MARIËS HENDRIKS PUBLIC vs PRIVATE
1
2
3
MARIËS HENDRIKS
PUBLIC vs PRIVATE
6
INHOUD TEKENINGEN
7
PUBLIC
36
PUBLIC vs PRIVATE GERARD KOEK PRIVATE
53
54
ER WAAIT LICHT DOOR JE PRENTEN JAN HEIN VAN ROOY
104
Kijk zelf! Kijk echt! ROLLUF VAN LAAR
112
MY O MY
116
15 OKTOBER 2002
126
LICHTVERBLIJFPLAATSEN
135
MOVING PICTURES
140
FOLLOW THE EYE
145
BIOGRAFIE
153
COLOFON
158
7
ZONDER TITEL 1998 oostindische inkt op papier 205 x 210 cm collectie AKZO Nobel Art Foundation, Amsterdam
8
9
ZONDER TITEL 2000 oostindische inkt op papier 185 x 210 cm
10
11
ZONDER TITEL 1999 oostindische inkt op papier 205 x 210 cm
12
13
ZONDER TITEL 1998 oostindische inkt op papier 205 x 210 cm particuliere collectie
14
15
ZONDER TITEL 1999 oostindische inkt op papier 205 x 210 cm collectie Gemeente Nijmegen
16
17
ZONDER TITEL 2000 oostindische inkt op papier 185 x 200 cm
18
19
ZONDER TITEL 1998 oostindische inkt op papier 205 x 210 cm
20
21
ZONDER TITEL 2001 oostindische inkt op papier 185 x 200 cm
Tentoonstellingsoverzicht Tekeningen De Paraplufabriek, Nijmegen, 2001
22
23
ZONDER TITEL 2001 oostindische inkt op papier 185 x 200 cm collectie Provincie Gelderland
24
25
ZONDER TITEL 1998 oostindische inkt op papier 205 x 210 cm
26
27
ZONDER TITEL 2000 oostindische inkt op papier 185 x 200 cm
Opening tentoonstelling MariĂŤs Hendriks, Public - Private Grafisch Atelier, Den Bosch, 2007
28
29
ZONDER TITEL 1999 kleurpotlood, oostindische inkt op papier 25 x 35 cm particuliere collectie
30
31
Atelier Bazuinstraat, 2002
32
LANDSCHAP_1 2002 oostindische inkt op doek 140 x 160 cm
33
LANDSCHAP_2 2002 oostindische inkt op doek 140 x 160 cm
34
LANDSCHAP_3 2002 oostindische inkt op doek 140 x 160 cm
35
GLIMPSE 3: ATELIER 2006 inktjetprint op papier 36 x 80 mm, 70 pagina’s flipboek oplage onbeperkt
36
37
Atelier Bazuinstraat, 2004
38
PUBLIC
39
40
PUBLIC_3 2004 oostindische inkt op doek 120 x 150 cm
41
Tentoonstellingsoverzicht MariĂŤs Hendriks, Public - Private Grafisch Atelier, Den Bosch, 2007
42
Public_4 2004 oostindische inkt op doek 115 x 140 cm
43
44
PUBLIC_1 2003 oostindische inkt op doek 140 x 160 cm
45
PUBLIC_5 2004 oostindische inkt op doek 150 x 100 cm
Atelier Bazuinstraat, 2004
46
47
48
PUBLIC_2 2003 oostindische inkt op doek 130 x 150 cm
49
Tentoonstellingsoverzicht Architectural Moves GBK te gast bij CASA in Coberco, Arnhem, 2005
50
51
PUBLIC_6 2004 ontwerp 1:1 voor glas-in-lood inkt op folie 900 x 220 cm per venster MariĂŤnburgkapel, Nijmegen, 2004
52
53
54
PUBLIC vs PRIVATE GERARD KOEK
Vanaf de tweede helft van de jaren ’90 zijn pentekeningen ontstaan waarin Mariës Hendriks op groot formaat, maar niettemin zeer minutieus, een wereld in kaart brengt die op een verleidelijke wijze verbindingen legt tussen interne projecties en externe observaties. In een van deze tekeningen (pag. 11) is te zien hoe een menselijke gestalte lijkt te worden overmeesterd door een landschappelijke werkelijkheid waarin de contouren van een lichaam, zeilschepen en talloze meren wederzijds de dominantie op het vel papier opeisen. Deze polemische benadering waarbij binnen en buiten, klein en groot, dichtbij en veraf in een continue strijd zijn verwikkeld, leidt in een aantal momenten tot een vruchtbare ‘wapenstilstand’, waarin beide posities elkaar op basis van gelijkwaardigheid ontmoeten. Of het nu een confrontatie is tussen handen, bossen en menselijke activiteiten (pag. 17), tussen de ruimte van het lichaam en de ruimte van taal en geluid (pag. 21) of tussen de horizon van de landschappelijke ervaring en de horizon van de menselijke gebeurtenissen (pag. 25), in al deze gevallen is er sprake van een uitdagende dialoog. Vervolgens zijn onder de titel Public openbare ruimtes als supermarkten of bouwmarkten met kroontjespen op linnen vastgelegd (pag. 36-49). Ontdaan van de gebruikelijke bezoekers blijken deze anonieme interieurs waarin we dagelijks verkeren raadselachtig. In rekken, op planken en in kasten wachten in een repetitieve aaneenschakeling talloze voorwerpen op onze verlangende blik. De objectiverende gelijkvormigheid van deze hedendaagse ‘consumentenlandschappen’ roept in
het samenvallen met de zeer tijdrovende techniek van de pentekening een eigenaardige spanning op. De felle krasserige inktlijnen laten de ruimtes met hun producten opdoemen maar lijken er tevens op uit alles ook weer te overwoekeren. In reactie op deze anonieme publieke ruimten volgt de meest recente reeks van werken, Private (pag. 52115) waarin juist een meer persoonlijke werkelijkheid figureert. Een persoonlijke werkelijkheid die eigenlijk ook weer ieders werkelijkheid kan zijn. Middels een bewerkelijke techniek (de houtgravure) zijn, dikwijls grote, prenten ontstaan waarin tafels en schaduwen, bomen en beesten te zien zijn. Waar de pentekeningen nog vertrokken vanuit het wit van het papier of geprepareerd linnen, daar wordt nu ingezet vanuit het zwart van de verzadigde grafische ruimte. De ordeningen met (speelgoed?)beesten, geflankeerd door een echte vogel, of boomstammen die zich voordoen als tafelpoten – of zijn het tafelpoten die zich voordoen als boomstammen – lijken de verwarrende maar tevens betoverde wereld op te roepen van het kind dat bezig is zijn werkelijkheid te verkennen. Wat beide werkgroepen: Public en Private, met elkaar gemeen hebben is de verraste blik waarmee zowel onze meest openbare als onze meest persoonlijke ruimte in kaart wordt gebracht. Het universele en het intieme ontmoeten elkaar hier op nieuwe, onverwachte wijze. Dat deze verkenningen op een heldere en systematische wijze met kroontjespen en graveerstift worden gedaan lijkt het raadsel van de afgebeelde ruimtes alleen maar te vergroten en vraagtekens te zetten bij de mate waarin een werkelijkheid ook echt persoonlijk kan zijn. 55
56
PRIVATE
57
PRIVATE_8 2005 - 2006 houtgravure 140 x 120 cm oplage 10 collectie CODA Apeldoorn
58
59
PRIVATE_3 2006 houtgravure 122 x 104 cm oplage 10 collectie Provincie Gelderland CODA Apeldoorn Kunstuitleen Utrecht diverse particuliere collecties
60
61
62
63
Tentoonstellingsoverzicht MariĂŤs Hendriks - Houtgravures Museum De Wieger, Deurne, 2007
64
65
PRIVATE_2 2006 houtgravure 140 x 120 cm oplage 8 collectie CODA Apeldoorn diverse particuliere collecties
Plaatsmaken, Arnhem, 2006
66
67
PRIVATE_4 2006 houtgravure 70 x 120 cm oplage 10 collectie Provincie Gelderland CODA Apeldoorn Kunstuitleen Utrecht
Atelier Bazuinstraat, 2007
68
69
PRIVATE_1 2006 houtgravure 140 x 120 cm oplage 8 collectie Provincie Gelderland CODA Apeldoorn
Tentoonstellingsoverzicht MariĂŤs Hendriks, Public - Private Grafisch Atelier, Den Bosch, 2007
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
p. 70 - 81 PRIVATE_11_ LEPORELLO 2005 - 2007 houtgravure 25 x 203 cm oplage 10 diverse particuliere collecties
82
83
PRIVATE_15 2008 houtgravure 104 x 122 cm oplage 10 collectie Kunstuitleen Alkmaar
84
85
PRIVATE_13 2008 houtgravure 61 x 80 cm oplage 10 PRIVATE_10 2007 houtgravure 61 x 80 cm oplage 10 diverse particuliere collecties
86
87
PRIVATE_9 2007 houtgravure 61 x 80 cm oplage 10 collectie Kunstuitleen Utrecht
88
PRIVATE_14 2008 houtgravure 61 x 80 cm oplage 10
89
PRIVATE_7 2007 houtgravure 122 x 104 cm oplage 10 particuliere collectie
Plaatsmaken, Arnhem, 2007
90
91
92
Tentoonstellingsoverzicht MariĂŤs Hendriks CBK Arnhem, 2008
93
94
95
96
97
PRIVATE_5 2006 - 2007 houtgravure 61 x 80 cm oplage 10 collectie Kunstuitleen Utrecht
98
PRIVATE_6 2006 - 2007 houtgravure 61 x 80 cm oplage 10 collectie Kunstuitleen Utrecht diverse particuliere collecties
99
PRIVATE_16 2008 - 2009 houtgravure 140 x 120 cm oplage 10
100
101
PRIVATE_12 2008 houtgravure 140 x 120 cm oplage 8 collectie CODA Apeldoorn
102
103
PRIVATE_17 2009 houtgravure 140 x 120 cm oplage 10
104
105
ER WAAIT LICHT DOOR JE PRENTEN JAN HEIN VAN ROOY
106
Na afloop van de prachtige film Mar Adentro van de Spaanse regisseur Alejandro Amenábar keken we in het Nijmeegse theatercafé LUX, bij een glaasje als toegift nog naar een onvergelijkbaar aantrekkelijk filmpje, dat daar continu verder de avond door getoond werd. Beelden van een met een dun ijslaagje bedekte stadse vijver, van bovenaf gefilmd ergens in een buitenwijk. Plotseling schiet een bal het beeld binnen, breekt het laagje ijs en blijft liggen in het water. Er komen jongens bij. Daar gaat het filmpje verder over. Alles vanaf een standpunt opgenomen. Een filmpje van Mariës Hendriks. Zwart/Wit, zoals het meeste werk dat u hier kunt zien. Iets later werden Mariës en ik uitgenodigd voor een duo/expo tijdens de Salon d’Art-weken in het CBKN gebouw te Nijmegen. Daar toonde zij voor het eerst haar fraaie houtgravures. Voorafgaand aan die tentoonstelling ging ons overleg via SEINPOST, brieven, e-mail, foto’s etc. Na haar uitnodiging om hier in de Flevodrukkerij te exposeren ontving ik tot mijn verrassing opnieuw SEINPOST met het verzoek iets te vertellen over haar werk. Vanaf nu neem ik u verder mee in de tegenwoordige tijd. Het laatste stukje straat naar haar atelier gaat steil omhoog. De zon in het middaguur broeit, gaat schuil achter witte wolken. Een solide metalen hek rond een verwaarloosd schoolplein. Stoffige brandnetels, hoog onkruid. De hoofdingang en de gang zijn nog onmiskenbaar schools. De lokalen zijn
ateliers. Mariës laat mij binnen in het hare. Opvallend licht, alles pas wit geschilderd, hoge ramen aan de zuidkant. Zij is hier sinds twee weken, in haar 4e atelier inmiddels. Het werk voor deze tentoonstelling staat klaar. Alles zwart/wit. Uit een kleine kartonnen doos in een hoek steekt een kleurig schilderijtje. Buiten de gele keramische vensterbanken en eenzelfde gele bies onderaan twee kleine nissen, die nog herinneren aan het Rooms Katholieke schoolverleden, is dat de enige kleur in het lokaal. Ik raak onmiddellijk in de ban van een van haar prachtige houtgravures. Stel haar de vraag, die mezelf ook vaak bezighoudt: ‘Zie je bij het maken van al dat zwart/wit werk groen eigenlijk als kleur?’ Het blijft stil. Ik verdwijn langzaam in de prent, door het hoge sneeuwgras, langs de kraaien of zijn het kauwen? De boerderijbeesten voorbij wordt het donkerder. Wat ligt daar toch onder die tuintafel? Plotseling haar stem: ‘GROEN! Ik heb nooit de kleur groen gezien bij het maken van deze werken. Er ging wel een raar soort schok door me heen toen je dat net vroeg. Ook als ik kijk naar de dingen in de werkelijkheid zie ik geen groen. Ik kijk niet in kleur, maar in toon, licht en schaduw. Woorden hebben kleur, beelden hebben toon, maar ik héb het dan wel altijd over kleur. Zes kleuren groen zie ik als zes (grijs) tonen ten opzichte van elkaar.’ Ik ben nog steeds in haar prent, voel me beurtelings reus Gulliver of kleine Eric uit het insectenboek van Godfried Bomans. Ik vraag haar of zij dat ook zo voelt. 107
Haar antwoord komt direct. ‘Ik voel me geen Gulliver of Eric. Ik heb geen rol in het geheel, ik ben beschouwer. Wel rammel ik aan de vertrouwde verhoudingen, of neen! ik ga er gewoon heel dicht op zitten. Een sensatie die je als volwassene vergeten bent. Je moet er kunnen vertoeven, ... dwalen.’ Daarover zijn we het dus eens, want ik zit nog steeds onder haar tuintafel en denk na over haar veelzijdigheid. De vraag die ik eerder bedacht had over hoe zij zichzelf ziet stel ik haar aarzelend, alsof ik in het duister hier onder die tafel naar woorden moet zoeken. Schilder, tekenaar, graficus of cineast? Het is even stil. Zij begint langzaam en zacht te spreken. ‘Geen van allen eigenlijk, maar het meest als tekenaar’ – nu sneller en luider: ‘Ik werk altijd met een lijn, daar kun je alles mee doen, met een lijn kun je zelfs schrijven’. Dan zacht: ‘misschien wel het enige dat ik nalaat.’ ‘t Is weer even stil. Maar dan vervolgt zij resoluut: ‘een vastlegger voel ik mij, ik leg vast en met welk materiaal dat zal zijn is ondergeschikt aan wat ik wil. Ik kijk en ik pak en ik maak een lijn. In een houtgravure zijn honderd lijnen licht.’ Ik kom vanuit het duister onder de tafel vandaan, ga naar het licht van de honderd lijnen, kijk haar aan en dan klinkt het beslist: ‘Ik wil niets weten over hoe een hoogdruk eigenlijk moet, hoe een film hoort, enz. het medium is voor mij een middel om het beeld vast te leggen, in alle vrijheid!’ ‘Iemand die graficus is denkt meestal ook als graficus, maar ik denk niet als, ik trek meer als een Roofridder door de technieken en al naar gelang 108
teken ik, film ik of maak houtgravures. Ik ben niet gehoorzaam aan de techniek, maar aan een wens tot beeld.’ Ik kijk naar een andere gravure en zie hoe zeer zij gelijk heeft. Dat wat zij zo-even zei, heeft ze als het ware al eens eerder geïllustreerd: ‘Riddersporen in het sneeuwgras’. Het op linnen met kroontjespen en oostindische inkt getekende werk wordt opgesteld, haar indrukwekkende vederlichte tekeningen. We kijken er naar tijdens de thee. Op het gele papiertje dat in haar catalogus niet niet betreden gevouwen is, staan Mariës’ teksten over ‘Het Tekenen’. Ik lees er nu een paar voor zoals ik ze las tijdens de theepauze in haar atelier. - De wereld is vergeven van vergeten plekken, al die beelden die op ons af razen en ter plekke weer verdwenen zijn. Waar blijf ik dan als er alleen maar beelden zijn om te vergeten. Ik ben bereid me te laten gijzelen door het beeld net zo lang tot ik het kan loslaten en het zijn eigen positie heeft verworven. - Hoe stil een tekening in eerste instantie ook lijkt, in alles blijkt het tegendeel. Het besef van een continue beweging, een uitdijend moment waarin alles betrokken raakt, een als ordening vermomde kakafonie. - In het tekenen verzamelt zich alles en wordt de tekening een soort bassin. Op het moment dat ik teken is alles van belang. Het beeld, of het nu een hoofd, een persoon of een landschap is, lijkt zijn eigen eisen te stellen. Dat is wat het beeld verlangt,
en het wachten daarop is wat iedere keer weer een grote rol speelt. De tekening wordt compleet en sluit mij als maker buiten: het moment waarop de tekening wint. - Het is vreemd maar zelfs de laatste streepjes blijken altijd weer noodzakelijk, daarbij komt nog dat inkt absoluut is. De thee is op. Een soort waarvan de smaak mij onbekend is. Er was iets lekkers bij, ook van een voor mij nooit eerder geproefde samenstelling. Normaal gesproken had ik Mariës gevraagd naar hoe of wat, maar dat komt er nu niet van, zozeer zijn we kennelijk in onze samenspraak verdiept. We spreken nog over haar ervaringen bij het drukken van de uitzonderlijk grote gravures. De nauwkeurigheid en het vakmanschap dat daarbij van je gevraagd wordt. Ze roemt de samenwerking met meesterdrukker Manuel Kurpershoek: ‘Hij is zo goed, hij beheerst het hoogdruk-vak tot in alle finesses en, ik moet zeggen, helaas ... niet één misdruk.’ We bekijken een oplage. Al de afdrukken zijn technische hoogstandjes op zich en zien er tot in de kleinste details allemaal perfect uit. Ik lees haar nog iets voor uit een artikel van Kees Fens, die als letterkundige vaak zo mooi over de kunst schrijft. Het gaat over het moment van ophouden met een werkstuk, de voltooiing er van. De titel van zijn stukje is: De onvoltooidheid is de mogelijkheid tot gedaante-wisseling. Ik vraag Mariës of zij daar tot besluit iets over kan zeggen in verband met haar eigen werk. Zij vraagt
bedenktijd voor haar antwoord. Het komt later, per SEINPOST. ‘Elk werk is in zijn voltooidheid onvoltooid. Die seconde die ik heb proberen vast te leggen is een moment van een beweging. Wat weten wij van het vorige en volgende moment. Het beeld van het moment is messcherp, maar daarna begint meteen de onvoltooid tegenwoordige tijd, dus het volgende werk begint met onvoltooid tegenwoordige en eindigt in voltooid verleden tijd. De gedaante-wisseling zit ‘m dus niet in dat ene werk maar in mijn hele oeuvre.’ Mariës, er waait licht door je prenten. Uit het hout, waarin je werkt, steek je donker weg waardoor je tegelijkertijd licht ontsteekt. Het is aan ons, de kijkers, of het in de afdruk, van de gravure, om zon- of maanlicht gaat. Dag of nacht. De inktzwarte schaduw op een witgloeiend grasveld. De maan, die de struiken en de nachtridders betovert. Kunstlicht. Het moment waarop je met het zwaaiende licht van je dwalende fietslamp inzoomt op een open plek in een stikdonker bos. Om een passend slot voor dit verhaal te vinden ben ik gaan kijken in het magazijn van je prachtige tekeningen. In een van die goedgevulde warenhuisstellingen vond ik dit witte niet getekende doosje. Er zit iets in waarmee je, zelfs in de meest donkere kelders van je verbeelding, ten alle tijde aan het werk kunt blijven, iets dat het onherkenbare plotseling onmiskenbaar maakt, bekroond met de sneeuwwitte glans van het ware. Op deze hoogtijdag voor de hoogdruk geef ik het aan je, met de meeste hoogachting voor je werk. 109
110
PRIVATE_Lijkhemden voor de grote verteerder 2006 houtgravure 160 x 65 cm oplage 2
Lijkhemden voor de grote verteerder filmstills 2006 Park Presikhaaf, Arnhem
111
112
Tentoonstellingsoverzicht MariĂŤs Hendriks - Houtgravures Kunstuitleen Alkmaar, 2009
113
Kijk zelf! Kijk echt! ROLLUF VAN LAAR
Dames en heren, Ter ere van de opening van de tentoonstelling in de Kunstuitleen Alkmaar van houtgravures van Mariës Hendriks mag ik iets zeggen. Het heeft iets malligs dat u naar mij gaat luisteren terwijl u met uw rug naar het werk gaat staan waar het over gaat. En eerlijk gezegd is het van mijn kant pedant te denken dat ik in kort bestek iets relevants daarover kan melden. Ik waag een poging. Het duurt maar even. En wat niet waar is mag u me kwalijk nemen. Eerst iets over de techniek. Houtgravure is een hoogdruktechiek. Een houtgravure is een afdruk van een met een burijn gesneden voorstelling in hard kopshout. Kopshout krijg je door een plak dwars op de stam van een boom te zagen. Dat betekent dat houtgravures over het algemeen klein van formaat zijn. De burijn is een klein scherp beiteltje waarmee je het hout wegsnijdt wat niet afdrukt, en dus op de afdruk wit blijft. De gestoken lijnen van een houtgravure zijn specifiek en herkenbaar. Mariës bekommert zich totaal niet om de techniek. De formaten van haar houtgravures zijn zeer groot, zo’n dikke boom bestaat er niet of nauwelijks. Ze gebruikt MDF, dat zijn platen van zeer fijngemalen houtvezels gemengd met kunstharslijmen en in droge toestand geperst.
114
In plaats van een burijn gebruikt ze een Dremel, een miniatuur elektrisch roterende machinetje waarin frezen, boortjes en graveerstiften worden gespannen om mee te werken. Zoals ze zegt: ‘Ik houd niet van die gestoken lijnen.’ Waarom maakt Mariës Hendriks dan houtgravures? Ooit afgestudeerd als schilder, werkend met vele kleuren, ging ze zo’n tien jaar geleden grote tekeningen met pen en oostindische inkt op doek maken. Onlangs hebben een aantal van die tekeningen gehangen bij Krek van Pé Okx in de voormalige Kaasfabriek van Eyssen in Alkmaar. Ze constateerde: ‘De lijnen waren me niet zwart genoeg.’ Houtgravures leveren die mogelijkheid wel. Hoe komt zo’n keus tot stand? Zijn er logische gevolgtrekkingen of opeenvolgende redenaties die hout snijden? J. Bernlef beschrijf hoe dat werkt, ondubbelzinnig en tegelijkertijd heel dubbel, in z’n gedicht getiteld Toeval: “Iemand verloor een staafje goud Ik heb het niet gevonden”
Het groeit en ontstaat gaande weg. Als je goed kijkt, alle flauwekul en makkelijke oplossingen wegflikkert, vertrouwt op je intuïtie en ervaring, ontstaan er werken, zoals Mariës die maakt. Niet eenduidig, niet autobiografisch, geen verhaal. Maar wel iets dat alleen maar in beeldende kunst kan worden verteld. De kijker geeft het kunstwerk z’n betekenis. Niet omdat de kunstenaar dat zegt, niet omdat ik dat zeg, niet omdat de lieve heer dat zegt, maar omdat u alleen met uw eigen ogen kan kijken. Om te duiden wat er gebeurt op de gravures van Mariës Hendriks, een exemplarisch en expliciet verhaal van Daniil Charms, getiteld Ontmoeting: “Op een keer liep een man naar kantoor en onderweg kwam hij een andere man tegen die een Pools stokbrood had gekocht en nu op weg naar huis was. En dat is eigenlijk alles.” Deze spreker is geïmponeerd. Deze spreker houdt verder z’n mond. Kijk zelf! Kijk echt!
De afgelopen vijf jaar maakt Mariës Hendriks houtgravures. Zoals een hond het water uit z’n vacht schudt. Zonder vooropgezet plan – of zoals ze ergens memoreert, dat ze een grote tekening wilde maken van een vrouw in een jurk, wat uiteindelijk een man in een jas werd. 115
Tentoonstellingsoverzicht MariĂŤs Hendriks - Houtgravures Kunstuitleen Alkmaar, 2009
116
117
MY O MY 2002 inktjetprint op 224 grs. Canson papier 29,7 x 21 cm elk serie van 9 portretten in map oplage 50 + 5 a.p. diverse particuliere collecties
Tentoonstellingsoverzicht MY O MY Plaatsmaken, Arnhem
118
MY O MY
119
120
121
122
123
124
125
126
127
15 OKTOBER 2002 2002 oostindische inkt op doek 45 x 55 cm elk serie van 10
Atelier Bazuinstraat, juni 2004
128
15 OKTOBER 2002
129
130
131
132
133
134
135
136
LICHTVERBLIJF PLAATSEN
137
LICHTVERBLIJFPLAATSEN 1999 zeefdruk op papier 27 x 25,5 cm elk serie van 8 interieurs in map oplage 22 diverse particuliere collecties
138
139
140
141
MOVING PICTURES filmstills 2002 00:03:57 Muziek: Aphex Twin
MOVING PICTURES Deze animatiefilm start met een frontale opname van een wand waarop 24 kleine schilderijen zijn te zien. Ieder werk toont op zijn beurt weer een presentatie van schilderijen. De klassieke opstelling van schilderijen krijgt zo een voortzetting binnen de afzonderlijke werken. Onder begeleiding van stuwende, ritmische klanken, zoemt de film stapsgewijs in op ĂŠĂŠn schilderij. Vervolgens ontspint er zich een aaneenschakeling van gebeurtenissen waarin de ene, met animatietechnieken bewerkstelligde, metamorfose volgt op de andere. Er is zo een permanente wisseling van posities te zien waarin allerlei mogelijke relaties tussen binnen en buiten; muur en schilderij; muur en venster elkaar opvolgen. Na deze cascade van beeldwisselingen eindigt de film middels een stapsgewijze uitzoom weer bij het statische totaal van de schilderijententoonstelling.
142
MOVING PICTURES
143
MOVING PICTURES 2002 acryl op doek 30 x 35 cm elk serie van 24
144
145
146
FOLLOW THE EYE
147
FOLLOW THE EYE_1 filmstill, 2005 00:00:50
FOLLOW THE EYE_2 filmstill, 2005 00:02:80 collectie CODA Apeldoorn
148
FOLLOW THE EYE Onder deze titel is een reeks korte videowerken ontstaan. Het zijn observaties van kleine momenten in de openbare ruimte. Gebeurtenissen in de marge van de, dikwijls rumoerige, openbaarheid die zich als intieme vertellingen aandienen. Kinderen en beesten: de hoofdrolspelers in deze spontane choreografieën, wanen zich onbespied. Juist vanuit de terloopsheid die de opnamen kenmerkt in combinatie met het strikte formele kader van de filmische ‘loop’ doemen beelden op van een bijna vergeten belevingswereld. Een wereld waarin een verbaasde verkennende blik ons meeneemt en uitnodigt, met achterlating van vooropgezette bedoelingen of verwachtingen, ons oog te volgen.
FOLLOW THE EYE_3 filmstill, 2005 00:03:15 collectie CODA Apeldoorn
FOLLOW THE EYE_4 filmstill, 2005 00:01:43
149
FOLOW THE EYE_5 filmstill, 2006 00:02:27 collectie CODA Apeldoorn
150
FOLOW THE EYE_6 filmstill, 2005 00:01:02
FOLOW THE EYE_7 filmstill, 2005 00:05:11
151
JUNGLE RIVER filmstill, 2005 00:09:00 In opdracht van Dziga, Nijmegen Muziek: Stijn Koek
MariĂŤs Hendriks over jungle river Bij Vertov viel mij vooral de manier op hoe hij zijn films monteerde, en vanuit allerlei standpunten strak knipte. Zijn aanpak is ook echt iets voor de 20-er jaren, vooruitgangsroes met machines, beweging en snelheid. Zelf ben ik vooral, zoals Vertov, vanuit hele verschillende standpunten ingesprongen op hetzelfde beeld. Ik heb ervoor gekozen het gebeuren tussen twee bruggen: de Spoorbrug en de Waalbrug in Nijmegen, te registreren. Omdat ik zo ongeveer aan de Waal woon, kon ik elke keer gaan kijken of ik weer nieuwe manoeuvres zag die ik nog wou opnemen, zoals het keren van een pasagiersboot. In dit geval heeft de schipper zelfs gewacht tot ik mijn camera had gehaald. Zo kon ik een archief aanleggen van opnamen waarbij ik ook telkens andere plaatsen betrok, zodat een gebeurtenis zo breed mogelijk werd belicht. Elke opname leverde weer ideeĂŤn op voor de volgende beelden die ik nog wilde maken. Tijdens de opnamen van een detail van een schip in de haven kwam de schipper naar buiten en mocht ik binnen in het ruim filmen, eigenlijk werd het zo een verrassend avontuur. Als klap op de vuurpijl arriveerde de kermis aan de Waal en wel onder de brug. De kermisattractie Jungle River leek mijn opnamen op natuurlijke wijze af te ronden. Uiteindelijk zorgt de muziek van Stijn Koek ervoor dat in het accentueren van het beeld door geluid er een geheimzinnige samenhang ontstaat. 152
CITY LOOP_FROM N TO A AND BACK AGAIN filmstill, 2006 00:25:00 In opdracht van Dziga, Nijmegen en PlaatsMaken, Arnhem
153
154
BIOGRAFIE
155
MARIËS HENDRIKS Geboren in Nijmegen, 1956 OPLEIDING 1975 - 1981 Akademie voor Kunst en Vormgeving, Den Bosch (Lucasprijs) SOLOTENTOONSTELLINGEN 2009 - Houtgravures, SBK Alkmaar 2008 - Mariës Hendriks - Public, Kunst Ramen Eyssen, Alkmaar - Mariës Hendriks, CBK Arnhem 2007 - Mariës Hendriks, Public Private, Grafisch Atelier, Den Bosch - Mariës Hendriks - Houtgravures / Tekeningen, Flevodruk, Harderwijk (cat.) - Mariës Hendriks - Houtgravures, Museum de Wieger, Deurne 2002 - MY O MY, Stichting Plaatsmaken, Arnhem (editie) - Mariës Hendriks - Tekeningen, Stichting voor Kunst en Cultuur Gelderland, Arnhem 2001 - Tekeningen, De Paraplufabriek, Nijmegen 1999 - Mariës Hendriks - Tekeningen, Akzo Nobel Art Foundation, Arnhem 1998 - Lichtverblijfplaatsen, CBK Nijmegen (editie) - Mariës Hendriks - Tekeningen, Galerie van den Crommenacker, Arnhem. 1996 - Hangende, Pakhuis Oude Haven, Nijmegen 1995 - Wij, wijde blik, wij, de blik, ik, Kunstcentrum Hollandsche Spoorweg, Nijmegen - Tarra, Extrapool, Nijmegen 1992 - Mariës Hendriks, Modry Pavillon, Praag - Mariës Hendriks, Obrazy, Museum Olomouce, Studio V, Olomouce (cat.) 156
GROEPSTENTOONSTELLINGEN 2009 - Made in Arnhem INVITES, Museum voor Moderne Kunst Arnhem (cat.) - Zwart, CBK Apeldoorn (cat.) 2008 - Het dagboek van Mariës Hendriks, Coda-cafe, Apeldoorn - Wit is een oude meester, Grafisch Atelier Den Bosch (cat.) 2006 - Monnikenwerk, De Refter Nijmegen 2005 - Architectural Moves, GBK te gast bij CASA in Coberco, Arnhem - Tekenen, CBK Gelderland 2004 - Tekeningen in de Kapel, Nijmegen 2003 - Tekenen des Tijds, KW14, Den Bosch (cat.) 2002 - Onland, Kunstenaarsinitiatief De Gang, Beuningen - Roma Publications 1998 - 2000, Kröller Müller Museum, Otterlo 2000 - Euregio Kunstpreis 2000, Artoll, Bedburg - Hau (D) 1998 - Hier - De Reis - Daar, Galerie van den Crommenacker. Arnhem (cat.) 1997 - Tekeningen, Archipel, Apeldoorn 1996 - Overwinteren op Elba, Elba, Nijmegen 1995 - Tekeningen, Kunstcentrum De Gele Rijder, Arnhem PROJECTEN 2008 -Filmopdracht Stichting De Loods,Nijmegen Kunstenaarsportretten (Gerard Koek), getoond in Museum Het Valkhof, Nijmegen en LUX, Nijmegen 2006 - Salon d’Art, Salonavond, Marie-Jose van Beckhoven interviewt Jan Hein van Rooy en Mariës Hendriks. Tevens presentatie SEINPOST, een briefwisseling tussen Jan Hein en Mariës - Lijkhemden voor de grote verteerder, Park Presikhaaf , Arnhem (een project van Ada Dispa)
2005 - Follow the eye, filmpjes getoond bij LUX, Nijmegen - City Loop - From N to A and back again, Filmopdracht i.o.v. Dziga, Nijmegen en PlaatsMaken, Arnhem (cat.) - Jungle River, Filmopdracht Revolte, Dziga, Nijmegen 2004 - Transformer, Filmopdracht Kinoglaz, Dziga, getoond bij LUX in verband met Wintertuin - Glas in lood ontwerp op ware grootte, in opdracht van de Katholieke Universiteit, Nijmegen 2001 - Reiz am Rhein, Olgaarthuis, Arnhem 1998 - Lichtverblijfplaatsen, presentatie van map met 8 prenten in CBK, Nijmegen. 1995 Tarra, Extrapool , Nijmegen ACTIVITEITEN 2006 - 2007 - Lid Denktank Paraplufabriek,Nijmegen 2002-2004 - Bestuurslid GBK 2004 - Fusiebegeleiding GBK-CBKN 2001 - Kunstuitleen, Deventer (selectiecommissie BKR) 2001 - Gastdocentschap Eindexamenbegeleiding, Academie St. Joost, Breda 1999 - 2000 - Mede-organisator en tentoonstellingscommissie HOTEL,CBKN, Nijmegen 1997 - 1999 - Kunstaankoopcommissie Gemeente Nijmegen 1997 - 2004 - Bestuurslid GBK 1990 - 1992 - Lid tentoonstellingscommisie De Gele Rijder, Arnhem 1986 - 1990 - Mede-organisator en tentoonstellingscommissie Virtu IBK, Nijmegen 1980 - 1982 - Lid tentoonstellingscommissie Besiendershuys, Nijmegen
PUBLICATIES 2009 - Zwart, CBK Apeldoorn - Over roofridder Mariës Hendriks, Jan Hein van Rooy Frisse Wind Productie, Nijmegen-Beuningen (opl. 50) - Kunstenaarsportret: Mariës Hendriks, Een kleurige wereld in zwart wit, Henk Meutgeert in Nieuwsbrief CBK Gelderland 2008 - Wit is een oude meester, F. Steegs, Grafisch Atelier Den Bosch 2007 - SEINPOST, een briefwisseling tussen Mariës Hendriks en Jan Hein van Rooy, 2007 (oplage 50) - Vreemde voorstellingen dwingen tot nauwkeurig kijken, Marijke Sondorp, Harderwijks Dagblad (11-07-2007) - Interieurs in inktkrullen, Mark van de Voort, Brabants Dagblad - Public - Private, De Bossche Omroep (11-02-2007) - Het Kan, publicatie, interviews en film 2006 - Salon d’ Art, De Gelderlander (16-08-2006) - Lijkhemden voor de grote verteerder, De Gelderlander (20-03-2006) 2003 - Tekenen des Tijds, NRC Handelsblad, Marianne Vermeijden (14-03-2003) 2002 - Geit, De Gelderlander, Martin Pieterse (01-03-2002) - Retourpeilen, Provincie Gelderland/SKCG, Arnhem 2001 - Tekeningen zonder Weerga, De Gelderlander, Koos Tuitjer (12-10-2001) - Kunstenaarsinitiatief Paraplufabriek 2000-2001, Nijmegen 2000 - Mariës Hendriks, Tijdschrift 24, Breda (opl. 150) - Mariës Hendriks, niet niet betreden, Roma Publications no. 15 Arnhem (opl. 500) BEURZEN / SUBSIDIES 2009 - 2004 - 2001 - Basisstipendium, Fonds BKVB, Amsterdam 2002 - Projectsubsidie, Provincie Gelderland 157
Atelier Villa Novastraat, 2009
158
159
CONCEPT Mariës Hendriks Oscar Lourens VORMGEVING Oscar Lourens TEKSTEN Mariës Hendriks Gerard Koek Rolluf van Laar Jan Hein van Rooy FOTOGRAFIE Mariës Hendriks Bert Huijbers Gerard Koek Oscar Lourens DRUK Nauta Haagen, Oss BINDWERK Handboekbinderij Geertsen, Nijmegen OPLAGE 200 SPECIALE EDITIE De eerste 50 exemplaren zijn genummerd, gesigneerd en voorzien van een houtgravure (beeldformaat: 31 x 25,5 cm / zie pag. 160) UITGEVER Oscar Lourens Book Production ISBN / EAN 978-90-814015-3-1 MET DANK AAN Guido de Werd Ad van Loon Fonds BKVB, Amsterdam
© Mariës Hendriks, de auteurs en Oscar Lourens Book Production, 2010
WWW.MARIESHENDRIKS.COM
160
161
/ 200
163
164