Out of Art 2006#1 by Out of Art

OutOfArtOmslag_2006_1

01-05-2006

11:56

Pagina 1

Magazine voor actuele Outsider Art Jaargang 1 nummer 1 mei 2006 prijs € 5,95 Themanummer: cultureel ondernemen

Poëzie; Rik Meijers

OUT OF ART nummer 1 mei 2006

Het hoofd van Rik Meijers zit vol met poëtische zinnen en metaforen. Met zijn ‘voelsprieten’ voelt hij feilloos aan hoe iemand anders zich voelt. Zijn eigen emoties verwoordt hij in gedichten over een onbereikbare liefde. 12 oktober 2006 verschijnt bij Galerie Atelier De Kaai in Goes de bundel Oog in Oog met gedichten van Rik Meijers en Nelleke Harinck. Prijs € 12,50

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:45

Pagina 2

Voorwoord

Out of Art is een uitgave van Amsterdam Art Metropole onder auspiciën van am Foundation en verschijnt twee keer per jaar. Out of Art Postbus 75158, 1070 ad Amsterdam www.out-of-art.nl Redactie: Frits Gronert, Phia Verstraete en Karin Verboeket (hoofdredacteur) Werkgroep Out of Art 1: Henny van Bree, Frits Gronert, Karin Verboeket, Phia Verstraete en Huib van den Wijngaard Aan dit nummer werkten verder mee: Frans van der Avert, Yvonne Beelen, Chris Bouma, Evelien van Dam, Hein Dingemans, Larisa Gluhstrom, Niels Hafstein, David van der Kooij, Wilco van der Maas, Mágnus Pálsson, Esther Raats-Coster, Nicolette ter Rele, Jack Vreeke en Sandie de Wildt Samenvattingen: Nan Mols Vertalingen:Shy Shavid Vormgeving:Van Rosmalen & Schenk, Amsterdam Druk: Drukkerij Tesink, Zutphen Omslag: Gerrie van Baren, Hond ‘Hobbit’, 2005 (foto Scarlett Haasnoot)

U heeft het eerste nummer van Out of Art in handen. Dit nieuwekunstmagazine wil de belangstelling voor en de kennis over Outsider Art vergroten. Het richt zich op de uiteenlopende kwaliteiten en mogelijkheden van deze zo diffuus gedefinieerde kunstvorm. Omdat de behoefte aan een nadrukkelijk op kunst georiënteerd blad binnen het circuit van kunstenaars met een verstandelijke beperking het duidelijkst werd geformuleerd, staan enkele van deze ateliers in dit eerste themanummer centraal. Opeenvolgende nummers zullen echter aandacht schenken aan Outsider Art in de breedste zin van het woord. Hierbij wordt niet geschuwd om bruggen te slaan naar de zogenaamde ‘reguliere’ kunst. Hoe een en ander vorm krijgt, is een kwestie van groeien. In elk geval is het pertinent niet de bedoeling weg te zakken in het moeras van de zorg en de liefdadigheid. Kunst, in al zijn bijzondere verschijningsvormen, staat in Out of Art voorop. Los van de thema’s is in elk nummer aandacht voor kunstenaars, verzamelaars en inspirerende plekken. Out of Art zoekt ze wereldwijd voor u op. Ook treft u rubrieken aan met recente publicaties en tentoonstellingen. De agenda wijst u op actuele evenementen. Wisselende auteurs spreken u toe in de vorm van een column. Voor een groter bereik worden alle thema artikelen en rubrieken in het Engels samengevat.

Niets uit dit magazine mag worden verveelvuldigd of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Terug naar het thema. Op 12 mei 2006 organiseren de jubilerende ateliers Herenplaats en Kunst & Vliegwerk het symposium ’Cultureel Ondernemerschap? Shocking Easy!’ Sprekers van enkele bedrijven waarmee de ateliers samenwerkten, vertellen over hun ervaringen. Hun lezingen zijn bewerkt in de vorm van thema artikelen. Of het nu gaat om het geven van een opdracht voor toegepaste kunst of om het aankopen van autonome kunstwerken, de kans van slagen blijkt inderdaad ‘shocking easy’ te zijn. Tenminste… als schijnbaar eenvoudige zaken als vertrouwen, zakelijke afspraken en een heldere communicatie gewaarborgd zijn. Lees er meer over in dit eerste nummer en kijk ook bij www.herenplaats.nl en www.kunstvliegwerk.nl

Karin Verboeket

Opgave en vragen over abonnementen: Abonnementenland Postbus 20, 1910 aa Uitgeest Tel. 0251-313939 Fax 0251-310405 www.aboland.nl Abonnementen worden automatisch op 1 januari verlengd. Opzeggingen dienen 8 weken voor

afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn (uitsluitend schriftelijk). Advertenties: zie www.out-of-art.nl

Out of Art 2 verschijnt eind 2006 met een themanummer over kunst en autisme.

OUT OF ART MEI 2006

12 16

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:45

Pagina 3

PricewaterhouseCoopers/Atelier Herenplaats Een uitgesproken relativerend karakter Voor de bedrijfscollectie in de havenstad kocht Pricewaterhouse Coopers kunst met ‘het Rotterdam gevoel’aan bij Atelier Herenplaats.

KLM Cargo/Atelier Kunst & Vliegwerk* Celebrating the Spirit In ruil voor een artistieke prestatie bood KLM Cargo Kunst & Vliegwerk duizenden toeschouwers en een stuk in een landelijk dagblad.

Ik ben ik; Hein Dingemans Opgeviagrade inboorlingen Hein Dingemans geeft ‘aan seks een beetje humor’.

The place to be; The Living Museum Kunstenaarskolonie sinds 1983 Hoe een gigantische centrale tentoonstellingsruimte is ontstaan in een voormalige eetzaal van een psychiatrisch complex in New York.

Bandridge/Atelier Kunst & Vliegwerk* Excelente inspiratie Kunstenaars schilderden voor verpakkingen die fungeerden als eye catcher op beurzen en in de winkel.

Bezocht en bekeken; een opmerkelijke verzameling Arnulf Rainer en Outsider Art Een recensie over een tentoonstelling in Den Haag die door reist naar België.

Art by Succes/Atelier Kunst & Vliegwerk* We vonden het er simpelweg te gek uitzien Succes agenda’s kregen een andere omslag en zien er ‘simpelweg te gek uit’.

Beautiful People/Atelier Herenplaats* Art from the heart Wat hebben Beautiful People en Atelier Herenplaats te maken met een weeshuis in China?

The place to be; Safnasafnid Gelijke rechten op creativiteit In IJsland werden hevige sneeuwstormen getrotseerd voor een gesprek over Outsider Art en kunstenaars die ‘driven by inner power’ongebonden kunst maken.

Column: Frans van der Avert Cultureel ondernemen; kunst met lef

Van Veldhuizenschool Rotterdam/Atelier Herenplaats* Het Gezicht van de Toekomst Een juryrapport noemt de begeleiding van basisschoolleerlingen door kunstenaars met een verstandelijke beperking leerzaam en een ‘juweel van een project’.

18 23

Eindeloze begeerte; Jack Vreeke Ik verzamel verzamelingen Een verwoede collectioneur vertelt over het verzamelen van verzamelingen en zijn fascinatie voor Outsider Art. Recent verschenen; Vissen zwemmen leren Boekenrubriek

38 39 40

Agenda

English summary

Poëzie; Rik Meijers

* Thema-artikel Cultureel Ondernemerschap

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:45

Pagina 4

PricewaterhouseCoopers / Atelier Herenplaats tekst: chris bouma, directeur stichting kunst accommodatie rotterdam (skar) foto’s: leon hermans

Een uitgesproken relativerend karakter In februari 2005 benaderde de Stichting Kunst & Zaken* kunstkenner Chris Bouma met het verzoek te adviseren bij het samenstellen van een bedrijfscollectie voor het nieuwe kantoor van PricewaterhouseCoopers (PwC) in het Rivium, het zakendistrict aan de voet van de Van Brienenoordbrug in Rotterdam. Hierbij werkte hij onder andere samen met Galerie Atelier Herenplaats.

Jaco Kranendonk De Honingerdijk, 2003

Het verzamelconcept

Een interne kunstcommissie liet weten dat het uitgangspunt niet was te komen tot een prestigieuze kunstcollectie. PwC Rotterdam wil zich liever onderscheiden door kunst in de algemene ruimten van het gebouw te presenteren en daarmee voelbaar maken dat het hier gaat om een echt Rotterdams kantoor. Bovendien is het belangrijk dat de speerpunten van PwC tot uiting komen in de kunst: maatschappelijk ondernemen, diversiteit en ‘connected thinking’. PwC had, voordat Bouma werd ingeschakeld, contact met een organisatie voor gehandicapten en met een fotograaf van panoramafoto’s van Rotterdam. Laatst genoemde produceerde combinaties van fotowerken voor een zestal vergaderzalen. Voor een beperkt aantal vergaderruimten is gekozen voor kleine series beeldende kunst.Voor andere ruimten is de keus gevallen op designattributen. Met de eerst benaderde organisatie voor gehandicapten is maar beperkt samengewerkt omdat het geproduceerde werk minder autonoom was dan verwacht. In een latere fase is contact gezocht met de Herenplaats omdat de daar geproduceerde kunst wel degelijk een authentiek karakter heeft.

Voordat overgegaan kon worden tot aankoop moest een dusdanig flexibele koers uitgezet worden dat heroverweging mogelijk zou blijven. Feit is dat het idee van ‘wat leeft’ bij de samenstellers van een collectie niet altijd parallel hoeft te lopen aan de uitingen van kunstenaars. De tijdgeest laat zich nu eenmaal niet dwingen en dat vraagt een tijdige aanpassing van het verzamelconcept. Daarnaast zijn afspraken met derden en architectonische uitspraken zoals kleurkeuze van muren en het gegeven dat de collectie in een half jaar moest zijn samengesteld, mede bepalend geweest voor de uiteindelijke keuze. ‘Het Rotterdam gevoel’

Op iedere kantoorverdieping moesten werken gepresenteerd worden met verschillende technieken. Wat deze technieken bindt, is het thema. Iedere etage onderscheidt zich door een specifiek subthema, afgeleid van het algemene uitgangspunt:‘het Rotterdam gevoel’. Na een selectie van Rotterdamse fotografen is op basis van de geformuleerde subthema’s documentatie opgevraagd en zijn, in overleg met de PwC commissie, opdrachten verstrekt. Deze aankoopronde vormde de basis van de collectie. De collectie

Jaco Kranendonk Admiraliteiskade Rotterdam, 2002

OUT OF ART MEI 2006

symposium cultureel ondernemerschap

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:45

Pagina 5

Laan Irodjojo PwC gebouw, 2005

is verder uitgebouwd met aangekocht werk van het Centrum Beeldende Kunst, het Nederlands Foto Instituut en Galerie Atelier Herenplaats.

kunstenaars van Herenplaats vanwege het uitgesproken autonome karakter van de werken, gekoppeld aan het gegeven dat de autonome thema’s deels onder te brengen zijn

in de subthema’s die de reguliere kunst dicteerde. Het subthema ‘reizen’ of ‘de haven’ wordt completer wanneer ook de vaar- en voertuigen van Laan Irodjojo zijn opgenomen. Ook voor het subthema ‘stedelingen’ en het thema ‘stedelijk detail’ draagt het werk van Laan bij aan het geheel van de collectie. Het werk van Jaco Kranendonk gaat over fascinatie voor infrastructuur in stedelijke gebieden, met name die van het openbaar vervoer; een bijna abstracte vertaling in verf.‘Stedelijke bedrijvigheid’ is terug te vinden in de kleurrijke werken van Hans Hartman en ook in die van Louise Guardia. Door de vaak gelijktijdige verbeelding van meerdere scènes wordt in haar schilderijen een verhaal verteld. Jeroen Pomp beleeft met kleurpotloden een avontuur waarin geen detail van het onderwerp wordt gemist wanneer hij dat belangrijk vindt. Je kunt je als beschouwer laten meevoeren in het avontuur van een heel specifiek denkpatroon. Pomps werk kan geplaatst worden binnen het ‘stedelijk landschap’, een thema waar veel kunstenaars oog voor hebben. p

Thema’s en subthema’s

Laan Irodjojo Hef

De keuze om naast de genoemde kunstinstellingen ook met de Herenplaats te werken, schuilt in het gegeven dat PwC nadrukkelijk haar speerpunten in de collectie terug wil zien. Naast de themagerichte horizontale eenheid en de verticale diversiteit in subthema’s was de keus voor Outsider Art er een die alle speerpunten van PwC nog eens bevestigt. Zoals opgemerkt, is gekozen voor

Jeroen Pomp Voorrangsweg, 2005

symposium cultureel ondernemerschap

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:45

Pagina 8

Hein Dingemans Vl.tr.Torek Sorvahr Ainaen Khaïd Salem Bin Moussalem en Mouloch Bebel, 2005

en detail: het wilde kroeshaar werd fijner, de borstkas breder, de taille smaller en de spierpartijen forser. Toen ging het geslacht van zijn creaturen nog schuil achter stoere heavy metal gitaren, die net zo zeer symbool lijken te staan voor de mannelijke potentie als de erecties in zijn latere werk.“Het zijn geen rico’s [piemels, red.]”, corrigeert Hein, “Zo heb ik ze niet bedoeld. Ik ben gewoon een liefhebber van gitaarmuziek.Al kan ik me wel voorstellen dat mensen dat er in zien doordat de gitaristen wijdbeens staan met een grote gitaar tussen de benen.” Tegenwoordig hebben de fallussen in Heins erotische werk zich ontwikkeld tot extreme grootte en reiken ze tot ver boven navelhoogte, omdat ze volgens Hein opgeviagraad zijn door een overdosis aan Viagra-pilletjes. Meestal voorziet Hein zijn werk van lange titels waarin hij volk en stam bij naam en toenaam vermeldt.Voor de grap zet hij af en toe de naam van een band of een vriend bij de afbeelding. Ook vernoemt Hein zijn figuren wel eens naar zichzelf.“Dat is misschien hoe ik er zelf graag uit zou willen zien, maar dan in wat mindere mate.” Hein zegt zijn potente alter ego’s te tekenen om zich seksueel te ontladen. “Door een lichte vorm van handicap kan ik moeilijk aan een meisje komen: contactproblemen, een soort verlegenheid. Dan teken ik als uitlaatklep voor mijn seksuele behoeften.” Fanatiek weeramateur

Een tweede manier voor Hein om spanningen kwijt te raken is door middel van het weer.Als fanatiek weeramateur volgt hij iedere dag nauwgezet de weerberichten op de radio en doet hij zelf metingen op het balkon.Van storm en een onweersbui kan hij erg opgewonden raken.“De hele entourage fascineert me: de sfeer, mooie

Hein Dingemans Verliefd, 2002

OUT OF ART MEI 2006

Hein Dingemans Wacht jij maar…, 2001

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:45

Pagina 9

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

12:09

Pagina 12

The place to be; Safnasafnid, Outsider Art Museum in IJsland

Gelijke Rechten op C * Letterlijk vertaald betekent Safnasafnid ‘museum van collecties’

Kunstenaars vlnr: Eggert Magnússon Gunnthor Gudmundsson Hildur Hákonarsdottir

Huib van den Wijngaard reisde afgelopen winter naar IJsland waar hij, ondanks sneeuwstormen en bittere kou, met Mágnus Pálsson en Niels Hafstein sprak over Outsider Art en het daaraan gewijde museum Safnasafnid *.

Hoe krijgt een land met zo weinig mensen het voor elkaar om zoveel soorten van diensten en zorg te realiseren en ieder jaar opnieuw een toenemende toeristenstroom te verwerken? Volgens Mágnus Pálsson, bekend designer en kunstenaar, zijn IJslanders “gewoon een beetje getikt”.

“Gewoon een beetje getikt”

Kunst in IJsland

Om meer te weten te komen over het Outsider Art Museum Safnasafnid, waar ik mij tijdens één van mijn vakanties door liet verwonderen, reisde ik in februari 2006 naar IJsland. Gezien het heftige winterweer en de IJslandse taal werd ik gereden en vergezeld door Thorleifur Geirsson, tolk en kenner van het land. In Reykjavik ontmoette ik Mágnus Palsson en in het hoge Noorden Niels Hafstein, beiden betrokken bij Safnasafnid. IJsland, vier maal groter dan Nederland, heeft 290.000 inwoners, gletsjers, vulkanen, lavavelden en alle denkbare soorten weer. Het lijkt een land uitsluitend voor rugzaktoeristen en kampeerders. Het is er ’s zomers non stop licht en ’s winters lang donker en stervenskoud. Het binnenland is nauwelijks ontsloten. De enige grote stad is het mondiale Reykjavik, een wereldstad waar de helft van de bevolking woont.

In Reykjavik worden voor kunst kosten noch moeite gespaard. Groot en prachtig zijn de gebouwen, men is er trots op hun kunstenaars. Eeuwenlang zijn de saga’s gekoesterd en zuiver gehouden. Men koestert hier de eigen kunst en alles wat het land voortbrengt. Zo weinig mensen en dan ook nog buiten de hoofdstad een museum voor Outsider Art? Onwaarschijnlijk, maar waar. Niels Hafstein, voorheen beeldend kunstenaar, richtte samen met Mágnus Pálsson in de jaren zestig het Living Art Museum in Reykjavik op. Hafstein, nauw betrokken bij de ontwikkelingen in de kunstwereld, verzamelde al vroeg Folk Art en Outsider Art. Uiteindelijk besloot hij deze collecties in een museum te huisvesten. Hij kocht een huis net buiten het noordelijk gelegen Akureyri. Vanaf dat moment was de enige kunstvorm die hij nog bedreef, het verzamelen van Outsider Art.

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:45

Pagina 13

p Creativiteit Beeld van Ásmundur Sveinsson

tekst: huib van den wijngaard foto’s: scarlett haasnoot

Mágnus staat stil bij de kunst in IJsland. Hoe is het mogelijk, vraag ik mij af, dat op het geïsoleerde IJsland de cultuur vanaf de Vikingtijd tot heden zo’n ontwikkeling heeft doorgemaakt? Hoe is dat te verklaren in relatie tot de kunsthistorische ontwikkeling in West Europa? IJslandse kunst bleef een lange periode redelijk vrij van invloeden. Na de Vikingen maakte het een rijke tijd mee door de Katholieke kerk die vanaf de vroege tot de late Middeleeuwen kunst in opdracht liet maken voor de enorme houten kathedralen. Ook buitenlandse kunstenaars werden daartoe aangetrokken. Zij namen invloeden vanuit de rest van Europa mee. “Driven bij inner power”

Kunstenaars vlnr: Björn Gudmundsson Kristin Isleifsdottir Helga Dómhildur Alfredsdottir Hrefna Sigurdardottir Ólof Björg Björnsdottir

De grootste verandering trad op tijdens de Reformatie. Ook in IJsland verdwenen toen veel kerkschatten. Het ontstane vacuüm handhaafde zich tot in de 19e eeuw. De belangrijkste invloeden op de opgelopen achterstand waren vooral de armoede en de dagelijkse strijd om te overleven. Daarbij kwam dat Denemarken aan IJsland een handelsverbod had opgelegd. Gevolg van een dergelijk isolement was dat individuen konden rijpen. Wat IJsland betreft, gold dat de kunst (om te overleven) in armoede werd geboren.

Magnús onderscheidt twee soorten kunstenaars; de gewone en de afwijkende. Hij prefereert de afwijkende die “driven by inner power”, ongeschoold, zijn autonome en ongebonden kunst vanuit een sterke drijfveer puur voor zichzelf maakt. Hier ligt de kracht van de Outsider Art in IJsland, treffend beschreven door Nobelprijswinnaar Haldor Laxness in zijn roman Independent People. Zo is daar het werk van Samuel Jonsson (1884-1969), een Outsider die in een boerderij op de onherbergzame landstreek Westfjorden leefde. Hij maakte een altaarstuk dat zijn opdrachtgever weigerde. Jonsson bouwde er toen zelf een kerk om heen. Hij geloofde in zijn kunst. Dit is de typische Outsider die zich niet neerlegt bij conventies en tendenzen in de kunst. Zijn toepasselijke bijnaam luidde:‘listamadurinn med barnshjartad’ ofwel ‘de kunstenaar met het kinderhart’. Volgens Mágnus is Outsider kunst zonder grenzen, ongebonden, los van cultuur, omgeving en invloeden. IJslanders voelen dat vanwege de continue strijd tegen de elementen en hun sterke onafhankelijkheidsdrang sterker dan anderen. Outsider- en Folk Art zijn niet verklaarbaar vanuit de geschiedenis. Bij reguliere kunst zijn cultivering, opleiding p

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:45

Pagina 16

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:45

Pagina 17

Van Veldhuizenschool /Atelier Herenplaats tekst: wilco van der maas, directeur van veldhuizenschool foto’s: leon hermans

Het gezicht van de toekomst In mei 2003 komen Frits Gronert van Atelier Galerie Herenplaats en Wilco van der Maas, directeur van de Van Veldhuizenschool in Rotterdam, elkaar tegen voor de school. Frits staat er zijn auto te wassen en merkt op dat het kunstwerk aan de schoolmuur zijn beste tijd wel heeft gehad. Frits, geen onbekende, immers zijn kinderen bezochten vroeger de school, stelt voor om samen met ‘zijn’ kunstenaars en de huidige leerlingen een nieuw kunstwerk te maken. Dit contact leidde tot een intensieve en voortdurende samenwerking.

schilderen op een multiplex paneel van 30 x 30 cm hun eigen portret. In een half jaar tijd wordt les gegeven aan 14 groepen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar. Er worden prachtige resultaten geboekt. In januari 2004 maakt de lokale televisie TV Rijnmond een reportage over het project en een bewonerssteunpunt biedt hulp aan. Vanuit het buurtnetwerk krijgt het project meer bekendheid in de wijk. Dit past uitstekend in de doelstellingen van de brede school die als eerste taak het bieden van onderwijs heeft, en daarnaast interactie met de omgeving wil creëren.

De ‘brede school’ en 330 zelfportretten

Bewonderen en monteren

In het project dat een paar maanden later inderdaad vorm krijgt, wordt het 40-jarig bestaan van de Van Veldhuizenschool in 2003 en het Europees jaar van mensen met een handicap in 2004 meegenomen. Zo ontstaat het plan voor een samenwerkingsproject tussen verstandelijk beperkte kunstenaars en leerlingen van de basisschool. Onder leiding van kunstenaars van Atelier Herenplaats schilderen de leerlingen een zelfportret met als thema ‘Het gezicht van de toekomst, de brede school kijkt u aan’. Als symbool van die toekomst zullen alle 330 zelfportretten worden samengevoegd tot één geheel voor op de gevel van de school. Kinderen zijn immers het gezicht van de toekomst.

Door een deskundige jury worden 20 panelen geselecteerd voor opname in een setje ansichtkaarten als blijvende herinnering. In mei 2004 bewonderen de leerlingen hun eigen panelen in Galerie Herenplaats. Zo maken zij kennis met een galerie en de officiële opening van een kunsttentoonstelling.Aansluitend wordt het werk tentoongesteld in een woonzorgcentrum voor ouderen in de wijk. Na afloop van de presentatie worden de panelen aan de buitenmuur van de school gemonteerd. Na een dag noeste arbeid hangt het kunstwerk van 8 bij 8 meter. Op 4 juni 2004 wordt het officieel onthuld in bijzijn van betrokkenen en sponsors. Rotterdam is weer een kunstwerk rijker!

Communicatie over en weer

Onderwijsprijs Zuid Holland

In oktober 2003 starten de kunstenaars van de Herenplaats hun lessen. Zij beginnen steeds met een inleiding waarin hun beperking en het werk bij het atelier ter sprake komen. Daarnaast geven zij instructie hoe een zelfportret gemaakt kan worden. De leerlingen gaan aan de slag en

Het samenwerkingsproject wordt genomineerd voor de Onderwijsprijs van de provincie Zuid Holland. Op 14 oktober reist een delegatie van leerlingen, leerkrachten, kunstenaars en ateliermedewerkers naar het

Provinciehuis in Den Haag waar het project muzikaal en visueel gedemonstreerd wordt. De jury noemt het ‘een juweel van een project’ en kent de Van Veldhuizenschool en de Herenplaats unaniem de eerste plaats toe. Men vindt de begeleiding van basisschoolleerlingen door kunstenaars met een verstandelijke beperking leerzaam. De kinderen ‘krijgen een cursus zelfportret schilderen aangeboden.’ Ook voor de kunstenaars is het leerzaam:‘De erkenning als volledig kunstenaar draagt bij aan het gevoel van eigenwaarde. Zij nemen zelf beslissingen en de handicap staat voor hen niet in de weg…’ Voortdurende samenwerking

Het winnen van de prijs is een bekroning op de intensieve samenwerking tussen de school en de Herenplaats. Beide participeren nu in een samenwerking met het eerder genoemde woonzorgcentrum voor ouderen waarbij deze doelgroep betrokken raakt bij jonge kinderen en kunst. In de toekomst overweegt de Herenplaats de mogelijkheid kunst- en cultuurlessen te verzorgen op de school. En misschien wordt er ooit een atelier voor kunstenaars met een verstandelijke beperking aan de school gekoppeld. Zo kan de opvatting van ‘brede school’ een nog meer maatschappelijke invulling krijgen. Wellicht dat deze droomwens in de nabije toekomst in vervulling zal gaan…

www.vanveldhuizenschool.nl

symposium cultureel ondernemerschap

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:45

Pagina 18

Eindeloze begeerte; Jack Vreeke tekst: phia Verstraete en henny van bree foto’s: leon hermans

Ik verzamel verzamelingen Kunstenaar en verzamelaar Jack Vreeke (1942) is goed bekend met de Outsider Art. Jarenlang werkte hij als docent beeldende vorming bij de afdeling Sociaal Pedagogische Hulpverlening aan de Fontys Hoge School in Eindhoven. Wij zochten hem op voor een gesprek over verzamelen. Op het eerste oog lijkt niets er op te wijzen dat we bij een verwoede collectioneur in huis zijn, behalve misschien de met schilderijen behangen muren in zijn sfeervolle woning. Met uitzicht op de mooie, landelijke wintertuin drinken we onze koffie met Limburgse vlaai en beginnen we ons gesprek Kun je je nog herinneren wanneer je voor het eerst in aanraking kwam met het werk van mensen met een verstandelijke beperking? Mijn eerste ontmoeting zal zijn geweest begin jaren negentig in het Turfschip in Breda. ‘Very Special Arts’ organiseerde daar ‘Creatief Actief’. Studenten en docenten van de sph Eindhoven waren er uitgenodigd. Later, in 1992 en 1998, bezocht ik de tentoonstellingen ‘Zonder Omweg’ in het Singer Museum in Laren. Wat vond je van deze tekeningen en schilderijen? Tijdens mijn opleiding en werkzame leven als docent beeldende vorming heb ik veel kennis opgedaan over de ontwikkeling van kindertekeningen. Studenten moesten in de jaren zeventig op de opleiding nxx/hbo j een verzameling kindertekeningen aanleggen, met elementen als ‘roterende bewegingen’, de ’koppote’r, de ‘omklapping’ enzovoorts. p

Jack Vreeke Stoelen van Bulgaarse huisnummers

OUT OF ART MEI 2006

Jack Vreeke Nummerhuisjes van Bulgaarse huisnummers

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 19

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 22

Langzamerhand worden we wel erg nieuwsgierig waar in dit huis alles is opgeborgen. Jack neemt ons mee naar zijn kantoor en daar worden we geconfronteerd met een kleine, wat donkere ruimte waarvan alle muren bedekt zijn met lijstjes. Kasten vol met kunstkaarten staan er, keurig chronologisch gesorteerd.Archiefkasten vol met verzamelingen. In tegenstelling tot de berg ongeordend materiaal op tafel is de rest een toonbeeld van orde en netheid. Zijn atelier daarentegen is licht en groot en ook hier staan dozen met materiaal.Van gekregen kerstkaarten in lijstjes tot boodschappenlijstjes in lijstjes. In een middag kun je onmogelijk alles bekijken wat Vreeke aan verzamelingen verzameld heeft. Reproducties van Rembrandt zijn stuk voor stuk getransformeerd tot grappige voorstellingen. Op de werktafel liggen zijn eigen nieuwe ontwerpen; vogelveren, uitvergroot in houten objecten. De een realistisch geschilderd, de ander met fantasiekleuren. “Dit is nog niet alles”, verklapt Vreeke.“Boven staat nog veel maar dat laat ik niet zien.”Het lijkt er op dat het speuren naar de ene verzameling steeds weer een andere uitlokt. Wat zijn je plannen voor de toekomst? Ik heb het Kunstkaartenmuseum ‘KuKaMu’ opgericht en het ‘Bureau voor Naïeve Kunst’. In het ‘Bureau voor Naïeve Kunst’ boots ik een ouderwets interieur na. Er staat een schrijftafel in met foto’s en alle muren hangen vol met reproducties en echt werk; naïeve kunst, Outsider Art en gewone kunstafbeeldingen. De kijker kan door de hoeveelheid alleen maar een brij van beelden zien. Dat is het effect dat ik beoog. Het ‘KuKaMu’ was te zien in het Gemeentemuseum De Tiendschuur in Weert en in Cultureel Centrum De Krabbedans in Eindhoven. Het Bureau van Naïeve Kunst stond tot 1 mei dit jaar opgesteld in het Museum Dr. Guislain te Gent.Aan de basis van ‘KuKaMu’ en ‘BuNaKu’ ligt mijn collectie kunstkaarten. In de toekomst wil ik me meer gaan toeleggen op authentiek werk in plaats van reproducties. Mijn nieuwe verzamelproject betreft zelfportretten op A4 formaat. Daarnaast heb ik de Kunsthal Weert ‘White Spirit: Flash Point’ opgericht, de grootste zeshoekige kunsthal van Weert, oftewel de kleinste kunsthal van Nederland. Hier vindt iedere eerste zondag van de maand een presentatie van vernieuwende kunstenaars plaats. Nu ik uit het Outsider Art circuit ben, mis ik wel de recente ontwikkelingen. Af en toe weet iemand me echter wel te vinden en wie weet, kan ik ergens adviseren.” Als we vertrekken wordt het al schemerig en buiten staan de paarden van de familie Vreeke zich ogenschijnlijk niets aan te trekken van de grote plensbui regen. We nemen afscheid van een verwoed verzamelaar die niet alleen verzamelingen verzamelt maar ook een buitengewoon aardige gastheer blijkt te zijn.

www.jackvreeke.nl en www.kunsthalweert.nl

OUT OF ART MEI 2006

Jack Vreeke Bureau voor Naïeve Kunst Installatie (detail) Museum Dr Guislain, Gent (B) 2005/2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 23

Recent verschenen; een handboek over taalvorming tekst: henny van bree

Vissen zwemmen leren Een handboek over taalvorming voor ‘alle domme stomme idioten, debielen, gekken en mongolen’ Arnaud heeft Hemel en aarde geschapen. Maandenlang, Een jaar. Arnaud Houdt van alles en doet. God Heeft hem geholpen En dat voor de rest Van Arnauds leven. De vissen heeft Arnaud Door mekaar Leren laten zwemmen. Het mooiste wat Arnaud heeft gemaakt, Was om te tekenen. En hij heeft het getekend!

Aanwinst

Eind 2005 verscheen ‘Vissen zwemmen leren’, een degelijk en praktisch handboek over taalvorming voor mensen met een verstandelijke beperking. Het is een verzameling artikelen van verschillende auteurs, docenten en ervaringsdeskundigen. Dankzij de gedichtenwedstrijden en poëziegala’s in Vredenburg in Utrecht, is de aandacht voor de taalvorming van deze mensen sterk gegroeid. Dit boek is een aanwinst voor begeleiders. Taalvorming in de praktijk

De praktische kern van het boek is ‘Taalvorming in de praktijk’, met diverse werkvormen en suggesties over lesopbouw.Tevens wordt aandacht besteed aan verwerking en presentatie. De bijgeleverde CD-ROM ‘Vuurpijl voor opa’geeft extra ondersteuning bij het proces van gedichten schrijven.‘Taalvorming en zingeving’ biedt veel achtergrondinformatie over taalvorming voor mensen met een verstandelijke beperking. De taal wordt zo ingezet, dat én de regels geleerd worden én de communicatieve en creatieve vaardigheden worden ontwikkeld. ‘…de hartstocht van het geringe’

Hij maakte eveneens Iets uit klei. Het was zo zacht Als gehakt.

In ‘Ervaringen van begeleiders’benadrukken praktijkmensen het belang van taalvorming voor de persoonlijke vorming van hun cliënten. Zij kunnen emoties en ervaringen beter onder woorden brengen en krijgen meer zelfvertrouwen. Het proces is belangrijker dan het resultaat. Over zijn rol

als transscribent zegt Alain Delmotte: ”Hoe ‘puur’ kun je zoiets houden? Dring ik onbewust mijn eigen poëticale opvattingen niet op?”Over het belang van poëzie: “Poëzie is de hartstocht van het geringe: achter de verwoording van het banale steekt een grote onuitgesproken existentiële problematiek […]. In de kern verwoorden deze gedichten een diepe eenzaamheid […] en angst.” Idealisme en beleid

In dit hoofdstuk worden handvatten aangereikt om taalvorming, essentieel binnen het proces van ‘vermaatschappelijking’, op een verantwoorde en gedegen manier te organiseren. Prikkelend is het vurige pleidooi van Berry Holtslag, voor taalvorming “voor alle domme stomme idioten, debielen, gekken en mongolen.”In een cynisch artikel, speciaal gericht aan managers van instellingen, stelt hij, dat door de trend om “arbeidsmatig”te gaan werken, “de cultuur van het arbeidsproces de cultuur van de zorg heeft verdrongen.” Volgens Holtslag is hierbij de aandacht voor de taal, onmisbaar bij het integratieproces, over het hoofd gezien. Op het wat matige beeldmateriaal na, is de inhoud van dit boek goed verzorgd. Het biedt een grote diversiteit aan informatie en vormt een rijke bron voor iedereen, die met taalvorming een daadwerkelijke bijdrage wil leveren aan de totale ontwikkeling van mensen met een verstandelijke beperking.

(Arnaud Rogard)

Vissen zwemmen leren; over taalvorming en persoonlijke ontwikkeling bij mensen met een verstandelijke handicap door het schrijven van gedichten Samenstelling en redactie: Emke Spauwen en Cees van der Pluijm Praktisch handboek met CD-ROM 160 blz. De Stiel/AGO Nijmegen/Diemen 2005. ISBN 90 7041 536 4. Prijs: € 11,95

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 24

Celebratin

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 25

KLM Cargo / Kunst- & Vliegwerk tekst: david van der kooij foto’s: klm cargo

ing the Spirit

Eind 2002 ging KLM Cargo ter gelegenheid van het 85 jarig bestaan onder het motto ‘Celebrating the Spirit’ een samenwerking aan met Kunst & Vliegwerk. Toenmalig marketing communicatie manager David van der Kooij vertelt er over. Win-win cooperation

Veel grote organisaties hebben een sponsormanager en een sponsorprogramma, veelal georganiseerd rond een ‘sponsorkalender’ met vaste doelstellingen. Meestal is er weinig ruimte voor ad hoc initiatieven die ontspruiten aan het brein van enthousiaste projectgroepen. Dit laatste was wel degelijk het geval bij de samenwerking tussen klm en Kunst & Vliegwerk. klm Cargo zocht eind 2002 naar een exclusief cadeau voor topklanten. Het moest een kunstwerk zijn en aangeboden worden in april 2003. Besloten was om in het kader van ‘good citizenship’ te zoeken naar een oorspronkelijk kunstwerk, gemaakt door bijvoorbeeld verstandelijk beperkte kunstenaars. Daar zat dus een randje ‘weldoenerij’ aan. Zo voelde het aanvankelijk ook totdat Van der Kooij met Kunst & Vliegwerk in contact kwam. Hij realiseerde zich dat dit hier geen sprake was van ‘one-way charity’, maar van een ‘win-win co-operation’. Op zoek naar een plek waar de kunst in opdracht gemaakt zou kunnen worden, strandde hij in een veelheid aan dagverblijven en sociale werkplaatsen totdat een collega hem tipte:“ga eens bij Kunst & Vliegwerk in Leiden kijken.” Samen met een vriend met ervaring in de public relations en evenementenorganisatie, ontmoette Van der Kooij er atelierbegeleider Huib van den Wijngaard.“Zo begon ik aan een bijzondere reis.Al gauw merkte ik dat we hier niet van doen hadden met een instelling die zijn hand wilde ophouden. Hier zaten professionals die een winkel dreven en die alleen geld of diensten willen aannemen in ruil voor hun kunst. In mijn vocabulaire heet dat verkopen. Dat heeft niets te maken met ‘weldoenerij’. Dat gaf me onmiddellijk een gevoel van zekerheid. Hier was een relatie op te bouwen, gebaseerd op zakelijke, meetbare afspraken. En dan waren er natuurlijk de kunst en de kunstenaars. Wat een impact, wat een energie. Daar zat de emotie. Daar word je persoonlijk door geraakt en zo maak je anderen ook enthousiast.” p

Jaap den Hollander aan het werk op de klm vrachtgoedzolder

‘Dat spijkeren we vast en zeker met dikke spijkers op een kunstplank zeker’

symposium cultureel ondernemerschap

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 28

The place to be; The Living Museum New York tekst en foto’s: larisa gluhstrom

Kunstenaarskolonie beschrijving te geven van de originaliteit van de magnifieke kunstverzameling in het museum. Kunst bloeit overal. Elke ruimte is benut. Kamer na kamer hebben de kunstenaars hier gevuld met ambitieuze installaties, muurschilderingen, schilderijen en beelden in verschillende stijlen. Het Living Museum fungeert als een combinatie tussen werkplaats en tentoonstellingsruimte. Het is een plek waar men naast andere kunstenaars kan werken en waar het publiek de tentoongestelde kunst kan bekijken. Door het maken van kunst kunnen cliënten/kunstenaars hier bevrijd raken van hun frustraties, hun emoties kanaliseren, hun gedachten de ruimte geven en vorm geven aan hun problemen.

Een van de weinige gelegenheden in de Verenigde Staten gewijd aan het werk van kunstenaars met een psychische aandoening, is het Living Museum in Queens, New York. Het is gehuisvest in de voormalige keuken en eetzaal van het Creedmoor Psychiatric Center en wordt hierdoor ook gefinancierd en ondersteund. De kunstenaars die er werken, zijn cliënten van dit centrum. Opgericht in 1983 door de inmiddels overleden kunstenaar Bolek Greczynski en de psycholoog Dr. Janos Marton die er nu directeur is, vormt het Living Museum een toevluchtsoord voor kunstenaars en bezoekers. Kunst bloeit overal

Aan de buitenkant toont het pand weinig verschil met de andere, met klimop begroeide bakstenen gebouwen in Creedmoor. Het is echter onmogelijk om een adequate

Dr. Marton’s bureau

OUT OF ART MEI 2006

“Niet de therapie, maar de kunst staat hier centraal”, zegt directeur Dr. Marton. Hij gelooft dat door patiënten de gelegenheid te bieden zichzelf volledig vrij uit te drukken in een volkomen veilige en ondersteunende omgeving, het gestigmatiseerde zelfbeeld van een psychiatrische patiënt veranderen kan in de positieve en nuttige identiteit van een kunstenaar. Het Living Museum is een unieke plek. Hier wordt niet de nadruk gelegd op de gebreken en het stigmatiseren van mensen met psychische aandoeningen, maar juist op hun persoonlijke talenten en prestaties. De kunstenaars

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 29

sinds 1983 Het Living Museum maakt onderdeel uit van een enorm uitgestrekt complex waarvan de eerste (karakteristieke bakstenen) gebouwen in 1912 werden neergezet op voormalige landbouwgrond van de familie Creed. Het museum is gehuisvest in één van de oudste gebouwen (Building 75) en uitsluitend op telefonische afspraak te bezoeken van maandag tot en met donderdag tussen 09.00 en 17.00 uur.

van het museum worden gewaardeerd om hun originaliteit, harde werk en creativiteit. Ze vinden ieder hun eigen weg. Hun prestaties zijn beïnvloed, maar niet gedefinieerd door de strijd met hun persoonlijke aandoeningen. Hun werk wordt geroemd in nationale en internationale kunsttijdschriften en trekt veel bezoekers, zowel in het Living Museum als in diverse galerieën in New York en internationaal. In 1998 maakte de regisseur Jessica Yu er zelfs de opvallende filmdocumentaire ‘Living Museum’ over.

In totaal werken er tussen de 80 tot 100 kunstenaars, ongeveer 30 à 40 per dag. Ook wordt samengewerkt met ‘reguliere’ kunstenaars die zich, zo leert de ervaring, maar al te graag laten inspireren door de creativiteit en de vitaliteit van de kunstenaars van het Living Museum. De tentoongestelde kunstwerken zijn vaak provocatief, intens, eerlijk en levendig en zetten de bezoeker aan het denken. Hoewel zij het best gezien kunnen worden in de context van het museum zelf, worden regelmatig kunstwerken uitgeleend voor tentoonstellingen.

Als een levend organisme

Het is moeilijk om het museum te beschrijven omdat het zo groot en zo vol is. Een andere reden is, dat het zelf een levend organisme vormt dat constant groeit en verandert. Behalve ateliers en tentoonstellingsruimten vindt men op de eerste verdieping een binnentuin. De tuinkamer vormt een museum op zich, vol prachtige planten verzorgd door de kunstenaars van het museum. Het pad door de tuinkamer leidt naar een van de werkruimten, een gecombineerde atelierruimte, timmerplaats en berging. Via een deur komt de bezoeker op een galerij. Deze vormt een ring rondom de gigantische centrale tentoonstellingsruimte, de voormalige eetzaal en keuken. p

boven John Tursi

boven Issa Ibrahim

Galerie Herenplaats heeft tot en met 18 juni 2006 de Europese primeur met de, door Larisa Gluhstrom samengestelde, tentoonstelling ‘Love and Devotion’.

Living Museum (Gebouw 75) Creedmoor Psychiatric Center 80-45 Winchester Boulevard Queens village, NY 11427 Dr. Janos Martin (718) 264-3490 www.omh.state.ny.us

rechts Alex Amato

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 32

Bezocht en bekeken; Arnulf Rainer en zijn Outsider Art collectie tekst: frits gronert foto’s: gemeentemuseum den haag

Een opmerkelijke kunstcollectie Na Parijs, was eind 2005, begin 2006 in het Gemeentemuseum in Den Haag een expositie te zien met werk van Arnulf Rainer in de context van zijn opmerkelijke verzameling Outsider Art. Deze reizende tentoonstelling splitste zich daarna op.Van 3 juni tot en met 3 september 2006 toont het Gentse Museum Dr. Guislain, de Outsider Art verzameling van Rainer. Zijn eigen werk is dan te zien in Museum DhondtDhaenens in Deurle. Ontaarde kunst

Beeldend kunstenaar Arnulf Rainer (1929) verzamelde vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw Outsider Art.Als kunststudent aan de Weense Academie voelde hij zich niet thuis. Zijn docenten beschouwden zijn werk als ontaard en vroegtijdig verliet hij de opleiding. Op zoek naar inspiratiebronnen voor het maken van kunst, ontdekte hij het werk van psychiatrische patiënten. De voelbaar andere geestestoestand inspireerde hem direct. Het is dan ook niet gek dat hij zich ging verdiepen in de theorieën van het Surrealisme. Vooral de ideeën over automatisme en blindtekenen (werkwijzen die de fantasie kunnen vrijmaken) fascineerden hem en zetten hem aan tot eigen onderzoek. De psychiaters Walter Morgenthaler en Hans Prinshorn, kunstenaar Jean Dubuffet en de Surrealisten waaronder André Breton, gingen Rainer voor in de belangstelling voor werk van mensen die in hun waanzin, gekte of beperking beeldende middelen hanteerden. Het imiteren van krankzinnigheid

Als kind van zijn tijd experimenteerde Rainer met drugs en alcohol. Ze zouden hem in een staat van waanzin moeten brengen om zo kunst te maken. p

Arnulf Rainer Zonder titel, ca. 1969-1973

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 33

Arnulf Rainer Stirnschale (serie Face Farces 1969-1973)

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 36

SRT/Atelier Kunst & Vliegwerk tekst: sandie de wildt, marketing director srt foto’s: scarlett haasnoot

We vonden het er simpelweg te gek uitzien srt, een uitgeverij van onder andere de leren Succes agenda omslagen, klopte bij Atelier Kunst & Vliegwerk aan om omslagen te laten beschilderen. Een strakke planning en een heldere communicatie zorgden voor een succesvol project waarbij een eerste, tweede én derde editie via internet opmerkelijk snel uitverkocht raakten. Introductie

Al vanaf het begin van de 20e eeuw staat Succes bekend om haar losbladige agenda’s waarvan de omslagen nog steeds met de hand worden gemaakt. Het materiaal is afkomstig uit het Italiaanse Toscane waar het mooiste leer vandaan komt. Succes omslagen worden verkocht in de kantoorvakhandel en in lederwarenwinkels in de Benelux, Duitsland en een tiental andere exportlanden. srt is gevestigd in Rijswijk en heeft kantoren in België en Duitsland. In totaal werken er zo’n tachtig mensen. Op de afdeling marketing geeft de marketing director leiding aan drie product managers, waaronder één voor Succes. Deze houdt zich bezig met de ontwikkeling van de omslagen. Zij gaat naar Italië om mooi leer uit te kiezen, bekijkt de trends van het komende jaar en maakt afspraken met eventuele kunstenaars. Kunst & Vliegwerk en ‘ART by Succes’

Enige tijd geleden startte srt met een nieuw project. Over de afgelopen jaren hadden zij een voorraad omslagen opgebouwd die kwalitatief nog steeds in orde was, maar geen aftrek meer vond bij de kantoorvakhandel omdat deze de producten

als ‘oud’ bestempelde. Bij het bedrijf leefde het idee om deze omslagen te laten bewerken door verschillende kunstenaars. Uiteindelijk werd samenwerking gezocht met vier partijen, waaronder de kunstenaars van Atelier Kunst & Vliegwerk. De reden hen te benaderen, was dat de product managers en de marketing director vier totaal verschillende stijlen zochten. De uitstraling van de schilderijen van Kunst & Vliegwerk, zoals die in eerste instantie op de site bekeken werden, sprak erg aan.“We vonden het er simpelweg te gek uitzien”. Daarnaast kon srt zich commercieel goed voorstellen dat een groep mensen interesse heeft in een dergelijke vormgeving. Dit geldt zowel voor mannen als vrouwen en hangt samen met hetzij de kunstvorm, hetzij een charitatieve overweging. Waarschijnlijk speelt dit laatste vaak tóch stiekem mee. Vrolijk!

Kunst & Vliegwerk werd benaderd.Toen bleek dat binnen de gestelde termijn en binnen het gestelde budget gewerkt kon worden, zijn beide partijen daadwerkelijk met elkaar in zee gegaan. De eerste gedachte was dat het inspirerend was om mensen te ontmoeten die trots zijn op hun werk en daar ook duidelijk voor uitkomen. Mensen die datgene dat ze doen, leuk vinden.“Wij werden er vrolijk van!”Gelukkig kon met dit project ‘art by Succes’ een ruime planning aangehouden worden. Dit pakte zowel voor srt als voor Kunst & Vliegwerk positief uit. “Wat wij als erg prettig ervaren hebben, is dat er duidelijke afspraken gemaakt werden,

onder andere over prijs en leveringstermijn en dat telkens naar de beste oplossing werd gekeken. Wij werken met diverse andere (reguliere) kunstenaars en hebben bij dit project geen wezenlijk verschil kunnen ontdekken in de manier van ondernemen. In dit geval liep het contact via de art manager. Je spreekt af wat je met elkaar gaat doen op welke manier, en zo is het ook gegaan.” “Zolang de communicatie duidelijk is, gaat alles goed”

srt is positief over de eerlijke, leuke en flexibele manier van samenwerken.“Wij vinden het altijd het belangrijkst als er afspraken gemaakt kunnen worden waarbij beide partijen zich prettig voelen. Iedereen moet tevreden zijn met de overeengekomen deal en dat waren we in dit geval zeker. Zolang de communicatie duidelijk is, gaat alles goed. Behalve dat wij in eerste instantie gaan voor de mooiste producten, is het altijd erg prettig als de samenwerking met kunstenaars en eventuele agenten of art managers soepel verloopt.Als zo’n eerste contact stroef is, kan dat uiteraard meewegen in de overweging wel of geen zaken met elkaar te doen. Wij hebben het als waardevol ervaren om zulke mooie producten te zien ontstaan.” Kortom; in dit soort samenwerkingsvormen is het essentieel dat haalbare afspraken met elkaar gemaakt worden. Stel de zaken niet positiever voor dan in werkelijkheid mogelijk is.

www.succes.com/art Gerrie van Baren Omslagen van links naar rechts: Koekoek vogel, Kraaien, Billy Smart Clowns, Avond Clowns, Wandel Clowns, Feest, Hond ‘Hobbit’, Harlekijn, Billy, 2005

OUT OF ART MEI 2006

symposium cultureel ondernemerschap

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 37

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 38

Agenda

Amsterdam Museum Amstelkring Ons’ Lieve Heer op Solder

Goes Atelier Galerie De Kaai

Brussel, België Art en Marge

Münster, Duitsland Kunsthaus Kannen

J.A. van der Goeskade 65

Rue Haute 312

Alexianerweg 9

Oudezijds Voorburgwal 40

www.artotheek.be

www.artenmarge.be

www.kunsthaus-kannen.de

www.museumamstelkring.nl

www.vzwwith.org

D 18 feb - 3 juli 2006 The amazing Rembrandts Kunstwerken van Amerpoort Asvz t.g.v. het 400e geboortejaar van Rembrandt.

D 16 mei - 15 aug 2006 Gesproken Beelden Expositie van beelden gecombineerd met teksten

Breda Galerie/Atelier Artilabo Catharinastraat 9 www.artilabo.nl

D 6 mei - 17 juni 2006 Art t(w)o Schilderijen, pentekeningen, etsen en collages van Ylona en Ylonka Jaspers D 23 juni - 12 aug 2006 Eigen-wijze kijk Samenwerking tussen de kunstenaars van Artilabo en kunstenaar/ docent Henk van de Berg D 18 aug - 14 okt 2006 Fascinaties; door de lens gezien Fascinaties van de kunstenaars van Artilabo o.l.v. Babette van Veen op de foto vastgelegd en in diverse technieken uitgewerkt Eindhoven Museum Kempenland St. Antoniusstraat 5-7 www.museumkempenland.nl

D 16 sep - 5 nov 2006 Kunst op gevoel Jubileumtentoonstelling van Atelier Severinus Veldhoven

D 19 mei - 28 juli 2006 T.g.v. het 20 jarig bestaan organiseert Art en Marge exposities en evenementen w.o. de tentoonstelling ‘Musiques en Marge’ met Martha Grunenwald, Oscar Haus, Daniël Johnston, André Robillard en Wesley Willis Gent, België Museum Dr. Guislain J. Guislainstraat 43 www.museumdrguislain.be

D 12 sept - 16 jan 2007 Bomen Expositie van Els de Ruiter

D 3 juni - 3 septr 2006 Arnulf Rainer en zijn Outsider Art collectie (zie p.32-35 )

D 30 april - 1 okt 2006 Wellenlange In de tentoonstelling worden werken getoond van professionele kunstenaars en van kunstenaars uit de psychiatrie: tekeningen, schilderijen, fotografie, film, performances en installaties. Kunsthaus Kannen viert het 10 jarig bestaan met exposities en een theaterfestival. Maria Gugging, Oostenrijk Galerie der Künstler aus Gugging Hauptstrasse 2

Rotterdam Galerie Atelier Herenplaats

Luik, België Musée de l’Art Différence (MAD)

Schiedamse Vest 56

Park d ‘Avroy

www.herenplaats.nl

www.madmusee.be

D 21 april - 18 juni 2006 Love and Devotion T.g.v. het 15 jarig bestaan van Galerie Herenplaats selecteerde curator Larisa Glushtrom werk van kunstenaars van het Living Museum uit New York. Een primeur voor Europa. (zie p.28-30)

D 29 april - 11 nov 2006 Nieuwe media expositie van de vaste collectie D 29 april - 4 juni 2006 Dominique Theater en Klaus Compagnie D 20 en 21 mei 2006 MuseumNacht in het MAD D 21 mei (11.00 - 14.00) Brunch D 20 mei 2006 (20.00 22.00) Kunstenaars performances D 23 juni 2006 Mad-in D 23 juni - 10 sep 2006 Overzichttentoonstelling Pascale Vincke

www.gugging.org

D 28 en 29 juni 2006 Symposium t.g.v. de heropening over de Gugging artiesten in de context van Art Brut met sprekers als Roger Cardinal, Lucienne Peiry, Jane Kallir en John Maizels New York , Verenigde Staten American Folk Art Museum 45 west 53RD Street www.folkartmuseum.org

D 4 april - 24 sep 2006 Concrete Kingdom: sculptures by Nek Chand Tentoonstelling. Deze Indiase kunstenaar bouwde in Chandigarh zijn ‘Rock Garden’, een park met meer dan duizend figuren van cement en tegelfragmenten. *Agendagegevens voor Out of Art 2 vóór 15 september 2006 mailen naar: frits@herenplaats.nl

OutOfArt_2006_1

01-05-2006

11:46

Pagina 39

English summary Ethnography is Hein Dingeman’s most important source of inspiration, especially that of the aborigines. Hein’s tribesmen look impressive. In his youth he was inspired by the ‘body builder’ types in comics. Earlier the sex of his subjects was masked by large heavy metal electric guitars. Later drawings show more erotic aspects. His subject’s sizable phalluses play a central role. Lately Hein has rekindled his childhood’s interest in elves and trolls. Recently all these different worlds flow together. We see a watercolour of a couple sensually embraced.‘Love between a Polynesian and an elf.That’s integration for you!’ is Hein’s enthusiastic comment. [p. 7-10]

Safnasafnid is an Outsider Art museum in Iceland.The collection comprises mainly of Folk and Outsider Art.The goal of the museum is to collect and exhibit artworks of autonomous artists under the motto ‘Creativity for All’. The most important pieces have been created by artists who live in their own dream world and use their fantasies to illuminate the dark side of their existence. Safnasafnid organizes three to four exhibits each year.The museum tries to raise the interest in its collection in other museums.The advantage of the small-scale of the museum is that the collection can grow and expand through interaction with visitors. [p. 12-15]

works have international acclaim. In the museum every object and surface, from floor to ceiling, has been worked on by the artists. It is a wonderful example of an old building brought back to life through a dialog with original art. [p. 28-30] Artist/collector Jack Vreeke (1942) taught artistic forming at the Fontys Hoge School, Eindhoven. He gathered experience on the development of children’s drawings.“The development of persons with Down syndrome is similar, only much slower. When looking at children’s artwork, I could point out relations to general art history, but then I discovered Outsider Art, that was completely free of such relations.The photographic memory, perspective and obsession of these artists with certain subjects, particularly fascinated me. I am a collector of collections: Naïve Art, children’s drawings, art by psychiatric patients and persons with an intellectual disability.Vreeke founded the Art Card Museum KuKaMu and the office for Naïve Art, BuNaKu. [p. 18-22]

The Living Museum in Queens, New York, is one of the few institutes in the united States dedicated to the work of artists with psychiatric disabilities.The museum is located in the Creedmoor Psychiatric Center.Through the creation of art patients are transformed into artists.They can thus free themselves of their frustrations, channel emotions, express their thoughts and confront their problems.The emphasis is on their personal talents and achievements, not on their disabilities.The art-

Looking for inspiration, Arnulf Rainer (1929) discovered the work of psychiatric patients. In 1953 he made his first übermalungen: painting over paintings and photos by himself and others. In Face Farces Rainer seems to show his preoccupation with Outsider Art most clearly: imitating madness as a source for his own autonomous work. He was not interested in the form language, but in the way in which this art was generated, completely free of any tradition in the visual arts. He collaborated with psychiatric patients/artists and collected their art.According to Rainer there is no connection between his interest as an Outsider Art collector and his own artwork. [p. 32-35]

Cultural project development and Outsider Art Symposium may 12 2006 Rotterdam The Outsider Art world, in recent years, is increasingly involved in cultural project development. Atelier Kunst & Vliegwerk in Leiden and Atelier Herenplaats in Rotterdam have worked on various joint venture projects and on May 12th 2006 are organizing a symposium on the subject, with speakers from the business world.

Atelier Kunst & Vliegwerk has collaborated with KLM Cargo, SRT (producer of the Succes agendas) and Bandridge (Cable producer). KLM Cargo commissioned artworks for an exhibition to celebrate its 85th anniversary.The artists were inspired by the location: a cargo hangar. With the motto Art by Succes, SRT asked the artists of the studio to design unique covers for agendas.These colourful covers are currently selling well on the internet.The artists have also designed original packaging for products of Bandridge.As a result the OxyPure Line has won the prize for most innovative product introduction for 2005. Atelier Herenplaats has collaborated with Caffé Poli Nederland. Caffé Poli, specialized in Italian coffee, developed the concept Beautiful People. Espresso and cappuccino cups are decorated with paintings by six artists of the studio.The sales profits benefit Atelier Herenplaats and as well as a project for orphan children in China.Artists of the studio coach pupils of the Van Veldhuijzen school in Rotterdam who are painting a series of self portraits for the project The Face of the Future.The 330 portraits were combined in one artwork for the facade of the school. Chris Bouma of the Kunst & Zaken foundation has been asked to advise in the compilation of a new art collection for the new building of PricewaterhouseCoopers in Rotterdam. Artworks by artists of the studio have been acquired for the collection with the motto the Feeling of Rotterdam. Mutual understanding, professional agreements and good communication have proved to be essential for the success of these projects.

OUT OF ART MEI 2006

OutOfArtOmslag_2006_1

01-05-2006

11:56

Pagina 1

Magazine voor actuele Outsider Art Jaargang 1 nummer 1 mei 2006 prijs € 5,95 Themanummer: cultureel ondernemen

Poëzie; Rik Meijers

OUT OF ART nummer 1 mei 2006

OUT OF ART MEI 2006