Ãéáôß üóï åßíáé áëçèéíü ðùò ýóôåñá áðü ôçí åðáöÞ ìáò ì’Ýíá Ýñãï Üãíùóôï ãéíüìáóôå äéáöïñåôéêïß áðü ü,ôé Þìáóôáí ðñïôïý ôï ãíùñßóïõìå, Üëëï ôüóï åßíáé áëçèéíü ðùò ôéò áéóèçôéêÝò ìáò êñßóåéò, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò, äåí ôéò êÜíïõìå äõóôõ÷þò åìåßò, áëëÜ ç ôÝ÷íç ðïõ Ý÷ïõìå ìÝóá ìáò êáé êïõâáëïýìå ìáæß ìáò. ÊÜèå ðáñáäï÷Þ åíüò êáéíïýñãéïõ Ýñãïõ, áíáãêÜæïíôÜò ìáò íá åãêáôáëåßøïõìå Ýíá êïììÜôé áðü ôá ðáëéÜ, åßíáé ìéá èõóßá. Ç èõóßá åíüò ðñÜãìáôïò ðïõ áãáðÞóáìå êáé ôï êñáôÞóáìå ìå óôïñãÞ ìÝóá óôçí øõ÷Þ ìáò. Åßíáé, ìå êÜðïéïí ôñüðï, ç áíôéêáôÜóôáóç ôçò óôïñãÞò, Þ ôçò óõíÞèåéáò ôçò óôïñãÞò, áðü ôçí êáéíïýñãéá áãÜðç. Êáé ôÝôïéåò èõóßåò äåí ôéò êÜíïõìå åýêïëá üëïé ìáò. Ï ñüëïò ôïõ êñéôéêïý åßíáé, áí ìðïñþ íá ðù, ï ñüëïò ôïõ ñáâäïóêüðïõ. Âñßóêåé ìÝóá ìáò ôéò íÝåò ðçãÝò åõáéóèçóßáò, ôéò ðçãÝò ðïõ êÜíïõí ôá ôÝëìáôá ôñå÷Üìåíá íåñÜ. Êáé ç âÝñãá ðïõ êñáôÜåé óôá ÷Ýñéá ôïõ äåí åßíáé ç áöçñçìÝíç óêÝøç, áëëÜ ç ôÝ÷íç óôçí éóôïñéêÞ óôéãìÞ ôïõ. ×ñÝïò ôïõ íá ôçí êÜíåé üóï ìðïñåß ðéï áðïôåëåóìáôéêÞ.

154

¸ôóé, ìïõ öáßíåôáé ðùò äå óôÝêåé íá îáöíéáæüìáóôå üôáí âëÝðïõìå ôéò áäéêßåò ôçò êñéôéêÞò ôùí ðåñáóìÝíùí åðï÷þí. Ç áðïóôïëÞ ôïõ êñéôéêïý äåí åßíáé íá áðïíÝìåé ôç äéêáéïóýíç, áëëÜ íá ïëïêëçñþíåé ìéá ïñéóìÝíç åõáéóèçóßá. ×ùñßò öõóéêÜ íá åííïïýìå, ì’Ýíá ôÝôïéï ëüãï, üôé ï êáëüò êñéôéêüò åßíáé Ýíáò øõ÷áíåìéæüìåíïò áñåéìÜíéïò1, ðïõ âÜæåé ôï áßóèçìá ðÜíù áðü ôçí êñßóç. ¼ðùò ï ðïéçôÞò êÜíåé ðïéÞìáôá, êáé ìå ôá ðïéÞìáôÜ ôïõ åßíáé áðïôåëåóìáôéêüò, ï êñéôéêüò äåí Ý÷åé êáíÝíá Üëëï ìÝóï ðáñÜ ôçí êñéôéêÞ ôïõ óêÝøç, ðïõ óáí ôÝôïéá ðñÝðåé íá åßíáé áõóôçñÞ êáé áêñéâüëïãç, ãéá íá öôÜóåé óôï áðïôÝëåóìá ôïõ ðñïóáíáôïëéóìïý ôçò åõáéóèçóßáò ìáò. Ùóôüóï, áíèñþðéíç óêÝøç êáé áíèñþðéíç åõáéóèçóßá äå óçìáßíïõí ðïôÝ êáèáñÞ áëÞèåéá, áëëÜ Ýíá ìåßãìá áëÞèåéáò êáé ðëÜíçò. Ãé’áõôü åßíáé óùóôü, í’áëëÜæïõí ïé ãíþìåò, ãéá íá ìåôáôïðßæåôáé ôïõëÜ÷éóôï ç ðëÜíç, áöïý ðïôÝ äå èá ìðïñÝóåé íá ëåßøåé [...] Ãéþñãïò ÓåöÝñçò, “ÄïêéìÝò”

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

155

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç 4ï Êåßìåíï: “Ç áéóèçôéêÞ ðáéäåßá ôïõ åëëçíéêïý ëáïý” (Èåìáôéêïß êýêëïé, ó. 278)

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

[...] ÐïëëÜ ôá áãáèÜ ôïõ ðíåýìáôïò, ðïëëïß ïé äñüìïé ðïõ ïäçãïýí ðñïò áõôÜ, ðïëëïß ïé ôñüðïé ôçò ðáéäåßáò. ¼óá áãáèÜ, ôüóåò êáé ìïñöÝò ðáéäåßáò. Ðáéäåýåôáé ï Üíèñùðïò êáé ãéá ôç èåùñßá êáé ãéá ôçí ðñÜîç. Ðáéäåýåôáé óôïí ðñáêôéêü ëüãï ãéá íá ãßíç çèéêÞ ðñïóùðéêüôçôá, ãéá íá ãßíç áõôüãíùìïò ðïëßôçò, ìå êïéíùíéêÞ óõíåßäçóç. ðáéäåýåôáé óôï èåùñçôéêü ëüãï ãéá íá ãßíç åñãÜôçò ìéáò åéäéêÞò åðéóôÞìçò Þ ôçò êáèïëéêÞò åðéóôÞìçò, ôçò öéëïóïößáò. Ðáéäåýåôáé óôïí áéóèçôéêü ëüãï ãéá íá öèÜóç óôç íüçóç êáé óôçí ðëáóôïõñãßá ôïõ ùñáßïõ1. ¼ëåò áõôÝò ïé ìïñöÝò ðáéäåßáò ðñÝðåé íá âñßóêïíôáé óå ìéáí áðü âáèéÜ ðñïóäéïñéóìÝíç óõíï÷Þ, óå ìéáí áõóôçñÞ éóïññïðßá áíáìåôáîý ôïõò. Ãé’áõôü èá Þôáí óùóôüôåñï íá ôéò ðñáãìáôåõüìáóôå, ùò Ýíá óçìåßï ôïõëÜ÷éóôïí, üëåò ìáæß. ÁëëÜ, åßôå ãéáôß ìåñéêþí ìïñöþí ç Ýñåõíá èá ìáò ôñáâïýóå ðïëý ìáêñéÜ, åßôå ãéáôß Üëëåò ðÜëé ìïñöÝò åßíáé êáô’áíÜãêçí ìåëåôÞìáôá åõèåôþôåñùí êáéñþí, èá ðåñéïñéóèïýìå óÞìåñá óå ìéá ìïñöÞ ôçò ðáéäåßáò, ðïõ Þôáí áíÝêáèåí óôçí íÝá ÅëëÜäá ðáñáìåëçìÝíç, Þ ìÜëëïí áãíïçìÝíç, êáé ðïõ ÷ùñßò áõôÞí áýñéï äåí èá ìðïñÝóùìå íá áíáðôýîùìå óýììåôñá êáé áñìïíéêÜ ôçí ðïëýðëåõñç øõ÷Þ ôïõ ëáïý ìáò, ðñïðáíôüò ôùí ðïëëþí, ðïõ ó’áõôþí ðñþôá-ðñþôá ôçí åîýøùóç èá áðïâëÝøåé ç áõñéáíÞ óõã÷ñïíéóìÝíç êïéíùíéêÞ ðïëéôåßá. ËÝãïíôáò ðáéäåßá äåí åííïïýìå ìüíï ôç óõóôçìáôéêÞ ó÷ïëéêÞ ðáéäåßá, áëëÜ êÜèå óôéãìÞ æùÞò üðïõ êÜðïéá ðíåõìáôéêÞ äýíáìç ðñïóöÝñåé Ýíá Üëëï íüçìá óå êÜðïéïí ðïõ äåí ôï êáôÝ÷åé. ÁõôÞ ç äýíáìç ìðïñåß íá åßíáé ï äÜóêáëïò, ï ãïíéüò, ï ößëïò, ï ðïëéôéêüò, ï êÞñõêáò, ï çèïðïéüò. ìðïñåß üìùò íá åßíáé êáé Ýíá ôñáãïýäé, ìéá åéêüíá, Ýíá ìíçìåßï, ç ãñáììÞ åíüò âïõíïý, ï ìßó÷ïò åíüò Üíèïõò. Êáé ç ëåãüìåíç áõôïðáéäåßá ÷ùñÜåé ó’áõôüí ôïí ïñéóìü. Ãéáôß ôé Üëëï óçìáßíåé êé áõôÞ, ðáñÜ ðùò ïñéóìÝíåò ðéï ðñïçãìÝíåò ëåéôïõñãßåò åíüò áíèñþðïõ, ìå ôç âïÞèåéá åíäå÷ïìÝíùò êáé Üëëùí åîùôåñéêþí óôïé÷åßùí (âéâëßùí, åéêüíùí êôë.), ðáéäåýïõí Üëëåò ëéãþôåñï ðñïçãìÝíåò ëåéôïõñãßåò ôïõ ßäéïõ áíèñþðïõ. Êáé åäþ ç ýðáñîç äýï óôïé÷åßùí, ôïõ ðáéäåýïíôïò êáé ôïõ ðáéäåõïìÝíïõ, åßíáé ëïãéêÜ áðáñáßôçôç. Ç ðáéäåßá åßíáé ìéá áäéÜêïðç ëåéôïõñãßá ôçò æùÞò ðïõ ìáò êáôáëáìâÜíåé áðü ôç óôéãìÞ ðïõ èá ãåííçèïýìå êáé ìáò ðáñáêïëïõèåß, Üëëïôå ðéï Ýíôïíç, óå îýðíéï êáé óå ýðíï, ùò ôçí ôåëåõôáßá ìáò ðíïÞ [...]

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Êùíóôáíôßíïò ÔóÜôóïò, “Ðñéí ôï îåêßíçìá”

ùñáßïõ: ÕðÜñ÷ïõí ôüóïé ôñüðïé ðáéäåßáò üóåò êáé áðüëõôåò áîßåò. Êáé áõôü ãéáôß êÜèå ìßá êéíåß äéáöïñåôéêÝò ëåéôïõñãßåò ôïõ ðíåýìáôïò êáé áðáéôåß ãé’áõôü ìéá äéáöïñåôéêÞ ìÝèïäï. Åßíáé öõóéêü Üëëùóôå üëïò ï äñüìïò - êáé ï äñüìïò åßíáé “ç ìÝèïäïò”- íá ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôï ôåëéêü ôïõ ôÝñìá, ôçí áðüëõôç áîßá.

156

5 ï Êåßìåíï: “Ó÷ïëåßï êáé æùÞ” (Èåìáôéêïß êýêëïé, ó.ó. 279-280) [...] Ç íÝá ãåíéÜ Ý÷åé ìÝóá ôçò üëá ôá óôïé÷åßá ãéá ôçí ùñáßá ôçò åîÝëéîç, Ý÷åé ôçí ïñìÞ êáé ôç äýíáìç, Ý÷åé ì’Ýíá ëüãï ôç âïýëçóç ãéá ôçí áõôïäçìéïõñãßá ôçò. Ïé ôÜóåéò êáé ç èÝëçóÞ ôçò åßíáé óõíåðåßò ìå ôçí åðï÷Þ ôçò, ãéáôß ç åðï÷Þ ôçò Ý÷åé äñÜóç êáé êßíçóç, êáé ôá íéÜôá Üëëï äåí åßíáé êé áõôÜ ðáñÜ äñÜóç êáé êßíçóç. ¢ëëï äå èÝëïõí ëïéðüí ôá íéÜôá áõôÜ ðáñÜ åëåõèåñßá åíÝñãåéáò ðñïò ôá éäáíéêÜ ðïõ æïõí êáé õðÜñ÷ïõí ìÝóá ôïõò, åëåõèåñßá ðïõ îÝñåé ðÜíôá íá õðïôÜóóåôáé óôéò ðáíßó÷õñåò áõèåíôßåò ôùí éäáíéêþí ôïõò áõôþí, êé ïõäÝðïôå óôéò áõèåíôßåò ðïõ ê’åìåßò ïé ßäéïé ðéá äåí ôéò ðéóôåýïõìå. Ôüôå ìüíï ôá íéÜôá áõôÜ èá æïõí áñìïíéêÜ ìå ôïí åáõôü ôïõò, êáé ç åëåõèåñßá ôïõò äå èá ðÝöôåé óå âëáâåñÞ áíáñ÷ßá, êáé ç áðüäïóÞ ôïõò èá åßíáé ðñÜãìáôé äçìéïõñãéêÞ. Áíô’áõôþí üìùò ï äÜóêáëïò ðáñïõóéÜæåé óôï ðáéäß ìéá øõ÷Þ ðåñéôõëéãìÝíç óáí ôéò ìïýìéåò óå ÷ßëéïõò ðáëáééêïýò ðáðýñïõò, ôçí øõ÷Þ åêåßíç ðïõ åßðá ðáñáðÜíù üôé âñßóêåôáé óå áíôßöáóç ìå ôç óýã÷ñïíç óêÝøç êáé æùÞ, åðïìÝíùò âñßóêåôáé óå áíôßöáóç êáé ìå ôçí øõ÷Þ ôçò óçìåñéíÞò íéüôçò, êáé äçìéïõñãåß Ýíá ó÷ïëåßï èåáôñéóìïý êáé õðïêñéóßáò. Êé åäþ Ýãêåéôáé ç ìåãáëýôåñç ôñáãùäßá ôçò óçìåñéíÞò åêðáéäåýóåþò ìáò. ÓôÜóç êáé óêÝøç ôïõ äáóêÜëïõ ðñïò ôï ðáéäß, ïñãÜíùóç êáé ðñüãñáììá, ôñüðïò äéäáóêáëßáò êáé ó÷ïëéêÞ æùÞ åßíáé ãåìÜôá áðü ðáëáééêü áêüìá äéäáóêáëéóìü êáé õðïêñéóßá. ÄÜóêáëïò êáé ðáéäéÜ Üëëï äåí åßíáé ðáñÜ èåáôñßíïé. Èåáôñßíïé ìéáò êùìùäßáò ðïõ êé ï Ýíáò êé ï Üëëïò Ýìáèáí êáé ìáèáßíïõí êÜèå ìÝñá áñéóôïôå÷íéêÜ íá ôçí ðáßæïõí. Ï Ýíáò ãåëÜ ôïí Üëëï êáé ìÝíïõí ê’ïé äýï ôüóï åõ÷áñéóôçìÝíïé üóï åðéôçäåéüôåñá ðáßîïõí ôçí êùìùäßáí áõôÞ. Êáé äÜóêáëï ëÝãïíôáò äåí åííïþ ìïíÜ÷á ôïí åðáããåëìáôßá äÜóêáëï. Åííïþ êáé ôïí ãïíéü êáé ôïí åêðáéäåõôéêü óýìâïõëï êáé ôïí êáèçãçôÞ ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ êáé ôï êñÜôïò, ðïõ ôïõò Ý÷åé áðü ðïëëïý äéáðïôßóåé ç øõ÷Þ ôïõ ðáëéïý äáóêÜëïõ, êáé üëïõò åêåßíïõò ðïõ áðü ôéò óêÝøåéò Þ ôéò ðñÜîåéò ôïõò ëåßðåé ôï íüçìá ôçò æùÞò. ÌÝóá óôçí áëëçëïóýãêñïõóç áõôÞ áîéþí, äéäáãìÜôùí, äåéãìáôéóìþí, ôéìùñéþí, åîåôÜóåùí, ðáéäéêïý öüâïõ êáé åöçâéêÞò ïñìÞò, ôé íá óïõ êÜìåé ï ìáèçôÞò ðïõ ìå âÜóç ôéò öõóéêÝò éäéüôçôÝò ôïõ æçôÜ ìå ïëÜíïé÷ôá ôá ìÜôéá ôçò øõ÷Þò ôïõ ôçí ïñéóôéêÞ öüñìá ôïõ; Ç åëåýèåñç óêÝøç ôïõ êáôáðíßãåôáé ìüëéò æçôÞóåé íá åêäçëùèåß. Ïé õðïøßåò ôùí ìåãÜëùí ôïí âáñáßíïõí áð’üëåò ôéò ìåñéÝò. Ç õðïóõíåßäçôç æùÞ ôïõ âëÝðåé, êáé ôï íéþèåé áõôü êáëýôåñá êé áðü ìáò ôïõò ìåãÜëïõò, üôé ìéá õðïêñéôéêÞ áíôßöáóç õðÜñ÷åé ìåôáîý ôùí üóùí ëÝãïíôáé êáé ôùí üóùí ãßíïíôáé óôç æùÞ ìáò, êáé ôçí áíôßöáóç áõôÞ äåí ôïõ åðéôñÝðåôáé íá ôç èßîåé Þ íá ôçí åðéêñßíåé. Ïöåßëåé íá ðéóôÝøåé ôç èÝëçóç üëùí áõôþí ôùí ðáéäáãùãþí, Ýùò üôïõ ó÷çìáôéóôåß êáé ó’áõ-

157

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôçí Ðåñßëçøç ôüí ç ðáñäáëÞ áôïìéêüôçôá ôïõ çëéêéùìÝíïõ, ãéá íá åðáíáëÜâåé êé áõôüò ôéò ßäéåò áäéêßåò óôçí åñ÷üìåíç ãåíåÜ. ¾óôåñ’áð’üëïí áõôüí ôïí áÝñá ôçò õðïêñéóßáò ðïõ äéáðíÝåé ðÝñá ùò ðÝñá ôéò øõ÷Ýò êáé ôçí åêðáßäåõóÞ ìáò, ðþò åßíáé äõíáôü í’áíïé÷ôåß ç øõ÷Þ ôïõ åöÞâïõ ðñïò åëåýèåñç êáé åéëéêñéíÞ äñÜóç êáé ìÜèçóç; Áêüìá ùò êé ç ãëþóóá ôïõ, ôï áðëü êáé áëçèéíü êáé óýìöùíï ìå ôçí áðëüôçôá ôçò øõ÷Þò ôïõ üñãáíï, ðïõ ì’áõôü èá äéï÷åôåõèåß ï ðýñéíïò áíáâñáóìüò ôùí óêÝøåùí êáé ôùí áéóèçìÜôùí ôïõ, ôïõ åìðïäßæåôáé áðü ôïõò äåóðïôéêïýò íïìïèÝôåò ôçò æùÞò ôïõ. Ç âßáéç åêìÜèçóç ïñèïãñáöéêþí êáíüíùí ìÝóù ãñáììáôéêþí áðïìíçìïíåýóåùí Ý÷åé åõôõ÷þò ðñï ðïëëïý áôïíÞóåé, ãéáôß êáé ïé êáëýôåñïé èéáóþôåò ôùí ôñüðùí áõôþí Ý÷ïõí êé áõôïß ðñï ðïëëïý ÷Üóåé ôçí ðßóôç ôùí éäáíéêþí ôïõò. Ôïõò Ý÷åé ðáñáóýñåé êé áõôïýò ôï ñåýìá ôçò æùÞò, áëëÜ ü÷é óå ôÝôïéï óçìåßï þóôå í’áíôéêáôáóôÞóïõí ôïõò ôñüðïõò åêåßíïõò ìå íÝïõò, ãéáôß äåí ôïõò ðéóôåýïõí áêüìá. ¸ôóé ãßíåôáé êáé ãéá üëá ôá ìáèÞìáôá ðïõ èá äéäÜîïõìå óôï ðáéäß. Óôç æùÞ ìáò åßìáóôå áðåßñùò íåïôåñéóôéêüôåñïé, ùò êáé ïé ãåñïíôüôåñïé áðü ìáò. Ìüëéò üìùò óôñÝøïõìå ôá ìÜôéá ìáò ðñïò ôï ó÷ïëåßï êáé ôï ðáéäß ðïõ æåé åêåß ìÝóá, âÜæïõìå ôá ãõáëéÜ ôçò ìïýìéáò, ôùí íåêñþí ðéá ôýðùí êáé ôçò äáóêÜëéêçò äåïíôïëïãßáò. Ðþò åßíáé äõíáôüí ðéá Ýôóé íá êéíÞóïõìå ðñïò ôá åìðñüò êáé ðñïò åîÝëéîç ôéò ðëïýóéåò äçìéïõñãéêÝò äõíÜìåéò ðïõ êñýâïíôáé ìÝóá óå êÜèå ðáéäß; Áðåíáíôßáò êëåßíïõìå ôéò ùñáßåò ôùí ðüñôåò ãéá í’áöÞóïõìå áð’áëëïý ôç äéÝîïäï ôùí äõíÜìåùí áõôþí. Óôï äñüìï êáé ìÝóá óôçí êïéíùíßá, óôéò äéêÝò ôïõ óõíáíáóôñïöÝò êáé óôá ìõóôéêÜ ðáéãíßäéá ôïõ âñßóêåé ôüôå åëåýèåñá ôï ðáéäß íá äéï÷åôåýóåé ôï ðåñßóóåìá ôçò øõ÷Þò ôïõ. Ç ïñìÞ ãéá ôç ìÜèçóÞ ôïõ îïäåýåôáé ôüôå êñõöÜ óå ýðïðôá óá÷ëïãñáöÞìáôá åöçìåñßäùí êáé ðåñéïäéêþí, óå âëáâåñÝò óõæçôÞóåéò êáé óå èåÜìáôá, óå êáôáóôñåðôéêÜ ðáéãíßäéá êáé áìáñôùëïýò åñùôéóìïýò. ¼ëåò áõôÝò åßíáé ôåñÜóôéåò äõíÜìåéò, ðïõ ìðïñïýóáí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óôï ó÷ïëåßï, Ýöôáíå ìüíï üëïé ïé ðáéäáãùãéêïß ìáò ðáñÜãïíôåò íá êáôáíïïýóáí ôç óçìáóßá ôïõò êáé íá Ýñ÷ïíôáí ðñïðÜíôïò óå åéëéêñéíÞ óõíåííüçóç ìå ôçí åðï÷Þ ôïõò, ìå ôïí åáõôü ôïõò êáé ìå ôçí ðáéäéêÞ øõ÷Þ. ÐñïðÜíôïò ìå ôçí ðáéäéêÞ øõ÷Þ. Ãéáôß áõôÞ ðáñ’üëç ôç ìéêñÞ ôçò öáéíïìåíéêÞ íüçóç ìðïñåß íá íéþóåé êáé íá óõã÷ùñÝóåé ôïõò äáóêÜëïõò ôçò åðéôÝëïõò ãéáôß óÞìåñá äåí ôïõò äßíïõí ëáìðñÜ äéäáêôÞñéá êáé ðëïýóéá äéäáêôéêÜ ìÝóá. üìùò ôï üôé ôïõò åìðïäßæïõí íá ìéëÞóïõí êáé íá ãñÜøïõí ôç ãëþóóá ôïõò êáé íá åêöñÜóïõí åëåýèåñá ôç óêÝøç êáé ôç ÷áñÜ ôïõò, þóôå íá îåäéðëþóïõí ðñïò ìåãÜëá áíèñþðéíá éäáíéêÜ ôç äýíáìÞ ôïõò, äåí ìðïñåß íá ôï íéþóåé êé ïýôå íá ìáò ôï óõã÷ùñÝóåé ðïôÝ. Êáé ìå ôï äßêéï ôçò! Ìßëôïò ÊïõíôïõñÜò“Ó÷ïëåßï êáé æùÞ (åêðáéäåõôéêüò äçìïôéêéóìüò)” ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

158

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôç Ìåèïäïëïãßá

1. Ç äïìÞ êáé ïñãÜíùóç ôçò ðáñáãñÜöïõ

2. ÔÔá á åßäç ôùí ðáñáã ñÜöùí ðáñáãñÜöùí

3. Åíüôçôá, óõíï÷Þ, áëëçëïõ÷ßá

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Ç óõããñáöÞ ôçò ðáñáãñÜöïõ

Åîáóêïýìáé... óôç ìåèïäïëïãßá ðáñáãùãÞò êåéìÝíùí

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

4. Ç áíÜðôõîç êáé ç ëïãéêÞ óýíäåóç ôùí åðé÷åéñçìÜôùí

159

Åîáóêïýìáé... óôç Ìåèïäïëïãßá

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

1. Ðïéá ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá ôçò ðáñáãñÜöïõ ðïõ áêïëïõèåß êáé ðïéï ôï åßäïò áíÜðôõî Þ ò ôçò; áíÜðôõîÞ ... ¢öçóá ôåëåõôáßá ôçí êýñéá éäéüôçôá (ïñèüôåñá: ôçí ðñþôç áñåôÞ) ôïõ äáóêÜëïõ: ôçí áãÜðç ôïõ óôï ðáéäß. […] Åßíáé áðßóôåõôï ìå ðüóç áãÜðç (áíéäéïôåëÞ, èåñìÞ, áöåéäþëåõôç) áöïóéþíåôáé ï áëçèéíüò äÜóêáëïò óôïõò ìáèçôÝò ôïõ. Ôï ðáéäß ðïõ ôïõ åìðéóôåýôçêáí íá äéäÜîåé, ãßíåôáé ï Üîïíáò ôçò æùÞò ôïõ, áõôü ôçò äßíåé ôï ðåñéå÷üìåíï êáé ôï íüçìÜ ôçò. ¸÷ïõìå êáé óôï êåöÜëáéï ôïýôï ôçò øõ÷ïëïãßáò ôïõ äáóêÜëïõ Ýíá êëáóéêü êáé áðáñÜìéëëï õðüäåéãìá: ôçí Üãéá ìïñöÞ ôïõ Pestalozzi1 óå Ýíá áôåëåßùôï Ýñãï ôïõ (“ï Üññùóôïò Pestalozzi ðñïò ôï õãéÝò Êïéíüí”, 1812) åîïìïëïãåßôáé: “¼ôáí ìÝóá óôç óõíáßóèçóç ôçò ìåãÜëçò êáôáóôñïöÞò, ìÝóá óôçí ðéï ìåãÜëç áãáíÜêôçóÞ ìïõ ãéá üóá ìå ðåñéôñéãýñéæáí, Ýâñéóêá Ýíá ðáéäß óôï äñüìï êáé ôüâáæá êïíôÜ óôï óôÞèïò ìïõ êáé ôï ìÜôé ôïõ åóùôåñéêïý ôïõ ïõñáíïý ìüëéò Ýóôù Üããéæå ôï óêëçñü ìïõ âëÝììá, ôüôå ÷áìïãåëïýóå áìÝóùò ôï ìÜôé ìïõ üðùò ôï ìÜôé ôïõ ðáéäéïý êáé îå÷íïýóá ïõñáíü êáé ãç, îå÷íïýóá áêüìç -èÜëåãá- êáé ôïõ Èåïý êáé ôùí áíèñþðùí ôç äéêáéïóýíç êáé æïýóá ìÝóá óôç ìáêáñéüôçôá ôçò áíèñþðéíçò öýóçò êáé ôçò áãßáò áèùüôçôÜò ôçò, Ýôóé êáèþò ÷áéñüìïõí êõñéïëåêôéêÜ, Þ ìÜëëïí îáíÜâñéóêá ôïí åáõôü ìïõ ìÝóá óôï ðáéäß ðïõ êñáôïýóá ðÜíù óôï óôÞèïò ìïõ· îáíá÷áéñüìïõí ôüôå ðÜëé ìå âáèéÜ óõãêßíçóç ãéá ôçí ýðáñîÞ ìïõ ìå ôçí Üãéá ÷áñÜ ðïõ Ýâáæå ìÝóá óôçí åñçìùìÝíç ìïõ øõ÷Þ ç ýðáñîç ôïõ ðáéäéïý ðïõ êáèüôáí ðÜíù ìïõ». Áò ðñïóÝîïõìå ó’ áõôÞí ôç èáõìÜóéá óåëßäá ôç öñÜóç ôïõ ìåãÜëïõ Åëâåôïý: “ÎáíÜâñéóêá ôïí åáõôü ìïõ ìÝóá óôï ðáéäß”. Ìå ôçí áãÜðç ðïõ äéåãåßñåé áíåîÜíôëçôá ôçí ðáéäáãùãéêÞ áêôéíïâïëßá, ï áëçèéíüò äÜóêáëïò îáíáâñßóêåé ôïí åáõôü ôïõ ìÝóá óôï ðáéäß. Å. Ð. Ðáðáíïýôóïò, “Ïé äñüìïé ôçò æùÞò”. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

ÉùÜííçò Åññßêïò Ðåóôáëüôóé (Jean Henri Pestallozi, 1746-1827): Åëâåôüò ðáéäáãùãüò áðü ôïõò äéáìïñöùôÝò ôçò óýã÷ñïíçò ðáéäáãùãéêÞò.

160

Åîáóêïýìáé... óôç Ìåèïäïëïãßá

Ç åîÝëéîç áõôÞ äçìéïõñãåß óïâáñÜ ðñïâëÞìáôá óôç äéåèíÞ êïéíüôçôá üóïí áöïñÜ ôçí ðñïóôáóßá ôùí áíèñþðéíùí äéêáéùìÜôùí. Äéüôé, üóï åíôïíüôåñïò êáèßóôáôáé ï ìåéïíïôéêüò “ìéêñïåèíéêéóìüò”, ôüóï ôåßíåé óå Ýìðñáêôç áìöéóâÞôçóç ôçò êõñéáñ÷ßáò ôçò åäáöéêÞò áêåñáéüôçôáò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ êñÜôïõò.Ïðüôå ôïýôï, ãéá íá áíôéìåôùðßóåé áõôÞ ôçí áìöéóâÞôçóç -Ýóôù êáé áí ìå ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ åß÷å ßóùò ðñïêáëÝóåé ôçí Ýîáñóç ôïõ ìåéïíïôéêïý åèíéêéóìïý- åíäÝ÷åôáé íá ëÜâåé êáôáóôáëôéêÜ ìÝôñá ñáôóéóôéêïý ÷áñáêôÞñá. Áñéóôüâïõëïò É. ÌÜíåóçò (áðü ôïí çìåñÞóéï ôýðï) ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

2. Óôçí ðáñÜãñáöï ðïõ áêïëïõèåß íá äéáêñßíåôå: á) ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá ôçò êáèþò êáé â) ôïí ôñüðï áíÜðôõîçò ôçò èåìáôéêÞò ðåñéüäïõ.

161

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Åîáóêïýìáé... óôç Ìåèïäïëïãßá

Áí ìåßíïõìå óå ïñéóìïýò, èÜðñåðå íá ðù ðùò ç Ýêöñáóç ôïõ êáëëéôÝ÷íç äåí ðáýåé ðïôÝ íá åßíáé êáé ðïëéôéêÞ êáé õðáñîéáêÞ. Ç ðñþôç åßíáé åîáñôçìÝíç áðü ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ, ç äåýôåñç áð’ áõôÜ ðïõ öÝñíåé ìÝóá ôïõ êáé ðïõ äéáìïñöþíïíôáé óôá ÷ñüíéá ôçò æùÞò ôïõ. Ãéá íá ðÜñïõìå äõï ìåãÜëïõò áíôßðïäåò, ôïí ÌðñÝ÷ô1 êáé ôïí ÌðÝêåô2. Ï ðñþôïò áó÷ïëåßôáé ðåñéóóüôåñï ìå ôçí êïéíùíéêï-ðïëéôéêÞ ôïðïèÝôçóç ôïõ áíèñþðïõ, ìå ôï äßêéï êáé ôï Üäéêï ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, ÷ùñßò üìùò íá ëåßðïõí ïé õðáñîéáêÝò ðñïåêôÜóåéò. Ôïí äåýôåñï ôïí áðáó÷ïëåß áõôÞ êáèåáõôÞ, ç ýðáñîç ôïõ áíèñþðïõ, ÷ùñßò üìùò íá îå÷íÜ ôï ðåñéâÜëëïí üðïõ êéíåßôáé êáé äéáìïñöþíåôáé. ÁëëÜ, ðÜíôá, ï Üíèñùðïò êáé ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ìÝóá óôï ÷ñüíï áðïôåëïýí ôïí ïëïêëçñùìÝíï ðßíáêá ôçò óýíèåóçò ôïõ êáëëéôÝ÷íç.[...] ÊÜñïëïò Êïõí “ÊÜíïõìå èÝáôñï ãéá ôçí øõ÷Þ ìáò”

.......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

4. Íá âñåßôå ôç ìÝèïäï ìå ôçí ïðïßá áíáðôýóóåôáé ç ðáñÜãñáöïò ðïõ áêïëïõèåß.

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

....................................................................................................................................... 5. Áðü ôï ðáñáêÜôù êåßìåíï áöáéñÝóôå ôï õëéêü, ðïõ óêüðéìá Ý÷åé ðáñåéóöñýóåé, þóôå íá áðïêôÞóåé ôçí áðáéôïýìåíç åíüôçôá. Ï óçìåñéíüò Üíèñùðïò êáé éäéáßôåñá ï áäéÜðëáóôïò Üíèñùðïò âñßóêåôáé êÜôù áðü ìéá øõ÷ïëïãéêÞ ðßåóç ðïõ ðñïêáëåß, ôï ìå ÷ßëéïõò äõï ôñüðïõò êáé áðü ÷ßëéá äõï êáíÜëéá, ðñïâáëëüìåíï üñáìá ôçò êáôáíáëùôéêÞò “åõôõ÷ßáò”. ÐïëëÝò áðüøåéò Ý÷ïõí äéáôõðùèåß ãéá ôçí åõôõ÷ßá. Óå ôåëåõôáßá áíÜëõóç ï Üíèñùðïò ìáèáßíåé íá øÜ÷íåé ãýñù ôïõ, äåí øÜ÷íåé ìÝóá ôïõ ãéá íá âñåé ôï ëüãï ôçò ýðáñîÞò ôïõ êáé ôï íüçìá ôçò æùÞò ôïõ. Ôï áäéÜêïðï áõôü êõíÞãé ôïõ öåõãáëÝïõ áõôïý ïñÜìáôïò ìéáò ôåëåßùóçò ìÝóá áðü ôçí áðüêôçóç êáé ôçí êáôáíÜëùóç Ý÷åé áíõðïëüãéóôåò øõ÷ïêïéíùíéêÝò åðéðôþóåéò. Ï êáôáíáëùôéóìüò ïöåßëåôáé 1

ÌðÝñôïëíô ÌðñÝ÷ô (Bertolt Brecht, 1898-1956): Ãåñìáíüò èåáôñéêüò óõããñáöÝáò. ÅéóçãçôÞò ôïõ ëåãüìåíïõ “åðéêïý” èåÜôñïõ, Üíïéîå êáéíïýñãéïõò äñüìïõò óôç èåáôñéêÞ Ýêöñáóç. 2 ÓÜìéïõåë ÌðÝêåô (Samuel Beckett): Éñëáíäüò ðåæïãñÜöïò êáé èåáôñéêüò óõããñáöÝáò ôïõ ðáñáëüãïõ. ÔéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï Íüìðåë.

162

åêôüò ôùí Üëëùí êáé óôçí åíôáôéêÞ ðëýóç åãêåöÜëïõ ðïõ êÜíåé ç äéáöÞìéóç, Ýíôõðç Þ ôçëåïðôéêÞ. Åêåß ðñÝðåé íá áíáæçôÞóåé êáíåßò ìéá áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò áéôßåò ãéá ôï Üã÷ïò, ôçí åðéèåôéêüôçôá, ôçí Ýëëåéøç áíèñþðéíçò åðéêïéíùíßáò êáé ôç íåýñùóç, áëëÜ êáé ôïí øõ÷ñü êõíéóìü êáé ôï Ýãêëçìá. Áðñïóäéüñéóôåò åßíáé ïé óõíÝðåéåò áðü ôçí áýîçóç ôçò åãêëçìáôéêüôçôáò. Ç áßóèçóç ôçò êïéíùíéêÞò áäéêßáò äçìéïõñãåß ìåôáññõèìéóôÝò Þ åðáíáóôÜôåò. Ôï êáôáíáëùôéêü üìùò “üñáìá” ãåííÜåé üëåò ôéò ìïñöÝò êïéíùíéêÞò ðáèïãÝíåéáò áðü ôçí áíçèéêüôçôá ùò ôï Ýãêëçìá êé áõôü åßíáé êÜôé ðïõ äåí áíôéìåôùðßæåôáé áðïôåëåóìáôéêÜ ìå ôç âåëôßùóç ôùí ìÝôñùí êáôáóôïëÞò, ìå ôçí êáëýôåñç áóôõíüìåõóç, áëëÜ ìå ôçí áíÜðôõîç Üëëùí áíèñùðéíüôåñùí êé ïõóéáóôéêüôåñùí áîéïëïãéþí. (Âáóßëçò Ößëéáò)

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôç Ìåèïäïëïãßá

163

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Åîáóêïýìáé... óôç Ìåèïäïëïãßá

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

7. Íá âÜëåôå ôéò ðåñéüäïõò ëüãïõ ôçò ðáñáêÜôù ïìÜäáò ðñïôÜóåùí óå ôÝôïéá óåéñÜ, þóôå íá ó÷çìáôßóïõí óõíåêôéêÞ ðáñÜãñáöï. (á) Ìðïñåß íá óõíäåüìáóôå ìå Ýíáí Üíèñùðï, åðåéäÞ ìáò åßíáé ÷ñÞóéìïò ãéá ôéò õðïèÝóåéò, ôç óôáäéïäñïìßá, ôéò ðïëéôéêÝò öéëïäïîßåò ìáò. (â) Ãé’ áõôü ïé öéëßåò ðïõ óõíÜðôïíôáé ì’´áõôÝò ôéò äéáèÝóåéò åßíáé åõäéÜëõôåò. (ã) Êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò äå ìáò åíäéáöÝñåé ç ðïéüôçôá ôïõ áíèñþðïõ áëëÜ äéáôçñïýìå ó÷Ýóåéò ì’ áõôüí, åðåéäÞ êÜôé ðåñéìÝíïõìå, Ýíá êÝñäïò, ìéá áðüëáõóç. Êáé ôá äýï åßäç ó÷Ýóåùí åßíáé ôõ÷áßá êáé åöÞìåñá, ü÷é ïõóéáóôéêÜ êáé ìüíéìá. (ä) Ôéò êáëÝò ìáò ó÷Ýóåéò ìå ôïõò óõíáíèñþðïõò ìáò ìðïñïýìå íá ôéò äéáêñßíïõìå óå äéÜöïñåò ðåñéðôþóåéò. (å) Ï ëüãïò åßíáé öáíåñüò: ôï ÷ñÞóéìï õðüêåéôáé óôç ìåôáâïëÞ. ¼,ôé åßíáé ÷ñÞóéìï ãéá ìÝíá óÞìåñá êáé ó’ áõôÞí ôçí ðåñßðôùóç, äåí èá åßíáé ðëÝïí áýñéï, üôáí áëëÜîïõí ïé óõíèÞêåò ôçò æùÞò ìïõ. (óô) Óå Üëëç ðåñßðôùóç äéáôçñïýìå ó÷Ýóåéò ìå ôïí Üíèñùðï, åðåéäÞ åßíáé åõ÷Üñéóôïò, äéáóêåäáóôéêüò, Ýîõðíïò óõíïìéëçôÞò, åðéäÝîéïò óõìðáßêôçò.

8. Óáò äßíåôáé ìéá èåìáôéêÞ ðñüôáóç êáé ó÷üëéá (1,2,3...) ðïõ äåí âñßóêïíôáé óôç óùóôÞ óåéñÜ. ÐñïóðáèÞóôå íá ôá ôïðïèåôÞóåôå óå ëïãéêÞ êáé öõóéêÞ óåéñÜ, áíÜëïãá ìå ôç öýóç ôçò ðáñáãñÜöïõ. È. Ð. ÖáóìáôéêÞ ðÜåé íá ãßíåé ç Ýííïéá åëåõèåñßá ãéá ôéò ìåãÜëåò ìÜæåò. 1. Ðïéá áêñéâþò åßíáé ç åëåõèåñßá ôïõ õðçêüïõ ôçò êáôáíáëùôéêÞò êïéíùíßáò, ðïõ âïìâáñäßæåôáé íý÷ôá - ìÝñá áðü ìéáí åðéóôçìïíéêÜ ïñãáíùìÝíç, áêáôáíßêçôç äéáöÞìéóç, êé áðïêôÜ üëï êáé ðåñéóóüôåñåò, áíõðïøßáóôåò ßóáìå ÷ôåò, õëéêÝò áíÜãêåò; 2. Óôïí üñï ôïýôï ìå ôï èåùñçôéêÜ óõãêåêñéìÝíï ùò ÷ôåò ðåñéå÷üìåíï, ðáñåìâÜëëïíôáé ôþñá óôïé÷åßá ðïõ ôïí êÜíïõí üëï êáé ðåñéóóüôåñï ðñïâëçìáôéêü. 3. Ãéá íá íéþóåé åëåýèåñïò ï áðïðñïóùðïéçìÝíïò áõôüò êáôáíáëùôÞò (äåí Ý÷åé Üëëç êýñéá ðñïóäéïñéóôéêÞ éäéüôçôá), ðñÝðåé íá ìðïñåß íá éêáíïðïéåß ôéò üëï êé áõîáíüìåíåò áíÜãêåò ôïõ. 4. ¼ôáí ôïõ âÜëåôå óå êßíçóç Ýíá ìç÷áíéóìü äçìéïõñãßáò áíáãêþí êáé äåí ôïõ äþóåôå óýãêáéñá ôï ìÝóï íá ôéò éêáíïðïéåß, ôïí êÜíåôå øõ÷ïëïãéêÜ ðñïëåôÜñéï. 5. ÄéáöïñåôéêÜ ðéóôåýåé ðùò õóôåñåß, ðùò õðïëåßðåôáé ôáðåéíùôéêÜ óôïí áãþíá äñüìïõ ðïõ åßíáé ï ñõèìüò ôçò óýã÷ñïíçò æùÞò, êáé ôüôå, Üìåóç óõíÝðåéá, ÷Üíåé ôï áßóèçìá ôçò åëåõèåñßáò. 6. Ðïéï åßíáé åäþ ôï êñéôÞñéï; - Ç áðïõóßá ôïõ áéóèÞìáôïò ôçò “åëåõèåñßáò”. 7. Ãéáôß åëåõèåñßá ãéá ôï ìÝóï áíèñþðéíï ôýðï åßíáé ç åõ÷Ýñéá íá éêáíïðïéåß ôéò Üìåóåò âéïôéêÝò ôïõ áíÜãêåò. 8. ÐñïëåôÜñéïò ïíïìÜóôçêå ï äéÜäï÷ïò ôïõ áëëïôéíïý äïýëïõ. 9. Óå ôïýôï ìüíï ôï èÝìá, áí óôáèïýìå, èá êáôáëÜâïõìå ðüóï ñåõóôü, áí ü÷é áðáôçëü, ãßíåôáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò óýã÷ñïíçò åëåõèåñßáò. (¢ããåëïò ÔåñæÜêçò)

164

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

É. ÌÝóá êáé ôñüðïé ðåéèïýò

ÉÉ. Åßäç óõëëïãéóìþí

ÉÉÉ. ÔÔá á åßäç ôïõ äïêéìßïõ

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

ÉV ÉV.. Ç åßäçóç êáé ôï ó÷üëéï

V. ÊñéôéêÞ - Ðáñïõóßáóç

165

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

1. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôïõò ôñüðïõò ðåéèïýò ôçò ðáñáãñÜöïõ ðïõ áêïëïõèåß êáé íá âñåßôå ôá ìÝóá ìå ôá ïðïßá áõôïß ðñáãìáôïðïéïýíôáé. Íá áéôéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò. “Ç ‘ïéêïëïãéêÞ åðéôõ÷ßá’ ôïõ Homo Sapiens” Áðü ïéêïëïãéêÞ Üðïøç åðéìÝíïõìå êõñßùò óôï ãåãïíüò üôé ç âéïðïéêéëüôçôá áðïôåëåß ôçí áéôßá ôçò åðéôõ÷ßáò ôçò æùÞò ðÜíù óôç Ãç, ìéá åðéôõ÷ßá ðïõ äéáñêåß ðåñßðïõ ôÝóóåñá äéóåêáôïììýñéá ÷ñüíéá. Ïé ïéêïëüãïé Ý÷ïõí õðïãñáììßóåé üôé üóï ðéï ðëïýóéï óå åßäç åßíáé Ýíá ïéêïóýóôçìá ôüóï ðéï óèåíáñÜ áíèßóôáôáé óå ïðïéïíäÞðïôå ðéèáíü åéóâïëÝá, ôüóï ëéãüôåñï åðçñåÜæïíôáé ôá åßäç ôïõ áðü ðáèïãüíïõò ðáñÜãïíôåò, ôüóï ôá÷ýôåñá áðïêáèßóôáôáé ìåôÜ ôçí áôáîßá. ÑïìðÝñ Ìðáñü, åöçì. “Ôï ÂÞìá”.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

2. á) Íá âñåßôå ôá äïìéêÜ ìÝñç ôçò ðáñáãñÜöïõ ðïõ áêïëïõèåß. â) Ðïéá åßíáé ç âáóéêÞ éäÝá óôçí ïðïßá óôçñßæåôáé ðïéïõò ôñüðïõò ôçí ôåêìçñéþíåé ï óõããñáöÝáò;

ôï áðüóðáóìá; Ìå

Ç åëåõèåñßá ôïõ áíèñþðïõ: åëëçíéêÞ êáôÜêôçóç (Èåìáôéêïß êýêëïé ó. 380) Ðñþôç öïñÜ óôçí ÅëëÜäá êåñäÞèçêáí ç åëåõèåñßá ôïõ áíèñþðïõ êáé ï ëüãïò ôçò åëåõèåñßáò. Ðñïûðüèåóç, Üëëùóôå, ôïõ ëüãïõ ôçò åëåõèåñßáò åßíáé ï åëåýèåñïò

166

×ñßóôïò Ë. ÔóïëÜêçò“Áðü ôïí áãþíá ôïõ ëüãïõ óôï ëüãï ôçò åëåõèåñßáò”.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Üíèñùðïò. Ç äéáëåêôéêÞ ðïñåßá ðïõ Ýöåñå ùò åêåß Þôáí åðßðïíç êáé ðñïÝêõøå áðü ôçí Ýíôáóç ôùí óõãêñïýóåùí ôïõ ¸ëëçíá ìå õðÝñôåñåò äõíÜìåéò, èåúêÝò êáé áíèñþðéíåò. ÊáèñÝöôçò áõôÞò ôçò ðïñåßáò åßíáé ç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ Áéó÷ýëïõ. ÌÜ÷åôáé ï Áéó÷ýëïò óôï Ìáñáèþíá êáé óôç Óáëáìßíá ìå äüñõ êáé ìå áóðßäá, üðùò ìÜ÷åôáé êáé ç ãåíéÜ ôïõ, ãéá íá ðñïóôáôÝøåé ôçí åëëçíéêÞ áíåîáñôçóßá áðü ôï äåóðïôéóìü ôçò ÁíáôïëÞò. ÌÜ÷åôáé, üìùò, áêüìç ï Áéó÷ýëïò, áíôéðñïóùðåõôéêüò êé åäþ åêöñáóôÞò ôçò ãåíéÜò ôïõ, íá åëåõèåñþóåé ìå ôï ëüãï ôçò åëåõèåñßáò ôïí Üíèñùðï áðü ðáíÜñ÷áéåò, áíáôïëéêÞò ðñïÝëåõóçò, äïîáóßåò ðïõ ôïí êñáôïýóáí äåóìþôç. Ìå ôéôáíéêÞ ðñïóðÜèåéá áíïßãåé ôï äñüìï ðñïò ôéò ðçãÝò ôçò æùÞò êáé ôçò åëåõèåñßáò ôïõ áíèñþðïõ. Ï Üíèñùðïò åëåýèåñïò ü÷é ìïíÜ÷á áðÝíáíôé óôïí äåóðïôéóìü ôùí áíèñþðùí áëëÜ êáé áðÝíáíôé óôï äåóðïôéóìü ôùí èåþí. Ç óýãêñïõóÞ ôïõ ìå ôïõò èåïýò âñßóêåé ôçí ÝêöñáóÞ ôçò óôïí “ÐñïìçèÝá Äåóìþôç”. Ç åëåýèåñç áôïìéêÞ æùÞ ôïõ áíèñþðïõ âñßóêåé ôç äéêáßùóÞ ôçò ìå ôïí åëåýèåñï ëüãï ôçò “ÏñÝóôåéáò” (Ö. Ðïëßôçò)1. […]

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá

Öþôïò Ðïëßôçò: (1890-1934): ÓêçíïèÝôçò ôïõ èåÜôñïõ, êñéôéêüò, ìåôáöñáóôÞò êáé óõããñáöÝáò

167

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá 3. Íá åíôïðßóåôå óôï áðüóðáóìá, ôïõò ôñüðïõò êáé ôá ìÝóá ðåéèïýò :“Êáèüëïõ. Ï ¸ëãéí äåí åß÷å Üäåéá ... êáíÝíáò óôçí Áããëßá äåí èá áéóèáíèåß ðñïäïìÝíïò”.

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Íéê Ößëíôéãê: “Íá åðéóôñáöïýí óôçí ÅëëÜäá” ÌéëÜåé ï äçìïóéïãñÜöïò ðïõ Ýöåñå ðñþôïò óôç äçìïóéüôçôá ôï èÝìá. ÓõíÝíôåõîç ìå ôïí ê. Íéê Ößëíôéãê, ôï äçìïóéïãñÜöï ôçò åöçìåñßäáò “Ìail of Sunday”, ï ïðïßïò ðñþôïò åîáóöÜëéóå ôçí ðáãêüóìéá áðïêëåéóôéêüôçôá ôçò áðïêÜëõøçò ôùí óõìðåñáóìÜôùí ôïõ êáèçãçôÞ Óåíô Êëåñ. - Óõã÷áñçôÞñéá ãéá ôçí åðéôõ÷ßá óáò. “Óáò åõ÷áñéóôþ ðïëý” - Ðéóôåýåôå ðùò èá Þôáí êáëýôåñï ãéá ôá ãëõðôÜ íá Þôáí óôçí ÅëëÜäá ôïõò ôåëåõôáßïõò äýï áéþíåò; “ Åßíáé ìéá ðïëý äýóêïëç åñþôçóç. ¼ôáí ôá áöáßñåóå áðü ôïí Ðáñèåíþíá ï Ëüñäïò ¸ëãéí, õðÞñîå Ýíáò ôñïìáêôéêüò áíôáãùíéóìüò ìåôáîý ¢ããëùí êáé ÃÜëëùí íá ðÜñïõí ü,ôé ìðïñïýóáí. Áíôéêåßìåíá ôÝ÷íçò áðü ìéá ÅëëÜäá ðïõ äåí åß÷å ôïí Ýëåã÷ï ôïõ åäÜöïõò ôçò. Áí äåí ôï Ýêáíå ï ´Åëãéí, èá ôï Ýêáíáí ïé ÃÜëëïé. Èá ôá åß÷å óÞìåñá êÜðïéá Üëëç äýíáìç Þ èá åß÷áí êáôáóôñáöåß. Ôï áßôçìá ôçò åðéóôñïöÞò üìùò äåí Ý÷åé ó÷Ýóç ì’ áõôü. Åßíáé êÜôé óçìåñéíü, åßíáé Ýíá çèéêü æÞôçìá êáé Ý÷åé åðßóçò ó÷Ýóç ìå ôçí áðüäïóç äéêáéïóýíçò. Ðñüêåéôáé ãéá áíôéêåßìåíá óôåíÜ óõíäåäåìÝíá ìå ôçí åëëçíéêÞ áßóèçóç ôáõôüôçôáò. Áí áíôéêåßìåíá ôçò ßäéáò óçìáóßáò åß÷áí ðáñèåß áðü ôç Âñåôáíßá ð.÷. áðü ôï Óôüïõí÷åôæ, êÜèå Âñåôáíüò èá ôá Þèåëå ðßóù”. - ÐçãÞ ôçò ÍôÜïõíéíãê Óôñéô äÞëùóå ðñïò ôï “ÂÞìá” üôé “ç Üðïøç ôçò áããëéêÞò êõâÝñíçóçò óõãêëßíåé ìå áõôïýò ðïõ ðéóôåýïõí ðùò ôá ÃëõðôÜ ôïõ Ðáñèåíþíá áðïêôÞèçêáí Ýðåéôá áðü Üäåéá ðïõ åêäüèçêå áðü ôç íüìéìç åîïõóßá ôçò åðï÷Þò”. Óõìöùíåßôå; “Êáèüëïõ. Ï ¸ëãéí äåí åß÷å Üäåéá. ÊáíÝíáò äåí åßäå ôï ðåñßöçìï öéñìÜíé. Ìüíï ìéá ìåôÜöñáóÞ ôïõ. Óçìåéþóôå ðùò äåí õðÜñ÷åé Ýããñáöï óå ÏèùìáíéêÞ ÂéâëéïèÞêç ãéá ïðïéïäÞðïôå ôÝôïéï öéñìÜíé. ÅðéðëÝïí, áêüìç êáé áðü ôç ìåôÜöñáóç ðïõ ðáñïõóéÜæåôáé ùò áõèåíôéêÞ äåí ðñïêýðôåé üôé äßäåôáé óå êáíÝíáí ç Üäåéá íá áöáéñÝóåé ïôéäÞðïôå áðü ôï íáü ôïõ Ðáñèåíþíá. Ôï óõãêåêñéìÝíï Ýããñáöï ìéëÜ ãéá ìåôáôüðéóç ÷áñáãìÝíùí ðëáêþí êáé âñÜ÷ùí. ¼÷é ãéá ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ êôéñßïõ. ¼÷é ãéá ôçí áöáßñåóç êïììáôéþí áðü áõôü. Ôá ÃëõðôÜ ðñÝðåé íá åðéóôñáöïýí óôçí ÅëëÜäá êáé êáíÝíáò óôçí Áããëßá äåí èá áéóèáíèåß ðñïäïìÝíïò. Ãéáôß ðïëý åýêïëá óÞìåñá ðåôÜìå ðñïò ôçí ÁèÞíá. ¼óï ãéá ôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï, ìðïñåß íá åêèÝóåé áíôßãñáöá. ¢ëëùóôå ðïëëÜ áíôßãñáöá ðïõ Ýãéíáí ðñéí ôç äåêáåôßá ôïõ ‘30 ðëçóéÜæïõí ðåñéóóüôåñï ôá áñ÷áßá áõèåíôéêÜ, ãéáôß ôá åêìáãåßá ôïõò äçìéïõñãÞèçêáí åðÜíù óôá ãëõðôÜ ðñïôïý áõôÜ îõóôïýí. Áêüìç, äåí ðéóôåýù üôé åêôßèåíôáé óùóôÜ óôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï. Ãéáôß ôá ÌÜñìáñá âñßóêïíôáí ãýñù áðü ôï åîùôåñéêü åíüò íáïý. Ôþñá âñßóêïíôáé ãýñù áðü ôï åóùôåñéêü åíüò êôéñßïõ. Ãéá ôïõò Áñ÷áßïõò ¸ëëçíåò ï íáüò ìå ôá ãëõðôÜ åðÜíù ôïõ Þôáí ôï êÝíôñï. ÓÞìåñá ï åðéóêÝðôçò åßíáé ôï êÝíôñï êáé ôá ãëõðôÜ ðáñáôÜóóïíôáé ãýñù ôïõ. Êáé ìÜëéóôá äåí ðáñáôÜóóïíôáé ìå ôçí ßäéá ñïÞ, ìå ôçí ïðïßá âñßóêïíôáí åðÜíù óôïí Ðáñèåíþíá. Óôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï ôá ÃëõðôÜ ôïõ Ðáñèåíþíá äåí áðïäßäïõí óùóôÜ áõôü ãéá ôï ïðïßï öôéÜ÷ôçêáí”. (áðü ôïí çìåñÞóéï ôýðï, 14-6-1998) .......................................................................................................................................

168

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

169

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

5. Ï ëåêôéêüò ðëçèùñéóìüò, ç âåâáéùôéêÞ äéáôýðùóç, ç Ýíôïíç óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç êáé ç ìåãáëïóôïìßá åßíáé ìåñéêÜ áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðïëéôéêïý ëüãïõ ðïõ åðéóçìáßíåé ç ¢ííá ÖñáãêïõäÜêç (ó÷ïë. âéâë. ó. 83). Íá åíôïðßóåôå óôï êåßìåíï ðáñáäåßãìáôá áõôþí ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí. Ðþò èÝëåé ï ×ßôëåñ ôç äéáðáéäáãþãçóç ôùí íÝùí Ç äéáðáéäáãþãçóÞ ìïõ åßíáé óêëçñÞ. Ç áäõíáìßá ðñÝðåé íá äéþ÷íåôáé ìå ìáóôßãéï. Óôá ó÷ïëåßá ìïõ èá áíäñùèåß ìéá íåïëáßá ðïõ èá áëëÜîåé ôïí êüóìï. ÈÝëù ìéá íåïëáßá áðüôïìç êáé óêëçñÞ. Ç íåïëáßá ïöåßëåé íá óõãêåíôñþíåé üëá áõôÜ ôá óôïé÷åßá. ÐñÝðåé íá õðïìÝíåé ôïí ðüíï. Äåí ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé ó’ áõôÞí êáíÝíá ß÷íïò áäõíáìßáò Þ ôñõöåñüôçôáò. Ôï åëåýèåñï êáé õðÝñï÷ï áãñßìé ðñÝðåé íá îáíáëÜìøåé óôá ìÜôéá ôçò. ÄõíáôÞ êáé üìïñöç, Ýôóé ïíåéñåýïìáé ôç íåïëáßá ìïõ. Èá åßíáé éêáíÞ íá ðñáãìáôïðïéåß üëåò ôéò öõóéêÝò áóêÞóåéò. ÈÝëù íá äçìéïõñãÞóù ìéá áèëçôéêÞ íåïëáßá. Áõôüò åßíáé ï ðñþôïò êáé êõñéüôåñïò óôü÷ïò. ¸ôóé èá êáôïñèþóù íá åîáëåßøù ÷éëéåôßåò áíèñþðéíçò õðïôÝëåéáò. ¸ôóé èá Ý÷ù ìðñïóôÜ ìïõ ôïí êáèáñü êáé åõãåíéêü êáñðü ôçò öýóçò. ¸ôóé èá áíáäçìéïõñãÞóù ôïí Üíèñùðï. Äå èÝëù ðíåõìáôéêÞ êáëëéÝñãåéá. Ç åðéóôÞìç èá äéÝöèåéñå ôç íåïëáßá ìïõ. Áõôü ðïõ èá ðñïôéìïýóá åßíáé ü,ôé ìáèáßíåé íá ôï åöáñìüæåé óôï ðáé÷íßäé. ÁëëÜ ïöåßëåé íá ìÜèåé íá áõôïêõñéáñ÷åßôáé. ÈÝëù íá ìÜèåé íá íéêÜ, êáé óôéò óêëçñüôåñåò äïêéìáóßåò, ôï öüâï êáé ôï èÜíáôï. Áõôü åßíáé ôï ýøéóôï êáôüñèùìá ìéáò çñùéêÞò íåïëáßáò, áðü áõôÞ èá îåðçäÞóåé ï åëåýèåñïò Üíèñùðïò, ìÝôñï êáé êÝíôñï ôïõ êüóìïõ, ï Üíèñùðïò äçìéïõñãüò, ï Üíèñùðïò Èåüò. Óôï ó÷ïëåßï ìïõ èá ëáôñåýåôáé ç åéêüíá ôïõ ùñáßïõ êáé áõôïêõñßáñ÷ïõ áíèñþðïõ. (Áðüóðáóìá áðü ôï âéâëßï ôïõ ÑÜïõóéãê, Óõíïìéëßåò ìå ôïí ×ßôëåñ. Ðáñáôßèåôáé óôï âéâëßï ôùí ÓêïõëÜôïõ Â., Äçìáêüðïõëïõ Í. êáé Êüíäç Ó., Éóôïñßá Íåüôåñç êáé Óýã÷ñïíç, ôåý÷ïò Ã´, Ã´Ëõêåßïõ, Ï.Å.Ä.Â., ó. 187) ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

170

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá 6 . Ðïéá óõëëïãéóôéêÞ ðïñåßá áêïëïõèåß ï óõããñáöÝáò êáôÜ ôçí áíÜðôõîç ôçò ðáñáãñÜöïõ.

Jeremy Rifkin,“Ôï ôÝëïò ôçò åñãáóßáò êáé ôï ìÝëëïí ôçò”. .......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Ïé íÝåò ïéêïíïìéêÝò áëÞèåéåò ôïõ åðüìåíïõ áéþíá êÜíïõí ðïëý ðéï áðßèáíï ôï üôé ç áãïñÜ Þ ï äçìüóéïò ôïìÝáò èá ìðïñÝóïõí ãé’ Üëëç ìéá öïñÜ íá óþóïõí ôçí ïéêïíïìßá áðü ôçí áõîáíüìåíç ôå÷íïëïãéêÞ áíåñãßá êáé ôç ìåéïýìåíç êáôáíáëùôéêÞ æÞôçóç. Ïé ôå÷íïëïãßåò ôçò ðëçñïöïñéêÞò êáé ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí áðåéëïýí ìå ôçí áðþëåéá äåêÜäùí åêáôïììõñßùí èÝóåùí åñãáóßáò óôá ÷ñüíéá ðïõ Ýñ÷ïíôáé êáé ìå ìéá óôáèåñÞ ðôþóç áðáó÷üëçóçò óå ðïëëÝò âéïìç÷áíßåò êáé êáôçãïñßåò åðáããåëìÜôùí. Ïé ôå÷íïëïãéêïß ïðôéìéóôÝò áíôéôåßíïõí üôé ôá íÝá ðñïúüíôá êáé ïé õðçñåóßåò ôçò åðáíÜóôáóçò ôçò õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò èá äçìéïõñãÞóïõí íÝåò èÝóåéò åñãáóßáò êé åðéóçìáßíïõí ôï ãåãïíüò üôé óôéò áñ÷Ýò ôïõ áéþíá ìáò ìðïñåß ôï áõôïêßíçôï íá á÷ñÞóôåõóå ôï Üëïãï êáé ôçí Üìáîá, áëëÜ Ýöåñå ìáæß ôïõ åêáôïììýñéá êáéíïýñéåò äïõëåéÝò. Áí êáé åßíáé áëÞèåéá üôé ðïëëÜ áðü ôá ðñïúüíôá ôçò Åðï÷Þò ôçò ÐëçñïöïñéêÞò á÷ñçóôåýïõí ðáëáéüôåñá ðñïúüíôá êáé õðçñåóßåò, ÷ñåéÜæïíôáé ðïëý ëéãüôåñá åñãáôéêÜ ÷Ýñéá ãéá ôçí ðáñáãùãÞ êáé ôç ëåéôïõñãßá ôïõò. Áò ðÜñïõìå ãéá ðáñÜäåéãìá ôéò ðïëõóõæçôçìÝíåò ëåùöüñïõò ôçò ðëçñïöïñéêÞò, ìéá åðáíáóôáôéêÞ íÝá ìïñöÞ áìößäñïìçò åðéêïéíùíßáò ðïõ èá ìðïñåß íá öÝñíåé ìéá ãêÜìá ðëçñïöïñéþí êáé õðçñåóéþí áðåõèåßáò óôïí êáôáíáëùôÞ, ðáñáêÜìðôïíôáò ðáñáäïóéáêïýò äéáýëïõò ìåôáöïñÜò êáé äéáíïìÞò. Ç êáéíïýñéá ëåùöüñïò ôùí äåäïìÝíùí èá áðáó÷ïëÞóåé Ýíáí üëï êáé ìåãáëýôåñï áñéèìü åðéóôçìüíùí óôï ÷þñï ôùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, ìç÷áíéêþí, ðáñáãùãþí, óõããñáöÝùí êáé êáëëéôå÷íþí ãéá ôïí ðñïãñáììáôéóìü, ôïí Ýëåã÷ï êáé ôç äéïßêçóç ôùí äéêôýùí. Ðáñ’ üëá áõôÜ, ïé áñéèìïß ôïõò èá ù÷ñéïýí óå óýãêñéóç ìå ôá åêáôïììýñéá õðáëëÞëùí óôïõò ôïìåßò ôçò ÷ïíäñéêÞò êáé ëéáíéêÞò ðþëçóçò, ïé åñãáóßåò ôùí ïðïßùí èá Ý÷ïõí ãßíåé ðåñéôôÝò êáé áêáôÜëëçëåò áðü ôï íÝï ìÝóï.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Tå÷íïëïãßá - ÐëçñïöïñéêÞ

171

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

7. “ Ïé ðïëéôéóìïß äåí Ý÷ïõí ... ìüíï ïé ëáïß ôçò åõñùðáúêÞò Äýóçò ”: “Ïé Äýóçò”: á) Ìå ðïéïí ôñüðï áíáðôýóóåôáé ï ëïãéêüò óõëëïãéóìüò ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôï ðáñáðÜíù ÷ùñßï; â) Íá åëÝãîåôå ôçí áëÞèåéá , ôçí åãêõñüôçôá êáé ôç ëïãéêÞ ïñèüôçôá ôïõ åðé÷åéñÞìáôïò. Åðáíáðáôñéóìüò óå ìç-ðáôñßäá; Ïé ðïëéôéóìïß äåí Ý÷ïõí öõóéêïýò êëçñïíüìïõò, êëçñïíüìïé áíáäåß÷íïíôáé üóïé áîéïðïéïýí äçìéïõñãéêÜ ôï êëçñïäüôçìá. Ôá ãëõðôÜ ôïõ Ðáñèåíþíá áíÞêïõí óôïõò ëáïýò ðïõ Ý÷ïõí ôçí êáëëéÝñãåéá íá êáôáíïÞóïõí ôç äéá÷ñïíéêÞ áîßá êáé óçìáóßá ôïõò ãéá ôç óýíïëç áíèñùðüôçôá - áíÞêïõí óôïõò ëáïýò ðïõ áíáäåß÷èçêáí åê ôùí ðñáãìÜôùí êëçñïíüìïé ôïõ áñ÷áéïêëáóéêïý ðïëéôéóìïý. ×ñÞóôïò ÃéáííáñÜò .......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

172

Ã. Ìðáìðéíéþôçò, Ðáéäåßá, Åêðáßäåõóç êáé Ãëþóóá, åêä. Gutenberg

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

óôåíÜ ìå ôïõò ðïëßôåò Üëëùí ÷ùñþí ôçò ÅíùìÝíçò Åõñþðçò, åðéâÜëëåé íá ãßíïõí ïé áíÜëïãåò ðñïâëÝøåéò ôüóï óôï åêðáéäåõôéêü óýóôçìá ôçò ÅëëÜäïò üóï êáé óôá óõóôÞìáôá ôùí Üëëùí åõñùðáúêþí ÷ùñþí. ÌåñéêÝò áð’ áõôÝò åßíáé: ç êáëýôåñç ãíùñéìßá ôùí ëáþí ìåôáîý ôïõò óôï åðßðåäï ôçò ãëþóóáò, ôçò éóôïñßáò êáé ôïõ ðïëéôéóìïý, ç áìïéâáßá êáôáíüçóç, ç áíáæÞôçóç ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ðïõ åíþíïõí ôïõò ëáïýò ìåôáîý ôïõò ìå ôçí ðáñÜëëçëç Üìâëõíóç ôùí äéáöïñþí, ôùí åõáéóèçóéþí êáé ôùí éäéáéôåñïôÞôùí êÜèå ëáïý, ç êáëëéÝñãåéá ôùí âáèýôåñùí ðïëéôéóìéêþí äåóìþí êáé áîéþí ðïõ åíþíïõí ôçí Åõñþðç áðïôåëþíôáò ü,ôé åßíáé ãíùóôü ùò äõôéêïåõñùðáúêüò ðïëéôéóìüò. ÌÝóá áðü ôçí ðáéäåßá ôùí ëáþí ôçò Åõñþðçò ðñÝðåé íá åêëåßøåé ç “éóôïñßá ôïõ ìßóïõò”, ÷ùñßò áõôü íá óçìáßíåé üôé ç áðáñáßôçôç “éóôïñéêÞ ìíÞìç” êÜèå ëáïý èá êáôáëÞîåé óå “éóôïñéêÞ ëÞèç”. Ìå ëßãá ëüãéá, ç ðáéäåßá ìáò –êáèþò êáé ç ðáéäåßá ôùí Üëëùí åõñùðáúêþí ÷ùñþíðñÝðåé íá äéá÷ýóåé óå üëá ôá ãíùóôéêÜ áíôéêåßìåíá êáé óôï ðåäßï ôçò áãùãÞò ôùí áõñéáíþí Åõñùðáßùí ðïëéôþí ôç ëåãüìåíç åõñùðáúêÞ äéÜóôáóç. ÐñÝðåé åðßóçò íá äéåõêïëýíåé êáé íá áîéïðïéÞóåé ìåôáîý ôùí ëáþí ôçò Åõñþðçò ôç äéáêßíçóç ôùí éäåþí, ôùí ðñïâëçìáôéóìþí êáé ôùí åìðåéñéþí óôçí ðáéäåßá êáé ôïí ðïëéôéóìü, þóôå ü,ôé ïíïìÜæåôáé ÅíùìÝíç Åõñþðç íá ðñáãìáôùèåß âáèìçäüí óôï ðéï áðáéôçôéêü êáé ïõóéáóôéêü åðßðåäï, ôï åðßðåäï ôçò ðáéäåßáò êáé ôï óõíåéäçóéáêü åðßðåäï. Êé üëá áõôÜ ÷ùñßò ç ðáéäåßá íá áðïâåß åéò âÜñïò ôçò ðñïóäéïñéóôéêÞò ãéá êÜèå ÷þñá äéÜóôáóçò: ôçò åèíéêÞò ðáéäåßáò êáé ôçò êáëëéÝñãåéáò åèíéêÞò óõíåßäçóçò. Äåí ÷ñåéÜæåôáé – ïýôå Üëëùóôå ôï åðéôñÝðåé ï ÷þñïò- íá åðé÷åéñçìáôïëïãÞóåé êáíåßò, ãéáôß ç åèíéêÞ ðáéäåßá êáé ç åèíéêÞ óõíåßäçóç äå óõãêñïýïíôáé áíôéóôïß÷ùò ðñïò ôçí åõñùðáúêÞ ðáéäåßá êáé ôçí åõñùðáúêÞ óõíåßäçóç. Ç êáëëéÝñãåéá ôçò ãëþóóáò, ôçò ðáñÜäïóçò, ôçò èñçóêåßáò, ôùí äåóìþí ðïõ óõíÝ÷ïõí óõã÷ñïíéêÜ êáé äéá÷ñïíéêÜ Ýíá Ýèíïò, ï õãéÞò åèíéóìüò ìå ìéá ëÝîç, ü÷é ìüíï äå óõíéóôÜ áíôßöáóç óôï èåóìü ôçò ÅíùìÝíçò Åõñþðçò, áëëÜ áðïôåëåß ðñïûðüèåóç õðÜñîåþò ôïõ. Ç õðÝñâáóç ôïõ åèíéóìïý êÜèå ÷þñáò-ìÝëïõò ÷Üñéí ìéáò ÅíùìÝíçò Åõñþðçò äå óçìáßíåé êáé êáôÜëõóç ôïõ åèíéóìïý, ùò ÷ùñéóôÞò êáé áõèýðáñêôçò éóôïñéêÞò óõíåßäçóçò êÜèå ëáïý. Áëëéþò ç ÅíùìÝíç Åõñþðç èá êáôÝëçãå íá åßíáé “óöïõããÜñé” óôçí éóôïñßá êáé ôç óõíåßäçóç êÜèå åèíéêÞò ïíôüôçôáò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá

173

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá 9. á) Óôï êåßìåíï ðïõ óáò äßíåôáé íá åíôïðßóåôå åíôïðßóåôå:: - ôï ðñüâëçìá ðïõ áðáó÷ïëåß ôï óõããñáöÝá. - ôç èÝóç ðïõ ðáßñíåé áðÝíáíôé ó’ áõôü. - ôá åðé÷åéñÞìáôá ìå ôá ïðïßá ôç óôçñßæåé. â) Ðïéïò íïìßæåôå üôé åßíáé ï ñüëïò ôùí åñùôçìÜôùí ðïõ õðÜñ÷ïõí óôï êåßìåíï; Ï öüâïò åíüò ... “óýã÷ñïíïõ ÊáéÜäá” Ç áíèñùðüôçôá ðáñáêïëïõèåß Ýêèáìâç áõôÝò ôéò ìÝñåò ôéò èñéáìâïëïãßåò ãéá ôç ÷áñôïãñÜöçóç ôïõ DNA. Êáé êáèþò ïé åëðßäåò ãéá ôçí áíèñùðüôçôá óå åðßðåäï ßáóçò êáé ðñüëçøçò áóèåíåéþí Ý÷ïõí Þäç õðåñôïíéóèåß áðü åéäéêïýò êáé ìç, äåí èá Þôáí ðáñÜëïãï íá åðé÷åéñÞóïõìå íá åîåñåõíÞóïõìå êáé ôçí “Üëëç ðëåõñÜ ôïõ öåããáñéïý”. ¸óôù, ëïéðüí, üôé ôá ðñÜãìáôá åßíáé ôüóï áéóéüäïîá üóï ôá ðáñïõóßáóå áñ÷éêÜ ç áìåñéêáíéêÞ ðëåõñÜ êáé óôç óõíÝ÷åéá Üëëåò åñåõíçôéêÝò ïìÜäåò. ÁìÝóùò ðñÝðåé íá ðñïâëçìáôéóèïýìå ôé èá ìðïñïýóå íá óçìáßíåé óå (áðñïóäéüñéóôï) ìÝëëïíôá ÷ñüíï ãéá ôïõò öôù÷ïýò, ôïõò áäýíáôïõò, êáé ôïõò ðÜó÷ïíôåò ç ôåëåéïðïßçóç áõôÞò ôçò áíáêÜëõøçò. Äõóôõ÷þò, óôçí ðñÜîç, ïé éó÷õñïß äåí óõíåéäçôïðïéïýí üôé “äåí Ý÷åé óçìáóßá ðüóç äýíáìç Ý÷åéò, áëëÜ ðþò ôç ÷ñçóéìïðïéåßò”. Ç éóôïñéêÞ åìðåéñßá êáé ç æùÞ Ý÷ïõí äåßîåé üôé ï åêÜóôïôå éó÷õñüò êáôÜ êáíüíá äåí ÷ñçóéìïðïéåß óùóôÜ ôç äýíáìÞ ôïõ (ðïëåìéêÞ, ðïëéôéêÞ, ïéêïíïìéêÞ, êïéíùíéêÞ ê.ë.ð.). Ãé’ áõôü, ôï ðéï ðéèáíü (áí ü÷é óßãïõñï...) åßíáé üôé “äåí èá ’÷ïõí óôïí Þëéï ìïßñá” åêåßíïé ðïõ Ý÷ïõí öôù÷Þ ãïíéäéáêÞ ôáõôüôçôá. Èá ìðïñïýí, üìùò, íá åëðßæïõí üôé, åöüóïí åßíáé ïéêïíïìéêÜ ðëïýóéïé, èá ìðïñïýí íá ðñïìçèåõôïýí äõíáôÜ ãïíßäéá áðü êÜðïéïõò öôù÷ïýò óõíáíèñþðïõò ôïõò ðïõ èá Ý÷ïõí éó÷õñü ãïíéäéáêü õðüóôñùìá êáé ïé ïðïßïé äåí èá áíôéäñïýóáí óôï íá öôù÷ýíïõí ãïíéäéáêÜ áñêåß íá ëýóïõí ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ ôïõò ôáëáíßæïõí! Ìå ôïõò ãïíéäéáêÜ áäýíáôïõò ðïõ äåí åßíáé ðëïýóéïé ôé ãßíåôáé; Ðïéïò ôïõò åããõÜôáé üôé äåí èá ãßíåé ðáñáâßáóç ôïõ êþäéêá ôùí ðñïóùðéêþí ôïõò äåäïìÝíùí; Öáíôáóôåßôå ôá êñéôÞñéá ôùí ðñïóëÞøåùí ìéáò åôáéñåßáò ðïõ èÝëåé íá åðåíäýóåé ôá ùñáßá ôçò ëåöôÜ ìå ôï åëÜ÷éóôï äõíáôü ñßóêï. Ìç ìïõ ðåßôå üôé äåí èá “øÜîåé” ðïéïé õðïøÞöéïé åßíáé õãéÝóôåñïé, åõöõÝóôåñïé êáé .... åõðåéèÝóôåñïé. ÁëëÜ, áêüìá êé áí ïé ðñïóëÞøåéò ãßíïõí ìå “áíá÷ñïíéóôéêÜ” (Ýôïõò 2000 äçëáäÞ...) êñéôÞñéá, ðïéïò èá ðåßóåé ôïõò ìç åðéëåãÝíôåò õðïøÞöéïõò üôé ç ìç åðéëïãÞ ôïõò äåí Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôçí êáêÞ ðñïïðôéêÞ ôçò õãåßáò ôïõò; Ðïéïò èá ôïõò óþóåé áðü ôçí áâåâáéüôçôá ðïõ ßóùò íá ôïõò ïäçãÞóåé óå êáôÜèëéøç Þ êáé óå ôÜóåéò áõôïêáôáóôñïöÞò; Áðü ôç óôéãìÞ, üìùò, ðïõ ïé åðéóôÞìïíåò èá õðçñåôïýí (äßêçí íôåôÝêôéâ, çèåëçìÝíá Þ ü÷é...) ôéò óêïðéìüôçôåò ôïõ åðé÷åéñçìáôßá ðïõ èá êÜíåé ôçí åðéëïãÞ ôùí õðáëëÞëùí ôïõ Þ ôïõ áóöáëéóôÞ ðïõ èá åðéëÝãåé ôïõò ðåëÜôåò ôïõ, ðïéá ðñïïðôéêÞ, óô’ áëÞèåéá èá õðÜñ÷åé ãéá ôïõò Þäç ðÜó÷ïíôåò êáé áíáîéïðáèïýíôåò; ¹äç, ï ãñÜöùí æåé åðß äåêáðåíôáåôßá ôçí áðüññéøç ðïõ õößóôáíôáé åðáããåëìáôéêÜ ïé óõíáóèåíåßò ôïõ íåöñïðáèåßò... ÌÞðùò ç ðñïëçðôéêÞ éáôñéêÞ èá öôÜóåé ìÝ÷ñé ôïõ íá åðéëÝãïíôáé ðïéá Ýìâñõá èá åîÝëèïõí ôçò êïéëéÜò ôçò ìçôÝñáò êáé ðïéá ìùñÜ èá ìåãáëþóïõí; Èá ëÝãáìå, åí êáôáêëåßäé, üôé åßêïóé Ýíá áéþíåò ðñï ×ñéóôïý Ýñé÷íáí óôïí ÊáéÜäá ôçò ÓðÜñôçò üóá ìùñÜ åðÝëåãáí, åìðåéñéêÜ, ùò “ìç õãéÞ êáé áñôéìåëÞ”. Ôþñá, åßêïóé Ýíá áéþíåò ìåôÜ ×ñéóôüí, ï (íÝïò) ÊáéÜäáò èá ìðïñåß íá ëåéôïõñãåß, óå åðßðåäï õäñïãåßïõ, ìå óýã÷ñïíåò ìåèüäïõò êáé ìå åðéóôçìïíéêÞ ôåêìçñßùóç! Å, ôÝôïéïí ÊáéÜäá äåí ôïí èÝëïõìå!

174

ÕÃ ÕÃ: Ôïíßóáìå êáé óôçí áñ÷Þ üôé ðñïóðáèïýìå íá åîåñåõíÞóïõìå êáé ôçí “Üëëç ðëåõñÜ ôïõ öåããáñéïý”, êáèþò ïõäåßò áìöéóâçôåß ôéò èåôéêÝò óõíÝðåéåò ðïõ èá ðñïêýøïõí. Ìçí îå÷íÜìå, üìùò, êáé üôé ç áíèñùðüôçôá ðáíçãýñéæå áñ÷éêÜ ãéá ôéò “ðñïüäïõò” ôùí ðõñçíéêþí åðéóôçìüíùí, áëëÜ êáôüðéí äéáðßóôùóå ôéò åöéáëôéêÝò åðéðôþóåéò óôç æùÞ ôïõ ßäéïõ ôïõ ðëáíÞôç ìáò. Ðïéïò ìáò åããõÜôáé, áëÞèåéá, üôé äåí ìáò ðåñéìÝíåé ÷åéñüôåñïò êáé ðéï “åîåéäéêåõìÝíïò” åöéÜëôçò áðü áõôüí ôïõ ðõñçíéêïý ïëÝèñïõ; Ãéþñãïò ÊáóôñéíÜêçò, äçìïóéïãñÜöïò, ðñüåäñïò ôïõ Ðáíåëëçíßïõ ÓõíäÝóìïõ Íåöñïðáèþí êáé áíôéðñüåäñïò ôïõ Íïìáñ÷éáêïý Óõìâïõëßïõ ÁèÞíáò. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

175

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá 10. Íá ó÷ïëéÜóåôå áí ç ãëþóóá ôïõ êåéìÝíïõ ðñïóéäéÜæåé óôç ãëþóóá ôïõ åðéóôçìïíéêïý äïêéìßïõ.

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

ÅðéóôÞìïíåò êáé åîïõóßá Óôçí ÅëëÜäá êáëïýìáóôå óõíå÷þò íá ÷åéñéóôïýìå (ðñáãìáôéêÜ Þ ôå÷íçôÜ) äéëÞììáôá. Ïé ðïëéôéêïß êÜèå ôñåéò êáé ëßãï (êáé ðÜíôá åí üøåé êÜðïéùí åêëïãþí) áíáöÝñïíôáé óôçí “êñßóéìç öÜóç ðïõ ðåñíÜåé ï ôüðïò” êáé ìáò èÝôïõí åíþðéïí ôùí éóôïñéêþí ìáò åõèõíþí. Áõôïß êõâåñíïýí, åìåßò öôáßìå ãéá ôï ÷Üëé ôçò äéïßêçóçò. Áõôïß ôóáñïðïéïýí ôçí áãïñáßá ïéêïíïìßá, åìåßò êáëïýìáóôå íá óáìðïôÜñïõìå ôéò õðåñôéìÞóåéò. Áõôïß êïêïñåýïíôáé ãéá ôï ×ñçìáôéóôÞñéï ôïõ ëáïý, åìåßò ðñÝðåé íá êõíçãÞóïõìå ôïõò êåñäïóêüðïõò. Áõôïß êÜíïõí ôá ðÜíôá ãéá íá ÷Üóïõí ôéò åêëïãÝò, åìåßò èá öôáßìå áí ôåëéêÜ ôéò ÷Üóïõíå. ¼ëåò áõôÝò ïé åê ôïõ ðïíçñïý åíï÷ïðïéÞóåéò ôïõ ëáïý (þóôå áõôïìÜôùò êáé áõôïäéêáßùò íá áðáëëÜóóïíôáé áðü ôéò åõèýíåò ôïõò ïé ðïëéôéêïß) óõìðßðôïõí ìå ðåñéüäïõò åêëïãéêþí Þ êïììáôéêþí êéíäýíùí, êáèþò óôéò çìÝñåò ôçò Þñåìçò äéáêõâÝñíçóçò ïõäåßò áó÷ïëåßôáé ìå ôç ãíþìç ôùí åíåñãþí (!) ðïëéôþí. ÌÝóá ó’ áõôü ôï ðëáßóéï ôçò ðßåóçò íá ôïõò óôçñßîåéò ãéá íá ìçí ðÝóïõí (êé ü÷é ãéá íá ìçí åêðÝóïõí ïé äéêÝò óïõ áîßåò) åìðëÝêïíôáé êáé ïé åðéóôÞìïíåò. Ðñïò-êáëïýíôáé (óôç ñÞîç ìå ôéò ôáõôüôçôåò, óôçí Ýíôáóç ìå ôïí öïâéêü ñáôóéóìü, óôçí êñßóç óôá ÐáíåðéóôÞìéá, óôïí ÷åéñéóìü ôçò ôñïìïêñáôßáò Þ êáé – óÞìåñá – óôçí Üóöáéñç êüíôñá ôùí äçìïôéêþí / íïìáñ÷éáêþí åêëïãþí) íá äçëþóïõí “ìå ðïéïí åßíáé” êáé ü÷é “ðïéá (íïìßæïõíå üôé) åßíáé ç áëÞèåéá”.Ï åðéóôÞìïíáò (éäßùò ï íïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò ðáéäåßáò) ðñÝðåé – óôï üíïìá ôùí äéêþí ôïõò óêïðéìïôÞôùí êáé ôùí äéêþí ôïõò óôñáôçãéêþí – íá ðåéèáñ÷ïðïéÞóåé, íá óôñïããõëÝøåé, åí áíÜãêç íá êáôáðéåß ôçí åðéóôçìïíéêÞ ôïõ Üðïøç. Ôï êñßóéìï æÞôçìá ãéá ôá êüììáôá äåí åßíáé ç áîéïðéóôßá êáé ç óõíÝðåéá åíüò áêáäçìáúêïý / ðáíåðéóôçìéáêïý / åñåõíçôÞ ðïõ Üëëá Ýãñáöå Þ Ýëåãå ðñéí áðü ëßãá ÷ñüíéá êáé Üëëá ìçñõêÜæåé Þ øåëëßæåé óÞìåñá. Ôï êñßóéìï æÞôçìá åßíáé íá åðéêñáôÞóåé ç Üðïøç ðïõ äéáôýðùóå ï êõâåñíçôéêüò åêðñüóùðïò Þ ï åêðñüóùðïò ôïõ êüììáôïò. ¸ôóé âëÝðïõìå óôá êáíÜëéá åðéóôÞìïíåò íá ðáðáãáëßæïõí “ìáóçìÝíåò êïììáôéêÝò óõíôáãÝò” (ßóùò ãéá íá ìçí áðïëÝóïõí ôá äïôÜ ïößôóéÜ ôïõò) Þ åðéóôÞìïíåò íá óéùðïýí (ãéá íá åîáñãõñþóïõí áñãüôåñá ôç óéùðÞ áõôÞ óôïí üðïéï íéêçôÞ). ÊáôÜ ôç ãíþìç ìïõ, ï åðéóôÞìïíáò ðñÝðåé íá õðïóôçñßæåé ôéò èÝóåéò ôïõ, áëëÜ êáé íá áíáãíùñßæåé ôá ëÜèç ôïõ, íá ðáñáäÝ÷åôáé ôéò Üóôï÷åò åêôéìÞóåéò ôïõ. Äåí åßíáé üìùò, ìÝóá óôïí ñüëï (êáé óôçí çèéêÞ ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ) ç õðåñÜóðéóç ôçò êïììáôéêÞò ãñáììÞò ó’ åðéóôçìïíéêÜ èÝìáôá. Äåí õðÜñ÷ïõí åðéóôÞìïíåò – õðÜëëçëïé ôïõ óõóôÞìáôïò ïé ïðïßïé áðáëëïôñéþíïõí ôéò áðüøåéò ôïõò. Äåí åßíáé äõíáôüí ï íïìéêüò, ï ðïëéôéêüò åðéóôÞìïíáò, ï êïéíùíéïëüãïò, íá ëåéôïõñãïýí ùò ïðáäïß, ùò öåñÝöùíá, ùò Ýìðïñïé (åðéêáëïýìåíïé ôçí ðßóôç óôïí áñ÷çãü áíôß ôçò ðßóôçò óôéò áñ÷Ýò ôçò åðéóôÞìçò ôïõò). Íïìßæåé ðñÜãìáôé êáíåßò áðü áõôïýò ðïõ õéïèÝôçóáí ôç óðåéñïåéäÞ Þ áéäÞìïíá óéùðÞ, ôç óõíùìïôéêÞ Ýêöñáóç ãíþìçò óôï áõôß ôïõ áñìüäéïõ õðïõñãïý, ôç óõêïöÜíôçóç ôçò Üëëçò Üðïøçò üôé ìåôÜ ôïí ïñõìáãäü êáé ìüëéò ïé ðïëéôéêïß áéóèáíèïýí áóöáëåßò èá ôïõò ôï áíôáðïäþóïõí; ÊÜíïõí ìåãÜëï ðïëéôéêü ëÜèïò ðïõ ðñïóôßèåôáé óôï çèéêü ôïõò ïëßóèçìá. Ôá åðéóôçìïíéêÜ ðåéñáìáôüæùá ôçò åîïõóßáò åßíáé ìßáò ìüíï ÷ñÞóçò.

176

Áõôü áò ôï èõìïýíôáé üóïé åðéóôÞìïíåò áðïöÜóéóáí íá ôï ðáßîïõí “ïõñÜ ôïõ êáèåóôþôïò” óå æçôÞìáôá åðéóôçìïíéêÞò äåïíôïëïãßáò êáé ãíþóçò (lege artis) êáé íá õðïêýðôïõí – óôá åðéóôçìïíéêÜ óõìâïýëéá êáé óôéò ãíùìïäïôéêÝò åðéôñïðÝò – óôéò óêïðéìüôçôåò ôçò óõãêõñßáò. “Ç ãç êéíåßôáé” åßôå ôï èÝëåé åßôå ü÷é ï ðïëéôéêüò ôïõò åñãïäüôçò êáé ïé äéáðëåêüìåíïé ìéíôéáêïß ìåóÜæïíôåò. “Ç ãç êéíåßôáé” êáé åõôõ÷þò ç ôñï÷éÜ ôçò äå óõìðßðôåé ìå áõôÞí ôùí “üðïõ öõóÜåé ï Üíåìïò åðéóôçìüíùí”. ÃéÜííçò Ðáíïýóçò, êáèçãçôÞò ôçò åãêëçìáôïëïãßáò óôï ÔìÞìá Eðéêïéíùíßáò êáé Ì.Ì.Å óôï Ðáíåð. Áèçíþí, åöçìåñßäá, “Ôá ÍÝá”15-10-2002. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá

.......................................................................................................................................

11. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôï êåßìåíï ùò Üñèñï Üñèñï,, åðéöõëëßäá Þ äïêßìéï êáé íá äéêáéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò. Ðáãêüóìéåò ñÞîåéò ëüãù õðåñðëçèõóìïý ÏÇÅ: Óå åêñçêôéêü óçìåßï ç äéáöïñÜ ðëïõóßùí êáé öôù÷þí ÷ùñþí Ôá êýìáôá ôùí ëáèñïìåôáíáóôþí, ðïõ ðñïóåããßæïõí ïëïÝíá êáé óõ÷íüôåñá ôéò åëëçíéêÝò áêôÝò êáé ðïëéïñêïýí ôá åõñùðáúêÜ ëéìÜíéá ôçò Ìåóïãåßïõ êáé ôéò áðáíôá÷ïý óôïí ðëáíÞôç ðëïýóéåò ðåñéï÷Ýò, ßóùò íá öáíôÜæïõí áðëÜ åðåéóüäéá óå ëßãá ÷ñüíéá, üôáí èá ãßíåé åìöáíÝóôåñç ç ðßåóç ôïõ õðåñðëçèõóìïý. Ï Ïñãáíéóìüò ÇíùìÝíùí Åèíþí äåí Ý÷åé êáìßá áìöéâïëßá. ÅêôéìÜ óå ÝêèåóÞ ôïõ üôé ç Ýêñçîç ôùí ãåííÞóåùí óôéò öôù÷Ýò ðåñéï÷Ýò ôïõ ðëáíÞôç èá áõîÞóåé ôïí ðëçèõóìü ôçò Ãçò êáôÜ 50% óå ðåíÞíôá ÷ñüíéá êáé õðïëïãßæåé üôé ôï 2050, ï ãáëÜæéïò ðëáíÞôçò èá öéëïîåíåß 9,3 äéó. øõ÷Ýò áðü 6,1 äéó. áíèñþðïõò ðïõ èñÝöåé óÞìåñá. Ôïýôç ç ðëçèõóìéáêÞ

177

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

.......................................................................................................................................

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... óôç Èåùñßá Ýêñçîç èá ðñïêáëÝóåé, êáôÜ ðÜóá âåâáéüôçôá, ðáëéññïúêÜ êýìáôá ìåôáíÜóôåõóçò áðü ôéò öôù÷Ýò ðåñéï÷Ýò ôçò Áóßáò êáé ôçò ÁöñéêÞò óôéò áêôÝò ôïõ ðëïýóéïõ âéïìç÷áíéêïý ÂïññÜ. Ïé ðáñáðÜíù ðñïâëÝøåéò ãåííïýí óåíÜñéá åöéáëôéêÜ êáé îõðíïýí öïâéêÜ áíôáíáêëáóôéêÜ óôá åýðïñá óôñþìáôá ôùí äõôéêþí êïéíùíéþí. Äéáíïïýìåíïé êáé ìåëëïíôïëüãïé êáé áíáêÜìøáíôåò Ìáëèïõóéáíïß öáíôÜæïíôáé ôá åðüìåíá ÷ñüíéá êõñéáñ÷ïýìåíá áðü áôáîßá, ìå ôïõò “íåïâáñâÜñïõò” Ýôïéìïõò íá åéóâÜëïõí óôéò ìçôñïðüëåéò ôçò åõçìåñßáò, áöáíßæïíôáò èÝóåéò åñãáóßáò, åêôïîåýïíôáò óôá ýøç ôçí åãêëçìáôéêüôçôá êáé ìåôáöÝñïíôáò êÜèå åßäïõò áóèÝíåéåò, áðü ôç öõìáôßùóç ìÝ÷ñé ôï Ýéôæ. Ç åìðåéñßá ôùí ðñïçãïýìåíùí ðåíÞíôá ÷ñüíùí, óôç äéÜñêåéá ôùí ïðïßùí ï ðëçèõóìüò ôçò Ãçò äéðëáóéÜóèçêå, Ýäåéîå üôé ï ðëáíÞôçò áíôÝ÷åé ôçí ðëçèõóìéáêÞ Ýêñçîç. Åêåßíï ðïõ ßóùò äåí áíôÝ÷åé åßíáé ôçí ôáõôü÷ñïíç õðåñóõóóþñåõóç ðëïýôïõ óôïí Ýíáí ðüëï ôïõ óýã÷ñïíïõ êüóìïõ êáé öôþ÷åéáò óôïí Üëëï, ðïõ åßíáé áðåßñùò ðïëõðëçèÝóôåñïò. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÝò ïé ðñïâëÝøåéò ôïõ ÏÇÅ üôé ïé 49 öôù÷üôåñåò ÷þñåò ôïõ êüóìïõ, ôï óõíïëéêü åéóüäçìá ôùí ïðïßùí åßíáé ìéêñüôåñï áðü åêåßíï ôùí ôñéþí ðëïõóéüôåñùí áíèñþðùí ôïõ ðëáíÞôç, áíáìÝíåôáé íá ôñéðëáóéÜóïõí ôïí ðëçèõóìü ôïõò ôá åðüìåíá 50 ÷ñüíéá. ¸÷åé, äå, åîáéñåôéêÞ óçìáóßá íá äåé êáíåßò üôé ç ìéóÞ áýîçóç ôïõ ðáãêüóìéïõ ðëçèõóìïý èá ðñïÝëèåé áðü 6 ÷þñåò ìüíï êáé óõãêåêñéìÝíá áðü ôçí Éíäßá, ôçí Êßíá, ôï ÐáêéóôÜí, ôç Íéãçñßá, ôï ÌðáãêëáíôÝò êáé ôçí Éíäïíçóßá. áðü ôçí åöçìåñßäá, “ÊáèçìåñéíÞ”

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

178

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò

2 ï KñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò: “ÍÝåò ôå÷íïëïãßåò êáé ðïéïôéêÞ Ðáéäåßá” 3 ï KñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò: “Ìåóóéáíéóìüò: ÁðïêÜëõøç ðüôå; ” ðüôå;”

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

1 ï KñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò: “Ãéá ôçí áíèñùðéêÞ áñ÷Þ”

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

4 ï KñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò: “Ï ðõêíüò êáé ëéôüò ëüãïò”

179

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò 1ï ÊñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò

Ôç âéâëéïã ñáößá ðïõ ÷ñçóéìïðïßçóå ï óõãã ñáöÝáò ãéá íá ããñÜøåé ñÜøåé ôï êåßìåíï ìå *Ô âéâëéïãñáößá óõããñáöÝáò ôï ïðïßï áíáóêåõÜæåé ôçí åðé÷åéñçìáôïëïãßá ôçò “ÁíèñùðéêÞò áñ÷Þò” èá ôç âñåßôå ìåôÜ ôçí ðáñáãùãÞ êåéìÝíïõ.

181

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου ∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Óýìöùíá ìå ôçí áíèñùðéêÞ áñ÷Þ ôï ìÝñïò ôïõ áñ÷éêïý õäñïãüíïõ êáé çëßïõ óå Óýìðáí åßíáé áõôü ðïõ åßíáé, åðåéäÞ åìåßò óôïé÷åßá üðùò ï Üíèñáêáò êáé ôï ïîõãüíï ïé Üíèñùðïé åßìáóôå áõôïß ðïõ åßìáóôå. Ôï áðü ôï ïðïßï áðïôåëïýìáóôå. Óôç óõíÝ÷åéá Óýìðáí åßíáé üðùò åßíáé, åðåéäÞ åìåßò áõôÜ ôá Üóôñá åîåññÜãçóáí êáé ôá õðÜñ÷ïõìå. H áíèñùðéêÞ áñ÷Þ ðñùôï- õðïëåßììáôá ôùí åêñÞîåùí ó÷çìÜôéóáí äéáôõðþèçêå áðü ôïí R. Dicke, óôéò áñ÷Ýò Üëëá Üóôñá êáé ðëáíÞôåò, üðùò ôïí ¹ëéï ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’70 êáé áíáðôý÷èçêå áðü êáé ôç Ãç ðïõ Ý÷ïõí çëéêßá ðåñßðïõ ðÝíôå ôïõò John Barrow êáé Frank äéóåêáôïììõñßùí åôþí. Ç áñ÷Þ Tipler óôï âéâëßï ôïõò áõôÞ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå The Anthropic áðü ôïõò Dicke êáé Óôï ó÷ïëéêü âéâëßï ôçò Cosmo-logical Carter ãéá ôçí ¸êöñáóçò - ¸êèåóçò (óåë.92-95) P r i n c i p l e åðßëõóç ôïõ æçôÞðïõ äéäÜóêåôáé óôç Ã’ Ëõêåßïõ (1986).¸÷ïõí ìáôïò ðïõ åß÷å ðñïåìðåñéÝ÷åôáé áðüóðáóìá áðü ôï âéâëßï ôïõ äéáôõðùèåß äýï êýøåé áðü ôéò Ã. ÃñáììáôéêÜêç “Ç êüìç ôçò Âåñåíßêçò” ìå åêäï÷Ýò ôçò áíèñù åíôõðùóéáêÝò ôïí ôßôëï “Ç áíèñùðéêÞ áñ÷Þ Þ ç ýðáñîç -ðéêÞò áñ÷Þò, ç áñéèìçôéêÝò ó÷Ýóåéò óêïðéìüôçôáò óôï Óýìðáí”. Ôï êåßìåíï ðïõ áóèåíÞò (weak ðïõ óõíäÝïõí ôéò áêïëïõèåß åðé÷åéñåß íá áíáóêåõÜóåé ôçí a n t h r o p i c öõóéêÝò óôáèåñÝò åðé÷åéñçìáôïëïãßá ôïõ êåéìÝíïõ principle) êáé ç (óôáèåñÜ ôçò ðáãêüôïõ ÃñáììáôéêÜêç. éó÷õñÞ (strong óìéáò âáñýôçôáò, ìÜæá ôïõ anthropic principle). Ç ðñùôïíßïõ, ìÜæá-ðõêíüôçôááóèåíÞò áíèñùðéêÞ áñ÷Þ çëéêßá ôïõ óýìðáíôïò, ôá÷ýôçôá ôïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôç ÷ùñï÷ñïíéêÞ èÝóç ôçò öùôüò, óôáèåñÜ ôïõ Planck). íïÞìïíïò æùÞò óôï Óýìðáí. Åðé÷åéñåß íá Ç éó÷õñÞ åêäï÷Þ ôçò áíèñùðéêÞò áñ÷Þò åîçãÞóåé ãéáôß ïé óõíèÞêåò Ýôõ÷å íá åßíáé äåí áíáöÝñåôáé ìüíï óôç óõãêåêñéìÝ-íç áêñéâþò êáôÜëëçëåò ãéá ôçí ýðáñîç ÷ùñï÷ñïíéêÞ ìáò èÝóç ìÝóá óôï Óýìðáí, íïÞìïíïò æùÞò. Áí ïé óõíèÞêåò äåí Þôáí áëëÜ óôç èÝóç ðïõ êáôÝ÷ïõìå ìÝóá óå Ýíá áêñéâþò êáôÜëëçëåò, ôüôå äå èá Üðåéñï áñéèìü áðü ðéèáíÜ óýìðáíôá. âñéóêüìáóôáí åäþ ôþñá, áëëÜ êÜðïõ Èåùñåß üôé õðÜñ÷ïõí ðïëëÜ äéáöïñåôéêÜ áëëïý êáé óå êÜðïéá Üëëç êáôÜëëçëç “Óýìðáíôá” Þ ðïëëÝò åíôåëþò äéáöïñåôéêÝò åðï÷Þ. ÐáñÜäåéãìá åöáñìïãÞò ôçò ðåñéï÷Ýò åíüò Óýìðáíôïò. Óôá ðåñéóóüôåñá áóèåíïýò áñ÷Þò åßíáé ç åñìçíåßá ôçò ïé óõíèÞêåò äåí åðéôñÝðïõí íá áíáðôõ÷èïýí ÌåãÜëçò ¸êñçîçò ðïõ Ýãéíå ðñéí áðü äÝêá ðïëõóýíèåôïé ïñãáíéóìïß. Ìüíï óôá ëßãá äéóåêáôïììýñéá ÷ñüíéá üóï ðåñßðïõ åêåßíá “Óýìðáíôá” ðïõ Ý÷ïõí ôá ÷ñåéÜæåôáé ãéá íá áíáðôõ÷èåß ç íïÞìùí æùÞ. ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôïõ äéêïý ìáò Óôçí áñ÷Þ ó÷çìáôßóôçêáí ïé ðñþôåò ãåíéÝò Óýìðáíôïò ìðïñïýí íá áíáðôõ÷èïýí Üóôñùí. ÁõôÜ ôá Üóôñá ìåôÝôñåøáí êÜðïéï íïÞìïíá üíôá. Ï Brandon Carter,

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Êåßìåíï: *Ãéá ôçí áíèñùðéêÞ áñ÷Þ

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò äéáôõðþíïíôáò áðïöèåãìáôéêÜ ôçí áñ÷Þ áõôÞ, Ýëåãå üôé “ôï Óýìðáí ðñÝðåé íá åßíáé ôÝôïéï, þóôå óå êÜðïéï ôïõ óôÜäéï íá åßíáé êáôÜëëçëï ãéá óõíåéäçôÜ üíôá”. Óýìöùíá ìå ôçí éó÷õñÞ áíèñùðéêÞ áñ÷Þ, áí ôï Óýìðáí äåí Þôáí áõôü ðïõ åßíáé, åìåßò äå èá Þìáóôáí áõôïß ðïõ åßìáóôå. Áí Þôáí äéáöïñåôéêü, äå èá Þìáóôáí åäþ! ÊñéôéêÞ óôçí éó÷õñÞ áíèñùðéêÞ áñ÷Þ. Áí ôá “Óýìðáíôá” åßíáé ðñáãìáôéêÜ äéá÷ùñéóìÝíá ìåôáîý ôïõò Þ õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò åíôåëþò äéáöïñåôéêÝò ðåñéï÷Ýò åíüò Óýìðáíôïò, ôüôå ôá ãåãïíüôá ðïõ óõìâáßíïõí óå êÜðïéï Üëëï óýìðáí äåí Ý÷ïõí ðáñáôçñÞóéìåò óõíÝðåéåò óôï äéêü ìáò Óýìðáí. Áíôßèåôá áí äåí åßíáé äéá÷ùñéóìÝíá ìåôáîý ôïõò, áëëÜ åßíáé áðëþò äéáöïñåôéêÝò ðåñéï÷Ýò åíüò Óýìðáíôïò, ïé íüìïé ôçò ÖõóéêÞò ðñÝðåé íá åßíáé ïé ßäéïé óå êáèåìéÜ áðü áõôÝò ôéò ðåñéï÷Ýò, áëëéþò äå èá õðÞñ÷å óõíÝ÷åéá ìåôáîý ôïõò êáé äå èá ìðïñïýóå êáíåßò íá ðåñÜóåé áðü ôç ìéá ðåñéï÷Þ óôçí Üëëç. Ç éó÷õñÞ áíèñùðéêÞ áñ÷Þ èåùñåß üôé Ýíá ôñéóåêáôïììýñéï ãáëáîßåò ôïõ Óýìðáíôïò õðÜñ÷ïõí ãéá Ýíá êáé ìüíï ëüãï, áðëþò êáé ìüíï ãéá ÷Üñç ôùí êáôïßêùí åíüò ìéêñïý ðëáíÞôç. Åßíáé ëïéðüí áíôßëçøç ðïõ áðïññÝåé áðü ôçí áëáæïíåßá êáé ôçí áõôáñÝóêåéá ôïõ áíèñþðïõ íá èåùñåß üôé ôá ðÜíôá Ý÷ïõí áöåôçñßá êáé ôÝñìá ôï åãþ ôïõ. Åßíáé ôïõëÜ÷éóôï õðåñâïëéêü íá õðïèÝôïõìå ðùò õðÜñ÷ïõí Üðåéñá Üëëá Óýìðáíôá – áðü ôá ïðïßá åëÜ÷éóôá ìðïñïýìå íá ðáñáôçñÞóïõìå – ìüíï êáé ìüíï ãéá íá ðáñáôçñÞóïõìå åìåßò “ôï äéêü ìáò”. Ç éó÷õñÞ áíèñùðéêÞ áñ÷Þ ðáñá-ãíùñßæåé ïëüêëçñç ôçí éóôïñßá ôçò öõóéêÞò. Ïé êïóìïëïãéêÝò èåùñßåò åîåëß÷èçêáí áðü ôç äïãìáôéêÞ èåïëïãßá ôçò ãåùêåíôñéêÞò èåùñßáò ôïõ ÁñéóôïôÝëç óôçí áìöéóâÞôçóÞ ôçò ìå ôçí çëéï-êåíôñéêÞ èåùñßá ôïõ ÊïðÝñíéêïõ êáé ôïõ Ãáëéëáßïõ êáé Ýöôáóáí óôçí êïóìïëïãßá ôïõ Shapley ðïõ Ýâãáëå ôïí ¹ëéï áðü ôï êÝíôñï ôïõ Ãáëáîßá. Ìå

182

áõôü ôïí ôñüðï êáôáíïÞóáìå üôé: äåí åßìáóôå êÜôé îå÷ùñéóôü, ç Ãç åßíáé Ýíáò ìéêñüò ðëáíÞôçò ðïõ êéíåßôáé ãýñù áðü Ýíá Üóôñï, áõôü ôï Üóôñï åßíáé Ýíá áðü ôá åêáôü äéóåêáôïììýñéá Üóôñá åíüò óðåéñïåéäïýò ãáëáîßá, ðïõ êáé áõôüò åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ðåñßðïõ Ýíá ôñéóåêáôïììýñéï ãáëáîßåò ôïõ ðáñáôçñÞóéìïõ Óýìðáíôïò, ôï ïðïßï, üðùò áðÝäåéîå ï Edwin Hubble, óõíå÷þò äéáóôÝëëåôáé êáé üëïé ïé ãáëáîßåò áðïìáêñýíïíôáé áðü ôç Ãç êáé ìÜëéóôá ôüóï ðéï ãñÞãïñá, üóï ðéï áðïìáêñõóìÝíïé åßíáé. Ôï Óýìðáí åßíáé ðåðåñáóìÝíï, áëëÜ äåí Ý÷åé üñéá. ÊáíÝíáò äçëáäÞ ãáëáîßáò äå âñßóêåôáé óôá Üêñá ôïõ Óýìðáíôïò. Áíôßèåôá êÜèå ãáëáîßáò “áéóèÜíåôáé” üôé ðåñéâÜëëåôáé áðü üëïõò ôïõò õðüëïéðïõò. Áí èÝëåé ï êÜôïéêïò ôçò Ãçò, üðùò êáé ï êÜôïéêïò ïðïéïõäÞðïôå Üëëïõ ðëáíÞôç ìðïñåß íá èåùñÞóåé ôï ãáëáîßá Þ ôïí ðëáíÞôç ôïõ ôï êÝíôñï ôïõ êüóìïõ. ÁõôÞ ç åêäï÷Þ åßíáé øåõäáßóèçóç êáé ü÷é ðñáãìáôéêüôçôá. Ç Üðïøç ðïõ äéáôõðþíåôáé êáé áðü ¸ëëçíåò Öõóéêïýò üôé “ç áíèñùðéêÞ áñ÷Þ áðïôåëåß çèéêÞ äéêáßùóç ôïõ áíèñþðïõ áíáóýñåé êáé ðÜëé ôïí Üíèñùðï áðü ôçí áóçìáíôüôçôá êáé ôïí ôïðïèåôåß óå èÝóç ðåñßïðôç” (ÃñáììáôéêÜêçò, “Ç êüìç ôçò Âåñåíßêçò”) êáé üôé “ìáò äßíåé ôçí áßóèçóç ðùò êÜôé áîßæïõìå êáé êÜðïéï ñüëï ðáßæïõìå ìÝóá óôï á÷áíÝò Óýìðáí” (Îáíèüðïõëïò, “Ðåñß áóôÝñùí êáé óõìðÜíôùí”) åßíáé áöåëÞò êáé ðñïêëçôéêÞ. Åí êáôáêëåßäé ç áíèñùðéêÞ áñ÷Þ áðïôåëåß ìåôáöõóéêÞ-èåïëïãéêÞ êáé íôåôåñìéíéóôéêÞ åñìçíåßá ôïõ êüóìïõ óôï âáèìü ðïõ èÝôåé ùò êÝíôñï ôïõ Óýìðáíôïò ôïí ðáñáôçñçôÞ ôïõ, ôï óêåðôüìåíï äçëáäÞ ïí, ü÷é áðëþò ùò óçìåßï áíáöïñÜò áëëÜ ùò óêïðü ôçò äçìéïõñãßáò ôïõ Óýìðáíôïò. ÊëÝáñ÷ïò Ä. Óìõñíáßïò, ÅêðáéäåõôéêÞ åöçì., “Ôï äéÜëåéììá”.

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò ÁóêÞóåéò:

(ìïíÜäåò 25)

2. Íá áíáðôýîåôå ôç èåìáôéêÞ ðñüôáóç ðïõ áêïëïõèåß óå ìéá ðáñÜãñáöï 100 ðåñßðïõ ëÝîåùí.“Ç áíèñùðéêÞ áñ÷Þ åßíáé ìéá ìåôáöõóéêÞ-èåïëïãéêÞ åñìçíåßá ôïõ êüóìïõ”. (ìïíÜäåò 12)

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

1. Íá ãñÜøåôå ôçí ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ óå ìéá ðáñÜãñáöï 100-120 ëÝîåùí.

(ìïíÜäåò 8)

4. á) Íá ãñÜøåôå ðÝíôå ëÝîåéò áðü ôï áðüóðáóìá, ïé ïðïßåò íá áíÞêïõí óôï åéäéêü ëåîéëüãéï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôïí åðéóôçìïíéêü ëüãï. â) Íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå êáèåìéÜ áðü ôéò ëÝîåéò áõôÝò ôïõ åéäéêïý ëåîéëïãßïõ óå éóÜñéèìåò ðñïôÜóåéò, ìå ôç äçëùôéêÞ Þ ôç óõíõðïäçëùôéêÞ óçìáóßá ôïõò.

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

3. Íá áíé÷íåýóåôå êáé íá åðéóçìÜíåôå óõíïðôéêÜ ôá ãíùñßóìáôá ôïõ åðéóôçìïíéêïý ëüãïõ óôï åîåôáæüìåíï êåßìåíï.

5. Åßíáé ãåãïíüò üôé ôï áíèñùðéêü áîßùìá ðáñïõóéÜæåé áíáìöéóâÞôçôï åíäéáöÝñïí, êáèþò Ý÷åé åãåßñåé ðïëëÝò åñìçíåßåò êáé óõæçôÞóåéò. Íá áíáðôýîåôå ó’ Ýíá äïêßìéï 500-600 ëÝîåùí ôá åðé÷åéñÞìáôá ðïõ óõíçãïñïýí õðÝñ ôçò áíèñùðéêÞò áñ÷Þò êáé ôá áíôåðé÷åéñÞìáôá ðïõ áíáäåéêíýïõí ôá áäýíáôá óçìåßá ôçò èåùñßáò áõôÞò. (ìïíÜäåò 50)

183

∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

(ìïíÜäåò 5)

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò 2ï ÊñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Êåßìåíï: ÍÝåò ôå÷íïëïãßåò êáé ðïéïôéêÞ Ðáéäåßá Ïé íÝåò ôå÷íïëïãßåò, éäßùò ç ðëçñïöïñéêÞ ìå ôï ôåñÜóôéï ðëÞèïò ôùí óýã÷ñïíùí åöáñìïãþí, Ý÷åé ó÷åäüí ôáõôéóèåß ìå ü,ôé ÷áñáêôçñßæïõìå ùò áíÜðôõîç. ÊÜèå ÷þñá ðïõ ðñïóâëÝðåé óôçí áíÜðôõîç (ïéêïíïìéêÞ, ôå÷íïëïãéêÞ ê.ë.ð.) Ý÷åé êõñéïëåêôéêÜ “ãáíôæùèåß” áðü ôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò: ôéò Ý÷åé åéóáãÜãåé óôçí Åêðáßäåõóç, åíéó÷ýåé ôçí ÝñåõíÜ ôïõò, ÷ñçìáôïäïôåß ôéò åöáñìïãÝò ôïõò, ðñïùèåß ìå êÜèå ôñüðï ü,ôé Ý÷åé ó÷Ýóç ì’ áõôÝò, éäéáßôåñá ìå ôçí ôå÷íïëïãßá Ç/Õ. Åêåßíï ðïõ äåí Ý÷åé ßóùò âáèýôåñá óõíåéäçôïðïéçèåß, éäßùò óôçí ÅëëÜäá, åßíáé ç óðïõäáéüôçôá ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí ãéá ìéá ðïéïôéêÞ ðáéäåßá ðïõ áðïôåëåß êáé ôçí ðñïûðüèåóç ãéá êÜèå ìïñöÞò áíÜðôõîç ìéáò ÷þñáò. Ï ÷þñïò áõôüò óôéò ðñáãìáôéêÝò äéáóôÜóåéò, ðñïåêôÜóåéò êáé åöáñìïãÝò ôïõ Üñ÷éóå íá ìåëåôÜôáé ðïëý ðñüóöáôá, êáé ãéá ÷þñåò üðùò ç ÅëëÜäá èá ìðïñïýóå íá ðåé êáíåßò üôé âñßóêåôáé áêüìç óå ðñïêáôáñêôéêü óôÜäéï. Êáé üìùò ç ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé ìßá: ÷ùñßò ôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò, ÷ùñßò ôçí ðëçñïöïñéêÞ êáé ôéò ðïéêßëåò åöáñìïãÝò ôçò óôçí “êïéíùíßá ôùí ðëçñïöïñéþí” üðïõ æïýìå, óôçí êïéíùíßá éäßùò ôïõ 21ïõ áéþíá, äåí ìðïñåß íá íïçèåß áíÜðôõîç ôçò ðáéäåßáò. ¹äç Ý÷ïõí áñ÷ßóåé íá åéóÜãïíôáé óôáäéáêÜ, ìå áñãïýò ñõèìïýò êáé ìåãÜëç êáèõóôÝñçóç, ïé íÝåò ôå÷íïëïãßåò óôçí åëëçíéêÞ Åêðáßäåõóç. Ôá ïöÝëç ðïõ áíáìÝíïíôáé ãéá ôçí Ðáéäåßá ìáò, åöüóïí åöáñìïóèïýí óùóôÜ ðñïãñÜììáôá ìå êáôÜëëçëï åêðáéäåõôéêü ëïãéóìéêü, åßíáé êõñßùò ôá åîÞò: á. Äõíáôüôçôá áíáæÞôçóçò ðïéêßëùí êáé ìåãÜëçò êëßìáêáò ðëçñïöïñéþí ìÝóá áðü ôçí ðñüóâáóç óå äéÜöïñåò ÔñÜðåæåò ÄåäïìÝíùí. Ôï íá ìðïñåß íá ìðåé êáíåßò óå ìåãÜëåò âéâëéïèÞêåò, îÝíåò áëëÜ êáé åëëçíéêÝò ðëÝïí, êáé íá áíôëÞóåé ôéò ðëçñï-öïñßåò ðïõ ÷ñåéÜæåôáé, íá ìåëåôÞóåé Üñèñá óå ðåñéïäéêÜ êáé äõóåýñåôá ìå Üëëïí ôñüðïí äçìïóéåýìáôá êáé ôï íá ìðïñåß íá Ý÷åé ðñüóâáóç óôç äéåèíÞ âéâëéïãñáößá ìå èåìáôéêÞ âÜóç êáé ìå ëÝîåéò - êëåéäéÜ åßíáé ìéá êáôÜêôçóç ðïõ áßñåé áíõðÝñâëçôåò äõóêïëßåò ôéò ïðïßåò áíôéìåôùðßæïõí ïé óðïõäáóôÝò áëëÜ êáé ïé ìåëåôçôÝò åðß åêáôïíôÜäåò ÷ñüíéá. â. ×ñçóéìïðïßçóç åêðáéäåõôéêþí ðñïãñáììÜôùí ìå ôçí ôå÷íïëïãßá ôùí ðïëõìÝóùí (óõíäõáóìüò êåéìÝíïõåéêüíáò-Þ÷ïõ). Ç ôå÷íïëïãßá áõôÞ äßíåé ôç ìïíáäéêÞ äõíáôüôçôá óôïí ìáèçôÞ íá ðñïóåããßóåé êáé íá åðåîåñãáóèåß óýíèåôåò ðëçñïöïñßåò ìå ðïéêßëïõò óõäõáóìïýò êáé äõíáôüôçôåò. Ìå áõôÞ ôçí ôå÷íïëïãßá ôá ðïëéôéóìéêÜ Þ åèíéêÜ ìáèÞìáôá ôïõ åêðáéäåõôéêïý óõóôÞìáôïò ìéáò ÷þñáò ìðïñïýí íá äéäá÷èïýí ìå íÝïõò åëêõóôéêïýò, áíáíåùìÝíïõò êáé ïõóéáóôéêïýò ôñüðïõò ðïõ êáé ôá áíôéêåßìåíá áõôÜ êáè’ åáõôÜ áíáäåéêíýïõí óôç óõíåßäçóç ôïõ ìáèçôÞ êáé åðéôñÝðïõí ìéá Üìåóç ðñïóùðéêÞ óõíåñãáóßá ôïõ (äéáäñáóôéêÞ ëåéôïõñãßá) ìå ôï ðñüãñáììá êáé ü÷é ìéá áðëÞ ðáèçôéêÞ ðñïóÝããéóç. ¸ôóé äéäÜóêïíôáò ôçí éóôïñßá ìéáò ðåñéüäïõ, ìðïñåßò ìáæß ìå ôéò ðëçñïöïñßåò ãéá ôá ãåãïíüôá êáé ôá ðñüóùðá íá ðáñïõóéÜæåéò ÷Üñôåò, ðïñåßåò, ó÷Ýóåéò, ðáñÜëëçëá ãåãïíüôá ôçò éóôïñßáò ãåéôïíéêþí ÷ùñþí Þ, óå ðïëéôéóôéêü åðßðåäï, íá äßíåéò óõã÷ñüíùò ðëçñïöïñßåò ãéá ôç ëïãïôå÷íßá, ôéò åðéóôÞìåò, ôéò ôÝ÷íåò, ôçí ðáñÜäïóç, ôç èñçóêåßá, ôç ãëþóóá åíüò ëáïý ìå åéêüíá, ìå Þ÷ï êáé öõóéêÜ ìå êåßìåíï. ÔÝôïéá ðñïãñÜììáôá ìðïñïýí íá åêðïíçèïýí óôá ðïëéôéóìéêÜ ìáèÞìáôá, óôá ìáèÞìáôá áéóèçôéêÞò êáëëéÝñãåéáò êáé óôá ìáèÞìáôá ãíþóåùí. ÄéÜöïñåò ôå÷íéêÝò ìðïñïýí íá åîáóöáëßóïõí êáé áíôéêåéìåíéêïýò ôñüðïõò áîéïëüãçóçò ôçò ãíþóçò (áõôïáîéïëüãçóçò êáé åôåñïáîéïëüãçóçò) ðïõ èá äéåõêïëýíïõí ôçí Åêðáßäåõóç. Ôï óçìáíôéêüôåñï üìùò åßíáé üôé ìå ôÝôïéá ðñïãñÜììáôá ôï Ó÷ïëåßï êáé ãåíéêüôåñá ç

184

Ã. Ìðáìðéíéþôçò

185

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου ∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Åêðáßäåõóç êáé ç ðáñå÷üìåíç Ðáéäåßá ìðïñïýí íá áðïêôÞóïõí îáíÜ ôï åíäéáöÝñïí ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ãéá íá ðñïóåëêýóïõí ôçí áãÜðç êáé ôçí ïõóéáóôéêÞ óõììåôï÷Þ ôùí ìáèçôþí. Åîßóïõ óçìáíôéêü åßíáé üôé ôÝôïéá ðñïãñÜììáôá åßíáé âÝâáéï üôé ìðïñïýí íá áðïôåëÝóïõí ôçí áöåôçñßá ìéáò ñéæéêÞò áíáíÝùóçò ôïõ åêðáéäåõôéêïý óõóôÞìáôïò ôçò ÅëëÜäïò êáé ôçí åðáíáëåéôïõñãßá ôïõ óå íÝåò âÜóåéò. Èßîáìå ìÝ÷ñé ôþñá ìåñéêÝò áðü ôéò èåôéêÝò ðëåõñÝò ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí. Èá ’ðñåðå üìùò íá åðéóçìÜíïõìå êáé ðñïâëÞìáôá, ìåãáëýôåñá Þ ìéêñüôåñá, ðïõ ãåííþíôáé. ÌåñéêÜ áðü áõôÜ óå ó÷Ýóç ìå ôçí Åêðáßäåõóç åßíáé: á. Ìå ôçí åéóáãùãÞ ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí óôï Ó÷ïëåßï áëëÜæåé Üñäçí êáé ï ñüëïò ôïõ äáóêÜëïõ êáé ãåíéêüôåñá ôïõ åêðáéäåõôéêïý. ÌÝ÷ñé óÞìåñá äÜóêáëïò êáé ó÷ïëéêÜ âéâëßá Þôáí ç êýñéá ðçãÞ ðëçñïöïñéþí. ÅöåîÞò ï äÜóêáëïò èá Ý÷åé ùò ðñüóèåôï ñüëï íá åðéëÝîåé ôá êáôÜëëçëá ðñïãñÜììáôá, íá ïñãáíþóåé ôç ÷ñÞóç ôïõò ìÝóá êáé Ýîù áðü ôçí ôÜîç, íá åëÝãîåé ôéò áîéïëïãÞóåéò ôùí ìáèçôþí ôïõ, íá åîçãÞóåé äýóêïëá Þ äõóíüçôá óçìåßá, íá ðáñáðÝìøåé óå ðñüóèåôç óõìâáôéêÞ Þ çëåêôñïíéêÜ ðñïóðåëÜóéìç âéâëéïãñáößá êáé ãåíéêÜ èá ðñÝðåé -ðáñÜëëçëá ìå êÜðïéá ìïñöÞ óõìâáôéêïý ìáèÞìáôïò- íá êáôåõèýíåé êáé ôçí åêìÜèçóç ìå ðñïãñÜììáôá. Åñþôçìá: Åßíáé ï ¸ëëçíáò åêðáéäåõôéêüò Ýôïéìïò ãéá ôïí íÝï ôïõ ñüëï; ÁðÜíôçóç: ×ñåéÜæåôáé íá óõìðëçñùèåß ï ôñüðïò êáôÜñôéóÞò ôïõ óôá ÁÅÉ ìå ôç äéäáêôéêÞ ìÝóù ðñïãñáììÜôùí êáé ìå ôçí êáèïäçãçôéêÞ ôùí ìáèçôþí âÜóåé ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí. Áõôü äåí Ý÷åé áêüìç ãßíåé óôá åëëçíéêÜ ÁÅÉ. â. Ç áîéïðïßçóç ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí ðñïûðïèÝôåé ôçí ýðáñîç áîéüëïãùí êáé áîéüðéóôùí åêðáéäåõôéêþí ðñïãñáììÜôùí. Áðáéôïýíôáé ðïéïôéêÜ ðñïãñÜììáôá, Ýãêõñá åðéóôçìïíéêþò êáé êáôÜëëçëá ðáéäáãùãéêüò. Êé åäþ åßíáé ôï ìåßæïí ðñüâëçìá. Ç ðñÜîç Ý÷åé äåßîåé üôé Ý÷ïõí ðáñá÷èåß ìåñéêÜ -ëßãá óå áñéèìü- èáõìáóôÜ ðñïãñÜììáôá, áëëÜ Ý÷åé õðÜñîåé êé Ýíá ìåãÜëï ðëÞèïò ðñü÷åéñùí, åìðåéñéêþí, åëÜ÷éóôá ÷ñÞóéìùí Ýùò êáé áðïðñïóáíáôïëéóôéêþí ðñïãñáììÜôùí, ðïõ åßíáé ðñïúüíôá âéáóýíçò êáé åðéäßùîçò åýêïëïõ êÝñäïõò êáé -ôï êõñéüôåñï- ðñïúüíôá ðïõ Ý÷ïõí êáôáóêåõáóôåß åñÞìçí ôùí åéäéêþí. ã. ×ñåéÜæåôáé áêüìç áñêåôÞ Ýñåõíá êáé åíáó÷üëçóç ìå ôï ðñüâëçìá ôùí ìåèüäùí áîéïðïßçóçò áõôþí ôùí ðñïãñáììÜôùí éäßùò ìÝóá óôçí ôÜîç. ÔÝôïéá êáé Üëëá ðñïâëÞìáôá õðÜñ÷ïõí Þäç êáé èá åìöáíéóôïýí ßóùò ðåñéóóüôåñá óôï ìÝëëïí. Ùóôüóï Ýíá åßíáé óßãïõñï: üôé Ðáéäåßá ÷ùñßò ôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò èá åßíáé êÜôé ôï áäéáíüçôï ãéá ôá áìÝóùò åðüìåíá ÷ñüíéá- êáé óôçí ÅëëÜäá. Êáé üôé íÝåò çìÝñåò Ýñ÷ïíôáé ãéá êáëýôåñç ãíùñéìßá êáé êáôáíüçóç ôùí áíèñþðùí ìÝóá áðü ôá åðéôåýãìáôá ôïõ ðíåõìáôéêïý ðïëéôéóìïý, åêåßíçò äçëáäÞ ôçò ðëåõñÜò ôçò Ðáéäåßáò ðïõ åîõøþíåé ôïí Üíèñùðï, ôïí äéáöïñïðïéåß ùò åèíéêÞ ðïëéôéóìéêÞ ïíôüôçôá êáé óõã÷ñüíùò ôïí åíþíåé ìå ôïõò Üëëïõò áíèñþðïõò óôï åðßðåäï ìéáò ðáíáíèñþðéíçò ïéêïõìåíéêÞò êáëëéÝñãéáò êáé ïõóéáóôéêÞò óõíÜíôçóçò áíèñþðïõ ìå Üíèñùðï.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò ÁóêÞóåéò:

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

1. Íá ãñÜøåôå ôçí ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ. (150 ëÝîåéò) (ìïíÜäåò 25)

2. á) Áöïý ìåëåôÞóåôå ðñïóåêôéêÜ ôï êåßìåíï, ðñïóðáèÞóôå íá åíôïðßóåôå: - ôï èÝìá - ôç èÝóç ôïõ óõããñáöÝá â) Íá åîçãÞóåôå óýíôïìá ôéò öñÜóåéò ôïõ êåéìÝíïõ: äéáäñáóôéêÞ ëåéôïõñãßá, óõìâáôéêü ìÜèçìá.

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

(ìïíÜäåò 12)

3. Íá åêðïíÞóåôå ôï äïìéêü äéÜãñáììá ôïõ êåéìÝíïõ. (ìïíÜäåò 5)

4. á) Íá äþóåôå óõíþíõìá ôùí ëÝîåùí: ðñïóâëÝðåé, ðñïêáôáñêôéêü, áíõðÝñâëçôåò, Üñäçí, åñÞìçí. â) Ïé ëÝîåéò ðïõ áêïëïõèïýí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôï êåßìåíï ìåôáöïñéêÜ. ÐñïóðáèÞóôå íá ôéò åíôÜîåôå óå ðñïôÜóåéò ìå ôçí êõñéïëåêôéêÞ ôïõò óçìáóßá: ãáíôæùèåß, áíôëÞóåé, ðñïóðåëÜóéìç, êáëëéÝñãåéáò. ã) Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç óçìáóéïëïãéêÞ äéáöïñÜ ôùí ëÝîåùí: ðïëéôéóìéêÞ-ðïëéôéóôéêÞ. (ìïíÜäåò 8)

5. “Ðáéäåßá ÷ùñßò ôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò èá åßíáé êÜôé ôï áäéáíüçôï ãéá ôá áìÝóùò åðüìåíá ÷ñüíéá”. Óõìöùíåßôå Þ äéáöùíåßôå ìå ôï óõããñáöÝá ãéá ôçí áíáãêáéüôçôá ôçò åéóáãùãÞò ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí óôçí åêðáßäåõóç; Ðïéá ðéóôåýåôå üôé èá åßíáé ôá ïöÝëç, áëëÜ êáé ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ ìðïñåß íá ðñïêýøïõí áð’ áõôÞ; Íá ãñÜøåôå ôïí ðñïâëçìáôéóìü óáò êáé ôéò èÝóåéò óáò óå Ýíá êåßìåíï 700 ëÝîåùí ôï ïðïßï èá äçìïóéåõôåß óôç ó÷ïëéêÞ åöçìåñßäá. (ìïíÜäåò 50)

186

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò 3ï ÊñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò

187

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου ∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

Ï ìåóóéáíéóìüò óôçñß÷ôçêå óôçí ðßóôç ìéáò åê âÜèñùí áíáôñïðÞò, ìéáò ÁíáôñïðÞò ðïõ èá åêöñáóôåß ìå ôïí éïõäáúêü ðñïöçôéóìü, ôç ÄåõôÝñá Ðáñïõóßá, ôçí ÁðïêÜëõøç, ôç âáóéëåßá ôùí äéêáßùí, ôçí åðáíÜóôáóç, Þ, óÞìåñá ðëÝïí, ôçí ôå÷íïëïãéêÞ åó÷áôïëïãßá ôïõ ìåôáíèñþðïõ êáé ôçò âéïôå÷íïëïãßáò ðïõ, óýìöùíá ìå ôéò åðáããåëßåò ôçò, èá ìáò ðñïóöÝñåé ôçí áèáíáóßá! ÌåóóéáíéêÜ üíåéñá êáé ðñïöçôåßåò óõíüäåøáí üëåò ôéò ìåãÜëåò éóôïñéêÝò áðüðåéñåò áíáôñïðÞò ôïõ status quo: ôéò ìåãÜëåò ìïíïèåúóôéêÝò èñçóêåßåò, ôá åîéóùôéêÜ êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá (êïììïõíéóìüò), ôá åðåêôáôéêÜ áðïéêéïêñáôéêÜ ñåýìáôá üðùò áõôÜ ôçò Äýóçò ìåôÜ ôïí 12ï áéþíá, ôá áêñáßá åèíéêéóôéêÜ ñåýìáôá, üðùò ï íáæéóìüò, ï óéùíéóìüò, ðïõ åõáããåëßæïíôáé ôçí êõñéáñ÷ßá ìéáò ðåñéïýóéáò öõëÞò, ôÝëïò óýã÷ñïíá ñåýìáôá üðùò ï ñéæïóðáóôéêüò éóëáìéóìüò. Óå êÜèå åðï÷Þ, ôá ìåãÜëá ìåóóéáíéêÜ ñåýìáôá Ýðáéñ-íáí ðïéêßëåò ìïñöÝò êáé åêäçëùíüôáí ìå ðïëëáðëÝò åêöÜíóåéò. Ï ìåóóéáíéóìüò, óôç Äýóç, åêöñÜóôçêå ôüóï ìå ôç óïâáñÞ èåïëïãéêÞ åêäï÷Þ ôïõ üóï êáé ìå ôï ëáúêü ìåóóéáíéóìü. Ïé äïîáóßåò ãéá ôïí Áíôß÷ñéóôï, ôç ÄåõôÝñá Ðáñïõóßá êáé ôá ×éëéáóôéêÜ ïñÜìáôá ÷áñá-êôçñßæïõí ïëüêëçñç ôçí ðåñßïäï ôïõ ýóôåñïõ Ìåóáßùíá êáé ôçò ðñþôçò ÁíáãÝííçóçò êáé ôñïöïäïôïýí ôéò óôáõñïöïñßåò êáé ôéò åðéäñïìÝò êáôÜ ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò êáé ôçò éóëáìéêÞò ÁíáôïëÞò. Ëüãéïò êáé ëáúêüò, ï ìåóóéáíéóìüò èá êáôáëÞîåé óôçí ðßóôç ãéá ôç ìåóóéáíéêÞ áðïóôïëÞ ôïõ “ëåõêïý äõôéêïý áíèñþðïõ”. Ïé Éóðáíïß óôáõñïöüñïé êáé éåñïåîåôáóôÝò èá êáßíå ôïõò ÉíäéÜíïõò, ïé ÐïñôïãÜëïé ôïõò ÁðùáóéÜôåò êáé ïé ÁããëïãÜëëïé èá “åêðïëéôßæïõí” ôïõò Áöñéêáíïýò. Ç ðß-óôç ôïõ áìåñéêáíéêïý ðñïôåóôáíôéóìïý óôç ìåóóéáíéêÞ áðïóôïëÞ ôùí Áìåñéêáíþí èá óõíå÷ßæåé íá åêöñÜæåôáé ðïëëáðëÜ: áðü ôçí åîïëüèñåõóç ôùí ÉíäéÜíùí Ýùò ôéò áôïìéêÝò âüìâåò ôçò ×éñïóßìá êáé ôïõ ÍáãêáóÜêé êáé ôçí “åîïëüèñåõóç” ôùí ÔáëéìðÜí. Ç ðëÝïí ðáñïîõóôé-êÞ ìïñöÞ ôïõ åõñùðáúêïý ñáôóéóìïý, ï íáæéóìüò, èá ôñïöïäïôåßôáé áðü ôï ìåóóéáíéêü üíåéñï ôïõ ÷éëéåôïýò ÑÜé÷ ôùí Áñåßùí. Ï éïõäáúêüò ìåóóéáíéóìüò, ç áñ÷Ýãïíç ìÞôñá ôïõ ìåóóéáíéóìïý, ãéá 3.000 ÷ñüíéá, èá äéáôçñåß ôçí åëðßäá êáé ôçí ôáõôüôçôá åíüò ëáïý, áñ÷ßæïíôáò áðü ôï ÌùûóÞ, ðåñíþíôáò áðü ôïí Çóáúá êáé ôï ÄáíéÞë, èá ðõñïäïôåß åîåãÝñóåéò, üðùò ôùí Ìáêêáâáßùí êáé ôïõ Ìðáñ ×ïêìðÜ êáé öèÜíïíôáò ìÝ÷ñé ôç óýã÷ñïíç “åðéóôñïöÞ” óôç Óéþí ìå ôçí áðïéêéïêñáôßá êáé ôçí ðßóôç óôç öõëåôéêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ áíùôåñüôçôá ôïõ ðåñéïýóéïõ ëáïý.(….) ÓÞìåñá ç áíèñùðüôçôá ðáñüëï ðïõ óõíå÷ßæïõí íá åðéâéþíïõí ìïñöÝò ôïõ ðïëéôéêïèñçóêåõôéêïý ìåóóéáíéóìïý, üðùò ï éóëáìéóìüò- âñßóêåôáé áíôéìÝôùðç ìå ìéá íÝá ìïñöÞ ìåóóéáíéóìïý, ôïí ôå÷íïëïãéêü. Ìéá êáé ç èñçóêåõôéêÞ ìåóóéáíéêÞ ðñïóäïêßá Ý÷åé åîáóèåíßóåé êáé ç êïéíùíéêÞ äïêßìáóå Ýíá éó÷õñüôáôï ðëÞãìá, ï íÝïò Ìåóóßáò èá åßíáé ç ôå÷íïëïãßá ç ïðïßá èá áðáíôÞóåé óå üëåò ôéò ðñïóäïêßåò ìáò. Áõôüò ï ôå÷íïëïãéêüò ìåóóéáíéóìüò èá åêöñÜæåôáé ìå ôéò ðñïóäïêßåò ôçò Ýëåõóçò ôïõ ìåôáíèñþðïõ áëëÜ êáé èá åðåíäýåôáé ìå óôïé÷åßá áíïñèïëïãéêÜ, ìõóôéêéóôéêÜ, Þ áêüìá êáé…ãåëïéïãñáöéêÜ. Óôçí ÁìåñéêÞ, ðÜíù áðü ôï 50% ôïõ ðëçèõóìïý ðéóôåýåé óôá UFO êáé ôçí ðáñïõóßá ôùí åîùãÞéíùí áíÜìåóÜ ìáò. Ï Èåüò ãßíåôáé Ýíáò ôå÷íïëïãéêüò Èåüò Þ ìéá áíþôåñç íïçìïóýíç ðïõ áðü ôï äéÜóôçìá “êáèïäçãåß” ôçí áíèñþðéíç äñáóôçñéüôçôá. Ç “èñçóêåßá” ôïõ New Age åßíáé áêñéâþò áõôÞ ç áðüðåéñá åíüò óõãêñçôéóìïý áíÜìåóá óôï èñçóêåõôéêü óõíáßóèçìá êáé ôïí ôå÷íïëïãéêü ìåóóéáíéóìü. Óôç óçìåñéíÞ ÅëëÜäá, óå ìéá åðï÷Þ âáèýôáôçò êñßóçò êáé ðáñáêìÞò, äåí åßíáé êáèüëïõ ôõ÷áßï ðùò, áðÝíáíôé óôá áäéÝîïäá, áñêåôïß ¸ëëçíåò óôñÝöïíôáé ðñïò ôçí áñ÷áéüôçôá-

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Êåßìåíï: ÌÅÓÓÉÁÍÉÓÌÏÓ: ÁðïêÜëõøç ðüôå;

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò ãåãïíüò ðïõ èá ìðïñïýóå íá Ý÷åé êáé èåôéêÝò ðëåõñÝò- åíþ ïñéóìÝíïé áðïðåéñþíôáé ü÷é áðëþò íá åðéóôñÝøïõí óôï “äùäåêÜèåï” áëëÜ êáé íá óõíäõÜóïõí áõôÞ ôçí åðéóôñïöÞ ìå ôá UFO, ôïõò åîùãÞéíïõò êáé ôá “äéáóôçìüðëïéá” ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí. Êáô’ áõôü ôïí ôñüðï, ï ôå÷íïëïãéêüò ìåóóéáíéóìüò áðïêôÜåé ìõèïëïãéêÞ êáé…..÷éïõìïñéóôéêÞ ÷ñïéÜ. Ïé ¸ëëçíåò ëïéðüí äå èá óùèïýí ìÝóá áðü ôçí åíåñãïðïßçóÞ ôïõò óå ìéá åíáëëáêôéêÞ êáôåýèõíóç óôï ðáñüí. (Áðü ôïí ôýðï, ðåñéïäéêü “¢ñäçí” êáé ôï Äéáäßêôõï).

ÁóêÞóåéò: 1. Íá ãñÜøåôå ôçí ðåñßëçøç ó’ Ýíá êåßìåíï 100 ðåñßðïõ ëÝîåùí.

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

(ìïíÜäåò 25)

2. “Ï íÝïò Ìåóóßáò èá åßíáé ç ôå÷íïëïãßá, ç ïðïßá èá áðáíôÞóåé óå üëåò ôéò ðñïóäïêßåò ìáò”. Íá ôåêìçñéþóåôå ôçí Üðïøç áõôÞ ôïõ óõããñáöÝá, óå ìéá ðáñÜãñáöï 100 – 120 ëÝîåùí. (ìïíÜäåò 12)

3. Ôï åîåôáæüìåíï êåßìåíï åßíáé Ýíá Üñèñï ðïõ Ý÷åé äçìïóéåõôåß óôïí Ôýðï êáé óôï Äéáäßêôõï. Ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá åíüò Üñèñïõ êáé ðïéåò ïé êõñéüôåñåò äéáöïñÝò ôïõ áðü ôï äïêßìéï; (ìïíÜäåò 8)

4. á) Íá ó÷çìáôßóåôå ìéá ðñüôáóç ãéá êÜèå ìéá áðü ôéò ðáñáêÜôù ëÝîåéò, þóôå íá öáßíåôáé ç óçìáóßá ôïõò: ÷ñïéÜ, áîéïðñüóå÷ôåò, ñåáëéóôéêÜ, ðõñïäïôåß, áðüðåéñá. â) óõãêñçôéóìüò: Ðïéá åßíáé ç åííïéïëïãéêÞ óçìáóßá ôçò ëÝîçò; Íá öôéÜîåôå äýï ðåñéüäïõò ëüãïõ, óôéò ïðïßåò íá öáßíåôáé ç óçìáóßá ôçò ëÝîçò “óõãêñçôéóìüò”. (ìïíÜäåò 5)

5. Ôï 15ìåëÝò ìáèçôéêü óõìâïýëéï óáò Ý÷åé áíáèÝóåé ôçí åêðüíçóç åíüò Üñèñïõ ðïõ èá äçìïóéåõôåß óôçí éóôïóåëßäá ôïõ ó÷ïëåßïõ. Íá áíáðôýîåôå ó’´áõôü ôïõò ëüãïõò ðïõ ùèïýí óôçí åìöÜíéóç ìåóóéáíéêþí áíôéëÞøåùí, êáèþò êáé ôéò ðñïôÜóåéò óáò ïé ïðïßåò èá ëåéôïõñãïýí ùò ôñï÷ïðÝäç óôçí õéïèÝôçóç ôùí áíôéëÞøåùí áõôþí (600-700 ëÝîåéò). (ìïíÜäåò 50)

188

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò 4 ï ÊñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò

Å.Ð. Ðáðáíïýôóïò, “Ôï Äßêáéï ôçò ðõãìÞò”,(1975) 1989, åêä. Äùäþíç, ÁèÞíá.

189

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου ∆ιδάσκονται στην A΄ Λυκείου

¼óï áíïýóéá êáé åíï÷ëçôéêÞ, áöüñçôç åßíáé ç öëýáñç êáé áóõíÜñôçôç, ç êáêïðëåãìÝíç êáé áðåéñüêáëëç öñÜóç, ôüóç äýíáìç êáé ïìïñöéÜ Ý÷åé ï ðõêíüò êáé êñïõóôüò, ï êáèáñüò êáé åýóôï÷ïò ëüãïò óå üëåò ôéò ãëþóóåò ôïõ êüóìïõ. Åßíáé ëÜèïò íá íïìßæïìå üôé õðÜñ÷ïõí ãëþóóåò ðïõ ðñïóöÝñïíôáé óôç óáöÞíåéá êáé óôç âñá÷õëïãßá êáé Üëëåò ðïõ áðü ôçí ßäéá ôç óõíôáêôéêÞ äïìÞ ôïõò åðéâÜëëïõí ôçí ðïëõëïãßá êáé ôá ðåñßðëïêá ó÷Þìáôá. ¼ëåò ïé ãëþóóåò, ïé ðëïõôéóìÝíåò áðü ôï ðíåýìá ôùí ëáþí ðïõ ôéò ìéëïýí êáé äïõëåìÝíåò áðü ôïõò ôå÷íßôåò ôïõ ëüãïõ, åßíáé éêáíÝò êáé ãéá ôï Ýíá êáé ãéá ôï Üëëï. Ôçí áñåôÞ óôçí êáëÞ ÷ñÞóç ôùí ôýðùí ôïõò êáé ôçí åõèýíç ãéá ôçí êáêïìåôá÷åßñéóÞ ôïõò ôçí Ý÷åé áõôüò ðïõ åêöñÜæåôáé Ýôóé Þ áëëéþò. Êáé ìüíï áõôüò. ÁíÝêáèåí, óôç ãëþóóá êáé óôçí ðáñÜäïóç üëùí ôùí ëáþí ôçò ãçò, ïé ìåãÜëåò “áëÞèåéåò” äéáôõðþíïíôáé ìå ïëéãüëïãåò, êïöôÝò êáé îåêÜèáñåò öñÜóåéò. ¸÷ïõí ôç ìïñöÞ ëåêôéêÜ óõìðõêíùìÝíùí áðïöèåãìÜôùí ðïõ åíôõðþíïíôáé âáèéÜ óôç ìíÞìç êáé ìåôáäßäïíôáé áðü ãåíåÜ óå ãåíåÜ áíáëëïßùôá, óáí éåñÞ êáé áðáñáâßáóôç ðíåõìáôéêÞ ðáñáêáôáèÞêç. Åßíáé êáñðïß ôçò ïîõäÝñêåéáò êáé ôçò óêÝøçò, ôçò öáíôáóßáò êáé ôçò ðåßñáò åðßëåêôùí áôüìùí, åßôå êáôáðïíôéóìÝíùí óôï ðÝëáãïò ôçò áíùíõìßáò, åßôå ôïðïèåôçìÝíùí óôç ìéóïöùôéóìÝíç ðåñéï÷Þ ôïõ èñýëïõ. ÁðïóôÜãìáôá ôçò áíèñþðéíçò óïößáò. Ôüóï ìåãÜëç êáé åðéôõ÷çìÝíç ëïãéêÞ áðüóôáîç êáé ëåêôéêÞ óõìðýêíùóç äåí åßíáé âÝâáéá ðÜíôïôå äõíáôÞ. Ïýôå ßóùò åðéèõìçôÞ. ÕðÜñ÷ïõí íïÞìáôá ðïëõìåñÞ (üðùò ìåñéêÝò ïñãáíéêÝò ïõóßåò) ðïõ ç óõíôïìïãñáößá ìðïñåß íá ôá áêñùôçñéÜóåé. ÁëëÜ êáé ôüôå ï óïöüò ëüãïò åßíáé ðëÞñçò êáé óõíÜìá ðõêíüò. Äåí êñýâåé ôïí ðëïýôï ôïõ íïÞìáôïò, áðåíáíôßáò áíáäåß÷íåé ôçí Ýêôáóç êáé ôï âÜèïò, ôéò ðïëëÝò êáé ðïéêßëåò äéáóôÜóåéò ôïõ. ÁëëÜ ôáõôü÷ñïíá ðåñéïñßæåôáé óôá áðïëýôùò áðáñáßôçôá ëåêôéêÜ óôïé÷åßá, ÷ùñßò áõôüò ï ðåñéïñéóìüò íá áöÞíåé Üóôåãï Þ áìößâïëï êÜôé ôï ïõóéáóôéêü. Ç ðñüôáóç äéáôõðþíåé ïëüêëçñç êáé êáèáñÞ ôç óêÝøç. Êáé óõíÜìá ìåãáëþíåé ìå ôç óõìðýêíùóç ç åêöñáóôéêÞ ôçò äýíáìç. Ç ðåñéóóïëïãßá êáé ç áïñéóôïëïãßá äåí èá óõóêüôéæáí ìüíï ôï íüçìá· èá êáôÝóôñåöáí êáé ôçí Ýíôáóç ôçò öñÜóçò ðïõ åßíáé ìéá áðü ôéò êýñéåò, ßóùò ç êõñéüôåñç áñåôÞ ôïõ áðïöèÝãìáôïò. Áí ï ãíÞóéïò êáé êáßñéïò ëüãïò Ý÷åé ôüóçí áðÞ÷çóç óôçí øõ÷Þ ìáò, áí áãêéóôñþíåôáé êáé äåí îåêïëëÜåé áðü ôç ìíÞìç ìáò, ôïýôï ïöåßëåôáé áóöáëþò óôï ãåãïíüò üôé Ý÷åé åðéóçìÜíåé êáé áðïêáëýðôåé ìéáí áëÞèåéá ìå áðÝñáíôï âÜèïò, Ýíá óôï÷áóìü ðïõ üóï êáé íá ôïí åîåñåõíÞóåé êáíåßò, äåí öôÜíåé ðïôÝ óôçí Üêñç ôïõ. ÁëëÜ êáé óå Ýíá Üëëï ôïõ ðñïóüí, ìïíáäéêü êáé áíåêôßìçôï: üôé Ý÷åé åðéôý÷åé ôÝôïéáí áêñßâåéá êáé áõôÜñêåéá êáé ðñïðÜíôùí ôüóçí Ýíôáóç óôç äéáôýðùóç, þóôå äåí óçêþíåé ôçí ðåñßöñáóç (ôçí áðüäïóÞ ôïõ ìå Üëëá ëüãéá), êÜðïôå êáé áõôÞí áêüìç ôç ìåôÜöñáóç (ôç ìåôáöïñÜ ôïõ óå Üëëç ãëþóóá). Åßíáé ïñéóôéêüò êáé áíåðáíÜëçðôïò.

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

Êåßìåíï: Ï ðõêíüò êáé ëéôüò ëüãïò

Åîáóêïýìáé... ìå ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò ÁóêÞóåéò: 1. Íá ãñÜøåôå ôçí ðåñßëçøÞ ôïõ êåéìÝíïõ (100 ëÝîåéò ðåñßðïõ).

2. “ÁíÝêáèåí, óôç ãëþóóá êáé óôçí ðáñÜäïóç üëùí ôùí ëáþí ôçò ãçò, ïé ìåãÜëåò “áëÞèåéåò” äéáôõðþíïíôáé ìå ïëéãüëïãåò, êïöôÝò êáé îåêÜèáñåò öñÜóåéò.” Óå ìßá ðáñÜãñáöï íá åîçãÞóåôå ôç öñÜóç áõôÞ ôïõ êåéìÝíïõ. (ìïíÜäåò 10) 3. Óôçí 1ç ðåñßïäï ôçò ðñþôçò ðáñáãñÜöïõ íá âñåßôå á) ôç äéáéñåôÝá Ýííïéá, â) ôç äéáéñåôéêÞ âÜóç êáé ã) ôá åßäç / ìÝëç ôçò äéáßñåóçò. (ìïíÜäåò 10) 4. Óôçí ôñßôç ðáñÜãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ íá åíôïðßóåôå ëÝîåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõíõðïäçëùôéêÜ / ìåôáöïñéêÜ (ôïõëÜ÷éóôïí 5) êáé íá ó÷çìáôßóåôå éóÜñéèìåò ðñïôÜóåéò, óôéò ïðïßåò èá ôéò ÷ñçóéìïðïéåßôå ìå ôçí êõñéïëåêôéêÞ ôïõò óçìáóßá. (ìïíÜäåò 5) 5. ÁíáëáìâÜíåôå íá åôïéìÜóåôå ôçí åéóÞãçóç ãéá ìéá óõæÞôçóç ðïõ ðñüêåéôáé íá ãßíåé óôçí ôÜîç óáò ãéá ôç ëáêùíéêüôçôá óôï ëüãï. Ó’ áõôÞ íá áíáöÝñåôå ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôïõ ëáêùíéêïý ëüãïõ êáé ôéò ðåñéóôÜóåéò åðéêïéíùíßáò ãéá ôéò ïðïßåò åßíáé êáôáëëçëüôåñïò. (500 ëÝîåéò) (ìïíÜäåò 50)

∆ιδάσκονται στην Α΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Β΄ Λυκείου

Χρειάζονται στη Γ΄ Λυκείου

(ìïíÜäåò 25)

190

ΤΟ ΟΡΟΣΗΜΟ ΠΟΥ ΕΜΠΙΣΤΕΥΕΣΤΕ 41 ΧΡΟΝΙΑ Ο Φροντιστηριακός Οργανισμός ΟΡΟΣΗΜΟ (ΙΑΤΡΙΚΟ – ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΑΚΟ – ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ) είναι από τους παλαιότερους και πλέον πρωτοποριακούς και επιτυχημένους οργανισμούς στον χώρο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στόχος του είναι να προβάλλει πάντοτε τη συνεργασία και την ουσιαστική επικοινωνία ανάμεσα στο μαθητή, το γονιό και τον εκπαιδευτικό. Συνδυάζοντας 41 συναπτά έτη διδακτικής και συγγραφικής εμπειρίας και προσφοράς στην Παιδεία με εκσυγχρονισμένες και αποτελεσματικές μεθόδους διδασκαλίας, αγκαλιάζει τις ανάγκες του σύγχρονου μαθητή και του δίνει το «προβάδισμα» για την επιτυχία στην πρώτη του επιλογή. Αυτό αποδεικνύουν οι περισσότεροι από 39.000 επιτυγχόντες στα Α.Ε.Ι. της επιλογής τους. ΤΟ ΝΕΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Το νέο εξεταστικό σύστημα που θα ισχύσει για το σχολικό έτος 2015-2016 μειώνει τον αριθμό των μαθημάτων αλλά αυξάνει σημαντικά τη διδακτέα ύλη και εξειδικεύει τα θέματα των Πανελληνίων, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζει το βαθμό δυσκολίας για την επιτυχία σε σχολές που απαιτούν τη συγκέντρωση εξαιρετικά υψηλής βαθμολογίας (Ιατρική, Πολυτεχνείο, Νομική). Το ΟΡΟΣΗΜΟ με ένα, στρατηγικά, σχεδιασμένο πρόγραμμα διδασκαλίας και καινοτόμες εκδόσεις, ανταποκρίνεται για ακόμη μια φορά με συνέπεια στις ανάγκες που επιτάσσει το σημερινό τοπίο στην Παιδεία. Για τον υποψήφιο που θα παρακολουθήσει τα ειδικά τμήματα των Φροντιστηρίων ΟΡΟΣΗΜΟ δεν υπάρχουν «εύκολες» και «δύσκολες» σχολές αλλά μόνο σχολές που τον ενδιαφέρουν να πετύχει. ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΑΣ ΠΡΟΣΩΠΟ Στην ιδιαίτερα δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε, τα όνειρα και τα σχέδια της νέας γενιάς για ένα καλύτερο μέλλον πλήττονται από τη σκληρή πραγματικότητα της οικονομικής κρίσης. Το ΟΡΟΣΗΜΟ, με αίσθημα ευθύνης απέναντι στην ελληνική οικογένεια, έχει προβεί σε σημαντικές μειώσεις διδάκτρων από την αρχή της κρίσης. Ειδικότερα:  επιδοτεί προγράμματα για ευάλωτες κατηγορίες οικογενειών (ανέργους, χαμηλού οικογενειακού εισοδήματος, πολύτεκνους)  ανακοινώνει ανά τακτά διαστήματα την παροχή υποτροφιών σε αριστούχους μαθητές,  επιχειρεί τη μεγαλύτερη δυνατή απορρόφηση του Φ.Π.Α. προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η επιβάρυνση στις οικογένειες των μαθητών μας.  παρέχει δωρεάν εκπαιδευτικό υλικό σε μαθητές ,  διεξάγει χωρίς επιβάρυνση test επαγγελματικού προσανατολισμού σε όσους μαθητές το επιθυμούν. Επειδή ο στόχος μας παραμένει πάντα να δώσουμε στους μαθητές μας την πρόσβαση στην εκπαίδευση που τους αξίζει… “Επειδή η γνώση είναι δύναμη και όχι προνόμιο των λίγων αλλά δικαίωμα των πολλών…”

Για Περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας: http://www.frontistiria.edu.gr/

Κεντρικό Αθήνας Αθήνα, Εμμ. Μπενάκη & Μαυροκορδάτου 6, τ.κ. 10678, orosimo.athina@gmail.com 210 38.08.357, 210 38.24.929 Επίσης Επισκεφθείτε τη σελίδα μας στο Facebook

Και το κανάλι μας στο Youtube