www.mychoice.pn
Il-Ħamis, 24 ta’ Jannar
SUPPLIMENT
f’din l-Elezzjoni
20 13
Dħul akbar għall-anzjani... jistgħu jaħdmu u ma jitilfu xejn mill-pensjoni Settur partikulari li matul din il-leġiżlatura baqa’ jgawdi direttament mill-miżuri tal-Gvern kien dak tal-anzjani fejn komplew jittieħdu diversi miżuri bl-iskop li l-kwalità tal-ħajja tal-anzjani tissokta tkun waħda għolja kif tixirqilhom
L-anzjani fiċ-ċentru tal-politika tal-Gvern Mill-2012 il-Gvern immexxi millPartit Nazzjonalista ħaseb biex tibda tingħata allowance ġdida għall-anzjani li għandhom tmenin sena u aktar u li qed jgħixu waħedhom jew ma’ qrabathom. Din l-allowance qed tingħata lil 13,000 anzjan u anzjana. Din il-miżura importanti ntlaqgħet tajjeb ħafna mill-anzjani li bdew jirċievu €300. Il-budget li għadda kompla jwessa’ dan isservizz soċjali ġdid. Sadattant l-anzjani li għandhom il-KartaAnzjan qed jaqsmu b’xejn bejn Malta u Għawdex. Fl-2011, 145,102 anzjani li joqogħdu Malta qasmu b’xejn
ii
lejn Għawdex, filwaqt li 22,780 qasmu b’xejn lejn Malta. Fl-istess sena kien hemm 28,543 persuna anzjana li qasmu bil-karozza u għalhekk ħallsu anqas tal-karozza. Kien hemm 33,691 anzjan u anzjana Għawdxin li qasmu lejn Malta bilkarozza u ħallsu anqas tal-karozza għaliex għandhom il-KartaAnzjan. Kull min jagħlaq is-sittin sena jirċievi l-KartaAnzjan u għalhekk igawdi minn dan il-benefiċċju. L-anzjani jgawdu wkoll minn nolijiet anqas għall-użu talkarozzi tal-linja. Fil-fatt l-anzjani li għandhom il-KartaAnzjan iħallsu sostanzjalment anqas għan-nol talkarozza tal-linja.
Fatti u Ċifri Żieda fil-pensjoni fis-sena ta’ €1,000 lill-anzjani biex igawdu ħajja aħjar
iii
Waħda mill-miżuri li daħħal il-Gvern biex ikompli jtejjeb il-kwalità tal-ħajja tal-anzjani kienet dik li kemm ildarba anzjan jew anzjana jiddeċiedu li jaħdmu wara l-irtirar tal-pensjoni, allura dawn ma jitilfu assolutament xejn mill-pensjoni li jirċievu. Grazzi għall-politika għaqlija tal-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista, illum il-persuni li jilħqu l-età tal-irtirar għandhom l-għażla li jibqgħu jaħdmu. Meta jibqgħu f’impjieg huma jieħdu l-paga taxxogħol tagħhom u l-pensjoni sħiħa. Qabel, anzjani li kienu jiddeċiedu li jibqgħu jaħdmu kienu jitilfu l-pensjoni. 11,500 anzjan qed igawdu minn din il-bidla. F’din il-leġiżlatura l-anzjani ngħataw mill-Gvern żieda ta’ aktar minn €20 fil-ġimgħa li jfisser kważi żieda ta’ €1,000 fis-sena.
titkellem int L-anzjani li jibqgħu jaħdmu llum ma jitilfu xejn mill-pensjoni
vi
Il-Gvern ta żieda sħiħa lill-anzjani, daqskemm tingħata lill-ħaddiema. Bis-sistema taż-żewġ terzi l-anzjani kienu jieħdu €12.80. Minflok, il-Gvern ta żieda sħiħa ta’ €19.21 fil-ġimgħa. Il-Gvern żied ir-rata tal-Għajnuna Supplimentari kemm għall-miżżewġin li telgħet sa €8.13 fil-ġimgħa kif ukoll għal dawk li jgħixu waħedhom li telgħet sa €4.57 fil-ġimgħa. Bejn l-2008 u l-2012, l-anzjani li jirċievu l-pensjoni tas-servizzi gawdew minn żidiet fil-pensjoni. Din iż-żieda hi riżultat dirett ta’ inizjattiva li permezz tagħha qed jiġu injorati €1,066 fil-kalkolu tal-pensjoni tassigurtà soċjali. Minn din l-inizjattiva qed igawdu aktar minn 6,000 anzjan u anzjana. Dawk romol, hi x’inhi l-età tagħhom, ma jitilfux il-pensjoni tarromol jekk jerġgħu jiżżewġu.
muscat jagħżel ħażin Muscat ma aċċettax ir-rieda tal-Maltin li pajjiżna jissieħeb fl-UE
ii –
www.mychoice.pn
f’din l-Elezzjoni
Fatti u Ċifri
€1,000
il-pensjoni fis-sena żdiedet b’dan l-ammont biex l-anzjani jgawdu livell aqwa tal-għixien
167
Il-Ħamis, 24 ta’ Jannar
20 13
L-anzjani jgawdu minn roħs f’għadd ġmielu ta’ mediċini Matul din il-leġiżlatura l-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista ħadem biex inaqqas il-prezzijiet ta’ għadd ta’ mediċini mill-aktar importanti. L-anzjani huma fost dawk li l-aktar li jiġu bżonn il-mediċini u l-miżura tal-Gvern li jnaqqas il-prezzijiet ta’ lista twila ta’ mediċini ntlaqgħet tajjeb ħafna. Fil-fatt il-Gvern, flimkien
mal-importaturi, ħadem biex il-konsumaturi u l-pazjenti jixtru l-mediċini bi prezzijiet orħos. Dawn il-mediċini li traħħsilhom il-prezz tagħhom huma għal pazjenti li jbatu minn xi infezzjonijiet, biex ikun ikkontrollat it-tkabbir tal-prostata, biex jikkuraw il-glawkoma u ż-żieda filpressjoni fl-għajn, biex jikkontrollaw il-livell tal-
kolesterol fid-demm, kontra l-mard tal-qalb, pressjoni għolja, ulċeri u aċidu flistonku, infjammazzjoni tal-ġilda, għall-kura u l-prevenzjoni tal-osteoporożi u għal individwi li jkunu f’periklu li jkollhom trombożi minħabba li jkunu se jagħmlu intervent kirurġiku. F’dan il-proċess, sa issa, traħħas il-prezz ta’ 176 mediċina differenti.
il-mediċini li l-Gvern ra li jorħsilhom il-prezz, fosthom mediċini wżati ħafna għal mard u kondizzjonijiet li jaffettwaw lill-anzjani
€300 13,000
allowance ġdida, mit-2012, lill-anzjani li għandhom 80 sena u aktar
anzjan u anzjana gawdew minn allowance ġdida ta’ €300 għax jgħixu waħedhom jew mal-familja tagħhom
167,000 anzjan u anzjana qasmu b’xejn bejn Malta u Għawdex fl-2011
Matul din il-leġiżlatura l-Gvern daħħal fis-seħħ għadd ta’ miżuri favur żieda fid-dħul tal-anzjani u tahom iż-żieda sħiħa għall-għoli tal-ħajja
L-anzjani dejjem huma fiċ-ċentru tal-politika tal-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista li mhux biss joffri servizzi personalizzati lill-anzjani li jkollhom bżonnhom imma jħeġġeġ lill-anzjani li għadhom b’saħħithom biex jibqgħu jgħixu fil-komunità u jieħdu sehem attiv fl-attivitajiet li jkunu organizzati
20 13
f’din l-Elezzjoni – iii
www.mychoice.pn
Il-Ħamis, 24 ta’ Jannar
Titkellem
Il-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista f’din il-leġiżlatura enfasizza l-importanza li l-anzjani b’saħħithom jibqgħu jgħixu fil-komunità u wkoll li dawk li jkunu jridu jibqgħu jaħdmu jkunu jistgħu jagħmlu dan biex hekk ikabbru d-dħul tagħhom
Mark Pace
Carmelo Borg
Raymond Cassar
Pembroke
Il-Mellieħa
Ħal Tarxien
L-anzjani persuni validi li għandhom ħafna x’joffru
Gvern li joffri l-aqwa u l-aħjar għall-ġid tal-anzjani
Għexna qabżiet ta’ kwalità kbira ‘l quddiem
Il-mentalità li wara li tilħaq l-età tal-irtirar persuna għandha toqgħod id-dar u ma tagħmel xejn, fortunatament spiċċat u nqerdet darba għal dejjem. L-anzjani baqgħalhom rwol attiv fis-soċjetà tagħna. Illum mhux biss huma qed jgħinu fittrobbija ta’ wlied uliedhom iżda l-Gvern qiegħed jgħin b’mod attiv biex ikompli jinċentiva lill-anzjani, biex hekk iħossuhom b’saħħithom u jkomplu jaħdmu. Qabel kienet li dawk li jibqgħu jaħdmu titnaqqrilhom il-pensjoni u allura dak kien fattur li qata’ qalb ħafna persuni li jibqgħu jaħdmu wara l-età tal-irtirar. Illum din tneħħiet u l-pensjoni bdiet tingħata sħiħa u mill-paga tal-anzjan tinqata’ biss it-taxxa u mhux il-bolla għax il-kontribut tal-bolla jkun ingħata qabel.
Nemmen li l-anzjani ħaqqhom l-aħjar, għaliex kienu huma li fil-passat ħadmu għalina biex seta’ jinbena l-pajjiż li nafuh illum u qegħdin naħsdu l-frott li żergħu huma. Inħoss li l-Gvern għamel tajjeb meta lill-anzjani ta’ ċertu età tahom żieda tal-pensjoni sħiħa u dik tat-€300 fis-sena biex ikomplu jgħixu ħajja aħjar. Rigward li anzjan jibqa’ jaħdem anke wara li jilħaq l-età tal-pensjoni, naqbel fuq numru ta’ punti iżda b’mod speċjali għax hu importanti li persuna tibqa’ attiva biex tgħix ħajja aħjar u fuq kollox, jekk anzjan irid li jkollu introjtu addizzjonali barra l-pensjoni, għandu jibqa’ jingħata l-opportunità, kif ta dan ilGvern. Meta jkollok attività ta’ dan it-tip, aktar anzjani jagħżlu li jużaw flushom bl-aktar mod xieraq.
Il-ġid li ħoloq il-Gvern Nazzjonalista hu kbir ħafna. Matul dawn il-ħames snin rajna progress ta’ rivoluzzjonijiet pożittivi u mhux evoluzzjonijiet. Rajna kif il-mentalità tal-poplu nbidlet mil-lejl għan-nhar. Faċli ngħiduh illum dan il-kliem, li qegħdin naħsdu l-frott minnu, iżda kemm kien diffiċli li tgħidu u tipprova timplimentah dak iż-żmien. Li n-nisa jmorru jaħdmu, qabel ħadd ma kien jitbissimlek jekk tgħidha. Li l-anzjani jkomplu jagħtu l-kontribut tagħhom wara l-età tal-pensjoni, ħadd ma kien joħlomha. Niftakarhom jgħidu li meta jirtira xi ħadd, sinjal tajjeb għax ikun inħoloq post tax-xogħol. Dan ifisser li llum tant kemm qegħdin jinħolqu jobs li biex jimtlew anke għandna bżonn il-kontribut ta’ dawk li rtiraw bl-età.
Joseph Mizzi Il-Marsa
Connie Azzopardi Tas-Sliema
Importanti ħafna li l-anzjani jagħrfu jibqgħu attivi M’hawnx isbaħ fil-ħajja milli persuna tibqa’ attiva matul il-ħajja tagħha. Attiva kemm fiżikament iżda wkoll soċjalment u ekonomikament. Il-mentalità li l-persuna, meta ssir anzjana, tkun xjaħet u saret marrada, m’għadhiex applikabbli. Dan minħabba raġunijiet differenti, fosthom servizz tas-saħħa aħjar u kultura li fiha l-kura personali u dak li nieklu ħadu spinta ’l quddiem. Għalhekk kienet inizjattiva tajba immens li dawk kollha li xtaqu jibqgħu attivi fil-ħajja tagħhom permezz tax-xogħol, setgħu jagħmlu dan mingħajr ebda xkiel. Dan setgħu jagħmluh billi ma jħallsux bolla fuq il-paga mogħtija u wkoll ma jitteħdulhomx flus mill-pensjoni. Issa b’hekk, dak li jkun għandu żewġ pagi jekk mhux tlieta minħabba dik tas-sieħba tiegħu u t-tnejn ikunu jistgħu jgħixu ferm aħjar.
Nammira lill-anzjani li jattendu l-Università tat-Tielet Età Jien ħadt gost meta smajt li dawk li jilħqu l-età talpensjoni jistgħu jibqgħu jaħdmu u jkunu ta’ kontribut għas-soċjetà b’mod ġenerali. Qabel jgħaddi millesperjenza, ħadd ma jkun jaf kemm hu diffiċli li wieħed, wara li jkun ilu jaħdem f’post għal xi 40 sena, jiġi biex jitlaq, meta jkun għadu b’saħħtu. Tispiċċa titlaq lil sħabek u lil dawk kollha li f’ħajtek iltqajt magħhom ta’ kuljum. Allura din is-sistema u l-vantaġġi tagħha li l-anzjan ikompli jaħdem, tassew huma ta’ min ifaħħarhom. Ibda qis li llum l-anzjani għandhom il-vantaġġ li jibqgħu jistudjaw u jitgħallmu tul ħajjithom u b’hekk jibqgħu mħarrġin sew. Dan b’mod speċjali bil-possibbiltà tal-Università tat-Tielet Età, fejn ħafna anzjani qegħdin jagħżlu li jmorru u għal-lezzjonijiet mhux biss għall-interess personali iżda wkoll bħala mezz biex jibqgħu jitgħallmu u jkunu relevanti u utli fil-post tax-xogħol tagħhom.
iv –
f’din l-Elezzjoni
www.mychoice.pn
Il-Ħamis, 24 ta’ Jannar
20 13
Il-miżuri tal-Gvern meħuda b’mod kontinwu matul din il-leġiżlatura kellhom l-iskop li jtejbu l-kwalità tal-ħajja tal-anzjani li kienu mħeġġa biex sa fejn hu possibbli jibqgħu jgħixu fil-komunità fejn trabbew u għexu
L-anzjani llum igawdu minn servizzi personalizzati u minn opportunitajiet li jkattru d-dħul tagħhom
Is-sodisfazzjon tal-politika tal-Gvern h tagħna jingħataw l-aqwa kwalità ta’ ħaj livell aħjar ta’ għajxien. Hu għalhekk immexxi mil-Partit Nazzjonalista jkomp nnifsu biex aħna l-Maltin ikollna fut
Matul il-ħames snin li għaddew il-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista kompla jsaħħaħ is-servizzi offruti lill-anzjani fil-faċilitajiet u fid-djar għall-anzjani li huma tal-ogħla livell u b’attenzjoni personalizzata
20 13
Il-Ħamis, 24 ta’ Jannar
www.mychoice.pn
f’din l-Elezzjoni – v
hu li l-anzjani jja biex jgħixu k li l-Gvern pli jimpenja lilu tur fis-sod
Is-saħħa tibqa’ prijorità assoluta bil-fatti. Fil-budget għal din is-sena n-nefqa fis-saħħa se tiżdied bi €38 miljun oħra, għal total ta’ €465 miljun. Dan biex, fost l-oħrajn, l-anzjani jibqgħu jingħataw l-aqwa kura u servizzi u anki biex tiżdied in-nefqa għall-mediċini
vi –
f’din l-Elezzjoni
www.mychoice.pn
Il-Ħamis, 24 ta’ Jannar
Muscat jagħżel ħażin... Għaxar snin ilu eżatt, il-Maltin kellhom l-opportunità jivvutaw dwar is-sħubija fl-Unjoni Ewropea f’referendum li hu vot apposta li ma jkunx marbut ma’ kwistjonijiet oħrajn f’elezzjoni ġenerali... Joseph Muscat ma qabilx li l-poplu juri fehmtu b’referendum Joseph Muscat mexxa kampanja sħiħa flimkien ma’ Alfred Sant biex ikażbar ir-riżultat ta’ dan il-vot... meta kien ċar li l-poplu vvota b’maġġoranza qawwija favur is-sħubija, Muscat xorta ra kif għadd lil dawk li astjenew mal-voti kontra biex joħroġ rebħa minn telfa In-nuqqas ta’ twemmin ta’ Muscat fid-dritt li l-poplu juri fehmtu f’vot apposta dwar deċiżjoni kbira u storika kompla għaddej b’kampanja qawwija qabel l-elezzjoni ġenerali li saret wara r-referendum... ir-riżultat ta’ dik l-elezzjoni kien kundanna kbira għal Joseph Muscat u għal Alfred Sant li baqgħu ma aċċettawx il-vot ċar tal-Maltin fir-referendum
...u tbati int
BIL-PAROLI JGĦID MOD... BIL-FATTI JAGĦMEL KIF GĦAMEL IL-LABOUR FL-1981: JATTAKKA D-DRITT TAL-VOT TAL-MALTIN (dehret għall-ewwel darba: il-mument 05.02.12)
20 13
20 13
f’din l-Elezzjoni – vii
www.mychoice.pn
Il-Ħamis, 24 ta’ Jannar
LENTI FUQ...
Iż-żgħażagħ li jagħlqu tmintax sa lejlet l-elezzjoni issa jistgħu jivvutaw... imma għadna nistennew lil-Labour irabbi r-rieda li jassigura li l-Maltin li jintlaqtu mid-deċiżjonijiet tal-Parlament Malti jkollhom id-dritt effettiv tal-vot anke meta jkunu barra minn Malta
Vot mat-18 eżatt... u hemm bżonn ħafna aktar garanziji għad-dritt tal-vot “Taxxa bla rappreżentanza hi tirannija.” Hekk kien qal l-Avukat James Otis f’Massachusetts, fl-Amerika kolonjali, fil-kampanja ta’ reżistenza kontra taxxa li l-Parlament Ingliż fl-1765 kien għamel fuq dak kollu li jkun stampat fil-kolonji Amerikani. Dan il-prinċipju – li min iħallas taxxa għandu jkun rappreżentat fl-assemblea li tiddeċiedi dik it-taxxa, li tiddeċiedi l-kemm u l-kif tagħha, u li tiddeċiedi kif jintefqu l-flus li jidħlu minnha – kompla jixtered fis-snin ta’ wara biex anima r-rivoluzzjoni Amerikana. U l-prinċipju li m’għandu jkun hemm l-ebda taxxa bla rappreżentanza hu s-sies ta’ dak li seħħ fid-dinja demokratika tul l-aħħar 250 sena: it-twessigħ tad-dritt tal-vot. Vot mat-18 eżatt f’Malta minn din l-elezzjoni Is-sajf li għadda, il-Parlament Malti għadda emendi għal-liġi
elettorali li komplew iwessgħu d-dritt tal-vot f’Malta. Dan seħħ bl-inizjattiva tal-Partit Nazzjonalista li jemmen li d-dritt tal-vot qatt m’għandu jkun ristrett, anzi għandu dejjem jitwessa’ ħalli jagħti leħen effettiv lil kull min jintlaqat mid-deċiżjonijiet li jieħu l-Parlament Malti. Issa, minn din l-elezzjoni, dawk li jagħlqu t-18-il sena sad-data proprja tal-elezzjoni, sa lejlet l-elezzjoni biex inkunu preċiżi, se jkunu jistgħu jivvutaw. Dan ifisser li ngħata d-dritt tal-vot lil eluf ta’ żgħażagħ li jagħlqu t-18 bejn meta jkun ħareġ l-aħħar Reġistru Elettorali u l-elezzjoni ġenerali li ssir wara. Dawn iż-żgħażagħ qabel ma kinux ikunu jistgħu jivvutaw. Muscat jattakka d-dritt tal-vot tal-Maltin Waqt li l-Parlament għadda din il-liġi biex iwessa’ d-dritt tal-vot f’Malta, stunat bilkbir il-kampanja li l-Labour
Party reġa’ għamel das-sajf biex jaqta’ d-dritt tal-vot ta’ ċittadini Maltin. L-għajta ‘l-ebda taxxa bla rappreżentanza’ – li nebbħet tant bnedmin li ssieltu għaddemokrazija madwar id-dinja – il-Labour ta’ Muscat għadu ma semagħhiex, anzi għadu jinsisti li juża l-istess metodi antiki li kien juża biex iċaħħad dritt bażiku ħafna ta’ ċittadini Maltin u li l-prova tad-dritt tagħhom li jivvutaw qiegħda fit-taxxi li jħallsu. Mewġa demokratika li għadha ma laħqitx lil-Labour Malti Il-mewġa tad-demokrazija li wessgħet id-dritt tal-vot f’ħafna pajjiżi jidher li għadha ma laħqitx lil-Labour Party ta’ Malta. Il-partit imtebba’ b’ħames snin u ħames xhur fil-gvern kontra r-rieda talmaġġoranza bejn l-1981 u s-87 illum qed jipprova jneħħi d-dritt tal-vot lil mijiet ta’ Maltin:
nn morda li jkunu għall-kura barra minn Malta; nn studenti li jkunu qegħdin jieħdu kors f’xi Università barranija; nn ġenituri li jmorru jżuru lil uliedhom barra; nn ħaddiema li jkunu qed jieħdu esperjenza jew taħriġ speċjalizzat barra mal-kumpanija li magħha jkunu jaħdmu f’Malta; nn saċerdoti u voluntiera missjunarji li jkunu qed jagħtu xi servizz ta’ solidarjetà barra; nn Maltin li qed iservu lil Malta fl-istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea. Lil dawn kollha, il-Labour Malti qed jipprova jneħħilhom il-vot. Ma jridhomx jivvutaw għall-Parlament li jorbothom Mijiet ta’ nies li huma suġġetti għal-liġijiet li jagħmel ilParlament Malti, fosthom li
jridu jħallsu t-taxxi f’Malta, il-Labour xorta ma jridhomx jivvutaw għal dak il-Parlament li jorbothom. Dan hu każ ieħor, fost ħafna, li juri li l-impenn talLabour lejn id-demokrazija hu nieqes. Hu ta’ dispjaċir tara li f’pajjiż bi tradizzjoni demokratika antika, b’Parlament tagħna li ilu 91 sena, pajjiż illum avanzat u membru tal-Unjoni Ewropea, għad għandna partit jaħdem kontra l-aktar dritt bażiku f’demokrazija: id-dritt tal-vot. Dibattitu li jrid jistenna r-rieda tal-Labour F’Malta għad nistgħu niddiskutu aktar twessigħ tad-dritt tal-vot biex min ikun barra minn Malta, pereżempju, ikun jista’ jivvota f’ambaxxata Maltija. Imma dan id-dibattitu donnu jrid jistenna lil partit ewlieni f’Malta, il-Labour, jinfatam mill-kampanji tiegħu kontra d-dritt tal-vot tal-Maltin.
viii –
f’din l-Elezzjoni
www.mychoice.pn
Il-Ħamis, 24 ta’ Jannar
“Matul dawn il-ħames snin id-dħul tal-anzjani żdied għax l-anzjani llum qed igawdu minn żieda sħiħa fil-pensjoni, bħalma jieħdu l-ħaddiema, u jekk iridu jistgħu jibqgħu jaħdmu. Il-pensjonanti llum qed jaqilgħu elf ewro aktar milli kienu jaqilgħu fl-2008. Il-Gvern hu impenjat li jkompli jtejjeb il-kwalità tal-ħajja tal-anzjani. ” - il-Prim Ministru Lawrence Gonzi
20 13