onderweg • ontdekken • reizen • genieten
PAsAr OrgAniseert
OOstende + AAlst
Ontdek
juni 2015
blz. 67
Slovenië
Salzburg 50 jaar
Sound of Music
De kleuren van de
Provence lavendelblauw basilicumgroen saffraanrood
5,45 euro
afgiftekantoor gent x
+ ga groen op reis / 8 x Waterloo / tuinen van Annevoie / wandelen in Catalonië
15 op de cover
82 79 Coverfoto MichaĂŤl Dehaspe
6
PASAR juni 2015
77
38
INHOUD 8
Qué Pasar? Elke maand de laatste Pasar-nieuwtjes, jullie vragen en de leukste nieuwigheden
15
De kleuren van de Provence Geen bleu-blanc-rouge, maar rood-groen-paars
26
Buur natuur De Tuinen van Annevoie
28
60
28
De familie von Trapp achterna in Salzburg 50 jaar Sound of Music
34
Mons Memorial Museum Overzicht van oorlogen
38
Als een kathaar in Catalonië Stappen langs de route van de laatste kathaar
47
Agenda Evenementen, Pasar-activiteiten, festivals, expo’s
60
Te land, ter zee of in de lucht Ga groen op reis
67
’t Stad In Oostende & Aalst Sympathieke inwoners stellen hun stad voor
77
Leuk logeren Seinpoststelling in IJmuiden
79
Het Waterloo van Napoleon Zes manieren om de laatste slag van de keizer te herdenken
82
Slovenië voor dummies Makkelijk bereikbaar, groen en gastvrij: de perfecte bestemming
89
Pasar-voordelen Leuke extra’s en een weekendje Oostende met korting
97
Camping in de kijker
99
Colofon/abonneren
100 Volgende maand in Pasar
EXTRA
26
juni
3
fiets- & wandelfiches
Ontdek de ledenvoordelen van Pasar PASAR juni 2015
7
De kleuren van de
Provence
De lavendel ontluikt, de lentebloemen zijn nog niet uitgebloeid, de groene kruiden nog niet verdord door de zomerzon. Tijdens de eerste weken van de zomer schitteren de kleuren van de Provence – rood, groen en paars – op volle kracht. TeksT Gert Corremans – FoTo’s miChaël Dehaspe
PASAR juni 2015
15
Prentkaarten met lavendel Duizenden, nee miljoenen bijen verzamelen stuifmeel in het lavendelveld. Wandel het veld in en hun gezoem zwelt aan tot het oorverdovend wordt. Waar? Zoek je favoriete paarse prentkaart: • • • •
22
Met abdij: Sénanque, nabij Gordes. Met heuveldorp: Banon. Met velden als wiegende zeeën: het Plateau van Valensole. Met gouden graanvelden en de Mont Ventoux op de achtergrond: langs de D30 en de D34 op het Plateau d’Albion bij Sault, de hoofdstad van de lavendel.
De familie von Trapp achterna in
28
PASAR juni 2015
Salzburg
TeksT Suzanne antoniS - FoTo’s Daniël RyS
50 jaar Sound of MuSic The hills are alive with the sound of music. With songs they have sung for a thousand years… Precies vijftig jaar geleden holde Julie Andrews over de glooiende alpenweiden van Salzburgerland en zong ze dit onsterfelijke lied voor haar eerste shot van The Sound of Music. De Amerikaanse film over het leven van de zingende familie von Trapp veroverde daarna wereldwijd miljoenen harten. Maar niet die van de Oostenrijkers.
Z
it er dan geen muziek in de bergen van Salzburg? ‘Toch wel’, begint Sandor, onze gids die ons zal meenemen naar alle filmlocaties. En ons ook alles zal vertellen over wat je in de film níét ziet. ‘Elk jaar komen er duizenden toeristen naar Salzburg: op welke trappen huppelde Fräulein Maria sol-do-la-fa-mi-do-re? Waar staat het prieeltje waarin dochter Liesl I’m sixteen zong? In de tourbussen kwelen vooral Amerikanen het repertoire van do tot si mee. Maar de Oostenrijkers wilden de film niet eens zien, omdat ze het Engels niet verstonden. Ze zweren bij de oudere Duitse versie die veel dichter bij het echte verhaal van de von Trapps komt.’
Let’s start at the very beginning… We installeren ons bij Tomaselli. Niet dat dit café in de film een rol speelde, maar omdat je hier al vanaf zeven uur om een kop koffie kan vragen. Over de Alter Markt beieren de klokken van de Dom. In gedachten voeren ze ons over de mistige meren van Sankt Wolfgang, waarna de zon met de torentjes van het waterkasteel speelt en terugkaatst op de Untersberg. Tegen de helling tuft het rode treintje van de Schafbergbahn, niet ver van Mondsee. Daar rent over de heuvels een kloosterzuster, ontsnapt aan de strenge regels van de benedictijnen van Nonnberg. The hills are alive… ‘Het zijn de eerste drie minuten van de film en voor Salzburg de belangrijkste’, zegt Sandor. ‘Want
deze beelden moesten de kijker zin geven om naar Salzburg te komen.’ Wij gaan echter voor de volledige film. Doe, a deer…
Belletje trek Zuster Maria von Kutschera, zoals de non in het echte leven heette, merkt dat ze weer eens te laat is voor het gebed en rent naar de abdij. Ook wij gaan door het hek van Nonnberg. En herinneren ons meteen de latere scène waarin de zeven kinderen aan de bel trekken omdat ze hun Fräulein willen terugzien, die vertrok zonder afscheid te nemen. ‘De bel hebben de zusters moeten weghalen, omdat te veel toeristen de film naspeelden’, lacht Sandor. In het vijftiende-eeuwse kerkje ruist een kloosterzuster voorbij. Haar zwarte habijt is nog precies hetzelfde. Sandor: ‘Dat Maria een vinnige non was, klopt. Ze kwam altijd te laat, roetsjte van de trapleuning en zong overal waar het niet mocht.’ We bewonderen nog de restanten van de Paradijsfresco’s in de Sint-Johanneskapel, het pronkstuk van Nonnberg. En duiken weer in de film: naar Residenzplatz waar het >>>
Enkele valse noten een film is altijd groter dan de werkelijkheid. Dat de familie niet echt tevreden was over het resultaat, was vooral omdat ze in de film heel anders werd voorgesteld. ▶ Kapitein von trapp was een liefhebbende vader, niet de barse man die zijn kinderen met het bootsfluitje tot de orde riep. Fräulein Maria daarentegen was streng en doortastend. ▶ De butler werd in de film een verrader, terwijl hij de familie net voor veel onheil heeft behoed. ▶ Dat liesl in de film het oudste kind was en niet Friedrich, had alles te maken met romantiek. De kapitein verklaarde zijn liefde aan Maria. Het was niet interessant dat tegelijk een zoon verliefd zou worden op een meisje. Maar Ralf en de barones hebben nooit echt bestaan. ▶ De dramatische vluchtscène over de untersberg is uit de lucht gegrepen. De familie verliet oostenrijk wel, maar stapte gewoon op de trein.
ook historisch namen de filmmakers een loopje met de werkelijkheid. ▶ Salzburg was er niet over te spreken dat de nazi’s over de Residenzplatz marcheerden. ▶ Voor de zangwedstrijd in de Feltreitschule waar de familie Edelweiss zong, moest het publiek met veel vaderlandsliefde meezingen. De amerikanen dachten immers dat dit hun nationale hymne was maar in werkelijkheid kende niemand het. ▶ Waar de oostenrijkers nu nog altijd om lachen, is dat je over de untersberg helemaal niet in zwitserland kan komen.
LEGENDE PASAR juni 2015
29
Ruïnes van het middeleeuwse Gósol, ooit een centrum van het katharisme.
V
De trots van Tírvia: een fraaie collectie middeleeuwse grafzuilen.
40
PASAR juni 2015
an de twaalfde tot de veertiende eeuw kende het katharisme in Occitanië veel volgelingen. De katholieke kerk beschouwde de katharen echter als ketters en liet hen genadeloos vervolgen. Velen stierven op de brandstapel, anderen vluchtten over de bergen naar Catalonië, zoals Guilhèm Belibaste. Deze laatste kathaarse perfectus, het equivalent van een priester, was oorspronkelijk afkomstig uit Cubières-sur-Cinoble. Op de vlucht voor de inquisitie belandde hij eerst in Catalonië, later in Morella, in het nabije koninkrijk Valencia. Daar leidde hij een onopvallend bestaan, vermoedelijk onder een valse naam. Hij maakte wolkammen en leefde zelfs samen met een vrouw. Maar toen die zwanger werd, had Guilhèm een probleem – hij was onkuis geweest en kon dus geen perfectus, of ‘perfecte mens’ meer zijn. De enige oplossing leek een hernieuwing van het consolamentum, een kathaars sacrament. Met dat doel stelde een ‘vriend’ voor hem te begeleiden naar Foix in Occitanië. Guilhèm ging akkoord. Een fatale beslissing…
Centrum van het katharisme Ik pik de draad op in Bagà, 350 kilometer ten noorden van Morella. Het middeleeuwse stadje in de zuidelijke uitlopers van de Pyreneeën vormt het officiële beginpunt van de Camí de l’Últim Càtar. En dat is geen toeval: Bagà was vroeger hét centrum van het katharisme in Catalonië. Tot in de late dertiende eeuw genoten de katharen er de bescherming van de baronnen van Pinós, die er niet voor terugschrokken hun ‘ketterse’ onderdanen desnoods met geweld uit de handen van de inquisitie te bevrijden. Een spannend verhaal dat wordt toegelicht in het Centre Medieval i dels Càtars in Bagà.
Tijd voor een fikse slok wijn uit de bota.
Van de stoere burchten van de kathaarse beschermheren is niet veel meer overgebleven. Kerken en kapellen doorstonden de tand des tijds vaak beter. Op een heuvel buiten Bagà zoek ik beschutting voor de brandende zon in de kerk van Sant Martí del Puig. Het romaanse kerkje ligt op een heuvel vlak naast het pad. De zware muren bestaan uit schist. In de klokkengevel hangt één klok, de tweede ontbreekt. Nieuwsgierig duw ik het smeedijzeren hek open. De kerk werd onlangs gerestaureerd, maar het interieur is zeer bescheiden. Een stenen doopvont, twee altaren. Op een ervan rust een teddybeer. Bij de teddy liggen handgeschreven brieven, vermoedelijk van kinderen. Smeekbeden aan de heilige? Ik vraag mij af of Guilhèm Belibaste hier ook een rustpauze zou hebben ingelast tijdens zijn fatale laatste reis.
Ketterse botten opgegraven Geleidelijk klimt het pad boven de boomgrens uit. Ik bevind mij in het hart van het Parc Natural del Cadí-Moixeró. In het noorden verrijst het langgerekte kalksteenmassief van de Serra del Cadí, in het zuiden de imposante noordwand van de Pedraforca, 2.506 meter hoog. Voor mij ontrolt zich een grazige vallei. Het gras ziet er sappig uit, maar grazers zie ik niet. Pas op de dag van Sant Joan, 23 juni, trekken de koeien in een feestelijke optocht de bergen in. Aan een splitsing ontmoet ik vijf Catalanen, die net hun beklimming van de 2.547 meter hoge Comabona-berg vieren. De bota, een leren buidel gevuld met wijn, doet de ronde. Een na een mikken de Catalanen een fikse straal rode wijn in hun mond. Dan ben ik aan de beurt. De buidel gaat nog een paar keer rond, maar het gerommel in de verte doet mij toch even hard opschrikken. Boven Pedraforca is de hemel inktzwart
Op de Pla de lo Mercat, ooit regelmatig het toneel van een heuse ‘markt’, genieten wandelaars vandaag bij een pauze van het uitzicht.
In Castellbò schijnt de tijd stil te staan. Een stoere romaanse kerk. Een sierlijke stenen boogbrug. Smalle steegjes.
gekleurd. De jeep van de Catalanen is al uit het zicht verdwenen wanneer ik aan de afdaling naar Gósol begin. Het wordt een wedloop tegen de tijd. Wijd en zijd is geen beschutting te zien. Wanneer ik ten slotte het bergdorp met de burchtruïne herken, slaak ik een zucht van opluchting. Nog veel opgeluchter waren vermoedelijk de katharen die eeuwen geleden na hun vlucht over de Pyreneeën hier aankwamen. Net als in Bagà hielden ook de heren van Gósol de katharen in de dertiende eeuw immers de hand boven het hoofd. Velen vestigden zich rond de burcht, die op een heuvel net buiten het huidige dorp lag. Van het middeleeuwse dorp en de burcht blijven vandaag alleen nog ruïnes over. Het pad slingert eerst met prachtige panorama’s langs de Serra del Cadí, klimt dan door hoge brandnetels naar het dorpje Josa de Cadí. Ook bij Ramon de Josa waren de katharen welkom. De burchtheer was immers zelf een kathaar. Maar voor de inquisitie dat had uitgevogeld, was de goede man al overleden. Hij werd postuum door de inquisiteurs veroordeeld. Tanden-
Katharen in gevaar De katharen of Albigenzen leefden van de twaalfde tot de vroege veertiende eeuw in Occitanië (Zuid-Frankrijk) en Catalonië. in de volksmond werden ze bons hommes of ‘goede mensen’ genoemd. Ze noemden zichzelf de ware christenen, beschouwden de ziel als het goede en het lichaam als het kwade. De katharen leefden in grote soberheid, ascetisch en kuis. Ze zetten zich af tegen de weelderige levensstijl en corruptie binnen de rooms-katholieke kerk, die hen als ketters beschouwde. Onder paus innocentius iii begon een genadeloze vervolging, eerst door de Albigenzische kruistochten, later door de inquisitie. Vele katharen vluchtten over de Pyreneeën naar Catalonië, waar ze de bescherming van lokale edelen genoten. De kathaarse geestelijken werden parfait of perfectus (vervolmaakte) genoemd. Ze onderscheidden zich van de croyants (gewone gelovigen) door de ontvangst van het consolamentum (kathaars sacrament van het doopsel). Ze waren bovendien geacht volgens strikte regels (strenge ascese, niet vloeken, liegen of doden) te leven. Guilhèm Belibaste – de naamgever van de wandelroute – was de laatste bekende perfectus.
Boven: Mandenmaker Jaime uit Tírvia demonstreert zijn vaardigheden. Onder: Hotel Noguera (Llavorsí): huisgemaakte gerechten, geserveerd in een huiselijke sfeer.
knarsend lieten ze de botten van Ramon de Josa weer opgraven en alsnog verbranden.
Berenoor en rotsthee De namiddag is al een eind gevorderd, de hitte drukkend. En dat blijft niet zonder gevolgen. Een heftig zomers onweer spoelt mij letterlijk het dorp Tuixent in. Ik ben kletsnat. Als dat maar geen flinke verkoudheid oplevert… Misschien maar even bij de trementinaires aankloppen en preventief een paar heilzame middeltjes inslaan, schiet het door mijn hoofd. Deze kranige dames – de naam stamt van trementina of terpentijn – wisten bij alle kwalen raad. Uit natuur producten van de omliggende valleien bereidden ze zalfjes, oliën en thee, die ze in heel Catalonië aan de man brachten. Orella d’ós of berenoor hielp bijvoorbeeld tegen verkoudheid, te de roca of rotsthee tegen buikpijn. Oli de ginebró – jeneverbesolie – was een probaat middeltje tegen wormen. De trementinaires waren van de late negentiende eeuw tot in de jaren 1960 actief. Ze trokken er één of twee keer per jaar opuit en bleven tot vier maanden weg. Meestal gingen ze te voet. Ze droegen hun last op hun rug en keerden pas terug als alles was verkocht. Het hele verhaal wordt uit de doeken gedaan in het plaatselijke Museu de les Trementinaires. Roerend is de zwart-witfilm over Sofia Muntaner (1908-1996), de laatste actieve trementinaire. Ze ging nog tot 1982 op pad!
Gestenigd door de menigte Ik neem mijn intrek in de Molí de Fórnols. Een oude watermolen die tot 1950 in bedrijf was. De stemming in de gelagzaal is bedrukt. Het WK voetbal is in volle gang. Spanje heeft net met 1-5 van Nederland >>> PASAR juni 2015
41
5 tIpS
voor een duurzamere autovakantie
1 2 3
62
PASAR juni 2015
Controleer de bandenspanning: rijden met een te hoge of te lage bandenspanning verhoogt je brandstofverbruik soms met wel tien procent. Voor je op reis vertrekt, kan je de bandenspanning controleren bij een tankstation. De voorgeschreven bandendruk is meestal terug te vinden in het instructieboekje, in de tankklep of op de zijkant van de chauffeursdeur. Check de spanning als de band nog koud is. Matig de airco: fout gebruik van de airco kan een verlies van 7,5 liter brandstof op een tankbeurt van 60 liter betekenen. Je bespaart energie door een automatisch aircosysteem te gebruiken en niet voortdurend manueel bij te sturen. Stel het systeem maximaal vijf graden lager in dan de buitentemperatuur. Laat bij vertrek de binnen足 ruimte eerst afkoelen door de ramen te openen en activeer pas daarna de airco. Verwijder bagage op of achter de wagen: haal een imperiaal, bagagerek of een set fietsen meteen van de wagen zodra je die niet meer nodig hebt.
4 5
Zorg dat alle passagierszetels bezet zijn: maak optimaal gebruik van lege plaatsen in je eigen of andermans wagen. Op www.eurostop.be, www.blablacar.com en www.karzoo.be vind je chauf足 feurs met wie je voor een bepaald bedrag per kilometer kan meerijden naar elke uithoek van Europa, of je kan er zelf op zoek naar passagiers. Chauffeurs die nog plaats over hebben in hun auto vinden lifters via www.hitchhikers.org en www.toogethr.com. In Frankrijk is www.covoiturage.fr populair. Combineer openbaar vervoer met een huurauto: door de trein te nemen naar je vakantiebestemming en ter plekke een wagen te huren, spaar je honderden autokilometers uit.
Reizen met de trein Het Europese spoorwegnetwerk is met 280.000 kilometer het langste ter wereld, maar omdat het zoveel landen doorkruist, kan een treinreis boeken erg omslachtig zijn. www.lowtechmagazine.be maakte een ontzettend uitgebreid dossier over reizen met de trein. Wij geven een beknopte samenvatting:
Sporen over de grens
Trajecten en dienstregelingen
➤ Hogesnelheidstreinen: www.beurope.com/ Reizen toont alle reisformules met hogesnelheids treinen die België aandoen, zoals de Thalys, Eurostar, TGV en ICE. Check zeker ook www. raileuropeworld.com voor dienstregelingen, prijzen en tickets naar massa’s Europese steden. ➤ Interrail: een spoorwegpas waarmee je door Europa treint en zelfs af en toe een overzetboot kan nemen. Met de InterRail One Country Pass kan je een bepaald aantal ritten door één specifiek land afleggen, de InterRail Global Pass laat je 5, 10, 22 dagen of een maand lang onbeperkt per trein reizen door 30 landen. Een InterRail Pass is niet altijd de goedkoopste keuze. Alles hangt af van hoeveel landen je doorkruist en hoe intensief je wil sporen. Bekijk het aanbod op nl.interrail.eu. ➤ Nachttreinen: met de nachttrein reizen betekent dat je ‘s avonds een wagon in springt en de volgende ochtend ontwaakt op je bestemming. Meestal vertrek je vanuit België of Nederland met de trein naar een station in Duitsland of Frankrijk, waar je vervolgens overstapt op een slaaptrein. Het goedkoopst zijn de standaardzetels of coupés voor zes passagiers, voor wagons voor vier of twee personen betaal je iets meer. www.treinreiziger. nl/internationaal/nachttreinen biedt een overzicht.
➤ Europese spoorkaart: deze kaart toont alle mogelijke routes tussen verschillende landen en steden. Vooral handig als je de kosten van de reis wil drukken door zelf je route uit te stippelen of wil reizen langs spectaculaire landschappen. Er bestaat een papieren versie van de Europese spoorkaart en op nl.interrail.eu kan je ze down loaden in hoge resolutie. Ook www.europeanrail guide.com/maps heeft treinkaarten, zowel van Europa in zijn geheel als van de afzonderlijke landen. Iets duurder is de papieren Rail Map Europe van www.europeanrailtimetable.co.uk, die de spoor en ferryverbindingen tussen 6.000 steden en dorpen weergeeft. ➤ Online dienstregeling: gedaan met alle websites van nationale treinmaatschappijen af te surfen. Op reiseauskunft.bahn.de kan je de dienstregeling van alle Europese landen raadplegen, in het Nederlands. Gaat zelfs sneller dan onze eigen www.nmbs.be. ➤ Inspirerende boeken: op www.europebyrail.eu kan je The definitive guide for independent travellers bestellen, dat vijftig inspirerende treinreisroutes door verschillende Europese landen beschrijft.
tIpS
om goedkoper te reizen
➤ Wees er vroeg bij: veel internationale treintickets kunnen tot drie maanden op voorhand geboekt worden tegen gunstigere tarieven. Heb je genoeg tijd, kies dan een wat tragere trein in plaats van een hogesnelheidstrein. Dat scheelt ook weer in prijs.
➤ Koop meerdere aparte tickets: vaak moet je overstappen tussen verschillende treinen en dan kan het de moeite lonen om de tickets voor de verschillende trajecten apart te boeken. Wie geen zin heeft om alles zelf uit te vissen of te regelen, kan dat overlaten aan boekingkantoor www.treinreiswinkel.nl, dat al je tickets regelt in ruil voor een commissie.
PAsAr juni 2015
63
Agenda
De leukste to do’s in juni ▶
Onder de sloef van dit reusachtige omaatje wil je echt niet liggen. Maar je wil hem wél zien, toch? Daarvoor moet je in juni naar Antwerpen of gewoon al even bladeren naar blz. 52.
12
z. AR l b A
TN
UI
B
M EE
ERIK VAN DE PERRE
PASAR #7-8 VERSCHIJNT OP 26 JUNI
Volgende maand
Extra dik zomernummer Wij voorspellen een natte zomer. Sterker nog, we gaan er zélf voor zorgen. Want water – de zee, een meer, een rivier – maakt het échte vakantiegevoel compleet, en je hoeft daar niet eens ver voor te reizen. Volgende maand bulkt Pasar van de tips voor activiteiten aan, op of in het water – instant verkoeling, lekker dichtbij. Daarnaast nemen we je mee voor een weekend in de Waterdriehoek tussen Dordrecht, Kinderdijk en de Biesbosch, achter het roer van een flinke boot in de Franche-Comté en naar een watertent in de Lilse Bergen. Maakt niet uit wat Frank en Sabine voorspellen: deze zomer houden we het sowieso niet droog.
EN OOK NOG...
100
PASAR JUNI 2015
▶
Zon en zeevruchten in Poitou-Charentes
▶
Zwarte Woud: wandelen langs de Schluchtensteig
▶
Vader-zoonkamperen aan de oevers van de Semois
▶
Isle of Wight: het Zuid-Engelse eiland verkend
+ 20 pagina’s zomeragenda!
Wil je meer lezen?
Word lid van Pasar en ontvang elke maand het Pasarmagazine • interessante reportages • tips voor uitstappen dichtbij • een waaier aan toeristische informatie
€ 2,45
KAMPEERWIJZER 2015
Je vak
antie
ondebegint rweg
Onverwoestbare
oldtimers
K AM P EER
Belge n en h un ca Welk mpin kampeertype + g gratis
01 Kam
peergid
s 201
weega ctie / kampe er
ben jij?
5-5528.i
ndd
1
kalend er / pr
aktis
+ met de camper langs de Route Napoléon / 7x Zeeland / cruisen door Catalonië 01 KW-5175.indd 12
che ap ps
6/11/14 16:13
/ chec klist / twee deha ndsb
eurs 14/01/15
Schrijf je in op
www.pasar.be/lidworden
16:36
GIDS
2015