Zaterdag 6 september 2008
www.limburger.nl
actueel
A15
GO-A14
LUIKSE LIEFDE in eikenhout Het is een uitstervend ambacht. Patrick Damiaens uit Maaseik is een van de laatste ornamentisten, gespecialiseerd in de Luikse houtsnijkunst. door Vikkie Bartholomeus
L
iefdevol strijkt hij over een stuk balustrade, liefkoost de houtnerven met zijn vingertoppen. Grof en ruw is het stuk trapleuning nog aan het uiteinde, maar de rest is ragfijn versierd met krullen en bloemen. Ongelooflijk gedetailleerd, op de millimeter natuurgetrouw in het hout geëtst. Subtiel getik en geschraap van beitels moet een ram onthullen, die nu nog in de kop van het blok verscholen zit. Patrick Damiaens is trots. „Van handwerk word je niet rijk, maar je schept wel rijkdom.” Damiaens is ornamentist: hij bewerkt houten meubelen, maakt ornamenten, schrijnwerk en restaureert antieke stukken. Zijn atelier aan huis in Maaseik is bezaaid met meesterwerkjes in wording, gipsen mallen, schetsen en vooral: beitels. Het wemelt van de houten handvaten met metalen schrapers, krassers en gutsen in allerlei vormen en maten. Op wat frees- en polijstmachines na werkt hij precies zoals in de achttiende eeuw. Staande aan zijn werkbank, elke dag een uur of zes. In alle kalmte en sereniteit, rustige barokke muziek op de achtergrond, gefocust op het hout. Hij is wars van moderniteiten als gsm’s, laptops, tv of dwingende deadlines. Hij werkt in zijn eigen tempo. Een stuk is af als het àf is. Niet eerder. „Het scheppen, het creëren. Daar krijg ik de meeste voldoening van. Van niks iets maken. Dat is heerlijk. Elke dag is anders, elk project is ander. Elk stuk is uniek; ik maak nooit twee keer hetzelfde.” Zijn opmerkelijke keuze voor een eeuwenoud beroep is „stilletjes aan gegroeid”. „Tegenwoordig nemen ouders hun kinderen mee naar Plopsaland of de Efteling. Daar kun je geen interesses opwekken. Ik ging vroeger vaak met mijn ouders naar musea. En zo raakte ik langzaam aan gefascineerd door houtsnijwerk en meubels.” Damiaens volgde een zesjarige opleiding tot meubelmaker in Maaseik en ging daarna nog drie jaar naar het gerenommeerde Don Bosco instituut in Luik. Inmiddels is hij al twintig jaar als ambachtsman dagelijks tussen het houtschaafsel in de weer. Hij maakt van alles: van lambrizering tot schouw, van wapenschild tot guirlande. Geen rococo, chippendale of biedermeier; Damiaens heeft zijn hart verpand aan de Luikse Régence stijl. Een logische keuze, vindt hij. Niet alleen omdat hij gecharmeerd is van de gedetailleerde zoete motieven, maar ook omdat het historisch correct is. Het is namelijk de ‘huisstijl’ van het voormalige prinsbis-
COLOFON
S CALA
Ornamentist Patrick Damiaens uit Maaseik aan het werk in zijn atelier. Hij maakt van alles, van lambrizering tot schouw, van wapenschild tot guirlande. foto’s Peter Schols
dom Luik dat zich uitstrekte van Weert tot Bouillon; veel antieke meubelen uit deze streek zijn daarom in Luikse stijl gemaakt.
Mercator 3, 6135 KW Sittard Postbus 5112, 6130 PC Sittard Tel. 046 – 4116540 E-MAIL: featureredactie@mgl.nl
Hij maakt vooral meubelen in opdracht; het ontwerp wordt in overleg gemaakt. Zo krijgt een tandarts een medisch esculaap-teken en
komt op een badkamerdeur een borstel, spiegel of zelfs een tandpastatube in hout. Op zijn eigen voordeur prijken, uiteraard, hamer en
Luikse stijl Luik was ooit de hoofdstad van een prinsbisdom ingeklemd tussen Frankrijk en Spaans Nederland. Het was een welvarende stad met een bloeiende handel in steenkool, wapens en metaal. De prinsen en rijke bourgeoisie trokken veel ambachtslui naar de stad. Er was geld voor rijk versierde meubels, meestal in eikenhout. De periode tussen 1735 en 1790 wordt de Luikse Ré-
Chef: Branko Eijssen 046-4116329 EINDREDACTIE Carola de Boer
046-4116476
gence stijl genoemd. Het is een gematigde variant van de uitbundige Franse hofstijlen, die in het tijdperk zonder fotografie pas een halve eeuw later naar Luik doorsijpelden. De interieurs van de kastelen van Eijsden en Amstenrade zijn grotendeels in Luikse stijl. Ook in het stadhuis van Maastricht en Museum Spaans Gouvernement zijn veel Luikse meubels te vinden.
Gerda Rijpkema 046-4116418 Irene Verhiel 046-4116372 VERSLAGGEVERS Vikkie Bartholomeus 046-4116436
Wiel Beijer Frank Clevers Marlous Flier Will Gerritsen
beitel. Een paar jaar geleden maakte hij een nieuw draagstel voor de Sterre der Zee, het Mariabeeld van de Onze Lieve Vrouwe basiliek in Maastricht. Af en toe gaat hij het nog even stiekem bekijken. „Alles wat ik maak, is in mijn ogen bijzonder en zie ik graag nog eens terug.” Alles krijgt zijn signatuur; zijn initialen in barokke letters of een uitgesneden libelle. „Dat is toch een zichtbare handtekening. En het maakt een ornament iets luchtiger, niet zo statig.” Wat kost een echte Damiaens? „Het is hetzelfde als een auto kopen. Hoeveel opties wil je? Hoe meer en fijner het houtsnijwerk, hoe duurder. Prijzen noem ik liever niet, maar een commode kost bijvoorbeeld ergens tussen een mooie middenklasser en een jaguar. Met zo’n stuk ben ik maanden bezig!” Patrick Damiaens is een van de laatste ornamentisten in Belgisch- en Nederlands-Limburg. Hij maakt zich zorgen over de toekomst. De opleiding die hij ooit volgde, wordt wegens een gebrek aan belangstelling met sluiting bedreigd. „Wie gaat straks ons patrimonium bewaken?” Damiaens werkt gestaag door. „Ik probeer zo veel mogelijk te maken. Over honderd jaar ben ik er niet meer, maar mijn werk is er dan nog wel. Dit is mijn nalatenschap aan de wereld.”
046-4116362 046-4116519 046-4116462 046-4116366
www.patrickdamiaens.be
Ivar Hoekstra Charles Lennartz Ray Simoen Guus Urlings
046-4116332 046-4116409 046-4116658 046-4116322