Bruegel achterna in het Pajottenland blz. 66 ONDERWEG • ONTDEKKEN • REIZEN • GENIETEN - MEI 2019
WIN EEN Ep -BIK as E ar.be /w
in
FIETSSPECIAL
G u n te r Ha u s pit eeen
VAN MIJNSCHACHT TOT PIER
In 4 dagen door Vlaanderen
reporter me tsreizen zwak voor fie
WIELRENNERS WETEN WAAROM
Mountainbiken aan de Costa Brava HET ONBEKENDE BROERTJE VAN DE LOIRE
La Vallée du Loir
KLEIN MAAR FIJN
E-biken door
Liechtenstein verder: varen op de Zenne | getest: e-bikes | Week van de Tijd
5,95 EURO
P912019 AFGIFTEKANTOOR GENT X
In deze fietsspecial vind je inspiratie voor bijzondere fietstochten. Niets mis met het zondagse tochtje in eigen streek, maar wat dacht je ervan om eens door héél Vlaanderen te fietsen? Door Liechtenstein, of langs de Loir (zonder e)? Insmeren die kuiten, en naar buiten!
DEZE MAAND
53
Op de cover
E-biken in Liechtenstein In Liechtenstein twijfelen ze eigenlijk of ze wel meer toeristen willen aantrekken. Er is geen directe economische nood en op de wegen is het al druk genoeg. Maar het is er zo mooi, en ze willen dat de hele wereld dat weet! Reporter Gunter Hauspie begrijpt waarom ze hun minilandje willen laten zien. Allen daarheen! Of niet?
13
20
Fietsen with a view
Coverfoto Dieter Telemans
06
Door de lens
20
09
Reis*wijs
Coverstory | Met de e-bike door Liechtenstein
Elke maand de laatste nieuwtjes en praktische info
32 41
Reisverhaal | Fietsen langs de Loir
Pleidooi voor vrije tijd | Kunnen we nog iets leren van studenten?
42
Reisverhaal | Met een speed pedelec dwars door Vlaanderen
16
Een sprekend beeld van onze fotografen
4 | Pasar | Mei 2019
Kamperen in de buurt | Camping Les Portes de l’Anjou
53
32
Reisverhaal | Mountainbiken aan de Costa Brava
De Costa Brava is een geweldige bestemming voor fietsers en mountainbikers. Je kiest er je trails à la carte: van makkelijk tot aartsmoeilijk. Moeilijk vindt reporter Gert Corremans wel leuk, maar een makkelijk traject betekent: tijd om rond te kijken. Een must, in deze streek met z’n idyllische baaitjes en schilderachtige vissersdorpen.
Verschijnt elf keer per jaar en is een uitgave van vzw Pasar.
Hoofd Print en Online Koen Driessens
Redactie
Karlien De Vrieze, Chris Van Minnebruggen, Els Van Nieuwenhove
Journalisten
Sara Bosmans, Kristel Bruynseels, Gert Corremans, Aart De Zitter, Steven Durnez, Guido Elias, Gunter Hauspie, Toon Lambrechts, Lien Lammar, Stan Verelst, Toon Verlinden
Fotografen
Pasar Actief
Varen op de Zenne
42
Don’t try this at home: reporter Toon Verlinden ging varen op de Zenne met een uitvouwbare kano. Niet zozeer voor het avontuur (oké, dat ook), maar vooral om te bewijzen dat de Zenne het waard is om ontdekt en opgewaardeerd te worden.
68 74 64
Kamperen in de buurt | Camping La Torre del Sol
66 68 72 74
Volg de gids | Bruegels Brusselse buiten Pasar Actief | Met een Onak op de Zenne Kamperen | Safety first! Getest | E-bikes
77 86 90
Agenda | Activiteitenkalender
!
+ achteraan in dit nummer: 3 extra wandel- en fietsfiches
Thomas De Boever, Michaël Dehaspe, Ann De Wulf, Dieter Telemans, Siska Vandecasteele
Vormgeving & Prepress Nancy Leyssens
Cartografie Dirk Billen
Publiciteit
Advertising toerisme en andere sectoren: Jill Vliegen, tel. 0478 94 32 56, advertising@pasar.be Advertising kamperen: Steven Durnez, tel. 0472 58 46 73 steven.durnez@pasar.be www.pasar.be/advertising
Druk en verzending
Corelio Printing, 9420 Erpe-Mere. Betapress verdeelt bij een geselecteerd aantal boeken- en krantenwinkels.
Verantwoordelijke uitgever Michel Vandendriessche, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel.
Vzw Pasar, Postbus 20, 1031 Brussel. Tel. 02 246 36 46, www.pasar.be
Ledenvoordelen | Korting met je PasarPas Volgende maand
2017 Mei 2019 | Pasar | 5
Coverstory | Liechtenstein
22 | Pasar | Mei 2019
Onbeduidender kan een land niet zijn. In oppervlakte tenminste. Het kleine Liechtenstein heeft variatie troef voor wie met de ebike op pad trekt. Van de vlakke vallei bij de Rijn tot bergtoppen die tot 3.000 meter pieken. En alles daartussenin. ‘Na drie dagen zullen ze jullie ook kennen. Dit land is immers niet groter dan een dorp.’
Het land dat een dorp bleef
Klein maar fijn
LIECHTENSTEIN Tekst Gunter Hauspie - Foto’s Dieter Telemans
E
en postzegel! Dat is een van de topstukken van de Schatzkammer Liechtenstein. In de schatkamer passeren ook wel de vorstenkroon met edelstenen en goud bezet, een vreemde verzameling kunstige paaseieren en zelfs enkele kiezels van de maan. Maar de eerste postzegel die in Liechtenstein ooit op een brief geplakt en afgestempeld werd, dat is toch hét pronkstuk. Gids Nadine gniffelt om mijn verbazing: ‘Je moet weten dat zeldzame postzegels erg gewild zijn in Azië. Dagelijks stoppen hier toeristen bussen om vellen postzegels op de kop te tikken. En dan zijn ze weer weg. Dat is een lucratieve markt.’ Postzegels als export product: waar kleine landen groot in zijn.
Geen massatoerisme Exclusief postzegeltoerisme doet het ministaatje dat geprangd ligt tussen Zwitserland en Oostenrijk echter oneer aan. Hoe klein ook, het heeft meer te
bieden. Hoge bergen, prachtige panorama’s ook, groene oevers langs de Rijn, wandel en fietstochten. ‘Het toerisme is niet erg ontwikkeld in Liechtenstein. We hebben veel te bieden, maar we promoten het niet bijzonder.’ Eigenlijk twijfelen de Liechten steiners of het wel een goed idee is om meer toeristen naar hun land te brengen. Er is geen directe economische nood. De bankensector en industrie floreren. Werkloosheid kent men er amper. Er is een dagelijkse influx van grensarbeiders die al voor genoeg verkeersdrukte zorgen. Dus? ‘Het is eerder trots. En fierheid om te tonen wat ons kleine, door velen vergeten land in zijn mars heeft,’ zegt de gids. ‘We hoeven hier geen massatoerisme. We gaan hier nooit sensationele attracties bouwen. Maar we willen wel ons ongerepte land tonen aan bezoekers die bereid zijn zich te verdiepen in onze tradities. Het liefst op een duurzame manier, te voet of per fiets bijvoorbeeld.’ We zijn mee. Nadine stuurt ons naar Gerald Bartel. Hij is zaakvoerder
Dagelijks stoppen hier toeristenbussen om vellen postzegels op de kop te tikken. En dan zijn ze weer weg. van Bikegarage, een fraaie fietsenwinkel. Wij willen een ebike en hij verhuurt ze. Al is hij daar zelf eigenlijk niet zo zeker van. ‘Eigenlijk zijn dit testfietsen voor klanten die de aanschaf van een ebike overwegen. Maar wie er eens een weekend mee op pad wil, kan ze net zo goed huren, denk ik dan.’ Dat is de Liechtensteinse manier om zaken te regelen, verduidelijkt Gerald. ‘Dit land is een dorp. Iedereen kent iedereen. Na drie dagen kennen ze jullie vast ook.
Mei 2019 | Pasar | 23
Reisverhaal | Frankrijk Reporter Lien Lammar houdt van fietsen, picknicken op dorpspleinen en reizen zonder vliegen. Met een fietsvakantie in La Vallée du Loir in Midden-Frankrijk vinkt ze haar verlanglijstje moeiteloos af.
Lien Lammar
waande zich in een oude Franse film
‘Ik ben dol op onbekende stukjes Frankrijk. La Chartre-sur-le-Loir bleek een echt postkaartdorp, de tijd is er blijven stilstaan.’
32 | Pasar | Mei 2019
PONCÉ-SURLE-LOIR
7 feiten, gecheckt en waar, over
LA VALLÉE DU LOIR
Het is de Loire die vaak met alle aandacht gaat lopen, maar kleine broer Le Loir is klaar om uit de schaduw te treden. Een goed bewaard geheim, noemt La Vallée du Loir zichzelf. Hoog tijd voor een fact check. Tekst Lien Lammar – Foto’s Siska Vandecasteele
D
at we gaan fietsen langs de Loir, zeiden we. ‘De Loir zonder ‘e’’, moesten we er vaak aan toevoegen. Het is duidelijk dat de Loir een pak minder bekend is dan de Loire. Zelfs Google vraagt of we niet ‘Loire’ bedoelen wanneer we voor ons vertrek online al wat de sfeer op onze bestemming willen opsnuiven. Toegegeven, zó heel ver liggen de twee rivieren niet uit
elkaar: een veertigtal kilometer. De Loir is iets meer dan 300 kilometer lang en een zijrivier van de Sarthe, die samen met de Mayenne de rivier de Maine vormt. De Maine mondt uit in de Loire, met haar duizend kilometer de langste rivier van Frankrijk. Op deze trip blijven we weg van de wereldberoemde Loirevallei, en laten we ons verrassen door het bochtenwerk van kleine broer. Zeven dingen die je nog niet wist over La Vallée du Loir.
Mei 2019 | Pasar | 33
Reisverhaal | Vlaanderen Reporter Aart De Zitter en fotograaf Thomas De Boever doorzwommen samen al heel wat watertjes, en dat wereldwijd. Maar dwars door Vlaanderen fietsen? Daaraan wagen ze zich op de volgende bladzijden voor het eerst.
Met de speed pedelec dwars door Vlaanderen
OOST WEST, E-BIKE BEST
42 | Pasar | Mei 2019
Sint-Idesbald
Genk
Van Genk tot Sint-Idesbald, dwars door Limburg, Antwerpen, Vlaams-Brabant, Oost- en West-Vlaanderen: met een supersnelle e-bike – ook bekend als ‘speed pedelec’ – flitsen we langs fietsostrades, landwegen, jaagpaden, historische stadskernen en toeristische must-sees. De speed pedelec is dé manier bij uitstek om sportief door Vlaanderen te cruisen. Tekst Aart De Zitter – Foto’s Thomas De Boever
Mei 2019 | Pasar | 43
Wandelen Uitstap | Pajottenland | BelgiĂŤ Elke maand gidst Pasar je langs bijzondere plekjes. Op deze bladzijden volgen we zelf een gids: eentje van vlees en bloed of een iconische figuur uit het verleden.
Volg de gids
Bruegels Brusselse buiten
Dit jaar is het 450 jaar geleden dat Pieter Bruegel de Oude overleed. Tal van evenementen zetten de schilder van zowel het liederlijke dorpsleven als groteske helletaferelen in de kijker. De meester gidst je in het Pajottenland per fiets door de landschappen die hem inspireerden. Slechts een veertigtal schilderijen en nog wat tekeningen is wat rest van Bruegels artistieke nalatenschap. Over zijn leven is nog minder bekend.
Wel is zeker dat Bruegel in Brussel zijn laatste levensjaren sleet. De hoofdstad en het aansluitende Pajottenland vormen dan ook het
Meer informatie over het Bruegeljaar: www.bruegel2019.be
Standbeeld van Pieter Bruegel de Oude aan de Kapellekerk in Brussel, waar de meester begraven ligt.
66 | Pasar | Mei 2019
zwaartepunt van de Bruegelherdenking. Voor fietsers is de Bruegelroute een geknipte leidraad om de groene Brusselse buiten te ontdekken.
Op de trappers: start!
Sint-Anna-Pede In zijn Brusselse periode maakt Bruegel graag uitstappen naar het Pajottenland en de Pedevallei. Daar doet hij inspiratie op voor sommige van zijn typische landschappen en boerentaferelen. Bekend is de afbeelding van de kerk van Sint-Anna-Pede in het schilderij De Parabel der Blinden. Bij die kerk vertrekt de bewegwijzerde Bruegelroute. Onderweg staan er negentien reproducties van Bruegels werk opgesteld. Dit openluchtmuseum legt het verband uit tussen de werken en het landschap. Veel suggestie weliswaar, maar een mooie route langs fraaie golvende landschappen die ook Bruegel aanschouwde. Er is ook een kortere bewegwijzerde wandelroute. Bruegelfietsroute in Sint-Anna-Pede, 45 km, gratis, www.toerismevlaamsbrabant.be
Stop 1
Sint-Gertrudis-Pede Ook de watermolen van Sint-GertrudisPede duikt op in een tekening van Bruegel. Uiteraard fiets je ook langs deze fotogenieke molen. In de vallei van de Pedebeek loopt er tot oktober een tijdelijke openluchttentoonstelling. Die laat hedendaagse kunstenaars, architecten en designers aan de slag gaan met Bruegels kijk op zijn omgeving en het landschap. Een hedendaagse speeltuin met kinderspelen uit Bruegels gelijknamig schilderij? Een gigantische foto van een rotspartij in het Pajotse landschap? De expo zet je soms op het verkeerde been. Dat kan zomaar. De meester deed het zelf ook.
SHUTTERSTOCK
Openluchtmuseum De Blik van Bruegel, Sint-Anna-Pede en Sint-Gertrudis-Pede, tot 31 oktober 2019, gratis, www.deblikvanbruegel.be
Stop 2
Kasteel van Gaasbeek Ongeveer halfweg de Bruegelfietsroute wacht een iconische plek in het Pajottenland: het kasteel van Gaasbeek. Bruegel heeft dat nooit geschilderd, maar kende de plaats vast wel. Tot 28 juli ontdek je er hoe Bruegel ook latere gerenommeerde kunstenaars heeft beĂŻnvloed en dat nog steeds doet. In de prachtige parkomgeving passeert een plejade aan binnen- en buitenlandse artiesten. Verlies de klok echter niet uit het oog. Je hebt immers nog wat fietskilometers voor de boeg op weg naar eindhalte Sint-Anna-Pede.
Tekst en foto’s Gunter Hauspie
Feast of fools. Bruegel herontdekt, Kasteel van Gaasbeek, tot 28 juli 2019, 15 euro, www.feastoffools.be
Mei 2019 | Pasar | 67
Pasar Actief Pasar Actief: dat zijn Pasar-afdelingen die dol zijn op avontuur! Lid worden? Kijk snel op www.pasar.be/pasaractief. Ook in het magazine doen we elke maand iets spannends.
68 | Pasar | Mei 2019
Met de Onak op de Zenne Origamipakket wordt kano
De kans dat je nog niet eerder hoorde van ‘de afvaart van de Zenne’ is reëel. De rivier wordt niet echt toeristisch uitgebaat en kano’s kan je er – althans in de regio Brussel – niet huren. Maar dat houdt Pasar niet tegen. Wij vouwden zelf onze kano in elkaar, trokken het water op en gingen op verkenning langs deze mooie rivier. Tekst Toon Verlinden - Foto’s Siska Vandecasteele
A
ls we spreken over ‘onze kano in elkaar vouwen’, mag je dat gerust letterlijk nemen. We zijn immers op pad met een Onak: een opvouwbare kano, uitgevonden door twee Gentse enthousiastelingen. Het is een soort gigantisch origamipakket waarbij je een groot vel vouwbaar plastic bij elkaar rijgt met spanriemen en stoeltjes. Opgevouwen past het vlot in je wagen en het idee om overal met je kano op het water te kunnen is natuurlijk aantrekkelijk. Zolang je de doe-het-zelver in jezelf bovenhaalt en graag een kano in elkaar knutselt.
Waarom de Zenne? Als je dan toch overal ter wereld je kano te water kan laten, waarom dan kiezen voor de Zenne? Een rivier rond én onder Brussel die vooral bekend staat als een open riool? Wel: omdat het geen open riool (meer) is. Drinken van het water lijkt me nog steeds ten sterkste af te raden, maar de Zenne is wel een toegangspoort tot de mooie en vaak onbekende natuur vlak bij Brussel. De Zenne verkennen kan trouwens alleen maar met voldoende voorbereiding. Omdat de rivier niet is uitgebaat, ben je immers op jezelf aangewezen. Dat wil zeggen: goed
uitzoeken waar moeilijke of zelfs ronduit gevaarlijke stukken zitten, met een expert overleggen wat wel en niet kan en eventueel toestemming vragen om je kano te transporteren over privégrond omdat je over water niet verder kan. Do not try this at home als je niet weet waar je aan begint.
Gedropt in een andere wereld Eenmaal in het water kwakkelen we onstabiel in onze Onak voorbij de eerste stroomversnelling. We bereiden ons mentaal al voor op een plons in het ijzige Zennewater, maar
Mei 2019 | Pasar | 69
Meer ontdekken, reizen en genieten?
Word lid van Pasar en ontvang elke maand het Pasar-magazine Caravan voor aan beginners blz. 64 In groephuren kamperen de Semois blz. 42
Upgrade van een tent: de vouwwagen blz. 36
VERN MAGAIEZINUWD E
ONDERWEG • ONTDEKKEN • REIZEN • GENIETEN - JANUARI 2019 2018
KAMPEREN
Martine en Pren t tot rust
DROOMREIS MET DE CARAVAN
Middernacht aan de Noordkaap
100 jaar in Wandelen Bauhaus Noord-Hessen LAND VAN DE GLIMLACH 2018 CULTURELE HOOFDSTAD
Fre der ic e Eel bodzoek gaat op naar Ötzi
Fotogeniek Leeuwarden Thailand met locals
Th or &denNavans e hou avontuur
Altijd een avontuur! KAMPEREN MET KINDEREN
Brugge
Wandelroute | West-Vlaanderen
ANTWERPEN Antwerpen
Natuur tussen Zeebrugge en Blankenberge 46 km
Tekst en foto Mark Dedapper
T
ussen Zeebrugge en Blankenberge liggen twee mooie, weinig bekende natuurreservaten. Je start de wandeling net buiten het havengebied van Zeebrugge en komt algauw in De Fonteintjes, een smal maar schitterend duingebied. Over een mooi wandelpad loop je langs vijvers en geniet je van een gevarieerde plantengroei met onder meer enkele zeldzame wilde orchideeën. Keerpunt van de wandeling is de pier van Blankenberge, 350 meter lang en gebouwd in 1933. Even over het strand en dan gaan we naar het Zeebos, dat werd aangeplant als groene buffer tussen Blankenberge en de Zeebrugse haven. Aan de ingang van het bos ligt een terrein dat jeugdbewegingen gebruiken.
Met de camper door Noorwegen WESTVLAANDEREN
DOssIER
3
12/01/2018 16:10:33 14/12/2018 9:38:19
BP BP
Huren voor elk budget
verder: weekend Hageland | getest: | grotbiken verder: getest: fietshelmen | survival metvouwfietsen kinderen | wandelen op terrils 001 Cover 0118.indd 1 01 Cover 0119.indd 1
Caravantrip naar Nederland Caravantrends
AFGIFTEAFGIFTEKANTOOR KANTOOR GENT GENT X X
VAN BAsIC TOT LuxE
+ tenten met een twist / Garmin-gps uitgetest / groene gadgets& camper verder: getest: lichte tentjes | groene campings | checklist caravan
Brussel
Leuven
Tekst en foto Chris Van Minnebruggen
kant-en-klare caravanroutes
14/02/18 11:54 22/01/2019 9:11:22
K
oning auto regeert op het Gemeenteplein, maar achter de Sint-Michielskerk duik je het groen in van natuurgebied Broekelei. Knotwilgen, loof- en naaldbos, even over een plankenpad kronkelt de weg een paar kilometer door stilte en groen tot bij de Dijle. Die volg je door open boerenland tot bij de Oude
Hansbrug (foto). Alleen fietsers en voetgangers mogen nog over het Midden-Spanje / polen / Wenen gietijzeren relict uit de industriële revolutie. Daarna trek je door residentiële wijken. Villa’s, fermettes en modernistische architectuur, zelfs de art-decoparel van het vroegere luxehotel Le Grand Veneur pronken er op los, gescheiden door tuinen en dennenbosjes.
+ West-Servië / campings in Vlaanderen / trends & nieuws / kampeerbeurzen 2018 Pasar 2019/1 – Laatste routecontrole 2018/11
C2-01-64 KW-9028.indd 1
Naamloos-10 Kampeergids 20191 0139.indd 1
VLAAMS-BRABANT
12 km
Zelden lopen groen en wonen hand in hand. In Keerbergen lukt dat, zij het met een stevig prijskaartje. Wandel mee door het Hilversum aan de Dijle, biotoop van Vlaamse schermgezichten.
OP PAD MET DE ERIBA TROLL 542
5,95 EURO 5,95 EURO
TenTkamperen in heT GroTe neTewoud
Pasar 2019/1 – Laatste routecontrole 2018/11
11 km
83-84 WF 0119.indd 1
15/11/17 09:18
14/12/2018 11:48:03
→ Inspiratie voor uitstappen en vakanties → Reportages over reizen, wandelen, fietsen en kamperen → Gratis wandel- en fietsfiches
www.pasar.be/lidworden
VLAAMS-BRABANT Brussel
12 km
11 km
en daarna langs de pier van Blankenberge. Een perfect recept voor een zonnige dag.
Cirkelen rond de poolCirkel
Half om half door Keerbergen
Kies je plek Sneeuwvakantie in&Zuid-Tirol pak je tijd
GR ATIS L SPECIA
Op zo’n 100 meter van de zee ligt natuur-
Wandelroute | Vlaams-BrabantBrugge
SLAPEN IN EEN IGLO 3X DICHTBIJ
WESTVLAANDEREN
gebied De Fonteintjes, een langgerekt duinBestemmingen & inspiratie 2018 gebied. Deze wandeling voert je er even heen,
INSPIRATIE EN PRAKTISCHE TIPS 2019 PRAKTISCHE GIDS 2018
kom in Kalmthout
FEEST IN WEIMARGRIMM EN DESSAU DE GEBROEDERS ACHTERNA
€ 2,50
ANTWERPEN Antwerpen
46 km
Leuven