Masterplan
Ruimte voor de Vecht Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050 Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN BV Oudegracht 23 3511 AB Utrecht Telefoon +31 (0)30 273 42 49 Fax +31 (0)30 273 51 28 mail@okra.nl www.okra.nl
Masterplan
Ruimte voor de Vecht Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
OKRA
Ruimte voor de Vecht is een integraal samenwerkingsprogramma vanuit de urgentie van veiligheid en sociaal-economische ontwikkeling.
2
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Inhoud
Voorwoord
1.
Vechtdalfeiten
2. Statements in beeld statement 1: statement 2: statement 3: statement 4:
5 13 49
Ga voor de volle winst van de levende rivier. Maak en behoud het winterbed als grote open ruimte voor landbouw, natuur, recreatie en landschap. Maak de rivier de voorkant van het Vechtdal. Organiseer de bezoekersstromen.
statement 5: Maak de Vecht manifest.
3. Bewonersdromen
111
de avonden droomkaarten interviews
Kaarten
185
3
4
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
voorwoord Zonder te overdrijven is de Vecht een unieke rivier in Nederland. Zelfs in haar huidige gekanaliseerde vorm verandert de Vecht steeds van gedaante. Soms voert ze veel water, op andere momenten staat ze bijna stil. De rivier vertoont verschillende gezichten van de bedijkte benedenloop tot de in het landschap verscholen bovenloop.
Piet Jansen Voorzitter Breed Bestuurlijk Overleg Ruimte voor de Vecht
Het winterbed van de Vechtdal is een gaaf landschap, nagenoeg vrij van bebouwing. Deze kleinste van de grote en grootste van de kleine rivieren ademt rust uit. De oude meanders, die herinneren aan wildere tijden van de Vecht, liggen als relicten in het winterbed. Er zijn ook bijzondere natuurgebieden, zoals het Junner Koeland en Uilenkamp. Het Vechtdal is een levend landschap, ontwikkeld en veranderd in de loop van de geschiedenis. Wie terugdenkt aan lang geleden constateert dat de Vecht als het ware haar vrijheid is ontnomen door de kanalisatie. Rivierstuifduinen zijn getemd, de strandjes van weleer zijn verdwenen en de natuur is armer in soorten dan ruim een eeuw geleden. Wie optimistischer kijkt constateert dat het Vechtdal nog steeds een idyllisch landschap is bijna zonder industrie of forse bedrijvigheid. Uiteraard voelen de bewoners zich prettig bij de rust en ruimte van het Vechtdal. De gemoedelijkheid vertaalt zich in gastvrijheid, die het gebied kenmerkt en die te allen tijde ook moet worden behouden. ‘Mijn droom’ is dat de Vecht als halfnatuurlijke laaglandrivier het kroonjuweel van het Vechtdal is. Maar ook een veilige rivier, waar Vechtdalbewoners niets van te vrezen
5
hebben, nu niet maar ook in de verdere toekomst niet als er - door de klimaatverandering - steeds meer water op ons afkomt. Maar zover is het nog niet. Op dit moment is de Vecht voor velen nog een onontdekt paradijs. Ze ligt verscholen in het landschap. Ze is prachtig, maar niet beleefbaar voor de automobilist die het Vechtdal doorkruist, noch voor de wandelaar of de fietser die het gebied secuurder verkent. Voor de bewoners van het Vechtdal is de rivier moeilijk benaderbaar. Niet alleen vanaf land, maar ook vanaf water is de beleefbaarheid van de Vecht gering. De bevaarbaarheid van de Vecht is beperkt, nu vanwege de stuwen, maar ook vroeger was dit al lastig. Op veel plaatsen is het zicht vanaf de boot beperkt tot een groene tunnel en ontbreekt het zicht op het landschap. Om onze droom te verwezenlijken hebben we sinds 2007 het samenwerkingprogramma Ruimte voor de Vecht. In dit programma werken de gemeenten Dalfsen, Hardenberg, Ommen en Zwolle samen met de waterschappen Groot Salland, Regge en Dinkel en Velt en Vecht en de provincie Overijssel. Verder zijn Staatsbosbeheer, het Regionaal Bureau voor Toerisme Vechtdal-IJsseldelta en het Overijssels Particulier Grondbezit lid van het Breed Bestuurlijk Overleg. Daarnaast zijn verschillende andere maatschappelijke organisaties betrokken bij de projecten. In het najaar van 2008 is het startdocument Masterplan Ruimte voor de Vecht vastgesteld. In dit startdocument hebben we aangegeven dat in het voorjaar van 2009 onze visie op het Vechtdal opgesteld wordt. Hierbij bieden wij u onze visie aan.
6
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Nu eens niet als een rapport met teksten, maar als een beeldmanifest met alleen maar beelden van het Vechtdal. Deze beelden zijn niet alleen van onszelf, maar ook van de Vechtdalbewoners. Het beeldmanifest is de verbeelding van onze gezamenlijke droom: de veilige en halfnatuurlijke laaglandrivier de Vecht, meanderend door een prachtig Vechtdal waarin landbouw en recreatie, natuur en landschap, rust en ruimte, nieuwe stadsfronten en oude landhuizen een eigen plaats hebben naast elkaar. Namens alle samenwerkende partners wens ik u veel inspiratie,
Piet Jansen Voorzitter Breed Bestuurlijk Overleg Ruimte voor de Vecht
7
de rivier
8
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
De Vecht in Overijssel is de grootste van de kleine rivieren in Nederland. De Vecht stroomt door Nordrhein-Westfalen, Niedersachsen en Overijssel. De Vecht is sinds de 19e eeuw een gekanaliseerde rivier met stuwen.
9
Drie opgaven in het Vechtdal 1. Waterveiligheid op de Vecht en Zwarte Water Klimaatverandering betekent andere waterstanden bij hoogwater. Veiligheid staat absoluut voorop.
2. Sociaal economische impuls voor het Vechtdal Toerisme en landbouw moeten duurzaam versterkt worden zodat de economie van het Vechtdal sterker wordt. Sterke sociale verbondenheid van de Vechtdalbewoners met het Vechtdal.
3. Realisatie van de natuuropgaven Ecologische HoofdStructuur, Natura2000 gebieden.
10
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Hoogwater 1 november 1998 Boerderij de Arendshorst in het winterbed van de Vecht
11
12
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
1. Vechtdalfeiten 13
rust en ruimte
14
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
15
toerisme
16
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
17 17
toerisme
18
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
19
landbouw
20 20
Beeldmanifest Vechtdalfest en Vechtdal 2050l 2050 beeldmani Vechtda
21
natuur
22
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
23
de rivier
Monding
Ommerkanaal
Afwateringskanaal
Grens
Radewijkerbeek Regge
0
Marienberg Vechtkanaal
250
6
3
500 m m /jaar
Schematische weergave van het stroomgebied Vecht
3 m/s 50
0
jan feb mrt apr mei
jun
jul
aug sep okt nov dec
Waterafvoer van de rivier door het jaar heen
3780 km 2
165 m
167 km
+N.A.P.
24
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Munsterland
Zwartemeer
Kanalisering van de Vecht 1896-1906: van 90 naar 60 km lengte
25
26
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
gestuwde rivier
Hoogtepeilen langs de Vecht
Zwarte meer zp. 0.20 - N.A.P. wp. 0.40 - N.A.P.
Grens Den Haandrik streefpijl + 9.10 N.A.P.
Junne zp. + 4.50 N.A.P. wp. + 4.15 N.A.P.
Vechterweerd zp. + 1.25 N.A.P. wp. + 1.00 N.A.P.
Vilsteren zp. + 2.65 N.A.P. wp. + 2.35 N.A.P.
Hardenberg zp. + 7.10 N.A.P. wp. + 6.80 N.A.P.
Marienberg zp. + 5.60 N.A.P. wp. + 5.20 N.A.P.
27
stroomgebied
Rechtsboven het gebied oostelijk van Hardenberg waar de Vecht met kleine meanders loopt door een overstromingsvlakte. De middenloop tussen Hardenberg en Dalfsen met grotere meanders en liggend tussen de rivierduinen. Het deel benedenstrooms van Dalfsen kent geen meanders maar is te kenmerken als een deltasysteem dat al vroeg bedijkt is.
28
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
29
ontginning bovenloop Duitse grens – Ommen
middenloop Ommen – Dalfsen
benedenloop Dalfsen – monding Zwartewater
ontginning Vechtdal Het Vechtdal bestaat uit hoger gelegen zandgrond en veen doorsneden door de rivier de Vecht. Op de overgang van hoog naar laag ontstonden esdorpen, met graslanden voor het vee langs de rivier en akkerbouw op de flanken. Om deze gronden te kunnen bemesten werden er plaggen van de hoger gelegen gronden gehaald. Hierdoor kwam het onderliggende zand aan de oppervlakte en kon het verstuiven over de essen. Vandaar dat de middenloop is aangeplant met bos.
30
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
31
agrarisch cultuurlandschap
32
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
33
landgoederenzone
Wieden Weerribben Reestdal
Vechtdal NOT
Het Wilde Hart
34
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
35
natuur
Hardenberg Ommen
Dalfsen
Hardenberg Dalfsen Zwolle
Legenda
36
Natura 2000
De Vecht
Ecologische hoofdstructuur
Grens
Robuste ecologische vebinding
Nog te realiseren natuur
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Ommen
37
verdedigingslinies langs de Vecht
38
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
39
demografie
Zwartsluis
Genemuiden Gramsbergen
Hasselt
Hardenberg
Rheeze Oudleusen Berkum
Bergentheim
Ommen
Dalfsen
Zwolle
Marienberg
Vilsteren
Schoonhorst
117.731 Zwolle
26.541 17.311 58.105 Dalfsen
Aantal inwoners per gemeente.
40
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Ommen
Hardenberg
Totaal aantal hectare bruto bedrijventerrein per gemeente gedurende de periode 1990-2007
Aantal nieuwbouw-woningen per jaar per gemeente
41
recreatie fietskamperen
thematisering landgoederen
natuurbeleving educatie ontdekken
gastvrijheid
kwaliteit is keurmerk voor Vechtdal genieten van streekproducten
groepsactiviteiten cultuurhistorische elementen
ontmoeting kinderen ruimte natuur
landschappelijke omgeving authenticiteit
42
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
43
Vechtdalmarketing
Steenanjer (Dianthus deltoides) Dat de Steenanjer als symbool voor het Vechtdal is gekozen heeft twee redenen. Ten eerste staat deze op de zogenaamde rode Lijst 4. Dit houdt in dat deze een zeer zeldzame plantensoort in Nederland is die alleen in het stroomgebied van de Overijsselse Vecht en de Dinkel regelmatig voorkomt en dan alleen op droge, matig voedselarme zandgrond in lage graslanden. Alleen langs de Vecht groeit de Vechtanjer, verder nergens in Nederland. Alleen langs de Vecht heeft de bodem de juiste voedingsstoffen om de bloem te laten bloeien. Hoe dit kan? Door samenwerking. Vooral de gele weide mier, maar ook konijnen, vossen en de zon spelen hier een belangrijke rol in. De mier warmt zandkorrels op en brengt de warme korrels dieper in de grond naar haar nest. Door het omwoelen van het zand veranderd de samenstelling van de aarde en ontstaat de juiste samenstelling voor de groei van de Vechtanjer. Een mooi staaltje samenwerking. Voor samenwerking willen we in het Vechtdal graag staan. Vandaar dat de Vechtanjer een perfect symbool is voor ons Vechtdal.
44
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
45
46
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
cijfers cVO Toerisme 2008 Nederland, Overijssel, Vechtdal
-15%
32.000
-8%
Daling van het aantal vakantie in het Vechtdal tussen 2004 en 2008 (terwijl het in de rest van Nederland gelijk is gebleven)
arbeidersplaatsen in de sector Toerisme en Recreatie in de provincie Overijssel
Daling van het aantal overnachtingen in het Vechtdal (terwijl in Nederland dit juist met 9,7% is gestegen)
-20%
â‚Ź23,40
2.424.000
lager ligt de gemiddelde besteding per persoon dan in de rest van Nederland
Bestedingen per persoon per dag op vakantie in het Vechtdal
Totaal aantal overnachtingen in het Vechtdal in 2008 (in 2004 waren dit er nog 3.041.000)
47
48
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
2. Statements in beeld 49
1. Ga voor de volle winst van de levende rivier De Vecht moet meer ruimte krijgen, zodat de bewoners in het Vechtdal beschermd blijven tegen overstromingen. Dit biedt kansen om de meer natuurlijke loop van de rivier terug te brengen en natuur te ontwikkelen. De volle winst van de levende rivier vraagt om de Vecht te beschouwen als een samenhangend geheel.
50
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
statement 1 51
De rivier die water geeft... levend water voor de mensen, de landbouw en de natuur.
52
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
De rivier die water afvoert‌ ruimte voor een veilige rivier, zonder gevaar van overstroming en verdrinking.
53
Een halfnatuurlijke laaglandrivier‌ een rustig meanderende rivier in het bestaande winterbed met ruimte voor natuurlijke processen.
volledige luwte weinig doorstroming sterkste doorstroming
54
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
55
De Vecht nu: onzichtbaar in het landschap
56
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
De Vecht straks: zichtbaar en beleefbaar
De rivier komt naar je toe‌
een zichtbare en beleefbare rivier waarbij de meanderende rivier het ene moment naar je toe komt en het andere moment van je af stroomt.
57
Een rivier met natuurlijke oevers… ontstening van de oevers langs de rivier; met natuurlijke begroeiing en een beperkte mate van erosie en sedimentatie.
A’
m s t ro o
A g richtin
B
B’
A
A’ B
58
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
B’
59 59
2. Maak en behoud het winterbed als grote open ruimte voor landbouw, natuur, recreatie en landschap. Het winterbed is een open landschap en biedt kansen voor landbouw, natuur en voor toerisme en recreatie. We zoeken naar mogelijkheden om deze functies te verbinden. Hier is het streven om grotere gebieden als geheel te bekijken. Dat vergt innoverende technieken en goede inpassing van landbouw en natuur, zonder daarbij de verschillende belangen uit het oog te verliezen.
60
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
statement 2 61
Laag water in het zomerbed‌ een door de mens gevormd landschap met grotere open eenheden.
62
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Hoog water in het winterbed‌ een brede afstromende watervlakte met overruimtes voor berging van water.
63
Behoud van de gaafheid‌ van het landschap langs de Vecht.
64
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
65
wereldproductie productie van food-producten rekening houden met beperkingen vanuit rivier
cultuurlijk
66
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Boer als beheerder van het winterbed‌ de boer kiest op basis van eigen perspectief en benut kansen vanuit toerisme, streekproducten en natuur en water.
verbrede landbouw productie van streekproducten eenheden van 200 ha met meewandelende melkrobot
groenblauwe diensten natuur staat voorop brandrode runderen
natuurlijk
67
privaat
68
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Intensiteit in gebruik van het winterbed‌ de openbaarheid van het winterbed verschilt per locatie en varieert van een gesloten tot een openbaar toegankelijk landschap. Verschil maken in beleving: stedelijke kernen intensief en verhard en stiltegebied extensief en onverhard.
publiek
69
Het winterbed in de kernen... ontwikkel het winterbed bij de kernen tot aantrekkelijke recreatieve plekken voor ontspanning en verblijf. Een wervende vormgeving van deze nieuwe plekken maakt dat het winterbed beleefbaar wordt voor bewoners en toeristen met verschillende interesses.
70
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
71
3. Maak de rivier de voorkant van het Vechtdal. De Vecht kan een verbindende schakel zijn voor wonen, werken en recreëren in het gebied. Op goed gekozen plekken kan de Vecht toegankelijker worden, waardoor bewoners en bezoekers de Vecht meer kunnen ‘beleven’. De Vecht mag op sommige plekken wel nadrukkelijk zichtbaar worden en deel gaan uitmaken van het landschap.
72
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
statement 3 73
Orientatie op de Vecht‌ de kernen in het Vechtdal moeten hun oude kwaliteit van georiÍnteerd zijn op de Vecht opnieuw benutten. Ook de landgoederen en de wegen langs de Vecht kunnen meer dan nu profiteren van de kwaliteit van het Vechtdal.
74
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
75
vechtmomenten
76
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
De pontjes, uitkijkbalkons en bruggen over de Vecht zijn de momenten om de Vecht te beleven. Het zijn niet alleen de plekken waar je de Vecht passeert, het zijn ook de ontmoetingsplekken aan de Vecht. Het worden belevingsplekken die als een familie van elkaar zijn vormgegeven.
77
Exclusiviteit langs de Vecht... ontwikkel luxe en aantrekkelijke plekken langs de rivier. De kwaliteit van het aanwezige landschap nodigt uit tot verblijf. Verschillende concepten zijn mogelijk: wellness, groepsverblijf, retraite, zorg, etcetera.
78
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
79
80
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Varen op de vecht‌ bij een halfnatuurlijke laaglandrivier passen stille boten die geinspireerd zijn op de historische zompen. De stuwen bovenstrooms van Ommen worden passeerbaar gemaakt.
bootcaroussel
bootlift
bootglijbaan
81
A28 = toegang tot het Vechtdal‌ de brug van de A28 over de Vecht moet een markant moment worden in de beleving vanaf de weg. Bij afrit 21 wordt het Vechtdal aangegeven op het ANWB-bord.
82
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Joint promotion Gebruik de drukte van grootschalige publiekstrekkers bij Zwolle om nieuwe bezoekers bekend te maken met de kwaliteiten van het Vechtdal. De rust en de ruimte die het Vechtdal heeft te bieden zijn al vanaf Zwolle zichtbaar en beleefbaar. Een toeristisch overstappunt (TOP) maakt het mogelijk om met de boot verder het Vechtdal te verkennen.
83
4. Organiseer de bezoekersstromen. Verschillende groepen hebben verschillende wensen. Grotere publiekstrekkers moeten de rust en natuur in andere gebieden niet verstoren. Het is denkbaar om zones voor verschillende functies te maken, waarbij zowel rust als drukte en vermaak een plek hebben. Het Vechtdal kan het decor zijn voor de verschillende activiteiten. Het aanbod is gericht op diverse doelgroepen. Daarnaast blijft de natuur rond de Vecht iets om zuinig op te zijn.
84
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
statement 4 85
Rust en drukte‌ behouden van de rust en de ruimte in het Vechtdal; versterken van de in potentie al drukke plekken in het Vechtdal door het aanbod van activiteiten verder te ontwikkelen. Geef in de randen van de kernen de verbindingen tussen rust en drukte herkenbaar vorm.
86
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
87
retraite
natuurkamperen
erfgoedlogie
het betere boeren bed
88
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
riverlodge Overnachten in het Vechtdal‌ natuurlijk blijft het Vechtdal bekend en geliefd om haar aantrekkelijke campings. Andere vormen van overnachten zoals het betere boerenbed, educatieve natuurcampings, hedendaagse riverlodges of plaatsen in de bezinning maken het aanbod diverser en voor meerdere doelgroepen aantrekkelijk.
hotel arrangement bed &breakfast boom hut 89 89
blotevoeten pad
kerst wandeling
zomer schaatsen
winter verhalen
90
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Seizoensverlenging‌ in het Vechtdal is in alle seizoenen een aantrekkelijk en gevarieerd aanbod van activiteiten. Een activiteitenkalender voor het hele Vechtdal illustreert de spreiding in de tijd en over de verschillende plaatsen
koe safari
tuin der lusten
herfst circus
91
Interesses van bewoners en toeristen‌ in het Vechtdal is voor elk wat te doen. Het basisaanbod bestaat uit een rijk palet van cultuurhistorie, natuur en kunst. Samen met het leven in de kernen, de culinaire kwaliteiten en verstilde plaatsen om je te bezinnen biedt het Vechtdal een divers aanbod.
gps
92
ontdekkingstochten
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
natuur
milieu
uit de kunst
c
hautecuisine
l
cultuurhistorie
bezinning
levenin de kernen
landschap
93
94
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Toeristische overstappunten‌ het aantal toeristische overstappunten in het Vechtdal kan worden uitgebreid. Fietsen in het Vechtdal kan worden gepromoot door de verhuur van roze fietsen en bootjes, welke beiden op verschillende plekken kunnen worden ingeleverd. Vervoer over het water met de watertaxi of een fietspontje dat in de lengterichting van de rivier vaart benutten de kwaliteiten van de Vecht.
95
5. Maak de Vecht manifest. De Vecht en het Vechtdal hebben een rijke geschiedenis. De Vecht verbindt plaatsen, mensen en verhalen. Zoveel moois mag bekend worden. Een stevige identiteit kan helpen om duidelijk te maken hoe mooi het Vechtdal is. Het is goed om dat bekend te maken aan bezoekers. En voor bewoners heeft de Vecht veel te bieden.
96
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
statement 5 97
98
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Maak de Vecht manifest‌ maak de Vecht tot een beleving die je niet snel vergeet. Een bezoek aan de Vecht is een beleving die voort blijft bestaan in de herinnering en die vraagt om dit landschap te blijven verkennen en bezoeken.
99
Samenhang in het collectieve geheugen‌ gebruik de historie als leidraad bij nieuwe opgaven in het gebied. Historisch gezien is de Vecht bepalend geweest voor het ontstaan van het Vechtdal: het essenlandschap, de buurtschappen, de markegronden, de schippersherbergen, de dorpen, de waterschapsbanken en de begraafplaatsen vormen samen het collectieve geheugen van het Vechtdal. We willen de geschiedenis van het Vechtdal zichtbaar en beleefbaar maken door deze plekken bereikbaar te maken. De plekken worden onderdeel van een route.
100
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
101
Verhalen De verhalen van het gebied mogen bekend worden. De helden, de gebeurtenissen en de geschiedenis van het gebied worden doorverteld.
102
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
“Er is volgens mij geen mooiere plek ter wereld om te genieten van de rust, het bos en de geborgenheid�. ( citaat van Jeroen Krabbe in Editie Vechtdal, 2006 )
K r i s n a m u r t hi
Erik Hulzebosch
Erben Wennemars
Thomas van Ke m p e n
103
Vitaliteit van de oude buurtschappen en dorpen‌ de dorpen en buurtschappen zijn de leefgemeenschappen van het Vechtdal. Krimp in de buurtschappen wordt tegengegaan door nieuwe economische impulsen toe te staan. De karakteristiek van het dorp met de es op de grens van droog naar nat wordt versterkt.
104
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Junne
OudBergentheim
Marshoek
Engeland
Rheeze
Stegeren
Diffelen
Herfte Oud-Avereest
105
Educatie‌ ontwikkel lespakketten over de kwaliteit van het Vechtdal. Maak het Vechtdal bij de volgende generatie bekend. Dit kan op het boerenbedrijf, in de natuur, of met internet, telefonie, gps en internet communities.
106
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
107
Vermarkt de identiteit van het Vechtdal‌ het Vechtdal wordt een begrip. Mogelijkheden zijn een Vechtdalwinkel naast de IKEA of de ontwikkeling van eigen Vechtdal water.
108
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Bondgenootschappen‌ samen de schouders eronder zetten is de sleutel tot het succes. Het gaat erom de kansen voor het Vechtdal te kunnen verzilveren. De stedeling en de plattelandsbewoner, Natuur en Milieu organisaties en de boerenbedrijven; de ondernemer en de overheid, de kunstenaar en de recreant: allemaal werken ze samen aan dezelfde droom: een Vitaal Vechtdal in 2050!
109
110
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
3. bewonersdromen 111
bewonersavond ommen Vraag bewonersavond Ommen: Geef uw droom voor een invulling van bijvoorbeeld de Ommermars in het licht van Ruimte voor de Vecht. De Ommermars is een onderdeel van het winterbed van de Vecht. Het is een driehoekig gebied wat wordt begrensd door de Vecht en de wegen N34 en N348. Op basis van een tweetal panoramafoto’s van het gebied verzamelen de groepen hun gedachten.
+/-
04/03/09
112
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
60
ommen 113
114
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
115
116
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
uitloop
spelen
natuur camping
natuur
met water
zit gelegenheid
struin gebied
117
kano
natuurbad
aanleg steiger
picknick
118
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
wandel pad
landbouwals basis hotel
zit gelegenheid
kleinschalige
recreatie
fiets pad
uitloop
natuur
119
eigenaanlegsteiger
ommen
vlieger wei
120
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
natuurcamping
strand
zit gelegenheid
g
121
bewonersavond Dalfsen Vraag bewonersavond Dalfsen: geef uw dromen voor het Vechtdal. In vijf groepen wordt vervolgens doorgepraat en geschetst over de betekenis van de vijf statements voor de toekomst van het Vechtdal.
+/-
05/03/09
122
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
80
dalfsen 123
124
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
125
geen massatoerisme inheemse koeien
diverse vormen veehouderij
vogelhut wandelen over de dijk
126
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
doorsteekjes
greenbikes
losliggende fietspaden
zitgelegenheid
struinpaden
127
overdekt
fluister waterpretpark
contactmet de vecht
128
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
boten
bewonerseigen steiger sloep
kuuroord
pontje
logeren aan de vecht overleg aan de keukentafel ontstenenoever breedwinterbed wonen oerloop vecht aan de vecht
129
plek aan de Vecht voor evenementen visstekjes
meer ruiterpaden
af en toe fietsen langs de vecht
gescheiden verkeersstromen
130
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
bezoekerstromen scheiden
bereikbare oever
wandelpaden langs de vecht landschappelijk inpassen gemeentehuis
inspelen op bestaande evenementen
131
bewonersavond Hardenberg Op maandag 9 maart konden inwoners en ondernemers uit de gemeente Hardenberg meedromen over de Vecht en het Vechtdal. Tijdens de informatieavond die om 20.00 uur begon in Theater de Voorveghter werd het programma Ruimte voor de Vecht gepresenteerd. Ook vonden drie inspiratiesessies plaats over de thema’s ‘Goed toeven in het Vechtdal’, ‘Goed boeren in het Vechtdal’ en ‘Het Vechtdal uit de kunst’.
+/-
09/03/09
132
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
160
hardenberg 133
134
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
135
duurzame landbouw goede ontsluiting wegen en water
biodiversiteit geintegreerd natuurbeheer
inkomen uit eigen bedrijf
geef de boer de ruimte
waterberging
ruimte voor landbouw
ruimte voor zelfstandig ondernemen meer ruimte voor recreatie bij de boer
veilig waterbeheer
rendabele landbouw
mogelijkheid tot ontwikkeling tweede bedrijfstak
boer verzorgt landschap geen schaduwwerking
136
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
groen blauwe dienst
goed boeren in het Vechtdal
137 137
goed toeven in het Vechtdal
138
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
Vechtdal producten
zandstrandjes
fiets en wandelpaden
rust en ruimte
natuur boven commercie
outdoor activiteiten plas-dras
hengelsport
educatie
fietsen en wandelen
fluisterboot
varen
zwemmen
broedseizoen rustgebieden
stapstenen in winterbed watertoerisme recreatiestrand
uitkijkpunten 139
kunstpodia Vechtdal als openlucht musea
tuin der lusten Vecht vlotter samenhang langs het Vechtdal
openlucht theater landschapsschilder
140
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
cultuurplein kunst in het landschap
Vechtdal uit de kunst
141
bewonersavond zwolle Vraag bewonersavond Zwolle: geef uw droom voor de toekomst van de Vecht en het Vechtdal. In het Woonzorgcentrum De Wissel/Berkumstede in Berkum schetsten een aantal groepen hun dromen op de luchtfoto van het gebied nabij Zwolle.
+/-
17/03/09
142
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
80
zwolle 143
144
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
145
146
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
147
148
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
149
droomkaarten Op alle avonden was er ruimte om individuele dromen te schetsen. Een selectie van deze dromen is in dit deel van het beeldmanifest weergegeven.
Dalfsen R ust& ruim te
3
B evaarbaar m aken
2
P ro- landbouw
3 5
H ardenberg
O m m en
Zwolle
T otaal
3
2
19
12
6
0
20
Voorzieningen aan de Vecht
6
1
0
10
Gevarieerd landschap
12
6
3
26
Verbrede landbouw
5
6
0
1
12
Uitzichtpunten
2
8
2
2
13
3
20
3
3
29
S trandjes
0
6
3
0
9
U itzic htpunten
4
3
1
1
9
1
4
5
1
11
0
1
4
0
5
2
15
9
3
Meer fiets- en wandelpaden R uim te voor de V ec ht Zonering func ties E c ologie
V erbrede landbouw G evarieerd landsc hap V oorzieningen a.d. V ec ht T otaal aantal reac ties
11
17
56
Totaal ingevulde droomkaarten per avond.
150
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
31
29
7
111 rea c ties/ 19 2 drom en
Strandjes Ecologie Zonering functies Ruimte voor de Vecht Meer fiets- en wandelpaden Pro-landbouw Bevaarbaar maken Rust & ruimte 0
10
20
30
Aantal keren dat een onderwerp terugkomt op droomkaarten.
40
droomkaarten 151
152
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
153
154
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
155
156
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
157
158
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
159
160
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
161
162
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
163
164
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
165
interviews Op alle informatieavonden is een aantal mensen met een voicerecorder geinterviewd. Een selectie van deze quotes is in dit deel van het beeldmanifest weergegeven.
166
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
interviews 167
Je hebt de Loire in frankrijk. Ik zou het overijsselse Vecht en Vechtdal de Loire van nederland willen noemen. We moeten iets maken dat zo uniek is en zo onderscheidend van andere dingen in nederland, dat iedereen zegt: In de Overijsselse Vecht daar moet je zijn! Een heel apart stukje nederland man van 62 jaar uit Ommen
je zou in mijn optiek ook juist kunnen wonen in het Vechtdal en vooral ook op de vecht. dan creĂŤer je retentie-gebieden waar je de huizen op het water bouwt. je hebt dan een heerlijke woning en aan de andere kant geef je toch de retentie-gebieden een kans. vrouw van 45 jaar uit Ommen
ik woon in het centrum van Ommen. bij ons zie je het al. het is eigenlijk maar drie stappen naar de Vecht en toch doe je niks met die rivier. er liggen wat bootjes, maar... het kan veel beter! vrouw van 50 jaar uit Ommen
168
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
169
Dat Ommen zo mooi blijft als het nu is, maar dan met iets meer zekerheid voor de boeren en de recreatie. Dat ze een fatsoenlijk bedrijf kunnen hebben, maar dat het zo rustig en mooi blijft als het nu is. man van 30 jaar uit Ommen
Een natuurcamping aan de Vecht, die er nu al is, maar mijn droom is dat die er kan blijven... man van 54 jaar uit Beerze
170
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
171
Geen beschoeiing meer langs de Vecht. man van 49 jaar uit Dalfsen
Mijn droom is dat in 2015 iedereen in Nederland weet waar het Vechtdal Overijssel ligt. Net als dat iedereen weet waar de Veluwe en de Waddenzee ligt. vrouw uit Dalfsen
Wat ik voor landschap zou willen zien is dat er geen bebouwing komt maar wel gerecreĂŤerd kan worden. Kleinschalige recreatie met een fietspad en een wandelpad. Dat het landschap een beetje wordt ingericht als pakweg 25/30 jaar geleden. De mensen willen de koeien weer in de wei zien. Kleinere percelen gescheiden door een heggetje of een slootje maar het moet wel zo zijn dat de agrariĂŤr die daar zit zijn brood kan verdienen. man 55 jaar uit Dalfsen
172
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
173
Ik hou niet van veranderingen. Alleen wat verbeteringen voor de veiligheid, maar niet meer dan dat. Geen toeristen. Er mogen best fietspaden enzovoort komen, maar geen beautysalons, parken, glijbanen en pretparken. Dat is niks voor Dalfsen! vrouw uit Dalfsen
Ik wil graag waterskieĂŤn bij de brug en dat daar ook een evenemententerrein komt. Dat de landbouw niet belemmerd wordt in de bedrijfsvoering. Dat gewoon de boel de boel blijft met activiteiten rond de kern van Dalfsen wat meer bij de brug... man van 30 jaarr uit Dalfsen
Mijn droom is dat we in het winterbed van de Vecht helemaal geen productiegerichte landbouw meer hebben. Dus wel landbouw gericht op de instandhouding en beheer van de landschappelijke waarden van het gebied. man uit Dalfsen
174
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
175
Natuurlijke zichtbare Vecht met veel kunst en cultuur uitingen... man uit Hardenberg
Rust! Met een beetje cultuur. vrouw uit Hardenberg
Een goede balans tussen boeren, burgers en buitenlui! vrouw uit Bergentheim
Een goede combinatie tussen het landbouwbedrijfsleven, natuur en recreatie. dat de ondernemer een goede plek/bedrijf krijgt op de manier die bij hem of haar past. man uit Lutten
176
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
177
As je dit gebied economisch rendabel wil maken, dan moet je mikken op toeristen die weinig aan eigen voorzieningen meebrengen en dus terugvallen op de voorzieningen die in het gebied aanwezig zijn. dus geen motorbootbevaarders die met z’n vieren op het achterdek zitten met een kratje pils van de Aldi. die consumeren verder niks. Als je een groot kanoverhuurbedrijf hebt, dan worden de mensen nat en moeten ze ergens opdrogen. Die mensen gaan op een terrasje zitten, een hapje eten en misschien blijven ze wel ergens slapen. Die leveren veel meer geld op. Dus je moet naar persoonlijke en heel intensieve recreatie... man uit Hardenberg
178
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
179
We zien Zwolle als een culturele hoofdstad van het Vechtdal. Een soort van wat New Orleans is voor de Mississippi. De poort tot de wereld! man uit Berkum
Plaatsen waar nu een stukje ongerept natuur is, waar geen bebouwing is, moet eigenlijk aan die eisen moeten blijven voldoen. Maar er kan heel goed op een rand van een gemeente een stukje modern gebeuren komen, een Wellness-centrum of zo iets als de Librije. Als dat aan de rand van de bebouwing komt dan kan dat heel goed samen gaan. Waarom niet? man van 52 jaar uit Berkum
Ik zou het liefst zien dat er helemaal niets veranderde. Ik woon hier nu 30 jaar en elke 5 jaar komt er weer een nieuw plan en wordt er weer iets gedaan. Voor een natuurlijke rivier moet je denk ik beginnen met het met rust te laten. Want als de mens voortdurend bezig is met ingrepen wordt het nooit iets natuurlijks. man van 65 jaar uit Berkum
180
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
181
Ik vind het Vechtdal heel erg mooi en rustig. Ze gaan weleens met mij wandelen en dan gaan we altijd de dijk op en dan kijk je overal overheen. Dan is het Vechtdal zo rustig. Dat maakt het heel mooi. Beneden is het ook heel mooi, maar daar kunnen we met de rolstoel niet komen. Het is daar heel ongelijk. Daar zou ik ook graag een keer naar toe gaan. Dat zou ik heel fijn vinden. Het is een prachtig mooi gebied, maar je moet het zien. De ĂŠĂŠn ziet het en de ander niet... vrouw van 93 jaar uit Berkum
Ik kom 3x per dag in het Vechtdal samen met mijn hond. Maar wat ik zo jammer vind is de verpaupering door de gemakkelijke toegankelijkheid. Ik ruim dagelijks plastic flessen en (chips)zakken op. Dat is wel jammer... vrouw uit Berkum
Het gebied dat buitendijks ligt als je van de Agnietenweg komt en naar de oude vuilnisberg gaat ziet niemand omdat je niet op de dijk mag komen. Ik heb de wens dat de dijk weer toegankelijk wordt voor voetgangers en fietsers... vrouw van 67 jaar uit Berkum
182
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
183
184
Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
kaarten 185
Historische Atlas, 1850 Kaart van de Vecht voor de kanalisatie. Ook is de ontginningsstructuur van het landschap te zien.
186
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
187
Topografische kaart, 1998 Kaart van de Vecht na de kanalisatie.
188
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
189
Algemene Hoogte Kaart van NL, 2009 De Vecht heeft een bovenstrooms deel waarin de rivier is uitgesneden in het dekzandlandschap en een benedenstrooms deel waar de rivier bedijkt is.
190
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
191
colo fon
samenwerken aan de regio
Copyright op foto’s Rob Elfring © pagina 4, 14, 18, 26, 29, 31, 33, 35, 37, 39
Jan van de Roos © pagina 15, 17, 20, 21, 169, 171, 173, 175, 177, 179, 181, 183
Rienko Baarslag © pagina 22
Arjan Karssen © pagina 81
192
Beeldmanifest Vechtdal en Vechtdal 2050
Masterplan
Ruimte voor de Vecht Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050 Beeldmanifest Vecht en Vechtdal 2050
OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN BV Oudegracht 23 3511 AB Utrecht Telefoon +31 (0)30 273 42 49 Fax +31 (0)30 273 51 28 mail@okra.nl www.okra.nl