Foto: Henny Van Belkom & Patrick Damiaens. Tekst: Rikke.
Patrick Damiaens - meubelkunstenaar uit België
Het is een buitengewone ervaring om de werkplaats te bezoeken, waar de Belgische meubelkunstenaar Patrick Damiaens werkt. Het is alsof je een geheel nieuwe wereld betreedt, waarvan je het bestaan niet kent, maar die je met huid en haar opslokt als je hem ontdekt. Je gelooft je eigen ogen niet. Dat zulk handwerk nog steeds bestaat. En wellicht is Patrick wel één van de laatsten van een uitstervend ras.
108
PATRICK DAMIAENS
PATRICK DAMIAENS
109
Patrick Damiaens - meubelkunstenaar uit BelgiĂŤ
Een bezoek aan Patrick laat echter zien, dat er zelfs in deze tijd van enorme massaproductie van meubels nog steeds vraag is naar de traditionele vaardigheden van een rasechte ambachtsman. Patrick is de enige in Vlaanderen die fulltime als decoratief houtsnijder werkt. Hij leeft dus van zijn werk als houtsnijder en is daar terecht erg trots op. In de 17e eeuw ontstond de stijl met de rijkversierde en fraai uitgesneden meubels, de Luikse meubelstijl, genoemd naar de stad Luik. Die stad is nog steeds een belangrijk centrum voor mensen
110
PATRICK DAMIAENS
PATRICK DAMIAENS
111
die het unieke, ornamentale houtsnijwerk willen leren. Patrick werkt in zijn dagelijks werk samen met twee meubelmakers, een meubelrestaurateur en een specialist in het maken van trappen. Ze werken ieder voor zich, maar bij grote klussen werken ze samen en profiteren ze van elkaars kennis en vaardigheden. Als je bereid bent om behoorlijk wat geld te besteden en je geduld hebt, kunnen de ambachtlieden elk denkbaar meubel of pand produceren. Bijvoorbeeld een dressoir of een wandpaneel, dat je wilt laten decoreren. Het duurt een aantal maanden, hetgeen lang kan lijken, maar wanneer Patrick over het proces vertelt snap je waarom het lang duurt. Eerst wordt een grove schets van het patroon gemaakt. Daarna wordt van elke afzonderlijke decoratie een tekening gemaakt. Als de klant die heeft goedgekeurd, wordt het ontwerp op hout gezet. Vaak een paneel van Franse eik van circa 5 mm dik. De enige keer dat Patrick een machine gebruikt is in de volgende fase van de opdracht. Hij gebruikt dan een kleine handfrees voor het verwijderen van de grofste stukken hout. Daarna begint het eigenlijke snijwerk. Daarvoor gebruikt hij zijn grote verzameling Zwitserse en Duitse beitels in verschillende formaten. Daarmee tovert hij het meest ongelofelijke en fantastische houtsnijwerk tevoorschijn. Omdat zijn handen Patrick zijn belangrijkste gereedschap zijn, past hij daar uiteraard goed op. Maar met zijn ervaring en professionaliteit gebeuren er eigenlijk maar zelden ongelukjes. Patrick vertelt, dat hij denkt dat hij nooit moe zal worden van zijn vak. Hij houdt erg van de variatie in de projecten. Geen twee dagen zijn hetzelfde. Wanneer Patrick aan grote projecten werkt, probeert hij voor de variatie tussendoor altijd kleinere klusjes te doen. Als hij tijd heeft werkt hij aan projecten voor zijn eigen huis in Maaseik. Werk en vrije tijd vloeien in elkaar over als de passie zo groot is als bij Patrick. Op dit moment werkt hij aan de ornamenten van een Danziger-kast uit de 17e eeuw, die op geen enkele manier te vergelijken is.
Patrick Damiaens - meubelkunstenaar uit BelgiĂŤ
Patrick houdt van nieuwe uitdagingen. Een van zijn nieuwste klussen is een project in Engelse stijl uit de 17e eeuw, waarbij het snijwerk bestaat uit bloemen, fruit en bladeren. Het werk is erg gedetailleerd. Het ziet er zo levensecht uit, dat het houtsnijwerk vaak per ongeluk wordt aangezien voor haakwerk. Dit
vakwerk, waar Patrick zo goed in is, heeft helaas ook harde kanten. Het is moeilijk om jongeren aan te trekken die het ambacht graag willen leren. Als 112
PATRICK DAMIAENS
PATRICK DAMIAENS
113
Patrick Damiaens - meubelkunstenaar uit BelgiĂŤ
de school, het Don Bosco instituut, na 117 jaar zijn houtsnijdersafdeling moet sluiten, is dat het einde van een enorme erfenis in BelgiĂŤ. De houtsnijders zijn een zeldzaam ras, maar ze zijn gelukkig nog niet uitgestorven. Voor dit geweldige handwerk kun je alleen maar het diepste respect hebben. Als we om ons heen kijken, zien we overal ornamenten; sommige handgesneden, andere
machinaal vervaardigd. Helaas zitten aan moderne meubels geen ornamenten, dus wellicht is Patrick een van de laatsten van zijn soort... 114
PATRICK DAMIAENS
PATRICK DAMIAENS
115