www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 13 ta’ Jannar
SUPPLIMENT
f’din l-Elezzjoni
20 13
€42 miljun lill-industriji żgħar biex jirbħu l-kompetizzjoni Il-mutur tal-ekonomija għandu bżonn kbir tas-sehem validu tal-industriji żgħar. Kien għalhekk li l-Gvern immexxi millPartit Nazzjonalista matul l-aħħar snin ħadem u stinka biex għen kemm felaħ lis-settur tan-negozji żgħar. Minn dan l-impenn gawdew mijiet ta’ negozji żgħar li tejbu l-ħidma u l-operat tagħhom
Għajnuniet kbar lin-negozji ż-żgħar Fost l-oħrajn il-Gvern ħareġ seba’ skemi biex industriji żgħar u medji jissoktaw jimxu ‘l quddiem. Dawn huma: nn isaħħu l-kompetittività tagħhom. nn jinvestu fl-innovazzjoni. nn jinvestu fl-e-business. nn jinvestu fir-riċerka. nn jidħlu fi swieq ġodda. nn jieħdu inizjattivi favur l-ambjent u jnaqqsu l-konsum tal-enerġija. nn iwaqqfu kumpaniji ġodda.
Kumpaniji Għawdxin jiksbu suċċess u jżidu l-ħaddiema Il-ħidma li wettaq il-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista matul din il-leġiżlatura biex jinkoraġġixxi x-xogħol minn kumpaniji u negozjanti Għawdxin tat ir-riżultat mixtieq tant li filwaqt li l-istess settur gawda mill-inċentivi li offra l-Gvern, żdiedu wkoll l-opportunitajiet tax-xogħol grazzi għall-Employment Aid Programme Jirriżulta li matul din il-leġiżlatura aktar minn 450 ħaddiem Għawdxi ġew impjegati ma’ 150 negozju u kumpanija f’Għawdex permezz tal-Employment Aid Programme. Din l-iskema hi mħaddma mill-ETC permezz ta’ fondi Ewropej. Il-paga titħallas minn din l-iskema għall-ewwel 52 ġimgħa ta’ xogħol. F’Malta l-għajnuna tingħata għal 26 ġimgħa.
Permezz ta’ dawn l-iskemi, in-negozji qed ikabbru l-operat tagħhom, qed jinvestu aktar, qed jesportaw aktar u qed joħolqu aktar xogħol u xogħol aħjar. Sa issa bbenefikaw 570 sid ta’ negozju u ħadu €35 miljun f’għajnuna finanzjarja u qed jinvestu b’kollox €78 miljun. Fil-bidu tal-2012 ġiet ippubblikata sejħa oħra biex aktar sidien ta’ negozji żgħar u medji u industriji jieħdu għajnuna finanzjarja diretta u jinvestu aktar.
ii
Fatti u Ċifri Bdiewa, raħħala u sajjieda gawdew minn għajnuna finanzjarja
iii
titkellem int Impenn tal-Gvern favur il-koperattivi u ħolqien ta’ aktar impjiegi
vi
muscat jagħżel ħażin Muscat appoġġja l-kollass finanzjarju bit-Taxxi tas-Sisa ta’ Sant
ii –
www.mychoice.pn
f’din l-Elezzjoni
Fatti u Ċifri
8,000 bidwi u raħħal gawdew minn għajnuna finanzjarja
€100 miljun mogħtija mill-Gvern lill-bdiewa u lir-raħħala biex jissoktaw jinvestu fil-mestier tagħhom
€15-il miljun lis-sajjieda biex ikomplu jimmodernizzaw l-inġenji tagħhom
€3 miljun f’investiment biex tittejjeb il-produzzjoni tal-ħalib
570
sid ta’ negozju gawdew
€35 miljun
f’għajnuniet mill-Gvern li bihom saru
€78 miljun
f’investiment fin-negozji żgħar li bih inħolqu aktar impjiegi
Il-bdiewa u r-raħħala, bejn għajnuniet mill-Gvern u investiment dirett tagħhom, investew €180 miljun fl-aħħar tmien snin ta’ sħubija fl-UE
Il-Ħadd, 13 ta’ Jannar
20 13
Bdiewa, raħħala u sajjieda gawdew minn għajnuna finanzjarja Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista għal darba oħra għen bl-aktar mod qawwi u dirett lis-settur tal-bdiewa, tar-raħħala u s-sajjieda biex komplew isaħħu l-ħidma tagħhom u investew fl-inġenji u fil-makkinarju tagħhom Il-bdiewa u r-raħħala sal2013 se jkunu bbenefikaw minn €100 miljun f’għajnuna finanzjarja biex jinvestu aktar, iżidu l-produzzjoni u b’hekk itejbu d-dħul għalihom u l-familji tagħhom. Sa issa diġà tqassmu €71 miljun lil 8,000 bidwi u raħħal. Ingħatat ukoll għajnuna lirraħħala minħabba ż-żieda fil-prezz internazzjonali talġwież. Il-bdiewa u r-raħħala bbenefikaw ukoll minn fondi tal-iSpecial Market Policy Programme for Maltese Agriculture, programm b’fondi nazzjonali approvat qabel issħubija fl-Unjoni Ewropea. Mis-sena li għaddiet il-bdiewa u r-raħħala bbenefikaw minn tnaqqis ta’ tlieta fil-mija fuq ir-rata tal-kontribuzzjoni tas-sigurtà soċjali.
Twaqqaf l-ewwel suq talbdiewa. Dan hu ta’ vantaġġ kemm għall-bdiewa li jbigħu huma direttament kif ukoll għall-konsumaturi. Fl-istess ħin bdew isiru attivitajiet “Naturalment Malti” li jippromwovu l-ikel lokali. Sa issa saru għoxrin festa agrikola bil-parteċipazzjoni tal-bdiewa u r-raħħala. Beda wkoll il-proċess għar-riforma fil-pitkalija. Il-Gvern investa €3 miljun f’inizjattiva biex itejjeb ilmerħla tal-ħalib f’pajjiżna. Ingħatat għajnuna finanzjarja biex sajjieda jtejbu l-bastimenti tagħhom. Saru l-korsijiet għas-sajjieda u ngħatat għajnuna finanzjarja lill-koperattivi u l-producers groups skont l-ammont ta’ membri tagħhom. Għas-sentejn li ġejjin hemm ippjanati skemi oħra li
bejniethom jammontaw għal €3.6 miljun. Dawn jinkludu fost l-oħrajn skemi marbuta ma’ marketing and processing, akkwakultura, it-twaqqif ta’ POs, kampanji promozzjonali u xogħlijiet fil-portijiet. Għalhekk minn meta Malta daħlet fl-Unjoni Ewropea fl-2004, is-sajjieda se jkunu ngħataw €15-il miljun. Dawn minbarra fondi nazzjonali mogħtija direttament lis-settur taħt skemi ta’ State Aid jew skemi ta’ qabel ma Malta daħlet flUnjoni Ewropea. Malta qed tkompli fir-riċerka fil-qasam talakkwakultura u l-istudji li saru juru li Malta hi l-aktar pajjiż avvanzat fir-riċerka tat-tfaqqis tat-tonn u tal-aċċol. Tnieda proċess ta’ konsultazzjoni pubblika dwar strateġija talakkwakultura għal pajjiżna.
20 13
f’din l-Elezzjoni – iii
www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 13 ta’ Jannar
Titkellem
L-impenn qawwi tal-Gvern biex iżid l-opportunitajiet tax-xogħol wassal biex bosta ngħaqdu f’kooperattivi biex joffru servizzi bi dħul akbar għalihom
Karl Agius
George Cortis
Darren Carabott
Ħaż-Żebbuġ
Ħal Qormi
Il-Qrendi
Politika li ssaħħaħ il-kooperattivi
Vantaġġi għall-konsumatur
Benefiċċji mill-kooperattivi
Jien nemmen ħafna bil-kooperattivi għax dawn jagħtu leħen lill-ħaddiema fi ħdan kooperattiva għaliex dawn ikunu jistgħu jingħaqdu u jsemmgħu leħinhom b’aktar saħħa milli kieku kienu individwi waħedhom. Barra minn hekk, ikunu jistgħu jmexxu l-aġenda tagħhom lill-awtorità billi jwasslu l-problemi li qegħdin jiffaċċjaw u jagħtu numru ta’ soluzzjonijiet ta’ kif jistgħu jkomplu jagħmlu l-avvanzi tagħhom fissettur tagħhom. Iżda kultant inħoss li jista’ jkun hemm xi tip ta’ bias u nuqqas ta’ oġġettività speċjalment meta dawn ikollhom twemmin politiku li ma jkunx konformi mal-Gvern tal-ġurnata, iżda b’mod ġenerali kull kooperattiva taħdem b’risq il-membri tagħha biex tkun tista’ tipprovdi futur aħjar filwaqt li l-kooperattiva tibqa’ tgħix. Vantaġġi oħra li nara bis-saħħa ta’ kooperattiva huma li dawn in-nies huma l-esperti tas-suq allura jkunu kapaċi jindividwaw kemm l-istrateġija ta’ kummerċ kif ukoll fejn għandu jsir l-investiment u jitjieb.
Bħala pajjiż kulħadd jaf li hu żgħir u miegħu għandna suq limitat ukoll. Li jkollna l-kooperattivi fil-fehma tiegħi fih il-vantaġġi tiegħu u kultant anki ftit żvantaġġi. Meta f’pajjiż ikollok numru ta’ kooperattivi talistess qasam, dan se jfisser vantaġġ sħiħ għallkonsumatur għax biex dawn jattiraw il-konsumaturi jagħmlu prezzijiet kompetittivi u numru ta’ benefiċċji. Mill-banda l-oħra nibża’ li tali kooperattivi meta jidħlu f’kompetizzjoni diretta u wieħed jirnexxilu jirpilja aktar mill-oħrajn jispiċċa jieħu d-dominanza hu u l-oħrajn jinqerdu bħal-liġi naturali ta’ min hu b’saħħtu jgħix. Mil-lat l-ieħor hu pożittiv li wieħed ikun parti minn kooperattiva u dan għaliex jassigura li l-kundizzjonijiet li għandu se jkunu aħjar għaliex dejjem se jkun hemm minn jaqbeż għalih. Ċerti kooperattivi nibża’ li maż-żmien se jibdew jonqsu, għaliex illum grazzi għall-edukazzjoni ta’ kwalità, kulħadd qiegħed jitgħallem u jagħżel xogħlijiet ta’ inqas tbatija.
Fihom numru ta’ vantaġġi, pereżempju l-kooperattiva ME2Cooperative li tagħti numru ta’ inċentivi lil għadd ta’ persuni fosthom dawk avvanzati fl-età u wkoll dawk il-persuni b’diżabbiltà li jagħtuhom opportunità biex ikunu jistgħu jintegraw fis-soċjetà billi jsibu xogħol. Jien inħoss li meta jkun hemm kooperattiva jkun hemm l-għaqda u allura armonija bejn il-grupp u dan isarraf mhux biss billi l-konsumatur jibbenefika aktar iżda dik il-linja ta’ negozju permezz talkooperattiva tiżviluppa ferm iktar u trendi aktar ’il quddiem. Wieħed irid jinnota li bis-saħħa tal-kooperattivi, l-impjiegi jiżdiedu iżda fuq kollox dawn l-istess impjiegi jgħinu lill-kooperattiva tispeċjalizza u tkun ferm kompetittiva fis-suq lokali u forsi anki dak internazzjonali fejn hu relevanti. Għandu jkun hemm aktar kooperattivi fil-pajjiż u din hi l-linja tal-Gvern għaliex għamilha ferm aktar faċli biex jiġu stabbiliti aktar kooperattivi b’inqas burokrazija meħtieġa.
Rose Frendo Maurice Spiteri In-Naxxar
Strateġija għaqlija mill-Gvern Naqbel ħafna mal-istrateġija li uża dan il-Gvern Nazzjonalista għax li kieku l-Gvern b’nuqqas ta’ responsabbiltà għamel xi żbalji f’mument kruċjali u sensittiv bħal dak li għaddejna u għadna għaddejjin minnu, kien se jkun ta’ diżastru għall-ekonomija Maltija u saħansitra għall-impjiegi. Flok il-Gvern qabad u investa l-flus bl-adoċċ fuq ħafna affarijiet li fl-aħħar mill-aħħar ma kienu se jwasslu mkien, il-Gvern iffoka fuq skemi u proġetti b’investiment kapitali u proġetti li se jwasslu għal żieda fl-impjiegi. B’dawn il-miżuri li ħa l-Gvern u billi salva numru ta’ impjiegi l-poplu jista’ jkompli jgħix gawdut kif inhu, fl-opinjoni tiegħi. Kieku dan ma sarx, kieku żgur hawn aktar nies qiegħda u mingħajr impjieg li l-kwalità talħajja tagħhom kienet tkun waħda limitata. Self b’imgħax baxx għen lill-imprenditur jinvesti kemm jiflaħ f’mument daqshekk prekarju biex dan ikompli jfittex swieq f’pajjiżi oħra u jkattar l-impjiegi f’Malta.
Birkirkara
Titjib fil-kundizzjonijiet tax-xogħol Naqbel ħafna mas-sistema tal-kooperattivi fuq numru ta’ raġunijiet fosthom fuq is-saħħa tas-suq, fuq il-ġenerazzjoni tal-impjiegi, il-kundizzjonijiet tal-ħaddiema u fl-aħħar u mhux l-inqas l-aspett ta’ kompetizzjoni favur il-konsumatur. Meta grupp ta’ nies li jagħmlu l-istess xogħol jingħaqdu flimkien awtomatikament dawn se jkunu qed jissaħħu u meta jkunu qed ifasslu xi ħaġa u jiddiskutu kif wieħed għandu jimxi dwarha, ikun hemm numru ta’ ideat li persuna waħdu żgur mhux se jkun jaf kollox dwarhom. It-tieni punt hu li kooperattiva tgħin fis-saħħa biex iġġib kundizzjonijiet ta’ xogħol aħjar kemm bħala drittijiet u kif ukoll bħala prezz għax dawn, kif nafu, ġieli jaħdmu bħala trade union talgħaqda. Ġenerazzjonijiet ta’ impjiegi jgħinu wkoll forsi mhux fuq skala kbira iżda jagħtu żgur ilkontribut tagħhom u fl-aħħar mhux l-inqas jekk ikun hemm numru ta’ kooperattivi tal-istess tip dawn se jikkompetu flimkien u anki jaslu biex iraħħsu l-prezz li fl-aħħar mill-aħħar se jkun favur il-konsumatur.
iv –
f’din l-Elezzjoni
www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 13 ta’ Jannar
F’din il-leġiżlatura bosta sajjieda ngħataw fondi biex ikunu megħjuna jtejbu l-bastimenti tagħhom
Il-biedja u s-sajd fil-viżjoni tal-PN huma pedini importanti fil-ħarsien tal-ambjent
Il-bdiewa u r-raħħala bdew jibbenefikaw minn tnaqqis ta’ tlieta fil-mija fuq ir-rata tal-kontribuzzjoni tas-sigurtà soċjali
20 13
20 13
www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 13 ta’ Jannar
f’din l-Elezzjoni – v
Matul dawn il-ħames snin aktar minn 8,000 bidwi u raħħal gawdew minn għajnuna finanzjarja mogħtija mill-Gvern
Il-biedja tagħti prodott frisk u bnin waqt li l-industrija tal-produzzjoni tal-ikel tagħmel reklam barra minn Malta għall-artiġjanat Malti
Għajnuna lill-bdiewa u lir-raħħala biex pajjiżna jkompli jkollu prodotti agrikoli u merħliet tal-aqwa kwalità u b’saħħithom
vi –
www.mychoice.pn
f’din l-Elezzjoni
Il-Ħadd, 13 ta’ Jannar
20 13
Muscat jagħżel ħażin... Muscat kien wieħed mill-aktar li appoġġjaw il-kampanja ta’ Alfred Sant biex ineħħi l-VAT. Fil-gazzetta tal-Labour Party KullĦadd fil-15 ta’ Mejju 1994 Muscat kiteb: “Il-VAT hi xitan żgħir f’rasi”
Hekk kif Alfred Sant beda jneħħi l-VAT fl-1997, bdew ħerġin il-problemi kbar li dan kien se joħloq u kif it-Taxxi tas-Sisa li Sant daħħal flok il-VAT kienu ogħla mill-VAT u faqgħu l-finanzi pubbliċi. Imma Muscat fil-Malta Independent tal-10 ta’ Lulju 1998, hekk kif il-Gvern Laburista kien għadu kif waqa’, kiteb: “CET served the local economy better than VAT.” Fl-istess artiklu xahrejn qabel l-elezzjoni ġenerali tal-1998, Muscat kiteb: “Many are realising the advantages of this new system.” Xahrejn wara din il-kitba, reġa’ tela’ Gvern Nazzjonalista bil-wegħda li jerġa’ jdaħħal il-VAT għax it-Taxxi tas-Sisa kienu fallew.
...u tbati int
Muscat fost l-aktar li appoġġjaw it-tneħħija tal-VAT... Alfred Sant, Leo Brincat, Gavin Gulia u l-avukat Patrick Spiteri fit-tneħħija tal-VAT
il-maskri jinbidlu, imma l-uċuħ jibqgħu l-istess (dehret għall-ewwel darba: il-mument 13.04.08)
20 13
f’din l-Elezzjoni – vii
www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 13 ta’ Jannar
Il-Prim Ministru Malti Lawrence Gonzi mal-Kanċillier Ġermaniża Angela Merkel fil-laqgħa li kellhom fid-9 ta’ Jannar f’Berlin... Malta u l-Ġermanja biss b’finanzi tant fis-sod li kienu l-uniċi żewġ pajjiżi fl-Unjoni Ewropea li mill-2008 żiedu l-impjiegi u naqqsu n-nies ifittxu x-xogħol
LENTI FUQ...
L-iżbilanċ jonqos għal taħt it-3% u finanzjat mingħand il-Maltin stess Lejn l-aħħar tas-sena li għaddiet, kellna aħbar millUnjoni Ewropea li kienet tajba ħafna għal Malta għax ikkonfermat kemm il-finanzi tal-Gvern Malti huma fis-sod u skont ir-regola, f’kuntrast ma’ ħafna pajjiżi Ewropej. Din l-aħbar ġiet f’rapport tal-Unjoni Ewropea dwar l-iżbilanċ fil-budget tal-Gvern Malti. Fir-rapport ippreżentat mill-Kummissarju għallAffarijiet Monetarji, Olli Rehn, l-UE ddikjarat li poġġiet lil Malta mal-ftit pajjiżi li għandhom żbilanċ pubbliku skont ir-regola ta’ 3% tal-ġid li joħloq il-pajjiż f’sena. L-UE ħarset ukoll ’il quddiem u ddikjarat li l-iżbilanċ pubbliku ta’ Malta mistenni jibqa’ mrażżan taħt it-3% għal li ġej. L-UE b’seba’ għajnejn fuq il-pajjiżi tagħha L-UE hi mixgħufa minn dak li kien ġara f’diversi pajjiżi fis-snin qabel dawn kważi
fallew meta kienu qed jonfqu aktar milli jmisshom għax setgħu jissellfu bi mgħaxijiet baxxi wara li daħħlu l-ewro. Wara dak li ġara f’ħafna pajjiżi li għoddhom fallew, l-UE issa qiegħda b’seba’ għajnejn fuq kull pajjiż għal-lest biex twissih mill-ewwel u bil-qawwi jekk tara li l-iżbilanċ pubbliku tiegħu jista’ jaqbeż it-3%. Programm li naqqas l-iżbilanċ waqt li l-ekonomija xorta ħolqot ix-xogħol Tliet snin ilu, meta l-iżbilanċ tal-Gvern Malti kien qabeż xi ftit ir-regola, il-Gvern Malti beda programm li jnaqqas l-iżbilanċ bla ma jagħmel xi miżuri li b’xi mod jitfgħu lura lill-ekonomija Maltija. Dan il-programm ħadem tajjeb ħafna tant li l-iżbilanċ naqas għal 2.7%, qalet l-UE, waqt li l-ekonomija Maltija kompliet tikber u toħloq ix-xogħol. Tul dan iż-żmien kollu, l-UE stenniet qabel tagħmel
dikjarazzjoni li l-iżbilanċ pubbliku Malti qiegħed skont ir-regola biex tara jekk għassnin li ġejjin l-iżbilanċ jistax jerġa’ jitla’ b’xi mod għal aktar minn 3%. Żbilanċ skont ir-regola u li se jkompli jonqos għal 1.7% Wara li l-UE fliet il-kontijiet ta’ Malta u rat kif inhi sejra l-ekonomija Maltija, ilKummissarju Ewropew Olli Rehn ħabbar li l-UE qed tiddikjara li l-miżuri tal-Gvern Malti huma tajbin biżżejjed biex ma tarax periklu li l-iżbilanċ jiżdied. L-UE fil-fatt bassret firrapport tagħha li l-iżbilanċ tal-Gvern Malti mistenni jkompli jonqos. Dan kien ikkonfermat ukoll fil-budget li l-Gvern ressaq fl-aħħar ta’ Novembru li qed jipproġetta żbilanċ li fl-2012 ikun 2.3% saħansitra anqas minn dak li bassret l-UE - u li din is-sena jkompli nieżel għal 1.7%.
Dan hu f’kuntrast qawwi ma’ dak li qed jiġri f’żewġ terzi tal-pajjiżi tal-UE li għandhom l-iżbilanċ tal-gvern jaqbeż ir-regola, f’ċerti każi b’mod spettakolari. Malta mhux biss għandha żbilanċ pubbliku skont ir-regola u li mistenni jkompli jkun imrażżan, imma l-Gvern jiffinanzja dak l-iżbilanċ mingħand il-Maltin stess. Żbilanċ finanzjat mingħand il-Maltin stess Diversi gvernijiet Ewropej iridu jiffinanzjaw żbilanċ kbir
imma l-banek, anke barranin, ma jagħtuhomx self u allura qed ikollhom imorru għand l-UE għall-għajnuna biex ma jfallux; l-hekk-imsejjaħ ‘bailout’. F’Malta, bil-maqlub, ilGvern biex jiffinanzja l-iżbilanċ baxx tiegħu joħroġ stocks għall-Maltin u l-Maltin jagħtuh id-doppju u nofs ta’ dak li jrid jissellef il-Gvern. U b’hekk, huma l-Maltin stess li jgawdu mill-imgħaxijiet li jħallas ilGvern fuq l-istocks li joħroġ waqt li l-Gvern m’għandux banek barranin jiġru warajh.
F’Malta, il-Gvern biex jiffinanzja l-iżbilanċ baxx tiegħu joħroġ stocks għall-Maltin u l-Maltin jagħtuh id-doppju u nofs ta’ dak li jrid jissellef il-Gvern. U b’hekk, huma l-Maltin stess li jgawdu mill-imgħaxijiet li jħallas il-Gvern fuq l-istocks li joħroġ waqt li l-Gvern m’għandux banek barranin jiġru warajh
viii –
f’din l-Elezzjoni
www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 13 ta’ Jannar
“Grazzi għall-politika għaqlija tal-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista f’pajjiżna, is-setturi tal-bdiewa, tas-sajjieda u tar-raħħala matul din il-leġiżlatura komplew jingħataw għajnuna finanzjarja u l-attenzjoni biex itejbu l-ħidma tagħhom u jipproduċu fis-suq Malti l-aqwa prodotti. Kulħadd jaqbel li l-prodott agrikolu Malti hu ġenwin u ta’ kwalità superjuri.” - il-Prim Ministru Lawrence Gonzi
20 13