onderweg • ontdekken • reizen • genieten
49
uitst a voor pjes k blz. 2
erst
4
DECEMBER 2017
Stappen op
El Hierro Het kleinste Canarische Eiland
e l e n i g i r o x 2 s k i o o rd e n › SLOVENIË
met mediterrane flair
5,95 euro
› TSJECHIË
met weldadig water P912019 AFGIFTEKANTOOR GENT X
+ citytrip Leiden / Valencia / oesters uit Zeeland / onze ontdekkingen van 2017
70
24 Coverfoto Thomas De Boever
6
PASAR decembeR 2017
v
14
60
40
INHOUD 8
Qué Pasar? Elke maand de laatste Pasar-nieuwtjes, jullie vragen en de leukste nieuwigheden
14
Winters Tsjechië Skiën & wellness
24
All I want for Christmas 49 ideeën voor uitstapjes en leuke plekken
30
Slovenië met een duobaan Alpien en mediterraan
38
In de ban van Valencia
40
Terwaar: Zeeland Proeven van oesters en mosselen
47
Agenda Geniet van winterse evenementen, festivals, expo’s en Pasar-activiteiten
op de cover 60
Laat je Leiden Stadswandeling in het spoor van een boek
66
Pasar Actief Segway Offroad
70
Dichtbij kamperen Deel 9: Haute-Normandie
Wandelen op El Hierro Het kleinste Canarische Eiland
78
2017: een jaar vol ontdekkingen De eindejaarslijstjes van de redactie
83
Leuk logeren Kerk in Mechelen
87
Reis*wijs Praktisch advies met of zonder valies
91
Camping in de kijker
93
Pasar-voordelen Je kind goedkoper op kamp & voordelige pechbijstand
99
Colofon/abonneren
100 Volgende maand in Pasar
30
december
EXTRA
3
fiets- & wandelfiches
Ontdek de ledenvoordelen van Pasar PASAR decembeR 2017
7
Winters
Tsjechië skiën & wellness
14
PASAR decembeR 2017
TeksT Toon Verlinden – FoTo’s SiSka VandecaSTeele
Waarom zou je gaan skiën in Tsjechië? Reporter Toon Verlinden kan zo direct twee redenen verzinnen: het is er goedkoop en het is er rustig. Mensen die geen nood hebben aan een après-skipolonaise zitten hier perfect op hun plek, maar ook beginnende skiërs en families met kinderen komen aan hun trekken. Neem daar nog de hele Tsjechische spacultuur bij en je hebt het perfecte recept voor een ontspannen en vrolijke skiweek. Experts op zoek naar zwarte pistes: gelieve zich te onthouden.
PASAR decembeR 2017
15
All I want for Christmas Jingle Bells of jingle hell? Of je nu houdt van kerst of niet, tijdens de kerstvakantie kan je heel wat leuke dingen doen. Van biertjes proeven in een brouwerij over chillen in een spa tot overnachten in een hut in de natuur. Kies jouw favoriete uitje voor een ho-ho-hoop plezier!
Ook buiten het zomerseizoen is de zee een uitstekend idee. Het liefst van al gaan wij naar de kust van onze noorderburen. Als het al niet is om ingeduffeld over het strand te wandelen, dan is het om erna op te warmen in een van hun strandtentjes (jaha, die blijven in de winter staan):
Uitwaaien aan zee ✱ Lodge
Noordwijk aaN Zee
✱ Tijn AkersLooT ZaNdvoort
Een fan-tas-tische lodge met al even fantastisch eten. Je zit er in een serre-achtig gebouw: eten met zicht op de golven dus. Op zondagochtend is er ontbijt, later op de dag eet je er bijvoorbeeld krokante houtovenpizza’s. > www.lodgenoordwijk.nl
Super relaxte (maar tegelijk ook erg hippe) strandbar waar je na een lange strandwandeling gaat uitblazen. Je kan hier ook het hele jaar door surfen en suppen. > www.tijnakersloot.nl
ook Leuk
Overnachten in een van de strandhuisjes: sommige blijven namelijk het hele jaar door open. En dat is zelfs in de winter charmant, als je de regen op het dak hoort kletteren. > www.strandhuisje.nu
TeksT Marie Monsieur
Origineel overnachten ✱ de spoTVogeL is
✱ De bed And
breAkfAsT VAn beA MoMbAers in
Specialiteiten proeven Foodie en nog altijd niet in de Antwerpse
sTAdsbrouwerij de koninck geraakt?
Dan moet je dit stante pede inplannen. Na het indrukwekkende interactieve brouwerijbezoek is het tijd om te proeven: een perfect getapt Bolleke De Koninck, Wild Jo of Lost in Spice. Kijk zeker ook binnen bij de verschillende ambachten op de site: proef originele kazen bij Van Tricht, de Secreto 07-ham die Luc De Laet niet alleen aan Belgische topkoks maar ook aan wereldchefs als Gordon Ramsay en Albert Adrià levert, een pateeke bij Kenney Van Hoorick of chocolade van de hand van Jitsk Heyninck. De dag afsluiten doe je bij een van de twee restaurants op de brouwerijsite (let op: reserveer van tevoren!). Bij barbecuerestaurant Black Smoke bestel je Wild Jo glazed spareribs of gegrilde black tiger-garnalen. Naar The Butcher’s Son ga je voor de beste vol-au-vent van ’t Stad (met bechamelsaus en kalfszwezeriken). > Mechelsesteenweg 291 in Antwerpen, www.dekoninck.be, www.blacksmoke.be en www.thebutchersson.be
> www.bea-bb.com
✱ soMMerAin 64 is
✱ Slapen in het Antwerpse
HoTeL juLien maakt
je sowieso blij. Je vindt er de meest stijlvolle kamers, er is een privéspa in de kelder, een geweldige lounge mét open haard en het is dan ook nog eens erg centraal gelegen. Citytrip naar de koekenstad, iemand? > www.hotel-julien.com
✱ Vlak bij het BelgischLuxemburgse dorpje Houffalize vind je
Les cAbAnes de rensiwez.
bezoek genoeLs-eLderen, het mooiste wijnkasteel van ons Belgenland. Na de rondleiding rond het kasteel en in de wijnkelders proef je dat hun wijnen en bubbels niet hoeven onder te doen voor die van grote wijnlanden.
Verwacht romantische hutten (mét sauna) midden in de natuur. > www.lescabanes derensiwez.be
> www.spotvogel.be
een prachtig huurhuis voor 26 personen in de Ardennen. Het hele huis is verbouwd met natuurlijke materialen en de living is zo gezellig ingericht dat je er niet meer uit wil. > www.sommerain64.be
✱ Als je van onthaasten houdt, moet je in de Vlaamse Ardennen naar MoLen Ter sLeepe. Je slaapt in een tweehonderd jaar oude korenwindmolen tussen de velden. > www.molentersleepe.be
Marie Monsieur
OOk leuk
Knokke is een lust voor het oog. Je voelt je er meteen thuis: of je nu chilt voor de haard in de enorme living of languit in het bad in je kamer dobbert. ’s Morgens zit je aan het keukeneiland waar een heerlijk ontbijt voor je klaarstaat.
een perfect adres voor jonge gezinnen met twee kinderen (je kan er met vier personen slapen). Het is ingericht in een mooie Scandinavische stijl, en dat is een verademing ten opzichte van de oubollige huurhuisjes die je vaak in de Ardennen vindt.
> www.wijnkasteel.com
Snuisteren op (kerst)markten
Hou jij van alles wat kerst schreeuwt? En dus ook van kitscherige kleuren, vuurkorven, Jingle Bells-muziek, glühwein en warme wafels? In zowat elke stad vind je een kerstmarkt, maar het is die van durbuy waar wij elk jaar opnieuw naar uitkijken. De gezelligste van het land, in een piepklein charmant stadje. Niet zo’n kerstfan? Maar wel zin om bij mooi weer rond te snuisteren op een markt? Elke dag kan je tot een uur of drie naar de antiekmarkt op het brusseLse VossenpLein (de Marollen), dé place to be als je op zoek bent naar antieke theekopjes bijvoorbeeld. In AnTwerpen moet je voor dat soort unieke vondsten naar de zondagse markt op de Sint-Jansvliet. Je bent nu vlak bij de Kloosterstraat, waar de antiekwinkeltjes op zondagmiddag open zijn. De Brusselse versie hiervan is de Blaesstraat.
SloveniĂŤ
30
PASAR decembeR 2017
met een duobaan
Alpien & mediterraan Je familie wil skiën, jij zit eigenlijk alweer te verlangen naar een lekker mediterrane vakantie? Dé bestemming die al jullie wensen vervult, blijkt Slovenië. Want in Krvavec of Rogla ski je gemoedelijk met het hele gezin, in de Logarvallei kraakt de sneeuw onder je schoenen en met een citytrip Ljubljana waan je je in… de lente.
TEKST AART DE ZITTER – FOTO’S THOMAS DE BOEVER
LEGENDE PASAR DECEMBER 2017
31
40
PASAR decembeR 2017
TeksT AArt De Zitter – FoTo’s thomAs De Boever
TERWAAR oesters uIt ZeelaND
Zilt eeuws
Daar waar het zoute zeewater de zoete bodem van het zuidelijke Nederland raakt, ontstaan heerlijke dingen. Na een lange strijd overwon Nederland daar het geweld van het wassende water, als extra kregen de Zeelanders er het lekkerste terroir bovenop. In het zilte Zeeland groeien mosselen en oesters, en wij voegen ons bij toeristen en gastronomen om te gaan proeven.
D
e kap over onze oren getrokken, zo lopen we tegen de wind in langs de Kattendijkse oosterscheldedijk. langs een kaarsrecht getrokken asfalten wandel- en fietspad. Kattendijke ligt aan de noordelijke zijde van Zuid-Beveland, en dat ligt op zijn beurt tussen de Westerschelde en oosterschelde in. Putje Zeeland. Oosterschelde Windkracht 10, het boek dat we als jonkie verschillende keren na elkaar verslonden. Jan terlouw schreef het tweedelige meesterwerk in 1976 en vertelt erin hoe de Nederlanders met koppige volharding vochten en het water overwonnen. De oosterscheldekering raakte pas tien jaar later klaar, maar beschermt sindsdien Zeeland tegen de soms al te driest tekeer gaande Noordzee die langs de oosterschelde probeert om het land van onze noorderburen blank te zetten. Maar terwijl wij hier door de wind langs de Kattendijk wandelen, is het laagtij. We volgen het Hollestellepad. een wandeling die ons langs Kloetinge, Kattendijke en Wemeldinge voert. Dit is voormalig poelgebied, maar na de werken van 1987 zijn de poelen drooggelegd. op wat ‘holle stellen’ na, putten waar koeien zoet water kunnen drinken.
Zelf oesters plukken We turen de oosterschelde in. Zwart slib ligt te blinken in het tegenlicht. scholeksters scheren brutaal en kwetterend over onze hoofden heen. Maar ondanks de nogal gure wind lijkt deze zondagochtendlijke plaats meer op de stille Waters dan op een kolkend woest stuk natuur dat het land probeert binnen te dringen. We lopen verder oostwaarts. enkele auto’s met Belgische nummerplaat staan
langs de weg geparkeerd. Wandelaars trekken laarzen aan. We raken aan de praat. ‘We komen hier oesters rapen. Waarom zouden we die in Yerseke gaan kopen, als we ze zelf kunnen plukken bij laagwater? Wij weten wat we vanavond eten.’ Met emmers sjokken ze de zompige modder in. Die oesters: we komen er dadelijk nog uitgebreid op terug. aan de landzijde van het wandelpad ligt Kattendijke. Het lijkt alsof het dorp lager ligt dan de dijk. Zondagochtend, en alles is peis en vree. We laten de hard duwende fietsers die ons tegemoet komen gereden achter, en wandelen langs het Personeelspad het dorpje van niks binnen. langs dat paadje liepen vroeger de arbeiders uit Kattendijke die in de Wilhelminapolder gingen werken. Jan terlouws thema ruimt hier plaats voor Wim sonnevelds Tuinpad van mijn vader. Het dorp van de oude Nederlandse bard heeft nog altijd een kerk, een kar en een paard. Maar sinds enkele jaren heeft het dorp ook een chocolaterie. emma tissing is een Britse dame die op een Hollander verliefd werd, hem naar Zeeland volgde en haar passie voor chocolade in een klein, gezellig winkeltje omzette. tussen de 500 andere bewoners in Kattendijke is tissing een opvallend persoontje. op basis van Callebautchocolade maakt ze heerlijke pralines die ze in heel Nederland, België en Duitsland verkoopt. ‘Zelfs al ligt mijn winkel in niemandsland, toch komen klanten van heinde en verre naar hier’.
In onze reeks Terwaar trekken reporter aart De Zitter en fotograaf thomas De Boever naar de lekkerste plekjes van europa. Waar vind je de meest oorspronkelijke streekproducten? Wat zijn de troeven van dat terroir, die vruchtbare bodem?
Grote gegratineerde creuse tissing serveert ons een kop hete chocolademelk. Genoeg energie om verder langs de oosterschelde te wandelen. langs diezelfde oever ligt het veel
>>> PASAR decembeR 2017
41
Je mag overal zwemmen in de grachten van Leiden. Hou je het liever droog, dan is een boottochtje een aanrader.
Laat je
Leiden
‘Amsterdam, maar dan zonder toeristen’, zo wordt Leiden wel eens omschreven en als je de kanalen, bruggetjes en gezellige terrasjes ziet, valt daar weinig tegenin te brengen. Omdat Leiden zo klein is – de binnenstad is iets meer dan een vierkante kilometer groot – kan je alles vlot te voet doen. Op dat kleine oppervlak vind je musea, middeleeuwse gebouwen, schattige bootjes en wie weet zelfs een labyrint. Leiden is een stad die we graag ontdekken. TeksT Toon Verlinden – FoTo’s SiSka VandecaSTeele
60
PASAR decembeR 2017
Jeroen Windmeijer, auteur van Het Pauluslabyrint, staat in de Pieterskerk. De kerk speelt in zijn boeken een belangrijke rol.
Leiden telt heel wat musea. In het Rijksmuseum voor Oudheden sta je oog in oog met Egyptenaren, Romeinen en Grieken.
Labyrint Leiden
Is de stad beter dan het boek? Het is een vraag die je niet vaak stelt, maar met Het Pauluslabyrint onder de arm, een roman van Leidenaar Jeroen Windmeijer, zijn de verwachtingen hooggespannen. In het boek wordt hoofdpersonage Peter aan de hand van aanwijzingen door de hele stad gestuurd. Daardoor kan je de tekst eigenlijk gebruiken als een spannende, alternatieve reisgids. Dat viel stadsgids Sijbrand de Rooij ook op en hij tekende een leuke stadswandeling uit aan de hand van het boek. Het Pauluslabyrint start als volgt: overal in Leiden worden ondergrondse afvalcontainers geplaatst en bij de start van de werken, graaft de burgemeester het eerste ceremonieel gat in de grond. Wat een feestelijke gebeurtenis moest worden, loopt anders af: tijdens de graafwerken zakt de kleine graafmachine van de burgervader door de grond, een eeuwenoude tunnel in. In die tunnel ligt een bewusteloze jongen, helemaal onder het bloed. Fictie? Ja, maar gebaseerd op waarheid. ‘Een paar jaar geleden werd besloten om hier overal ondergrondse afvalcontainers te installeren’, zegt Windmeijer, die samen met ons op pad is. ‘Leiden ligt amper tien kilometer van de zee en meeuwen zorgden voor kapotte vuilzakken en plukten eten van terrastafels. Sinds de ondergrondse containers er staan, is het aantal meeuwen drastisch verminderd. Combineer dat met het feit dat er al sinds mensenheugenis geruchten de ronde doen over geheime tunnels onder Leiden en
je begrijpt dat ik daar iets mee wou doen.’ Windmeijer kent Leiden als zijn broekzak: hij woont er al zijn hele leven en Het Pauluslabyrint is zijn tweede boek over de stad. We wandelen een café binnen en dalen af naar de kelder om zo’n tunnel te zien. Toegegeven, de tunnel loopt na een meter of tien dood, maar een mens heeft niet veel verbeelding nodig om hier een volledig labyrint van te maken. In de buurt van het café wandelen we de grote Pieterskerk binnen, die in het boek een belangrijke rol speelt. Het gebouw is leeg: de heiligbeelden moesten er tijdens de beeldenstorm al aan geloven, maar omdat nu ook alle stoelen zijn verwijderd, krijg je een magnifieke evenementenhal. ‘Hier worden onder andere schitterende concerten georganiseerd’, zegt Windmeijer. We sluiten onze boekwandeling af bij de Burcht, een stenen omwalling boven op een heuvel, centraal in Leiden. Als je op de ommegang van de wallen kruipt, heb je een breed uitzicht over de stad. Je leest de liefde voor Leiden in Windmeijers ogen. ‘Ik woon hier graag’, vertelt hij. Binnenkort plant hij nog een derde en laatste boek in zijn ‘Leiden-trilogie’. Ditmaal wil hij iets doen met de founding fathers, de grondleggers van de Verenigde Staten. Windmeijer: ‘Weet je waar die op de boot stapten richting het Wilde Westen? In Leiden natuurlijk.’ Je ziet de raderen in zijn hoofd al draaien. // > Je kan de stadswandeling downloaden op bit.ly/stadswandelingleiden. PASAR decembeR 2017
61
Wandelen op de Canarische Eilanden
Te Quiero, El Hierro! Een pareltje in de Atlantische oceaan. Het klinkt clichĂŠ, maar in het geval van El Hierro mag dat. Redactrice Lien vertrok met wandelschoenen, rugzak en vage verwachtingen naar het kleinste Canarische eiland, en kwam met getrainde kuiten ĂŠn helemaal verliefd terug.
70
PASAR decembeR 2017
TeksT Lien Lammar – FoTo’s SiSka VandecaSteeLe
El Hierro. Ik moet toegeven dat ik er nog nooit van gehoord had. Of jawel, in een zomers interview met Marc Legendre – de tekenaar van stripfiguurtje Biebel – had ik eens gelezen hoe hij gelukkig hij is op dit eiland dat al tien jaar zijn thuis is. Een samenvoeging van alle mooiste plekken op aarde, zo noemde hij het eiland van de eeuwige lente. El Hierro is het kleinste en meest westelijke eiland van de Canarische eilanden. Veel minder bekend dan grote broers Tenerife, Lanzarote of Gran Canaria, en dat is niet zo vreemd. El Hierro heeft geen witte zandstranden, hotels met blauwe zwembaden of bruisende uitgaansbuurten. Het is een verlegen eiland dat zich stilletjes verstopt voor het massatoerisme en je moeite laat doen om er voet aan wal te zetten. We hebben er een vroege vlucht, een korte busrit en zes uur lang wachten op zitten wanneer we eindelijk op de ferry richting El Hierro stappen. We zijn blij dat we kunnen vertrekken uit Los Cristianos – een drukke badplaats op Tenerife, waar je struikelt over de toeristen, souvenirkraampjes en rollators - maar die vreugde duurt niet lang. De overtocht is wild en woelig, en we doen ons best om niet misselijk te worden. De frisse lucht doet deugd wanneer we drie uur later onze koffer van de boot rollen in de haven van Valverde. In het donker zien we schimmen van bergen en rotsen, in onze verbeelding bezaaid met vetplanten en cactussen. Of dat klopt, zal het daglicht ons morgen vertellen.
Valverde-Mocanal 13 km
Dag
1
Opgelet voor je hart Geen zee of bergen te zien wanneer we de gordijnen open trekken. Een grijze mist bederft de pret van onze kamer met uitzicht, en we stoppen lichtjes teleurgesteld onze regenjas in onze rugzak. De zon ontwaakt gelukkig met ons mee terwijl we in het café naast de deur ontbijt voorgeschoteld krijgen. Plaatselijke arbeiders drinken aan de toog hun eerste cafe con leche van de dag, met op de achtergrond het televisiejournaal waarin politici luidruchtig debatteren. Spanje zoals het hoort. El Hierro is een ideaal eiland om te wandelen, en dat gaan we hier ook doen deze week. Onze koffers worden met de wagen vervoerd, dus laten we ze in het hotelletje achter de deur staan. Een deur die niet op slot gaat, maar daar moeten we ons volgens onze gids Ralf geen zorgen om maken. Inbraken of criminaliteit zijn onbestaande op El Hierro. Iedereen kent hier iedereen. Of zoals inwoners het zelf zeggen: op El Hierro wordt alleen je hart gestolen. We kopen wat brood, kaas en tomaatjes voor onderweg en trekken op pad. Valverde is de hoofdstad, maar voelt als een dorp. De smalle, slingerende straatjes nemen ons meteen mee omhoog voor een pittige klim. De extra trui die we aangetrokken hadden, vliegt terug de rugzak in. De lucht is nog steeds grijs, maar wandelen doen we in een volledig groen decor. El Hierro is niet zo droog en kaal als we verwacht hadden, of toch dit stukje niet. Gras, planten en honderden cactussen >>> zorgen voor een exotische sfeer. Op het eerste
De deur gaat niet op slot, want op El Hierro wordt alleen je hart gestolen.
El Hierro loopt leeg vanwege het gebrek aan werk, maar dat heeft dan weer zijn charme voor de wandelaars. LEGENDE PASAR decembeR 2017
71