onderweg • ontdekken • reizen • genieten
met EXT VO O R R A D EEL GIDS JANUARI 2017
CULTUURSTEDEN 2017
Winterwandelen aan de kust
Aarhus & Pafos 5,95 euro
Naar de oorsprong van
raclette in Zwitserland
AFGIFTEKANTOOR GENT X
+ kerken met een nieuwe functie / expeditie Antarctica / in de ban van Londen
op de cover
80 72 Coverfoto MichaĂŤl Dehaspe
6
PASAR jAnuARi 2017
32
46
30 INHOUD
40
8
QuĂŠ Pasar? Elke maand de laatste Pasar-nieuwtjes, jullie vragen en de leukste nieuwigheden
12
Pafos & Aarhus 2 x culturele hoofdstad 2017
12
30
Natuurlijk! Waar blijven insecten in de winter?
32
Winterwandelen aan de kust Langs de vernieuwde GR5A
40
6 x Finse pistes Prettig lopen op boomschors
44 Wereldkookboeken De wereld op je tong
46
Expeditie Antarctica Op ontdekking naar de witte woestijn
54
In de ban van Londen
57
Leuk logeren Bakhuisje in Alphen
59
Agenda Winterse leuke evenementen, festivals, expo’s en Pasar-activiteiten
72
Kerk met ander werk Het tweede leven van 20 godshuizen
80
Nieuwe reeks: Terwaar Wallis in Zwitserland: naar de oorsprong van raclette
88
Kampeerbeurs Reserveer je plekje op de kampeerbeurs van Pasar
89
Reis*wijs Praktisch advies met en zonder valies
93
Camping in de kijker
95
Colofon/abonneren
96
Volgende maand in Pasar
EXTRA
januari
3
fiets- & wandelfiches
Ontdek de ledenvoordelen van Pasar PASAR jAnuARi 2017
7
hoofdstad 2017 2x culturele
Pafos
12
pasar januari 2017
&
TeksT gert corremans - FoTo’s michaël Dehaspe
Aarhus
Nog nooit leken twee culturele hoofd steden van Europa minder op elkaar. Vierduizend kilometer maken een hemelsbreed verschil. Ze scheiden het noordwesten van het zuidoosten, Scandinavië van de Middellandse Zee, de toekomst van het verleden? Aarhus fietst, denkt aan de kinderen, kookt organisch, pakt uit met blitse, duurzame architec tuur. Pafos speelt zijn toeristische troeven uit, koestert zijn archeologische sites, laat je wegdromen aan het strand en stapelt je tafel vol traditionele mezze. Vanuit de haven van Aarhus trokken de Vikings de wijde wereld in, in de haven van Pafos gingen veroveraars uit de vier windstreken aan wal. Toch konden ze van elkaar leren. Aarhus moest zijn oude haven en zijn tradities herwaarderen om beter leefbaar te worden, Pafos het verleden even vergeten en vlijtig bouwen aan de nieuwe stad van de toekomst.
pasar januari 2017
13
{4}
{6}
{2}
{3}
22
PASAR jAnuARi 2017
{1}
Aarhus
Tien jaar geleden leek de tweede stad van Denemarken nog op een soezend smurfen dorpje met een reuzenhaven. Verbluffende musea en ontmoetingscentra schoten als paddenstoelen uit de grond en veranderden de oude Vikingstad in een oogverblindende citytrip.
{1}
{5}
Bibliotheek Dokk1
Alternatieve winkeltjes in het Latin Quarter
Lene: ‘Je hoort vaak zeggen dat het boek ten dode is opgeschreven. Dus wat doet Aarhus om de oude haven te doen aansluiten bij de stad? Een gloednieuwe bibliotheek bouwen! Het iconische gebouw is populair. Studenten komen vroeg om de beste studiecellen te bemachtigen. Je kan hier vergaderingen houden, lezingen en workshops volgen, koffiedrinken of je amuseren in originele speeltuinen. Eigenlijk zijn ze voor kinderen, maar gisteren zag ik een dame van tach tig een speeltuig uitproberen. Dat is de filosofie van Dokk1: durf te spelen en maak je zo het gebouw eigen.’ Hack Kampmanns Plads 2. dokk1.dk
{2}
Creatieve ateliers in Godsbanen
‘Voor Aarhus 2017 naar Dokk1 verhuisde, hielden we kantoor in Godsbanen, een centrum voor culturele productie in een oud spoorwegdepot. Vijftig cultuur organisaties en creatieve bedrijfjes hebben er hun atelier. Je kan er leren dansen, hout bewerken, ... Professionals delen hun kennis met kinderen en volwassenen. Of klim op het dak voor het uitzicht.’ Skovgaardsgade 3. godsbanen.dk
{3}
Stadhuis van Arne Jacobsen
‘Je móét binnengaan in het stadhuis. De klokkentoren kreeg veel kritiek omdat hij in de stellingen lijkt te staan, maar het gebouw, dat uit 1941 dateert, is een meesterwerk, een gesamtkunstwerk. Architect Arne Jacobsen liet alle details op elkaar afstemmen. De lampen, de meubels, de patronen van het parket en de tegelvloeren, de muurschilderingen: alles is speciaal ontworpen en past bij de architectuur.’ Sønder Allé 2.
{4}
Aarhus Street Food
‘Aarhus heeft twee nieuwe overdekte markten. In de Central Food Market hebben de beste restaurants, voedingswinkels en koffiehuizen een stand geopend. Aarhus Street Food is gevestigd in de oude garages van het busstation. Dertig foodtrucks en eetkraam pjes laten je de wereldkeuken proeven. Ook aan wijn en artisanale biertjes is gedacht.’ Ny Banegaardsgade 46. aarhusstreetfood.com
‘De wijk voor onafhankelijke modemakers, designers, koffiebars en eethuizen. Hier moet je zijn als je originele sneakers of Deense mode wil kopen. Carroll och Carmen is een van mijn vaste adresjes. Iben, de zaakvoerder, selecteert kleding en accessoires van haar favoriete Deense ontwerpers. Dertig jaar geleden was dit het louche schipperskwartier. Tot pioniers als Iben de oude huisjes opknapten en inrichtten als alternatieve winkeltjes. Ook Øst for Paradis is een aanrader: een kleine bioscoop die meer artistieke films vertoont. De buitenlandse films zijn ondertiteld.’ Carroll och Carmen, Volden 16 en Øst for Paradis, Paradisgade 7-9. www.paradisbio.dk
{6}
Women’s Museum
‘Dit unieke museum danken we aan de vrouwenbewe ging van de jaren zeventig. De expo’s vertellen maatschappelijke verhalen over gender, democratie, het rollenpatroon… thema’s die zelden zo boeiend aan bod komen. Ze hebben een heel originele ruimte voor kinderen en een oergezellig café. In 2017 herdenken ze de vijfhonderdste verjaardag van de Reformatie met een bijzondere expo die toont hoe afbeeldingen van vrouwen, gender en seksualiteit evolueerden sinds Luthers hervormingen.’ Domkirkepladsen 5. kvindemuseet.dk
Wat betekent het cultuurjaar voor Aarhus? Lene: ‘een hyperactief jaar met meer dan vierhonderd evenementen. ik ben benieuwd hoe gasten uit europa gaan reageren, niet alleen op het programma, maar ook op onze stad. De sfeer is hier de voorbije jaren gekanteld, door de veranderingen in de stad en onze aanduiding als culturele hoofdstad. Vroeger trokken jonge, creatieve mensen weg naar Kopenhagen. nu komen ze naar aarhus, want je kan hier het verschil maken. We zijn verlost van onze rivaliteit met de hoofdstad en onze positie als eeuwige tweede. De dingen gebeuren hier en nu, bij ons.’
DE TIPS VAN
Lene Øster WIE
Manager regionale werking Aarhus 2017.
WEETJE Heeft een neus voor fijne architectuur.
Lene Øster bouwde haar leven uit in de stad waar ze kunst geschiedenis studeerde. Voor haar huwelijksfoto’s koos ze haar favoriete achtergrond, de industriële haven, en haar kinderen rennen dolgraag rond in het Rainbow Panorama op het ARoS Museum. Dat 2017 een groot jaar wordt, hoef je haar niet te vertellen: ze bereidt het al acht jaar voor bij Aarhus 2017.
‘Professionals delen hun kennis met kinderen en volwassenen in creatieve ateliers.’ pasar januari 2017
23
32
PASAR jAnuARi 2017
TeksT Chris Van Minnebruggen - FoTo’s Dieter teleMans
Winter wandelen
aan de kust Op Grote Routepaden kan je dagen, zelfs weken achter elkaar stappen. Voor een kennismaking mag de drempel iets lager. Met de GR5A bijvoorbeeld, een mooi traject van zestig kilometer achter en langs de Belgische kust. Onderweg blijf je logeren of rij je - zoals redacteur Chris Van Minnebruggen - na een mooie winterdag stappen met de Kusttram terug naar je beginpunt.
D
ani Nolf is meteen enthousiast wanneer ik hem vraag me een stukje langs zijn GR-pad te gidsen. Die GR5A van de Franse grens bij De Panne naar de Duinbossen in Wenduine loopt niet zomaar langs de kustlijn. Hij voert je langs de mooiste stukjes natuur achter het strand, door bijna alle duingebieden, door steden, de IJzermonding en langs monumenten met een bijzondere geschiedenis. Allemaal netjes opgelijst op een kaart die er anders dan anders uitziet. ‘Ze heeft het formaat van een folder, maar je kan ze helemaal uitvouwen als een accordeon’, zegt Dani. ‘Door het noorden niet strikt naar de bovenkant van het blad te oriënteren, kregen we de hele zestig kilometer lange kustlijn netjes op de voor- en achterkant. En er bleef plaats om iets te vertellen over alle belangrijke plekken onderweg.’ Dani is best trots op de kaart: ‘Het heeft wat overtuigingskracht gekost om ze te laten maken en we moesten zelfs uitkijken naar een andere drukker. Maar het is ons toch gelukt. De gelegenheid was er ook naar. De oude route was aan herziening toe omdat privé-eigenaars sommige stukken terrein hadden ingekocht en enkele natuurgebieden inmiddels ontoegankelijk zijn. En ik wilde dat de tocht aansloot bij het traject van de kusttram. Deze kaart is de interessantste optie om je tocht in te delen zoals het je uitkomt.’ >>> PASAR jAnuARi 2017
33
De wereld op je
tong
Eindredacteur Karlien De Vrieze
Eindredacteur Kristel Bruynseels
Vuur + ijs, klassieke Scandinavische gerechten ‘Ik ben dol op Scandinavië. De vibe in die landen, de sobere, maar chique stijl van de vrouwen, hun designmeubels!’
Duurt de liefde voort? ‘Het slaatje van rauwe bloemkool en radijsjes smaakt, de gekara melliseerde aardappeltjes doen me het water al in de mond lopen. Met de verhalen en foto’s ben ik even weer in hogere sferen…’ € 27,95 – Fontaine Uitgevers.
Onze Koreaanse keuken ‘Korea ken ik echt niet. Ik vermoed dat er noedels in het kookboek zullen staan?’
Overtuigd? ‘Er staan inderdaad noedels in, maar ook spannend klinkende gerechten als daikonkimchi, Koreaanse rundertartaar (met peer!) en mungbonenpannen koeken. Geen Aziatische super markt in de buurt? Het boek helpt met een lijstje webwinkels voor Koreaanse ingrediënten. Een verre reis thuisbezorgd? Verkocht!’ € 24,99 – Karakter Uitgevers.
44
PASAR jAnuARi 2017
Kookboeken kunnen je meevoeren naar alle uithoeken van de wereld. De geuren die je huis vullen, de smaken, de kleuren op de foto’s… Koken is een beetje reizen. De vraag is: ga je dan liever op reis naar waar je het kent? Of durf je – ogen dicht – te proeven van een nieuwe wereld?
Franse kookkunst - Recepten, kunst en columns uit de Ardèche ‘Instant vakantiegevoel bij het lezen van “Ardèche”: kastanjebossen, riviertjes die vragen om pootjebaden en voortreffelijke Franse gastrono mie met streekproducten.’
Duurt de liefde voort? ‘Een stoofpotje van varkensvlees en appeltjes in cider klinkt veelbelo vend. Het wordt een zondagvullende activiteit met vier uur marineren en twee uur stoven (vakantiegevoel!) en c’est délicieux: het malse vlees smelt in de mond en de appelcider geeft extra pit.’ € 20 – Uitgeverij Terra.
Basisboek India ‘Uit eten bij de Indiër is altijd exotisch: allerlei kleine gerechtjes, een ontploffing van smaken in je mond en lekker ontspannen op een felgekleurd kussen zitten. Maar het zelf klaar maken...?’
Overtuigd? ‘De ingrediëntenlijsten leren meteen dat je heel wat exotisch’ in huis dient te hebben. Gelukkig: webshops én een initiatie Indische kruiderij vooraan in het boek. De gerechten ogen en klinken heerlijk (kip tikka wraps, sinaasappelwortelballetjes), maar vragen van de kok tijd en skills. Uitdaging aangenomen, hier wil ik wel mee scoren aan tafel!’ € 29,95 – Uitgeverij Becht.
Redacteur Chris Van Minnebruggen
De Shanghai keuken
Griekenland, hét kookboek
‘Ik had vroeger het geluk regel matig door Azië te reizen. Het is er heerlijk eten en zeker de Chinese keuken is oneindig veel rijker dan wat we gewend zijn aan tjaptjoi en loempia’s van bij ons.’
‘Van de Turkse keuken heb ik kaas gegeten, van de Griekse heb ik van horen zeggen dat ze daar dicht bij aansluit. Mediterraans dus, geserveerd met een sirtaki.
Duurt de liefde voort?
‘Mij doe je altijd een plezier met vis en daar weten de Grieken wel weg mee. Een goudbrasem op de gril. Super! Ook heel wat andere bereidingen maken ze op de barbecue. Het doet me meteen wegdromen van tafelen onder vrienden in de schaduw van een olijfboom.’ € 29,99 – Karakter Uitgevers B.V.
‘Zeker weten. Het bord tapijtschel pen met lenteuitjes, geroerbakt in hete olie met knoflook, gember en een lichte sojasaus heb je in een handomdraai klaar. Dankzij de vele tips over ingrediënten en waar ze te vinden, krijg ik zin in complexere recepten.’ € 29,95 – Karakter Uitgevers B.V.
Overtuigd?
Adjuncthoofdredacteur Toon Verlinden
Proef Puglia. De eerlijke smaken van Zuid-Italië ‘Je kan me elke dag pasta voor schotelen. Italiaans is wat mij betreft wereldkeuken nummer één. Zo goed als een echt Italiaans restaurant kan ik het nog niet klaarmaken, maar misschien helpt dit boek me wel?’
Duurt de liefde voort? ‘Zeker. In het boek vond ik niet enkel standaard pastagerechten, maar ook heel wat nieuwe ontdek kingen. De slogan “Om de smaken van Puglia te proeven, heb je maar een paar simpele ingrediënten nodig”, klopt misschien voor de keukenprins, maar ik moest in de supermarkt toch goed zoeken voordat ik alles vond.’ € 24,95 – Forte Uitgevers.
Bollyfood. De Indische keuken in 100 recepten ‘India staat voor mij gelijk aan heerlijke geuren, maar jammer genoeg ook aan pikant. En dat is dan weer niet helemaal mijn ding.’
Overtuigd? ‘Ik weet niet of ik nu echt overtuigd ben van de Indische keuken, maar jongens toch: wat een prachtig boek. Eigenlijk is het een uit de kluiten gewassen fotoboek waar recepten in staan, eerder dan omgekeerd. De paginagrote afbeeldingen nemen je mee door een divers land en prikkelen je zintuigen. Koken is ook een beetje reizen? Wees maar zeker!’ € 39,99 – Uitgeverij Lannoo.
PASAR jAnuARi 2017
45
Expeditie
Antarctica Drie keer al trok Pasar-reporter Johan Van Praet naar Antarctica. Dan heb je het toch gezien? Niet volgens hem. Zijn vierde expeditie naar de witte woestijn was even intensief als de maidentocht jaren terug. Wat heeft een mens daar te zoeken? ‘De ongerepte kracht’, reageert Johan meteen. Antarctica laat zich nooit vatten. Je moet het beleven.
LOGBOEK 28/1/2016
Ushuaia, 54° 49’ Zuid 68° 13’ West
------------------------------------------23.53 / 15° C Het is verdorie 15 graden. Dat zijn er gemakkelijk tien te veel voor de tijd van het jaar. Het is bijna middernacht en ik tuur boven op de heuvel naar de baai beneden. Het Argentijnse Ushuaia, de meest zuidelijke stad ter wereld, ① lijkt wel Brussels by night. Onbegrijpelijk dat de Yamana-indianen hier lang geleden zonder kleren in hun kano’s rondpeddelden. Vandaag is de provincie Tierra del Fuego Vuurland - een walhalla voor natuurliefhebbers. Ushuaia, het ‘einde van de wereld’, hun uitvalsbasis. Anno 2016 barst de nederzetting met zo’n 60.000 inwoners uit haar voegen. Dat verwondert me niet, zowat negentig procent van alle toeristenboten naar Antarctica vertrekt van hieruit. In het spoor van echte helden het laatste stukje ‘onbekende’ wereld tegemoet.
46
PASAR JANUARI 2017
TEKST JOHAN VAN PRAET - FOTO’S YAN VERSCHUEREN
LOGBOEK 29/1/2016
Ushuaia
------------
18.36 / 3 tot 4 beaufort
El fin del mundo was ook Adrien de Gerlaches laatste aanleghaven voor de Belgische baron-poolavonturier met de Belgica, een driemaster uitgerust voor de robbenjacht, naar de Zuidpool stevende. Op nieuwjaarsdag 1898 lichtte hij het anker, hij zou veertien maanden wegblijven (zie kader). Om 18.36 uur stipt laat de MV Sea Spirit de kade los en varen we het Beaglekanaal op. De doorsteek tussen de Stille en Atlantische Oceaan draagt de naam van de hond van de Britse kapitein FitzRoy die hier in 1826 met de HMS Beagle op expeditie kwam. Welkom aan boord van ons ijsversterkte schip. Expeditieleider Fransman Jonathan Zaccaria stelt zijn team voor: een paar doorgewinterde biologen en zoölogen, een ornitholoog, een geoloog/glacioloog, een kajakdeskundige, …
Vijftig zeemijl verder verlaten we het Beaglekanaal en bereiken we Drake Passage ②. Of zo’n 800 kilometer open zee tussen Kaap Hoorn en de voorhoedeeilanden van Antarctica. Gelukkig maakt de zeestraat zijn reputatie als een van de ruwste zeeën ter wereld vandaag niet waar. Bij een windsnelheid van 3 tot 4 beaufort rolt het schip gemoedelijk verder en reiken de golven niet hoger dan enkele meters. De meteo geeft hoop op een rustige oversteek, althans de komende 24 uur. Fotograaf Yan zweert bij een brokje verse gember als paardenmiddel tegen zeeziekte. Ik slik de synthetische versie. Het wordt mijn dagelijks ochtendritueel. Zeeziekte is een gevecht tussen oor en oog, waarbij de maag altijd wint. Ik buig me over de zeekaarten op de open brug en samen met eerste stuurman Delfin bereken ik dat we morgennamiddag kunnen ankeren bij het eiland Half Moon ③.
Adrien de Gerlache nationale Zuidpoolheld Op het einde van de negentiende eeuw was bijna de hele wereld in kaart gebracht. Op één grote witte vlek na, diep in het zuiden. Het was een Belg die het Antarctisch vasteland ontdekte. Tussen 1897 en 1899 leidde Adrien de Gerlache de eerste Belgische Zuidpoolexpeditie met zijn zeilschip, de Belgica. Hij ontdekte een 190 kilometer lange zee-engte in Antarctica - de Gerlache Straat - en tal van nieuwe eilanden, kapen, baaien, kanalen, bergen en ... vasteland. Niet minder dan 89 plaatsen in Antarctica gaf hij een ‘Belgische’ naam waaronder de eilanden Brabant, Antwerpen, Gent, Luik, … In zijn drang om nog verder zuidelijk door te stoten, raakten de commandant en zijn bemanning gevangen in het pakijs. Zo werden ze noodgedwongen de eersten die overwinterden onder de zuidpoolcirkel: een buitenkans voor de wetenschap.
PASAR JANUARI 2017
47
EtiEnnE van Sloun
TEKST KATHLEEn GEEnEn
Kerk ander met
werk
Elke stad, ieder dorp, zelfs het kleinste gehucht heeft zijn eigen kerk of kapel. Maar vandaag klinkt niet meer uit elke toren klokkengelui. Sommige godshuizen kregen een tweede leven. Uit vervallen kapellen, kathedralen en dorpskerkjes verrijzen hippe hotels, moderne muziekcentra en knappe architectenbureaus. In 2017 weer eens wat vaker naar de kerk?
1
Viersterren hotel in Mechelen
2
Als je Hees binnenfietst, zie je al van ver een bijzonder spektakel. De muren van het beschermde maar vervallen veertiende-eeuwse Sint-Quintinuskerkje staan er nog, maar het lijkt alsof ze elk moment het leven kunnen geven aan een modern huis dat al half buiten de muren is geschoven. Sinds 2005 kan je er slapen in twee trekkershutten die te bereiken zijn via een buitentrap. Het voormalige kerkhof is ingericht als tuintje van de Sint-Kwintensfietskluis. www.bilzen.be
Trekkershut 72
PASAR jAnuARi 2017
in Hees (Bilzen)
MaRtin’S hotElS
Je wordt omringd door luxe en stijl als je binnenstapt in de neogotische karmelietenkerk in hartje Mechelen. De receptionisten van hotel Martin’s Patershof ontvangen je met veel warmte in een decor van booggewelven, statige zuilen en glas-in-loodramen. Het viersterrenhotel heeft zich knap genesteld in de kerk die gebouwd werd in 1862, toen de karmelieten zich na de Franse Revolutie en de onafhankelijkheid van België weer vestigden in Mechelen. www.martinshotels.com
Designhotel
3 Boetiek in Namen
4
in Maastricht
Zachte designzetels naast gotische pilaren? Wat een heerlijke combinatie in het vijftiende-eeuwse Kruisherenklooster in het historische hart van de stad. De gotische kerk fungeerde tijdens de Franse Revolutie als kazerne en nadien als proefstation voor landbouw, waarna het in verval raakte. Het Camille Oostwegelconcern restaureerde het tot een designhotel. In het prachtige kerkschip tuimelt het licht door de enorme ramen binnen. Hier is ook een wijnbar en een open entresol voor onder andere het ‘hemels’ ontbijt. De kamers zijn al even schitterend. www.oostwegelcollection.nl
Het hippe Amsterdamse merk Scotch & Soda plaatste vorig jaar kledingrekken tegen de historische muren van de classicistische Saint-Jacqueskerk uit 1757, in hartje Namen. De kerk ligt al eeuwen op de route naar Santiago de Compostela. De nieuwe, minimalistische architectuur respecteert de originele lichtinval en het barokke interieur. De mezzanine in het midden steunt op eigen kolommen, zodat ze te allen tijde weer verwijderd kan worden. www.scotch-soda.com
Circusplaneet
5
in Gent
Circusplaneet is ontstaan uit de droom van een aantal Gentenaren. Zij droomden van een plek waar kinderen en jongvolwassenen hun eigenzinnige, creatieve levenslust konden botvieren. Met succes, want de Circusplaneet telt nu al 700 leden. Dus werd er gezocht naar een nieuwe locatie voor voorstellingen. Die werd gevonden toen in 2015 het kerkje in de arbeiderswijk Malem uit de jaren vijftig te koop kwam te staan. Nu doen de hoge ruimtes van de Circuskerk dromen van knappe acts. www.circusplaneet.be
PASAR jAnuARi 2017
73
Meer ontdekken, reizen en genieten?
Word lid van Pasar en ontvang elke maand het Pasar-magazine onderweg • ontdekken • reizen • genieten
GR A P TI S
€2,50
AK J T I JD E bl z. 13
DECEMBER 2016
Bergvakantie in
Kufstein
KAMPEERWIJZER 2017
WINTER & ZOMER in
Kamperen Zwitserland EEN HALF JAAR ONDERWEG MET DE CAMPER
WINTERS WEEKEND WEG
Hull & Traben-Trarbach 5,45 euro
De Oostkantons in
8 uitstappen
AFGIFTEKANTOOR GENT X
+ de leukste reisblogs / Zoutleeuw / de ontdekkingen van 2016 / Menorca 001 1216.indd 1
✓ ✓ ✓
17/11/16 10:53
9
redenen om te kamperen in Vlaanderen
+ Engeland / Spanje / Corsica / kampeerbeurzen 2017 / win een week aan zee 01-64 KW-7761.indd 1
16/11/16 13:55
inspiratie voor uitstappen en vakanties reportages over reizen, wandelen, fietsen en kamperen gratis wandel- en fietsfiches
www.pasar.be/lidworden