www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 27 ta’ Jannar
SUPPLIMENT
f’din l-Elezzjoni
20 13
Investiment dirett fin-nies b’aktar minn 2,000 scholarship Il-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista immarka din il-leġiżlatura b’numru ta’ timbri li se jibqgħu jikkaratterizzaw dawn il-ħames snin li għaddew Fost l-oħrajn hemm l-investiment qawwi li l-Gvern għamel fl-għoti ta’ scholarships biex matul dawn l-aħħar snin il-Gvern ta aktar minn 2,000 scholarship b’investiment ta’ €19-il miljun biex aktar Maltin u Għawdxin, partikularment żgħażagħ, ikunu jistgħu jkomplu jistudjaw u jispeċjalizzaw f’oqsma li huma importanti għallekonomija tal-pajjiż. Dan kollu sar permezz ta’ sitt skemi differenti ta’ scholarships kemm fil-livell tal-ewwel degree kif ukoll fil-livelli ta’ Masters u Dottorat. Barra minn dan, 1,900 persuna oħra bbenefikaw mill-iskema My Potential u bejniethom ħadu €7 miljun fi tnaqqis mit-taxxa biex irkupraw l-ispejjeż li għamlu biex komplew jistudjaw. Ftit tal-ġimgħat ilu biss il-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista nieda skema oħra ta’ scholarships mill-Gvern magħrufa bħala Scholarships to Achieve Results (STAR). Din hi s-seba’ skema ta’ scholarships li l-Gvern nieda fl-aħħar snin. Bl-iskema li l-Gvern nieda ftit ġimgħat ilu biss qiegħed jinvesti €500,000 kull sena għal perjodu ta’ tliet snin li bihom jistgħu jibbenefikaw madwar 80 student ieħor kull sena.
ii
Fatti u Ċifri 2,000 student jibbenefikaw minn għoti ta’ scholarships f’din il-leġiżlatura
Dawn kienu: nn STEPS: Investiment ta’ €10 miljun fl-aħħar ħames snin. Total ta’ 885 scholarship li 85 minnhom iwasslu għal Dottorat u 800 għal Masters. nn MGSS: Investiment ta’ €3.7 miljun fuq medda ta’ sitt snin. Total ta’ 252 scholarship li minnhom 146 wasslu għal Dottorat u 169 għal Masters. nn Arts Scholarships: Investiment ta’ €648,000 f’sentejn. Ingħataw 36 scholarship. nn Sports Scholarships: Investiment ta’ €100,000 fl-ewwel sena u ngħataw 14-il scholarship. nn MGSS Undergraduate: Investiment ta’ €2.4 miljun f’ħames snin. Ingħataw 622 scholarship. nn Training Subsidy Scheme – Academic: Din skema offruta mill-Korporazzjoni għax-Xogħol u t-Taħriġ. Fl-ewwel sena b’investiment ta’ €1 miljun ingħataw 144 scholarship. nn Training Subsidy Scheme – MCAST: B’din l-iskema, l-MCAST investa €820,000 u ngħataw 70 scholarship ieħor.
iii
€23 miljun fis-sena fi stipendji direttament fil-bwiet tal-istudenti L-istudenti Maltin u Għawdxin li qed ikomplu bl-istudji tagħhom wara li jagħlqu s-sittax-il sena qed jieħdu l-istipendji. B’kollox kull sena l-Gvern qiegħed jinvesti t-total ta’ €23 miljun fi stipendji. Dawn it-€23 mljun fi stipendji qed imorru direttament fil-bwiet taż-żgħażagħ li jkomplu blistudji tagħhom. Kulħadd japprezza li l-infrastruttura edukattiva li għandna f’pajjiżna taħseb biex l-istudenti jingħataw edukazzjoni mingħajr ħlas. Iż-żgħażagħ jistgħu jkomplu
titkellem int Il-Gvern raħħas il-mediċini u nieda s-servizz l-Ispiżerija tal-Għażla Tiegħek
vi
jistudjaw – sia s-Sixth Form, sia f’xi kulleġġ talMCAST jew l-ITS u anki fl-Università – mingħajr ħlas. Bl-aqwa għalliema u faċilitajiet. Barra minnhekk waqt li l-istudenti jkunu qed jistudjaw jibbenefikaw ukoll mill-istipendji. Fil-fatt il-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista jinvesti €6,000 għal kull student u studenta fissena għaliex jemmen li bl-edukazzjoni tissaħħaħ l-ikbar riżorsa li għandu pajjiżna.
muscat jagħżel ħażin Muscat baqa’ jirredikola l-għażla tal-Maltin favur sħubija fl-UE
ii –
www.mychoice.pn
f’din l-Elezzjoni
Fatti u Ċifri
2,000
student jibbenefikaw minn għoti ta’ scholarships f’din il-leġiżlatura
€19,000,000
f’investiment biex aktar studenti jieħdu scholarship
7
skemi ta’ scholarships f’temp ta’ ħames snin
Il-Ħadd, 27 ta’ Jannar
20 13
Studenti tal-MCAST jibbenefikaw minn għadd ta’ scholarships L-investiment kbir li l-Gvern għamel fl-edukazzjoni, b'mod partikulari b'risq l-istudenti li jattendu l-MCAST, qiegħed iħalli benefiċċji kbar fil-pajjiż. Illum għadd kbir ta' studenti qegħdin ikomplu javvanzaw u jtejbu l-ħiliet tagħhom f'xi wieħed mill-Kulleġġi tal-MCAST li l-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista, b'viżjoni, waqqaf b'suċċess għall-istess studenti u anki għall-pajjiż. Grazzi għal dan l-impenn kbir fil-kamp tal-edukazzjoni
ftit tal-ġimgħat ilu biss il-Gvern ta 59 scholarship b’valur ta' €803,000. Dawn l-istudenti tal-MCAST qed ikomplu jistudjaw fl-oqsma tas-Servizzi Finanzjarji u d-Digital Gaming. Il-Gvern matul dawn il-ħames snin ta għadd ġmielu ta' scholarships biex aktar żgħażagħ ikunu jistgħu jkomplu jistudjaw u jiksbu kwalifiki u ħiliet li jgħinuhom jagħmlu karriera u jsibu impjieg li jagħtihom sodisfazzjon u li fl-istess ħin ikunu qed jikkontribwixxu
għall-ġid tal-pajjiż. F’din il-leġiżlatura l-Gvern ta aktar minn 2,000 scholarship li swew lill-Gvern kważi €20 miljun. Dan hu parti millinvestiment qawwi li l-pajjiż qed jagħmel fl-edukazzjoni. Matul dawn l-aħħar għaxar snin is-settur tal-edukazzjoni għolja u avanzata f’pajjiżna għamel passi kbar ‘il quddiem u espanda ħafna. Pajjiż bħal tagħna fejn l-ekonomija hi bażata fuq l-għerf, bilfors irid ikollna numru ta’ individwi mħarrġa u kwalifikati.
€803,000
fi scholarships għal studenti tal-MCAST biex jispeċjalizzaw f’oqsma finanzjarji u digital gaming
€23 miljun fi stipendji kull sena lill-istudenti Maltin u Għawdxin
Il-Gvern dejjem emmen li l-aqwa riżorsa li għandu pajjiżna hi l-istudenti Maltin u Għawdxin li jitgħallmu malajr u li dejjem jagħmlu isem sabiħ għalihom u għal pajjiżna
Iż-żgħażagħ illum igawdu minn diversi opportunitajiet biex jissoktaw jistudjaw, fosthom fl-MCAST, u dan waqt li jingħataw ukoll mill-Gvern l-istipendju
20 13
f’din l-Elezzjoni – iii
www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 27 ta’ Jannar
Titkellem
Mod mill-aktar importanti kif il-politika tal-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista wasslet biex jiżdiedu l-flus fil-but kien it-tisħiħ tas-servizz tal-għoti tal-mediċini mingħajr ħlas, li mhux biss żdiedu fin-numru imma daħlet fis-seħħ ukoll l-iskema tal-Ispiżerija tal-Għażla Tiegħek
Mary Borg
Maria Doris Bezzina
Lina Francalanza
Il-Mellieħa
Il-Mosta
Ir-roħs fil-mediċini hu ta’ gwadann għall-pazjenti
Fortunati li bħala poplu ngawdu minn għoti ta’ mediċini b’xejn
Matul is-sena li għaddiet traħħsu mat-300 mediċina
Ir-roħs fil-mediċini hu fattur importanti għassoċjetà kollha għax dan il-qasam jeffettwa mhux biss lil persuna waħda jew tnejn jew lil faxxa partikulari ta’ nies biss iżda jeffettwa lil kull persuna li tgħix għax xi darba jew oħra se nimirdu b’xi ħaġa. Personalment ġejt effettwata b’mod pożittiv mir-roħs tal-mediċini, speċjalment dak relatat mal-Agumentin, peress li t-tfal jiġu bżonnu ta’ spiss. Issa li raħas b’mod goff, wieħed jispiċċa jonfoq inqas fil-mediċini tal-istess tip u kwalità li mdorrijin bihom. Dan jinħass l-aktar għal min għandu familja kbira jew jixtri l-istess pilloli b’mod regolari.
Il-mediċini huma l-għajxien kontinwu ta’ ħafna nies. Li ma kienx għalihom, żgur jiġri bħalma kien jiġri fl-antik meta ħafna tfal, adulti u anzjani kienu jmutu ta’ età żgħira jew b’mard li għal-lum hu komuni u deskritt bħala xi ħaġa sempliċi. Malta fortunati li ħafna mill-mediċini neħduhom b’xejn mingħand l-istat. Jeħduhom dawk li għandhom il-karta r-roża jew is-safra. Dan jgħin lil eluf ta’ individwi biex jiffrankaw mill-paga jew millpensjoni u jeħduhom mingħand l-istat. Ir-roħs fil-mediċini jgħin lil dawk kollha li l-mediċini tagħhom mhumiex jingħataw b’xejn għalissa mill-Gvern u allura b’dan ir-roħs, il-paga jew il-pensjoni tagħhom igawduha iktar u aħjar.
M’ilux qrajt li matul is-sena li għaddiet traħħsu mat300 mediċina ta’ użu varju, kemm għall-kbar kif ukoll għat-tfal. Dan ifisser poplu aktar b’saħħtu u poplu b’saħħtu jfisser aktar ħidma u ġid ġenerali għassoċjetà. Kulħadd kien iħoss li ċerti mediċini kienu qegħdin ikunu għaljin iżżejjed, u l-Gvern, bis-saħħa ta’ kemm kapaċi jisma’ lill-poplu, għamel dak l-eżerċizzju li kompla jkattar il-ġid tal-flus fl-idejn. Il-Gvern wassal biex jorħsu għadd ġmielu ta’ mediċini, li bosta minnhom huma popolari ħafna. Wieħed ma jridx jinsa li l-Gvern jagħti servizz tas-saħħa b’xejn u ta’ kwalità għolja u b’xejn għal kulħadd. Dan ikompli jkattar is-saħħa fil-pajjiż.
Angela Lautier L-Imsida
Servizzi tas-saħħa tal-aqwa kwalità u personalizzati Hawn xi ħadd ma jaqbilx mar-roħs ta’ xi ħaġa? Aħseb u ara mar-roħs fejn jidħlu mediċini li ħin jew ieħor kulħadd jiġi bżonnhom f’xi fażi ta’ ħajtu. Għallgrazzja ta’ Alla, dan il-pajjiż hu mfawwar bil-għajnuna soċjali, b’mediċini b’xejn u kultant min jieħu dawn il-mediċini jinsa kemm qiegħed jiffranka, meta mqabbel ma’ min qiegħed jixtrihom. Imma hawn tinduna kemm il-Gvern hu bieżel u jaħseb f’kulħadd f’din is-soċjetà, tant li ra kif għamel u flimkien ma’ numru ta’ persuni li jifhmu f’dan il-qasam, f’sena raħħas il-prezzijiet ta’ mijiet ta’ mediċini li mijiet ta’ Maltin u Għawdxin jiġu bżonn ta’ kuljum biex ikunu jistgħu jfiqu u jerġgħu lura għallħajja ta’ kuljum. Wieħed irid jiftakar li l-persuna li ma tkunx tiflaħ, diġà tkun għamlet perjodu qasir ma taħdimx, u bixxiri tal-mediċina taf iġġib is-sitwazzjoni għall-agħar.
Joe Grima Il-Mellieħa
Illum nonfqu anqas għall-istess mediċini Ħafna jaqblu miegħi meta ngħid li s-saħħa hi aqwa mill-flus u li ħadd ma jara kemm jiswa oġġett ġaladarba jaf li se jfiq. Dan kollu hu fatt. Iżda kemm hu aħjar li meta tmur tixtri l-mediċina għalik jew għal uliedek, tkun taf li dik il-mediċina raħset u se tonfoq inqas biex tixtriha. Dan ikun ifisser li l-paga tal-familja mhix se tintmess jekk ovvjament ma tkunx intitolat għaliha mill-ispiżerija tal-għażla tiegħek b’xejn. Meta tara kemm wieħed jista’ jiffranka minn dan ir-roħs b’mod ġenerali, tinduna li l-pajjiż u l-poplu ffrankaw miljuni sħaħ ta’ ewro, fosthom f’mediċini bħal antibijotiċi, eċċ. Is-saħħa tal-persuna hi qasam importanti għall-Gvern u minn dejjem investa fih. Din il-leġiżlatura ma kinitx eċċezzjoni għax fiha ħadem u r-riżultati huma ċari immens.
iv –
f’din l-Elezzjoni
Il-Gvern qed jagħmel investiment ta’ €6,000 kull sena f’kull student
www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 27 ta’ Jannar
20 13
Fl-aħħar snin, il-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjo miljun u ta 2,023 scholarship f’livelli differenti, fos u 969 għal Masters. Dan hu xhieda konkreta tal-i l-aqwa opportunitajiet liż-żgħażagħ biex jissokta hekk ikunu ppreparati biex jagħmlu suċċess
L-impenn tal-Gvern fl-edukazzjoni joħloq kuntrast kbir mal-Gvernijiet Laburisti tal-passat, li kienu jużaw l-edukazzjoni biex lill-istudenti jrawmuhom bl-ideat tagħhom u joħolqu ġenerazzjoni Soċjalista. Gvern Laburista għalaq l-MCAST, ħoloq ir-repeaters class, dawwar l-istipendji fi djun u l-istudenti kellhom jiddejnu biex jieħdu l-edukazzjoni. Illum il-bibien tal-Università huma miftuħa għal kulħadd meta fi żmien Gvern Laburista kien hemm in-numerus clausus
20 13
Il-Ħadd, 27 ta’ Jannar
www.mychoice.pn
f’din l-Elezzjoni – v
onalista investa €18.7-il sthom 231 għal Dottorat impenn tal-Gvern li joffri aw bl-istudji tagħhom u fil-karriera tagħhom
Il-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista jemmen li l-istudenti għandhom jingħataw l-għodda meħtieġa biex jimxu ‘l quddiem mingħajr distinzjoni għaliex il-Gvern jinvesti wkoll fl-edukazzjoni ta’ studenti b’diżabbiltà biex illum il-ġurnata pajjiżna hu wieħed mill-iktar pajjiżi fid-dinja li jinvestu fl-edukazzjoni tal-istudenti b’diżabbiltà
vi –
www.mychoice.pn
f’din l-Elezzjoni
Il-Ħadd, 27 ta’ Jannar
20 13
Muscat jagħżel ħażin... Dan l-aħħar, Joseph Muscat qal li Malta kellha bżonn lil Eddie Fenech Adami fl-1987 u li Fenech Adami laħaq il-milja tiegħu fis-sħubija fl-UE. X’qal qabel Muscat dwar Fenech Adami?
Dwar il-viżjoni Ewropea ta’ Eddie Fenech Adami, Muscat kiteb hekk: “Jekk Fenech Adami jrid ikompli jwebbes rasu, ħalli jwebbisha. Min jidħaq l-aħħar jidħaq l-aħjar” - KullĦadd, 19 ta’ Diċembru 1999
F’Marzu 2009, fl-okkażjoni ta’ ċena statali fi tmiem il-presidenza ta’ Eddie Fenech Adami, Muscat mar Sqallija. Mistoqsi dwar dan l-aġir, Muscat qal li jippreferi jiekol hamburger
...u tbati int
Għaċ-ċena statali ta’ tmiem il-presidenza ta’ Eddie Fenech Adami, Muscat ipprefera jmur Sqallija u jiekol hamburger... illum jipprova jingħoġob u jfaħħar lil Fenech Adami
WARA LI GĦAJJAR LIL EDDIE FENECH ADAMI KEMM DAM ĠURNALIST, ISSA JFAĦĦRU BIEX JINGĦOĠOB (dehret għall-ewwel darba: il-mument 21.09.08)
20 13
f’din l-Elezzjoni – vii
www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 27 ta’ Jannar
Proġetti li diġà twettqu fil-Belt Valletta, oħrajn li qed isiru u dawk ippjanati se jressqu lill-Belt lejn l-appuntament importanti li għandha fl-2018 bħala Kapitali Ewropea tal-Kultura
LENTI FUQ...
Belt kapitali xempju ta’ pajjiż kburi bl-imgħoddi u ħerqan għal futur vibranti F’Ottubru li għadda, tħabbar uffiċjalment li l-Belt kapitali tagħna l-Maltin, il-Belt Valletta, se tkun il-Belt Kapitali Ewropea tal-Kultura fl-2018. Din l-aħbar ingħatat wara snin ta’ proġetti li diġà twettqu u pjan għal aktar proġetti biex il-Belt tasal fl-aqwa sura għal dan l-appuntament importanti li għandha mal-Ewropa ħames snin oħra Unur u xhieda ta’ ħidma kbira Hu unur kbir dan għall-Belt Valletta li tkun il-Belt Kapitali Ewropea tal-Kultura; u unur għalina l-Maltin. Imma mhux unur li ġej b’kumbinazzjoni. U lanqas mhu unur li ma rridux naħdmu ħafna aktar għalih. It-triq biex il-Belt Valletta ssir il-Belt Kapitali Ewropea tal-Kultura ilha li bdiet. Illum il-Belt diġà ma tingħarafx milli kienet anke ftit tas-snin ilu. Trasformazzjoni ta’ Belt li diġà qiegħda ssir belt eleganti Il-Belt Valletta diġà middet passi twal biex terġa’ ssir il-belt eleganti Ewropea li ħolomha min taha ismu. Ixxogħlijiet li saru fil-Belt diġà tawha bixra ġdida: nn mir-restawr tas-swar – il-qoxra tagħha – għar-
restawr tal-faċċati tal-aqwa palazzi tagħha – fosthom il-Palazz tal-President u l-Berġa ta’ Kastilja; nn mill-attrazzjonijiet turistiċi li tjiebu tant – ibda millMużew tal-Arkeoloġija – għar-restawr minn ġewwa u minn barra talKonkatidral ta’ San Ġwann fuq għoxrin sena; nn mill-pjazez li qabel kienu parkeġġi żdingati għallkarozzi u issa ntraddew lura f’postijiet ta’ nies lin-nies, għat-toroq pavimentati li jilqgħu lillMaltin u lit-turisti li qed iżuru l-Belt; nn mit-terminal ukoll ġdid tal-vapuri tat-turisti li qed jimlew il-Port il-Kbir għallift imġedded li jgħaqqad lill-Belt mal-Port li taha l-ħajja fl-imgħoddi u li qed jagħtiha ħajja ġdida.
Investiment qawwi ta’ gvernijiet Nazzjonalisti Dan kollu hu grazzi għallinvestiment qawwi u kontinwu li gvernijiet Nazzjonalisti għamlu fil-belt kapitali Maltija, opposti u kkritikati mil-Labour. U dan l-investiment pubbliku issa qed jiġbed ukoll ħafna investiment privat li beda jidher fil-ħwienet imġeddin u fil-kafejiet u r-ristoranti ġodda li qed ikomplu jagħtu din il-bixra eleganti li tixraq lill-Belt Valletta. Deċiżjoni importanti wara titubar ta’ sittin sena U għad jonqos. Għax ilGvern Nazzjonalista għamel il-kuraġġ u ddeċieda, wara aktar minn sittin sena ta’ gvernijiet jittitubaw, li jagħti spinta kbira u meħtieġa ħafna lill-Belt fil-proġett li
se jagħti d-dinjità li jixirqilha lid-daħla tagħha u jgħaqqad il-proġetti kollha li saru u li għad iridu jsiru fil-Belt Valletta. La jkun lest – u diġà qed jieħu s-sura tiegħu – il-proġett tad-daħla kollha tal-Belt se jkun proġett ta’ livell fuq disinn ta’ arkitett dinji u li jagħti xi ħaġa għalkollox ġdida lill-Belt kapitali tagħna – is-sura ta’ belt għanja fil-wirt imma wkoll moderna fil-ħsieb u fl-attività. U bħala Belt Kapitali Ewropea tal-Kultura, il-Belt trid issir mhux biss bini sabiħ imma wkoll bejta ta’ attività għan-nies: għar-residenti tagħha l-ewwel nett, għallbqija tagħna l-Maltin u għallbarranin li jżuruna u li jżuruha. Parlament dinjituż u stqarrija tad-demokrazija Int u dieħel il-Belt issa ma
jistax ma jolqtokx il-bini tal-Parlament il-ġdid li miexi ġmielu. Il-Parlament tagħna, li hu l-ogħla turija taddemokrazija li biha ngħixu, issa se jkollu bini dinjituż u separat għalih, iddisinjat minn wieħed mill-aqwa arkitetti dinjin Renzo Piano. Dan il-bini se jkun fih innifsu stqarrija tad-demokrazija li ksibna bit-taħbit talimgħoddi u li rridu nseddqu fil-futur. Belt għanja u moderna Għax il-Belt hekk trid tkun: il-mikrokożmu, xempju fiċ-ċokon, ta’ Malta kollha; kburija iva bl-imgħoddi tagħha, tħares il-patrimonju għani li wirtet mingħand ta’ qabilna, imma tħares ukoll lejn il-ġejjieni, Malta żagħżugħa ħerqana għallfutur tagħha.
viii –
f’din l-Elezzjoni
www.mychoice.pn
Il-Ħadd, 27 ta’ Jannar
“Hu ta’ sodisfazzjon kbir għall-Gvern li jara eluf ta’ studenti jimxu ‘l quddiem u jagħmlu storja ta’ suċċess fil-qasam li jagħżlu li jitħarrġu fih. Il-Gvern ta u jkompli jagħti l-għajnuna kollha tiegħu lill-istudenti Maltin u Għawdxin biex ikomplu jistudjaw u jiksbu l-kwalifiki u eventwalment ikollhom impjiegi bi dħul tajjeb għalihom u għall-familji tagħhom.” - il-Prim Ministru Lawrence Gonzi
20 13