et begin van elke werkdag ziet er voor Patrick Damiaens (49) grotendeels hetzelfde uit: hij trekt zijn witte stofjas aan, gaat naar zijn werkbank en neemt een van zijn 400 netjes gerangschikte beitels ter hand. Om vervolgens te snijden, en het hout te modeleren tot hij de perfectie gevonden heeft.
ORNAMENTSNIJDER PATRICK DAMIAENS
Levende geschiedenis
Patrick Damiaens behoort tot een uitstervend ras. Hij is de laatste voltijdse houtornamentist van Vlaanderen, gespecialiseerd in de authentieke Luikse ornamentiek. Een métier waar je monnikengeduld bij nodig hebt. “Iemand moet nu eenmaal het historische erfgoed van ons land in ere houden.” Tekst: W. Moris
Henny van Belkom
000
LUIKS HOUTSNIJWERK
In tijden waarin industrieel gefabriceerde designmeubelen het gros van de interieurs inpalmen, is het ambachtelijke houtsnijwerk van Patrick bijna een daad van verzet. Hoe raakt een jonge kerel geïnteresseerd in een oud ambacht als houtornamentist en Luiks houtsnijwerk in het bijzonder? “Mijn ouders trokken me als kind overal mee naartoe, soms tegen mijn zin. We gingen veel naar musea. Ik wou eerst archeoloog worden, maar ik had er de brains niet voor. Ik kwam op een vakschool terecht en heb daar zes jaar ‘meubelmakerij’ en één jaar ‘houtsnijden’ gedaan. Daarna heb ik nog een opleiding tot ornamentist van drie jaar gevolgd in Luik, aan het befaamde Don Bosco Instituut.” De opleiding ornamentsnijden die hij volgde aan het vermaarde Instituut Don Bosco in Luik is uniek. In Europa heeft men enkel in London en Parijs een opleiding van dit niveau. “In 2012 zag de school zich genoodzaakt te stoppen met de opleiding houtsnijden die reeds 115 jaar een vaste waarde in Europa was”, zucht Patrick.
LUIKSE STIJL
Eén van de specialiteiten van Patrick Damiaens is de Luikse ornamentiek. Het is een onderdeel van een totaaldecoratie die in de achttiende eeuw in de regio veel voorkwam. Belgisch-Limburg en delen van Nederlands-Limburg behoorden toen tot het Prinsbisdom Luik. ‘De Luikse stijl’ is een lokale interpretatie van de Franse hofstijlen, maar steeds met eigenheid en identiteit in de uitvoering. Zo is Luikse ornamentiek gedetailleerder en verfijnder in uitvoering. Dit betekent onder meer dat de houtornamentist heel creatief moet zijn om het karakter en de expressie vast te leggen. Het maakt dat deze decoratieve toepassingen nooit als te zwaar overkomen, eerder geraffineerd. VERSAILLES
Elk jaar gaat de houtornamentist enkele keren naar Versailles om er het houtsnijwerk en karakter te bestuderen. Met het oog op research verzamelde Patrick al zo’n 500 boeken met illustraties van ornamenten. Voor hij aan een opdracht begint, tekent Damiaens het ornament en het meubel op ware grootte. Elk technisch detail tekent hij precies uit. Vervolgens maakt hij met een rood schetspotlood de ornamentkeuze, waarvan later de blauwdruk wordt gemaakt. Met deze tekeningen bezoekt hij de meubelmakers waarmee hij samenwerkt. Het maken van een meubel besteedt hij uit. “Je kan niet tegelijk een goed meubelmaker zijn en een goed houtornamentist”, is zijn filosofie. 000
GOUDEN ERETEKEN
“Mijn werkzaamheden als houtornamentist schenken me reeds meer dan 25 jaar enorm veel voldoening. Ik beschouw mijn werk als een persoonlijke missie, een opdracht die er uit bestaat 'kwaliteitsvol werken' uit te dragen naar mijn omgeving. Ik wil een soort van ambassadeur zijn in mijn métier en op deze wijze de volgende generaties kennis laten maken met de complexiteit van mijn beroep. Blijkbaar is deze passie en inge000
“IK WIL DE VOLGENDE GENERATIES KENNIS LATEN MAKEN MET DE COMPLEXITEIT VAN MIJN BEROEP”
steldheid bij een aantal technische comités, deskundigen en juryleden van de 'Eliten der Arbeid' niet onopgemerkt gebleven. In 2015 heeft het Commissariaat-generaal der Regering en het Koninklijk Instituut der Eliten mij gelauwerd en dit omwille van de uitzonderlijke inzet, professionalisme en standvastigheid, en heeft bij Koninklijk Besluit, me met het Gouden Ereteken 'Eliten der Arbeid' beloond.” Een hele eer.