“Het vuur brandt en de witte cis-hetero man roteert door de billen gespietst boven de vlam. De vinger vindt een zondebok en wijst naar het patriarchaat. Hij die de samenleving vormgeeft en steeds het luidst lacht, mag nu knielen en om vergiffenis vragen. Boet! Boet! Boet!
Een poel hopeloze zielen dwaalt rond in miserie. Hun ouders beweerden nochtans dat de wereld nu eenmaal zo in elkaar zat, dat vrouwen in hun kern verzorgend en moederlijk zijn en dat mannen al van in de oertijd gaan jagen en gezaag verdragen. Hun vrienden zeggen voorts dat seks met een vrouw hetzelfde is als het nirvana bereiken, althans, voor hen toch, want voor vrouwen is dat moeilijker, ja. Dat lichaam werkt anders
In deze zine legden we de focus op mannelijkheid. Binnen de feministische beweging praten we veel over mannen, maar in die gesprekken creëren we vaak een wij-zij-verhaal waarbinnen we niet streven naar verbinding of begrip. Die verbinding willen we net wel maken in deze zine. We gaan op zoek naar nieuwe en andere invullingen van mannelijkheid en leveren toch ook kritiek op de schadelijke, patriarchale vorm waar het intersectioneel feminisme zich al vanaf het begin op richtte.
Het was voor Pardon! een uitdaging om aan de slag te gaan met dit thema en aan het begin van onze zoektocht waren de meningen verdeeld. We discussieerden over waarom we nu net een platform zouden geven aan de groep die al zoveel ruimte heeft om zich uit te spreken en dachten na over het doel van de zine, en wie we willen bereiken. Hoewel we aandacht hadden voor ons eigen ongemak en onze persoonlijke twijfels, besloten we toch om het thema aan te pakken. De conclusie was dat ook wij onwetend zijn, en dat er te weinig onderzoekend wordt gesproken over (cis)mannen, mannelijkheid en de link met het intersectioneel feminisme.
We vonden het van fundamenteel belang om het gesprek over mannelijkheden aan te gaan en deden een beroep op een diverse groep kunstenaars, die zowel queer als hetero, cis als trans zijn, om de conversatie mee voort te zetten. Zij zochten elk naar een nieuwe of bredere invulling van mannelijkheid. Hun zoektocht ging gepaard met vormen van kritiek en verafschuwing, maar ook met vereenzelviging en troost. Laat deze zine ook voor jou een uitnodiging zijn om kritisch na te denken over mannelijkheid.
Veel leesplezier!
Afro-Amerikaans
Anarchistisch
Inwoners van de Verenigde Staten met een volledige of gedeeltelijke Afrikaanse afkomst
Systeem zonder hiërarchie of hogere macht
Andrew Tate Amerikaans-Britse influencer en voormalig kickbokser, controversieel vanwege zijn seksistische uitspraken en zijn arrestatie voor mensensmokkel en verkrachting
Babylonië
Balade
Binair / Binariteit
Cis (gender)
Coming-of-age
Koninkrijk in Mesopotamië van 1800 v.Chr. tot 539 v.Chr.
Een lied of gedicht waarin een verhaal verteld wordt
De opdeling van zaken in twee strikt gescheiden groepen
Bij cisgender personen stemt de genderidentiteit overeen met het toegewezen geboortegeslacht
Genre binnen film en literatuur dat zich bezighoudt met de psychologische en morele groei van een hoofdpersoon, vaak van jeugd tot volwassenheid
Complementeren
Dualistisch
Genderrollen
Het aanvullen van iets tot een geheel
Het herleiden van iets tot twee tegenover of naast elkaar bestaande principes. Bv. lichaam en geest
De gedragsnormen die binnen een samenleving verbonden worden aan een gender. Ze zijn historisch gegroeid, en vaak afhankelijk van een specifieke sociaaleconomische, politieke en culturele context
Intersectioneel
feminisme
Stroming binnen het feminisme, met als uitgangspunt dat eenieders onderdrukking uniek is, op basis van verschillende achtergronden. Bv. huidskleur, religie of klasse
Jordan Peterson Canadese psycholoog en professor, bekend door zijn controversiële standpunten over gendergelijkheid en politieke correctheid.
Liminaal
Machtsverhouding
Hij schreef de bestseller 12 Rules for Life: An Antidote to Chaos
Tussenstaat of overgangsperiode tussen twee duidelijk gedefinieerde situaties, fases of staten
Een betrekking tussen twee personen/partijen, waarbij een van de partijen in een machtspositie zit tegenover een andere partij. Bv. leerkracht en leerling, werkgever en werknemer
Manchetknopen Accessoires die vooral bij formele gelegenheden gedragen worden op de manchetten (de uiteinden van de mouwen) van een overhemd
Navajo Inheemse bevolkingsgroep in Noord-Amerika
Normerend Vastgelegd als norm/maatstaf
Onder de rivier In Nederland wordt de term “onder de rivier” vaak gebruikt om het gebied ten zuiden van de grote rivieren de Rijn, Maas en Waal, aan te duiden. Ze staan symbool voor culturele en economische verschillen tussen het noorden en het zuiden van het land
Patriarchaal Van het patriarchaat: maatschappijvorm die gedomineerd wordt door mannen
Pleonasme
Stijlfiguur waarbij een al impliciete eigenschap nog eens benadrukt wordt. Bv. witte sneeuw
Privilege Voorrecht. Een recht dat een persoon of groep wordt toegekend en dat hun voordelen oplevert tegenover andere personen. Vaak is er sprake van informele privileges, bijvoorbeeld wit privilege dat betrekking heeft op maatschappelijke ongelijkheid op basis van huidskleur
Queer Parapluterm voor iedereen die niet hetero of cisgender is
Randstad
Dichtbevolkt en economisch welvarend gebied in Nederland. Het omvat vier grote steden: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht, en verschillende middelgrote steden zoals Haarlem, Leiden, Delft en Almere
Safe(r) space
Letterlijk: veilige ruimte. Een online of offline ruimte waar de veiligheid van minderheidsgroepen centraal staat
Schwarzenegger Arnold Schwarzenegger: acteur, ex-bodybuilder en voormalig gouverneur van Californië van de Republikeinse Partij
Stereotype
Trans (gender)
Twink
Cliché. Een vaststaand en veralgemeend beeld over een groep mensen dat niet overeenkomt met de werkelijkheid
Bij transgender personen stemt de genderidentiteit niet overeen met het toegewezen geboortegeslacht
Woord dat binnen de queer gemeenschap gebruikt wordt om een bepaald type te beschrijven, de invulling ervan varieert maar komt vaak neer op een jonge, slanke homoseksuele man met weinig lichaamsbeharing
Vitrivius Romeins architect Vitrivius omschreef de ideale proporties van het menselijk lichaam. Leonardo da Vinci maakte zijn bekende tekening Vitruviusman naar die voorschriften
4-5
13, 26, 28, 38
Mag ik dan geen man zijn?
Nathe Duparc
14-17 Gedichten
David Alberti, Vormgeving: Finn Goethals
18-21
25, 27, 45
Yentl De Baets
22-24
Met dank aan Eva, Seppe en anonieme inzenders
Tekening: Wout Vandevenne - Collage: Luiza De Coninck
Warre Thevelin, Vormgeving: Erinn De Waele
42-43
Daniel Ernst Binnekamp
40-41 Wist jij dit al?
Founding Fathers
Zeno Greenhagen
... een editie maken over mannelijkheid of mannen een platform geven? Is het niet de witte cis man die zich in de meest bevoorrechte situatie bevindt in onze samenleving en zo een stem heeft die vaak het luidst mag spreken? Als het gaat over sport, kunst, muziek, wetenschap, sollicitaties, promoties, politiek, erkenning, zeggenschap, macht … heeft de man opmerkelijk een beentje voor. Die machtspositie willen we noch onderschatten, noch minimaliseren in deze zine. Toch zien we om ons heen hoe het patriarchaat niet bijdraagt aan het welzijn van de man. Wat doen we met afstandelijke en afwezige vaders? En het verdriet en de eenzaamheid veroorzaakt door een gebrek aan diepgaande persoonlijke connecties?
Wat doen we met hoge zelfdodingscijfers onder mannen en zinloos geweld? Komt dat ook niet allemaal voort uit het patriarchaat?
Met Pardon! wilden we dieper ingaan op het onderwerp ‘mannelijkheden’ en lazen we gezamenlijk het boek
‘The Will to Change: Men, Masculinity and Love’
van de Amerikaanse feministische auteur bell hooks. Ze wijdt een volledig hoofdstuk aan het patriarchaat: de samenlevingsvorm waarbij mannen de dominante rol bekleden en waarbij vrouwen systematisch worden onderdrukt. Bovendien produceert de patriarchale samenleving strikte genderrollen, en dus een heel normerend beeld van wat mannelijkheid is.
Vandaag wordt vaak de term ‘toxic masculinity’ gebruikt. Dat betekent niet dat de man zelf schadelijk is, maar dat de eigenschappen van mannelijkheid die het patriarchaat voorstelt schadelijk zijn. Die eigenschappen vormen een ideaalbeeld van de man: hij is sterk, dominant en moedig. Hij is niet kwetsbaar en huilt niet. Hij is een leider die nooit verdrietig of bang is. Daarnaast heeft hij veel succes bij vrouwen die hij kan beschermen.
Bell hooks kaart aan dat er door mannen niet genoeg wordt nagedacht over de betekenis en effecten van het patriarchaat in hun leven. Ze halen er voordelen uit en verkrijgen respect als ze patriarchaal gedrag vertonen, maar verliezen ook respect wanneer ze dat niet doen. Een zorgzame, stille man die liever geen leidersfiguur is, heeft vaak minder aanzien. Dat is bijvoorbeeld vaak te zien in (cis)mannelijke vriendengroepen. Maar hooks wijst er ook op dat iedereen het patriarchaat in stand houdt. Zowel in heteroseksuele als queer relaties wordt patriarchale mannelijkheid vaak gewaardeerd, aantrekkelijk gevonden, of gepromoot bij de kinderen.
Het patriarchaat is dus niet enkel schadelijk voor vrouwen en genderminderheden, maar ook voor mannen zelf. Het schept bepaalde verwachtingen over hoe je een man moet zijn. Zo moeten mannen hun verlangens en emoties (behalve woede) onderdrukken.
Gevoelens en kwaliteiten zoals kwetsbaarheid, verdriet, angst, liefde en zorgzaamheid worden minder gewaardeerd in de samenleving en als eerder vrouwelijk aanzien. Die binaire opdeling van eigenschappen tussen mannelijk (meerwaardig) en vrouwelijk (minderwaardig) heeft schadelijke gevolgen.
Ook moeten we de waarde die we aan bepaalde kenmerken hechten niet louter omdraaien, waarbij dominantie en leiderschap slecht zijn en kwetsbaarheid goed, maar moeten we de binariteit zelf in vraag stellen. Alle eigenschappen kunnen naast elkaar bestaan in ieder van ons, waarbij ze worden losgekoppeld van gender.
Door de opkomende gesprekken over genderrollen en feminisme zijn er de afgelopen jaren (zie onze bronnenlijst op de laatste pagina) ook meer discussies over mannelijkheid. Er wordt kritisch nagedacht over traditionele mannelijkheid en er wordt gezocht naar een nieuwe, bredere invulling, ook binnen onze zine. Daardoor kunnen sommige mannen zich misbegrepen voelen. Dan verschijnen figuren, zoals Jordan Peterson en Andrew Tate, die mannen een uitweg beloven maar juist diezelfde schadelijke, patriarchale mannelijkheid promoten. Zij stellen jongens en mannen gerust dat het (nog steeds) oké is om een ‘echte’ man te zijn.
Het is echter belangrijk om te duiden dat het concept van mannelijkheid ingevuld en ervaren wordt op verschillende manieren, afhankelijk van culturele en persoonlijke beleving. In onze samenleving ontbreekt een toegankelijke ruimte waar de man zich kan (her)uitvinden, zonder zich te hoeven schamen. Er is nood aan een begripvolle dialoog. Mannen moeten betrokken worden bij het gesprek, anders verzanden we wederom in een wij-zij-denken dat ons geen oplossing biedt, maar naar een bittere kloof van verdeeldheid brengt. De afgelopen maanden zaten we samen met de leden van Pardon! en de deelnemers die zich opgaven voor zine 3. We voerden open gesprekken, waarin we een ruimte creëerden zonder vooroordelen, een safe(r) space. Door stellingen te bespreken, samen naar de film te gaan en collages te maken, leerden we elkaar beter kennen en merkten we dat we veel gemeen hebben. Sommige leden binnen Pardon! spraken bijvoorbeeld over hun angst om veroordeeld te worden als ze (als vrouw) hun lichaamsbeharing lieten staan, terwijl sommige deelnemers spraken over de angst om (als man) in publieke ruimtes nagellak te dragen.
Niet enkel begonnen we elkaar beter te verstaan, we begrepen steeds beter hoe belangrijk het was, om toegang te krijgen tot deze eerlijke gesprekken, niet enkel voor de deelnemers maar ook voor onszelf. We voelden ons verbonden en enigszins bevrijd van een ingebedde boosheid, die terecht is maar niet de oplossing. We hopen dat we met zine 3 die gesprekken ook kunnen laten plaatsvinden buiten Pardon! en dat onze lezers zich aangemoedigd voelen om zelf binnen hun vriendengroep en/of familie de dialoog aan te gaan, want we zijn ervan overtuigd dat die gesprekken kunnen en zullen leiden tot een positieve verandering.
mensen zoals ik kwamen alleen voor in documentaires en grote randstadsteden (zeer zeker niet in rijtjeshuizen onder de rivier)*
*notitie: tegenwoordig staat in krantenkoppen hoe we de jeugd verzieken, er zijn steeds vaker demonstraties in onze naam
eerder had ik mezelf nooit gezien als punchline van een goedkope grap, rariteit, een dier in een dierentuinvoederpresentatie totdat andere mensen dat wel zo zagen
ik koester mijn zachtheid, die is het enige waar ik me hard voor maak, creëer mijn eigen versie van mannelijkheid tot het in niets meer op mannelijkheid lijkt
Plaksnor
juf gumt mijn breed getekende schouders uit, mijn zachte inborst en ze zegt dat we volgende keer op zijn minst ons best mogen doen, we zitten niet meer in de peuterspeelzaal, beginnen nu aan het echte werk
dus wrijf de modder van je knieën en maak de vlechten terug in je vlashaar, laat de plaksnor dit keer achterwege en speel moedertje of desnoods de stille hond in zijn mand
ja, het is soms leuk als grapje maar wanneer we serieus voor de ouders of de hele school staan
dansen alleen de echte jongens op Michael Jackson tijdens de wekelijkse viering
Manchetknopen
sinds ik dagelijks navelpluis maak weet ik dat ik klaar ben
om vader te zijn of desnoods oom
op sommige vlakken
loop ik echter nog achter:
mijn handen zijn niet robuust als rotsen blijven vriendelijk en ondeugend als blauwgele ara’s
dat laat ik mij niet tegenhouden
mijn ogen glimmen als manchetknopen wanneer een kind in een trappenhuis
naar mij toe loopt
ze laat mij haar tekening van een verontwaardigd nijlpaard zien ik kijk
ik geef haar een compliment en een bemoedigende knik zoals ik ooit een vader naar een postbode heb zien doen
in de metro zit een man tegenover mij hij heeft een tattoo van een klok met een leeuw de klok klopt niet de leeuw blijkt een misprijzend kijkende bruine beer te zijn
aan zijn houding zie ik dat hij mij doorheeft hij weet dat ik geen 15-jarige twink ben maar een luie 20-jarige transgender die tegenwoordig zijn best niet meer doet en soms een trui koopt op de vrouwenafdeling
hij krult zijn vingers op tot geschrokken pissebedden mijn handen bal ik tot verlegen negenbandgordeldieren hij gaat de confrontatie aan en vraagt naar welke kant ik mezelf aan het ombouwen ben ik antwoord en praat over het gapen van mijn rode rattenslang omdat ik daarover praat wanneer ik geen antwoord heb
de man neemt daar geen genoegen mee en besluit dat ik een mislukt exemplaar ben en dat ik dat moet weten ik weet dat
we zitten weer stil tegenover elkaar ik doe alsof ik de krant lees ik knarsetand zo hard dat een stuk van mijn kies afbreekt en een wond in mijn gehemelte achterlaat
zodat ‘man man man’ en ‘miserie miserie’ elkaar niet meer complementeren zodat heer en meester en man en macht hun onlosmakelijkheid verliezen
Ik zoek. Naar mandaat.
Ik wil namelijk de man dateren. De échte man is gedateerd, maar manoeuvreert zich manmoedig in onze taal en daardoor in ons hoofd.
Internet vindt. Mandaat betekent ‘bevoegdheid om in naam van een ander te handelen,
maar zonder de verantwoordelijkheid die daarbij hoort’, kortweg ‘volmacht’.
Inderdaad, mannen lijken vaak geen verantwoordelijkheid te dragen voor hun daden.
Ze hebben ook vaker de volle dan de gedeelde of lege macht.
Dát wil ik dateren.
Geef mij een laatste maal een volmacht. Om de man te zoeken. Om de man te dateren.
ik breng op de man af aan de man dat mijn taal wordt beheerst door heerschappij als heerlijkheid
Ik zoek. Naar heerlijkheid.
Internet vindt. Heerlijkheid betekent ‘geluk’, maar blijkbaar evenzeer ‘gebied van een heer’ tijdens de middeleeuwen. Mannelijk bezit gelijkgesteld aan geluk.
Eén gegenderd woord weet te tonen hoe het kapitalisme en het patriarchaat al eeuwen partners in crime zijn.
want man slaat (liefst binnenskamers) op iedereen, het is neutraal alsof mankement vrij is van man, sterker nog, dat man vrij zou zijn van mankement
Ik zie een groep mensen. Iemand spoort ze aan.
Ik hoor ‘jongens!’ Ik denk ‘en de meisjes?’ Al schrijvend denk ik ‘en de anderen?’
Ik zie een groep mensen. Iemand wordt uitgelachen.
Ik hoor ‘meisje!’ Ik denk ‘wederom een begrensde jongen.’ Al schrijvend denk ik ‘een begrensde ander.’
Tweemaal op hun plaats gezet. De meisjes onder de jongens en de jongen onder de jongens
- zonder meisjes geen ‘jongens!’
Ik ben geïrriteerd.
Het eten is nog niet klaar, het ondergoed is niet gewassen, de lievelingskoeken zijn op. Wanneer het werk onzichtbaar is ben ik ondankbaar, wanneer het werk zichtbaar is ben ik ondankbaar en geïrriteerd.
Wat kan ik hier aan doen?
Moeder, help!?
zonder moeder ligt vader staat plat -
Ik zoek. Naar waarom carrièreman een pleonasme lijkt en jufschap betekenisloos is.
Internet vindt. Geen daarom. Logischerwijs.
Internet is een kind van de ontwerper. Zo vader, zo zoon. De manmoedigen ontwerpen de systemen zodat ze zich niet meer hoeven op te werpen.
Zodanig dat de systemen onverwerpelijk lijken.
het gereedschap van de meester zal nooit het huis, vast een herenhuis, van de meester ontmantelen misschien eerst ontmantelen ontmantelen
Ik zoek. Naar tranen
Internet vindt. Niets.
Ik vind ze. In mijn ooghoeken, ze dompelen er mijn laatste slapertjes onder.
Enkel zichtbaar voor de aandachtige kijker. Ze breken namelijk niet door.
Vanaf de eerste keer dat mijn ouders mijn voetbalschoentjes strikten weet ik al wat het betekent tranen in de ogen te hebben. Wat het betekent tranen in te slikken.
verman je, laat je niet overmeesteren, je niet overmannen, door emoties hoe lang sta ik nog mijn mannetje?
Ik zoek.
Totdat de échte man in mijn taal zoek is.
te de liminale ze met op spieren een
als de machines in een fabriek ziet de bodybuilder voedsel als brandstof, als de machines in een fabriek moet de bodybuilder goed ingesmeerd zijn om te werken. de open hal van de sportschool is een liminale ruimte, ze galmt, met machines gericht op spieren als een pijl op een doel
en de bodybuilder neemt en dubbele rol aan, zowel werker als product; beeldhouwer als beeld.
deze dualistische aard, deze artistieke schizofrenie.............
twee tegensgestelde krachten object en kijker
vechten het uit in het LEDVERLICHTE
SLACHTHUIS van de BASIC FIT........ de grenzen tussen het zelf en de wereld worden verpletterd onder de veeleisende leren laars van de fabriek, de onophoudelijke onderdrukking van de machines vernietigen het individu, tot de zelf is vergeten en
