Festoenen zijn niet meer weg te denken uit de decoratie- en meubelkunst
Uit het juiste hout
E
en festoen of guirlande is in de ornaments- en decoratiekunst een veel gebruikt motief. De slingers van fruit, bladeren en bloemen werden vervaardigd in steen, hout, been of ivoor.
Decoratie Foto: Philippe Debeerst
In Romeinse tempels hing men ter decoratie festoenen van echt fruit en bloemen
Gutsen, burijnen en een hamer: houtornamentist Patrick Damiaens bewerkt hout nog op de ambachtelijke manier. Voor Herenhuis beschrijft hij zijn meest opmerkelijke opdrachten, restauraties en waarnemingen. In deze aflevering vertelt Patrick over een festoen of guirlande.
aan de friezen en zuilen, soms in combinatie met offerdieren, schedels of religieuze gebruiksvoorwerpen. De lege ruimte erboven werd dan opgevuld met rozetten, maskers of figuren. Lange tijd paste men festoendecoraties alleen in heiligdommen toe. Vanaf de renaissance gebeurde dit steeds vaker ook in andere (wereldlijke) gebouwen. Festoenen zijn sindsdien niet meer weg te denken uit de architectuur, decoratie- en meubelkunst.
Basismotieven Het uiterlijk van het festoen werd door de specifieke stijlkenmerken van elke heersende periode beïnvloed. Bij elkaar gebonden fruit/vruchten met (loof) bladeren en bloemen bleef door de tijden heen echter één van de meest populaire basismotieven. Daarnaast bestaan vormen van laurier- en acanthusbladeren (een plant met sierlijk krullend blad) en, minder vaak, schelpen en andersoortige objecten.
Hoofdvormen We onderscheiden twee hoofdvormen. De eerste is het afhangende festoen, in het Engels clusters genoemd, een (of meerdere) aan een lint opgehangen vorm(en) die daardoor verticaal afhangt. Dit type zag men met name op verticale elementen als pilasters en zuilen. De tweede, meeste bekende vorm, is het horizontale festoen. Hierbij zijn de uiteinden van het fruit en de bladeren aan twee horizontaal gelegen punten met een lint of touw opgehangen. De twee uiteinden of aanhechtingspunten zijn met een rozet, knoop, lint of nagel afgewerkt. Minder gebruikelijk is de afwerking in de vorm van een gezicht of schedel. Worden er aan de uiteinden geen linten gebruikt dan spreekt men van een guirlande, bij de vorm met linten, manchetten en afhangende
Tekst & fotografie | Patrick Damiaens
uiteinden van een festoen.
maart/april 2016 | Herenhuis 61