Campertijd - Zomer 2019

editie #2/2019 – zomer

Hét magazine voor de motorhomefan

De Grand Tour van Zuid-Zwitserland

BP

Ravijnen en wijnen

€ 5,95

Festivalcamperen

Even weg Moeder en dochter in Limoges

01 cover_CT2-19.indd 1

Cool met airco en koelkast | 10 x camperen aan de kust

Stapel op slapen

Getest: LMC Comfort Exclusive I 695

24/05/2019 14:31:17

CAMPING CULINAIR | ZOMER MET SMAAK

Lekker makkelijk op de bbq

Zoete en zoute zomer Geen camper is compleet zonder barbecue. Onderweg of op de camping komt die goed van pas, bijvoorbeeld voor deze zuiderse gerechtjes.

Deze rubriek komt tot stand i.s.m. gasflessenfabrikant Antargaz. De kunststoffen Calypso-gasfles is ideaal voor kampeerders vanwege haar handige formaat (8 kg propaan) én lage gewicht. Met één blik zie je hoeveel gas er nog in zit.

En het vernieuwende kliksysteem verzekert de veiligheid.

Ribbetjes met honing en koolsla Voor 4 personen

600 g ribbetjes (varken) 1 el mosterd 1 el ketchup 2 el honing 2 el sojasaus 1 el Provençaalse kruiden Snuifje cayennepeper

¼ geraspte wittekool 3 geraspte wortelen 100 g gehakte peterselie 1 rode ui (gesnipperd) 3 el mayonaise Sap van 1 limoen Peper en zout

1. Maak een marinade van de mosterd, ketchup, honing, sojasaus, Provençaalse kruiden en cayennepeper. Strijk de ribbetjes met de marinade goed langs beide kanten in. Bak ze gaar op een barbecue (liefst onder deksel) en bestrijk tijdens het bakken het vlees af en toe met extra marinade.

2. Meng ondertussen de wittekool, wortelen, peterselie, rode ui, mayonaise en het limoensap in een kom. Kruid naar smaak met peper en zout.

3. Je kan dit combineren met brood of een gepofte aardappel. Smakelijk!

SAMENSTELLING WIM BORGHYS

30 CAMPERTIJD

030-031 Culi_CT2-19.indd 30

24/05/2019 9:36:42

CAMPING CULINAIR | ZOMER MET SMAAK

Lunch van gegrilde sardines Voor 4 personen 600 g sardines 4 teentjes knoflook 100 g peterselie 1 citroen 2 dl olijfolie IJsbergsla Dilledressing Stokbrood Peper en zout 1. Hak de peterselie fijn, snipper of plet de knoflook en doe samen met het sap van de citroen in een schaal. Kruid naar smaak met peper en zout.

2. Meng de marinade goed, voeg de sardines toe en roer voorzichtig om. Laat een uurtje in de koelkast staan.

3. Gril daarna de sardines kort op de barbecue, ongeveer drie tot vier minuten langs elke kant.

Serveer met de ijsbergsla, dressing en het stokbrood: heerlijk als lunch.

CAMPERTIJD 31

030-031 Culi_CT2-19.indd 31

24/05/2019 9:36:43

Ken jij de gasflessen van Antargaz al?

Ideaal voor jouw barbecue, terrasverwarmer of andere gastoepassingen.

Ontdek het assortiment gasflessen van Antargaz!

Bent u het gezeul met zware gasflessen onderweg beu? Dan zijn de lichtgewichtflessen van Antargaz een perfect alternatief voor uw mobiele gasvoorraad.

Deze kunststof gasflessen zijn verrassend licht waardoor u snel op gewicht bespaart wanneer u rondreist of gaat kamperen.

De flessen zijn ook erg compact zodat u makkelijk twee flessen kunt meenemen in uw flessenkast. Dankzij de stevige verpakking en het innovatieve ‘Clip on’-systeem zijn deze gasflessen uiterst betrouwbaar.

036-041 frigo_CT2-19.indd 36

Cocoon

5 kg propaangas Handige clip-on drukregelaar 35cm x 30 cm

Calypso

8 kg propaangas Handige clip-on drukregelaar 55cm x 30 cm

24/05/2019 11:03:39

DOSSIER | KOELKASTEN

COOL in de camper

Op reis met onze camper willen we genieten van zonnig en warm weer, maar tegelijk ook van frisse en verse producten uit onze camperkoelkast. Die koelkast doet ons echter vaak onze cool verliezen, want ze kan een echt pijnpunt zijn onderweg. Welke koelkasten zijn geschikt voor welk gebruik? Hoe werken ze ideaal en hoe moet je ze onderhouden?

TEKST WIM DE ROOS FOTO’S WIM DE ROOS EN FABRIKANTEN

CAMPERTIJD 37

036-041 frigo_CT2-19.indd 37

24/05/2019 11:03:41

DOSSIER | KOELKASTEN

Geen keuze, of wel?

Als camperaar kan je campers kiezen in alle maten, groottes, types en gewichten, maar in de keuze van de koelkast heb je geen inbreng. De fabrikant bepaalt met welke koelkastfabrikant hij zaken doet en welke van de leverbare kasten het beste past in zijn camperconcept.

• Merken Binnen de Europese campermarkt zijn koelkasten van marktleider Dometic en runner-up Thetford eigenlijk standaard. Daarnaast zijn er in mindere mate nog van de Trigano-groep met eigen ‘Made in China’-koelkasten, van Webasto, het Italiaanse Vitrifrigo, NovaKool uit Canada en het bij Thetford horende Norcold.

• Lay-out Waar en hoe een koelkast of koelbox in de camper is geplaatst, is afhankelijk van de lay-out. Daarom zijn veel soorten en maten koelkasten ontwikkeld voor camperfabrikanten. Er zijn er met uitsparingen voor wielkasten, met een afgeronde achterzijde voor buscampers, zeer smalle voor korte opbouwvarianten – bijvoorbeeld de ‘Slimtower’ – en als dubbeldeur, of gecombineerd met een oven of microgolfoven in een complete toren van keukenapparatuur.

• Ombouw Ben je niet tevreden met de koelkast in je camper, dan is via je dealer soms een redelijk goed passend ander systeem te vinden. Met enige handigheid is dat dan snel geplaatst. Van een absorptiekoelkast naar een compressortype omschakelen is vrij eenvoudig. Andersom is echter lastig, omdat een veilige gasleiding met afsluiters, ventilatieopeningen in de vloer en soms ook een uitlaat nodig zijn.

Laat het aan- of afsluiten van gasleidingen altijd door een professional doen! Bovendien moet een op gas werkende koelkast goed zijn geventileerd om lekgas af te voeren. Heel soms is van de beschikbare systemen een kast in precies dezelfde afmeting beschikbaar.

Fabrikanten kiezen een ‘passende’ koelkast in het interieurontwerp.

38 CAMPERTIJD

036-041 frigo_CT2-19.indd 38

24/05/2019 11:03:55

DOSSIER | KOELKASTEN

Twee systemen Absorptie

+

+ Geruisloze werking + (Automatische) energiekeuze + Koelt op gas, 12 volt en 230 volt

-

- Horizontaalstand is belangrijk - Niet zo groot koelbereik - Branderonderhoud

Compressor

+

+ Laag energieverbruik + Grote koelcapaciteit + Vriescapaciteit + Mag scheef staan

-

- Geluidsproductie - Resonanties in de camper

Meestal vind je in campers koelkasten met een zogenaamd absorptiesysteem. Vooral in buscampers tref je echter ook compressorkoelkasten. De vraag naar dat type neemt toe. Wat zijn de verschillen, voor- en nadelen?

WERKT OP ALLES: Absorptiekoelkasten werken op elke brandstof: bij stilstand op walstroom, rijdend op 12 volt en bij stroomuitval op gas.

In dat laatste geval schakelen modellen met Automatische Energie Selectie (AES) meteen over op gas en ze blijven daardoor altijd koelen. Op gas is de koelcapaciteit optimaal en is het verbruik met zo’n 20 gram per uur zeer laag. Minder geavanceerde koelkasten hebben een keuzeschakelaar voor de energiebron.

WERKT HEEL STIL: Zonder bewegende delen, dus de koelkast werkt geruisloos.

WERKT ALLEEN OP STROOM: Vooral buscampers en kleinere campers zijn hiermee uitgerust om minder gas mee te moeten nemen. Een compressorkoelkast werkt alléén op stroom: 12 of 230 volt. Stroomuitval kan je opvangen met een forse accu of zonnepanelen.

KOELT MEER, MAAR NIET STIL: Dit type koelkast kan -15 °C of lager bereiken. Een nadeel is echter het gebrom, dat luider wordt door slijtage en versterkt kan worden door resonanties in het camperinterieur, de inhoud van de koelkast of onderdelen in het keukenblok. Door deze ‘overlast’ is com-

HOE WERKT HET? De absorptiekoelkast koelt – merkwaardig genoeg – door de opwekking van warmte. Achter op de absorptiekoelkast warmt het kookvat (de verticale, ronde bus die je via de ventilatieroosters kan zien) een mengsel van ammoniak en water op. Door die opwarming wijkt ammoniakgas uit naar de condensor (de zwarte, met koelribben beklede horizontale buis). Het ammoniakgas koelt af, condenseert en perst zich vloeibaar door de zogenaamde verdamper. De drukverlaging daarbij onttrekt via de achterwand of de aluminium onderdelen in de koelkast warmte aan de binnenkant. In het buizenstelsel vermengt alles zich weer en stroomt het terug naar het kookvat, waar het hele proces zich herhaalt.

pressorkoeling meestal geen eerste keuze voor camperfabrikanten.

HOE WERKT HET? De compressor (het zwarte bolletje onderin aan de achterzijde: het bewegende deel van de koelkast) perst het koelmiddel samen. De druk en temperatuur van het gas lopen daardoor op. De condensor (het zwarte ‘wasrek’ achter op de koelkast) voert de temperatuur af, waarop in de condensator het gas dan vloeibaar wordt. De vloeistof spuit via een expansieventiel in de verdamper: de verdamping onttrekt warmte aan de binnenzijde van de koelkast.

Bijvoorbeeld: we vergelijken twee koelkasten met vrijwel gelijke inhoud*: Inhoud Energie Klimaatklasse Verbruik gas Verbruik 12 volt Geluid Delta T Afmetingen Gewicht Prijs

Absorptiekoelkast 106 liter Gas, 12 volt DC, 230 volt AC SN 18 g/u 130 watt Geruisloos 25 °C 525 x 821 x 569 mm 26 kg € 919

*gegevens variëren per merk/type/inhoud

Compressorkoelkast 104 liter 12 volt DC T 50 watt Lichte tot matige brom 31 °C 520 x 745 x 558 mm 26 kg € 845

Aan de ontstekingsknop herken je een ‘niet-automatische’ koelkast.

CAMPERTIJD 39

036-041 frigo_CT2-19.indd 39

24/05/2019 11:03:55

DOSSIER | KOELKASTEN

Hoe onderhoud ik mijn ­koelkast?

• Losse onderdelen wassen: maak je koelkast na gebruik goed schoon, anders zal ze na de stalling stinken alsof er een dode muis in ligt. Haal na je reis alle losse onderdelen, zoals deurvakken, roosters en platen, eruit en maak ze schoon met warm water en afwasmiddel. Neem de binnenzijde af met een vochtige doek, daarna met een droge doek. Gebruik een kwastje en stofzuiger om door de ventilatieroosters stof aan de achterzijde te verwijderen. Vergeet de lekgasopening in de vloer onder de absorptiekoelkast niet. Zet de koelkastdeur erna op de ventilatiestand.

• Bij langdurige stalling: voor een koelkast is het beter altijd aan te staan. Bij camperkoelkasten kan dat niet, wanneer de camper bijvoorbeeld op winterstalling gaat. Het is altijd beter de koelkast zo weinig mogelijk aan en uit te zetten. De koelkast in de stallingsperiode af en toe opstarten is daarom niet nodig.

• Niet gebruiken bij schoonmaak: - azijn: dat zuur tast rubbers en kunststoffen delen aan, - schuursponsjes en schuurmiddelen: maken krassen op het kunststof aan de binnenzijde waaraan zich het vuil nadien gemakkelijker hecht, - stoomreinigers: vervormen de binnenzijde.

Hoe werkt mijn koelkast optimaal?

• VERMIJD OVERVERHITTING! Als je koelkast binnen de waarden van haar klimaatklasse blijft, werkt ze optimaal. Idealiter staat je koelkast op 4 °C (max. 7 °C), een temperatuur waarop bacteriën minder snel groeien en voedsel langer houdbaar is. Als de temperatuur hoog oploopt, dan gaat de koelkast zichzelf tegenwerken en neemt de efficiëntie af. De koelkast warmt binnenin op en het voedsel kan bederven. Gebeurt dat terwijl je overdag afwezig bent, dan weet je niet eens dat je koelkast tijdelijk oververhit is geraakt. En dat dan voedselvergiftiging dreigt. Het is daarom aan te raden een temperatuurverklikker te gebruiken die de hoogste temperatuur in de koelkast onthoudt: bijvoorbeeld een koelkastthermometer met instelbaar

Een thermometer met memoryfunctie is handig.

temperatuuralarm, zoals de Re5al RT-801 thermometer. Bij een omgevingstemperatuur tussen 15 en 25 °C werkt een koelkast in de middenstand van de thermostaat doorgaans het beste.

Ook luifels, voortenten en volle zon op de koelkastroosters kunnen de werking verminderen. Op zeer warme dagen kan je het best de roosters verwijderen.

Omdat de omgevings­temperatuur ook niet te laag mag zijn, leveren veel fabrikanten platen of deksels om de koelkastroosters bij lage temperaturen (onder 8 °C) af te dekken.

Spanjegangers kunnen de ventilatie achter de koelkast verbeteren met ventilatorsetjes van Thetford en Dometic.

• VENTILATIE! Voor een optimale werking is ventilatie van de achterzijde cruciaal, vooral op warme dagen of bij plaatsing in de volle zon. Vooral een absorptiekoelkast verbetert haar koel­capaciteit met een goede ventilatie.

Je kan ook een koelkast­ventilator plaatsen. Vraag je dealer eens naar kant-en-klare oplossingen met een temperatuursensor.

• KIES JE PLEK! Je staat er niet bij stil, maar ook de stroom­toevoer kan je koelkast parten spelen. Is aan het einde van de stroomdraad, ver achter op de camping of camperplaats, de spanning te laag, dan zal een koelkast op 230 volt minder goed werken. Je kan dan overschakelen op gas.

40 CAMPERTIJD

036-041 frigo_CT2-19.indd 40

24/05/2019 11:03:56

Waar moet ik op l­ etten?

Waarschijnlijk laat niemand zijn keuze voor een ­camper afhangen van de koelkast.

Toch kan je letten op: > Inhoud Een gezinscamper heeft meer koelkastinhoud nodig dan een tweepersoonscamper. In elke koelkast geeft een sticker de capaciteit aan. Camperkoelkasten hebben een inhoud tussen 60 en 180 liter.

> Hoogte Hoe hoog is de koelkast geplaatst? Kijk je er gemakkelijk in? Een vriesvak heeft soms een eigen deurtje. Bij sommige modellen is dat uitneembaar. Bij de nieuwste modellen is de deur heel handig tweezijdig te openen.

Dat komt van pas als de koelkast door de deuropening bereikbaar is.

> Klimaatklasse De temperatuur­categorie is belangrijk. Die vind je terug in de productspecificaties. Subnormaal (SN) is de categorie waar absorptiekoelkasten in vallen. Die koelkast werkt optimaal bij een omgevingstemperatuur tussen 10 en 32 °C. Compressorkoel­kasten vallen in de klasse Subtropisch (ST: 16-38 °C) of Tropisch (T: 1643 °C). Ze kunnen bij een hogere omgevings­temperatuur in warme landen dus beter koelen dan absorptiekoelkasten. Een energie­label tref je op dit soort camper­­koel­ kasten niet aan, daarvoor bestaat geen wettelijke verplichting. Bij zowel compressor- als absorptie­koel­ kasten is de zogenaamde ‘Delta T’ het uiterste temperatuurverschil.

> Let ook op de aanwezigheid van binnenverlichting, of de gasontsteking automatisch of met een drukknop gebeurt, of de energiebron automatisch (AES) of handmatig moet worden geselecteerd...

Een uitneembaar vriesvak levert heel veel extra koelruimte op.

036-041 frigo_CT2-19.indd 41

24/05/2019 11:03:57

TECHNISCH | AIRCO’S

Hier komt alles aan bod wat in en rond de motorkap van jouw camper zit. Hoe de startbatterij werkt en wat je bij startproblemen kan doen.

Hoe je je motor zelf onderhoudt. Welke veiligheidsuitrusting je nodig hebt.

Houd het hoofd aircool

Koelen zonder blazen

Camperaars zijn steeds meer luxe gewend. Dat wil dus ook zeggen: te allen tijde een lekker frisse camper. Onderweg volstaat daarvoor de autoairco, maar op je bestemming komen de soms buitensporige buitentemperatuur en luchtvochtigheid je meteen tegemoet. Met een airconditioner in de woonruimte of bij het bed is dat verleden tijd.

In deze rubriek word jij een techneut!

Soorten airconditioning In dit nummer:

Airconditioning

TEKST WIM DE ROOS

Naast de airconditioning in de motor zijn er voor de opbouw twee soorten: ■ De dakairco is – what’s in a name? – op het dak gemonteerd. Hij blaast gekoelde lucht rechtstreeks boven in de camper. Vrijwel alle systemen zijn zo ontworpen dat ze in de uitsparing van een bestaand dakluik geplaatst kunnen worden. Bijzonder is de Dometic Freshlight met zijn geintegreerde dakraam, dat echter een grotere opening vereist. Voor het beste resultaat raden we een airconditioner met compressortechniek aan.

Voordelen: + Eenvoudig te plaatsen: veel fabrikanten leggen een stroomdraad door het dak naar het dakluik van de slaapkamer, de aircovoorbereiding. Is dat niet het geval, dan kan een installateur een stroomdraad leggen door de isolatie van het dak naar de bovenkasten. + De airconditioner ligt in de uitsparing voor het dakluik waterdicht tegen het dak geklemd.

Nadelen: - Het forse gewicht van de airco midden op het dak: laat je dealer daarom controleren of het dak is gebouwd op dat gewicht.

- Meubels mogen de uitstroom van koele lucht uit de luchtmondstukken niet belemmeren.

- Minder makkelijk te bereiken voor onderhoud.

- Veel lawaai. Ook niet prettig voor de buren.

■ De inbouwairconditioning blijft in het interieur en wordt ingebouwd onder een bank of in de garage. Ook hier kan de fabrikant de aanleg ervan voorzien.

Voordelen: + De geluidshinder voor de buren is flink wat minder. Je zal minder klachten krijgen.

Nadelen: - Een inbouwairco neemt bergruimte in.

- Aanleg is vaak erg omslachtig als de fabrikant die niet heeft voorbereid.

- Dan zijn er aanpassingen aan het meubelwerk nodig om gekoelde lucht boven in de camper te verspreiden (voor het meeste effect).

56 CAMPERTIJD

056-059 Motorkap_CT2-19.indd 56

24/05/2019 11:23:52

TECHNISCH | AIRCO’S

Hoe onderhoud ik de airco?

Autoairco: Laat die elk jaar nakijken en om de twee jaar bijvullen.

In de regel is meer onderhoud niet vaker nodig dan eens in de vijf jaar. Vervang wel regelmatig de interieur- en pollenfilters.

Dak- en inbouwairco: · Vervang of was, afhankelijk van het gebruik, de filter elk jaar. · Zorg dat luchtinlaten, uitstroomopeningen en de condensafvoer altijd vrij zijn van spinrag, insecten en bladeren. · Respecteer het onderhoudsinterval van de gebruiksaanwijzing. · Dat onderhoud houdt in: de buitenste kap eraf, reiniging van de warmtewisselaar, controle op oxidatie, vervuiling, lekkages en de isolatie van elektrische componenten.

Een economische oplossing is om korte buizen naar laaggelegen uitstroomopeningen te leiden, of alles via één enkele hangkast te verspreiden.

Merken?

Doorgaans vind je een passende airco bij de bekendere merken, zoals Dometic, Telair of Truma.

Mogelijke problemen

Airco’s zijn relatief gemakkelijk in gebruik. Als de airconditioner ondanks goed onderhoud en regelmatig schoonmaken niet het gewenste rendement levert, dan moet waarschijnlijk het koelmiddel aangevuld worden. De meeste merken hebben in alle Europese landen servicepunten.

Wat heb ik nodig?

Voor optimaal gebruik van de airco tijdens het rijden heb je een inverter nodig. Zowel de dakairco als de inbouwunit werkt immers op 230 volt. Een sterke inverter zet 12 volt gelijkstroom om in 230 volt wisselstroom.

Houd er rekening mee dat het energieverbruik fors is. De airco bij stilstand op de accu’s laten draaien vraagt een enorm accupakket. Beter is het om dan een walstroomaansluiting te gebruiken.

Welke capaciteit kies ik?

Dat is uiteraard afhankelijk van de afmeting van je camper. Als leidraad kan je stellen: · tot 6m: ca. 1.700 watt · tot 7 m en buscampers: 2.200 watt · groter: 2.800 watt of meer In dat laatste geval leveren twee airco’s (een voor en een achter) vaak een beter resultaat.

Waar moet ik op letten bij gebruik? ⊲ Zelfs de sterkste camperairco heeft met zo’n 2.800 watt veel minder capaciteit dan een autoairco, die gemiddeld 6 tot 8 kilowatt levert.

Reduceer daarom de nood aan het gebruik ervan, bijvoorbeeld door de camper op je bestemming in de schaduw te plaatsen of te verduisteren met jaloezieën. ⊲ De camper moet recht staan voor een goede afvoer van het condenswater. ⊲ Maak het dak regelmatig schoon: vuile daken warmen sterker op.

⊲ Ventileer de camper grondig voordat je de airco inschakelt, om opgehoopte warme lucht af te voeren. ⊲ Is de airco ook met een verwarmingssysteem uitgerust, dan is dat louter voor bijverwarming. In enkele gevallen schakelt die verwarming zich zelfs uit bij temperaturen nabij of onder het vriespunt, om schade aan de unit te voorkomen. Bij uitzonderlijk hoge buitentemperaturen kan het voorkomen dat de koelunit van een airconditioner door condensatie bevriest.

CAMPERTIJD 57

056-059 Motorkap_CT2-19.indd 57

24/05/2019 11:23:54

la ferme ★★★★ errOmarDIe

Tegenover de Oceaan, verwarmd en overdekt zwembad

Saint-Jean-de-Luz - Baskische Kust

64500 SAINT JEAN DE LUZ Tel. +33 (0)5 59 26 34 26 contact@camping-erromardie.com www.camping-erromardie.com

HOURTIN PLAGE

Camping Caravaning

La Côte d’Argent ★★★★★

33990 HOURTIN-PLAGE - Tél : +33 (0)5 56 09 10 25 - Fax : +33 (0)5 56 09 24 96 - info@cca33.com

056-059 Motorkap_CT2-19.indd 58

www.camping-cote-dargent.com

24/05/2019 11:23:54

Bus Stop op 200 meter • Kampeerplaatsen met gestabiliseerd grind voor campers • 24 uur toegang via magnetische kaart Serviceplaats voor campers.

Verwarmd zwembad, heel het jaar. Verwarmd sanitair tijdens de winter.

Verwarmd zwembad.

20km van Biarritz 3km van Saint Jean de Luz

Heel het jaar open

Parc de Fierbois

Ontdek het

HHHHH

www.fierbois.com

Vind ons op: Contact@fierbois.com • 37800 Sainte-Catherine de Fierbois - France • Tél. 33(0)2 47 65 43 35

ar mijn zin a n jk li r e e h t e h b Ik he n! op De Lilse Berge

VERKOOP & VERHUUR

Antwerp Motorhomes Antwerpsesteenweg 79 2940 Hoevenen-Stabroek

• Mooie kampeerplekjes in het groen voor caravan, tent en kampeerauto • Reuzegrote speeltuin, minigolf, skelters, mini-cars, sportvelden, trampolines, ...

• Te huur: stacaravans, bungalowtenten, tipi’s, boomhut, water- en safaritent en foorwagen

www.antwerpmotorhomes.be

www.delilsebergen.be

Officiële invoerder van

De Lilse Bergen I Strandweg 6 I 2275 Lille-Gierle I T 014 55 79 01

PASAR_1-4pag._kleur_2017.indd 1 056-059 Motorkap_CT2-19.indd 59

8/03/17 11:31

24/05/2019 11:23:55

CITYTRIP | LIMOGES

Moeder-dochter-trip naar

LIMOGES

60 CAMPERTIJD

060-069 Limoges_CT2-19.indd 60

24/05/2019 10:45:39

CITYTRIP | LIMOGES

WIE? Kristien In-’t-Ven CAMPERAAR SINDS… oktober 2017

Frankrijk Limoges

MET… dochter Lucy (11) VOERTUIG Roller Team AR 284 TL FAVORIETE CITYTRIPBESTEMMINGEN Bordeaux, Rotterdam MOOISTE KAMPEERERVARING Paalkamperen met de tent in Wortel-Kolonie en met de camper op een landschapscamping in Scharendijke, Schouwen-Duiveland in Zeeland.

Op 700 kilometer van Brussel ligt Limoges, de verrassend aantrekkelijke (porselein)hoofdstad van de Franse regio Limousin. Ook de omringende ongerepte bossen en meren zijn het ontdekken waard. Reporter Kristien In-‘t-Ven trok eropuit met dochter Lucy voor een moeder-dochter-campertrip.

‘W

at zou dat zijn?’ vraagt mijn dochter zich af, wanneer onze gps aangeeft dat er binnen 28 kilometer een voorwerp op de weg ligt. ‘Misschien is dat een spelletje om het lange rijden minder saai te maken voor kinderen’, oppert ze.

Wat is het leven toch een feest als je elf bent.

Lucy kwijt zich onderweg prima van haar taak als copiloot. Ze stelt de gps in, kijkt op de kaart (‘Waar ligt het dorp Municipal?’) en vult als de beste onze dorstige watertank bij. De eerste keer werd ze doorweekt, want het kraantje spoot nogal wild in het rond. Maar ja, een stoere copiloot kan daar allemaal tegen, met de hulp van haar XL-beer.

TEKST & FOTO’S KRISTIEN IN-’T-VEN

CAMPERTIJD 61

060-069 Limoges_CT2-19.indd 61

24/05/2019 10:45:44

CITYTRIP | LIMOGES

Dag 1, 2 en 3: in Limoges ⊲ Porselein, vissen en vakwerk

Dag 1 Van kaarsjes en kaolin

C

amperaars op citytrip zetten hun huis op wielen meestal ergens aan de rand neer.

Voor Limoges is dat camping d’Uzurat ten noorden van de stad.

Ondanks de regen worden we er

warm ontvangen. We geloven de uitbater op zijn woord als hij ons zon belooft voor de volgende dag. ‘s Ochtends nemen we om de hoek de bus naar het centrum. Aan de bushalte maken we meteen een nieuwe vriendin, die volop reclame maakt voor haar stad. Limoges heeft niet één, maar twee historische centra, vertelt ze: eentje rond de kathedraal en een tweede rond het château dat er ooit stond. Na twintig minuten staan we op de Place Jourdan. Helaas regent het nog steeds.

Historische hart

Les Halles aan de Place de la Motte

Dus besluiten we te schuilen in de Cathédrale Saint-Etienne. De buurt rond de kathedraal wordt la Cité genoemd en de religieuze geschiedenis ervan gaat terug tot de vierde eeuw. Vanaf de elfde eeuw verrees hier een kathedraal in romaanse stijl, die stapsgewijs plaats ruimde

voor gotische nieuwbouw. Van het oorspronkelijke gebouw blijven alleen nog de crypte en een deel van de klokkentoren over. Zoals wel vaker sleepte de bouw van de kathedraal ettelijke eeuwen aan; pas in 1888 werd ze voltooid. Lucy brandt een kaarsje voor mooier weer. Misschien kan de Heilige Etienne zijn connecties aanwenden? En warempel, het stopt met miezeren.

Net lang genoeg om door de aangename Jardin Botanique te kuieren, die decoratief aan de voet van de kathedraal ligt. De tuin werd aangelegd in de jaren 1950 en later uitgebreid tot zijn huidige oppervakte van 1,3 hectare. Je vindt er inheemse aromatische en medicinale planten. In vijf zones worden botanische hoogstandjes gepresenteerd die eigen zijn aan de Limousin: eiken uit de valleien, beuken uit de bossen op de hoger

62 CAMPERTIJD

060-069 Limoges_CT2-19.indd 62

24/05/2019 10:45:48

CITYTRIP | LIMOGES

Rare porseleinkoppen en een nieuwsgierig kopje in het porseleinmuseum

Vooral het grappige 'sanitaire' werk van kunstenaar Peytavin weet Lucy te waarderen. Maar evengoed staat ze in bewondering voor een tafel vol elegant serviesgoed.

staat uiteraard het beroemde Limousin-rundsvlees. We kunnen bevestigen dat het erg lekker is in combinatie met gratin dauphinois en choux braisés.

Binnentuin van het porseleinmuseum

gelegen plateaus, heide, wilg en de typische planten uit het veengebied.

Via de straatjes van de Cité wandelen we naar het eigenlijke historische hart van de stad, dat groter en bedrijviger is dan de buurt rond de kathedraal. Onze honger stillen we bij de heerlijke Bistrot d’Olivier in les Halles aan de Place de la Motte, een tip van een insider. Goeie sfeer, vrolijke bediening en uitstekende prijskwaliteitsverhouding. Op het menu

Tijdreis in porselein Limoges staat wereldwijd synoniem voor porselein. Het fijne daarvan komen we te weten in het knappe Musée National Adrien Dubouché. ‘Ah, er zijn nog meer Belgen in het museum, het is een Belgische dag vandaag’, glimlacht de vrouw achter de balie. Een museum over porselein, dat zou muf kunnen zijn. Maar hier hebben ze de trein naar de 21ste eeuw duidelijk niet gemist. Het historische pand uit 1900 werd grondig opgefrist en uitgebreid met een hedendaags gedeelte. Ook de presentatie van de ruim 300.000 collectiestukken laat niets te wensen over.

Haar reputatie als porseleinhoofdstad van de wereld dankt Limoges aan de aanwezigheid van kaolin in de bodem. Dat is een witte kleisoort die uitermate geschikt is om te bakken en resulteert in stevig en toch zacht porselein. In de 18de eeuw werd porselein steeds populairder aan de Europese hoven, wat de porseleinindustrie in en rond Limoges deed bloeien.

Het museumparcours toont het proces van grondstof tot afgewerkt product, naast een van de rijkste porseleincollecties ter wereld. We maken een tijdreis van de klassieke oudheid tot hedendaagse ontwerpers als Jean-Charles de Castelbajac en Réjean Peytavin. Vooral het grappige ‘sanitaire’ werk van die laatste weet Lucy te waarderen.

Maar evengoed staat ze in volle bewondering te kijken naar een royaal gedekte tafel vol elegant serviesgoed.

CAMPERTIJD 63

060-069 Limoges_CT2-19.indd 63

24/05/2019 10:45:51

w

CITYTRIP | LIMOGES

Lucy’s aandacht wordt meteen getrokken door een speelgoedwinkel, van onder tot boven volgestouwd met kleurrijk speelgoed voor alle leeftijden.

Dag 2 Shoppen en snoepen

D

e locals zijn trots op hun Rue de la Boucherie, een pittoreske straat met vakwerkhuizen. Iedereen die we om tips vroegen, raadde ons aan dit deel van de stad zeker niet te missen. Zodra we de wijk betreden, snappen we dat helemaal. Helaas brandden in februari vorig jaar een aantal historische vakwerkhuizen af. Ze worden echter in hun oude glorie hersteld.

In de ban van de eenhoorn De sfeer is hier bijna zuiders. Het is heerlijk flaneren langs de boetiekjes en barretjes, het ene al aantrekkelijker dan het andere.

Lucy’s aandacht wordt meteen

getrokken door een speelgoed­ winkel. Galipettes et Roudélous zit van onder tot boven volgestouwd met kleurrijk speelgoed voor alle leeftijden.

Iets verder stuiten we op de fijne concept store Capsule Galerie / Huit-Sept, waarvan de eigenaar niet alleen een neus heeft voor handgemaakte, originele spullen, maar ook niet te beroerd is voor een gezellig babbeltje. Lucy wandelt glunderend naar buiten met een eenhoornring van de hand van de plaatselijke juweel­ ontwerper Creaboy.

Bij Ferdinand ben je dan weer aan het juiste adres voor alles wat een ontdekkingsreiziger nodig heeft,

64 CAMPERTIJD

060-069 Limoges_CT2-19.indd 64

24/05/2019 10:45:52

w

CITYTRIP | LIMOGES

10x Limoges

Lekker eten en shoppen in het oude centrum van Limoges

Onderweg naar het zuiden, op zo’n 700 km van Brussel, ligt Limoges. De verrassend aantrekkelijke hoofdstad van de Franse regio Limousin heeft haar wereldberoemde porselein, maar nog veel meer dan dat. Ça bouge!

1 Galipettes et ­Roudélous: kleurrijke speelgoedwinkel die jong en minder jong weet te bekoren. facebook.com/galipettesetroudelous

2 Capsule Galerie / Huit-Sept:

concept store met een goede neus voor originele, handgemaakte stukken van lokale designers. facebook.com/ huitseptlimoges

3 Ferdinand:

hippe-spullenwinkel voor elke ‘explorateur du quotidien’. facebook.com/ferdinand boutique

4 Bazar Marguerite: interieur­

winkel om een beetje hebberig van te worden. facebook.com/ bazarmarguerite

5 1900 Made in Limoges:

charmante bistrot met zonovergoten terras. facebook.com/lebistrot1900

6 Delage:

patisserie die bekendstaat om haar boterspecialiteiten zoals kouig aman en madeleines. facebook.com/PatisserieDelage

7 Hervé Moreau: artisanale chocola-

van een hippe rugzak tot een wereldbol. Het motto van de winkel is niet voor niets ‘explorateur du quotidien’. Een paar huizen verder botsen we op de Bazar Marguerite, waar de mooi vormgegeven interieuritems hebberig maken.

‘Morceaux choisis avec délicatesse’, zo zeggen ze het zelf. Lucy spot er een gouden spaarvarken, maar het is iets te chic voor z’n functie: een spaarvarken van 30 euro laat niet veel over om erin te steken.

We houden een stop bij de vlakbij gelegen Bistrot 1900 Made in Limoges, waar de zon het terras omarmt. Het café-restaurant heropende zijn deuren na een stevige renovatie en kan er weer voor jaren tegen. Op de kaart staan smakelijke dagschotels en klassiekers, maar je kan er ook gewoon iets drinken.

terie, met trots gerund door Monsieur Moreau en zijn moeder.

33 Rue Adrien Dubouché, Limoges

8 Coffee Flaherthy & co:

koffiebran­derij met veel sfeer, waar je koffie kan drinken of bonen kan aanschaffen. www.flaherty.fr

9 La maisons du thé L:

gezellige tearoom, geknipt om op te warmen of voor een zoet hongertje rond het uur van le goûter. facebook.com/salondethe.l

10 Le bistrot d’Olivier:

bistro met charmante sfeer, vrolijke bediening en uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding. fr.gaultmillau.com/restaurant/ le-bistrot-d-olivier

Koffie en chocolade Onze verkenning van de binnenstad levert het ene lekkere adresje na het andere op. Bij patisserie Delage aan de gezellige Place des Bancs staat fijntjes vermeld: ‘tout au beurre’ en dat proef je. De Bretoense specialiteit kouig aman, die hier uit de oven komt, is ronduit de-li-cieus, net als de fram­ boisine en de madeleines.

Chocolaterie Hervé Moreau is dan weer de place to be voor artisanale chocolade, door Monsieur Moreau zelf gemaakt in zijn atelier. En dat is eraan te merken.

Zijn moeder kijkt trots toe terwijl de chocolatier vertelt over zijn zoete zaligheden.

Dezelfde toewijding vinden we bij Coffee Flaherty & Co, een fantastisch geurende koffie­ branderij, waar je verse bonen kan meenemen of ter plaatse je koffie kan drinken. We besluiten met een bezoek aan La Maison du Thé L, een perfecte plek voor een vieruurtje of le goûter, zoals de Fransen dat zo stijlvol zeggen. De Japanse sencha en fruitige rooibosthee zijn in elk geval prima te drinken. De sfeer in dit theesalon is een beetje Parijse rive gauche. We hebben zoveel gesnoept dat we eigenlijk geen honger meer hebben, maar wie wil, kan zich hier te buiten gaan aan macarons en huisgemaakte cake.

Coffee Flaherty & co: koffie met sfeer

CAMPERTIJD 65

060-069 Limoges_CT2-19.indd 65

24/05/2019 10:45:54

CITYTRIP | LIMOGES

Door de overdekte Halles struinen is toch een heel andere ervaring dan winkelen in zo'n gigantische Leclerc.

Dag 3 Onder water en overdekt

L

ucy wil heel graag het Aquarium de Limoges zien.

Alleen al de buitenkant is de moeite, gehuisvest in een oud grondwaterbekken uit de tijd van keizer Napoléon III. We zijn niet alleen met ons idee: het wemelt er van de families met kinderen die zich maar wat graag verdiepen in de onderwaterwereld. Er is een leuke zoektocht voor kinderen uitgestippeld, die leidt naar de ontcijfering van een vissenraadsel.

Lucy laat zich niet uit het veld slaan

door het Frans en gaat aan de slag.

We reizen om te leren!

We doen nog even boodschappen in Les Halles. Deze charmante eind-negentiende-eeuwse overdekte markt heeft alles wat een stel camperaars nodig heeft voor een zelfbereide maaltijd. De sfeer is gemoedelijk, de togen en bakken goed gevuld. Toch een heel andere ervaring dan winkelen in zo’n gigantische Leclerc, die meer lijkt op een ruimteschip van Star Wars.

De overdekte markt van Limoges

aquarium

Lucy in Limoges

‘Het is heel leuk. De zoektocht is niet zo gemakkelijk, je moet er echt je tijd voor nemen. Er zijn schattige kleine krokodilletjes en ook de kwallen zijn bijzonder, ze zien er zo rustig uit.

porseleinmuseum

Ook het is mooi. ­ ngelofelijk dat hier echt het servies voor de O koningen in heel Europa werd gemaakt! Je kan er in een workshop ook zelf spullen maken. Verder is de chocolade van Hervé Moreau heel lekker. Misschien word ik later ook wel chocolatier.’ > www.limoges-tourisme.com

66 CAMPERTIJD

060-069 Limoges_CT2-19.indd 66

24/05/2019 10:45:56

CITYTRIP | LIMOGES

Dag 4, 5 en 6: rond Limoges ⊲ Bossen, meren en tapijten

Dag 4 Kunst om in te klimmen

W

e verkennen ook de omgeving rond de stad. Het Parc Naturel Régional de Millevaches en Limousin staat bekend om zijn schone lucht, ongerepte bossen en authentieke dorpjes.

Het is al donker wanneer we onze camperplaats in Mont­ boucher oprijden. Het is amper 50 kilometer van Limoges, maar het zijn zulke kleine wegen dat we er eindeloos lang over doen.

Montboucher is een gehucht van twee keer niks, midden in de bossen. We mogen er overnachten achter het piepkleine gemeentehuis. ‘Ik vind het maar eng’, rilt Lucy. We zien geen hand voor ogen en parkeren naast een gebouw dat eruitziet als een schooltje. ’s Ochtends worden we wakker van fluitende vogels en een ruisend riviertje.

Wanneer we onze luiken openen, zien we dat de eigenlijke camperplaats met alle faciliteiten een eindje verderop is. We doen alsof onze neus

bloedt en verhuizen. Voortaan toch maar beter zorgen dat we aankomen op onze slaapplek vóór de duisternis invalt.

Kunst op een kunstmeer Na een wandeling in de omgeving trekken we via Bourganeuf en Royère-de-Vassivière richting Lac de Vassivière. Dat meer ontstond na de aanleg van een stuwdam eind jaren 1940. Je kan er alle watersporten beoefenen, maar wat ons vooral interesseert, is het eiland in het meer. Dat bereik je via een voetgangersbrug.

De Italiaanse architect Aldo Rossi tekende voor het Centre International d’art et du paysage op het eiland. Het legt zich toe op hedendaagse kunst. Ook de beeldentuin, die het grootste deel van het eiland beslaat, is zeer de moeite. We wandelen de

Telkens als we een andere camper ­tegenkomen, roept Lucy: ‘Kijk! Een vriend!’ en zwaait. Ze zwaaien ­allemaal terug.

Het Centre International d'art et du paysage op het kunsteiland in het Lac de Vassivière

hele middag over kleine paadjes door de bossen en ontdekken telkens weer nieuwe kunst­ werken, soms van grote namen als Michelangelo Pistoletto en Bernd Lohaus, maar evengoed doe je er nieuwe ontdekkingen uit de land art.

Lucy op het ­kunsteiland

‘We moesten even zoeken, maar het was een heel leuke wandeling rond het eiland. Op het einde was ik wel moe na zo’n hele middag wandelen. De kunstwerken buiten vond ik supertof, omdat ik erop kon klimmen. Na lang in de auto te zitten deed het deugd om te kunnen rondlopen en bewegen.

Van sommige dingen dacht ik wel: is dit nu kunst of is het gewoon de natuur? Maar als ik erop kan klimmen, maakt het eigenlijk niets uit.’ > www.lelacdevassiviere.com > www.ciapiledevassiviere.com

CAMPERTIJD 67

060-069 Limoges_CT2-19.indd 67

24/05/2019 10:45:58

CITYTRIP | LIMOGES

Camperplaatsen 4

2

1

3

Limoges

1 Camping Municipal d’Uzurat

LIMOUSIN

• zeer vriendelijke ontvangst • alle faciliteiten beschikbaar • Leclerc-supermarkt vlakbij • bus naar centrum aan het eind van de straat: in twintig minuten ben je midden in de stad Prijs: € 13 voor twee personen Waar? Avenue d’Uzurat 40, Limoges 2

• heel rustig en idyllisch • je kan er tennissen en pingpongen • er is water en de mogelijkheid om je toilet te lozen Prijs: gratis Waar? Place Com. Maurice Chaumeil, Montboucher: een pleintje achter het gemeentehuis

Dag 5 Middagdutje op erfgoed

H

et is prettig wakker worden in Auphelle, op een grasgroene camperplaats aan het meer: goed gelegen en van alle gemakken voorzien, een aanrader. We kammen de streek verder uit. Van Beaumont-du-Lac rijden we naar Gentioux-Pigerolles en verder naar Felletin.

Onderweg passeren we regelmatig dorpjes die ergens in de jaren 1970 aan een middagdutje begonnen zijn en nooit meer echt wakker zijn geworden. Voor de rest enkel uitgestrekte bossen en groene weides in een glooiend landschap waar je soms heel ver kan kijken.

De koperkleurige Limousin-koeien lijken het allemaal prima te vinden.

En wij ook. Telkens als we een andere camper tegenkomen, roept Lucy: ‘Kijk! Een vriend!’ en zwaait.

Zoveel enthousiasme, dat kan geen enkele camperaar weerstaan. Ze zwaaien allemaal terug.

Onze plek voor de nacht wordt de

Aire de Montboucher

3

Aire d’Auphelle

• ruime plaatsen, groot grasveld, vlak bij het meer, zeer rustig • faciliteiten open vanaf midden april Prijs: € 6 voor twee personen Waar? Lac de Vassivière, Auphelle 4

Aire Municipale d’Aubusson

camperplaats van het gastvrije middeleeuwse stadje Aubusson, waar gratis water en elektriciteit beschikbaar zijn.

• parking iets buiten het stadje, dus ideaal om Aubusson te bezoeken • gratis elektriciteit, water en toilet lozen • minpunt: vrij dicht bij de weg gelegen, dus niet erg rustig Prijs: gratis Waar? Rue des Fusilles, Aubusson

68 CAMPERTIJD

060-069 Limoges_CT2-19.indd 68

24/05/2019 10:46:07

CITYTRIP | LIMOGES

Dag 6 Betoverd door tapijt

A

ubusson is best een schattig stadje om door te wandelen, merken we, en heeft een grote trekpleister: de Cité Internationale de la Tapisserie.

De lokale traditie en het métier van tapijt weven gaan ruim zes eeuwen terug en is door Unesco geklasseerd als immaterieel wereld­ erfgoed. Twee jaar geleden verkaste het museum naar zijn huidige stek en koos men voor een frisse, meer hedendaagse insteek.

Op de bovenverdieping leren we meer over het ambacht in de streek. Wie flauwvalt van verveling bij de woorden ‘leren’, ‘ambacht’ en ‘streek’, moet zijn mening toch even herzien. Het verhaal wordt meeslepend en interactief verteld, met beeldschermen, maar evengoed met weefgetouwen en bolletjes wol in alle kleuren. Het vervolg van de tentoonstelling gaat terug in de tijd, zowel dichtbij als ver. Zo is er verrassend tapijtwerk te zien van Max Ernst, Le ­Corbusier, Georges Braque en andere twintigste-eeuwse kunstenaars, net als kostbare tapijten uit de middeleeuwen. Dit is een museum waar je geïnspireerd buitenkomt. Dat effect heeft eigenlijk de hele Limousin wel: het ziet eruit als Frankrijk, maar is toch weer nét iets anders dan wat we al kenden. www.tourismelimousin.com

Lucy in het ­tapijtenmuseum ‘Toen mama zei dat we een museum over tapijten gingen bezoeken, dacht ik: o nee! Tapijten? Zo oubollig! Maar toen ik het allemaal zag, was het veel leuker dan gedacht. De eenhoorn in de inkomhal is geweldig, dat is een soort dierenvel als tapijt.

Ook staat er een eenhoorn tussen de werken van de kunstenares Frederique Morrel. Zij maakt grappige dieren, op sommige mag je zelfs zitten. Ook de weefgetouwen zijn interessant, omdat je zo echt kan zien hoe ze het maken.’ > www.cite-tapisserie.fr

Cité Internationale de la Tapisserie in Aubusson

CAMPERTIJD 69

060-069 Limoges_CT2-19.indd 69

24/05/2019 10:46:21

FREEDOM IS MY LIFE. Dromen worden werkelijkheid met deze keuze uit twee populaire indelingen, compleet uitgerust en van alle gemakken voorzien.

Incl. Citroën 2.0 l Blue HDi, 130 pk, Airco, Airbags, Cruisecontrol, 16" aluminium velgen, panorama dakluik, 167 ltr. koelkast, fietsendrager, 22" TV met beugel, bedombouw, etc.etc.

Ontdek meer op www.sunlight.de/nl-be en op facebook.com/sunlightnederland of breng een bezoek aan één van onze dealers.

€ 8.8T 68 70,T 69 € 8.5 L VOO 62,R DEE

L