E¶I£EøPH™H ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ A¶OKENTPø™H™ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Κείμενα / Articles ˆ˜ÔKI..Ù›· ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ K›ÌÓÌ·Ì/ÓArticÂlr/›reÓ·ÂsTÂÓ·Ì/ÓA TO¶IKH™ ΤΟΠΙΚΗΣ Κωνστ. ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Const. GE. ATHANASOPOULOS P TøÔ›Ùo Ιί ‡/Ó¯ÂsÓlr/›rÔÂÓ·s̛̯˜·Ì/Ó ν Ι Ι ν ν AYTO¢IOIKH™H™ Ειρ. ΒΑΛΛΕΡΑ -ύν RICKERSON ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ˆ‹Ù.›ÓÙ›·a Γ. ΓΕΩΡΓΗΣ K›ÌÂÓ·/Articles Û.Ù Eˆ›Ôˆ˜ ς ν
Vas. DELITHEOU KAI ¶EPIºEPEIAKH™ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡEΙΑΚΗΣ Ελ. ΚΑΒΒΑΔΙΑ ÛIO§EKÔ§E˜Ù™ ∫ˆÓÛÙ. °∂. ∞£∞¡∞™√¶√À§√™ ANA¶TY•H™ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Eˆ› Θεοδ. ΚΑΛΛΙΑΝΟΣ Πραξ. ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ ∫ˆÓÛÙ.Kωνστανί�ς KΓ KE.AEΘE�NΣNOΠN�
YI£•HºI£NE•I£TEºI YΛKEΛ KEΛK.NΛ K.NΛKEH. KEH.KΛYΣ KΛYΣKEΘ KEΘKυKθ KυKθήYΓ ήYΓKEήκ KEήκKΠNΓ KΠNΓKήYη KήYηKθYω KθYωKυKθ KυKθKήYΓ KήYΓKΠNΓ KΠNΓKωNη KωNηKθYω KθYωKήY KήY YΛ
Const. GE. ATHANASOPOULOS Κωνστ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ °Ù∂°Ù∞Ó£¡™∂√Ù¶™Àˆ§ÓCÙ°∞o°À√ÓnstGGEÓGAÓT√¶™H¡§ÓnÀo K.EMAÿKωνστανί�ς KΓ KE.AEΘE��NΣNOΠN� NÙst™À√sÀ Ì‚ÚÔ˘ ‚E61E‚2˘EÌ52667E61E£A52H‚˘5‚ÚA˘ Σόλ. ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ N˘52 H5I7Eˆ H‰˘AÈH‚.E61EÎA˘‚˘ Χαρ. ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ §.-™. ƒ∞∫π∆∑∏™ Αρτ. ΣΑΒΒΙΔΟΥ Kα θηγτής Πγήτνεί��τήίΠυπ .ικληληEεγυιεΠήηΠι�γε Παρ. - Γρηγ. ΣΜΙΓΑΔΗΣ Kα θηγτής Πγήτνεί��τήίΠυπ .ικληληEεγυιεΠήηΠι�γε ¢. ∆™∞∫∞§∞∫∏™ TO ¢I KAO¢IH ™EYPø¶.NY¶™PYYPENEYH PPPPH T™EY¶•H Αθ. ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ TO ¢I KAO¢IH ™EYPø¶.NY¶™PYYPENEYH PPPPH T™EY¶• H Y‚ ƒ P™EY ø• ¶• P ™EYP• N YPEYN™ø• Y PEYPY• ™ P• H EYPY™ø NEYPøP• Yø™P€ N¶.N Αγγ. ΤΣΑΚΛΑΓΚΑΝΟΣ ø••N¶•N™N¶P• P ™EYP•PN PEYPY• ™YP••N H¶N™N¶P• EYPY™øP™EYP.¶™Y¶™P• NEY- PøP• Yø™P€PN¶.N ¶•YPEYN™ø• Y-•YP™ø™P•NY™EP™EYP.¶.Y™… Y‚ ƒ P™EY Ανδρ. ø.„ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗΣ
✸
ˆ›¶ÔN.°¶Ù™ Ναπ. ΜΑΡΑΒΕΓΙΑΣ £. ∫∞§§π∞¡√™ A. ΜΑΣΟΥΡΑΣ ÓÛ§ÙÓÙ›·Ù¶
REVUE DE DECENTRALISATION D' ADMINISTRATION ø.„øY•NN™N¶P• P¶• Y-•Y¶P™ENP€ P™ø™P•NN¶.NY‚ ™EP™EYPY•N¶N™N¶P• P.¶.Y™… H ™EYY• YH N¶PøP• N™H N•PP™EYP.¶™Y¶™P• ¶™P•NLOCALE ¶øH øø.EH ™EYP™Y• ET DE ΚΕΝΤΡΟ ΕΡ. ΠΕΡ. ΑΝΑΠΤ. Ιερ.YΔ. ΠΙΝΤΟΣ øYH ™EYY• YHP•ø¶P• ¶P™ENP€ N¶.NY‚ N¶PøP• N™H N•P¶™P• N¶øH øø.EH ™EYP™Y••P ø¶¶™N• N.ø™N¶• PNPN¶N.ø™YPN¶P™EYPøYøP• P‡ø¶¶N¶• •Y¶™N• N .ø™N¶ και Αν. KENTPO EP. ¶EP. ANA¶T. IÂÚ. ¢. Y ¶INTO™ •YΙερ. ¶™N• N•H .ø™N¶ ø¶-P ¶™N• N.ø™N¶• PNPN¶N.ø™YN¶P™EYPøYøP• I.N• ˆPøP•ΠΙΝΤΟΥ Y øP™EYP€ Y••ø¶P• N¶N¶• ‚ •PøP.N™ˆ PøYøH ™EYPY• ø ‰ DEVELOPPEMENT P••PP™ENH N¶P‰øN• P‡ø¶¶N¶••P Î·È AÓ. IÂÚ. ¶INTOY I.N• P ˆ øP• Y H • øP™EYP€ Y• N ¶N¶• ‚ P • øP.N™ˆ P øYøH ™EYPY• ø ‰ P• P • ™ENH Αth. ATHANASIOU ø • ˆ•H •P.NøP••H •øˆP•P•N¶.•YPø¶-P™EYPø.Y•Y¶™P™EYYP•Pø™N™H N¶P‰øN• Georg.™EYPYø™N¶P• ATHANASOPOULOS REGIONAL ø • - Sp. ˆ•H •PC. .NøP• •H •ø ˆP•P•N¶.• YPø¶P™EYPø.Y• Y¶™P™EYYP• Pø™P• øYNYH Y™ø• ø¶™H Y™.… K•YY ‰ P™ENP€P.ø™N™H Eø¶•Y‚H Y• ø-YP• †
†
Ευγ. - Μαρ. Pø™P•• Yø YNYH Y™ø•Y•ø¶™H Y™.… K•YPY ‰ • PP™ENP€ .Eø¶•Y‚H P Y•™EY ø-YP• • E™EYPYø™N¶P• ø™Y‰Κ.YΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ P™EYP.¶Y„ ¶.YPEøH ™Pø PNN¶• ø¶- P N.YPø¶Γ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ • E ø™Y‰ Y P™EYP.¶Y„ • Y ¶.YPEøH Y• ™Pø PNN¶• P • P ø¶P N.YPø¶P ™EY ™Y¶™NøPYø™N‰YPY.•ø™N¶•… Ραφ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ™Y¶™NøPYø™N‰ Y PY.• ø™N¶• … EYP™Y•P•Y¶™N•N.ø™N¶PNP••¶-Pø™P•N™PN¶P™EYPŠ‹PN¶PYøˆP†ŒŽPø¶-PN™PY•YP™ Ath. D. DOUSSIS ¶™N• N.ø™N¶PNP• N™PN¶P™EYPŠ ‹PN¶PYøˆP†ŒŽPø¶-PN™PY•YP™ ™EYP™EY¶P Y - P™Y¶P • P•Y ø™Eˆ•¶P-PYø™P• YP™P • ˆ P Y™ˆ PN¶P PøYøP• Κ. ZENIOU EYP™Y•P•YY‰ Y - PP™Y¶PY • PP••YYø™Eˆ Y YP™P • ˆ P Y™ˆ PN¶P ‘¶-™EYP™EY¶P ¶H •ø-YP™EY•HY‰™øˆ ™EY•Y‰ ™N•YP P™EYYPø¶P™E• P-PYN-PøYøP• Y¶™PøY Ραφ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ‘¶-¶H •ø-YN P™EY• I. KARANDREAS YN¶• PN¶Y.™ˆPH €„•YY’™øˆ Y-‚… P™EY•Y‰YP•Y™N•YP™EYYPø¶-P™E•P-PYN-Y¶™PøY YN¶• P.N™N¶P• N¶-NY.™ˆPP™ENPEY¶• €„•YY’Y-‚… A. LOUKA TP-Y Y¶¶PNPN¶.•-Y-PN¶P™EYP•P•PI.N•N™P“•™E °.™. ∫. ∞£∞¡∞™√¶√À§√™ Μαρ. -‘TΙππολ. ΜΑΣΤΑΚΟΥΡΗ TPY .N™N¶P• P ™ENPEY¶• Y¶¶PNPN¶.•-Y-PN¶P™EYP•P•PI.N•N™P“•™E IIPø™P™EYPø• Y PYNH E • NYPN• G.- Sp. K. ATHANASOPOULOSNøPN™•ø™N¶P•YYPY.-Y-PN¶P™EYP•ø” E. ΜΙΧΑΛΑΚΗ T ‘ IIPø™P™EYPø• Y PYNH E • NYPN• NøPN™• ø™N¶P•YYPY.-Y-PN¶P™EYP•ø” .N™NYPN¶P• Y™Y¶P.•¶™NYH ˆP™EYP“ YYø.EY… °. ΝΕΓΚΑΚΗΣ ¢∞™∫∞§∞∫∏™ Δημ. - Νικ. .N™NYPN¶P• Y ™Y¶P.• ¶ ™NYH P ˆ ™EYP“ Y Yø.EY… IN¶.YP™EY¶H ™EYPN • Y PEø P Y ..• NY- P Y‰ Y ø P.E ø Pø¶- P• PN™ P• Y ¢È‡ı. MÂÙ·ÊÚ·ÛÙÈÎÔ‡: Χρ. ΠΑΝΑΓΗ IN¶.YP™EY¶H ™EYPN • Y PEø PY NYY ø P.E ø• Pø¶- P• PN™ P• Y . • YEY¶ N‰ Y Pø ø.EPø YP YN¶• P • • ø N’ Y..• -PY H • P• • PY‰™EYP‰ øN ∂.ª. ∫. ∞£∞¡∞™√¶√À§√ Al. PANAGI . • YEY¶ N‰ Y Pø ø.EPø YP YN¶• P • • ø N’ Y P Y H • • • P ™EYP‰ ø N•N• ¶•ƒ ¢ÈÔÈÎËÙ. YËÚÂۛ˜: N¶™YY™ø™N¶P• P™EYPEY¶•Y¶¶P•P•Y¶™N•N.ø™N¶H ™EYP• S. THEODOROU N¶™YY™ø™N¶P• P™EYPEY¶• Y¶¶P•P•Y •YP™PøP™Y¶¶™N•N.ø™N¶H ™EYP• ¶•ƒ ˆP•P.NøP•• E. A£ANA™O¶OY§O™ Κρ. ΤΣΑΓΚΑΡΙΔΗΣ ¢¶PøPY¶YH ™EYPEY¶• Y¶¶PNPP•PøP¶Y• P•N .ø™Y• A. KYPA°°E§OY Παρ. ΤΣΑΚΛΑΓΚΑΝΟΥ ™P€Y™•¶‚ ™P™EYP.N™ˆH Yø‰N¶•P™EYP•NY•P•PY‰YøPYø¶ƒPEN•EP.™PN¶P•¶Yˆ Ανδρ. ø¶ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ P™N•YP™P™ø‰YP••P™EYP•NY•P™P-•¶™•¶H •EYYP•Pø.YPNH ø.P•P™EY
✸
REVIEW OF DECENTRALIZATION LOCAL GOVERNMENT AND REGIONAL DEVELOPMENT
Εικοστό έκτο έτος συνεχούς έκδοσης
MÈÎÚfi˜Î ÎÁÔ fi΢KËÛÎM.M°EM.A£ÈÎÁÔ fi΢KËÎN™ÙÎOÓ·¶Îˆ¶ Y¶YP• Pø•Y™ˆP˜·ıÎÌÓı˜Ù··ÓıÎÓ̈ÓÏÓ¤ˆÙ ø™P™EYP-N™N•™Y-PYN-Y¶.NYP• ™N-YP™•¶P.Y¶™YH Yø.EP• PY™™Y Διεύθ. Y‰ Μεταφραστικού: Y˜·Ïˆ¶ÛÎNfi˜·˜ÎÙfi˜Îı™§˜Îfi˜·Î‡ˆ·Ù ÎÙ Ô§ˆ˜ÙÈΉ¶ÎM.›°ÎÙfi˜ÎÂÔOψÙfi˜§Î™¶ÎˆıÂÓ· ™¶ ÎÙ Ô§BΘ¶ ˆ Ϙ§‚ Epitheorisi-athanasopoulos.webnode.gr ¢¤Î·ÙÔÓ fiÁ‰ÔÔÓ ¤ÙÔ˜ Û˘Ó¯ԇ˜ ¤Î‰ÔÛ˘ N .YP• P EYø™EH Y• . ø™N¶H Y¶™Y™øN¶• Y ¶™P€ ø ™P™EYPEYø™P• P ™EYP.N™ˆ ‚H N ˆ• ZÓÔ fiÎH¶˜ıÂÏÓBı˜¶ ÈÎÚfi˜ÎÙ™ı˜ÎB˜™·ÎÙfi˜ÎϘ‡ ΢˜·ı™¶BΙ¶§Î™‡ ˜·ÎÌÓ¶ ˆ¶ÔÓÔÙÎıÓ,˜ı˜¶ Ù·ӷ Ε. - Μ. Κ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ Y • ÙPN‰ N ¶• P .™P• H N • € ™Eø• ø ‚ P • N‰ ø ™YP.øPYøNYPø..YP™P• ø Y™H Y™.… http : // library.panteion.gr/pandemos ñ EÏÏËÓÈο ÂÚÈÔ‰Èο Επιστημονικός Υπεύθυνος Έκδοσης Ô§ˆ˜ÙΙ¶§Î·˜Ù˜™·ÌfiΈ¶Î˘˜¶˜,™Ûο·™¤Ô˜ÛÎKÓ¶§Ó¶Î™¶§Î2˜NÎZÓ·‹ÎÙfi˜ÎÌ™ı˜ÎO™Ì‹Î ÓÎKÓ¶§Ó¶ÛÎNfi˜·˜ Διοικητ.ˆ¶ÎM.A›ÎÙfi˜ÎÂÔOψÙfi˜§ÎÙ Υπηρεσίες: Ô§ˆ˜Ùη˜¤™·§ˆ¶¤Î̈ BÎÂÏ™¶¶ˆ¶¤ÈΉ¶ÎM.‡ £ ÎÙfi˜ÎO˜Ì™ı˜Î T..-N¶•P™Pø¶™EYPøø.EH ™EYPEY¶• Y¶¶PNP•YP™PøPˆ™Y•ø ™N.Pø¶- ˜™Ìfi˜·Îˆ¶Î fi email:c.d.const.ge.athan@gmail.com Καθηγητής Κωνστ. ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ÓÏϘ¤˜ÎÓ‡ÎKÓ¶§Ó¶ÛÎNfi˜·˜ÎÙfi˜ÎÌÓ¶ ˆ¶Ô˜§Îfi˜·ÎÙÓ̈™Ïη˜Ù˜™·ÌfiÈΉ ˜·ÎÂÔOψÌÎ™Ì ˆÓ¶Î™¶ Ε. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ¶•H¶ˆ,˜·Ùˆ ™Y•PN¶••øBΈ PY• •™PˆP•ø¶N’Y-P•H •ø¶••ø.™•YH YP•P•ˆN ¶• fi˜·ÎNÓ·‹Î™·˜ÎÌfi™·™Ì ˜·ˆŠ ˜§ÎOBΙΙÙوӶ·ӷ΋ÔÙ Athanasopoulos ˆÌ˜ÈΘ˜Î™ÏÙӂΈŒKK‰2ÎŽ 2˘K‰‰Î‘‰ˆÚGE ‰Œ2ËÁZÈ hephaestus.nup.ac.cy/ Constantinos Α. ΚΥΡΑΓΓΕΛΟΥ T‡¯Ô˜/N. 68YY.Nø™N¶PN¶N™Nøˆ A£HNAI/ATHENES/ATHENS 2012 ø¶YN¶•PÈÎ’YøPY™ø™YH Y™.…HΈӕP™EYPø™P• P™EYP•ø¶P•YH N¶ M£PfiΘ§ˆ ˆÏÈΈŒKK‰2ÎŒ 2ÎË2‘ ÎK §ÈÎKÓ¶§Ó¶Î°££.ÈÎ’ ‰“‰¿Ž‘‰Ë‚ÎÚfi˜Î”P·•P ˜˜ÎŽ ¶ÌBÌÏÓ˜§ˆ™‚ http: // library.panteion.gr/pandemos Ελληνικά περιοδικά ˘˜¶ Á‰‚ÎËOÙ ·™Ì ÈÎfi N – NNÈԶ̙¶¶Bȶ˜ ˜Š Ï–¤˜¶ øP‰ ø·ˆ‡ˆÌ™ NY™ˆ P • PˆÓ¶‚΢ÈÎËKŽ •øˆ H N¶P-•ËY2‘P™Pø.ENY‰ Y‚– P™EYP€ ø N™Y- ‚ HΖ € ‰ • N˜ ¶ ™øˆ ‚ H·BÈfi ø.™•ıø ˆ
Ε-mail: c.athanasopoulos@nup.ac.cy fi˜11 SO Τηλ.:0030/6944.626140, 0030/210.8647120, Fax:0030/210.8658868
Τεύχος / Ν. 96 ΑΘΗΝΑΙ / ATHENES / ATHENS 2019
Πώ�ΠςΚ� ΠςΚ� Î ĎŽÎŹĎ‚ Π�νπ Πώ�ΠÎΠΡ Î ÎΠΡ Eν¾ Î ĎŽEIΠτΚ¾ ΠτΚ¾ Î EÎ˝Î˜ ΠΡνι Î ÎΠΡ Î Eν¾ Î Ď„ÎšÂľÎ ÎąÎšÎ˜ Î ÎąÎšÎ˜Î ÎˇÎ˝Îą ΠΡνιΠEÎ˝Î˜ Î EÎ˝Î˜ EÂś. AÂś. TOÂś. AYT. ÂśEP. AN. /Î ĎŽEI R.DEC. ADM. LOC. DEV. REG. / R. DEC. LOC. GOV. REG. DEV. ν�ν�Πώ� Î ĎŽÎŹĎ‚ Π�νπ Î ĎŽďż˝ Eν¾ Î EÎ˝Î˜ ΠΡνι Î ÎΠΡ Î Eν¾ ΠτΚ¾ KË†Ă“Ă›Ă™ÂˇĂ“Ă™â€şĂ“Ă”Ëœ °E. AÂŁANA™OÂśOY§O™
KÂˇÄąĂ‹Ă Ă‹Ă™â€šËœ ÂśÂˇĂ“Ă™Ă‚â€şĂ”Ë˜ œ¡ÓÂ. KĂ”ĂˆĂ“. ĂŽÂˇĂˆ œÔĂ?. EďŁżĂˆĂ›Ă™Ă‹ĂŒ., competence of state affairs in their Region, based on Article 101 of current ÂśÂˇĂ“Ă‚ďŁżĂˆĂ›Ă™Ă‹ĂŒâ€şĂ”Ë˜ AĹËÓÒÓ (EďŁżĂˆĂ›ĂŽ.), Constitution.3 Ex Ch.L.U.L. Bruxelles, Ex Int. I.I.A.P., Paris Abolition of the 13 Regions of the Government Decree of 6/3/1987. 13 new ΤΕμΧÎ&#x;ÎŁ Î?. 96/2019/ ΠΕΥΙΕΧÎ&#x;ΜΕÎ?Α/SOMMAIRE/CONTENTS Regions come in their place (Organizations of second grade local government) along with the municipalities (Organizations of first grade) as an expression of popular sovereignty, they consist a fundamental institution of the Greek public life, ΣξΝ./P. 4 and the as guaranteed by the provisions of Article 102 of the current Constitution EÂśIKOINøNIA -ÎšĎ‰Î˝ĎƒĎ„. ΓΕ. ΑΘΑÎ?ΑΣÎ&#x;Î Î&#x;μΛÎ&#x;ÎŁ / Const. GE. ATHANASOPOULOS: ANTISHÎ ÎąĎ ÎşÎťÎľĎ ÎŻĎƒÎ¸ Î Âľ Î ĎŽĎ‚ďż˝ĎŽďż˝ĎŽĎƒÎšĎ€ÎšĎ…Ď„ÎšĎƒ ΤοΚς 5 European Charter of KOINH Local Self-Government. ΕντξυΞοΟÎνοΚς, Ή E,St,ShTe Î ÎľĎ ÎŻ τΡς υφΎς τΡς Ď„ÎąĎ…Ď„ĎŒĎ„ÎˇĎ„ÎżĎ‚ κιΚ του ΔΚκιίου τΡς Ε.Ε.iG atnScaiNGTrS,hk,inTploss(Ts4TBncaC GTpikhn °NøMH Abolition from 1/1/2011 of the Prefecture, Local Government of second grade, 3 EĎ€ÎľÎŻÎłďż˝Î ÎąĎ ÎşÎťÎľĎ ÎŻĎƒÎ¸ Î Âľ Î ĎŽĎ‚ďż˝ĎŽďż˝ĎŽĎƒĎƒÎšĎ€ÎšĎ…Ď„ÎšĎƒ -Sloainli ξν ĎƒĎ…Î˝ÎąĎ Ď„ÎŽĎƒÎľÎš Οξ EI¢H ÎąĎ€ÎżĎ†ÎŹĎƒÎľÎšĎ‚ του Î”ÎšÎşÎąĎƒĎ„ÎˇĎ ÎŻÎżĎ…â€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Ś.. ¢HMO™IOTHTA™ Ď…ĎƒÎą Î˝ÎşĎƒÎľĎ‰ÎˇÎľĎƒÎ˝ÎľĎ…Ď‰Ď‰ÎľĎ‰ÎˇÎľÎłĎƒÎ˝ĎƒÎąÎłÎ˝ as itΚΑΒΒΑΔΙΑ: was provided by LawÎšÎąÎ¸ÎľĎƒĎ„ĎŽĎ‚ 1622/1986 (which ultimately was not implemented -ΕΝ. Το Î•ÎšÎ´ÎšÎşĎŒ Î&#x;ΚκονοΟΚκών Î”Ď ÎąĎƒĎ„ÎˇĎ ÎšÎżĎ„ÎŽĎ„Ď‰Î˝ του ANÂŁPøœINE™ ™XE™EI™ Î˝ÎşÎľÎşÎ˝ÎłĎƒĎ€ÎľĎ‰ÎˇÎľÎłÎ˝ĎƒÎ˝ ΕΝΝΡνΚκοĎ? ÎšĎ ÎŹĎ„ÎżĎ…Ď‚ κιΚ¢IAÂşHMI™H ΕΝΝΎνων ÎĽĎ€ÎˇÎşĎŒĎ‰Î˝ ĎƒÎľ Î§ĎŽĎ ÎľĎ‚ των ΒιΝκινίων: Î˜ÎľĎ‰Ď ÎˇĎ„ÎšÎşÎĎ‚ Î Ď ÎżĎƒÎľÎłÎłÎŻĎƒÎľÎšĎ‚ κιΚ Î•ÎźĎ€ÎľÎšĎ ÎšÎşÎżÎŻ Î Ď ÎżĎƒÎąÎ˝ÎąĎ„ÎżÎťÎšĎƒÎźÎżÎŻâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Ś. 12 Kˆ Ă“Ă›Ă™Âˇâ€şĂ”Ëœ Ù›¡°E.AA¡›. ÂŁN ™OÂśYĂ›YÛ§EÙ£OE ›Û OAĂ™E MARKETING -Î?ιπ. ÎœÎ‘ÎĄÎ‘Î’Î•Î“Î™Î‘ÎŁ: Î§Ď‰Ď ÎŻĎ‚ Î˛ÎąĎ Î˛ÎŹĎ ÎżĎ…Ď‚â€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Ś....... Kˆ Ă“Ă›Ă™Âˇâ€şĂ”Ëœ Ù›¡°E.AA¡›. ÂŁN ™OÂśYĂ›YÛ§EÙ£OE ›Û OAĂ™EK ÂśĂ“Ă”ĂŒLËœ18 3. Article 101 of current Constitution 1975/1986/2001/2008: KÂˇÄąĂ‹Ă ÄąĂ™â€šÂˇĂ‹Ă Ëœ ÂśĂ“Ă‚â€şĂ”Ë˜ďŁżĂ“Ă” Ă‚.ĂˆĂ“Ă“ĂŽĂ‚Ă?œEĂ›ĂŒĂ›Ă?ÂśĂ“ĂˆËœ ,AAAĂ‚Ă’(Ă‚)Ă‚xChĂ‚Ă’(Ëœ ÂśPOÂśA°AN¢A Ăą State’s administration is organized according to the decentralized system. -International Relations and Diplomacy‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. 21 KÂˇÄąĂ‹Ă ÄąĂ™â€šÂˇĂ‹Ă Ëœ ÂśĂ“Ă‚â€şĂ”Ë˜ďŁżĂ“Ă” Ă‚.ĂˆĂ“Ă“ĂŽĂ‚Ă?œEĂ›ĂŒĂ›Ă?ÂśĂ“ĂˆËœ ,AAAĂ‚Ă’(Ă‚)Ă‚xChĂ‚Ă’(Ëœ K social ÂśĂ“Ă”ĂŒLËœ ›UÛÔBĂ‚Ă› ÂśĂ“ĂˆĂ‚rďŁżĂŒĂ“Ă‚ÂśĂ“ĂˆďŁż ›BÓœÓÂEĂ“u Ă‚eĂŒËœis ÂśĂ“Ă‚Ă“ĂŒ ›lEďŁżĂŒÂśĂ“s›ÂBĂˆĂ“â€ş Ă‚IĂ?ĂˆďŁżĂ”Ë˜ďŁżĂ?EĂ“ntĂ‚ TOΤιΞΚδξĎ?ουΟξ ÂŤÂśPO´ONÂť TøN ME™øN Ăą Administrative division of the country formed on the basis of geo-economic, and -Γ. ΓΕΊΥΓΗΣ: ĎƒÎľ Î¸ÎŹÎťÎąĎƒĎƒÎľĎ‚ ξπΚκίνδυνξς. Î&#x; Î“ÎšĎŽĎ ÎłÎżĎ‚ ›UÛÔBĂ‚Ă› ÂśĂ“ĂˆĂ‚rďŁżĂŒĂ“Ă‚ÂśĂ“ĂˆďŁż ›BÓœÓÂEĂ“u ÂśĂ“Ă‚Ă“ĂŒ ÛÔÂÛuĂ‚ ›lEďŁżĂŒÂśĂ“s›ÂBĂˆĂ“â€ş Ă‚IĂ?ĂˆďŁżĂ”Ë˜ďŁżĂ?EĂ“ntĂ‚ transport conditions. MAZIKH™ EÂśIKOINøNIA™ â€şË˜PeďŁżĂŒďŁż ÛÔÂÛuÂÎÔÛrEĂ“sBĂ“Ă‚ĂŒ â€şĂˆ ĂŒĂ‚r œÂ Ă‚eĂŒËœ œÓÂsĂ“uÔ ÂśĂ“Ă‚Ë˜Ă›Ă” Ă“Ă” Ă‚Ă›uĂ‚Ë˜Ă›Ă”Ë˜Ă“Ă? ĂŒ ΘΕÎ&#x;ΤÎ&#x;ΚΑΣ κιΚ Ρ ΚĎ?Ď€Ď ÎżĎ‚â€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Ś... 26 Ăą Regional Institutions ofâ€şĂˆthe StateœÂ generally have decisive competence onĂ“Ă” issues of their â€şË˜PeďŁżĂŒďŁż ÛÔÂÛuÂÎÔÛrEĂ“sBĂ“Ă‚ĂŒ ĂŒĂ‚r œÓÂsĂ“uÔ ÛÔÂÛuĂ‚ ÂśĂ“Ă‚Ë˜Ă›Ă” Ă‚Ă›uĂ‚Ë˜Ă›Ă”Ë˜Ă“Ă? Ă’â€şĂŒĂ“sËœprovince. ÂśĂ“ĂˆĂ“uĂ›ĂˆĂ“Ëœ ÛÔÂ ÂśďŁżĂŒĂ‚IĂ?ĂˆďŁżĂ”Ë˜ďŁżĂ?EĂ“n Ô›ÂuďŁżĂˆĂŒ Ëœ uÂÔÛ Ă‚uÔ›EËœ ›Ă?Ă?ĂˆĂ›â€şË˜ÂśËœ œÓ ENNOIA KAI ÂŁEøPHTIKH ÂŁEME§Iø™H Central Government, apart from special cases, has theĎ€ÎąĎ ÎąÎżÎšÎşÎżÎ˝ÎżÎźÎŻÎąĎ‚â€Śâ€Ś. general direction, coordination -K. ΚΊÎ?ΣΤΑÎ?ΤΙÎ?Î&#x;ÎĽ: Î ÎľĎ ÎŻ Ď†ĎŒĎ Ď‰Î˝, Ď†ÎżĎ ÎżÎ´ÎšÎąĎ†Ď…ÎłÎŽĎ‚ κιΚ 30 i ÂśĂ“ĂˆĂ“uĂ›ĂˆĂ“Ëœ ÛÔÂ ÂśďŁżĂŒĂ‚IĂ?ĂˆďŁżĂ”Ë˜ďŁżĂ?EĂ“n Ô›ÂuďŁżĂˆĂŒ Ëœ uÂÔÛ Ă‚uÔ›EËœ ›Ă?Ă?ĂˆĂ›â€şË˜ÂśËœ œÓ TøN ¢HMO™IøN ™XE™EøN ,›ÔsĂ‚eĂˆl›ÔÂBĂ“Ă” ĂˆďŁżuďŁżË˜â€ş ÛÔLĂ‚ďŁżĂŒĂ‚ďŁżĂ”sďŁżË˜â€ş Ă“sĂ‚,ÔÂ ÂśĂ“Ă‚â€şĂˆĂ“â€şĂ‚Ă›uÂ‥ E ›ÔÔÔBLĂ‚,Ă›Ăˆ BĂ“Ă” Ă’â€şĂŒĂ“sËœ ĂˆďŁżuďŁżË˜â€ş ÛÔ and control of legitimacy of the Regional institutions as provided by law. i ,›ÔsĂ‚eĂˆl›ÔÂBĂ“Ă” -Î ÎąÎ˝ÎľĎ€ÎšĎƒĎ„ÎŽÎźÎšÎż Î?ΕΑΠÎ&#x;ΛΙΣ, ΠΏφος‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.. 40 BĂ“Ă” ĂˆďŁżuďŁżË˜â€ş ÛÔ ĂˆďŁżuďŁżË˜â€ş ÛÔLĂ‚ďŁżĂŒĂ‚ďŁżĂ”sďŁżË˜â€ş Ă“sĂ‚,ÔÂ ÂśĂ“Ă‚â€şĂˆĂ“â€şĂ‚Ă›uÂ‥ E ›ÔÔÔBLĂ‚,Ă›Ăˆ Ăą Common legislator and Administration, when they act normative, they are obliged to take Ă Ă›Ë˜ďŁżĂ›EĂ›Bˆ Ă‚â€şĂŒĂ‚rĂ“EELËœ â€şĂŒĂ‚ œÓÂIĂˆĂ“uÔÔBn Ă›uĂ‚â€şĂ‚Ë˜ďŁż Ă‚ ˆ â€şĂˆĂ“â€şËœ ÂśĂ“Ă‚ĂˆĂ“UÛ‰ › EĂ‚uĂˆĂ›UĂ‚ ÂśďŁżĂŒËœ ,Ô‰ › ĂˆďŁżĂ›eĂŒ OI ÂŤAPXE™ TøN ¢HMO™IøN ™XE™EøN -Î§ÎąĎ . Î Î‘Î Î‘Î§Î‘ÎĄÎ‘Î›Î‘ÎœÎ Î&#x;ÎĽÎŁ, Î‘Ď Ď„. ΣΑΒΒΙΔÎ&#x;ÎĽ: Î˜ÎľĎ‰Ď ÎŻÎą του ,Ô‰ intoĂ‚â€şĂŒĂ‚rĂ“EELËœ account the special conditions of island and mountainous areas, ensuring theirÂśďŁżĂŒËœ growth. â€şĂŒĂ‚eĂŒe›EEˆ œÓÂIĂˆĂ“uÔÔBn Ă›uĂ‚â€şĂ‚Ë˜ďŁż Ë†Ă‚â€şĂˆĂ“â€şËœÎŚÎľÎźÎšÎ˝ÎšĎƒĎ„ÎšÎşÎŽ ÂśĂ“Ă‚ĂˆĂ“UÛ‰ ›EĂ‚uĂˆĂ›UĂ‚ râ€şË†Ă Ă›Ë˜ďŁżĂ›EĂ›Bˆ ĂŒLËœ Ă›uĂ‚ĂŒĂ›Ë˜ďŁżâ€şEĂ‚BĂˆĂ›eĂ?ĂŒËœ Ă‚Ă›uĂ‚EĂ›r)ďŁżĂ”Ë˜Ă›UÓ›ÔsĂ‚ œÓÂĂ?Eâ€şË˜Ă“UĂ“Ă” Ă‚ ÂśĂ“ĂˆĂ“Ă‚Ă›uĂ‚â€şĂˆ ďŁżĂŒâ€şĂˆďŁżĂ›e ĂŒËœ H OP°ANø™H TøN YÂśHPE™IøN Article 101A ΔΚκιίου κιΚ Î ÎżÎšÎ˝ÎšÎşĎŒ ΔίκιΚο‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌... 42 ĂŒ r›ˆ ĂŒ LËœ Ă›uĂ‚ĂŒĂ›Ë˜ďŁżâ€şEĂ‚BĂˆĂ›eĂ?ĂŒËœ eĂŒe›EEˆ Ă‚ Ă›uĂ‚EĂ›r)ďŁżĂ”Ë˜Ă›UÓ›ÔsĂ‚ œÓÂĂ?Eâ€şË˜Ă“UĂ“Ă” Ă‚ ÂśĂ“ĂˆĂ“Ă‚Ă›uĂ‚â€şĂˆ ďŁżĂŒ œÓÂÛĂ?Ă“Ăˆâ€ş ÛÔÂÛuĂ‚â€şĂˆ Ă‚B›EEĂ“ĂˆďŁżĂ“ĂŒËœ ĂˆĂ“ĂŒ for ›eĂˆâ€şĂ” ĂŒËœ Ă“ ˘a ÙÛrĂ“â€°Ă“ĂˆĂ‚and ÂśďŁżĂŒĂ‚IË˜Âśâ€şĂ”BĂ“nËœ TøN ¢HMO™IøN Where Constitution provides the ™XE™EøN establishment operation of an ĂˆĂ“Bâ€şĂˆsEĂ“ĂŒĂŒĂ‚Ă›u Independent ÎˆĎ ÎľĎ…Î˝ÎąĎ‚ Î ÎľĎ ÎšĎ†ÎľĎ ÎľÎšÎąÎşÎŽĎ‚ ΑνΏπτυΞΡς ÂŤÎ™ÎľĎ ĎŽÎ˝Ď…ÎźÎżĎ‚ Δ. ΠΙÎ?ΤÎ&#x;ÎŁĂˆĂ“Bâ€şĂˆsEĂ“ĂŒĂŒĂ‚Ă›u κιΚ andœÓ œÓÂÛĂ?Ă“Ăˆâ€ş ÛÔÂÛuĂ‚â€şĂˆ Ă‚B›EEĂ“ĂˆďŁżĂ“ĂŒËœ ĂˆĂ“ĂŒ ĂˆĂ“ĂŒeE ›eĂˆâ€şĂ” ĂŒËœ Ă“tenure ˘a ÙÛrÓ‰ Ă“ĂˆĂ‚ ÂśďŁżĂŒĂ‚IË˜Âśâ€şĂ”BĂ“nËœ rœ› Ó‰Ó-ΚÎÎ˝Ď„Ď Îż ĂˆĂ‚Ă› ÂśĂ“ĂˆĂ‚Ë˜Ă›Ă”ĂŒĂ“PeĂ“Ă”Ë˜Ă“ĂŒĂ‚Âśâ€şĂŒËœ ĂŒĂ‚â€şEĂŒĂ›Ă‚ĂˆďŁżĂŒďŁżĂ”BĂ‚Ă›uĂ‚E›ÔsĂ‚Ă?ĂˆďŁżË˜Ă“ĂŒĂ‚,›ÔsĂ‚ Authority, Members are appointed for a fixed and they are governed by personal TAitsME™A TøN ¢HMO™IøN ™XE™EøN Î‘Î˝ÎąĎƒĎ„ÎąĎƒÎŻÎą Î™ÎľĎ . ΠΙÎ?ΤÎ&#x;μ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌... 53œÓ functional independence, as specified by law. rœ› Ó‰ Ă“ ĂˆĂ‚Ă› ÂśĂ“ĂˆĂ‚Ë˜Ă›Ă”ĂŒĂ“PeĂ“Ă”Ë˜Ă“ĂŒĂ‚Âśâ€şĂŒËœ ĂˆĂ“ĂŒeE ĂŒĂ‚â€şEĂŒĂ›Ă‚ĂˆďŁżĂŒďŁżĂ”BĂ‚Ă›uĂ‚E›ÔsĂ‚Ă?ĂˆďŁżË˜Ă“ĂŒĂ‚,›ÔsĂ‚ Ă?Ă› Ă“Ă” ›EĂ‚ĂˆĂ“E› TYÂśO™, ďŁżâ€°Ă“Ă‚ĂŒĂ?Ă“Ë˜eE›PA¢IOºøNIA, ÛÔLa TH§EOPA™H 4.ΒΑΛΛΕΥΑ Article 102 of- the Constitution 1975/1986/2001/2008: RICKERSON, Î ÎĎ„Ď . ΑΧΙΛΛΕÎ&#x;Î Î&#x;μΛÎ&#x;ÎĽ, Ξξν. ÎœÎ Î‘ÎŚÎ™Î¤Î—: Ă?ÛŜÓ ÓÔ -Î•ÎšĎ . ›EĂ‚ĂˆĂ“E› ‰ Ă“ Ă‚ĂŒĂ?Ă“Ë˜eE› ÛÔLa Ă“ĂˆUĂ‚BĂ“Ă” ĂˆďŁżuďŁżË˜â€ş ofďŁżĂ›Ă”Ă‚ďŁżĂŒĂ‚uĂ›eĂ”s› ÂśĂ“Ă‚Ĺ â€šĂ‚ďŁżĂ”Ă‚Ă“â€şĂˆEˆ Ă‚iĹ’Ĺ˝hĂŒĂ‚â€şĂ”sÂ Ă‚ĂˆĂ“uĂ“ĂˆĂŒĂ‚ Ăą Administration local affairs belongsĂ‚uďŁżĂˆĂŒ to LocalÂÔ Government Organizations of first and second Ă› INTERNET Î“ÎľĎ‰Ď†Ď…ĎƒÎšÎşÎŽ Î´ÎšÎľĎ ÎľĎ?Î˝ÎˇĎƒÎˇ υπξδιφΚκών ÎąĎ Ď‡ÎąÎšÎżÎťÎżÎłÎšÎşĎŽÎ˝ δοΟών Ď€ÎľĎ ÎšÎżĎ‡ÎŽ Ă“ĂˆUĂ‚BÓÔÓ sĂ‚ ĂˆďŁżuďŁżË˜â€ş ďŁżĂ›Ă”Ă‚ďŁżĂŒĂ‚uĂ›eĂ”s› Ă‚uďŁżĂˆĂŒ ÂÔÂÂĂ?ĂˆĂ›Ă?Ă“Ăˆ ÂśĂ“Ă‚Ĺ â€šĂ‚ďŁżĂ”Ă‚Ă“â€şĂˆEˆ Ă‚ĎƒĎ„Îˇ iĹ’Ĺ˝hĂŒĂ‚â€şĂ”sÂ Ă‚ĂˆĂ“uĂ“ĂˆĂŒĂ‚ Ă› œÓÂŜÓ œÓÔÂÛlĂŒĂ“Ăˆâ€° ĂˆĂ“Ă”sĂ‚Ă›uĂ‚rÓ›E œˆ Ă‚Ă?Ă“Ă›Ă?EĂ“Ă‚ ÛÂleˆ ˆ ÂÔÂĂ?Ă›Ă›ĂˆĂ‚â€şĂˆĂ“â€şĂŒĂ‚Ă›u grade. TO ¢E§TIO TYÂśOY œÓ τΡς œÓÔÂÛlĂŒĂ“Ăˆâ€° ÓτΡς sĂ‚ œˆ Ă‚Ă?Ă“Ă›Ă?EĂ“Ă‚ Ă‚Ă?ĂˆĂ›Ă?Ă“ĂˆÂśeĂŒĂ‚Ă›EsĂ‚ĂˆĂ“ĂŒďŁżsĂ“Ă” ˆ ÂÔÂĂ?Ă›Ă›ĂˆĂ‚â€şĂˆĂ“â€şĂŒĂ‚Ă›u ΠιΝΚκΎς Î?. 54 To Local Government Organizations thereÛÂleˆ is presumption of competence ĂŒĂ‚â€şĂˆĂ“ for the â€˜Ă›Ă”sĂ›Ă”Ëœ eĂ?BĂˆâ€şsĂ“Ă‚ œÓUËœ ĂŒĂˆĂ“Ă”sĂ‚Ă›uĂ‚rÓ›E ›ˆÂ ΚξφιΝΝΡνίις‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.. œÓUĂŒĂ“E‰ Ă“ĂŒĂ‚ĂŒĂ›UĂ“ UĂ“ĂŒĂ‚ ÂśĂ“ĂˆĂ“Ă‚â€şĂ”sĂ‚ administration of local affaires. Law defines the extend andΟΚις types of local affairs and the â€˜Ă›Ă”sĂ›Ă”Ëœ-ΣοΝ. eĂ?BĂˆâ€şsĂ“Ă‚ œÓUËœ ĂŒĂ“sna ›ˆÂ œÓUĂŒĂ“E‰ Ă“ĂŒĂ‚ĂŒĂ›UĂ“ ÂśĂ“ĂˆĂ“Ă‚â€şĂ”sĂ‚ ÂśeĂŒĂ‚Ă›EsĂ‚ĂˆĂ“ĂŒďŁżsĂ“Ă” ĂŒĂ‚â€şĂˆĂ“ H ΞΕÎ?Î&#x;Î Î&#x;μΛÎ&#x;ÎŁ: ¢EONTO§O°IA TøN ¢HMO™IøN ™XE™EøN ΠΕΙΥΑΙΊΣ 260. ΗUĂ“ĂŒĂ‚ ÎżÎťÎżÎşÎťÎŽĎ Ď‰ĎƒÎˇ ÎąĎ Ď‡ÎšĎ„ÎľÎşĎ„ÎżÎ˝ÎšÎşÎŽĎ‚ lÓÔBÂÔsďŁżĂˆĂ“Ë˜ Eˆ Ă‚ IĂŒPeÓÓ’ distribution between each grade. Law may delegate to Local Government organizations the lÓÔBÂÔsďŁżĂˆĂ“Ë˜ EˆÂIĂŒPeÓÓ’ Ă“sna Î¸ÎľĎ‰Ď ÎŻÎąĎ‚â€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Śâ€Ś. NOMIKE™ KĂ‚sĂ“ĂŒË˜ĂˆďŁżĂ? ÛÔÂÛuĂ‚ œÓÂrĂ›ĂˆĂŽĂ‚Ă›uĂ‚Ă Ă›Ë˜ďŁżĂ›EĂ›BďŁżĂŒ60Ă‚â€œe exercise of powers ÂśďŁżĂŒĂ‚Ă?œÓÔÛUĂ“Ă”Ă›Ă”Ă‚ďŁżĂŒĂ‚ďŁżĂ”Ë˜EesĂ“sÂÔ that consist state’sPYÂŁMI™EI™ mission. KĂ‚sĂ“ĂŒË˜ĂˆďŁżĂ? ÛÔÂÛuĂ‚ ÂśďŁżĂŒĂ‚Ă?œÓÔÛUĂ“Ă”Ă›Ă”Ă‚ďŁżĂŒĂ‚ďŁżĂ”Ë˜EesĂ“sÂÔ œÓÂrĂ›ĂˆĂŽĂ‚Ă›uĂ‚Ă Ă›Ë˜ďŁżĂ›EĂ›BďŁżĂŒ Ă‚ -Î ÎąĎ . Î“Ď ÎˇÎł. ÎŁÎœÎ™Î“Î‘Î”Î—ÎŁ: Î ĎŽĎ‚ Ď„Îż ÎľÎ˝Î´ÎľĎ‡ĎŒÎźÎľÎ˝Îż ÎşÎťÎľÎŻĎƒÎšÎźÎż των Στξνών του Their Ăą Local Government Organizations have administrative and financial autonomy. .‘Kà à › Ă‚ ÂśĂ“Ă‚ĂŒâ€şUĂ“Ă‚Ă?Ă“ĂˆďŁżĂ›sËœ e› ďŁżĂ›Ă”ĂŒĂ‚rĂ“ĂˆĂ“Ă‚ĂˆĂ“Ë˜Ă›ĂˆsĂ“sÂÔÂÛ ÂśĂ“ĂˆĂ‚U›â€? Ă›Ăˆ H TEXNIKH rœEĂ“Ă‚ĂŒďŁżUEâ€şĂˆĂ‚ĂŒďŁż TH™ ÂśPO™øœIKH™ ÂśPOBO§H™ authorities are elected by universal and secret voting, as provided by law. .‘ K à à › Ă‚ ÂśĂ“Ă‚ĂŒâ€şUĂ“Ă‚Ă?Ă“ĂˆďŁżĂ›sËœ rœEĂ“Ă‚ĂŒďŁżUEâ€şĂˆĂ‚ĂŒďŁż e› ďŁżĂ›Ă”ĂŒĂ‚rĂ“ĂˆĂ“Ă‚ĂˆĂ“Ë˜Ă›ĂˆsĂ“sÂÔÂÛ ÂśĂ“ĂˆĂ‚U›â€? Ă› Ăˆ Î&#x;Ď ÎźÎżĎ?Îś ÎąĎ€ĎŒ Ď„Îż Î™Ď ÎŹÎ˝ θιlË†ÎľĎ€ÎˇĎ ÎľÎŹĎƒÎľÎš τΡν ÎľÎ˝ÎľĎ ÎłÎľÎšÎąÎşÎŽ ÎšĎƒÎżĎ Ď ÎżĎ€ÎŻÎą, κιΚ ποΚξς θι Ë˜ďŁż ďŁżĂ“ĂŒĂ‚ďŁżĂ”Ă‚â€˘ Ă“ĂąĂŒLaw Ă“ĂˆĂ”Ă‚Ë˜Ă›eĂ” ĂˆďŁżĂ“ĂŒËœ Ă‚Ă› ÂśĂ“ĂˆĂ‚â€œ Ă“ĂŒĂ“â€şĂˆË˜ÂśĂ“ĂˆĂŒa EI¢IKA ÂŁEMATA ¢HMO™IøN ™XE™EøN may provide the establishment of compulsory or voluntary associations of Local Ë˜ďŁżĂ ďŁżĂ”Ë˜Ă“Ă‚ ďŁżĂ“ĂŒĂ‚ďŁżĂ”Ă‚â€˘ Ă“ÎżÎšĂŒ ÎľĎ€ÎšĎ€Ď„ĎŽĎƒÎľÎšĎ‚ Ă“ĂˆĂ”Ă‚Ë˜Ă›eĂ” ĂˆďŁżĂ“ĂŒËœ lˆÂfor Ă› ÂśĂ“ĂˆĂ‚â€œ Ă“ĂŒĂ“â€şĂˆË˜ÂśĂ“ĂˆĂŒa ξίνιΚ του ĎƒĎ„ÎˇÎ˝ Ď€ÎąÎłÎşĎŒĎƒÎźÎšÎą οΚκονοΟίι‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. 63 ÂśĂ“Ă”Ëœ ÂśĂ“Ă‚ďŁżĂŒĂŒeĂ“Ă‚Âśâ€şĂŒĂ‚Ă?ĂˆĂ“Ă›Ë˜Ë˜eĂ?ÓsĂ‚ĂŒĂ“â€° Ă“ Ăˆâ€şEĂ‚ĂŒË˜ÂśĂ›Eâ€şĂˆĂŒĂ‚â€şĂ”sĂ‚uĂ›ĂˆĂ‚ďŁż ĂŒĂ‚UĂ›ĂˆĂ“ Government Organizations works or provision of services. These associations may be H ÂśEPIÂśTø™H TH™ E§§HNIKH™ A™TYNOMIA™ Ă ďŁżĂ”Ë˜Ă“Ă‚ ÂśĂ“Ă”Ëœ ÂśĂ“Ă‚ďŁżĂŒĂŒeĂ“Ă‚Âśâ€şĂŒĂ‚Ă?ĂˆĂ“Ă›Ë˜Ë˜eĂ?ÓsĂ‚ĂŒĂ“â€° Ă“ Ăˆâ€şEĂ‚ĂŒË˜ÂśĂ›Eâ€şĂˆĂŒĂ‚â€şĂ”sĂ‚uĂ›ĂˆĂ‚ďŁż administrated by elected bodiesΓξωποΝΚτΚκΎ κιΚ -Î‘Î˝Î´Ď . Î .Ă“ ›Ă?Ă?ĂˆĂ›â€şË˜ÂśĂ‚â€şĂˆĂ“Ă‚lÓÔBĂ‚ĂŒeUUâ€şĂˆďŁżâ€™ Î§Î‘ÎĄÎ‘Î›Î‘ÎœÎ Î&#x;ÎĽÎŁ: Î“ÎľĎ‰ĎƒĎ„Ď ÎąĎ„ÎˇÎłÎšÎşÎŽ τΡς ĂŒĂ‚UĂ›ĂˆĂ“ Ë˜Ă›UĂ?ĂˆĂ“ÂśĂ“Ă”ĂŒďŁżâ€° Ă“ sĂ‚lĂ“EĂ›rËœ uĂˆĂ›UĂ‚ ΑνιτοΟίι œÓ‰ › ĂˆďŁżĂ›eĂŒ Ăą StateĂ“exercises supervision over Local Government Organizations, which concerns Ë˜Ă›UĂ?ĂˆĂ“ÂśĂ“Ă”ĂŒďŁżâ€° ›Ă?Ă?ĂˆĂ›â€şË˜ÂśĂ‚â€şĂˆĂ“Ă‚lÓÔBĂ‚ĂŒeUUâ€şĂˆďŁżâ€™ ÓΟΚις sĂ‚lĂ“EĂ›rËœ uĂˆĂ›UĂ‚ œÓ‰ › ĂˆďŁżĂ›eĂŒsolely to ÎœÎľĎƒÎżÎłÎľÎŻÎżĎ… κιΚ οΚ Î•Ď€ÎšĎ€Ď„ĎŽĎƒÎľÎšĎ‚ ÎœÎľÎłÎŹÎťÎˇĎ‚ ΓξωποΝΚτΚκΎς Ô Ă“ĂˆĂ?ĂˆĂ“Î‘Î˝ÎąĎ„ÎżÎťÎšÎşÎŽĎ‚ › ďŁżĂ›Ă”ĂŒĂ‚Ă›uĂ‚ œÓÂĂ?œÓÔÛUÓÔÛÔÂÛuĂ‚BĂ“Ă” ĂˆďŁżuďŁżË˜â€ş ďŁżĂ›Ă”Ëœ œÓÂuĂ›EEĂ›rÔBt legitimacy control and it isAÄąâ€šĂ“ÂˇĂˆ, not allowed to 2010 block their initiative and freedom of action. Legitimacy ďŁżĂ”Ă‹Ă”Ă‚â€şĂ‚ĂŒĂ“Ă”ĂŒĂ“Ëœ Ă“ĂˆĂ?ĂˆĂ“ › ďŁżĂ›Ă”ĂŒĂ‚Ă›uĂ‚ œÓÂĂ?œÓÔÛUÓÔÛÔÂÛuĂ‚BĂ“Ă” ĂˆďŁżuďŁżË˜â€şsanctions ďŁżĂ›Ă”Ëœ œÓÂuĂ›EEĂ›rÔBt œÓÂĂ?œÓÔÛUĂ“Ă”Ă›Ă”Ă‚ďŁżĂŒĂ‚seĂ“Ă‚ ĂˆĂ“Ă”sĂ‚Ă›u›ÂÔÓrĂ‚Ë˜â€ş Ă“BĂ›ĂˆË† Ă‚Ă›uĂ‚ĂŒĂ›Ë˜ďŁżâ€şEĂ‚BĂˆĂ›eĂ?ĂŒ ΔίνΡς ĎƒÎľisΚĎ?Ď€Ď Îż κιΚ ΕΝΝΏδι‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.. 72 control exercised as provided by law.ۛ Disciplinary to elected bodies of local administration, apart from cases involving automatic deduction or idleness, are being applied ÛÂIĂˆĂ“ eĂˆĂ”n ÂśĂ“Ă‚Ë˜ďŁż ˜ˆ EÓ›‰ÔBĂ‚ Ăˆâ€şEĂ‚ĂˆĂ“â€şĂŒĂ›Ă”ĂŒtœBÂśĂ‚Ë˜Ă›ĂŒ -Ath. Û ATHANASIOU: The œÓÂĂ?eĂˆEÓeĂŒĂ‚uĂ›ĂˆĂ‚ĂŒĂ“â€° Modernization of Ă“Public Administration ofĂŒĂ‚ďŁżĂ”Ă‚UÛÔ only with the consent of a Council, consisted at majority of regular judges, as provided by law. ›ÔsĂ‚ UĂ“Ă‚ ÛÂ Ăˆâ€şâ€° Ă“ EĂ‚uĂˆĂ›UĂ‚ œÓÂĂ?eĂˆEÓeĂŒĂ‚ ÛÂsĂ›rĂ” Ă›rĂ”Ëœ rÂśĂ“ĂˆĂ“Ă‚rĂ›ĂˆĂŽĂ‚Ă?Eâ€şË˜Ă“Ă‚ďŁżĂŒËœ Eâ€şË˜ĂŽĂ‚Ă›uĂ‚ 75 œÓ Cyprus and Greece under Globalization regime‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.. Ăą The State takesEĎ€ÎľÎŻÎłďż˝Ď…ĎƒÎą all the legislative, regulatory and fiscal measures needed to ensure economic ÎąÎ˝ÎąÎşďż˝ÎŻÎ˝Ď‰ĎƒÎˇ Î&#x;ÎşĎ„Ď‰Î˛Ď Ď„ÎŻĎ ÎżĎ…Ď„ÎźÎ§Ď…Ď ÎżÂśĂ“Ă‚sďŁżĂŒ Χυτ ΧOrganisational Îź Χ Χ ÎŻ Ď„ ĂˆďŁżle ÎŻ βτ the Ď„Î&#x; Ă“sĂ‚ĂˆĂ“ĂŒďŁżsĂ“Ă”Ë˜ďŁżĂ“ĂŒĂ‚Ă›e Î&#x;necessary Î&#x; Îş Ď„ ÎŻ βτ
Ď„ Ď„ Χresources ο•τ • of Cyprus ĂŒĂ“Ă”ĂŒĂ“Ă‚Ă›uĂ‚ĂŒâ€şuĂ“ ˆÂ› Ă‚Ď„The Ă›rĂ”Ă‚Ë˜Ă“Ă” ĂˆĂ“ĂŒËœ independence and provides forĂŒďŁżsĂ“Ă‚ the accomplishment of ĂŒĂ“â€şĂˆË˜ÂśĂ‚uĂ›ĂˆĂ‚lĂ“ the tasks -and the Ă“Ăˆ -A. LOUKA: concept Public Administration â€˘Ď Îż • Ď„Î ÎąĎ ÎąÎşÎąÎťÎľÎŻĎƒÎ¸Îľ Ď ÎżĎ Ď„ βexercise Ď Ď„Ď… â€˘Ď Ď„Î˛Ď ÎżĎ„ of Îż ÎŻĎ„ competences ÎŻ • Ď ÎşĎ„â€˘â€˘Ď„Î&#x; • Ď„ Î˛Ď Ď„â€˘ Î˛Ď â€˘Ď„ of •τ υξπΚθυ¾ξίτξ •ΧLocal οί •ίτ ÎŻ â€˘Ď„Ď â€˘Government ÎŻ ÎŻ Ď â€˘- νι Νι¾�Ώνξτξ Organizations withĎƒĎ„ďż˝ simultaneous of Î¸ÎľĎ ÂľĎŽĎ‚ ďż˝Ďƒďż˝Îš ÂľÎΝΝ�ν ĂŒĂ“Ăˆâ€°  Î˛Ë˜Ă“ĂŒĂ‚Ă›uœӛE ÂśËœĎ Ď„ Ă“seË˜â€ş ďŁżĂ›Ă”Ëœ Ă“Ă” Ă“ĂˆĎ Ď…Ď â€˘â€şďŁżĂ”UĂ“Ă” Ă‚I› Ă‚ τικτΚκώς ÂśĂ“Ă‚ÂśĂ“â€şĂˆ Ă‚Ă›uĂ‚ ÂśĂ“Ă‚Ë˜ďŁż ensuring ˆnËœ ,Ă?Ă›ĂŒĂŒďŁżlEˆ the new Management 76 L ₏Χ ÎŻÎ˛Ď„â€šâ€˘Ď Ď…â€˘ ΧIntroduction Ď…Ď â€˘transparency ÎŻÎşĎ„Ď‰Î˛Ď Ď„ Ď…Ď Ď„Ď ÎżĎ„ βto ÎŻĎ„ Ď ÎżĎ… •τ •τ ÎŻĎ ÎżĎ„ÎźÎ§â€˘ ÎŻ • Χ τυΧƒof ÎŻ Ď„ Χο Model‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ in Ď the management these resources. Law defines the relative with the and τΡν EÎ IΘEâ„ŚPHÎŁH AÎ OKENTPâ„ŚÎŁHÎŁ TOÎ IKHÎŁ AYTO∆IOIKHÎŁHÎŁ EĂ›rĂ“ĂˆĂ‚E‰  Ă”BĂ‚Ë˜Ă›ĂŒ Ă‚Ă›uËœ Ir ÂśsĂˆâ€şr›En uĂˆĂ›UĂ‚Ă?ĂˆďŁżâ€° › Ă“Ă‚Ë˜â€şĂˆĂ‚Ă“â€şĂŒďŁżĂ“ĂˆĂ‚â€şË˜Ë˜Ă“ĂŒĂŒĂ‚ ÛÂUâ€şĂˆĂŽĂ“ ĂŒËœ Ă“ ˘a Modernization of Public of Administration of Cyprus ÎŻ • Ď Ď„ â€˘Ď„ÎżĎ Ď Îż-Al. Οβτ •τ Ď â€˘Ď PANAGI: Ć’ τ„ο Ď Ď„ Χ•Χ•τ â€˘Ď„â€ŚĎ among τ₏ΧThe ο†τ Î˛Ď Ď„Îź Ď…Ď Ď„ Ο†τGovernment ίΧτ Χ•Χ• Ď„ Î˛Ď ÎżĎ Organizations distribution, Local taxes or fees, determined in theirand favour, and •τKAI Î&#x; KË˜Ë˜Ă›ĂˆsÔBĂ‚ • Ď„ β Ď Ď„â€˘Î EPIÎŚEPEIAKHÎŁ βGreece Ď â€˘collected Ď„ ÎŻ • Ď Ď„ÎżĎ Îżunder • Ď„Îź ÎŻ τ• • State. Îş τ• • Ď„Globalization Î&#x; ‥ Ď„ÂśĂ“ĂˆĂ‚â€şĂ?Ă?ĂˆĂ›â€şË˜ÂśËœ βEach Ď Ď„ Ď ANAÎ TYďż˝HÎŁ, Îź Ď…transferral Ď Ď„ÎŻĎ ÎźÎ˛Ď ÎżĎ„ • Ď„ÎŻÎ˛Ď Ă›Ă‚â€şĂ”Ă› œÓÂĂ?œÓÔÛUĂ“Ă”Ă›Ă”Ă‚ďŁżĂŒĂ‚seĂ“Ă‚ Ă›Ă‚â€şĂ‚ĂŒË† ĂŒÂľ.X. Ă“U› 7state’s Î&#x;ÎşĎ„Ď‰Î˛Ď ÎŻÎżĎ… 2019 Îź.Χ. �πως ÂľÎďż˝Ď Îš ďż˝ÎşĎ„Ď‰ďż˝Ď ÎŻďż˝Ď… 2012 by of competences from20 central or regional bodiesďŁżË˜Ă‚â€şĂ”s to Local77 regime‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. ‚• Ć’Ď Îż ίτˆΧ Ď Ď Ă“ĂˆUÂÔuĂ›ĂˆU›EĂ‚Ă“uuĂ›Ăˆ τΧ Government Ď„ Χ•Χ• Ď„ Î˛Ď ÎżĎ Ď„ Î˛Ď Ď„ÎźÎ§â€˘ ÎŻ • Ď â€˘Ď„Î˛Ď ÎżĎ„ ΧΟ Ă‚lˆ Ď„ÎżĎ Ď Îżof Οβκτ‰ Ď ÎżĎ„â€˘ sĂ‚BĂˆĂ›eĂ?ĂŒËœ Οτ Οί Χ•τ • implies transfer corresponding resources. Law provides the relative regarding EÛÔB) Ă‚ Ă›ĂˆB›Ô’ Ă“ U›Ôeuâ€şË˜ eĂˆĂ“ĂˆĂŒËœ lĂˆĂ›ĂŽĂ“ĂˆĂŒĂ‚Ă›uĂ‚leˆ  Ă”B ÎąĎ€ďż˝ĎƒĎ„ÎľÎŻÎťÎľĎ„Îľ τΡν ĎƒĎ…Î˝Î´Ď ďż˝ÂľÎŽ ĎƒÎąĎ‚ ξπ’ �ν�¾ιτΚ ÎşĎ…Ď ÎŻÎąĎ‚ THEODOROU: The Public Management‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌... 78 Î˛Ď ÎżĎ„ Χο†τ Îż-S. Ď Ď„ÎźÎ˛ Îż ÎźÎŻĎ Îż Ĺ Ď â€˘Ď„and Ď„ τ• Χ•τ Χ οτ‚ ÎŻ ÎźĎ ÎşĎ„ Ď Ď Ď„ Χnew -τˆŒ •‌ τŽ‌ • â€°Ď„â€˜â€˘Ë†Ď‰â€˘Ĺ’â€Ś â‚ŹÎşrevenues definition collecting local directly from Local Government organizations. ›ÔsĂ‚ĂŒĂ“EEÔBĂ‚ĂˆĂ“â€şEĂ‚Ă“ĂŒ › their Ó•ΟofÎź importance, ˘aËœ œÓÂsĂ“Ă?ĂˆĂ“Ë˜ďŁżâ€ş ›EEˆ Ă‚Ă›uĂ‚Ă?â€şĂˆ Ă‚Ă›uĂ‚ œÓÂeĂˆl›ÔÂrĂ“l KYPAΓΓEΛOY, ÎŠÂľďż˝Ď ďż˝Ď… AθΎνιΚΎΟνος. of issues 6, of 11257 Local Government Organizations have become Î&#x; ÎŻÎ˛Ď„Ď â€˘ ίκτ’-Aθ. κτˆŒ •‌ Ď„ Œ‌τ â€Śâ€˜Ď„Ë†Î§5. Ď„ ί•κBecause Ď„ Χ•Χ•τ ÎşA. Ď„â€™â€˘â€œâ€žĹ˝â€˜ -Ď„Ď‰Î˛Ď Ď„â€? ÎżĂ“Ëœ Ď Ď Ď„Ĺ˝ Î§â€˘Ď â€˘ - uĂ›ĂˆĂ‚ ΤΥΙΚÎ&#x;μΠΗΣ: Î?ÎšÎşĎŒÎťÎąÎżĎ‚ ÎœÎŹÎ˝Ď„ÎśÎąĎ ÎżĎ‚ κιΚ ÛÔÂÔ Î•Î¸Î˝ÎšÎşĎŒĎ‚ Î•Ď€ÎšĎ‡ÎľÎšĎ ĎŽÎ˝Ď„ÎąĎ‚ subject a series Conferences, International Conferences as regulations at Îź ÎŻ Χ•-Ď„ κΟΚι Ď„ ˆ Ă‚ Ž• â€Śâ€˜ -Ď„Ă›uĂ‚r›ˆ
ÎŻÎż ÎźÎŽÎąĎ€ÎżĎ„ÎŻÎźÎˇĎƒÎˇ ίκτβίί Îş Ă“ – -• Ο• Ă‚ κ•• ¾ξ Ď Ď„ÎżĎ… ί–τœÓÂIâ€şĂŒĂŒďŁżĂŒ Ď Ď„ÎˇÎ˝ ÎŻĹ Ď Ď â€“ ÎœÎżĎ…ĎƒÎżĎ…Ď ÎłÎżĎ?‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.. ί• οκβίυ ›Â‰ Ď â€şâ€˘ÎŻÎż ĂˆďŁżĂ“ ËœofďŁżĂ”Ă‚Ă›ĂˆsĂ“ĂˆĂ‚ Ă›Ă‚â€şË˜ÂśďŁżĂ“â€° Ă“snËœÎˆÎşÎ´ďż˝ĎƒÎˇĎ‚, I‰Û EeĂ”asâ€şĂˆË†well n Ëœ ,â€şË˜ e›EEˆ Î˝ÎąĂŒÎľĎ€ÎšÎşďż˝ÎšÎ˝Ď‰Î˝ÎŽĎƒÎľĎ„Îľ Ďƒďż˝ÎľĎ„ÎšÎşĎŽĎ‚ Î“Ď ÎąÂľÂľÎąĎ„ÎľÎŻÎą τΡςofĎƒĎ…Î˝ÎľÎšĎƒĎ†ÎżĎ ÎŹĎ‚ 79 τΡΝ. (210) 8647120, 6944 626140, fax (210) 8658868 24 2 37 1 14
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
¢HMO™IE™ ™XE™EI™
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ Τοις Εντευξομένοις Ή ύν Ιί Περί ν Ι Ι ντης ν υφής της ταυτότητoς και του Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ς ν
εν συναρτήσει με αποφάσεις του Δικαστηρίου Του Κωνστ. ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ Καθηγητού Νομικής Σχολής και Μεταπτ. Προγραμμάτων Πανεπιστημίου ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος, Καθηγητού Προγρ. Σπ. Πανεπ. Αθηνών, Ομοτ. Καθηγητού ΠΑΝΤΕΙΟΥ Π.Κ.Π.Ε., Ex Ch. L. U. L. Bruxelles, Ex. Int. I.I.A.P., Paris Δικηγόρου Κατόχου Τιμητ. Διακρ. LE PRIX EUROPEEN DES 12 ETOILES
Ο Έλλην Κυνικός Φιλόσοφος Αντισθένης κατέλειπε εις τους Επιγενομένους μία σπουδαία (επιστημονική) «αρχή»: «αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις». Ακολουθούντες ακριβώς αυτή την «αρχή» προτάσσουμε στο παρόν άρθρο την έννοια του Διεθνούς Οργανισμού, ήτοι μίας «κατασκευής» στενώς συναπτόμενης με την φύση και το εν γένει status της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η έννοια του Διεθνούς Οργανισμού ανάγει την γένεσή της θεωρητικώς μεν στις αναζητήσεις και στους προβληματισμούς των Ρ. DUBOIS, E. CRUCE, A. SULLY, Abbe de SAINT PIERRE, E. KANT κ.ά., πρακτικώς δε στις απαρχές του παρελθόντος αιώνος, οφείλουσα τελικώς την πραγμάτωσή της στην προηγηθείσα έννοια της Διεθνούς Συνδιάσκεψης, της οποίας αποτελεί την άμεση προέκταση. Σε μία πρώτη, εάν όχι και οριστική προσέγγιση, ο Διεθνής Οργανισμός ορίζεται 1 ως Ομάδα Κρατών, διαθέτουσα ad hoc ιδική της «βούληση» και βεβαίως κατ’ επέκταση και ίδια «όργανα» για την 1
Organisation Internationale (Dr. Int. Publ.): Groupement permanent d’ Etats doté d’ organes destinés à exprimer, sur des matiéres d’ intérét commun, une volonté distincte de celle des Etats members. R. GUILLIEN et J. VINCENT: Termes Juridiques. Paris, n. éd. 1988, p. 329.
3
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
μετουσίωση αυτής της «βούλησης» σε «πράξεις», υπό την αναγκαία προϋπόθεση, ότι αυτά τα τελευταία είναι διάφορα και ανεξάρτητα από τα ομοειδή ή μη, αντίστοιχα ή μη, όργανα των Κρατών Μελών, τα οποία συγκρότησαν την Ομάδα. Η μη (τυπική) εξάρτηση των μεν από τα δε, συνιστά, εξ άλλης πλευράς, condicio sine qua non για την αυτόνομη ύπαρξη και λειτουργία του Οργανισμού, ανεξαρτήτως της δυνατότητας Χώρας Μέλους της Ομάδας (του Διεθνούς Οργανισμού) να επηρεάζει τις εν γένει επιλογές της (πολιτικές ή άλλες). Ως γενεσιουργοί λόγοι της γένεσης και γενίκευσης της πολιτικής της συγκρότησης υπό των Κρατών Διεθνών Οργανισμών, ποικίλων μορφών και στόχων, αναφέρονται η επιθυμία των Ηγετών των διαφόρων Κρατών να εμπεδώσουν κλίμα ειρήνης, φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των, η προαγωγή οικονομικών ή άλλων συμφερόντων, η προάσπιση εθνικών θεμάτων μέσω της συμμετοχής σε Διεθνείς Οργανισμούς, η λειτουργία των Διεθνών Οργανισμών ως οργάνων αποτρεπτικών πολεμικών συρράξεων κ.λ. Οι λόγοι αυτοί, σωρευτικώς ή μεμονωμένως «δρώντες», οδηγούν, ενίοτε, σε «υπερβάσεις», οι οποίες δεν είναι δυνατόν να ερμηνευθούν άνευ και εκτός των πιθανών προσδοκωμένων καλών ωφελημάτων των Διεθνών Οργανισμών. Ως χαρακτηριστική περίπτωση αναφέρεται εδώ η άποψη του ΤΣΩΡΤΣΙΛ για την ανάγκη συγκρότησης ενός Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (1946 μ.Χ.), με την συμμετοχή μάλιστα της Γερμανίας, δέκα επτά μόλις μήνες μετά την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και με χαίνουσες εισέτι τις πληγές από την χιτλερική λαίλαπα της Γηραιάς Ηπείρου. Οι Διεθνείς Οργανισμοί διακρίνονται σε πλείστες όσες κατηγορίες, όπως: Παγκόσμιοι, Υπερκρατικοί ή Υπερεθνικοί, Διακρατικοί, Περιφερειακοί, Πολιτικοί, Στρατιωτικοί, Τεχνικοί κ.λ. 2 Εκ των Ευρωπαϊκών Διακρατικών Οργανισμών Οικονομικής Συνεργασίας αναφέρονται εδώ οι εξής: - BENELUX, 1944. - Οικονομική Επιτροπή για την Ευρώπη: 1947 (ως Οργανισμός προσωρινού χαρακτήρος), ως μόνιμος από του έτους 1951. - Ευρωπαϊκός Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας, έτος ίδρυσης 1948, 1960. - Ευρωπαϊκή Ένωση Ελευθέρων Ανταλλαγών, 1959. - Συμβούλιο Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας, 1949. - Επιτροπή Βοηθείας για την Ανάπτυξη, 1961. 2
4
Βλ. Κωνστ. ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αθήναι, 2010, σ. 15, επόμ. Εκδ. Κέντρου Επιμόρφωσης, Μελετών, Έρευνας και Ανάπτυξης.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Εκ των Ευρωπαϊκών Οργανισμών Πολιτικής Συνεργασίας αναφέρεται εδώ το Συμβούλιο της Ευρώπης, 1949. Εκ των Ευρωπαϊκών Οργανισμών Στρατιωτικής Συνεργασίας αναφέρονται εδώ οι εξής: - Σύμφωνο Δυτικής Ένωσης, 1948. - Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση, 1954. Εκ των υπερεθνικών Ευρωπαϊκών Οργανισμών αναφέρονται εδώ οι εξής, προηγουμένης συνοπτικής σχετικής αναφοράς. Η επιθυμία των Ηγετών των Ευρωπαϊκών Χωρών ευθύς αμέσως μετά την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου «κατηυθύνετο» προς την δημιουργία Συμμαχιών και Οργανισμών, επί σκοπώ, αφ΄ενός μεν εμπέδωσης συναισθημάτων ασφαλείας και ειρήνης και αφ΄ετέρου προαγωγής της μεταξύ των συνεργασίας, τόσον προς αντιμετώπιση των γενικώτερων προβλημάτων, που προκάλεσε η λαίλαπα του προσφάτου πολέμου, όσον και προς διεύρυνση των μεταξύ των οικονομικών ανταλλαγών κ.λ. Αυτή η «επιθυμία» ως φυσικό επακόλουθό της είχε την δημιουργία Οργανισμών σαφούς και συγκεκριμένου οικονομικού, κατ’ αρχάς, προσανατολισμού, οι οποίοι θα υποβοηθούσαν οικονομικές δραστηριότητες των πλέον ευρώστων οικονομιών της Δυτικής Ευρώπης, παρακαμπτομένων, εν τω μέτρω του εφικτού, των «ιδιαιτεροτήτων» ποικίλης μορφής των συμμετεχουσών Χωρών. Οι «ιδιαιτερότητες» ήταν, (και εξακολουθούν να υφίστανται βεβαίως πολλές εξ αυτών), ποικίλες, εξικνούμενες από την μορφή του πολιτεύματος, (π.χ. πολίτευμα Γαλλίας, Βελγίου, Ηνωμένου Βασιλείου, Δανίας κ.λ.), την μορφή της Δημόσιας Διοίκησης κ.ά., μέχρι της μορφής των οικονομικών συστημάτων και του μικρού ή μεγάλου βαθμού «φιλελευθεροποίησης» και «ιδιωτικοποίησης» των οικονομιών τους 3. Εκ των συναφών, λοιπόν, Οργανισμών αναφέρονται εδώ οι εξής: - Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, 1952. - Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, 1957. - Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας, 1957. - [Οι ως άνω τρεις Κοινότητες «ετέθησαν» υπό ενιαία διοίκηση μέσω της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης, προϊόν συνεχών διαβουλεύσεων και διασκέψεων κατά τα έτη 1985, 1986]. - Ευρωπαϊκή Ένωση, 1993. 3
Βλ. Const. GE. ATHANASSOPOULOS: Union Monetaire et Ecomomique, Parlement Europeen et Politiques Gouvernementales, Administratives, Sociales et Culturelles: Vies paralelles, REVUE DE DECENTRALISATION, D’ ADMINISTRATION LOCALE ET DE DEVELOPPEMENT REGIONAL, N. 19/2000, p. 1 et suiv.
5
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Εν σχέσει με την «ένταξη» της νυν Ευρωπαϊκής Ένωσης, (εφεξής Ε.Ε.) σε μία εκ των αναφερθεισών κατηγοριών Διεθνών Οργανισμών, αναφέρονται όλως ενδεικτικώς τα εξής: Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί υβριδικό ιδιότυπο μόρφωμα, εμπεριέχον ιδιόμορφα και ποικίλλα στοιχεία διακυβέρνησης, «δάνεια» εξ εθνικών αντιστοίχων συστημάτων και διεθνών υπερεθνικών οντοτήτων. Ο στόχος της Συνθήκης ΕΟΚ, που είναι η θέσπιση μιας κοινής αγοράς, η λειτουργία της οποίας αφορά άμεσα στους Πολίτες της Κοινότητας, συνεπάγεται, ότι η Συνθήκη αυτή αποτελεί κάτι περισσότερο από μια συμφωνία, που δημιουργεί μόνο αμοιβαίες υποχρεώσεις μεταξύ των συμβαλλομένων Κρατών. Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται από το Προοίμιο της Συνθήκης, το οποίο αφορά εκτός από τις Κυβερνήσεις και τους Λαούς, κατά τρόπο δε πιο συγκεκριμένο με την δημιουργία Οργάνων στα οποία έχουν παρασχεθεί κυριαρχικά δικαιώματα, η άσκηση των οποίων επηρεάζει τόσο τα Κράτη Μέλη, όσο και τους Πολίτες τους. Με βάση αυτές τις σκέψεις πρέπει να συναχθεί, ότι η Κοινότητα αποτελεί νέα έννομη τάξη Διεθνούς Δικαίου, υπέρ της οποίας τα Κράτη περιόρισαν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα, σε μερικούς έστω τομείς, και της οποίας υποκείμενα είναι, όχι μόνο τα Κράτη Μέλη, αλλά επίσης και οι Υπήκοοί τους 4. Εξ άλλης πλευράς, σε αντίθεση με τις συνήθεις Διεθνείς Συμβάσεις 5, η Συνθήκη της ΕΟΚ έχει δημιουργήσει την ιδική της έννομη τάξη, η οποία από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης ενσωματώθηκε στα νομικά συστήματα των Κρατών Μελών και πρέπει να λαμβάνεται υπ΄όψει από τα Δικαστήριά τους. Μέσω της ίδρυσης μίας Κοινότητας απεριόριστης διάρκειας, η οποία διαθέτει τα ιδικά της Όργανα (…) και η οποία, μεταξύ άλλων, διαθέτει πραγματικές εξουσίες, τα Κράτη Μέλη περιόρισαν, σε συγκεκριμένους όμως τομείς, τα συνταγματικά 6 κυριαρχικά τους δικαιώματα 7 και έχει παραχθεί κατ΄αυτόν τον τρόπο ένα σύνολο νόμων εφαρμοστέων στους υπηκόους τους και σε αυτά τα ίδια. Κατά τινές 8 το «πολυκρατικό» αυτό σχήμα είτε είναι ως όλον κυρίαρχη πολιτεία, είτε αποτελεί «πολυκρατικό» μόρφωμα του Διεθνούς Δικαίου, εντός του οποίου η κυριαρχία των Κρατών παραμένει ανέπαφη, 4
Βλ. σχετική απόφαση του Δικαστηρίου, Υπόθεση Van GEND and LOOS, 1961. Βλ. σχετική απόφαση του Δικαστηρίου, Υπόθεση 6/64, COSTA κατά ENEL. 6 Βλ. περί της σημασίας και των λειτουργιών του Συντάγματος σε: Αντ. ΜΑΝΙΤΑΚΗΣ: Ελληνικό Συνταγματικό Δίκαιο. Τόμ. 1. Αθήνα / Θεσσαλονίκη, 2004, σ. 1363 επόμ. Εκδόσ. ΣΑΚΚΟΥΛΑ. 7 Βλ. περί της σημασίας και των λειτουργιών του Συντάγματος σε: Αντ. ΜΑΝΙΤΑΚΗΣ: Ελληνικό Συνταγματικό Δίκαιο. Τόμ. 1. Αθήνα / Θεσσαλονίκη, 2004, σ. 1363 επόμ. Εκδόσ. ΣΑΚΚΟΥΛΑ… 5
8
6
Βλ. Δ. ΤΣΑΤΣΟΣ: Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία. Αθήναι, 2001, σ. 47 επόμ. Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
ενώ η προβλεπόμενη συνεχής νέα θεσμική οργάνωση είναι τόση, όση είναι αναγκαία για την πραγμάτωση των συμπεφωνημένων κοινών σκοπών και στόχων. Συνεπώς σημειώνεται, ότι οι αρχικές τρεις Κοινότητες (ΕΚΑΧ, ΕΟΚ, ΕΚΑΕ) και η μετέπειτα Ε.Ε., εδράζονται επί σειράς κοινών αξιών, (όπως εκείνες των θεμελιωδών ελευθεριών, της αλληλεγγύης 9, των θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων κ.ά.). Το στοιχείο αυτό έχει ως αναγκαίο παρεπόμενο, ότι αυτές (οι τρεις Κοινότητες δηλαδή και η διάδοχος Ε.Ε.), επεδίωκαν και επιδιώκουν την υλοποίηση των ιδρυτικών (και μεταγενέστερων) στόχων και σκοπών τους μόνον μέσω κανόνων δικαίου 10 και όχι μέσω μηχανισμών ισχύος και βιαίας επιβολής. Εάν δε, πέραν του ως άνω συστήματος αξιών, ληφθεί υπ΄όψει, ότι οι τρεις Κοινότητες, και η Ε.Ε., είναι «προϊόντα» ελεύθερης επιλογής των ενδιαφερομένων Μερών υπό καθεστώς ειρήνης, μακράν «βιαίων άνωθεν επιταγών» και μακράν πολεμικών συγκρούσεων, τότε η ανάγκη για ένα ίδιο και «ιδιάζον» σύστημα κανόνων δικαίου, το οποίο θα διέπει την εν γένει λειτουργία τους παρίσταται ως κατεπείγουσα και επιβεβλημένη. Το «ιδιάζον» του δικαιϊκού συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δικαιολογείται εκ του γεγονότος, ότι τούτο περιλαμβάνει, ως εκ του ποικίλου εύρους των θεμάτων, τα οποία καλείται να καλύψει και να ρυθμίσει, όλα τα πεδία του Δικαίου: 11 Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο, Δημόσιο Δίκαιο (Δίκαιο Ανταγωνισμού, Εργατικό Δίκαιο κ.λ.), Ιδιωτικό Δίκαιο (Γενικές Αρχές, Ενοχικό, Εμπράγματο) κ.λ. Η ευρύτητα όμως αυτή τόσον των υπό διευθέτηση θεμάτων, όσον και των επ΄αυτών ρυθμίσεων, δημιουργεί σειρά σημαντικών προβλημάτων καταγραφής, ερμηνείας και εφαρμογής και λειτουργεί «αποτρεπτικώς» επί συγγραφικού συστηματικού επιπέδου. Απόδειξη δε του τελευταίου τούτου στοιχείου αποτελεί το γεγονός, ότι το εγχείρημα των εβδομήκοντα Συγγραφέων, οι οποίοι συνέταξαν το έτος 1969 μ.Χ. την πρώτη Έκθεση επί του Droit des Communautés Européenes δεν έχει επαναληφθεί μέχρι τούδε, υπό την αυτή τουλάχιστον «οπτική». Βεβαίως, επί μέρους μονογραφίες (λίαν αξιόλογες ενίοτε…) καλύπτουν σειρά σημαντικών θεμάτων, και ιδίως εκείνων τα οποία είτε η πολιτική «σκοπιμότητα» προτάσσει έναντι άλλων, είτε η τρέχουσα δραστηριότητα και πρακτική 9
Βλ. Αντ. ΜΑΝΙΤΑΚΗΣ: Πρόλογος, ιδίως σελ. 23, στο: Z. - M. FERY: To ζήτημα του Ευρωπαϊκού Κράτους (Μετάφρ.), Αθήναι, 2006. Εκδ. ΠΑΠΑΖΗΣΗ. 10 Βλ. Υπόθεση 22/70, AETR, Συλλογή 1969 - 1971, σ. 729, Γνωμοδότηση 2/93, της 19/3/1993. 11 Βλ. ενδεικτικώς: Υπόθεση SCHRADER, Συλλογή 1989, σ. 2263. Υπόθεση C-97/91, BORELLI, Απόφαση της 3/12/1992.
7
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
εντός του ευρωπαϊκού χώρου «αναδεικνύει» ως επείγοντα, ως επίκαιρα, ως κύρια. Προς όλα αυτά συναρτάται σειρά σημαντικών άλλων θεμάτων, όπως η πληθώρα των γλωσσών, στις οποίες πρέπει να διατυπώνονται οι ρυθμίσεις και οι κανόνες, οι ετερόκλητες και ενδεχομένως αλληλοαναιρούμενες εθνικές νομοθεσίες, οι πολιτικές επιλογές των επί μέρους Εθνικών Κυβερνήσεων, (οι οποίες πιθανόν να «συγκρούωνται» με την «άλλη» πορεία 12 των ευρωπαϊκών μηχανισμών), οι γεωγραφικές ιδιαιτερότητες των Εταίρων, οι οποίες (πιθανόν) να «κατευθύνουν» προς διάφορες θεωρήσεις την κοινή πολιτική κ.λ. Το Δίκαιο της Ε.Ε. διακρίνεται σε πρωτογενές, (Συνθήκες, Ενιαίες Ευρωπαϊκές Πράξεις) και παράγωγο ή δευτερογενές, (Κανονισμοί 13, Οδηγίες 14, Αποφάσεις, Συστάσεις, Γνώμες). Επί του θέματος των σχέσεων του Δικαίου της Ε.Ε. και άλλων (Εθνικών) Δικαιϊκών Συστημάτων ενδεικτικώς σημειώνονται τα εξής: Πέραν των μέχρι τούδε λεχθέντων, πρέπει να προστεθεί και το πλέγμα των σχέσεων, οι οποίες γεννώνται μεταξύ των κανόνων του Ευρωπαϊκού δικαίου εν τω συνόλω του (πρωτογενούς - παραγώγου), προς άλλες «έννομες» τάξεις, προηγούμενες ή επόμενες αυτού, σε σχέση με τον χρόνο έναρξης ισχύος αυτών. Έτσι, εν σχέσει με τους κανόνες του Διεθνούς (Δημοσίου) Δικαίου σημειώνεται, ότι οι κανόνες του Ευρωπαϊκού Δικαίου θεωρητικώς τελούν σε κατάσταση «υποταγής» προς αυτούς. Εν σχέσει με το Εθνικό Δίκαιο των επί μέρους Κρατών - Μελών θεωρείται, ότι υπερέχει έναντι αυτού το Κοινοτικό. Σχετικές είναι επ΄αυτού και οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο έκανε λόγο για υπεροχή των Κοινοτικών Κανόνων Δικαίου έναντι των αντίστοιχων Εθνικών το πρώτον στην Υπόθεση 6/64, (15/7/1964), COSTA κατά ENEL, υπόθεση πρωτοποριακής υφής, ασκήσασα σημαντική επιρροή επί του όλου κοινοτικού γίγνεσθαι. Εξυπακούεται, ότι η οία δήποτε «υπεροχή» του Κοινοτικού Δικαίου έναντι των αντιστοίχων Εθνικών δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως κατάσταση άκαμπτη και πετρώδης, αλλά ως ενέχουσα το στοιχείο της ευελιξίας, δεδομένου, ότι τόσον οι Κοινοτικοί, όσον και οι Εθνικοί Κανόνες 12
8
Υπόθεση SCHRADER, Συλλογή 1989, σ. 2263. Υπόθεση C-97/91, BORELLI, 3/12/1992. 13 Υπόθεση 31/78 BUSSONE, Συλλογή 1978, σ. 775, Υπόθεση 177/78, PIGS and BACON, Συλλογή 1979/ΙΙ, σ. 77. 14 Υπόθεση 103/88, COSTANZO, Συλλογή 1989, σ. 1861, Υπόθεση C 221/88, BUSSENI, Συλλογή 1990, σ. Ι - 519.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Δικαίου εφαρμόζονται επί των ιδίων Ανθρώπων ταυτοχρόνως, χάριν και υπέρ των οποίων θεωρητικώς έχουν θεσπισθεί. Τέλος, σε σχέση με την κατάσταση υπό την οποία διατελούν οι κανόνες του Κοινοτικού Δικαίου και των Διεθνών Συμφωνιών / Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ενωσης επισημαίνεται, ότι η εφαρμογή των διατάξεων Διεθνών Συμφωνιών / Συνθηκών, τις οποίες συνάπτει η Ε.Ε., δεν είναι άνευ άλλου τινός άμεση στις Χώρες Μέλη, αλλά κρίνεται κατά περίπτωση ad hoc, βάσει διαφόρων παραμέτρων. Μεμονωμένες περιπτώσεις, κατά τις οποίες το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει δεχθεί την «αυτόματη» επέκταση της εφαρμογής των διατάξεων διεθνούς συμφωνίας σε Χώρα Μέλος της Ε.Ε., δεν δημιουργούν τις προϋποθέσεις εκείνες, οι οποίες θα ήταν δυνατόν να οδηγήσουν σε γενική παραδοχή της άμεσης εφαρμογής των εν λόγω κανόνων άνευ άλλου τινός. 15 Το ούτως πως αναφερθέν μόρφωμα της Ε.Ε. διοικείται υπό σειράς Οργάνων «παραγωγών» εν ταυτώ και κανόνων Δικαίου, εχόντων ως εξής: - Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. - Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. -Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή Συμβούλιο των Υπουργών ή Συμβούλιο. - Ευρωπαϊκή Επιτροπή. - Δικαστήριο της Ε.Ε. - Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. - (Ευρωπαϊκό) Ελεγκτικό Συνέδριο. Πέραν αυτών των Οργάνων «συλλειτουργούν» και διάφοροι Οργανισμοί, όπως: - Ευρωπαϊκή και Κοινωνική Επιτροπή. - Επιτροπή των Περιφερειών. - Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα - Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. - Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής. - Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων, κ.ά. Εκ των Οργάνων αυτών εδώ γίνεται συνοπτική αναφορά περί του Δικαστηρίου της Ε.Ε., εξικνουμένη σε στοιχεία της εν γένει λειτουργίας του καθώς και στατιστικά δεδομένα των δραστηριοτήτων του κατά το παρελθόν έτος 2018. Ως γνωστόν, το Δικαστήριο είναι ένα από τα επτά κύρια Θεσμικά Όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με βασική αποστολή την διαφύλαξη της 15
σ. 861.
Βλ. αναφερθείσα ήδη Υπόθεση 26/62, Van GENT and LOSS, Συλλογή 1954 - 1964,
9
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ Ιί Δικαίου ν Ι Ι ν ν της Ένωσης υπό καθεστώς κοινώς παραδεκτής υπό τήρησηςύν του πάντων ερμηνείας και εκτέλεσης εν τοις πράγμασι των Συνθηκών, ς νκαθώς και του παραγώγου Δικαίου. ιδρυτικών και μεταγενεστέρων,
Συγκροτείται υπό δύο επί μέρους δικαιοδοτικών Οργάνων, το Δικαστήριο ως ανώτατο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Δικαιοδοσίας (άρθρο 253 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε.) και το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (άρθρο 254 της Σ.Λ.Ε.Ε.) Επί σκοπώ μείωσης του φόρτου εργασίας των αναφερθέντων Δικαιοδοτικών Οργάνων το Συμβούλιο της Ε.Ε. το έτος 2004 συνέστησε και το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης της Ε.Ε. (άρθρο 257 της Σ.Λ.Ε.Ε.) το οποίο όμως κατηργήθη το Σεπτέμβριο 2016 Στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπηρετούν 28 Δικαστές και 11 Γενικοί Εισαγγελείς, διοριζόμενοι κοινή συναινέσει των Κυβερνήσεων των Κρατών Μελών για περίοδο έξη ετών. Εκ παραλλήλου, το Γενικό Δικαστήριο σύγκειται εκ 44 Δικαστών, εκάστου Κράτους Μέλους δυναμένου να αποστείλει τουλάχιστον έναν Δικαστή για περίοδο έξη ετών. Στο Δικαστήριο υπηρετούν 2.217 Διοικητικοί Υπάλληλοι (μόνιμοι και μη), εκ των οποίων 1.345 γυναίκες. Όπως προσφυώς έχει τονισθεί το Δικαστήριο μέσω της ορθής, σαφούς, αποτελεσματικής και υπό καθεστώς διαφάνειας απονομής της δικαιοσύνης συμβάλλει στην εμπέδωση της εμπιστοσύνης των πολιτών, περιλαμβανομένων Υπευθύνων χάραξης πολιτικών, Στελεχών διαφόρων Οντοτήτων Δημοσίας και Ιδιωτικής υφής, Εργαζομένων, Οικονομικώς Δρώντων, Καταναλωτών (και Υπηκόων Τρίτων Κρατών), έναντι του Ευρωπαϊκού Οικοδομήματος, εγχειρήματος μοναδικού από συστάσεως Κοινωνικών Δομών, ιδιοτύπου και εν ταυτώ λειτουργικού 16. Όλα αυτά βεβαίως με εκ παραλλήλου στόχευση την διαφύλαξη ως κόρην οφθαλμού των θεμελιωδών αξιών, εγγενών και μη, της Ευρωπαϊκής ένωσης, μεταξύ των οποίων προεξάρχουσα θέση κατέχουν εκείνες του σεβασμού της Ανθρώπινης Αξιοπρέπειας. Εν σχέσει με τα είδη διαδικασιών σημειώνονται τα εξής: Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Εν περιπτώσει παραβάσεων υπό Κράτους Μέλους: Επιτροπή κατά Κράτους, άρθρο 258, Σ.Λ.Ε.Ε. 16
10
Βλ. άλλα στοιχεία σε: Court of Justice of the European Union, A.R., Luxembourg, 2019, p. 5
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Εν περιπτώσει υποβολής προσφυγής ακύρωσης ή προσφυγής ς ν λόγω παράλειψης ενεργείας υπό θεσμικού Οργάνου της Ε.Ε. ή κατά Κράτους Μέλους λόγω παράνομης πράξης ή παράλειψης, άρθρα 263 και 265 Σ.Λ.Ε.Ε. Εκδίκαση ενδίκων μέσων κατά αποφάσεων του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 256 Σ.Λ.Ε.Ε. Αμφότερα τα Δικαιοδοτικά Όργανα έχουν διαχειρισθεί κατά το έτος 2018, 1.683 νέες υποθέσεις, ενώ η μέση διάρκεια των διαδικασιών ανέρχεται σε 18μήνες, (Δικαστήριο 15,7 μήνες, Γενικό Δικαστήριο 20 μήνες). Τα εισαγωγικά δικόγραφα είναι δυνατόν να υποβληθούν σε οία δήποτε επίσημη γλώσσα της Ένωσης. Έτσι, επί 24 επισήμων γλωσσών οι πιθανοί γλωσσικοί συνδυασμοί κατά τις διαδικασίες ανέρχονται σε 552! Η Μεταφραστική Υπηρεσία περιλαμβάνει 606 Μεταφραστές διαθέτοντες νομική παιδεία, κατανεμημένους σε 23 γλωσσικά τμήματα, εδρεύοντα στο Λουξεμβούργο. Κατά το διαρρώσαν έτος 2018 πραγματοποιήθηκαν 721 συζητήσεις επ΄ακροατηρίω, υποστηριχθείσες γλωσσικώς υπό 71 Διερμηνέων. Τέλος, σημειώνεται, ότι η λειτουργία του Δικαστηρίου διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 251 έως και 281 των Ενοποιημένων Συνθηκών / Συνθήκη Λειτουργίας της Ε.Ε. και του υπ΄αριθμ. 3 Πρωτοκόλλου περί του Οργανισμού του Δικαστηρίου της Ε.Ε.
11
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν ΕΝÎνΡ Κιββιδίι Ď‚ ν
Το Î•ÎšÎ´ÎšÎşĎŒ ÎšÎąÎ¸ÎľĎƒĎ„ĎŽĎ‚ Î&#x;ΚκονοΟΚκών Î”Ď ÎąĎƒĎ„ÎˇĎ ÎšÎżĎ„ÎŽĎ„Ď‰Î˝ του ΕΝΝΡνΚκοĎ? ÎšĎ ÎŹĎ„ÎżĎ…Ď‚ κιΚ ΕΝΝΎνων ÎĽĎ€ÎˇÎşĎŒĎ‰Î˝ ĎƒÎľ Î§ĎŽĎ ÎľĎ‚ των ΒιΝκινίων: Î˜ÎľĎ‰Ď ÎˇĎ„ÎšÎşÎĎ‚ Î Ď ÎżĎƒÎľÎłÎłÎŻĎƒÎľÎšĎ‚ κιΚ Î•ÎźĎ€ÎľÎšĎ ÎšÎşÎżÎŻ Î Ď ÎżĎƒÎąÎ˝ÎąĎ„ÎżÎťÎšĎƒÎźÎżÎŻ
Helen Kavvadia The special status of economic activities of the Hellenic State and of Greek citizens in Balkan countries: theoretical approaches and empirical perspectives
Β΄ÎÎşÎ´ÎżĎƒÎˇ
ΚΕÎ?ΤΥÎ&#x; ΕΠΙΜÎ&#x;ΥΌΊΣΗΣ, ΜΕΛΕΤΊÎ? ΕΥΕμÎ?ΑΣ ΚΑΙ ΑÎ?ΑΠΤμΞΗΣ ΑθΎνιΚ, 2018 12
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ Ιί ν Ι Ι νΕπιμόρφωσης, ν Τούν Κέντρο Μελετών, Έρευνας και Ανάπτυξης, συσταθέν εν έτει 1990, εν της ν επιθυμία των Μελών της Διοίκησής του,
συγκειμένης εκ Καθηγητών Πανεπιστημίου και Ειδικών Επιστημόνων,
να «διαχέεται», κατά το δυνατόν, σε ευρύτερους κύκλους η γνώση και να προβάλλονται διαπρεπείς Επιστήμονες, αποφάσισε την έκδοση του ανά χείρας έργου της κυρίας Ελένης Καββαδία. Τα Μέλη του Δ.Σ. του Κέντρου έκριναν, ότι το εν λόγω έργο, προϊόν μακράς συστηματικής έρευνας και λίαν ευδοκίμου επιστημονικής και επαγγελματικής δραστηριότητας, είναι ιδιαζόντως υψηλής ποιότητας και αναφέρεται σε εξόχως ενδιαφέροντα θέματα. Το όλον έργο διακρίνεται για την πρωτότυπη «σύλληψη» του κεντρικού πυρήνα, τον πλούτο των στοιχείων, το μεγάλο εύρος της θεματολογίας, την συνθετική κριτική θεώρηση των επι μέρους πτυχών διαφόρων ζητημάτων. Σε μία περίοδο όπου τα Βαλκάνια γίνονται και πάλι αντικείμενο διεθνούς ενδιαφέροντος, καθώς οι χώρες της περιοχής που δεν είναι ήδη μέλη των Ευρωατλαντικών Δομών δρομολογούν την ενταξιακή τους πορεία, η Ελλάδα επανεξετάζει την πολιτική της στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, όπου οι οικονομικές σχέσεις διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Η Συγγραφέας κυρία Ελένη Καββαδία έχει πολυδιάστατες ακαδημαϊκές σπουδές στην Οικονομία, την Διοίκηση Επιχειρήσεων, τα Συστήματα Πληροφοριών και την Γεωστρατηγική, στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό. Επιπλέον η επαγγελματική της ενασχόληση με την Νοτιοανατολική Ευρώπη, ως ανώτερο Στέλεχος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, κατά το μεγαλύτερο μέρος της υπό εξέταση περιόδου, της επιτρέπει να έχει επιτόπια γνώση και προσωπική εμπειρία στο θέμα. Το έργο έχει ως βάση Διδακτορική Διατριβή της κυρίας Ελένης Καββαδία, με θὲμα «Το ειδικό καθεστώς οικονομικών δραστηριοτήτων του Ελληνικού Κράτους ως Μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ελλήνων Υπηκόων σε Χώρες των Βαλκανίων: Θεωρητικές προσεγγίσεις και εμπειρικοί προσανατολισμοί», που υπεβλὴθη στο Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Αθηνών και ενεκρίθη το 2016, της οποίας υπήρξα Επιβλέπων Καθηγητής. Προσεγγίζει το θέμα ολιστικά, εξετάζοντας τόσο την επίσημη
13
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
14
αναπτυξιακή βοήθεια μέσω του Ελληνικού Σχεδίου Οικονομικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων-ΕΣΟΑΒ, όσο και τις Ελληνικές άμεσες ξένες επενδύσεις σε επτά χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, και συγκεκριμένα Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Κροατία, ΠΓΔΜ, Ρουμανία και Σερβία. Από αυτές, εν τω μεταξύ μόνο δύο είναι ήδη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ οι υπόλοιπες πέντε φιλοδοξούν να ενταχθούν ως το 2025. Το βιβλίο και κατά βάση η Διδακτορική Διατριβή στην οποία βασίζεται πραγματεύεται ένα θέμα με ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον καθότι, την εικοσαετή περίοδο 1990-2010, η Ελλάδα γίνεται για πρώτη φορά στην ιστορία της, τόσο χορηγός/δωρητής Επίσημης Αναπτυξιακής Βοήθειας - (ΕΑΒ), μέσω του Ελληνικού Σχεδίου για την Οικονομική Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων - (ΕΣΟΑΒ), όσο και εξαγωγέας Άμεσων Ξένων Επενδύσεων - (ΑΞΕ), και μάλιστα σε μια περιοχή, και κατά μια χρονική συγκυρία, όπου γίνονται ιστορικές γεωπολιτικές και γεωοικονομικές ανακατατάξεις, με εμπλεκόμενη ολόκληρη την Διεθνή Κοινότητα. Για τον λόγο αυτό άλλωστε η οικονομική εμπλοκή της Ελλάδας στα Βαλκάνια έχει απασχολήσει κυρίως την Ελληνική, αλλά και μερικώς την ξένη Βιβλιογραφία, πρωτίστως Επιστήμονες από χώρες της Βαλκανικής, και όχι μόνο. Το θέμα εξετάζεται σε επτά χώρες, στις οποίες επικεντρώνεται και η οικονομική δραστηριότητα τόσο του Ελληνικού Κράτους, μέσω διμερών συμφωνιών, και του Εθνικού Σχεδίου ΕΣΟΑΒ, όσο και των Ελλήνων υπηκόων, υπό την μορφή ΑΞΕ. Ως προς την τυπική διάρθρωση η μελέτη περιλαμβάνει 16 συνολικά Κεφάλαια, τα 15 εκ των οποίων ταξινομούνται σε 5 θεματικές ενότητες ενώ το 16ο Κεφάλαιο αποτελεί τον Επίλογο διαπιστώσεων και συμπερασμάτων. Το έργο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο για το θέμα του, που παραμένει επίκαιρο, όσο και για την πρωτότυπη ερευνητική μεθοδολογία και την διεπιστημονική προσέγγιση, που κεντρίζει το ενδιαφέρον για ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό, με αναζητήσεις που γεωγραφικά άπτονται στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, και θεματικά σε Νομικό επίπεδο, αλλά και στους τομείς των Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων, της Οικονομικής Διπλωματίας, των Διεθνών Οικονομικών, της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης και της Επιχειρηματικής Στρατηγικής. Περαιτέρω ενδιαφέρει ερευνητικά όσους ασχολούνται με την μεθοδολογία της αξιολόγησης και της χρήσης επιχειρηματικών μοντέλων ανάλυσης, όπως PEST, SWOT, VRIO, το μοντέλο «πέντε
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
δυνάμεων ή ανταγωνιστικών δυνάμεων» (the five forces model) και το μοντέλο «αλυσίδα αξίας» (the value chain model) του M. Porter. Ειδικά για όσους ενδιαφέρονται για το ΕΣΟΑΒ, η μελέτη περιλαμβάνει μια κριτική προσέγγιση, λεπτομερή ανάλυση της λειτουργίας και δραστηριότητάς του, καθώς και την πρώτη αξιολόγησή του, με βάση την μεθοδολογία Διεθνών Οργανισμών. Η αξιολόγηση, με την παράλληλη αποτίμηση των αποτελεσμάτων, δεν αποτελεί παρελθοντολογία, αλλά καθίσταται χρήσιμη για τον σχεδιασμό και εφαρμογή μελλοντικών παρομοίων δράσεων. Η μελέτη συνδυάζει τις θεωρητικές προσεγγίσεις, με εμπειρικούς προσανατολισμούς, τόσο όσον αφορά στις οικονομικές δραστηριότητες του Ελληνικού Κράτους, όσο και Ελλήνων Υπηκόων σε χώρες των Βαλκανίων. Εδράζει σε μια στέρεα θεωρητική προσέγγιση, ολοκληρωμένη και διεξοδική στατιστική ανάλυση αξιόπιστων στοιχείων τα οποία προέρχονται από επίσημες βάσεις δεδομένων Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Εθνικών Φορέων, των οποίων έχει γίνει χρονική εναρμόνιση, ώστε να καλύπτεται ολόκληρη η εικοσαετής υπό εξέταση περίοδος 1990-2010, ενώ παράλληλα έχει γίνει εκτεταμένη γραφική επεξεργασία, με απώτερο σκοπό την συγκρισιμότητα των αντίστοιχων στοιχείων. Για τους λόγους αυτούς θεωρώ, ότι το έργο της κυρίας Ελένης Καββαδία αφ΄ενὸς μεν επιτυγχάνει τους στόχους και απαντά στα ερωτήματα εντός του τεθέντος επιστημονικού πεδίου αφ΄ετέρου δε αποτελεί χρήσιμο σημείο υποδειγματικής αναφοράς και περαιτέρω έρευνας σε σχετικούς τομείς ιδίως σε μια περιοχή της ΕΕ η οποία επηρεάζεται άμεσα στην συμπεριφορά της από τις εξελίξεις της διεθνούς γεωπολιτικής και γεωοικονομίας. Η κριτική αναδρομή στην Ελληνική οικονομική συνεργασία με χώρες της Βαλκανικής κατά την εικοσαετία 1990-2010, την οποία παρουσιάζει το έργο αυτό, μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση για μελλοντικές δράσεις στην περιοχή, τόσο του Ελληνικού Κράτους, όσο και Ελλήνων επενδυτών. Παρά την οικονομική κρίση, η Ελληνική οικονομία παραμένει συγκριτικά ισχυρή, με ακαθάριστο εθνικό προϊόν μεγαλύτερο από το συνολικό όλων των υπό ένταξη χωρών, ενώ παράλληλα, οι ξένες αγορές αποτελούν διέξοδο για τις Ελληνικές επιχειρήσεις, υπό τις τρέχουσες συνθήκες υποτονικής ζήτησης στην εγχώρια αγορά. Για τον λόγο αυτό, η ιστορική αναδρομή, η μέθοδος ανάλυσης και η συμπερασματική σύνθεση που παρουσιάζονται σ΄αυτό, μπορούν να
15
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
16
είναι χρήσιμες σε Φορείς τόσο του δημόσιου, όσο και του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι ασχολούνται με την χάραξη επίσημης κρατικής οικονομικής πολιτικής και οικονομικής διπλωματίας, καθώς και επενδυτικά σχέδια στην περιοχή, αντίστοιχα. Πέραν αυτών, το έργο απευθύνεται στην Ακαδημαϊκή Κοινότητα, καθότι αποτελεί Β΄ έκδοση Διδακτορικής Διατριβής, η οποία υποστηρίχθηκε με επιτυχία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο το 2016. Η διεπιστημονική προσέγγιση του θέματος το καθιστά χρήσιμο για Ακαδημαϊκούς Μελετητές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με υπόβαθρο διεθνών και ευρωπαϊκών σχέσεων, διεθνών οικονομικών, ή επιχειρηματικής στρατηγικής, αλλά και σε όσους ασχολούνται με νομικές, γεωπολιτικές και γεωοικονομικές πτυχές του θέματος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η πρωτότυπη μεθοδολογία, η οποία χρησιμοποιεί γνωστά μοντέλα της επιχειρηματικής στρατηγικής, με καινοτόμους τρόπους και σε νέους τομείς εφαρμογής. Η ένταξη του θέματος στο γενικότερο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον και τα σχετικά Κεφάλαια διευρύνουν τον κύκλο Ερευνητών, οι οποίοι μπορούν να αντλήσουν χρήσιμες πληροφορίες για την μακροοικονομική, και γεωπολιτική κατάσταση της περιοχής, καθώς και τον ρόλο άλλων κρατών και των Διεθνών Οργανισμών. Οι πλήρεις και ομοιογενείς στατιστικοί πίνακες εντάσσουν το βιβλίο στις πηγές αναφοράς για περαιτέρω έρευνες. Αν και το εν γένει θέμα της Ελληνικής οικονομικής παρέμβασης στα Βαλκάνια έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλαπλής συγγραφικής δραστηριότητας, το βιβλίο αυτό είναι το μόνο που ασχολείται τόσο με την άμεση κρατική «εμπλοκή» του Ελληνικού Κράτους, όσο και την έμμεση, μέσω του ΕΣΟΑΒ και των ιδιωτικών επενδύσεων, αντίστοιχα. Επί πλέον, είναι το πρώτο ερευνητικό έργο, το οποίο περιλαμβάνει τόσο θεωρητικές, όσο και εμπειρικές προσεγγίσεις, και το πρώτο που παρουσιάζει μια αξιολόγηση, και όχι απλή καταγραφή της δραστηριότητας του ΕΣΟΑΒ. Η επιχειρηματολογία ρέει από το γενικότερο προς το ειδικότερο, και χωρίζεται σε πέντε θεματικές ενότητες, αρχίζοντας με τον προσδιορισμό του θέματος και της ερευνητικής διαδικασίας, περνώντας στην συνέχεια στην ανάλυση του πλαισίου, πριν εντρυφήσει στο κυρίως θέμα, έτσι ώστε να μην διακόπτεται η επιχειρηματολογία. Παράλληλα, η διάταξη του βιβλίου επιτρέπει στον αναγνώστη τον εύκολο εντοπισμό των θεμάτων του ενδιαφέροντός του, και η αυτοτέλεια κάθε Κεφαλαίου ξεχωριστά, επιτρέπει ακόμη και
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ντην ν αποσπασματική ανάγνωση. Ακόμη, ο λεπτομερής πίνακας περιεχομένων επιτρέπει τον γρήγορο ς ν
εντοπισμό σημείων του βιβλίου, απ’ όπου ο
αναγνώστης μπορεί να αντλήσει στοιχεία για πιθανές συγκεκριμένες ερωτήσεις. Το έργο διακρίνεται για την πρωτοτυπία του θέματος, το μεγάλο εύρος της επιμέρους θεματολογίας, την καινοτόμα αναλυτική προσέγγιση, την εύστοχη συνθετική θεώρηση, και τον πλούτο των στοιχείων. Εν κατακλείδι, το εν λόγω έργο, εκτός της σημαντικής επιστημονικής συμβολής του στην εν γένει έρευνα συγχρόνων θεμάτων πολλαπλού ενδιαφέροντος, συνιστά, πέραν των άλλων, αφ΄εαυτού ένα πολύτιμο εργαλείο, για όλους εκείνους, οι οποίοι αντιμετωπίζουν συναφή ζητήματα εντός εθνικού, διεθνούς, ευρωπαϊκού και παγκοσμίου περιβάλλοντος. Αποτελεί και πολύτιμο εργαλείο για όλους εκείνους που ασχολούνται με συναφή ζητήματα, καθότι είναι γραμμένο εύγλωττα, έχει συνεκτική δομή και περιέχει γραφήματα, έτσι ώστε να είναι κατανοητό για ένα ευρύ κοινό Κρατικών Λειτουργών, Στελεχών και Συμβούλων Επιχειρήσεων. Καθηγητής Κωνσταντίνος ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Πρόεδρος του Κέντρου Επιμόρφωσης, Μελετών, Έρευνας και Ανάπτυξης, Ομότιμος Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Προγρ. Σπουδών Πανεπ. Αθηνών Καθηγητής της Σχολής Νομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος Κύπρου, Δικηγόρος Ex. Ch. L.U.L., Bruxelles, Ex. Int. I.I.A.P., Paris Κάτοχος Τιμητ. Διάκρ. LE PRIX EUROPEEN DES 12 ETOILES
17
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
18
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
19
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
20
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
21
International Relations and Diplomacy Απ Ď ÎŻÎťÎšÎżĎ‚ÎœÎŹÎťÎżÎšÎ™Ď?ν ΚονΏ ÎŻ ÎŻ Ď?Îť Ď?ΏοίΏ ÎťĎ? Απ Ď ÎŻÎťÎšÎżĎ‚ÎœÎŹÎťÎżÎšÎ™Ď?ν ÎŻ ÎŻ Ď?Îť Ď?ΏοίΏ ÎťĎ? 2019 (Serial Number 70) Volume ΚονΏ 7, Number 7, July
David Publishing
22
David Publishing Company www.davidpublisher.com
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Publication Information: Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
International Relations and Diplomacy. 7(2019). Copyright Š2019 by David Publishing Company
International Relations and Diplomacy is published monthly in print (ISSN 2328-2134) by David Publishing Company located at 616 Corporate Way, Suite 2-4876, Valley Cottage, NY 10989 USA.
Aims and Scope:
International Relations and Diplomacy, a professional scholarly peer reviewed academic journal, commits itself to promoting the academic communication about recent developments on Relations and Diplomacy, covers all sorts of research on international relations, international security studies, politics, international political economy, regional studies, local government, public law and policy, military study, foreign affairs and other relevant areas and tries to provide a platform for experts and scholars worldwide to exchange their latest findings.
Editorial Office:
616 Corporate Way, Suite 2-4876, Valley Cottage, NY 10989 USA Tel: 1-323-984-7526, 323-410-1082; Fax: 1-323-984-7374. E-mail: international@davidpublishing.com; order@davidpublishing.com; shelly@davidpublishing.com
Abstracted/Indexed in: ★CrossRef;
★Index Copernicus International;
★WorldCat;
★Scientific Indexing Services;
★Google Scholar;
★Scholar Steer, USA;
★J-Gate;
★Polish Scholarly Bibliography (PBN);
★Academic Keys;
★Ulrich’s Periodicals Directory, USA;
★CiteFactor, USA;
★Universe Digital Library S/B, Malaysia;
★Chinese Database of CEPS;
★Sherpa/Romeo, University of Nottingham;
★Electronic Journals Library (EZB), Germany;
★Norwegian Social Science Data Services (NSD), Norway;
★China National Knowledge Infrastructure (CNKI);
★Chinese Scientific Journals Database, VIP Corporation;
Subscription Information:
Print $520 (per year) For past issues, please contact: international@davidpublishing.com, shelly@davidpublishing.com Copyright Š2019 by David Publishing Company and individual contributors. All rights reserved. David Publishing Company holds the exclusive copyright of all the contents of this journal. In accordance with the international convention, no part of this journal may be reproduced or transmitted by any media or publishing organs (including various websites) without the written permission of the copyright holder. Otherwise, any conduct would be considered as the violation of the copyright. The contents of this journal are available for any citation, however, all the citations should be clearly indicated with the title of this journal, serial number and the name of the author. David Publishing Company 616 Corporate Way, Suite 2-4876, Valley Cottage, NY 10989 USA Tel: 1-323-984-7526, 323-410-1082 Fax: 1-323-984-7374. E-mail: order@davidpublishing.com
D
DAVID
PUBLISHING
David Publishing Company www.davidpublisher.com
23
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Editorial Board Members of International Relations and Diplomacy: Ď‚ ν
International Relations and Diplomacy. 7(2019). Copyright Š2019 by David Publishing Company
★Abdel-Hady (Qatar University, Qatar);
★Abosede Omowumi Bababtunde (National Open University of Nigeria, Nigeria);
★Adriana Lukaszewicz (University of Warsaw, Poland); ★Ahmed Y. Zohny (Coppin State University, USA) ★Alessandro Vagnini (Sapienza University of Rome, Rome); ★Ali Bilgiç (Bilkent University, Turkey); ★AndrĂĄs MĂŠrei (University of PĂŠcs, Hungary); ★Anna Rosario D. Malindog (Ateneo De Manila University, Philippines); ★Basia Spalek (Kingston University, UK);
★Martha Mutisi (African Centre for the Constructive Resolution of Disputes, South Africa);
★Menderes Koyuncu (Univercity of Yuzuncu Yil-Van, Turkey); ★Myroslava Antonovych (University of Kyiv-Mohyla Academy, Ukraine); ★Nazreen Shaik-Peremanov (University of Cambridge, UK); ★Nermin Allam (University of Alberta, Edmonton, Canada); ★Nadejda Komendantova (International Institute for Applied Systems Analysis, Austria);
★Beata Przybylska-Maszner (Adam Mickiewicz University, ★Ngozi C. Kamalu (Fayetteville State University, USA); Poland); ★Brian Leonard Hocking (University of London, UK); ★Chandra Lal Pandey (University of Waikato, New Zealand); ★Constanze Bauer (Western Institute of Technology of Taranaki, New Zealand);
★Niklas Eklund (UmeĂĽ University, Sweden); ★Phua Chao Rong, Charles (Lee Kuan Yew School of Public Policy, Singapore); ★Peter A. Mattsson (Swedish Defense College, Sweden); ★Peter Simon Sapaty (National Academy of Sciences of Ukraine, Ukraine);
★Christian Henrich-Franke (Universität Siegen, Germany);
★Raymond LAU (The University of Queensland,
★Christos Kourtelis (King’s College London, UK);
Australia);
★David J. Plazek (Johnson State College, USA);
★Raphael Cohen Almagor (The University of Hull, UK);
★Dimitris Tsarouhas (Bilkent University, Turkey);
★Satoru Nagao (Gakushuin University, Japan);
★Fatima Sadiqi (International Institute for Languages and
★Sanjay Singh (Ram Manohar Lohiya National Law
Cultures, Morocco);
University, India);
★Ghadah AlMurshidi (Michigan State University, USA);
★Shkumbin Misini (Public University, Kosovo);
★Guseletov Boris (Just World Institute, Russia);
★Sotiris Serbos (Democritus University of Thrace,Greece);
★Hanako Koyama (The University of Morioka, Japan);
★StĂŠphanie A. H. BĂŠlanger (Royal Military College of
★Kyeonghi Baek (State University of New York, USA);
Canada, Canada);
★John Opute (London South Bank University, UK);
★Timothy J. White (Xavier University, Ireland);
★LĂŠonie Maes (Vrije Universiteit Brussel, Belgium);
★Tumanyan David (Yerevan State University, Armenia);
★Lomarsh Roopnarine (Jackson State University, USA);
★Zahid Latif (University of Peshawar, Pakistan);
★Marius-Costel ESI (Stefan Cel Mare University of
★Valentina Vardabasso (Pantheon-Sorbonne University,
Suceava, Romania); ★Marek Rewizorski (Koszalin University of Technology, Poland);
France); ★Xhaho Armela (Vitrina University, Albania); ★Yi-wei WANG (Renmin University of China, China);
The Editors wish to express their warm thanks to the people who have generously contributed to the process of the peer review of articles submitted to International Relations and Diplomacy.
24
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
International Relations and Diplomacy Volume 7, Number 7, July 2019 (Serial Number 70)
Contents Conflict and Cooperation Egypt, Possible Conflict and Cooperation Areas in the Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran M. Serkan TaflďƒľoÄ&#x;lu
295
Currency Devaluation Egypt’s Currency Devaluation & Impact on the Most Vulnerable Laila El Baradei
303
Principle of Subsidiarity The Principle of Subsidiarity Athinodoros D. Doussis, Vassiliki Delitheou, Constantinos GE. Athanassopoulos
317
Russian Foreign Policy The Tsar Legacy: Russian Foreign Policy in the Mediterranean Area from the Romanovs to Putin Maria Teresa Giusti
325
Economic Strength The Myth of the Economic Strength of the United States Eduardo Alfonso Rosales Herrera
331
25
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
26
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
27
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
28
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
29
Περί φόρων, φοροδιαφυγής και παραοικονομίας ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ
ύν Ιί ν Ι Ι ν ν
Της κυρίας Κωνστ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ς ν Λειτουργού Τμήματος Φορολογίας Κύπρου
Μ.Sc. P. Ad. Πανεπ. ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος
1.1. ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ 1.1.1. Ορισμός του φόρου Φόροι είναι οι υποχρεωτικές εισφορές των φυσικών και νομικών προσώπων που αποτελούν μέρος των εισοδημάτων τους προς το δημόσιο τομέα. Ο δημόσιος τομέας έχει ανάγκη από αυτούς τους οικονομικούς πόρους για να μπορεί να καλύψει τις δημόσιες δαπάνες που χρειάζονται για τις δραστηριότητες του. Αυτή η υποχρεωτική καταβολή των φόρων γίνεται μέσω της επιβολής φορολογίας. (Ευρετήριο οικονομικών όρων, 2010)
1.1.2. Δημόσιες δαπάνες Δημόσιες δαπάνες είναι οι δαπάνες για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών τις οποίες πραγματοποιούν οι δημόσιοι φορείς όπως είναι η τοπική αυτοδιοίκηση και ο δημόσιος τομέας. Οι φόροι αποτελούν απαραίτητη πηγή εσόδων στο δημόσιο τομέα λόγω του ότι είναι η πιο σημαντική πηγή κάλυψης δημοσίων δαπανών. (Begg, Fischer & Dornbusch, 1998: 602-629). Οι δημόσιες δαπάνες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, στις δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες και στις δημόσιες δαπάνες για μεταβιβαστικές πληρωμές. Η πρώτη κατηγορία δημοσίων δαπανών περιλαμβάνει τις δαπάνες κατανάλωσης του δημοσίου και τις δαπάνες δημοσίων επενδύσεων. Ενώ, η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τις μεταβιβάσεις προς τα νοικοκυριά και τις μεταβιβάσεις προς τις επιχειρήσεις ή επιδοτήσεις είτε σε νοικοκυριά είτε σε επιχειρήσεις. (Γκίνογλου, 2004). Δημόσια αγαθά μπορεί να είναι η παιδεία, η υγεία και η ασφάλεια. 1.1.3. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του φόρου Τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα των φόρων είναι ότι αποτελούν αναγκαστικό μέσο μεταβίβασης οικονομικών πόρων από τον ιδιωτικό στο δημόσιο τομέα και ότι είναι μονομερές μέσο, δηλαδή υπάρχει μόνο παροχή από μέρους του ιδιωτικού φορέα. (Ευρετήριο οικονομικών όρων, 2010)
30
1.1.4. Λειτουργίες της φορολογίας Ο ρόλος της φορολόγησης των πολιτών και η είσπραξη των φόρων είναι απαραίτητα στοιχεία σε μία κοινωνία, λόγω του ότι η φορολογία έχει ως πρωταρχικό σκοπό την χρηματοδότηση των κρατικών δαπανών, και ως δευτερεύοντες αλλά εξίσου σημαντικούς σκοπούς, την ενίσχυση ή σταθεροποίηση της οικονομικής ανάπτυξης και η ανακατανομή του πλούτου που αφορά την κοινωνική οικονομία για άμβλυνση των ανισοτήτων. (Γκίνογλου,
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
2004). Οι βασικές λειτουργίες του φόρου είναι η ταμιευτική, η οικονομική και η κοινωνική. Η οικονομική λειτουργία του φόρου συνίσταται στην εξυπηρέτηση ή υποβοήθηση της επίτευξης διαφόρων σκοπών της κυβερνητικής οικονομικής πολιτικής μιας χώρας. Βοηθά με αυτό τον τρόπο στην οικονομική ανάπτυξη μίας χώρας με την καταπολέμηση διαφόρων αρνητικών φαινομένων της οικονομίας όπως είναι η ανεργία και ο πληθωρισμός. Κοινωνικές λειτουργίες αφορούν την εξυπηρέτηση διαφόρων σκοπών της κυβερνητικής κοινωνικής πολιτικής, όπως είναι η δίκαιη κατανομή του κοινωνικού πλούτου. (Μουντούρης, 2012)
1.1.5. Διακρίσεις των φόρων Άμεσοι και έμμεσοι φόροι Οι φόροι διαχωρίζονται σε άμεσους και έμμεσους με βάση τον τρόπο που εισπράττονται ή τη φύση του φορολογικού αντικειμένου. Άμεσοι φόροι θεωρούνται αυτοί που επιβάλλονται στα φυσικά και νομικά πρόσωπα για το εισόδημα που εισπράττουν από εργασία, ενοίκια, μερίσματα και τόκους. Άμεσοι φόροι καταβάλλονται και στην ακίνητη περιουσία. Άμεσες φορολογίες είναι οι ασφαλιστικές εισφορές των ατόμων και οι ασφαλιστικές πληρωμές που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις για τους εργαζόμενους τους. Οι εταιρείες πληρώνουν φόρο στα φορολογητέα κέρδη τους. (Begg, Fischer & Dornbusch, 1998: 602-629) Έμμεσοι φόροι θεωρούνται αυτοί που επιβάλλονται στην εγχώρια κατανάλωση αγαθών/υπηρεσιών και στα εισαγόμενα προϊόντα. (Ευρετήριο οικονομικών όρων, 2010) Ένας από τους πιο σημαντικούς έμμεσους φόρους είναι ο φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), ο οποίος είναι ένας φόρος στις λιανικές πωλήσεις. (Begg, Fischer & Dornbusch, 1998: 602-629). Ο φόρος επί των πωλήσεων συλλέγεται μόνο στα σημεία πώλησης των προϊόντων στον καταναλωτή, ενώ ο ΦΠΑ συλλέγεται στα διάφορα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας. Άλλοι έμμεσοι φόροι είναι ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καπνού και αλκοόλ, των τελών αυτοκινήτων και τηλεοράσεων και των δασμών στις εισαγωγές. (Begg, Fischer & Dornbusch, 1998: 602-629). Φόρος Εισοδήματος, Φόροι Κατανάλωσης, Φόροι Περιουσίας Οι φόροι με κριτήριο τη φορολογική βάση του φόρου, χωρίζονται σε φόρους εισοδήματος, φόρους κατανάλωσης και φόρους περιουσίας. Ο φόρος εισοδήματος είναι άμεσος φόρος και ο φόρος κατανάλωσης έμμεσος φόρος. Ο φόρος περιουσίας είναι ο φόρος που καταβάλλεται επί της καθαρής αξίας της περιουσίας.
Αναλογικοί, προοδευτικοί και αντίστροφα προοδευτικοί φόροι Οι φόροι διακρίνονται με βάση την αναλογικότητα ή μη του φόρου σε αναλογικούς, προοδευτικούς και αντίστροφα προοδευτικούς.
31
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Αναλογικός φόρος είναι όταν ο φορολογικός συντελεστής παραμένει ο ίδιος, ανεξάρτητα από το μέγεθος της φορολογικής βάσης. Προοδευτικός είναι όταν ο φορολογικός του συντελεστής αυξάνεται, καθώς αυξάνεται η φορολογική βάση. Αντίστροφα προοδευτικός είναι όταν ο φορολογικός του συντελεστής μειώνεται, όταν η φορολογική βάση αυξάνεται και κατά συνέπεια, ο συνολικός φόρος είναι φθίνουσα αναλογία του εισοδήματος. Σε αυτή των περίπτωση λέγεται ότι οι φόροι δαπάνης επιβαρύνουν άνισα τις χαμηλές εισοδηματικές τάξεις. (Γκίνογλου, 2004) Επισημαίνω ότι στην Κύπρο ο φόρος εισοδήματος στα εισοδήματα των φυσικών προσώπων είναι προοδευτικός, ενώ, ο εταιρικός φόρος είναι αναλογικός.
32
1.2. ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ «Φοροδιαφυγή θεωρείται κάθε παράνομη πράξη ή παράλειψη του φορολογουμένου (φυσικού ή νομικού προσώπου), με απώτερο σκοπό τη μείωση της φορολογικής του υποχρέωσης ή η αποφυγή καταβολής του οποιουδήποτε βεβαιωθέντος φόρου.» (Ευρετήριο οικονομικών όρων, 2010) Αναλυτικότερα, η φοροδιαφυγή είναι η μη υποβολή ή η ανακριβής υποβολή δήλωσης φόρου εισοδήματος, ή η μη απόδοση του οφειλόμενου ΦΠΑ στο Δημόσιο ή μπορεί να αφορά την έκδοση αποδοχής και νόθευση φορολογικών στοιχείων (Βουγιούκα, 2014). Η φοροδιαφυγή αποτελεί σοβαρό έγκλημα/απάτη σε βάρος του κράτους. Το ποσό της φοροδιαφυγής που δεν έχει πληρωθεί, θα κληθεί τελικά να επωμισθεί με επιπρόσθετα μέτρα, το σύνολο των φορολογουμένων (Γκουμπανιτσάς). Έρευνες καταδεικνύουν ότι το πρόβλημα της φοροδιαφυγής όλο και χειροτερεύει σε παγκόσμιο επίπεδο. (Πέρδιος, 2012: 10-11). Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος φοροδιαφυγής στην Κύπρο, αρκεί και μόνο να αναφερθούμε στη φορολογική αμνηστία που έγινε στην Κύπρο και αφορούσε τα φορολογικά έτη 1991 έως 2002. Σύμφωνα με το νόμο Ν215(Ι)/2004 (Ο Περί Ειδικής Ρύθμισης Φορολογικών Υποχρεώσεων Νόμος) ο οποίος ψηφίστηκε την 1η Ιουλίου 2004, όσα φυσικά ή νομικά πρόσωπα είχαν οποιαδήποτε αδήλωτα εισοδήματα ή κέρδη για τα έτη μέχρι και το 2002 πλήρωναν ειδική φορολογία. Συγκεκριμένα μέχρι 31/12/2004 ο συντελεστής φορολογίας καθορίστηκε στο 5% ενώ από 01/01/2005 έως 28/2/2005 ανήλθε στο 6,5%. Είναι σημαντικό να λεχθεί ότι το συνολικό ποσό που εισέπραξε το κράτος ανήλθε στα £120 εκ. Ως εκ της φύσεως της, η ρύθμιση αυτή, καθιστούσε αδύνατο τον ακριβή υπολογισμό των αμνηστευθέντων εισοδημάτων. Σύμφωνα όμως με έρευνα (Πέρδιος, 2012: 10-11) τα αδήλωτα εισοδήματα για την περίοδο 1991 έως 2002 ανέρχονταν σε περίπου £2 δις. Καταληκτικά, το ποσό αυτό αντιστοιχούσε περίπου στο 31% του ετήσιου ΑΕΠ της Κύπρου για το 2002, που και αυτό θα ήταν ίσως ακόμα μεγαλύτερο αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι υπήρχαν φορολογούμενοι που δεν πλήρωσαν με φορολογική αμνηστία για τα αδήλωτα εισοδήματα τους.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
1.3. ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ ΚΑΙ ΦΟΡΟΑΠΟΦΥΓΗ Η φοροαποφυγή είναι η κάθε νόμιμη πράξη του φορολογουμένου με την οποία επιδιώκει τη μείωση της φορολογικής του επιβάρυνσης ή η αποφυγή καταβολής του φόρου που του έχει βεβαιωθεί. Η φοροαποφυγή αποτελεί ένα καλά μελετημένο φορολογικό σχεδιασμό με σκοπό τον προσδιορισμό του ελάχιστου δυνατού φόρου μέσα στα πλαίσια του νόμου. Δηλαδή, είναι η μειωμένη ή η μη καταβολή των φόρων μέσω της εκμετάλλευσης των κενών της νομοθεσίας. Παρόλο που η φοροαποφυγή θεωρείται νόμιμη πράξη, εξακολουθεί να είναι μια μορφή στέρησης των εσόδων του κράτους. (Ευρετήριο οικονομικών όρων, 2010) Με την φοροαποφυγή, ο φορολογούμενος εκμεταλλεύεται τα κενά, τις ασάφειες και την κακή διατύπωση της φορολογικής νομοθεσίας, τα οποία δεν ήταν στην πρόθεση του Νομοθέτη, αλλά ο νομοθέτης δεν έχει τη δυνατότητα να λάβει μέτρα για την αποτροπή της ενέργειας αυτής, ούτε και να πατάξει τη φοροαποφυγή. (Βουγιούκα, 2014) Με βάση τη φορολογική νομοθεσία η φοροαποφυγή δεν χαρακτηρίζεται ως παράνομη (δεν προβλέπεται καμίας μορφής ποινή ή άλλη κύρωση κατά της φοροαποφυγής). 1.3.1. Σύγκριση φοροαποφυγής με φοροδιαφυγή Φοροαποφυγή και φοροδιαφυγή έχουν ως στόχο τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης ή την αποφυγή καταβολής του οφειλόμενου φόρου. Οι συνέπειες και των δύο πράξεων είναι η στέρηση των εσόδων του κράτους. Επομένως, οι συνέπειες και των δύο φαινομένων δεν διαφέρουν και πολύ μεταξύ τους. Μια σημαντική διαφορά μεταξύ της φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής είναι ότι η φοροαποφυγή θεωρείται νόμιμη πράξη, ενώ η φοροδιαφυγή παράνομη. Η φοροαποφυγή είναι παραβίαση της φορολογικής νομοθεσίας αλλά με την εκμετάλλευση των κενών της νομοθεσίας προκαλεί την μείωση ή τη μη καταβολή του φόρου. Ενώ η φοροδιαφυγή είναι παραβίαση της φορολογικής νομοθεσίας, μέσω απάτης, τεχνασμάτων ή απόκρυψης. Επί της ουσίας δηλαδή, η φοροαποφυγή είναι μία συμπεριφορά η οποία αντίκειται στο πνεύμα και όχι στο γράμμα του νόμου. Αντιθέτως, η φοροδιαφυγή είναι μια συμπεριφορά η οποία αντίκειται και στο πνεύμα και στο γράμμα του νόμου. (Βουγιούκα, 2014)
1.4. ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1.4.1. Έννοια της παραοικονομίας Μια από τις συνέπειες της φοροδιαφυγής, είναι η δημιουργία παραοικονομίας ή «μαύρης οικονομίας». Ο όρος παραοικονομία μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι η παραγωγή υπηρεσιών και προϊόντων (οικονομική δραστηριότητα) που δεν καταγράφεται, είτε γιατί την αποκρύπτουν οι φορολογούμενοι, είτε γιατί οι Στατιστικές Υπηρεσίες δεν διαθέτουν την κατάλληλη οργάνωση ώστε να μπορούν να τις εντοπίσουν. Αιτίες, σύμφωνα με μελέτη (Δριτσάκη, 2007) για την γένεση της παραοικονομίας είναι οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές οι οποίοι οδηγούν τις
33
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
επιχειρήσεις στην απόκρυψη σημαντικού μέρους της οικονομικής δραστηριότητας τους, προς αποφυγή πληρωμής φόρων. Σαν επακόλουθο του πιο πάνω φαινομένου μη δηλωθείσες οικονομικές δραστηριότητες δεν συμπεριλαμβάνονται ούτε στον υπολογισμό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (Α.Ε.Π), ενώ δημιουργούν εισοδήματα συντελεστών της παραγωγής. Το ύψος της μη καταγραμμένης οικονομικής δραστηριότητας, από νόμιμη παραγωγή υπηρεσιών και προϊόντων, εξαρτάται από τον βαθμό στατιστικής οργάνωσης μιας χώρας. Μια προσπάθεια για καταγραφή της παραοικονομίας στην Κύπρο, από το Πανεπιστήμιο Κύπρου έδειξε ότι το μέγεθος της «μαύρης οικονομίας» κυμαίνεται γύρω στο 8% του ΑΕΠ. (Πασιαρδής και Πολυκάρπου, 2008) 1.4.2. Σχέση Φοροδιαφυγής – Παραοικονομίας Φοροδιαφυγή και παραοικονομία είναι έννοιες περίπλοκες και συνεχώς μεταβαλλόμενες. Οι δύο αυτές έννοιες πρέπει να διαχωρίζονται, διαφορετικά τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση τους δεν θα είναι αποτελεσματικά. Η φοροδιαφυγή χωρίζεται σε δυο κατηγορίες, σε αυτήν που αφορά την τρέχουσα συνολική οικονομική δραστηριότητα (εισόδημα συντελεστών της παραγωγής του τρέχοντος έτους) και σε αυτή που αφορά την μη τρέχουσα συνολική οικονομική δραστηριότητα (φορολογία μεταβιβάσεων κληρονομιών) όπως απεικονίζονται στην παρακάτω εικόνα. Εικόνα : 1.1: Συνολική Φοροδιαφυγή
Πηγή εικόνας: e-περιοδικό Επιστήμης και τεχνολογίας (Danopoulos G.P and Znidaric B.)
34
Η παραοικονομία από την άλλη σχετίζεται μόνο με την τρέχουσα οικονομική δραστηριότητα. Οι μεγαλύτερες και πιο περίπλοκες διαφορές μεταξύ των δύο φαινομένων στρέφονται στην τρέχουσας οικονομική δραστηριότητα όπου στην περίπτωση της παραοικονομίας διαχωρίζεται σε καταγραμμένη και μη οικονομική δραστηριότητα. Στην περίπτωση της παραοικονομίας η προστιθέμενη αξία μερικών δραστηριοτήτων, που για διάφορους λόγους δεν αναγράφεται στους εθνικούς λογαριασμούς, όμως, τα αντίστοιχα εισοδήματα που αποκτώνται, δηλώνονται κανονικά και οι φόροι πληρώνονται. Πρόκειται κυρίως για νέες οικονομικές δραστηριότητες, για τις οποίες δεν έχει διαμορφωθεί ακόμα το κατάλληλο
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
θεσμικό πλαίσιο, με αποτέλεσμα να μην παρακολουθούνται από τις στατιστικές υπηρεσίες. Αντίθετα, στην περίπτωση φοροδιαφυγής, καταγράφεται η προστιθέμενη αξία στην οικονομία από κάποιες δραστηριότητες, αλλά τα εισοδήματα και οι συναλλαγές από αυτές δεν δηλώνονται. Τα φαινόμενα συνυπάρχουν, χωρίς να ταυτίζονται στο βαθμό που η φοροδιαφυγή είναι αιτία της παραοικονομίας, τότε επιφέρουν σχεδόν τα ίδια αποτελέσματα στο οικονομικό σύστημα. Ο περιορισμός όμως, του ενός εκ των δυο φαινομένων, θα μπορούσε να οδηγήσει και στον περιορισμό του άλλου. (Παπαϊωάννου, 2014) 1.5. ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ, ΠΑΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΕΠ Όταν υπάρχουν συνθήκες παραοικονομίας, τότε δεν είναι δυνατή η καταγραφή στις επίσημες στατιστικές οι εκτιμήσεις της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας (αφού γίνεται απόκρυψη τους από τις φορολογικές αρχές και δημόσιες υπηρεσίες). Αυτές δεν συμπεριλαμβάνονται στο υπολογισμό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) ενώ δημιουργούν εισοδήματα συντελεστών της παραγωγής. Ως εκ τούτου, η ύπαρξη φοροδιαφυγής και παραοικονομίας οδηγεί στη μείωση του Α.Ε.Π.
1.5.1. Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) Το ΑΕΠ είναι η συνολική αξία των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται κατά τη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου (έτος), από συντελεστές παραγωγής που ανήκουν σε μόνιμους κατοίκους της χώρας, ανεξάρτητα από τη χώρα όπου βρίσκονται οι συντελεστές παραγωγής (Περιλαμβάνει εισοδήματα που κερδίζουν οι Κύπριοι στο εξωτερικό και δεν περιλαμβάνει εισοδήματα που κερδίζουν αλλοδαποί στην Κύπρο).
1.5.2. Τρόπος μέτρησης του ΑΕΠ Το προϊόν αξιολογείται σε τιμές αγοράς. Συμπεριλαμβάνει την αξία μόνο των τελικών αγαθών, και όχι των ενδιάμεσων αγαθών (η αξία τους υπολογίζεται μόνο μία φορά). Επίσης συμπεριλαμβάνει υλικά αγαθά (φαγητά, ρούχα, παιχνίδια) και αϋλές υπηρεσίες (ιατρικές επισκέψεις, κουρεία, εκπαίδευση). Επίσης περιλαμβάνει αγαθά και υπηρεσίες που έχουν παραχθεί πρόσφατα, και όχι αγαθά και υπηρεσίες που έχουν παραχθεί στο παρελθόν. Το ΑΕΠ μετρά την αξία της παραγωγής μέσα στα γεωγραφικά όρια μιας χώρας και την αξία της παραγωγής που πραγματοποιείται στη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου (Ευρετήριο οικονομικών όρων, 2010). 1.5.3. Τα συστατικά του ΑΕΠ ΑΕΠ (Y ) είναι το άθροισμα των παρακάτω: Κατανάλωση (C) Επένδυση (I) Δημόσιες δαπάνες (G) Καθαρές εξαγωγές (NX) Y = C + I + G + NX
35
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Κατανάλωση (C): Είναι η δαπάνη που πραγματοποιούν τα νοικοκυριά για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών με εξαίρεση τις νέες κατοικίες. Επένδυση (I): Είναι η δαπάνη των επιχειρήσεων για την αγορά κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, αποθεμάτων και κτιρίων (και νέων). Δαπάνες: Είναι οι δαπάνες για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών από όλα τα επίπεδα κυβέρνησης. Καθαρές εξαγωγές: Είναι η δαπάνη για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών που εξάγονται μείον την δαπάνη για εισαγόμενα αγαθά και υπηρεσίες. (Σαρτζετάκης, 2014)
1.5.4. Στοιχεία Κυπριακού ΑΕΠ Στο 115,30% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), από 112% στο τέλος του 2013, ανήλθε το πρώτο τρίμηνο του 2014 το ενοποιημένο χρέος της κυβέρνησης, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε το υπουργείο Οικονομικών της Κύπρου. Ωστόσο, παρά την ποσοστιαία αύξηση του δημόσιου χρέους, γεγονός που οφείλεται στην περαιτέρω μείωση του ΑΕΠ κατά τους πρώτους τρεις μήνες του 2014, σε απόλυτους αριθμούς το χρέος μειώθηκε στο τέλος Μαρτίου του τρέχοντος έτους κατά περίπου 200 εκ. ευρώ, στα 18,20 δισεκατομμύρια ευρώ, από 18,40 δισ. ευρώ στο τέλος του 2013. Στο τέλος του 2013 το κυπριακό ΑΕΠ βρισκόταν στα 16,42 δισ. ευρώ και στο τέλος Μαρτίου υποχώρησε στα 15,78 δισ. ευρώ. Στο ενοποιημένο δημόσιο χρέος περιλαμβάνεται και το χρέος των δήμων, ύψους 254 εκατ. ευρώ, το οποίο αναπροσαρμόζεται στο τέλος κάθε έτους. (Το Βήμα: Οικονομία, 2014) 1.5.4.1. Σχετικά στατιστικά στοιχεία Πίνακας 1.1 :AEΠ Κατά κεφαλήν ΑΕΠ 25.248,98 USD (2013) Πληθυσμός 1,141 εκατομμυ� ρια (2013) ΑΕΕ κατά κεφ. σε USD ισοτιμίας αγοραστικής 27.630 Δολάρια PPP (2013) δύναμης (PPP) (Πηγή πίνακα: Google, 2013)
Τα πιο πάνω στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το Α.Ε.Π στην Κύπρο μειώθηκε και συνεχίζει να μειώνεται. Αυτό το γεγονός είναι ένδειξη ότι το Κράτος μέσω ορθής φορολογικής πολιτικής πρέπει να μειώσει τη φοροδιαφυγή και την παραοικονομία για να πετύχει σταθεροποίηση και προσπάθεια για αύξηση του Α.Ε.Π.
1.6. ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 1.6.1. Τα κυριότερα Χαρακτηριστικά του Κυπριακού Φορολογικού Συστήματος
36
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Οι βασικότεροι φόροι που αποτελούν το Κυπριακό φορολογικό σύστημα παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί και αναλύονται περεταίρω πιο κάτω κατά είδος φορολογίας. Πίνακας 1.2: Κυπριακό Φορολογικό Σύστημα ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (A)
Έμμεση Φορολογία
Άμεση Φορολογία
Φόρος Φυσικών προσώπων
Εταιρικός φόρος
Έκτακτη αμυντική εισφορά
Φόρος κεφαλαιουχικ ών κερδών
Φόρος ακίνητης ιδιοκτησίας
VAT
1.6.2. Φορολογία Φυσικών προσώπων Σε κάθε άτομο που είναι κάτοικος της Δημοκρατίας, δηλαδή παραμένει στη Δημοκρατία πέραν των 183 ημερών στο ημερολογιακό έτος, με βάσει τον Περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμο Αρ.118(I)/2002) επιβάλλεται φόρος στο εισόδημα που αποκτάται ή προκύπτει από πηγές τόσο εντός όσο και εκτός της Δημοκρατίας. Το ποσό του φόρου προκύπτει ανάλογα με τους φορολογικούς συντελεστές όπως παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 1.3 :Φορολογικοί Συντελεστές Φυσικών Πρόσωπων
Εισόδημα €
Συντελεστές
19.500-28.000
20%
0-19.500
0%
28.000-36.300
25%
36.300-60.000 >60.000
30% 35%
Φόρος για συντελεστή € 0%
1,700 2,075 7,110
Υπόλοιπο x 35%
Μη κάτοικοι Κύπρου φορολογούνται μόνο αν έχουν εισοδήματα που πηγάζουν στην Κύπρο ή μπορούν να επιλέξουν να φορολογηθούν όπως οι
37
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
κάτοικοι Κύπρου εάν έχουν μόνιμη εγκατάσταση στην Κύπρο. Τα εισοδήματα που υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων: • Κέρδη από επιχείρηση • Εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες, συντάξεις • Τόκους, μερίσματα • Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, φήμη και πελατεία, κλπ. • Ορισμένα εισοδήματα όπως μερίσματα και τόκοι, απαλλάσσονται από τη φορολογία, νοουμένου ότι πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
1.6.3. Φορολογία Νομικών προσώπων (Εταιρικός φόρος) Ο εταιρικός φόρος επιβάλλεται όπως καθορίζεται στον Περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμο (Αρ.118(Ι)/2002) στις εταιρείες που έχουν τη φορολογική τους κατοικία στη Δημοκρατία. Ως τέτοιες θεωρούνται όλες οι Εταιρείες που έχουν τον έλεγχο τους και τη διεύθυνση τους στην Κύπρο ανεξάρτητα από τον τόπο εγγραφής τους. Η φορολογία επιβάλλετε σε όλα τα εισοδήματα είτε προέρχονται από πηγές εντός ή εκτός της Κύπρου. Ο φορολογικός συντελεστής για τα έτη 2003 – 2012 ήταν 10% επί των κερδών και 12,5% από 2013.
1.6.4. Έκτακτη αμυντική εισφορά Σύμφωνα με τον περί Εκτάκτου Εισφοράς για την Άμυνα της Δημοκρατίας Τροποποιητικό Νόμο (Αρ. 117(Ι)/2002) η φορολογία αυτή επιβάλλεται στα εισοδήματα ατόμων και εταιρειών που είναι φορολογικοί κάτοικοι Κύπρου, και συγκεκριμένα σε εισοδήματα που προέρχονται από τα μερίσματα, τους τόκους και τα ενοίκια. Επιβάλλεται επίσης άμυνα στα λογιστικά κέρδη Εταιρειών από το 2003 και μετά που λογίζονται ότι διανέμονται με τη λήξη των δυο ετών του έτους που αφορούν τα κέρδη κατά το 70% των κερδών με συντελεστή 17%. Ως εκ τούτου η ουσιαστική φορολογία των εταιρειών ανέρχεται στο 23% περίπου.
1.6.5. Φόρος κεφαλαιουχικών κερδών (Ν52/80) Ο φόρος κεφαλαιουχικών κερδών επιβάλλεται στο κέρδος που προκύπτει από τη διάθεση ακίνητης ιδιοκτησίας που βρίσκεται στην Κύπρο. Ο όρος ακίνητη ιδιοκτησία περιλαμβάνει γη, κτίρια καθώς επίσης και μετοχές εταιρειών που κατέχουν ακίνητα. Ο φορολογικός συντελεστή είναι 20% και επιβάλλεται στο φορολογητέο κέρδος. Το φορολογητέο κέρδος είναι η τιμή διάθεσης μείον το κόστος απόκτησης και οι δαπάνες που είναι άμεσα συνδεδεμένες με την πώληση. Για τα φυσικά πρόσωπα σε αντίθεση με τις εταιρείες παραχωρούνται τρείς απαλλαγές νοουμένου ότι τηρούνται ορισμένα κριτήρια. Οι απαλλαγές είναι €17.086, €25.629 για εγγεγραμμένους γεωργούς και €85.430 για πώληση κατοικίας (ιδιοκατοίκηση για τουλάχιστο 5 έτη).
38
1.6.6. Φόρος κληρονομιάς Σύμφωνα με τον περί Περιουσίας Αποθανόντων Προσώπων (Φορολογικές Διατάξεις) Νόμο του 2000 υπάρχει υποχρέωση υποβολής στο Διευθυντή Τμήματος Εσωτερικών Προσόδων κατάστασης Ενεργητικού και Παθητικού εντός
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
έξι μηνών από την ημερομηνία του θανάτου. Δεν επιβάλλεται φόρος κληρονομιάς σε σχέση με πρόσωπα που απεβίωσαν κατά ή μετά την 1η Ιανουαρίου 2000.
1.6.7. Φόρος Ακίνητης Περιουσίας Ν(24/80) Επιβάλλεται πάνω στην αγοραία αξία της ακίνητης περιουσίας κατά την 1η Ιανουαρίου 1980 και αφορά την ακίνητη περιουσία που κατέχουν οι φορολογούμενοι κατά την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους. Οι φορολογικοί συντελεστές που ισχύουν από 2013 και μετά είναι ως ο πιο κάτω πίνακας: Πίνακας 1.4: Φορολογικοί Συντελεστές Ακίνητης Περιουσίας Αξία ακίνητης ιδιοκτησίας 1/1/1980 €
Συντελεστές %
40.001 - 120.000
8
0
- 40.000
120.001 - 170.000 170.001 - 300.000 300.001 - 500.000 500.001 - 800.000
800.001 - 3.000.000 >3.000.001
6 9
11 13 15 17 19
1.6.8. Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) Ο ΦΠΑ είναι έμμεσος φόρος που επιβαρύνει την καταναλωτική δαπάνη. Είναι έμμεσος διότι μεταξύ του καταναλωτή και της υπηρεσίας ΦΠΑ μεσολαβεί ο πωλητής ο ποίος εισπράττει το φόρο εκ μέρους της κυβέρνησης. Επιβάλλεται σε όλες τις παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών που πραγματοποιούνται στη Δημοκρατία, στις αποκτήσεις αγαθών από άλλα Κράτη μέλη και στις εισαγωγές αγαθών από Τρίτες χώρες.
1.6.8.1. Συντελεστές ΦΠΑ • Κανονικός (Ισχύει από 13/1/2014) 19% • Μειωμένος 9% • Μειωμένος 5% • Μηδενικός 0% (μόνο για εξαγωγές εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης) Πηγές: Nόμοι που θεσπίζονται από το Κυπριακό Κοινοβούλιο (Οι πιο πάνω 39 αναφερομένοι Νόμοι)
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
40
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
41
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Του κ. Χαρ. ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, ς ν
Φεμινιστική Θεωρία του Δικαίου και Ποινικό Δίκαιο 1
Αν. Καθηγ. Ποιν. Δικαίου και Θεωρίας Δικαίου, Τμήματος Νομικής Πανεπιστημίου Κύπρου Joint Lecture στο Μάθημα του Ποινικού Δικαίου κ. Άρτεμ. ΣΑΒΒΙΔΟΥ, Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος
Ι. Η φεμινιστική συμβολή στο λόγο του δικαίου Αντικείμενο της φεμινιστικής κριτικής είναι ο σεξισμός και η πατριαρχία, καθεστώτα που διακηρύσσουν ή υπαινίσσονται την κατωτερότητα των γυναικών και συνεπάγονται τη δυσμενέστερη δικαιική τους μεταχείριση. Έτσι, π.χ., μόλις το 19ο αι. αποκαθίσταται η ισότητα των φύλων στο γάμο, προηγουμένως οι γυναίκες δεν μπορούσαν να έχουν τίτλο ιδιοκτησίας, μόλις δε στις αρχές του 20ου αι. απέκτησαν δικαίωμα ψήφου, ενώ μόλις στα τέλη του 20ου αι. έπαψαν οι διακρίσεις στην απασχόληση. Σε βαθύτερο επίπεδο εξακολουθεί η ανδρική κυριαρχία (‘masculinism’), που υφέρπει και στο (δήθεν) «αντικειμενικό» δίκαιο. Η κυριαρχία αυτή είναι δομική, βασίζεται σε ένα αυθαίρετο κοινωνικό «νόμο», που γίνεται «φύση», σε μια θεμελιακή πολιτικοποίηση που εγγράφεται στο σώμα, σε μια αδήριτη συμβολική βία (Bourdieu). Θεμελιώδης είναι στη φεμινιστική θεωρία η διάκριση μεταξύ ανατομικού/βιολογικού φύλου και κοινωνικά κατασκευασμένου φύλου (‘sex vs. gender’), άρα και η διάκριση μεταξύ θηλυκού και αρσενικού αφ’ ενός και γυναικείου και ανδρικού αφ’ ετέρου. Η κατασκευή του φύλου επιτρέπει να φυσικοποιείται η δεύτερη διάκριση, ώστε π.χ. ευαισθησία, συναισθηματικότητα και μετριοπάθεια να θεωρούνται γυναικείες, ηγεμονικότητα και ορθολογισμός ανδρικές αρετές. Η φεμινιστική προσέγγιση ανατρέπει αυτά τα στερεότυπα. Ο φεμινισμός καταργεί τη διάκριση θεωρίας και πράξης, δεν αναλύει μόνο αλλά και καταπολεμά καταστάσεις ανισότητας (υπ’ αυτήν την έννοια είναι «κίνημα», όχι «σχολή»), επιδιώκει δε τη συνειδητοποίηση του γυναικείου ζητήματος (που έγινε έντονη ιδίως μετά το ’60 στις ΗΠΑ) μέσω διαβούλευσης ειδικά και αποκλειστικά μεταξύ γυναικών (‘consciousness raising’). Για τον κριτικό φεμινισμό δεν υπάρχει σκοπιά του ουδέτερου-τρίτου παρατηρητή, η κριτική είναι πάντα στρατευμένη (‘standpoint feminism’), επικεντρωμένη στη θέση υποκειμένου «γυναίκα» (‘woman-centeredness’).
1
42
Η διάλεξη αποδίδει κατά βάση τις θέσεις διατυπωθείσες σε ομότιτλη μελέτη μου, που δημοσιεύθηκε στην Επιθεώρηση Ποινικού Δικαίου Ποινική Δικαιοσύνη 2018(2), σελ. 121-32.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
(1). Ο φιλελεύθερος φεμινισμός (εσχάτως αναγεννηθείς στο έργο της Martha
ΙΙ. Οι βασικές σχολές σκέψης
Στο εσωτερικό της κριτικής του νομικού λόγου από τη σκοπιά της φεμινιστικής θεωρίας, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι διακρίνονται ειδικότερα τα εξής ρεύματα σκέψης:
Nussbaum). Θέσεις του είναι η στήριξη στο Διαφωτισμό και τον ορθολογισμό ως πνευματική μήτρα, η άποψη ότι οι γυναίκες πρέπει να γίνουν ίσες με τους άνδρες και ότι γι’ αυτό το σκοπό είναι αρκετό να θεωρούνται «φορείς δικαιωμάτων». Αν και αυτή η σχολή πέτυχε πολλά, υπόκειται σε ορθή κριτική, διότι: α) με την απόλυτη εστίαση στην ισότητα αποχρωματίζεται η συζήτηση από το έμφυλο στοιχείο και έτσι ο φιλελεύθερος φεμινισμός είναι π.χ. αρνητικός στις «θετικές δράσεις» (‘affirmative action’) ως «διακρίνουσες», παρά το καλό τους κίνητρο, β) η υποτιθέμενη ελευθερία επιλογής των φιλελεύθερων διαψεύδεται από τους κοινωνικοηθικούς καταναγκασμούς των γυναικών, ώστε ειδικά η διάκριση δημόσιο/ιδιωτικό να μην ισχύει (όσο π.χ. η ενδοοικογενειακή βία στρεβλώνει την ιδιωτικότητα των γυναικών, παραλύει και τη συμμετοχή τους στη δημόσια σφαίρα, άρα δημόσιο συμφέρον αποτελεί ο ανασχηματισμός του ιδιωτικού πεδίου), γ) η κατασκευή του αυτόνομου υποκειμένου-φορέα δικαιωμάτων είναι ουσιοκρατική, υπαινίσσεται υποστάσεις (‘essentialism charge’), δ) η ισότητα ανάγεται ασύνειδα στην ταυτότητα, ίσο τείνει να σημαίνει «ίδιο», όμως το δικαίωμα της εργαζόμενης να αποκτήσει παιδί δεν είναι ίδιο με το ανάλογο δικαίωμα ενός άνδρα, άρα ο φιλελευθερισμός αποτυγχάνει να εισηγηθεί διαφορετική αλλά μη άνιση μεταχείριση, ε) το έμφωτο υποκείμενο του Λόγου και του δικαίου είναι απολύτως αυτεξούσιο και «αυτοδιάφανο», δεν γνωρίζει ασυνείδητο, επιθυμία και ενορμήσεις, που το ωθούν σε πράξεις και παραλείψεις. Ο φιλελεύθερος φεμινισμός παγιδεύεται έτσι σε μια θα λέγαμε «νοο-δεοντοκρατία» αναντίστοιχη π.χ. με την ψυχανάλυση, τη συνολικότερη σκέψη της ύστερης νεωτερικότητας και ειδικότερα ως προς το δίκαιο με το κίνημα των κριτικών νομικών σπουδών. (2). Ο ριζοσπαστικός φεμινισμός (κυρίως εκφρασμένος στο έργο της Catharine MacKinnon, έργο που διαμορφώθηκε εν μέρει από κοινού με την Andrea Dworkin). Θέσεις του είναι η ουσιαστική σημασία της ανδρικής κυριαρχίας, θέση που εκκινεί κυρίως από τον σεξουαλικό τομέα. Η κυριαρχία αυτή αφοπλίζει, αποδυναμώνει τις γυναίκες (‘men’s dominance and women’s disempowerment thesis’), ώστε να προέχουν εδώ έρευνες π.χ. για την πορνογραφία, το βιασμό, το δίκαιο του γάμου και την άμβλωση, αλλά και συναφή πλέγματα βίας, όπως η ενδοοικογενειακή. Η ριζοσπαστική στάση προάγει επίσης την ίδια την κοινωνικοθεωρητική γνώση: η καταπίεση ανιχνεύεται στην ίδια τη γλώσσα. Γράφει π.χ. η MacKinnon στο‘Feminism Unmodified’: “man fucks woman: subject, verb, object”. Βασικές πίστεις των ριζοσπαστών είναι η ταύτιση του κράτους με την ανδρική κυριαρχία (εξ ού και η έλλειψη προστασίας από φαινόμενα όπως ο βιασμός και η πορνογραφία) και η επιβολή σιγής στη γυναικεία σεξουαλικότητα (‘silencing thesis’), με κύρια συμπτώματα την ερωτικοποίηση της βίας εναντίον των γυναικών ή την ηθική τους υποτίμηση ως ευχερώς ερωτικά διαθέσιμων ή την μη απόδοση αξίας στη δεσμευτικότητα της γνώμης τους. Για τους ριζοσπάστες σεξ και βία είναι αξεδιάλυτα, δεν υπάρχει συναινετική γενετήσια επαφή. Κατά την εύστοχη αποστροφή της
43
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Η ριζοσπαστική στάση κριτικάρεται ως απόλυτη, επειδή θεωρεί a priori και ς ν
συλλήβδην όλες τις γυναίκες υποταγμένες, ως αντιπαραγωγική δικαιοπολιτικά,
MacKinnon, το νομικό σύστημα βλέπει τη συνουσία στο βιασμό, εκεί που τα θύματα βλέπουν το βιασμό στη συνουσία. Πρόκειται για μια πραγματική στροφή της κριτικής κοινωνικής θεωρίας στο γενετήσιο πεδίο (‘sexual turn’). επειδή αποτρέπει συμμαχίες που θα επέτρεπαν νομοθετικές αλλαγές και ως ουτοπική, επειδή η καταπίεση καταπολεμάται μόνο με την πλήρη υβριδοποίηση του έμφυλου στοιχείου. Η κριτική αυτή δεν ευσταθεί, διότι (1) είναι ρηχή: η μη επιβεβαίωση σε όλες τις γυναίκες είναι άσχετη με την παρουσία ή όχι μιας «βαθείας δομής» καταπίεσης, (2) είναι αφελής: το αν η θεωρία δεν είναι από πλευράς πολιτικής τακτικής καλή, δεν αναιρεί την αλήθεια της. Αλλιώς αληθές είναι ότι είναι εύκολα επιτεύξιμο. (3) Προβαίνει σε λήψη του ζητουμένου. Γιατί άραγε η υβριδοποίηση δεν είναι ουτοπική και η δύσκολα επιτεύξιμη πολιτική στάση είναι; Ίσα-ίσα που πολύ «ρεαλιστικά» οι MacKinnon και Dworkin πρότειναν και σχέδιο νόμου κατά της πορνογραφίας (προβλέποντας και δικαίωμα αποζημίωσης των θυμάτων της), αλλά αυτό απορρίφθηκε τελικά ως αντισυνταγματικό έναντι της … ελευθερίας της έκφρασης! Η ριζοσπαστική σχολή πρέπει να θεωρείται λοιπόν ως ο γνήσιος φεμινισμός στη θεωρία του δικαίου, τόσο γιατί είναι διαφωτιστικός όσο και επειδή είναι ενοχλητικός. Άξια μνημόνευσης είναι μεθοδολογικά η εκκίνηση από την εξαίρεση (κατά τον σμιτιανό τρόπο!).
(3). Ο πολιτισμικός φεμινισμός (ή «της διαφοράς»). Αυτός τάσσεται τόσο κατά του φιλελευθερισμού (δεν υπάρχουν «πρόσωπα», αλλά άνδρες και γυναίκες), αλλά και κατά του ριζοσπαστισμού (η διαφορά των φύλων δεν πρέπει να νοείται μόνο ως καταπίεση). Κύριες εκπρόσωποι είναι η ψυχολόγος Carol Gilligan (με το -κλασικό της πλέον- έργο ‘In a Different Voice’, που πρωτοεμφανίστηκε το 1982) και η νομικός Robin West. Κατά την Gilligan η επίλυση ηθικών διλημμάτων γίνεται διαφορετικά από τα αγόρια και διαφορετικά από τα κορίτσια, τα πρώτα υιοθετούν ένα κώδικα δικαιωμάτων (‘an ethic of rights’), τα δεύτερα μια ηθική της (δια-προσωπικής) φροντίδας (‘ethic of care’). Ο νόμος λοιπόν μεροληπτεί υπέρ του μοντέλου των αγοριών. Την ηθική της φροντίδας ανάγει η West στην «αρχή της σύνδεσης» (‘connection thesis’), δηλ. στην εξ υπαρχής (ενεργεία ή δυνάμει) υλική σύναψη των γυναικών με τα άλλα ανθρώπινα όντα. Πρότυπο εδώ είναι η μητρότητα, που σε αντίθεση με τη ριζοσπαστική σχολή εκτιμάται θετικά και όχι ως εισβολή σε δικαιώματα.
44
Η κριτική που ασκείται στους υπέρμαχους της «διαφοράς» είναι ο καταλογισμός ενός έστω και αθέλητου συντηρητισμού -η ριζοσπαστική σχολή αντιδρά εδώ ειρωνικά και σκληρά, θεωρώντας λίγο-πολύ τη θεωρία ως εκλογίκευση της ταύτισης των γυναικών με τους ‘caretakers’, π.χ. τη «μανούλα», τη νοσηλεύτρια, την αποκλειστική νοσοκόμα, τη «δασκαλίτσα» κλπ-, αλλά και ορισμένης ουσιοκρατίας, ιδίως αναφορικά με την αρχή της σύνδεσης. Αν και η κριτική αυτή είναι λίγο αυστηρή, ευστοχεί στο ότι η θεωρία της «διαφοράς» «εξημερώνει» και «ειρηνοποιεί» υπερβολικά το γυναικείο (πολιτικό και νομικό) κίνημα. Κυρίως όμως η ριζοσπαστική Σχολή υπερτερεί (όπως και έναντι του φεμινιστικού φιλελευθερισμού) γιατί είναι αναστοχαστικά πλουσιότερη και μη σχηματική. Δεν θα έκρινε δογματικά έμφυλα χαρακτηριστικά (όπως όσα διακρίνουν σε: ορθολογικό / ανορθόλογο,
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
ενεργητικό / παθητικό, διανοητικό / συναισθηματικό, πολιτιστικό / φυσικό, ισχύς / ευαισθησία, αντικειμενικό / υποκειμενικό, αφηρημένο /συγκειμενικό, βάσει αρχών/βάσει προσώπων, κατά τον «Πίνακα του Olsen»). Μπορεί ένας άνδρας να κρίνει ηθικά ζητήματα βάσει προσωπικών ευαισθησιών και μια γυναίκα βάσει αρχών, αλλά αυτό που λέει ο ριζοσπαστικός φεμινισμός είναι ότι το κοινωνικό στερεότυπο πάλι θα λειτουργήσει (π.χ. θετικά για τον ευαίσθητο άνδρα εάν αποφασίζει τελικά με σθένος, αρνητικά για την γυναίκα αρχών, που στιγματίζεται ως «υστερική» ή «φωνακλού»). Ιδίως όμως υπάρχουν ορισμένα αξονικά ζεύγη αντιθέτων που δεν αλλάζουν ούτως ή άλλως ποτέ και έτσι αποκαλύπτουν την ανδρική κυριαρχία (π.χ. το ζεύγος «ισχύς/ευαισθησία»). Η ανδρική κυριαρχία αποκαλύπτεται ακριβώς από την προτεραιότητα που δίδεται στη σθεναρή υπεράσπιση θέσεων παρά στην εκφραστική ευαισθησία (έστω και υπέρ αρχών).
(4). Ο μεταμοντέρνος φεμινισμός, που κορυφώνει και γενικεύει το φεμινισμό της «διαφοράς». Εδώ έχουμε τα γνώριμα χαρακτηριστικά της σκέψης της μετανεωτερικότητας: καχυποψία προς τις μεγάλες θεωρίες-αφηγήσεις, αποσπασματικότητα της αλήθειας και του νοήματος, αντίθεση στην παραδοσιακή αναπαραστατική σκέψη (‘representational thinking’), υιοθέτηση του προοπτικισμού (κληρονομιά από τον Nietzsche!), σύλληψη του υποκειμένου ως εκ-κέντρου, πολύμορφου και ενδεχομενικού και της έμφυλης διαφοράς ως «σημειωτικής», εγγενώς «ανεπίκριτης» (‘undecidability thesis’). Έτσι, π.χ. υποστηρίζει η Mary Joe Frug, ότι ο νόμος εγκαθιστά τη διαφορά των φύλων μέσω ενός συστήματος σημείων, που επιτρέπει την τρομοκράτηση των γυναικών, τον αυτοπεριορισμό τους στο μητρικό ρόλο (‘mothering’) και τη σεξιστική τους υποδούλωση. Η Drucilla Cornell τονίζει τον εύθραυστο χαρακτήρα της «ετεροκανονιστικότητας» (‘heteronormativity’). Καθώς απορρίπτεται κάθε ουσιοκρατική θεώρηση της έμφυλης διαφοράς, το υποκείμενο, αντιληπτό ως «εμφυλοποιημένο όν» (sexuate being’), δεν έχει πλέον σαφή ταυτότητα.
Ο μεταμοντέρνος φεμινισμός είναι μια εφαρμογή του μετανεωτερικού λόγου σε ένα πεδίο, το πολιτικο-νομικό, όπου οι καθαρές στάσεις είναι απαραίτητες, όπως και κάποια έννοια υποκειμένου. Η συλλήβδην αποσύνδεση υπόστασης και έννοιας της γυναίκας κατά τον τρόπο π.χ. της Irigaray («ένα φύλο που δεν είναι ένα/υποστατό»: “un sexe qui n’en est pas un”) ή της Kristeva («η γυναίκα δεν μπορεί να είναι»: “une femme ne peut pas être”) είναι μια ξεκάθαρα αντι-(δικαιο)πολιτική στάση.
Εδώ ανοίγει βέβαια μια τεράστια συζήτηση, φρονώ όμως ότι απόψεις που υπερασπίζονται ως «δικαίωμα» των γυναικών π.χ. το να εμπορεύονται το σώμα τους ή το να μετέχουν στην πορνογραφική βιομηχανία, δεν μπορούν καν να θεωρούνται φεμινιστικές. Πρόκειται μάλλον για απόψεις που απηχούν ένα πνεύμα ευδαιμονισμού «αναρχοφιλελεύθερης» κοπής (ας πούμε à la Nozick!) και συγκεκριμένης ταξικής αναφοράς (π.χ. των ηρωίδων ταινιών του Buñuel). Επίσης, η συλλήβδην απόρριψη των «μεγάλων αφηγήσεων» δεν επιτρέπει την καταδίκη ορισμένων ειδεχθών εγκλημάτων, όπως π.χ. η κλειτοριδεκτομή. Αυτά, θεωρούμενα ίσως ως «πολιτισμικά» (‘cultural crimes’), δικαιούνται πιθανόν κατά τη μεταμοντέρνα αντίληψη ιδιάζουσας, προδήλως επιεικούς, μεταχείρισης! Η πιο ανάγλυφη περίπτωση νομικού αδιεξόδου
45
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν φεμινισμός, που συγκεράζει τη φεμινιστική κριτική με το (5). Ο συνδυαστικός φυλετικό και το ταξικό ζήτημα. Η Patricia Hill Collins στηλιτεύει π.χ. τη μη ς ν γυναίκες (ιδίως στις ΗΠΑ). Συνήθως πρόκειται ενασχόληση με τις μαύρες και φτωχές από τη σύγκρουση κοσμικού κράτους και αχαλίνωτης προαγωγής της διαφοράς υπήρξε αναμφίβολα η ανοχή ή μη στη μουσουλμανική ενδυματολογία στη Γαλλία.
εδώ για τη λεγόμενη «κριτική φυλετική θεωρία» που δεν αφορά μόνο το γυναικείο ζήτημα, αλλά κυρίως τα βιώματα περιθωριακών ομάδων και τη σχέση τους με το λόγο του δικαίου. Κατά την Kimberlé Crenshaw, η έγχρωμη γυναίκα υποτιμάται και έναντι των μη έγχρωμων γυναικών. Η διαφορά συνεπώς εγγράφεται και στο εσωτερικό της ίδιας της γυναικείας ταυτότητας λόγω μιας ενιαίας δομής βίας, που διέρχεται εγκάρσια όλες τις ταυτότητες («διατμηματικότητα», ‘intersectionality’). Κατά την Angela Harris, η γυναικεία ταυτότητα είναι πολυσχιδής (‘multiplicitous self’), είναι επινόηση και όχι διαπίστωση βάσει οντολογικών ιδιοτήτων και η διαμόρφωσή της μπορεί να εμπνεύσει μια γενικότερη πέραν του φεμινισμού χειραφετική δημιουργικότητα. Την πιο «ολική» στάση θα εκφράσει η Angela Davis. Εισηγούμενη την κατάργηση των φυλακών θα ασκήσει μια συνολική δικαιοπολιτική κριτική στο φεμινισμό που αποδέχεται τους θεσμούς καταστολής, φεμινισμό που θα αποκαλέσει «σωφρονιστικό» (‘carceral feminism’) [11η ετήσια διάλεξη εις μνήμην Πουλαντζά].
Συνδυαστικό είναι υπό ευρύτερη έννοια το μοντέλο της Judith Butler με κύριο στοιχείο την επιτελεστικότητα (‘performativity’), που αντιτίθεται στη νομική προσέγγιση ρατσισμού και ομοφοβίας. Θεωρείται δηλαδή ότι το δικαίωμα υπάρχει όταν και εφ’ όσον ασκείται, δεν το επικαλούμαστε ως κάτι προϋπάρχον που βλάπτεται και τότε γεννά αξιώσεις με βάση το νομικό λόγο. Ακόμη και το ίδιο το υποκείμενο διαμορφώνεται από την κλήση του ονόματός του, την οποία προσλαμβάνει, ακόμη και ως επιτιμητική ή προσβλητική, ανακωδικοποιώντας και μετασχηματίζοντάς την. Το υποκείμενο δεν κάνει έτσι «ό,τι θέλει», δέσμιο καθώς είναι των κοινωνικών πρακτικών, έχει όμως και δυνατότητες εναλλακτικών διαπλάσεων φύλου ή «ταυτότητας». Θεωρώ ότι η σκοπιά αυτή εγκαταλείπει υπερβολικά γενναιόδωρα το κυρωτικό δίκαιο ως μοχλό προάσπισης δικαιωμάτων των γυναικών, ιδίως δε φαλκιδεύει το Πολιτικό γλωσσοποιώντας το, αιχμαλωτίζοντάς το μέσα στη γλώσσα.
46
Μια ενδιαφέρουσα σύγκρουση ιδεών αναπτύχθηκε ανάμεσα στο κονστρουκτιβιστικό μοντέλο για το φύλο της Butler και στην ιδιόμορφη εκδοχή του γαλλικού φεμινισμού που εκφράζει η Luce Irigaray. Η τελευταία εμμένει στη σημασία της ανατομίας και μάλιστα θεωρεί σημαντική τη γυναικεία ανατομία κατά το ότι αυτή επισημαίνει συμβολικά το χωρισμό δίχως απώλεια μιας ευρύτερα περιεκτικής ταυτότητας που ευνοεί την επαφή και τη συνάντηση ως μοντέλο του μετανεωτερικού υποκειμένου, λόγος για τον οποίο η Irigaray μιλά, όπως είπαμε, για το γυναικείο φύλο ως αυτό που «δεν-είναι-ένα», ως αυτό που δεν συνιστά μια αποκλείουσα τη διαφορά άτμητη υπόσταση. Κατά την Irigaray η γυναίκα δεν έχει ορισμένη ταυτότητα, χωρίς απ’ αυτό να της λείπει η συνοχή, όπως και είναι ξένη στην ιδιοκτησία αλλά οικεία στην εγγύτητα. Η γυναικεία «ταυτότητα» είναι τεχνητή, είναι μια «μασκαράτα», που επιβάλλεται στο γυναικείο συνεκτικό χάος. Η γυναίκα είναι σαν το «υγρό», θολώνει τα σύνορα, καταλύει τις ευστάθειες, δεν είναι «ένα γυναικείο Εγώ». Στηριζόμενη
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Η απελευθέρωση της γυναικείας επιθυμίας και απόλαυσης αλλά και η ν
αναβάθμιση της μητρότητας ως ς δημιουργίας, ως προνομιούχας συνεπαφής με τις πάνω στο έργο της Irigaray και ειδικότερα εμβαθύνοντας και αξιοποιώντας περαιτέρω την έννοια της έμφυλης διαφοράς, η Rosi Braidotti θα αναδείξει το έμφυλο νομαδικό υποκείμενο ως νέο τόπο της φεμινιστικής θεωρίας.
κοσμικές δυνάμεις, ως εμπειρία της υπέρβασης του εαυτού, εμπειρία απτή στη μεταβολή του ίδιου του σώματος της εγκύου, αποτελούν δείγματα αυτού που τόσο η Irigaray, όσο και η Hélène Cixous αποκαλούν ιδιότυπη «θεϊκότητα» των γυναικών που εμβάλλει σε φόβο τους άρρενες. Με αξεπέραστης ωραιότητας λόγο θα αποδώσει ανάγλυφα η Cixous την ιδιοπροσωπία της «γυναικείας γραφής» (της ‘ecriture feminine’) ως συναιρούσας το λόγο και τη λευκότητα του γάλακτος, το σύμβολο της μητρότητας και της ζωής, με την περίφημη φράση της για τη γυναίκα-συγγραφέα: “There is always within her at least a little of that good mother’s milk. She writes in white ink”. Γι’ αυτό και ο Αριστοτέλης, υπέρμαχος, θιασώτης και απολογητής της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων και της δουλείας, ένας από τους πατέρες του μισογυνισμού, θεωρεί ότι μόνο το σπέρμα γεννά, η μήτρα είναι σκεύος υποδοχήςαποθήκευσης και η γυναίκα όν χωρίς ψυχή. Η καύση των μαγισσών ακολουθεί αυτή την παρανοϊκή ψύχωση του δυτικού λόγου (συνιστώ εδώ την ανάγνωση του βιβλίου της Silvia Federici (2011). Ο Κάλιμπαν και η Μάγισσα. Γυναίκες, Σώμα και Πρωταρχική Συσσώρευση, Eκδόσεις των ξένων, Θεσσαλονίκη, όπου καταγράφεται ο αποκρουστικός εκκλησιαστικός σαδισμός κατά των γυναικών). III. Η επιρροή του φεμινιστικού λόγου στη θεωρία του ποινικού δικαίου Ας δούμε τώρα κάποιες όψεις επηρεασμού της ποινικής επιστήμης από τις φεμινιστικές έρευνες, χωρίς καμία πρόθεση εξαντλητικής αναφοράς. Σε κάθε περίπτωση το ποινικό δίκαιο δεν προασπίζεται «προ-πολιτικές» αξίες (π.χ. την αυτονομία και ελευθερία του υποκειμένου), αλλά διασφαλίζει την κοινωνική τάξη. Ο ρόλος του ποινικού δικαίου είναι έτσι να απορροφά κατ’ αρχάς και να μεταποιεί περαιτέρω κοινωνικές αξιώσεις (και αυτές του φεμινισμού, αν και όσο χρειαστεί) κατά τρόπο που δεν διακρίνεται υποχρεωτικά από συνοχή. Πεδία που θα ενδιέφεραν τη φεμινιστική ανάλυση είναι σε ένα τέτοιο πλαίσιο ιδίως αυτά των εγκλημάτων κατά του προσώπου και των «σεξουαλικών» εγκλημάτων.
1. Την εσωτερική διαλεκτική της προστασίας των γυναικών από την ενδοοικογενειακή βία δείχνει η αμερικανική νομοθεσία της πρώτης δεκαετίας του 2000, όπου αφ’ ενός αναγνωρίζεται το δικαίωμα της γυναίκας να προασπίζεται το χώρο της από τον βίαιο σύζυγο που παραβιάζει διάταγμα απομάκρυνσης από την κοινή εστία, ωστόσο σε αντίθεση με ένα άνδρα δικαιολογεί η νομοθεσία αυτή την προβολή θανατηφόρας άμυνας μόνο από φόβο βαριάς σωματικής βλάβης, κάτι ανάλογο δηλαδή με τον εξαναγκασμό, την ‘duress’, μια κατάσταση πρόκλησης αφόρητης ψυχικής πίεσης που οδηγεί για λόγους αυτοσυντήρησης στο έγκλημα. Εδώ δεν επιβραβεύεται δηλαδή η ενεργητική διεκδίκηση δικαιώματος, αλλά προστατεύεται ένα θύμα με επιτρεπτικό κανόνα δικαίου. Αλλά και εντονότερα κατά της ποινικής παρέμβασης στο εσωτερικό της έγγαμης συμβίωσης προβάλλεται κριτικά, ότι έτσι το κράτος δυναστεύει την ιδιωτική σφαίρα οδηγώντας στο διαζύγιο
47
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν 2. Τη θυματοποίηση και το ευάλωτο των γυναικών αναδίδει αθέλητα και η ς νώστε να παρίσταται αναγκαίος ο ανδρικός προστασία από την παρενόχληση,
ως λύση. Όμως το πρόβλημα δεν είναι τόσο η διεισδυτικότητα του ποινικού ελέγχου καθεαυτήν, όσο η καταφυγή στον έλεγχο χωρίς αντιμετώπιση των κοινωνικών αιτίων της ενδοοικογενειακής βίας.
πατερναλισμός. Ωστόσο, εδώ έχουμε μάλλον ένα παράπλευρο κόστος μιας μορφής ποινικής προστασίας που στο πλαίσιο ενός ποινικού δικαίου προάσπισης δικαιωμάτων είναι κατ’ αρχήν απολύτως ενδεδειγμένη (ενόψει της γενετήσιας αξιοπρέπειας και της ελευθερίας από φόβο, που διακυβεύεται π.χ. ιδίως στις περιπτώσεις του stalking).
3. Σχετικά με το έννομο αγαθό στο βιασμό, ερωτάται αν αυτός προσβάλλει την αυτοδιάθεση ή την ελευθερία από τη βία. Στη δεύτερη περίπτωση η συνουσία χωρίς συναίνεση αν γίνεται χωρίς βία δεν είναι βιασμός (‘unwanted but not forced sex’). Ανάμεσα σε αυτές τις απόψεις κινείται η θεωρία ότι ο βιασμός αποτελεί «εισβολή στη σωματικότητα του προσώπου» (‘invasion of an embodied person’), άρα προσβάλλει την ακεραιότητά του, όχι απλώς την αυτονομία του. Συναφής με την προσβολή της ακεραιότητας είναι η άποψη που θεωρεί το βιασμό προεχόντως ως βλάβη της ηθικής υπόστασης του προσώπου της γυναίκας. Κατά την ριζοσπαστική φεμινιστική θεώρηση όλες οι φαλλοκολπικές σχέσεις είναι ήδη δυνάμει βιασμός, γιατί στηρίζονται στην ασύμμετρη και κοινωνικά υποστηριζόμενη από τη φαλλοκρατική λογική σχέση του θετικά αξιολογούμενου ενεργητικού προς το αρνητικά αξιολογούμενο παθητικό στοιχείο, λογική που αποτυπώνεται σε ό,τι ορθά οι υπέρμαχοι του φεμινισμού αποκαλούν «πολιτισμό του βιασμού» (‘rape culture’). Η άποψη αυτή, υποστηριζόμενη π.χ. από την Michelle Madden Dempsey και τον Jonathan Herring, όσο και εάν είναι ακραία, είναι η ορθότερη. Έτσι, αν και δεν είναι κάθε ετεροφυλόφιλη συνεύρεση βία, η διείσδυση ως καθεαυτήν βίαιη ενέργεια (με την έννοια της άσκησης μυϊκής δύναμης) και κυρίως ως πράξη επενδυμένη από την μισογυνική κοινωνική σημασιολόγηση που ευνοεί το ενεργητικό έναντι του παθητικού στοιχείου, είναι κατ’ αρχήν ουσιαστικό άδικο (‘prima facie wrong’), δηλαδή μια αφηρημένη διακινδύνευση του γυναικείου προσώπου που μπορεί απλώς να μην είναι άδικη τελικά in concreto (σε αντίθεση με την κρατούσα άποψη ότι μπορεί εξ υπαρχής να διακριθεί ο βιασμός από τη συνουσία και ότι αυτή είναι κατ’ αρχήν ηθικά ανεκτή ή και επιδοκιμαστέα, μόνο δε εξαιρετικά άδικη).
48
4. Σε ό,τι αφορά το ρόλο της έλλειψης συναίνεσης του θύματος στο βιασμό: κατ’ αρχήν η συναίνεση συνίσταται σε έκφραση επιθυμίας προς συνουσία, δεν αρκεί να εκφράζεται απλή παραίτηση από το δικαίωμα άρνησης (:‘to consent is to intend, not just to waive’), δεν αρκεί να συνάγεται απλώς, δεν χρειάζεται, για να θεωρηθεί ότι λείπει, το θύμα να αντιστάθηκε. Από την άλλη πλευρά η εστίαση στην απόδειξη της μη συναίνεσης παραβλέπει την ευρύτητα της βίας ως στοιχείου του actus reus, έμμεσα μετατρέποντας σε ζητήματα υποκειμενικής υπόστασης θέματα αντικειμενικού αδίκου (τι κατάλαβε ό δράστης και όχι τι έγινε). Συναίνεση δοθείσα σε συγκείμενα κράτους βίας (ομηρία, τυραννική σχέση κλπ) οφείλει συνεπώς να μην θεωρείται κρίσιμη. Ενδιαφέρον θα παρουσίαζε σε κάθε περίπτωση η άποψη που χωρίς να υποτιμά το ειδεχθές άδικο του βιασμού προκρίνει τη δημιουργία προνομιούχων εγκλημάτων, όταν μια εν τοις πράγμασιν δοθείσα συναίνεση είναι
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν 5. Αλλά αυτά όλα κινδυνεύουν να καταντήσουν ενδο-ποινικολογικές ς νσυνεισφέρει
μικρολογίες. Αυτό που ο φεμινισμός στη συζήτηση για το βιασμό είναι η
αδρομερώς πλήρης ως προς το κρίσιμο γνωστικό και βουλητικό στοιχείο της. Έτσι, η επίτευξη συνουσίας κατ’ εκμετάλλευση μιας ιεραρχικής θέσης θα μπορούσε να τιμωρείται ως αθέμιτη γενετήσια συμπεριφορά (‘sexual misconduct’).
ολιστική του προσέγγιση ως πράξης μίσους, δομικά όμοιας με το ρατσιστικό έγκλημα (καθώς, όπως και εκεί, το αντικείμενο προσβολής δεν έχει τόση σημασία όση το φύλο εδώ ή η φυλή εκεί), η υπογράμμιση της συμβολικής του δυναμικής διά της οποίας χωρεί η επιβολή του ετεροκανονιστικού μοντέλου -δεν είναι τυχαία η καταγραφή φαινομένων «σωφρονίζοντος βιασμού» (‘corrective rape’), όπου οι δράστες επιδιώκουν την συμμόρφωση του θύματος με την καταναγκαστική ετεροφυλόφιλη γενετήσια συμπεριφορά-, αλλά και ο τονισμός της οδύνης, σωματικής και ψυχικής των θυμάτων, οδύνης που συγκαλύπτει ο δικανικός τύπος διερεύνησης «γεγονότων». Η εσωτερική διαπλοκή βίας και ετεροφυλικού σεξ παρασιωπάται και έτσι αποτελεί ένα κοινωνικό φετίχ, «φυσικοποιείται» δηλαδή, δικαιολογώντας π.χ. τη γενναιόδωρη παραδοχή πραγματικής πλάνης του κατηγορούμενου περί την ύπαρξη συναίνεσης κλπ. Από τη συνεύρεση με το θύμα του trafficking και την εντός γάμου συνουσία με μια κακοποιημένη γυναίκα μέχρι τη δημιουργία ενός κλίματος εξαναγκασμού, πρόκειται για ό,τι οι φεμινίστριες ονομάζουν «γενετήσια επιβουλή» (‘assaultive sexuality’). Το νομικό σύστημα διαχειρίζεται τη βία κατά των γυναικών, δεν την απαγορεύει.
6. Τι συνεισφέρει η φεμινιστική κριτική στην αντιμετώπιση του trafficking; Στην εμπορία γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση συσσωρεύονται όλες οι εκδηλώσεις της ανδροκρατίας (βία, σεξουαλική διαθεσιμότητα των γυναικών, σαδισμός, ρατσισμός). Η κριτική μπορεί να αναδείξει την συνέργεια της νομικής ιδεολογίας και του ποινικού συστήματος στη ρητορική καταδίκη και την ουσιαστική ανοχή του φαινομένου, όπως και την ύποπτα επιλεκτική μη αξιοποίηση της δογματικής σκευής για την αύξηση της προστασίας, π.χ. τους λόγους για τους οποίους δεν ενεργοποιούνται οι περί βοήθειας στην άμυνα δυνατότητες του ποινικού συστήματος έναντι ενός ειδεχθώς βίαιου και διαρκούς οργανωμένου εγκλήματος, που έχει διαστάσεις εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας. Μπορεί επίσης να ερευνά το γιατί αυτού του τύπου η κοινωνική οργάνωση μπορεί να ανέχεται και να συγκαλύπτει με περισσή προθυμία την εμπορία ανθρώπων και μάλιστα τόση, όση ούτε κατά διάνοια δεν δείχνει βέβαια σε άλλα φαινόμενα όπως π.χ. η τρομοκρατία. Με την ευκαιρία, πρέπει να σημειωθεί ότι η οικουμενικότητα των έμφυλων εγκλημάτων κατά της ζωής των γυναικών αποτυπώνεται στην έννοια της γενοκτονίας κατά των γυναικών (‘gendercide/femicide ’), περιλαμβάνοντας σειρά φαινομένων όπως φόνοι από ερωτικούς συντρόφους νυν ή πρώην, σειραϊκές ανθρωποκτονίες με κίνητρο σεξουαλική τρομοκρατία, φόνους κατά μειονοτικών γυναικών ή λεσβιών, τα λεγόμενα εγκλήματα τιμής, τις θανατώσεις λόγω αντιδικιών για την προίκα κλπ.
7. Τι συμβαίνει με το διαχρονικά ακαταδίωκτο του λεσβιακού έρωτα; Γιατί η ανδρική ομοφυλοφιλία τιμωρούνταν έως πρόσφατα στο Δυτικό Ημισφαίριο; Μα γιατί οι γυναίκες είναι «απο-κείμενα», δεν είναι πραγματικά δικαιικά υποκείμενα (είναι ‘abjects’ δεν είναι ‘subjects’), είναι δηλαδή κάτι σαν ιερά απόβλητα, όπως ο νάνος, το τέρας ή ο τρελλός, που αποκλείονται από την κανονικότητα χωρίς και να
49
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
λογοδοτούν στο νόμο. Ενώ λοιπόν η αρσενοκοιτία τιμωρούνταν γιατί «ατίμαζε» τους άνδρες που όφειλαν να είναι ενάρετοι, η λεσβιακή γενετήσια συμπεριφορά δεν έχρηζε ποινής γιατί οι γυναίκες ούτως ή άλλως στερούνται γενετήσιας ή άλλης αρετής, πέραν της αρμόζουσας στην «κατωτερότητα» του φύλου τους κατά το πρωτο-φασίζον σχετικό πατριαρχικό στερεότυπο.
8. Ο βρασμός στην ανθρωποκτονία έχει επίσης επηρεαστεί από τη φεμινιστική κριτική, που έστρεψε το ενδιαφέρον από τη φυσιοκρατικά κατανοούμενη απώλεια ελέγχου (‘outrageous loss of control’) κατά παραχώρηση, ας πούμε, στην ανθρώπινη αδυναμία ή ατέλεια προς την κατεύθυνση μιας περισσότερο κανονιστικά αντιληπτής δίκαιης οργής (‘righteous indignation’). Το θέμα είναι ασφαλώς τεράστιο. Έχω αλλού υποστηρίξει ότι ο βρασμός, παρά τη φυσιοκρατική συμπαραδήλωσή του, δεν μπορεί να νοείται σε ένα κανονιστικό κενό, αλλά θα πρέπει να διηθείται μέσα από τον κώδικα μιας κοινωνικής δικαιοηθικής του σήμανσης.
50
Ειδικότερα ενδιαφέρει εδώ το ζήτημα σε σχέση με τις κακοποιημένες γυναίκες (‘battered women’). Χαρακτηριστική της δυσκολίας του θέματος, του ότι δηλαδή ουσιαστικά υπάρχει βρασμός, αλλά οι όροι του θετικού νόμου δεν πληρούνται λόγω της «βραδείας αναφλέξεως» του θυμικού της δράστιδος (‘slow burn reaction’) -τόπος που υποδηλώνει εκ πρώτης όψεως ότι μεσολάβησε κατευνασμός, άρα εκτόνωση του βρασμού-, είναι η συχνή καταφυγή των δικαστηρίων του κοινοδικαίου στην αναγνώριση ενός ψυχιατρικού συνδρόμου, του «συνδρόμου των κακοποιημένων γυναικών» (‘battered women syndrome’, ‘BWS’), ώστε να αποδοθεί σε συγκεκριμένες περιπτώσεις δικαιοσύνη, αλλά να μην επεκταθεί ο βρασμός στις κακοποιημένες γυναίκες. Καταλήγουμε όμως έτσι στην ψυχοπαθολογικοποίηση και τον συναφή στιγματισμό των γυναικών αυτών, παθολογικοποίηση που συντελεί στην υποβάθμιση των κοινωνικών ευθυνών για την ενδοοικογενειακή βία. Αυτό ωθεί πολλούς να εγκαταλείψουν το πεδίο του υποκειμενικού καταλογισμού και να αναχθούν στην ίδια τη δικαιολόγηση, π.χ. επικαλούμενοι υπέρ των γυναικών αυτών «νόμιμη άμυνα», πράγμα που συναντά όμως ανάλογο κώλυμα, το ότι δηλαδή η επίθεση δεν είναι πλέον ενεστώσα, όταν τελείται η πράξη της γυναίκας. Ορθότερη συνεπώς μοιάζει η ερμηνεία του βρασμού βάσει της δικαιολογημένης παροχής συγγνώμης (‘reasonable excuse view’), έναντι της ακραίας άποψης περί μερικής δικαιολόγησης της πράξης (‘justification’), πολύ δε περισσότερο έναντι της άποψης περί συγγνώμης λόγω μερικού ακαταλογίστου (‘pure excuse’), καθώς αυτή είτε θα περιόριζε την απαλλαγή μόνο στην ενοχή διαγράφοντας κάθε στοιχείο δικαιολόγησης είτε ακόμη θα κινδύνευε να τραπεί σε κάτι ανάλογο της ανικανότητας για καταλογισμό ή σε προσωπικό λόγο άρσης του τιμωρητού, που θα προϋπέθετε πλην του τελικού αδίκου και πλήρη ενοχή της δράστιδος. Πρόκειται συνεπώς για ένα σχηματισμό περιπτώσεων που εμπίπτει μάλλον σε ό,τι αποκαλούμε ανθρώπινη αδυναμία συμμόρφωσης προς το δίκαιο. Άλλωστε, η πατριαρχική λογική δεν εμπόδιζε στο παρελθόν να υπολαμβάνεται άρση του υποκειμενικού καταλογισμού γυναίκας εξαναγκαζόμενης από το σύζυγό της σε αξιόποινη πράξη παρουσία του (‘marital coercion’). Το εγκληματείν χάριν του συζύγου ήταν μια ιδιότυπη ‘duress’ για τη σύζυγο, η θανάτωση του οικιακού τυράννου όμως προβληματίζει, έχουμε συνεπώς να κάνουμε εδώ με μια διαφορική στάση καθαρά έμφυλης αιτιολογίας. Πάντως, για να ακριβολογούμε, δεν πρόκειται για εξαναγκασμό stricto sensu, όχι τόσο γιατί εκεί ο εξαναγκάζων προτρέπει σε προσβολή τρίτου και όχι του ίδιου (αυτό θα μπορούσε
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
κανείς να το παραβλέψει, όπως όταν εφαρμόζουμε τη δομή της συμμετοχής για να ερμηνεύσουμε τη συνενοχή σε αυτοκτονία), όσο κυρίως γιατί η απειλή αφορά άμεσα επικείμενο κακό επί μη συμμορφώσει, αυτό δε το κακό δεν μπορεί κατ’ αρχήν να είναι κάτι λιγότερο από τη θανάτωση, πράγματα ασύμβατα κατ’ αρχήν με την ενδοοικογενειακή βία, όπου η απειλή είναι μάλλον μια δομική ατμόσφαιρα και το κακό αφορά συχνότερα κάτι λιγότερο από το θάνατο, κυρίως προσβολές της γενετήσιας αυτοδιάθεσης και της σωματικής ακεραιότητας. Σε κάθε περίπτωση πάντως η ακραιφνής αντίληψη περί ανάγκης κατάργησης του θεσμού της πρόκλησης που δικαιολογεί βρασμό ως ανδροκρατικής δεν ευσταθεί απόλυτα, καθώς είναι σε σημαντικό βαθμό αναγωγιστική (απώλεια ελέγχου με θανατηφόρο ετεροπροσβλητικό αποτέλεσμα δεν είναι αδιανόητη για μια γυναίκα), θα στερούσε δε τις δράστιδες από ένα σημαντικό υπερασπιστικό ισχυρισμό, εφ’ όσον η αυτοάμυνα κατά κανόνα δεν θα μπορεί να γίνεται δεκτή. Από την άλλη βέβαια πλευρά, το ζήτημα δεν είναι τόσο κάποια οντολογικά διαπιστώσιμη εναρμονισιμότητα ή μη του βρασμού με τη γυναικεία «φύση», όσο το κοινωνικό και ιδεολογικό αίτιο της πενιχρής αξιοποίησης του θεσμού υπέρ των γυναικών, το ότι π.χ. η ερωτική απιστία της γυναίκας «δικαιολογεί» το βρασμό του φονέα της, ενώ η συστηματική κατατυράννησή της δεν αρκεί για το δικό της βρασμό. Ένας αναστοχασμός πάνω σε αυτό θα οδηγούσε πάλι σε διαφωνία με τους καταργητιστές, όχι όμως με στόχο την διατήρηση του θεσμού ως έχει, αλλά για την περαιτέρω υπέρ των γυναικών επέκτασή του. Έτσι, η επί μακρύτερο χρόνο επώαση της αψιθυμίας δεν πρέπει να αποκλείεται ex ante, οπότε η παροχή μιας ασήμαντης εκ μέρους του μετέπειτα θύματος αφορμής ως causa proxima της ανθρωποκτόνου πράξεως να μπορεί να μεθερμηνεύεται ως επαρκής λόγος να υπολαμβάνεται βρασμός, εάν αποτελεί κορύφωση μιας αλύσου βιαιοτήτων και ταπεινώσεων, που δεν χωρίζονται μεταξύ τους από ιδιαίτερα μεγάλο διάστημα χρόνου. Ακόμη, η απαίτηση η πράξη της δράστιδος να στερείται και του τελευταίου ίχνους νηφαλιότητας ή στοιχειώδους «σχεδιασμού», η απαίτηση να ενεργεί χωρίς την παραμικρή υποψία ενστίκτου αυτοσυντήρησής της (αυτοϋπόθαλψης ή απόκρυψης της πράξης ή μη αναγγελίας της στις διωκτικές αρχές), είναι απαράδεκτα υπερβολική. Ισοδυναμεί με την υποχρέωσή της να διευκολύνει το δικαστή έτσι, ώστε αυτός να «διαπιστώνει» το βρασμό μόνο στο σκληρό πυρήνα του, οπότε κάθε άλλη περίπτωση που η αποδεικτική βάσανος θα επέτρεπε να θεωρείται ακόμη βρασμός, να ταυτοποιείται οπωσδήποτε ως μεθοδευμένη, άρα νηφάλια θανάτωση. Τέλος, η περίφημη «σθενικότητα» που φέρεται να ενέχει η πράξη αφαίρεσης της ζωής δεν πρέπει να θεωρείται ότι αποκλείει το βρασμό.
9. Η φεμινιστική κριτική έχει επίσης ορθά υποδείξει την έμφυλη δομή κατηγοριών δικαιολόγησης ή άρσης καταλογισμού. Η περίπτωση του βρασμού είναι χαρακτηριστική για την τελευταία. Πρότυπο του νομοθέτη είναι ο ευέξαπτος, αυστηρός σε θέματα ηθικής τάξης και αυτογνωμόνως ενεργών δυνατός άρρην. Ανάλογη δομή έχει στο πεδίο της δικαιολόγησης π.χ. η νόμιμη άμυνα. Και εδώ πρότυπο είναι ο δυναμικά υπερασπιζόμενος το χώρο εξουσίας του άνδρας-πολίτης. Η διαφορά στη μυϊκή ισχύ της γυναίκας τρέπεται σε αποκλεισμό της από τη νομική προστασία! Ο νόμος ως αναδιπλασιασμός, αναπαραγωγή και νομιμοποίηση της φυσικής κατάστασης!
51
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
10. Σε ό,τι αφορά το σωφρονιστικό δίκαιο, η φεμινιστική κριτική υπογραμμίζει και πάλι την αμφισημία του νομικού λόγου: η επιείκεια προς τις γυναίκες δράστες ενδεχομένως καλλιεργεί τα στερεότυπα (είναι η μειωμένη υπευθυνότητα του φύλου που επιβάλλει μείωση της σωφρονιστικής σκληρότητας), ενώ, όπου και άλλες παράμετροι διακρίσεων βοηθούν (π.χ. τάξη ή φυλή), ο μισογυνισμός απελευθερώνεται (οδηγώντας π.χ. σε σωφρονιστική σκληρότητα έναντι περιθωριακών γυναικών), κατ’ αντανάκλαση βαθύτερων σχετικών κοινωνικών αντιλήψεων (ας θυμηθούμε την προ ετών υστερική λύσσα για την προστασία των «πελατών» ιερόδουλων με AIDS). Δεν πρέπει συναφώς να λησμονείται άλλωστε ότι η γυναικεία εγκληματικότητα καθεαυτήν είναι έμφυλη, καθώς οφείλεται στην ιδιαίτερη κοινωνική μεταχείριση των γυναικών που διακρίνεται από την επιτήρησή τους, την καλλιέργεια παθητικότητας και τον μεγαλύτερο ή μικρότερο περιορισμό τους στην ιδιωτική σφαίρα.
52
11. Τέλος, σε σχέση με την αντεγκληματική πολιτική, η φεμινιστική σκοπιά φαίνεται να ενθαρρύνει στάσεις που ευνοούν την επιστροφή στην κοινοτική επεξεργασία του εγκλήματος (συμμετοχικές συνεδρίες, αποκαταστατική δικαιοσύνη, διαμεσολάβηση), να ενισχύει στοιχεία διαβούλευσης και διαλόγου μακράν της αυθεντίας του κρατικού δικαιικού κώδικα, να προκρίνει μάλλον την έκφραση αποδοκιμασίας έναντι της ανταπόδοσης κλπ. Θεωρώ ότι όλα αυτά δεν αναιρούν την ανάγκη σκληρής αντίδρασης σε βαρέως διακρίνουσες κατά των γυναικών εγκληματικές συμπεριφορές. Κατά το πνεύμα του ΔΣΑΠΔ είναι οπωσδήποτε ποινική η φύση της δέουσας δικαιικής κύρωσης πράξεων εμπορίας και εκμετάλλευσης γυναικών, όπως και αυτών ενδοοικογενειακής βίας, στις οποίες αναφέρεται για τον ίδιο λόγο και η Επιτροπή της Σύμβασης Κατάργησης των Διακρίσεων σε βάρος των Γυναικών (της CEDAW). Δεν αναιρούν επίσης την ανάγκη επεξεργασίας από το φεμινιστικό κίνημα ενός σαφούς δικαιοπολιτικού προτάγματος που συνειδητά αυτοκατανοείται σαν τέτοιο και που θα αποσκοπεί να συμβάλει στην εκ βάθρων ανατροπή ενός κοινωνικο-πολιτικού καθεστώτος βασισμένου στην ανισότητα, στη διακριτική μεταχείριση και στην ανοχή της έμφυλης βίας. Όπως το θέτει και η Gayatri Spivak, μια οιονεί ουσιοκρατία μας είναι απαραίτητη αν θέλουμε να δράσουμε ως πολιτικά υποκείμενα.
E¶.A¶. A¶.TO¶. TO¶.AYT. AYT.¶EP. ¶EP.AN. AN.R.DEC. / R.DEC.ADM. ADM.LOC. LOC.DEV. DEV.REG. REG.R. / R.DEC. DEC.LOC. LOC.GOV. GOV.REG. REG.DEV. DEV. E¶. E¶.A¶. A¶.TO¶. TO¶.AYT. AYT.¶EP. ¶EP.AN. AN./ /R.DEC. / R.DEC.ADM. ADM.LOC. LOC.DEV. DEV.REG. REG./ /R. / R.DEC. DEC.LOC. LOC.GOV. GOV.REG. REG.DEV. DEV. E¶.
GENTRIFICATION Definition, Types ofIntervention, Intervention, GENTRIFICATION KENTPO EPEYNA™ Definition, Types of Definition, Types ofintervention, intervention, ConcernsTypes ofGentrification Gentrification ¶EPIºEPEIAKH™ ANA¶TY•H™ Definition, of Concerns of «IÂÚÒÓ˘ÌÔ˜ ¢. ¶INTO™ Concerns Concerns Î·È AÓ·ÛÙ·Û›· IÂÚ. ¶INTOY»
By Mr. George-Sp. C. ATHANASOPOULOS By Mr. George-Sp. C. ATHANASOPOULOS Harvard University, Graduate Aνάπτυ�ης, School of Design, Student, Mε σκ�π� την πρ�ώθησηHarvard της Iδέας της Περι�ερειακής (Oικ�ν�µικής, University, Graduate School of Design, Student, By Mr. George-Sp. C. ATHANASSOPOULOS Architect K�ινωνικής και Π�λιτιστικής), έ�ει συσταθεί σήµερα στην Aθήνα απ� Oµάδα KαθηγηBy Mr. George-Sp. C. ATHANASSOPOULOS Architect Student of the School of Architecture τών Πανεπιστηµίων και Eιδικών Eπιστηµ�νων τ� Kέντρ� Έρευνας Περι�ερειακής AνάStudent of the School of Architecture Technical University of Crete Technical University of Crete πτυ�ης «Iερώνυµ�ς ∆. ΠINTOΣ και Aναστασία Iερων. ΠINTOY» (αστ. µη κερδ�σκ. εταιρ.), ως �υσιαστικ�ς διάδ���ς, (κατ’ επιθυµία της αειµνήστ�υ Aναστασίας Iερων. Introductoryapproach: approach:Defining Definingthe theconcept concept 1.1.1. Introductory Introductory approach: Defining the concept ΠINTOY), τ�υ Kέντρ�υ Έρευνας Περι�ερειακής Aνάπτυ�ης Iερών. ∆. ΠINTOΣ, συANTISTHENIS, the ancient Greek philosopher, (444BC BC--370 370 BC,Athens), Athens), 1. Introductory approach: Defining the concept ANTISTHENIS, the ancient Greek philosopher, (444 BC, σταθέντ�ς εν Aθήναις τηνthe 28ηancient Aυγ�ύστ�υ ANTISTHENIS, Greek philosopher, (444 BC--“principle”: 370BC, BC,Athens), Athens), among other wiseheritage heritage heleft left us,1986. he established great the ANTISTHENIS, the ancient Greek philosopher, (444 BC 370 among other wise he us, he established aagreat “principle”: the O εκ των Πρωτ�π�ρων της Iδέας της Περι�ερειακής Aνάπτυ�ης Kαθηγητής Πανεamong other wise heritage he left us, he established a great “principle”: the acquisition of knowledge starts with the definition of the content of concepts. among other wise heritage he leftthe us,definition he established a greatof“principle”: the acquisition ofof knowledge starts with ofof the content concepts. πιστηµίων Iερώνυµ�ς ∆. ΠINTOΣ απε�ίωσε την 5/8/1981, η δε διακριθείσα διά τ� π�λυacquisition knowledge starts with the definition the content of concepts. Based,therefore, therefore, onthis this “principle” first,ififof not final, approach, theterm term acquisition of knowledge starts with theinin definition the content of concepts. Based, on “principle” aafirst, not final, approach, the 1 (and σ�ιδές κ�ινωνικ�, �ιλανθρωπικ� και π�λιτιστικ� έργ� της Σύ�υγ�ς τ�υ Aναστασία απεBased, therefore, on this “principle” in a first, if not final, approach, the term urban gentrification) is indicated (in the area of Planning) (or gentrification 1 Based, therefore, on this “principle” is inindicated a first, if (in notthe final, approach, the term (and urban gentrification) area of Planning) (or gentrification 1 �ίωσε την 14/4/2009. gentrification (and urban gentrification) is indicated (in the area of Planning) (or 1 Sociology as well), as the “refining” of a city area, the removal from this, (in various gentrification (and urban gentrification) isarea, indicated (in thefrom areathis, of Planning) (or Sociology asτων well), asas the “refining” ofσυγκαταλέγ�νται a city thethe removal (in various Sociology as well), the “refining” of a city area, removal from this, (in various Mετα�ύ σκ�πών τ�υ Kέντρ�υ και �ι ε�ής, εντ�ς πνεύµατ�ς ways), of social groups, usually of low-income and the placement there of artists, Sociology as well), as the “refining” of a city area, the removal fromthere this, of (inartists, various ways), ofof social groups, usually ofof low-income and thethe placement ways), social groups, usually low-income and placement there ofartists, artists, πάντ�τε παραγωγής έργ�υ επ’ αγαθώ της Eπιστήµης καιthe τηςthis K�ινωνίας: the operation of art galleries, restaurants, etc. However “change”, regardless of ways), of social groups, usually of low-income and placement there of thethe operation ofof artart galleries, restaurants, etc. However this “change”, regardless of operation galleries, restaurants, etc. However this “change”, regardless of H συµ��λή στην πρ�αγωγή της Eπιστήµης και της Iδέας της Περι�ερειακής Aνάπτυwhatever other consequences has,results results also rising of“change”, landprices prices (andthe the the operation ofconsequences art galleries, restaurants, etc.also However this regardless of whatever other has, rising of land (and whatever other consequences has, results also rising of land prices (and the �ης εν γένει, δι’ �ί�υ δήπ�τε ν�µίµ�υ τρ�π�υ, της Περι�ερειακής Aνάπτυ�ης ν��υµένης potential relative speculation). has, results also rising of land prices (and the whatever otherspeculation). consequences potential relative potential relative speculation). ωςpotential Oικ�ν�µικής, K�ινωνικής, Π�λιτιστικής. The term gentrification foundatatfirst firstininthe theUK UKininearly early1960s 1960sand andititrefers refersto to relative speculation). The term gentrification isisfound The term gentrification is found at first in the UK in early 1960s and it refers to the then observed trend of wealthy people to buy property in poor areas of HThe µελέτη σ�έσεων Περι�ερειακής Aνάπτυ�ης και συνα�ών ∆ράσεων και Π�λιτικών. term gentrification found atpeople first in the UK in early 1960s and itareas refersofto the then observed trend ofisof wealthy toto buy property inin poor the then observed trend wealthy people buy property poor areas of London, upgrade them, stayεν themselves sometimes there andthus thus oldpoor residents are H συµ��λή των them, Iδιωτικών γένει Eπενδύσεων στην υπ�στήρι�η στρατηγικών, π�λιthe then observed trend of wealthy people to there buy property in areas of London, upgrade stay themselves sometimes and old residents are London, upgrade them, stay themselves sometimes there and thus old residents are being indirectly “squeezed”. τικών και µέτρων «παραγωγής» Περι�ερειακής Aνάπτυ�ης. London, upgrade them, stay themselves sometimes there and thus old residents are being indirectly “squeezed”. being indirectly “squeezed”. description ofthis thisηphenomenon phenomenon included thework work ofSociologist Sociologist Ruth H Mελετών, διενέργεια Eρευνών, η �ργάνωση Συνεδρίων, Hµερίδων, Σεbeing indirectly “squeezed”. AAεκπ�νηση description of isisis included ininin the of Ruth A description of this phenomenon included the work of Sociologist Ruth GLASS at the same period, while similar situations were recorded in other major µιναρίων, ∆ιαλέ�εων επί θεµάτων Περι�ερειακής Aνάπτυ�ης. A description of this phenomenon is included in the work of Sociologist Ruth GLASS at at thethe same period, while similar situations were recorded in in other major GLASS same period, while similar situations were recorded other major cities inWestern Western countries, bywhile other Researchers. GLASS at the same period, similar situations were recorded in other major H έκδ�ση Mελετών, Eρευνών, Περι�δικών, Eντύπων εν γένει, η παραγωγή σ�ετικ�ύ cities in countries, by other Researchers. cities in Western countries, by other Researchers. Since then, the issuehas has preoccupied severalscholars scholarsand andfor forits itsmore more cities in Western countries, by other Researchers. ραδι��ωνικ�ύ καιthe τηλε�πτικ�ύ υλικ�ύ. Since then, issue preoccupied several Since then, the issuehas has preoccupied severalscholars scholars andthe forits itsmore more comprehensive approach are being summarized below, from various Since then, the issue preoccupied several and for H ��ρήγηση υπ�τρ��ιών, η �ρά�ευση εργασιών Tρίτων below, και η έκδ�σή τ�υς. comprehensive approach are being summarized from the various comprehensive approach are being summarized below, from the various interpretations of the phenomenon ofgentrification, gentrification, thebelow, following: comprehensive approach being summarized from theπαρεµ�εvarious H συνεργασίαof µεthe �ί�ν δήπ�τε,are ανε�αρτήτως ν�µικής µ�ρ�ής, επιδιώκ�ντα interpretations phenomenon of the following: interpretations of the phenomenon of gentrification, the following: In a sense, the phenomenon is due to a trend of a new category of social groups interpretations theεκτ�ς phenomenon thecategory following: ρείς σκ�π�ύς, και Eλλάδ�ς. In a sense,εντ�ς theof phenomenon is dueof togentrification, a trend of a new of social groups to “return” to the city, leaving the purlieus for several reasons: high costs in money H συνεργασία ∆ιεθνή M�ρ�ώµατα, (ενδεικτικώς) to “return” to the µε city, leaving the purlieus�πως for several reasons:Eυρωπαϊκή high costs inΈνωση, money and time to travel from the purlieus to downtown, where work place is, lack ofthe the Oργανισµ�ς Συνεργασίας και Aνάπτυ�ηςwhere κ.ά. work place is, lack of and time to Oικ�ν�µικής travel from the purlieus to downtown, 1. The term comes from Sociologist Ruth GLASS, 1912-1940. Ruth GLASS was born in sense of safety at thedistributed distributed residencies outside town centres, search for better The termat comes from Sociologist Ruth GLASS, 1912-1940. Ruthπρ�ς GLASS was born in sense of safety residencies outside town centres, search for better H1.παρ��ή επί θεµάτων Περι�ερειακής Aνάπτυ�ης �ί�ν δήπ�τε Berlin, whereυπηρεσιών shethe made her first studies. In 1932 she published an important study entitled: services ofhealth, health, education, entertainment “atpublished the heart thecity”, city”, (possibly) Berlin, where she made her first studies. In 1932 she anof important study entitled: Youth Unemployment. The same year she left Germany and afterof continuous movements for services of education, entertainment “at the heart the (possibly) του Eνδια�ερ�µεν�, �άσει ειδικών συµ�ωνιών, µερίµνει τ�υ ∆ι�ικητικ�ύ Συµ��υλί�υ της εYouth living Unemployment. The same yearfrom she left Germany and after continuous movements for lower cost of, “withdrawal” private car easier access to markets, etc.where studies and research in Geneva, Prague, London and New York she came back to London, lower living cost of, “withdrawal” from private car easier access to markets, etc. ταιρείας κ.ά. κέντρου κ.ά studies and research in Geneva, Prague, London and New York she came back to London, where in According 1943 she published studies regarding cityphenomenon planning. In 1950 sheto became teacher in the toanother another approach, the due asystematic systematic and in∆ιεύθυνση: 1943 she published studies regarding cityphenomenon planning. In 1950 sheto became teacher in the According to isis due aHer and Ίµ�ρ�υ 6, 112approach, 57 Aθήναι, τηλ.: 2108647120, 6944626140, fax:public 2108658868. University College of London, where shethe continued her social research. action and long-term informal effort by organized groups, manufacturers, brokers of buying University College of London, where she continued her social research. Her public action and long-term informal effortby bya organized groups,See manufacturers, brokers DICTIONARY. of buying her work are characterized passion for justice. also: ENGLISH Aθήναι, 5 Aυγ�ύστ�υ 2009COLLINSENGLISH her work arereal characterized by afor passion for justice. Seeinitially also: COLLINS DICTIONARY. and selling estate,etc., etc., theCo depreciation ofpart partof of the urban web,inin 10th edit. Wil. COLLINS SONS AND Ltd. London initially 2009. WIKIPEDIA: The Free Encyclopedia: and selling real estate, for the depreciation of the urban web, O Eπιστηµ�νικ�ς τ�υ Kέντρ�υ 10th edit. Wil. COLLINS SONS AND Co Ltd. Yπεύθυν�ς London 2009. WIKIPEDIA: The Free Encyclopedia: Gentrification: G. ALEXANDRI: Abstract. http://www.uncanny.net/ wetzel/gentry.htm a variety of ways, in order to achieve the “assisted”, “voluntary”, (actually G. ALEXANDRI: Abstract. http://www.uncanny.net/ wetzel/gentry.htm a Gentrification: variety of ways, in orderKωνσταντίν�ς to achieve the “voluntary”, (actually Kαθηγητής ΓE.“assisted”, AΘANAΣOΠOYΛOΣ 141 2521 11 252153 10 24 11
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί νδιερεύνηση
Ι Ι ν ν Γεωφυσική υπεδαφικών αρχαιολογικών δομών στη περιοχή της ς Παλικής της N. Κεφαλληνίας ν
Των Prof. Ειρ. ΒΑΛΛΕΡΑ-RICKERSON1 Δρος Πέτρ. ΑΧΙΛΛΕΟΠΟΥΛΟΥ και Δρος Ξεν. ΜΠΑΦΙΤΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος του ORANGE COAST COLLEGE των ΗΠΑ κατά τη περίοδο: 2012-2018, για τον εντοπισμό πιθανών αρχαιολογικών δομών στο υπέδαφος της περιοχής Παλικής της N. Κεφαλληνίας, με τη χρήση μη καταστροφικών μεθόδων έρευνας (μέθοδος Γεωραντάρ - GPR) και με εξοπλισμό υψηλής ακρίβειας για τον προσδιορισμό των θέσεων μέτρησης (GPS), πραγματοποιήθηκε γεωφυσική διερεύνηση, η οποία επικεντρώθηκε σε τρεις κυρίως τοποθεσίες: 1) Λόφος Κρίκελος, 2) Λόφος Σγουρός και γ) Λόφος Σχοινοβούνι ή Βουνί Κοντογενάδας (Εικ. 1).
Εικ. 1
Για την βέλτιστη οργάνωση των γεωφυσικών εργασιών υπαίθρου προηγήθηκε γεωλογική και αρχαιολογική επισκόπηση, καθώς και φωτογράφιση των περιοχών έρευνας (θέρος 2012 και 1
54
Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης ORANGE COAST COLLEGE (2701 Fairview St., Costa Mesa, CA 96626)
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
2013). Παρόλα αυτά ο σχεδιασμός του καννάβου και η πραγματοποίηση των οδεύσεων του Γεωραντάρ (τομές) έγινε με αρκετές δυσκολίες, λόγω της ακανθώδους και πυκνής βλάστησης που κάλυπτε όλες τις επιμέρους περιοχές έρευνας. Κάθε έτος, η Ερευνητική Ομάδα ενημέρωνε για τα αποτελέσματα της επεξεργασίας των γεωφυσικών δεδομένων υπαίθρου τη τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων με την οποία είχε υπογράψει πρωτόκολλο συνεργασίας, ενώ στο τέλος του προγράμματος υπέβαλλε πλήρη φάκελο με όλα τα στοιχεία των ερευνών της (full report in English), καθώς και με τις συντεταγμένες των θέσεων και των σημάνσεων επί του εδάφους των μεγαλύτερων ταφικών μνημείων.
Μεθοδολογία Η γεωφυσική έρευνα πραγματοποιήθηκε με το σύγχρονο αυτοκαταγραφικό γεωραντάρ SIR-3000 του αμερικάνικου οίκου GSSI και με αντένα συχνότητας ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων 400 Mhz για τη διερεύνηση μέχρι το βάθος 5-6 μέτρων, ενώ σε κάποιες επιλεγμένες θέσεις στο λόφο «Σχοινοβούνι» Κοντογενάδας χρησιμοποιήθηκε και η αντένα των 100 Mhz προκειμένου να διεισδύσουμε σε ακόμη μεγαλύτερα βάθη. Η επεξεργασία των δεδομένων υπαίθρου έγινε με ειδικό λογισμικό (με τη χρήση band pass filtering ψηφιακών φίλτρων, κυλιόμενου μέσου όρου και κατά περίπτωση ενίσχυση του σήματος), ενώ οι οδεύσεις του γεωραντάρ (γεωφυσικές τομές) τοποθετήθηκαν με ακρίβεια πάνω στον τοπογραφικό χάρτη κάθε περιοχής.
Αποτελέσματα 1) Λόφος Κρίκελλος - Περιοχή Ι.Ν. Αναλήψεως Στο λόφο Κρίκελο, περιφερειακά του ερειπωμένου ναού της Αναλήψεως, του οποίου η επιμήκης διάσταση δεν συμπίπτει με τον συνήθη προσανατολισμό των ορθόδοξων ναών (Ανατολή – Δύση), πραγματοποιήθηκαν 30 γεωφυσικές τομές με μέγιστο βάθος έρευνας τα 6 μέτρα και καθορίστηκαν τα σημεία εντοπισμού υπεδαφικών δομών αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Ενδεικτικά αναφέρεται το Β/Δ τμήμα στο οποίο απαντώνται πολύ ισχυρές ανακλάσεις και ένα υπεδαφικό κενό, (σημείο που τέμνεται η 1η και 8η γεωφυσική τομή) καθώς και ο παράπλευρος αγροτικός δρόμος (τομή 23), όπου οι ανακλάσεις σχετίζονται με ανθρώπινες κατασκευές (κτίρια ή τοίχους) (Εικ. 2 και 3).
55
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Εικ. 2 και 3
Στη κορυφή του λόφου εντοπίσθηκε υπόγεια αποθήκη (δεξαμενή) βάθους 5 m, με ορθογώνιο στόμιο, λαξευμένη μέσα στο ασβεστολιθικό υπόβαθρο (Εικ.4α). Ενώ, κατά τη διάρκεια της επισκόπησης εντοπίσθηκε στις παρειές του Κρίκελου αρχαίο πηγάδι, με λαξευμένο ορθογώνιο ασβεστολιθικό στόμιο και καθαρό πόσιμο νερό (Εικ.4β). Εικ. 4α
Εικ. 4β
Εικ. 4
Τέλος, η γεωφυσική έρευνα η οποία επεκτάθηκε σε μεγάλο τμήμα περιφερειακά του λόφου αποκάλυψε και άλλα σημεία υπεδαφικού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος καθώς και τις θέσεις ύπαρξης μεταλλικών αντικειμένων.
56
2) Λόφος Σγουρός Κατά την προκαταρκτική φάση της επισκόπησης και των διερευνητικών γεωφυσικών μετρήσεων στο λόφο Σγουρό, που βρίσκεται Β/Δυτικά του Κρίκελου, εντοπίστηκαν αρκετά σημεία
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και ως εκ τούτου ενσωματώθηκε στον σχεδιασμό της Ερευνητικής Ομάδας για την πραγματοποίηση πιο εκτεταμένης γεωφυσικής έρευνας στην περιοχή, κατά τα έτη 2015-16. Η γενική εικόνα που δημιουργείται από την γεωγραφική διάταξη της αξιολόγησης των γεωφυσικών δεδομένων είναι η υπεδαφική ανάπτυξη επάλληλων τειχών περιφερειακά της κορυφής του λόφου Σγουρού, αλλά και άλλων κατασκευών αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Όμως η ισοπέδωση της περιοχής (με μπουλντόζες) για καλλιεργητική χρήση του χώρου, έχει καταστρέψει σημαντικό τμήμα αυτών των τειχών, τα απομεινάρια των οποίων εντοπίζονται από το γεωραντάρ σε μικρό βάθος μέσα στο έδαφος και σε απόμερα τμήματα της περιοχής. Η πρόσβαση στην κορυφή αυτού του λόφου ήταν αρχικά αδύνατη λόγω της πολύ πυκνής και ακανθώδους βλάστησης και ως εκ τούτου, αρχικά ήταν αδύνατη η επισκόπησή του και πολύ Εικ. 5 περισσότερο η πραγματοποίηση γεωφυσικών μετρήσεων. Όμως μετά από την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε το 2018 η οποία κατέστρεψε ολοσχερώς την πυκνή και ακανθώδη βλάστηση της ευρύτερης περιοχής και κατέστησε προσβάσιμη την κορυφή του λόφου, διαπιστώθηκε η ύπαρξη επίγειων δομών μεγάλου ενδιαφέροντος γύρω από το τριγωνομετρικό σημείο αναφοράς της ΓΥΣ, όπως είναι π.χ. η ύπαρξη τριών εισόδων λαξευμένων στον ασβεστολιθικό βράχο (Εικ. 6).
Εικ. 6
57
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
3) Λόφος Σχοινοβούνι ή Βουνί Κοντογενάδας Κατά την επισκόπηση της περιοχής εντοπίστηκαν σημαντικά επιφανειακά ευρήματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, όπως π.χ. ένα πατητήρι σταφυλιών λαξευμένο στο βράχο, κτίσματα με λαξευμένα σκαλοπάτια εισόδου και λαξευμένες λεκάνες στο εσωτερικό δάπεδο (Εικ. 7α,β,γ), καθώς επίσης και ανοιγμένοι ταφικοί θάλαμοι. Από την αξιολόγηση των γεωφυσικών δεδομένων διαπιστώθηκε ότι ο λόφος «Σχοινοβούνι ή Βουνί» της περιοχής της Κοντογενάδας είναι μια περιοχή σημαντικού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, αφού εντοπίστηκαν στο υπέδαφος πάρα πολλά έγκοιλα (κενά ή μπαζωμένα) τα οποία, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, αντιστοιχούν σε ταφικούς θαλάμους. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις το πλάτος των ταφικών θαλάμων φθάνει τα 4 και 5 μέτρα, ενώ η οροφή τους βρίσκεται σε μικρό βάθος (20-40 cm). Οι θέσεις των 10 κυριότερων σημείων ενδιαφέροντος έχουν προσδιορισθεί με GPS υψηλής ακρίβειας (±1cm), αλλά έχουν σημανθεί και επί του εδάφους. Κατά την τελευταία 3ετία η τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων έχει προχωρήσει στην ανασκαφή δύο ταφικών μνημείων και αναμένεται η δημοσίευση της μελέτης των ευρημάτων (Εικ. 8).
Εικ. 7 α, β, γ
58
Εικ. 8
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Στη κορυφή αυτού του λόφου απαντάται λιθοσωρός κάτω από τον οποίο εντοπίστηκε κενό, (πιθανή υπόγεια στοά ιδιαίτερου ενδιαφέροντος). Παρά το γεγονός ότι, οι ανωμαλίες του εδάφους (βαθειά άρωση) και ακανθώδης βλάστηση δεν μας επέτρεψαν να πραγματοποιήσουμε πυκνό δίκτυο μετρήσεων, από τα στοιχεία της έρευνας διαπιστώνεται ότι περιφερειακά του λιθοσωρού εμφανίζονται υπεδαφικές δομές (ισχυρές ανακλάσεις), με σαφή παράλληλο προσανατολισμό και ως εκ τούτου, αυτή η τοποθεσία εξακολουθεί να διατηρεί αυξημένο το επιστημονικό ενδιαφέρον μας.
Συμπεράσματα-Προτάσεις Η παρούσα έρευνα δεν έφερε μόνο στο φως για πρώτη φορά τόσο σημαντικές πληροφορίες, αλλά κυρίως παρέχει την επιστημονική τεκμηρίωση της ύπαρξης σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων στην περιοχή της Παλικής της Ν. Κεφαλληνίας και ειδικότερα στις τρεις επιμέρους τοποθεσίες των λόφων Κρίκελου, Σγουρού και Σχοινοβούνι. Σε όλες τις γεωφυσικές τομές (πρωτογενή στοιχεία μετρήσεων υπαίθρου) που υπεβλήθησαν στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας έχουν σημειωθεί με έλλειψη οι θέσεις όπου υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες να είναι θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Η μέθοδος του GPR που χρησιμοποιήθηκε προσφέρει πολύ υψηλή ανάλυση και εξαιρετικά πυκνή καταγραφή του υπεδάφους, σε αντίθεση με τις άλλες έρευνες και μπορεί να πιάσει την παραμικρή διακύμανση μέσα στο υπέδαφος και γι’ αυτό είναι σκόπιμο να μην αγνοήσει κανείς ακόμη και τα αναφερόμενα ως «πιθανά σημεία ενδιαφέροντος», πέραν εκείνων, που με σαφήνεια χαρακτηρίζονται ως «σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος» ή που συνοδεύονται με λεπτομερέστερη περιγραφή της δομής τους. Η ερευνητική ομάδα έχει εγγράφως προτείνει την πραγματοποίηση διερευνητικών αρχαιολογικών τομών σε επιλεγμένα σημεία ενδιαφέροντος, ιδιαίτερα των ταφικών θαλάμων και του λιθοσωρού, ώστε να διαπιστωθεί η αρχαιολογική σημασία αυτών των ευρημάτων. Σε κάθε περίπτωση ο αριθμός των ευρημάτων είναι τέτοιος που επιβάλλει την άμεση λήψη μέτρων φύλαξης του συγκεκριμένου χώρου και την δρομολόγηση διαδικασιών συστηματικής ανασκαφικής δραστηριότητας για την ανάδειξη και προστασία τους.
59
ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ Η ολοκλήρωση μιας αρχιτεκτονικής θεωρίας ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Του κ. Σόλ. ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ ς ν
Aρχιτέκτ., Ομότ. Καθηγ. ΕΜΠ, Κοσμήτορoς Σχολής Αρχιτεκτονικής, Μηχανικής και Γεωπεριβαλλοντικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος
60
Κατά μήκος της ιστορικής οδού Πειραιώς των Αθηνών υπήρχε διαχρονικά μεγάλος αριθμός από εγκαταλειμμένα βιομηχανικά σύνολα, διαφόρων περιόδων και διαφορετικής αρχιτεκτονικής. Σε κάποια από αυτά, έχουν στεγαστεί νέες χρήσεις όπως οι εγκαταστάσεις της Σχολής Καλών Τεχνών, αλλά και χρήσεις όπως μουσικές σκηνές, μουσεία και θέατρα. Στον αριθμό 260 πριν από περίπου 14 χρόνια, εγκαταστάθηκε το Φεστιβάλ Αθηνών το οποίο έκτοτε λειτουργεί ανελλιπώς στους χώρους που υπήρχαν εκεί. Οι χώροι αυτοί σταδιακά και προσθετικά, έχουν υποστεί και εξακολουθούν να υφίστανται μετασχηματισμούς, οι οποίοι προήλθαν από τις ανάγκες αντιμετώπισης των διαδοχικών εκδηλώσεων που στεγάστηκαν εκεί. Ακολουθώντας τις ίδιες γενικά σχεδιαστικές αρχές, οι οποίες είχαν εξαρχής τεθεί, ο τρόπος επέμβασης στο συγκεκριμένο σύνολο, έχει φτάσει σε ένα υψηλότατο επίπεδο, σε βαθμό μάλιστα που να αποτελεί μια σύγχρονη, ολοκληρωμένη, και πρακτικά διατυπωμένη στον χώρο θεωρία, για την αποκατάσταση και επαναχρησιμοποίηση παρόμοιων εγκαταστάσεων. Η βασική αρχιτεκτονική ιδέα που διαπερνά το συγκρότημα, στηρίζεται στην αντίληψη και ανάδειξη του χώρου στο σύνολό του σε ένα ενιαίο εργαστήριο τέχνης. Έτσι, μεταξύ άλλων, όλες οι συνήθως υποστηρικτικές λειτουργίες όπως είναι οι αποθήκες υλικών ή σκηνικών ή τα τεχνικά εργαστήρια, έχουν εκτεθεί στο κοινό, με ανεπιτήδευτη άνεση. Οι επισκέπτες, για να φτάσουν σε κάποιο συγκεκριμένο χώρο με σκοπό να παρακολουθήσουν μια εκδήλωση, διέρχονται μέσα από κάποιον άλλο χώρο, στον οποίο βρίσκονται στοιβαγμένα μεταλλικά πλαίσια και πλατφόρμες, ή υλικά από σκηνικά ή άλλες κατασκευές, τα οποία ενδεχομένως θα χρησιμοποιηθούν, ή έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί, για την κατασκευή εξεδρών για την διαμόρφωση των χώρων μιας άλλης εκδήλωσης, ή ακόμα και για οικοδομικές εργασίες διαρρύθμισης άλλων χώρων του συνόλου.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Οι επισκέπτες/θεατές, δεν προβληματίζονται με τον αποθηκευτικό χαρακτήρα του χώρου από τον οποίο διέρχονται. Αντίθετα κινούνται με φυσικότητα ανάμεσα στα διάφορα αντικείμενα που βρίσκονται εκεί, σαν να είναι κάτι αναμενόμενο σε έναν χώρο σκηνικής δράσης, αλλά και έναν χώρο εργοταξίου, ο οποίος δεν είναι ολοκληρωμένος, αλλά αντίθετα, είναι σε διαρκή και ανολοκλήρωτο μετασχηματισμό, στον οποίο, με την παρουσία τους, συμμετέχουν δημιουργικά και οι ίδιοι. Η ιδέα της αποκάλυψης των δευτερευόντων τμημάτων μιας κατασκευής και ανάδειξής τους σε ουσιώδη συστατικά της, δεν είναι, καινούργια. Ήδη, από το 1971, το εμβληματικό κέντρο Pompidou στο Παρίσι, αποτέλεσε την πιο ολοκληρωμένη διακήρυξη αυτής της θέσης, προβάλλοντας με έπαρση και επιθετικότητα, τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις του σε δημόσια θέα. Ακόμα πιο πρόσφατα οι Assemble, πολύ πιο διακριτικοί, στο έργο τους Theatre on the Fly (2012), έκλεισαν με διαφανή πλαστικά πετάσματα το εξωτερικό περίβλημα ενός θεάτρου, με αποτέλεσμα όλος ο τεχνικός εξοπλισμός, ακόμα και αυτός της σκηνής να εκτίθεται, σαν σε οθόνη προβολής, προς τον έξω κόσμο. Αν και πολύ πιο διακριτική και πολύ μικρότερης κλίμακας από το κέντρο Pompidou, η πρόταση αυτή συνιστά εντούτοις μια νέα, καθαρή, αρχιτεκτονική διατύπωση μιας θέσης. Παρόλα αυτά, η πρόταση των Assemble εκθέτει σαν σε βιτρίνα, αυτά που συνήθως κρύβονται, καθιστώντας τα οπτικά εκθέματα ή ερεθίσματα της περιέργειας, παρά συστατικά μιας απτικής εμπειρίας. Χωρίς να αμφισβητείται η νοηματική αξία αυτών των προτάσεων, διαπιστώνεται ότι, σε αντίθεση με αυτές, η πρόταση για τους χώρους στην οδό Πειραιώς 260, είναι πιο ουσιαστική και κυρίως απτική, αφού με αυτήν όλα τα δευτερεύοντα συστατικά των χώρων γίνονται μέρος της σκηνικής δράσης, η οποία με τον τρόπο αυτό διευρύνεται και περιλαμβάνει όλες τις κινήσεις και ενέργειες των επισκεπτών. Είτε αυτοί έχουν συγκεκριμένο στόχο όταν κατευθύνονται στον χώρο της εκδήλωσης, είτε είναι τυχαίες και ακούσιες, όταν διέρχονται συμπτωματικά από τους βοηθητικούς χώρους, μετατρεπόμενοι οι ίδιοι σε φορείς της δράσης. Η προσέγγιση αυτή, υπάρχει πλέον ως γενικότερη σχεδιαστική άποψη. Παρόλα αυτά, η περίπτωση της Πειραιώς 260, δεν είναι ούτε προφανής, ούτε εξεζητημένη, ούτε και ψευδεπίγραφη, αλλά προβάλλει ως πρωτότυπη, αυθεντική και μοναδική, αφού πηγάζει από την σε βάθος ανάγνωση της εσωτερικής ενέργειας, και των ενδογενών χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου χώρου, τα οποία περιλαμβάνουν τις φθορές και τα ίχνη από το πέρασμα του χρόνου. Συμβαίνει επίσης και γιατί όλα τα συστατικά των κατασκευών, όπως και κάθε τμήμα
61
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
62
ξεχωριστά, αντιμετωπίζονται ως μέρη ενός ευρύτερου συνόλου, μέρος μόνον του οποίου είναι η οποιαδήποτε εκδήλωση. Για παράδειγμα ο χώρος «Δ» (όλοι οι χώροι σημαίνονται με τεράστια κεφαλαία γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου και υπάρχουν ως σημεία προσανατολισμού), δόθηκε πρόσφατα, για λίγες μέρες στην ομάδα χορού του Boris Charmatz για το έργο τους “Infini”. Ο χώρος «Δ» είναι ένα τεράστιο μεταλλικό υπόστεγο. Η μισή περίπου επιφάνειά του αποδόθηκε στο χορευτικό σύνολο, ενώ στο άλλο μισό κάθονταν οι θεατές. Έτσι, αφενός λόγω των κοινών υλικών της κατασκευής του, αλλά και της τεράστιας κλίμακας του υποστέγου, θεατές και χορευτική δράση, αν και διαχωρισμένοι, συνυπάρχουν ισότιμα κάτω από έναν ενιαίο κοινό χώρο. Για την συγκεκριμένη παράσταση, στην μισή επιφάνεια της κάτοψης είχε στρωθεί μαλακό πλαστικό φύλλο, πάνω στο οποίο κινούνταν, με φοβερή ενέργεια και εναλλασσόμενους χωρικούς συνδυασμούς και εντάσεις, απαγγέλλοντας αριθμούς, τα έξη μέλη της χορευτικής ομάδας. Σε αντίθεση με την ακινησία των καθηλωμένων θεατών. Οι τελευταίοι βρέθηκαν ηαπέναντι από την μεγάλη επιφάνεια της πίσω όψης. Η όψη αυτή, τυπική ενός βιομηχανικού κτηρίου, θα μπορούσε να είναι και η όψη ενός ατελιέ. Χωρίζεται σε τρείς επάλληλες οριζόντιες ζώνες. Η πρώτη είναι τυφλή, η δεύτερη είναι ένα γραμμικό υαλοστάσιο σε όλο το μήκος, και η τρίτη είναι επίσης τυφλή μέχρι και την στέγη. Όλα τα υλικά έχουν αφεθεί με όλες τις φθορές από την διαχρονική χρήση. Για την σύνθεση των φωτισμών και του ήχου αξιοποιήθηκαν όλα τα δομικά χαρακτηριστικά και οι υφές του χώρου. Σε κάποια σημεία της παράστασης, σε συνάρτηση με τις εναλλασσόμενες εντάσεις της δράσης, τα υαλοστάσια φωτίστηκαν διακριτικά από την εξωτερική πλευρά. Οι θεατές φτάνουν στον χώρο «Δ», αφού διασχίσουν μιαν αλέα η οποία αρχίζει από ένα γωνιακό σημείο του μεγάλου κενού που, όπως μια δημόσια πλατεία, βρίσκεται ανάμεσα στους κτισμένους όγκους. Εκτός από τα καθίσματα και τα τραπεζάκια καφενείου που υπάρχουν στην πλατεία αυτή, έχει τοποθετηθεί φέτος και μια προσωρινή εγκατάσταση, ένας παιδότοπος, και όπως συνηθίζεται εδώ και αρκετά χρόνια είναι πολύχρωμη, δηλώνοντας, εννοείται, «παιδικότητα». Την έννοια της «παιδικότητας» όμως απέρριπτε ο Δημήτρης Πικιώνης, και έφτιαξε τον υπέροχο «Παιδικό Κήπο της Φιλοθέης».
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Πως το ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν θα επηρεάσει την ενεργειακή ισορροπία, και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις του στην παγκόσμια οικονομία Του κ. Παρ. – Γρηγ. ΣΜΙΓΑΔΗ Μεταπτ. Σπ. στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Οικονομικό Δίκαιο του Πανεπ. ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος. Μεταπτ. Τίτλος Ανθρωπ. Σπουδών στην Ορθόδοξη Θεολογία του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Πτυχ.Διαχείρ. Ανθρωπ. Πόρων και Διοίκ., Εθν. και Καποδ. Πανεπ. Αθηνών. Πτυχ.Σχολής Διοικητικών ΑΣΣΥ Πολεμικής Αεροπορίας. Migration Studies in European University of Florence. [Πως το ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν, την μοναδική θαλάσσια δίοδο για την μεταφορά του πετρελαίου από τις χώρες του Περσικού Κόλπου προς τις παγκόσμιες αγορές, θα επηρεάσει την ενεργειακή ισορροπία, και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις του στην παγκόσμια οικονομία; Πώς θα αντιδράσουν οι Η.Π.Α. και κατ’ επέκταση το ΝΑΤΟ;]
Στον ανωτέρω χάρτη 1 αποτυπώνονται όλα τα σημαντικά "περάσματα" του πλανήτη για το "μαύρο" χρυσό. Αυτά τα περάσματα δεν μπορούν να κλείσουν ούτε για ένα 24ωρο. Ούτε καν για λίγες ώρες. Το πόσο σημαντικά είναι τα στενά του Ορμούζ, είναι αυτονόητο από το ποσοστό πετρελαίου που περνά απ΄ αυτά. 1
U.S Energy Information Administration, International Tanker Owners Pollution Federation.
63
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Τα Στενά του Ορμούζ 2 είναι πορθμός ανάμεσα στον κόλπο του Ομάν και τον Περσικό Κόλπο. Είναι το μόνο θαλάσσιο πέρασμα για τον Περσικό Κόλπο και γι' αυτό έχουν μεγάλη στρατηγική σημασία. Στα βόρεια βρίσκεται το Ιράν και στα νότια τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μουσαντάν, ένα εξκλάβιο* του Ομάν. Στο στενότερο σημείο τους, τα στενά έχουν πλάτος 29 ναυτικά μίλια (54 χιλιόμετρα).Περίπου το 35% του πετρελαίου που μεταφέρεται μέσω ακτοπλοϊκών (και 20% των συνολικών μεταφορών) περνάει από τα Στενά του Ορμούζ.. * εξκλάβιο: αποσπασμένο έδαφος, έδαφος που συνορεύει με δύο χώρες ανήκει όμως σε άλλη Τρίτη
Η Σπουδαιότητα των ΣΤΕΝΩΝ ΤΟΥ ΟΡΜΟΥΖ Πρόκειται για την μοναδική θαλάσσια δίοδο για τα πετρελαιοφόρα σκάφη που μεταφέρουν αργό πετρέλαιο από τις χώρες του Περσικού Κόλπου, προς τις παγκόσμιες αγορές. Το Ιράν ελέγχει τις βόρειες ακτές τους, ενώ το Ομάν και τα ΗΑΕ ελέγχουν τις νότιες. Το συνολικό τους μήκος είναι 112 μίλια. Σύμφωνα με αμερικανικά επίσημα στοιχεία, η καθημερινή ροή πετρελαίου μέσω των Στενών, ανέρχεται (για το 2018) στα 18 εκατ. βαρέλια, δηλαδή το 35% του συνολικού παγκόσμιου πετρελαίου που διακινείται δια θαλάσσης, με κύριους προορισμούς την Κίνα, την Ιαπωνία, την Ινδία και τη Νότια Κορέα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ). «Η μη εκτέλεση αυτών των δρομολογίων θα επηρεάσει τις τιμές του πετρελαίου. Θα χαραχθούν, βέβαια, εναλλακτικές διαδρομές, αλλά ο δρόμος θα είναι πολύ μακρύτερος.» Λέγεται συχνά ότι η «πραγματική πυρηνική επιλογή» του Ιράν είναι η ικανότητά του να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, τα οποία διευκολύνουν την κίνηση του 90% των πετρελαϊκών εξαγωγών από τον Περσικό Κόλπο καθώς και 2
64
https://www.Γεωγραφική προσέγγιση: wikipedia.org
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
το σύνολο των εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου από τον κόλπο. 3 Σε μια εποχή που ο κόσμος σέρνεται πίσω από τη χειρότερη οικονομική κρίση από την εποχή της μεγάλης ύφεσης, η δυνατότητα αυτή του Ιράν είναι μια σοβαρή απειλή και απαιτεί προσεκτική εξέταση. 4
Καταστροφή για την παγκόσμια οικονομία – παγκόσμια ενέργεια το ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών Τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν ένα από τα κυριότερα σημεία ανησυχίας, όσον αφορά στο ζήτημα της ασφάλειας της παγκόσμιας ενέργειας. Ένας μακροχρόνιος αποκλεισμός των Στενών του Ορμούζ θα αφαιρούσε από τις αγορές το 1/5 του παγκόσμιου πετρελαίου, και θα προκαλούσε ένα μεγάλο οικονομικό σοκ. Ακόμη και αν τα Στενά δεν αποκλειστούν, μια στρατιωτική σύρραξη στην περιοχή θα προκαλούσε τρομακτική αύξηση της τιμής του μαύρου χρυσού, και αυτή η κατάσταση θα παρέμενε ακόμη και μετά το τέλος των συγκρούσεων, μέχρι οι αγορές να σιγουρευτούν ότι δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος. 5 Μια τέτοια άνοδος της τιμής του πετρελαίου θα αποτελούσε καταστροφή για την παγκόσμια οικονομία. Σύμφωνα με τους ειδικούς αναλυτές, ο μερικός αποκλεισμός των Στενών μπορεί να αυξήσει έως κατά $50 το βαρέλι την τιμή του πετρελαίου, μέσα σε λίγες μόνο ημέρες. Κάτι τέτοιο θα επηρέαζε αρνητικά την παγκόσμια οικονομία, και σίγουρα θα επανάφερε την ύφεση στην αμερικανική κι όχι μόνο οικονομία. 6 Επιπλέον θα δημιουργούσε τεράστιο πλήγμα στην ελληνική ναυσιπλοΐα, εφόσον πολλά πετρελαιοφόρα πλοία ανήκουν σε Έλληνες πλοιοκτήτες. 7 Η αφορμή για την επιβολή κυρώσεων από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κατά του Ιράν, από το 2006 περίπου, είναι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Είναι, όμως, και η πραγματική αιτία; Τον Ιούνιο του 2010, οπότε και το 15μελές Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ επέβαλε νέες κυρώσεις, ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δήλωνε ότι σέβεται το δικαίωμα του Ιράν να έχει πρόσβαση σε πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς. Χαρακτήριζε, όμως, «ιδιαίτερα ανησυχητικές» τις ενέργειες των Ιρανών ηγετών. Η απορία που εύλογα δημιουργήθηκε μετά από τις δηλώσεις αυτές του Ομπάμα είναι, ποια είναι τελικά η «κόκκινη γραμμή» για τη Δύση, η οποία διαχωρίζει τις ενέργειες του Ιράν σε ανησυχητικές και μη. Στην περίπτωση 3
Γκιώνης Χ., (2015). Η Οικονομική Φύση Κάθε Είδους Ισχύος στις Διεθνείς Σχέσεις. Διαθέσιμο στον ιστότοπο της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων www.acastran.org. 4 https://www.antinews.gr/2012/01/18, diolkos.blogspot.gr/2012/01/17 5 Μτφ. από Baldwin D, Power and International Relations: A Conceptual Approach. New Jersey: Princeton University Press 2016. 6 Hoffmann, S. (2011). Χάος και βία: Η παγκοσμιοποίηση, τα καταρρέοντα κράτη, η τρομοκρατία και η αμερικανική εξωτερική πολιτική. Μτφ. Μπαρτζινόπουλος, Ε., επιμ. Ντάλης, Σ. Εκδ. Παπαζήση. 7 https://www. Kathimerini.gr976645/article…ta stena toy ormoyz – apeilei na kleisei to Iran /2018/07/25
65
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
του Ιράκ το 2003 «κόκκινη» γραμμή αποτελούσε και μόνο το γεγονός του εμπλουτισμού ουρανίου, ενώ δεν υπήρχε ούτε συζήτηση για δικαίωμα πρόσβασης σε πυρηνική ενέργεια. Ο πρώην διευθυντής της CIA και Υπουργός Άμυνας, Λέον Πανέτα, σε δηλώσεις του τον περασμένο Ιανουάριο, προσδιόρισε την «κόκκινη γραμμή» των ΗΠΑ. «Δεν πρόκειται να επιτρέψουμε στο Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα. Αυτή είναι η «κόκκινη γραμμή για μας» δήλωσε, συμπληρώνοντας πως οι τελευταίες πληροφορίες των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών δείχνουν πως το Ιράν συνεχίζει το πυρηνικό του πρόγραμμα, αλλά δεν προτίθεται να προχωρήσει σε κατασκευή πυρηνικού όπλου, επιβεβαιώνοντας τις από το έτος 2005, δεσμεύσεις του πνευματικού ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενέι. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, όμως, αποφάσισε τον περασμένο Μάιο να αποχωρήσει από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και να επαναφέρει κατά το προσεχές χρονικό διάστημα τις κυρώσεις εις βάρος της Τεχεράνης, αλλά και των τρίτων χωρών που συναλλάσσονται με αυτήν. Έκτοτε μειώνονται σταδιακά οι εξαγωγές πετρελαίου από το Ιράν, από τα δύο εκατ. βαρέλια, σε ημερήσια βάση, που είχαν φθάσει μετά την υπογραφή της διεθνούς συμφωνίας στα τέλη του 2015. Με την απόφαση της κυβέρνησης του Τραμπ να επαναφέρει τις κυρώσεις εις βάρος του Ιράν, δημιουργείται πρόσφορο έδαφος για την άνοδο των τιμών του «μαύρου χρυσού». Ο κ. Τραμπ είχε απαιτήσει στις αρχές Ιουλίου από τη Σ. Αραβία να αυξήσει την ημερήσια παραγωγή της κατά 2 εκατ. βαρέλια για να αναπληρωθεί το κενό από τις κυρώσεις στις ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου. 8 Τόσο η Ουάσινγκτον όσο και η Τεχεράνη θέλουν να επιβάλουν τη δική τους ελευθερία ναυσιπλοΐας. Αυτή η προοπτική οδηγεί τις ΗΠΑ και το Ιράν πιο κοντά σε μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση. Υπάρχουν τελικά στην πραγματικότητα οι «κόκκινες γραμμές», που επικαλούνται οι ΗΠΑ για τις κυρώσεις και τις επεμβάσεις, ή μήπως το πραγματικό κίνητρο είναι για μια ακόμη φορά το πετρέλαιο;
Πόλεμος για το πετρέλαιο....... και για το δολάριο Για οποιαδήποτε διαμάχη προκύπτει στην ευρύτερη περιοχή του Περσικού κόλπου είναι βέβαιο ότι το πετρέλαιο παίζει καθοριστικό ρόλο. Στο υπέδαφος της περιοχής υπάρχουν αποδεδειγμένα περί τα 750 δισ. βαρέλια πετρελαίου, τα μεγαλύτερα αποθέματα παγκοσμίως, ενώ το 1/5 της παγκόσμιας διακίνησης πετρελαίου με δεξαμενόπλοια περνάει μέσα από τα στενά του Ορμούζ. Ακόμη δε και μια ολιγοήμερη σύρραξη στην περιοχή θα είχε ανυπολόγιστες συνέπειες στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Θα διακοπεί η ομαλή τροφοδότηση των διεθνών αγορών με «μαύρο χρυσό» και αυτό θα οδηγήσει σε μεγάλη άνοδο των τιμών. Είναι μια προοπτική αρκετά δυσάρεστη για τον Λευκό Οίκο, ο οποίος ήδη δυσανασχετεί λόγω της μεγάλης αύξησης των τιμών βενζίνης στις ΗΠΑ. 8
66
https://www.igraphics.gr/infographics/2012/02/21/interactive/iran-analysis
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Για τις ΗΠΑ διακυβεύονται πολλά περισσότερα από το πετρέλαιο και την τιμή του. Η αμερικανική νομισματική πολιτική μειώνει διαχρονικά την αξία του δολαρίου με τη συνεχή διοχέτευση στην αγορά δολαρίων μέσω της κεντρικής της τράπεζας. Αν το πετρέλαιο δεν αποτιμούνταν σε δολάρια και όλες οι χώρες του κόσμου δεν «αναγκάζονταν» να αγοράζουν δολάρια για να εξοφλήσουν τις εισαγωγές πετρελαίου, τότε η αμερικανική οικονομία δε θα μπορούσε να απολαμβάνει χαμηλότοκα ομόλογα, ούτε να διατηρεί το δημοσιονομικό της έλλειμμα σε επίπεδα που είναι αδιανόητα για άλλες χώρες. Με λίγα λόγια αργά ή γρήγορα θα είχε καταρρεύσει. 9 Η αμφισβήτηση, λοιπόν, του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικό νομίσματος είναι για τις ΗΠΑ ζήτημα ζωής και θανάτου. Αξίζει να θυμηθούμε το παράδειγμα του Σαντάμ Χουσεΐν που υπέγραψε συμβόλαια πώλησης ιρακινού πετρελαίου σε ευρώ, το Σεπτέμβριο του 2000 και 3 χρόνια αργότερα βρέθηκε απαγχονισμένος μετά την εισβολή των Αμερικανών στο Ιράκ, αλλά και πρόσφατα τον Μουαμάρ Καντάφι της Λιβύης που πρωτοστάτησε στην προσπάθεια δημιουργίας νέου νομίσματος ανταλλάξιμου σε χρυσό για να αντικαταστήσει το δολάριο και βρέθηκε κατακρεουργημένος μετά το ανελέητο σφυροκόπημα της Λιβύης από τους «συμμάχους».
Το επόμενο μεγάλο πρόβλημα της Κίνας Το επόμενο μεγάλο πρόβλημα της Κίνας δεν θα είναι στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Θα είναι στα Στενά του Ορμούζ. Αυτή η προοπτική οδηγεί τις ΗΠΑ και το Ιράν πιο κοντά σε μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση. Εάν αποδειχθεί ότι όντως συμβαίνει αυτό, θα διαταράξει την προμήθεια πετρελαίου στη Μέση Ανατολή και θα ωθήσει τις τιμές του αργού πετρελαίου πάνω από τα 100 δολάρια. Αυτό θα μπορούσε να είναι κακή εξέλιξη για την Κίνα -επειδή η Μέση Ανατολή καλύπτει σχεδόν το 50% των εισαγωγών πετρελαίου της Κίνας. Θα μπορούσε να είναι καλή είδηση για τους Αμερικανούς, οι οποίοι θα πρέπει να παράγουν πετρέλαιο όσο πιο γρήγορα μπορούν, για να καλύψουν οποιαδήποτε έλλειψη προσφοράς στους συμμάχους της Αμερικής. Θα μπορούσε να είναι καλό για τη Ρωσία, η οποία θα πρέπει να πουλήσει περισσότερο πετρέλαιο στους δικούς της συμμάχους, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας. Και θα μπορούσε να εξυπηρετήσει το συμφέρον της Σαουδικής Αραβίας που είναι να συγκρατεί το Ιράν. Για πολλά χρόνια, η Ουάσιγκτον ήταν de facto εγγυητής της ελεύθερης ροής πετρελαίου από τον Κόλπο στους Ασιάτες και Ευρωπαίους συμμάχους της. Αυτός είναι ένας ρόλος που η Ουάσινγκτον θέλει να συνεχίσει να παίζει μαζί με το στενό της σύμμαχο, τη Σαουδική Αραβία, αντίπαλη του Ιράν. Ωστόσο, ο ρόλος αυτός αμφισβητήθηκε πρόσφατα από την Τεχεράνη. Και εκείνοι θέλουν με τη σειρά τους να είναι εγγυητές της ελεύθερης ροής των προμηθειών πετρελαίου για τους δικούς τους συμμάχους σε Ασία και Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας. Πού είναι λοιπόν το πρόβλημα; 9
Σμιγάδης Π – Γκιώνης Χρ, «Αμυντικά Θέματα – Διεθνείς Σχέσεις», ΥΑΕ, Αθήνα 2016.
67
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Οι αμερικανικές κυρώσεις εναντίον του Ιράν που τελικά θα τεθούν σε ισχύ και θα φέρουν σε σύγκρουση τους κανόνες ναυσιπλοΐας της Αμερικής με τους κανόνες του Ιράν. Έτσι, υπάρχει το ενδεχόμενο ανοικτής στρατιωτικής αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο χωρών που θα μπορούσε να οδηγήσει στην άνοδο των τιμών του πετρελαίου.“ Σε περίπτωση που υπάρξει ‘ένα στρατιωτικό ατύχημα’ στον Περσικό Κόλπο, η διαδρομή τροφοδοσίας πετρελαίου θα μπορούσε να διαταραχθεί σοβαρά”. 10 “Όταν οι αγορές βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο, είναι πιο ευαίσθητες και μεταφράζουν τα γεγονότα πιο βίαια από ό,τι σε περιόδους σταθερότητας. Δεν είναι απαραίτητο ότι τα Στενά του Ορμούζ θα μπλοκαριστούν πλήρως, όπως συνέβη με τη διώρυγα του Σουέζ το 1956. Η προσδοκία του αποκλεισμού και το ενδεχόμενο διατάραξης θα μπορούσε να προκαλέσει αναταραχή και να διαμορφώσει μια bullish (characterized by rising share prices) αγορά για το αργό πετρέλαιο”. 11 “Όλα τα συνδεδεμένα μέρη, θα πρέπει να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο και θα αρχίσουν να αγοράζουν θέσεις long, ανεβάζοντας την τιμή σε επίπεδα πάνω από 70 $ / βαρέλι.” Μπορεί να είναι καιρός η Κίνα να δώσει περισσότερη προσοχή στα στενά του Ορμούζ και λιγότερη προσοχή στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. 12 Στο χάρτη της Daily Mail αποτυπώνονται ...τα βαρέλια που περνάνε από το Ορμούζ, αλλά και οι ναυτικές δυνάμεις που σπεύδουν να το κρατήσουν ανοιχτό.
Αντιδράσεις Τα στενά του Ορμούζ θεωρούνται ένα από τα πιο σημαντικά σημεία για τις θαλάσσιες μεταφορές και την ναυσιπλοΐα και γι’ αυτό ΗΠΑ και Βρετανία έχουν απειλήσει το Ιράν ότι δεν θα επιτρέψουν το κλείσιμο τους σε καμία περίπτωση. Τη σημασία του Ορμούζ τη γνωρίζει και τη χρησιμοποιεί ως απειλή η Τεχεράνη, η οποία δεν δίστασε να απειλήσει και αεροπλανοφόρο των ΗΠΑ που βρέθηκε στην 10
68
Γκιώνης Χ., (2015). Η Οικονομική Φύση Κάθε Είδους Ισχύος στις Διεθνείς Σχέσεις. Διαθέσιμο στον ιστότοπο της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων www.acastran.org. 11 Σμιγάδης Π – Γκιώνης Χρ, «Αμυντικά Θέματα – Διεθνείς Σχέσεις», ΥΑΕ, Αθήνα 2016. 12 https://www.defence-point.gr/2018/07/12
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
περιοχή στα τέλη του Δεκέμβρη του 2011. Επίσης (στις αρχές του 2017) πλοίο του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού έριξε τρεις προειδοποιητικές βολές σε τέσσερα ιρανικά σκάφη των Φρουρών της Επανάστασης, καθώς πλησίαζαν με μεγάλη ταχύτητα στα Στενά του Ορμούζ. Το καταδρομικό USS Mahan προσπάθησε να επικοινωνήσει μέσω ασυρμάτου με τα ιρανικά σκάφη καλώντας τα να κόψουν ταχύτητα, αλλά δεν ανταποκρίθηκαν, όπως δήλωσαν στο Reuters Αμερικανοί αξιωματούχοι. Αλλά ας υποθέσουμε ότι γίνεται πόλεμος. Μπορούν οι Ιρανοί να «κλείσουν» τα Στενά; Όχι για πολύ. Παρ’ όλες τις επιδιώξεις του το Ιράν δεν έχει αρκετές δυνάμεις για να ελέγξει απολύτως τα Στενά. Δαπανά περί τα 8 δισ. δολάρια ετησίως για τις ένοπλες δυνάμεις του, περίπου το εν 80ό των αντίστοιχων δαπανών των ΗΠΑ. Και ο αμυντικός προϋπολογισμός του είναι 20 φορές μικρότερος από τις συνολικές αμυντικές δαπάνες Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας. Θα βρεθούν αντιμέτωποι με τον 5ο στόλο των ΗΠΑ, και με αρκετές ευρωπαϊκές δυνάμεις, καθώς οι χτυπημένες από την κρίση οικονομίες τους θα βυθιστούν αμέσως στην ύφεση, αν σταματήσει η ροή του πετρελαίου από τον Κόλπο προς την Μεσόγειο. 13
Τι ακριβώς διακυβεύεται στα Στενά του Ορμούζ; Οι απειλές που εκτοξεύονται, έρχονται λίγο μετά το τελευταίο κύμα κυρώσεων της Ουάσιγκτον προς το Ιράν, που έχουν σκοπό να το αποτρέψουν από το να συνεχίσει τις προσπάθειες απόκτησης πυρηνικών δυνατοτήτων. Πρόσφατα, ο Τραμπ επέβαλλε αυστηρά μέτρα εναντίον της ιρανικής κεντρικής τράπεζας, ώστε να καταστήσει τις πετρελαϊκές εξαγωγές της χώρας ακόμη πιο δύσκολες. Η αντίδραση της Τεχεράνης αποτελεί ένδειξη για τους Αμερικανούς, ότι οι κυρώσεις αυτές έχουν αποτέλεσμα. Η ΕΕ επίσης ανακοίνωσε από την πλευρά της ότι θα επιβάλλει και αυτή ανάλογες κυρώσεις, ενώ οι Ιρανοί ξεκαθάρισαν ότι κάτι τέτοιο θα σήμαινε «οικονομικό πόλεμο», και πως αν γίνει, θα αποκλείσουν τα Στενά του Ορμούζ. Το Ιράν δεσμεύεται να μην υποχωρήσει στρατιωτικά, και οι στρατιωτικές ασκήσεις που πραγματοποίησε απέδειξαν ότι έχει την αποτρεπτική ικανότητα που χρειάζεται, αλλά και την δυνατότητα να βλάψει σοβαρά όποιον του επιτεθεί. Ο πρώτος αντιπρόεδρος του Ιράν δήλωσε :«Δεν έχουμε καμία εχθρική διάθεση ή πρόθεση άσκησης βίας… αλλά οι εχθροί θα εγκαταλείψουν τις συνωμοσίες τους μόνον όταν τους βάλουμε στη θέση τους» 14 Στο παιχνίδι μπήκε και η Βρετανία, ο υπουργός Άμυνας της οποίας δήλωσε ότι: «Η όποια διακοπή της ροής του πετρελαίου στα Στενά θα απειλήσει την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, οποιαδήποτε ιρανική απόπειρα θα είναι παράνομη και ανεπιτυχής…». Στη συνέχεια, το Λονδίνο απέστειλε στην περιοχή του Περσικού Κόλπου το αντιτορπιλικό HMS Daring. Αθήνα.
13
Corbett, S. (2015). Αρχές Ναυτικής Στρατηγικής. Μτφ. Μαυρόπουλος, Π. ΓΕΕΘΑ: ΤΥΕΣ.
14
https://www. antinews.gr/2012/01/18
69
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Οι πιθανές αντιδράσεις του ΝΑΤΟ Η πυρηνικοποίηση του Ιράν απασχολεί το ΝΑΤΟ για πολλούς λογούς μεταξύ των οποίων οι κάτωθι: 1. το Ιράν συνορεύει με την Τουρκία που είναι χώρα - μέλος του ΝΑΤΟ. 2. Έχει – πέραν της πυρηνικής εμπλοκής - και υπολογίσιμη πυραυλική παρουσία και δυναμικό που μπορεί να φθάσει το βεληνεκές των πυραύλων των νοτιο - ευρωπαϊκών χωρών. 3. οι ΗΠΑ - η Γαλλία και η Μ. Βρετανία έχουν στην περιοχή του κόλπου ισχυρά συμφέροντα, που βρίσκονται σε αντιπαράθεση με τα Ιρανικά. 4. Πολλοί σύμμαχοι της δύσης και ειδικά των ΗΠΑ στον αραβικό κόσμο, ανησυχούν πολύ για τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν. Η Τεχεράνη θεωρεί ως εχθρούς της τα κράτη - μέλη του μεσογειακού διαλόγου και τα αραβικά κράτη της πρωτοβουλίας της Κωνσταντινούπολης (Κουβέιτ-Μπαχρέιν- Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα- Κατάρ). 5. Τέλος το Ιράν συνορεύει με Ιράκ - Αφγανιστάν, όπου υπάρχουν ακόμα υπολογίσιμες δυνάμεις της συμμαχίας στο δεύτερο και μικρή εκπαιδευτική ομάδα στην Αλ Ρουσταμιγια του Ιράκ.
Τι μπορεί το ΝΑΤΟ να κάνει στην περίπτωση πυρηνικού Ιράν Μέσω του πολύ - διπολισμού (δηλαδή των πολλών διμερών συμμαχιών που έχουν οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία με τα κράτη της περιοχής) περαιτέρω ενίσχυση των σχέσεων. 15 Ενίσχυση και ενδυνάμωση των σχέσεων του ΝΑΤΟ με τα κράτη του κόλπου σε επίπεδο οργανισμών, καθώς και μέσω της πρωτοβουλίας της Κωνσταντινούπολης (Κουβέιτ- Μπαχρέιν- Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα- Κατάρ). Το ΝΑΤΟ και οι 3 δυτικές πυρηνικές δυνάμεις να δώσουν εγγυήσεις διευρυμένης αποτροπής και κάλυψης στα κράτη της περιοχής. Υιοθέτηση του λεγόμενου ασιατικού μοντέλου που πχ έχουν υιοθετήσει οι ΗΠΑ με Ιαπωνία - Νότια Κορέα – Αυστραλία - Νέα Ζηλανδία κλπ. Αντιπυραυλική άμυνα. Ανεξάρτητα των πιθανών προληπτικών ενεργειών που κυοφορούνται, είναι σημαντικό το ΝΑΤΟ να είναι έτοιμο και για την περίπτωση που δούμε μπροστά μας ένα πυρηνικό Ιράν. 16 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα Στενά του Ορμούζ είναι μία καίρια αρτηρία για την εμπορική και στρατιωτική κίνηση. Τα εμπορεύματα που περνάνε από τα στενά κυριολεκτικά και μεταφορικά δίνουν ενέργεια στη παγκόσμια οικονομία. Η συγκέντρωση πολύτιμης θαλάσσιας κίνησης που περνάει από μία σχετικά μικρή περιοχή κάνει τα στενά μία περιοχή ενδιαφέροντος για παραστρατιωτικές οργανώσεις ή εχθρικά έθνη που θέλουν να απειλήσουν ή να διακόψουν το παγκόσμιο εμπόριο. 15
70
Γκιώνης Χ., Παρέμβαση Τρίτων Μερών για Επίλυση Συγκρούσεων και Εθνική Στρατηγική. Ναυτική Επιθεώρηση, Τόμος 161, Τεύχος 548. Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού. Βοτανικός 2004. 16 https://www.analystsforchange.org/2013/05/blog-post157.html
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Το Ιράν έχει επανειλημμένα κάνει απειλές για διακοπή του εμπορίου μέσα από τα στενά αν οποιοσδήποτε επιτεθεί στο αναπτυσσόμενο πυρηνικό του πρόγραμμα. Αυτά τα περάσματα δεν μπορούν να κλείσουν ούτε για ένα 24ωρο. Ούτε καν για λίγες ώρες. Το πόσο σημαντικά είναι τα στενά του Ορμούζ, είναι αυτονόητο από το ποσοστό πετρελαίου που περνά απ’ αυτά.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αθανασόπουλος Κωνσταντίνος,«International Relations and Diplomacy”, David Publising Company, USA 2019. Baldwin D, Power and International Relations: A Conceptual Approach. New Jersey: Princeton University Press 2016. Γκιώνης Χ., Παρέμβαση Τρίτων Μερών για Επίλυση Συγκρούσεων και Εθνική Στρατηγική. Ναυτική Επιθεώρηση, Τόμος 161, Τεύχος 548. Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού. Βοτανικός 2004. Γκιώνης Χ., (2015). Η Οικονομική Φύση Κάθε Είδους Ισχύος στις Διεθνείς Σχέσεις. Διαθέσιμο στον ιστότοπο της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων www.acastran.org. Ζάρρας K., Θεωρία Διεθνών Συστημάτων και Περιφερειακών Υποσυστημάτων: Κοινωνικοοντολογικές Προϋποθέσεις και Περιπτωσιολογική Μελέτη στη Μέση Ανατολή. Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας 2012. Σμιγάδης Π – Γκιώνης Χρ, «Αμυντικά Θέματα – Διεθνείς Σχέσεις», ΥΑΕ, Αθήνα 2016. Corbett, S. (2015). Αρχές Ναυτικής Στρατηγικής. Μτφ. Μαυρόπουλος, Π. ΓΕΕΘΑ: ΤΥΕΣ. Αθήνα. Hoffmann, S. (2011). Χάος και βία: Η παγκοσμιοποίηση, τα καταρρέοντα κράτη, η τρομοκρατία και η αμερικανική εξωτερική πολιτική. Μτφ. Μπαρτζινόπουλος, Ε., επιμ. Ντάλης, Σ. Εκδ. Παπαζήση. U.S Energy Information Administration, International Tanker Owners Pollution Federation. https://www.Γεωγραφική προσέγγιση: wikipedia.org https://www.antinews.gr/2012/01/18, diolkos.blogspot.gr/2012/01/17, Η σπουδαιότητα των στενών του Ορμούζ. https://www. Kathimerini.gr976645/article…ta stena toy ormoyz – apeilei na kleisei to Iran /2018/07/25, Καταστροφή για την παγκόσμια οικονομία το ενδεχόμενο κλείσιμο των στενών. https://www.igraphics.gr/infographics/2012/02/21/interactive/iran-analysis Η «διαχρονική» αφορμή, Πόλεμος για το πετρέλαιο……και για το δολάριο. https://www.defence-point.gr/2018/07/12, Το επόμενο μεγάλο πρόβλημα της Κίνας. https://www. diolkos.blogspot.gr/2012/01/17, Αντιδράσεις. https://www. antinews.gr/2012/01/18, Τι ακριβώς διακυβεύεται στα στενά του Ορμούζ; https://www.analystsforchange.org/2013/05/blog-post157.html Οι πιθανές αντιδράσεις του ΝΑΤΟ. Τι μπορεί το ΝΑΤΟ να κάνει στην περίπτωση πυρηνικού Ιράν. www.google.gr, Πηγές φωτογραφιών.
71
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Ανδρέας Π. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ς ν
Γεωπολιτική και Γεωστρατηγική Ανατομία της Ανατολικής Μεσογείου και οι Επιπτώσεις μιας Μεγάλης Γεωπολιτικής Δίνης σε Κύπρο και Ελλάδα
Γεωπολιτική και Γεωστρατηγική Ανατομία της Ανατολικής Μεσογείου και οι Επιπτώσεις μιας Μεγάλης Γεωπολιτικής Δίνης σε Κύπρο και Ελλάδα
Ανδρέας Π. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Πρόλογος Κων. ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
72
Πάφος 2019
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ΠΡΟΛΟΓΟΣ ς ν
Το ανά χείρας κείμενο αποδίδει εν πολλοίς τον πυρήνα Διπλωματικής Εργασίας εκπονηθείσης υπό τον αυτόν τίτλον υπό του Συγγραφέως του, στα πλαίσια περαιτέρω ευδοκίμων σπουδών του Μεταπτυχιακού Επιπέδου, κατόπιν επιλογής του υπό των Οικείων Κυπριακών Οργάνων, στην Σχολή Εθνικής Αμύνης της Ελλάδος. Ο κ. Ανδρέας Π. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Στέλεχος των Κυπριακών Ενόπλων Δυνάμεων, επέλεξε το εν λόγω θέμα, ως θέμα της Διατριβής του, λόγω της ιδιάζουσας σημασίας του, η οποία (σημασία) διευρύνεται έτι περαιτέρω τώρα, από το έτος 2016, λόγω της κατ’ αυτάς τρέχουσας Εθνικής / Κυπριακής και διεθνούς συγκυρίας εν γένει και της περί την Κύπρο εξελισσομένης κατάστασης, εν αναφορά τόσον προς τις εσωτερικές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές διεργασίες και εξελίξεις, όσoν και προς τις γειτνιάζουσες περιοχές, τινές των οποίων τελούν υπό καθεστώς εμπολέμων καταστάσεων, ανασχεδιασμού των εξωτερικών προσανατολισμών, νέων ουτοπικών ή μη οραμάτων και εσωτερικών κλυδωνισμών. Το οίο δήποτε ενδιαφέρον περί αυτής της δεδομένης κατάστασης ενέχει αφ΄εαυτής ιδιάζουσα σημασία, πέραν των οίων δήποτε άλλων παραμέτρων, και εξ εμφανούς εμπλοκής Τρίτων, είτε προς δημιουργία συμπράξεων, είτε προς εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων. Έτσι, ο εντοπισμός πλουσίων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, πέραν εκείνων της Αιγύπτου, εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κύπρου και του Ισραήλ, έχει αναβαθμίσει ακόμη περισσότερο το γεωπολιτικό ενδιαφέρον για τον ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής, ο οποίος έχει προσκτηθεί βαρύνουσα σημασία, αναδειχθείς ως «ένα από τα πλέον νευραλγικά σημεία του πλανήτη». Και είναι ακριβώς αυτή η sui generis κατάσταση, η οποία οδηγεί τον διαθέτοντα στερρώς δομημένη αρτία προσωπικότητα και βαθύ γνώστη του θέματος Συντάκτη του ανά χείρας κειμένου σε πολυεδρικές προσεγγίσεις του υπό διερεύνηση αντικειμένου. Ενδεικτικώς αναφέρεται εδώ, όλως συνοπτικώς η διάρθρωσή του:
73
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Εν αρχή γίνεται λόγος περί Γεωπολιτικής, Γεωστρατηγικής και ν
Συστημικής Γεωπολιτικής ς Ανάλυσης και παρατίθενται σχετικά συμπεράσματα, κατά το Αρχαιοελληνικόν «αρχή Σοφίας ονομάτων επίσκεψις» του Φιλοσόφου ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ.
Ακολουθεί ο γεωγραφικός προσδιορισμός της υπό διερεύνηση περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου μετά των ομόρων Κρατών και εν συνεχεία τονίζεται η Γεωπολιτική και Γεωστρατηγική σημασία της Ελλάδος, της Κύπρου και της Τουρκίας. Καταγράφεται ακολούθως το διαμορφωθέν τρέχον διεθνές περιβάλλον περί την εν λόγω περιοχή, το ενδιαφέρον Τρίτων «αυτοβούλως» εμπλεκομένων και δρώντων «επ΄αγαθώ» Τοπικών Δομών και ακολουθεί σειρά συμπερασμάτων. Τέλος, παρατίθεται Γεωπολιτικό Υπόδειγμα Ισορροπιών Ισχύος, επισημαίνονται οι ενδεχόμενες επιπτώσεις του επί της Ελλάδος και της Κύπρου, ακολουθούν Παραρτήματα και Ενδεικτική Βιβλιογραφία. Το έργο διακρίνεται για τον πλούτο των σχετικών στοιχείων, την πλήρη τεκμηρίωση των διατυπουμένων απόψεων, την σαφήνεια και το ευκρινές των σημαντικών στοχεύσεών του. Mutatis mutantis, το έργο συμπληρώνει την διαθέσιμη Βιβλιογραφία επί των συγκεκριμμένων θεματικών περιοχών και, εν τίνι μέτρω, ανάγεται σε πολύτιμο βοήθημα σε όσους ασχολούνται με την καταγραφή, ανάλυση, αξιολόγηση, χάραξη και συγκρότηση σχετικών Στρατηγικών, Πολιτικών, Μέσων και Μέτρων.
74
Καθηγητής Κωνσταντίνος ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Πρόεδρος Σχολής Νομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, ΠΑΝΤΕΙΟ, Αθηνών Επί τιμή Διαλέκτης Σχολής Εθνικής Αμύνης Ελλάδος Ex Ch. L.U.L. Bruxelles, Ex Inter. I.I.A.P., Paris Κάτοχος Τιμητικής Διακρίσεως «LE PRIX EUROPEEN DES 12 ETOILES», HONORIS CAUSA
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ THE MODERNIZATION OF PUBLIC ADMINISTRATION OF Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν CYPRUS AND GREECE UNDER GLOBALIZATION REGIME Thesis Ď‚ ν Abstract SUPERVISOR Prof. Constantinos GE. ATHANASOPOULOS
By Athanasios ATHANASIOU The current master thesis is created within the framework of the Master program “International and European Business Law� (LLM) of Neapolis University Pafos with supervisor Dr. Constantinos GE Athanasopoulos. The aim of it, is to analyze the concept of Public Administration and the results of the modernization of Public Administration in the context of globalization. In chapter A, after a general reference to the boundaries of the public administration, the following is a reference to the general approach of the modernization of the Public Administration as well as to the present state of Public Administration in both Cyprus and Greece. Then reference is made to Globalization in general and more specifically to Economic and Political Globalization. In Chapter B, reference is made to the individual aspects of Public Administration such as Public Administration Audit and the problems it presents. Reference is also made to the demarcation and evolution of the public sector as well as a concise analysis of trade unionism. Chapter C includes a concept of quality in the public sector. Chapter D analyzes the modernization of the Public Administration with special reference to Cyprus and Greece as well as to the international trends of modernization. Chapter E includes an in-depth reference to the tendency of the New Public Administration, which extends from the definition and historical retrospective to the modernizing elements and the Total Quality Management. Chapter F presents other various aspects of the modernization of Public Administration such as Organizational Development, Leadership, Human Resources, e-Government and evaluation systems. Finally, in Chapter G a summary is made of the conclusions that have emerged from the work.
75
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ THE ORGANISATIONAL CONCEPT OF CYPRUS PUBLIC Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν ADMINISTRATION - INTRODUCTION TO THE NEW Ď‚ ν
MANAGEMENT MODEL Thesis Abstract SUPERVISOR Prof. Constantinos GE. ATHANASOPOULOS
By Andreas LOUKA
76
The aim of this thesis, which was written for the Master's program of “International and European Business Law (LLM)� at Neapolis University Pafos (NUP), with Supervisor Dr. Constantinos GE. Athanasopoulos, is to analyze the definition and structure of the Cyprus Public Administration and whether the introduction of the new innovative management model will achieve to enhance the upgrade of the Public Administration. Chapter A focuses on providing a general introduction to the numerous definitions of Administration as well as explaining how administration operates and acts in the effort to implement the task they have undertaken. Chapter B analyzes the structure of the Cyprus Public Administration, who makes up the Public Administration, its advantages, its liabilities, its service plans as well as the numerous payment scales of the employees in the public sector. Chapter C refers to the examinations of the Cyprus Public Administration and how the employments are being completed. Chapters E and F refer to the institutionalized and the noninstitutionalized forms of control of the Public Administration. Chapter G refers to the local government, its advantages as well as its drawbacks and weaknesses. Chapter H presents the legal persons outside the Central Administration. Chapter I presents the New Public Management and how its operation within the United Kingdom and Greece influenced these countries. Lastly, Chapter J makes a brief reference to the conclusions, findings and opinions that resulted from this study.
THE MODERNIZATION OF PUBLIC ADMINISTRATION OF Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ CYPRUS AND GREECE UNDER GLOBALIZATION REGIME
Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν
Thesis Abstract SUPERVISOR Prof. Constantinos GE. ATHANASOPOULOS
ς ν
By Alexia PANAGI My thesis was conducted for the Postgraduate Course “International and European Business Law� of the Neapolis University of Pafos. The title of “Human Resources Management and inducement in the Public Sector� had been chosen through the subject of “Public Administration and European Unification� with Professor Constantinos GE Athanasopoulos as the supervisor, as the writer of this thesis is directly connected with the public sector, as a police officer, and as it has been established that the inducement of human resources in the public sector will provide the answer to the government’s quest to the improved provision of civil service. For the specific target to be met, the administration must turn to human resources and become more personal, while ways of staff inducement in the public sector need to be implemented for its better performance. Throughout the thesis, the concepts of Public Administration and Pubic Sector were defined, while a historical timeline of the Public Administration in both Cyprus and Greece until today was outlined. A report on the Human Resources of Cyprus and Greece followed, along with their significance as a resource, on governmental organisations and services. The theoretical concept and functions of the Administration of Human Resources were analysed. In the following chapters the term of Human Resources inducement was analysed, followed by a distinctive approach on the inducement of human resources in the public sector. The various methods and approaches to the inducement of employees were studied. The aim of this thesis was for the factors which motivate the employees of Public Service to be traced and this was achieved with the analysis of various international researches on the inducement of employees in the Public Sector. In conclusion, outcomes and opinions which had derived from the secondary research, based on the bibliography and the study of the various researches described above, were detailed in the thesis.
77
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
THE NEW PUBLIC MANAGEMENT
Thesis Abstract SUPERVISOR Prof. Constantinos GE. ATHANASOPOULOS By Savvas THEODOROU
78
The subject of this dissertation, conducted as part of the Master's program “International and European Business Law (LLM)� at Neapolis University Pafos (NUP), with Supervisor Dr. Constantinos GE. Athanasopoulos is “The new Public Management�. The ill performing public sector has called into question the bureaucratic way of organizing, structuring and managing the Public Sector. The dynamism that characterizes the economic and wider environment today coupled with the unexpended demands that arise for the satisfaction of societal needs, requires regulatory reforms and administrative modernization to change the current state of public service quality. The New Public Management is a new approach to the management of public organizations to achieve more efficiency and effectiveness through procedures designed to increase the value of the services provided to the public. The purpose of this paper is to thoroughly outline the concept of New Public Management, to set out the historical path to its introduction, as well as the reasons for its establishment and the pillars on which it is built. Additionally drawing from examples in the international public sector are New Public Management principles were implemented, will contribute to the understanding of the challenges faced in the efforts to adopt such changes. Findings of this paper will lead to concrete proposals for the effective implementation of New Public Management practices.
Νικόλαος Μάντζαρος και Εθνικός Ύμνος ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ μία αποτίμηση ύν Ιί ντης
Ι Ι νΕπιχειρώντας συνεισφοράς ν του Mουσουργού
ς ν
Του Δρος Αθαν. ΤΡΙΚΟΥΠΗ Προέδρ. Συλλόγου Μουσικών Εκπαιδευτικών Αν. Μακεδονίας – Θράκης
Εισαγωγή Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν γράφτηκε το 1823 από τον Διονύσιο Σολωμό (Ζάκυνθος 1798 – Κέρκυρα 1857) στη Ζάκυνθο 1. Το ποίημα που αποτελείται από 158 στροφές εκδόθηκε το 1824 στο Μεσολόγγι και μέχρι το 1825 είχε μεταφραστεί ολόκληρο στην ιταλική από τον Gaetano Grassetti, στη γερμανική από τους J. F. H. Schlosser και Wilhelm Müller, στη ρώσικη από τον N. Gneditch, στην αγγλική από τον Charles Brinsley Sheridan και στη γαλλική γλώσσα από τον Stanislas Julien. 2 Ο Σολωμός εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα τον Δεκέμβριο του 1828. Εκεί γνωρίστηκε με τον Νικόλαο Μάντζαρο (Κέρκυρα 1795 – Κέρκυρα 1872), ο οποίος ήδη είχε μελοποιήσει τη Φαρμακωμένη του ποιητή το 1826. Αναφέρεται ότι: «Τακτικός φοιτητής του Μαντζάρου ήτο και ο Σολωμός. Εκεί ο Σολωμός έμαθε τα μυστήρια της αρμονίας. Τόσον ηγάπα την μουσικήν ο μέγας ποιητής, ώστε όχι μόνον πολλάκις τραγουδούσε στιχουργών, αλλά και εις τον Μάντζαρον έλεγε ότι ευκολώτερον είχε την έμπνευσιν όσον περισσότερον ενέκυπτεν εις την μουσικήν». 3 Από όσα γνωρίζουμε, ο Μάντζαρος ασχολήθηκε για πρώτη φορά με τη μελοποίηση του ύμνου από το τέλος του 1829 έως το καλοκαίρι 1
Άρθρο στο περιοδικό Εθνικές Επάλξεις, αρ. 114, Αθήνα 10-12/2015, 15-18. Ντίνος Χριστιανόπουλος, «Οι 17 πλήρεις μεταφράσεις του Ύμνου εις την Ελευθερίαν του Σολωμού σε ξένες γλώσσες», Πρακτικά Διεθνούς Συμποσίου Διονυσίου Σολωμού (1798-1857). Διακόσια χρόνια από τη γέννηση και εκατόν πενήντα από τον θάνατό του, Πανεπιστήμιο Αθηνών, 7-10 Οκτωβρίου 1998, εκδ. Σύλλογος «Οι Φίλοι του Μουσείου Σολωμού και επιφανών Ζακυνθίων, Αθήνα 2003, 597-611. 3 Σπυρίδων Δε Βιάζης, «Ο Μάντζαρος», Παναθήναια, έτ. Ε΄, τ. Ι΄, Αθήνα 1530/6/1905, 129-136. Αναδημοσίευση στο Γιώργος Κεντρωτής (επιμ.), Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος, Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας, Κέρκυρα 2003, 186. Ο Βιάζης υπήρξε μαθητής του Μάντζαρου από το 1871 μέχρι τον θάνατο του δασκάλου το 1872. 2
79
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
80
του 1830. Το πρωτότυπο έργο είναι γραμμένο για τετράφωνη ανδρική χορωδία με συνοδεία πιάνου. Εκδόθηκε το 1873 στο Λονδίνο από τον οίκο Clayton & Co με έξοδα των ομογενών της Αγγλικής πρωτεύουσας. Η πρώτη μελοποίηση γράφτηκε σε ύφος «λαϊκό και απλό» με σκοπό τη διάδοση του ποιήματος στον ευρύτερο ελληνικό πληθυσμό. Χρησιμοποιήθηκε κατά κύριο λόγο η ομοφωνική υφή, δηλαδή η υφή, στην οποία προΐσταται μία κύρια μελωδική φωνή που συνοδεύεται από δευτερεύουσες φωνές, οι οποίες ενοποιούνται σε αρμονικές συγχορδιακές οντότητες. Η αντιγραφή του αρχικού χειρογράφου για τις ανάγκες της έκδοσης έγινε από το μαθητή του Μάντζαρου, Σπυρίδωνα Δε Βιάζη. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο Δε Βιάζης: «Η οικογένεια, ζώντος του Μάντζαρου, ήθελε να εκδώση τον Ύμνον. Αλλ’ επειδή ηρνείτο ο Μελοποιός, του είπον ότι εζήτουν αντίγραφον. Συγκατανεύσαντος αυτού λόγος εγένετο περί αντιγραφέως. … Τότε, ως μαθητής του, ανέλαβον την αντιγραφήν. … Μετά τινα χρόνον αισθανόμενος ο Μάντζαρος ότι η του Σολωμού ποίησις έχρηζεν υψηλοτέρας και τελειοτέρας μουσικής, εμελοποίησεν εκ δευτέρου τον Ύμνον. … Πολλάκις ηκούσαμεν τον Μάντζαρον λέγοντα ότι, οσάκις κατά την σύνθεσιν των δύο μελοποιήσεων του Ύμνου επαιάνιζεν απόσπασμα εις τον Σολωμόν, ή ενώπιον αυτού εμπνεόμενος έθετεν επί του χάρτου τας νότας και έπειτα τας έκρουεν εις το πιάνο τραγουδώντας, ο ποιητής εσκίρτα εκ του ενθουσιασμού. Ετραγούδαε και αυτός μετά του φίλου μουσουργού. Βλέπων ο Ποιητής ότι η μουσική ήτο αντάξια της ποιήσεως, δηλαδή ότι οι νότες διερμήνευον την ιδέαν της ποιήσεως, ανελύετο εις δάκρυα εκ της συγκινήσεως. Τότε εξαφθείς υπό εκστάσεως και ο Μελοποιός και έτι πλέον εμπνευσθείς εξηκολούθει γράφων. “Τόσον ήτο μεγάλη κατά την στιγμήν εκείνην η συγκίνησίς μας”, εξηκολούθει λέγων ο Μάντζαρος, “που ενομίζαμεν ότι δεν ήμεθα εις την γην και κλαίοντες ο ένας κατησπάζετο τον άλλον. Ήσαν δάκρυα προερχόμενα το μεν εκ του ενθουσιασμού της επιτυχίας του έργου, το δε ότι η τέχνη κατόρθωνε πρεπόντως να υμνήση την ελευθερίαν της αναγεννωμένης πατρίδος δια του αίματος τόσων αγίων ηρώων.” Άκρος ήτο ο έρως προς την πατρίδα του Μαντζάρου. Αδύνατον ήτο, οσάκις ανεφέρετο η Επανάστασις του Εικοσιένα, να μη δακρύση, αναφέρων τα ονόματα ηρώων, μεθ’ ων έθετεν εις τον Σολωμόν την προσθήκην: “Και ο Ποιητής επολέμησε με την πένα του”. … Την νέαν μελοποίησιν του Ύμνου ετήρει ο Μάντζαρος εις φύλαξιν και,
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
ως ο ίδιος έλεγε, μόνον ο Ποιητής την ήξευρεν. Κατά τον Φεβρουάριον του 1844 την έδειξεν εις ειδήμονας. Τότε ο φιλόσοφος Βράιλας τον παρεκίνησε να την αφιερώση εις τον πρώτον Άνακτα της αναγεννωμένης Ελλάδος». 4 To 1831 ή το 1837 ο συνθέτης πραγματοποίησε μία νέα μελοποίηση του ύμνου, πάλι για τετράφωνη ανδρική χορωδία με συνοδεία πιάνου, αυτή τη φορά σε πολυφωνική υφή, δηλαδή με την ταυτόχρονη χρήση ανεξάρτητων και ισοδύναμων φωνών. Μία τρίτη μελοποίηση πραγματοποιείται το 1842-1843, πάλι για το ίδιο χορωδιακό σχήμα με πιανιστική χορωδία, στην οποία χρησιμοποιούνται μέρη τόσο πολυφωνικής όσο και ομοφωνικής υφής. Ο Μάντζαρος έστειλε τη χειρόγραφη παρτιτούρα της εν λόγω μελοποίησης στον βασιλιά Όθωνα με αφιέρωση τον Δεκέμβριο του 1844.Ο Όθων τίμησε τον Μάντζαρο με τον Αργυρό Σταυρό των Ιπποτών του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος για τη συνθετική του εργασία τον Ιούνιο του 1845. Το έργο μεταφράστηκε στο σύνολό του από τον Γερμανό φιλέλληνα Joseph Mindler (1808-1868), ο οποίος ήρθε στην Ελλάδα ως αξιωματικός με το στρατιωτικό σώμα των Βαυαρών εθελοντών που συνόδευε τον βασιλιά Όθωνα. 5 Ακολουθεί μία τέταρτη απόπειρα το 1844, πάντα για τον ίδιο συνδυασμό φωνητικού και οργανικού σχήματος, κυρίως σε πολυφωνική υφή, τα δύο πρώτα μέρη της οποίας εκδόθηκαν το 1884 και το 1885 από τον ιταλικό οίκο Venturini και με ιταλική έμμετρη μετάφραση του Νικόλαου Γονέμη (1825-1894). Επίσης διάφορα αχρονολόγητα μελοποιημένα αποσπάσματα του ύμνου σώζονται σε διάφορα αρχεία (στο Αρχείο Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου στα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, στο Αρχείο της τρισέγγονης 4
Σπυρίδων Δε Βιάζης, «Εκατονταετηρίς του Ύμνου εις την Ελευθερίαν, Μάιος 1823 - Μάιος 1923. Μελοποίησις του Ύμνου – Αφιέρωσις εις τον βασιλέα Όθωνα», Επτανησιακή Επιθεώρησις, έτ. Β΄, τέυχ. 3, 7/1923, 33-34. Αναδημοσίευση στο Γιώργος Κεντρωτής (επιμ.), Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος, Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας, Κέρκυρα 2003, 211-213. 5 Ο Mindler έφερε την επιστήμη της στενογραφίας στην Ελλάδα. Υπήρξε καθηγητής της στενογραφίας στο Πολυτεχνείο Αθηνών και διευθυντής του γραφείου στενογράφησης στη Βουλή των Ελλήνων. Βλ. Mindler - Solomos - Mantzaros, Hymne an die Freiheit [Ύμνος εις την Ελευθερίαν], επιμ. Hans-B. Schlumm - Andreas Kertscher Κωνσταντίνος Ζερβόπουλος, εκδ. Έψιλον, Αθήνα 2010.
81
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
του συνθέτη, Φρόσως Γκέλη, στο Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, κ.α.). 6 Οι δύο πρώτες στροφές του Σολωμικού ύμνου με την πρώτη μελοποίηση του Μάντζαρου (πρώτα 24 μέτρα χωρίς την υπάρχουσα τετράμετρη πιανιστική εισαγωγή) καθιερώθηκαν ως Εθνικός Ύμνος της Ελλάδος τον Ιούνιο του 1865 από τον Γεώργιο Α΄. Τον ίδιο μήνα ο Μάντζαρος τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό των Ιπποτών του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος. Μουσικολογική προσέγγιση του Εθνικού Ύμνου Η συνθετική εργασία του Μάντζαρου αποδεικνύει το σεβασμό του στην ποιητική δομή του Σολωμού. Παράλληλα αντικατοπτρίζει την προσπάθεια του συνθέτη να αποδώσει το νοηματικό περιεχόμενο του ποιήματος με τη βοήθεια των μορφοπλαστικών χαρακτηριστικών της μουσικής τέχνης (ρυθμός, μελωδία, αρμονία κ.τ.λ.) κατά τέτοιο τρόπο ώστε το αποτέλεσμα να είναι κατανοητό και εύληπτο στο ευρύ κοινό χωρίς την προϋπόθεση κάποιας ιδιαίτερης μουσικής παιδείας. Η ανάλυση που ακολουθεί προορίζεται για τον μέσο αναγνώστη που φέρει τη στοιχειώδη εγκυκλοπαιδική μουσική κατάρτιση και για τον λόγο αυτό δεν χρησιμοποιούνται εξειδικευμένοι μουσικοί όροι. Η μελοποίηση του Μάντζαρου συνταιριάζει τετράμετρες αυτοτελείς μουσικές προτάσεις στα ποιητικά δίστιχα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση τα ποιητικά δίστιχα του Σολωμού αντιστοιχούν στις προτάσεις του ποιητικού λόγου. Συνεπώς η μουσική δομή που χρησιμοποιεί ο συνθέτης υποστηρίζει την υπάρχουσα ποιητική δομή. Οι δύο προτάσεις της πρώτης ποιητικής στροφής είναι παρόμοιες, τόσο από δομική άποψη, όσο και από περιεχόμενο, αφού σκιαγραφούν τα έντονα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της «Ελευθερίας»: Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή, σε γνωρίζω από την όψη που με βια μετράει την γη. Οι εν λόγω προτάσεις αποδίδονται καταλλήλως από αντίστοιχα παρόμοιες μουσικές προτάσεις, που βασίζονται στην ίδια μελωδική γραμμή, τοποθετημένη σε διαφορετικά τονικά ύψη, όπως εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς τραγουδώντας την αρχή του Ύμνου. Μάλιστα η πρώτη μουσική πρόταση κορυφώνεται μελωδικά στο τελείωμά της τονίζοντας τη λέξη «τρομερή», η οποία αποτελεί τη 6
82
Κώστας Καρδάμης, Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος, fagotto books, Αθήνα 2015, 325.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
νοηματική κορύφωση της ποιητικής πρότασης, ενώ η δεύτερη μουσική πρόταση κορυφώνεται με μελωδικό άλμα στο μέσον της τονίζοντας τη λέξη «βια», που επίσης αποτελεί τη νοηματική κορύφωση της δεύτερης ποιητικής πρότασης. Επιπρόσθετα, όπως ο Σολωμός μέσω του ποιητικού ρυθμού τονίζει τις λέξεις «γνωρίζω, κόψη, σπαθιού, τρομερή» στην πρώτη πρόταση και τις λέξεις «γνωρίζω, όψη, βια, γη» στη δεύτερη πρόταση, γεγονός που γίνεται αντιληπτό κατά την απαγγελία του ποιήματος, κατ’ αντιστοιχία ο Μάντζαρος μέσω του μουσικού ρυθμού τονίζει τις ίδιες λέξεις δίνοντάς τες τις μεγαλύτερες χρονικές διάρκειες. Η έναρξη της δεύτερης ποιητικής στροφής σκιαγραφεί με σαφή πρόθεση του Σολωμού μία εντελώς διαφορετική εικόνα: Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά Αυτή η μεταβολή αποδίδεται από τον Μάντζαρο με την χαρακτηριστικότερη αλλαγή που εμπεριέχει η αρμονία της τονικής μουσικής: με τη μεταφορά από τον μείζονα στον ελάσσονα τρόπο. Το σύνολο του προαναφερόμενου δίστιχου αποδίδεται μουσικά στον ελάσσονα τρόπο, ακριβώς για να τονισθεί αρμονικά η απαιτούμενη θυσία που οδηγεί στον θρίαμβο και στη δόξα. Επιπροσθέτως, ο Μάντζαρος τονίζει ρυθμικά και μελωδικά τις λέξεις «κόκκαλα, Ελλήνων» εισάγοντάς τες με έντονο μελωδικό άλμα και δίνοντάς τες τις μεγαλύτερες χρονικές διάρκειες στο σύνολο της συγκεκριμένης πρότασης. Επίσης δεν είναι τυχαία η ταυτόσημη μελωδική εκφορά των δύο στίχων του συγκεκριμένου δίστιχου από τον Μάντζαρο μέσω δύο πανομοιότυπων μελωδικών φράσεων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο ακροατής λαμβάνει τις δύο λέξεις με την ίδια έμφαση και ταυτόχρονα τις συνδέει συνειρμικά μεταξύ τους ως μία ενότητα («κόκκαλα των Ελλήνων») παρά τη χρονική απόσταση που δημιουργεί η μελοποιημένη απόδοση του κειμένου. Βάσει της μεταβολής της ποιητικής εικόνας το δεύτερο δίστιχο της δεύτερης ποιητικής στροφής μεταφέρεται εξ ολοκλήρου στον μείζονα τρόπο: και σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!, δηλαδή στον τρόπο που χρησιμοποιήθηκε για την απόδοση της πρώτης ποιητικής στροφής. Εδώ όμως παρατηρούνται κάποια εξαιρετικά φαινόμενα. Μέχρι αυτό το σημείο ο Μάντζαρος με τις μελωδικές του φράσεις ακολούθησε πιστά τη δόμηση των στίχων του ποιήματος: δηλαδή οι παύσεις (αναπνοές) που χρησιμοποιεί ο συνθέτης στο μουσικό κείμενο της ανδρικής χορωδίας αντιστοιχούν
83
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
84
στα σημεία αλλαγής των ποιητικών στίχων, συνεπώς η κάθε μουσική φράση αποδίδει επακριβώς έναν ποιητικό στίχο. Αντιθέτως η πρώτη μελωδική απόδοση του τελικού δίστιχου δομείται με όμοιες μικρές φράσεις που αντιστοιχούν στα τέσσερα ημιστίχια: και σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά! Οι φράσεις αυτές διαχωρίζονται σαφώς μεταξύ τους μέσω παύσεων - αναπνοών της ανδρικής χορωδίας. Ταυτόχρονα, οι μελωδικές γραμμές των φράσεων αυτών λαμβάνουν την τονική κορύφωσή τους μέσω μελωδικού άλματος στον τελικό τους φθόγγο, στον οποίον ο συνθέτης, σύμφωνα με όσα καταγράφονται στην παρτιτούρα του έργου, ζητά επιπλέον και δυναμικό τονισμό. Αποτέλεσμα της σαφούς πρόθεσης του Μάντζαρου είναι ο «μελοποιητικός παρατονισμός» των τελευταίων λέξεων των τριών πρώτων ημιστιχίων («πρώτα, ανδρειωμένη, χαίρε»). Επειδή όμως αυτές οι λέξεις είναι ορθά τοποθετημένες εντός του μουσικού μετρικού σχηματισμού, δηλαδή η τονισμένη συλλαβή της κάθε λέξης βρίσκεται σε ισχυρό μέρος του μέτρου, αποφεύγεται η πιθανότητα ακουστικής παρανόησης τους. Όμως ποιο είναι το ζητούμενο του παρατονισμού και του κατά ημιστίχιο διαχωρισμού; Οι δύο πρώτες στροφές του ποιήματος του Σολωμού υμνούν αινιγματικά την «Ελευθερία» αφού παρουσιάζουν διάφορα ποιητικά χαρακτηριστικά και ιδιότητές της, ενώ η ίδια αποκαλύπτεται μόλις στην τελευταία λέξη, η οποία αποτελεί τη νοηματική κορύφωση των δύο στροφών. Ο Μάντζαρος, γνωρίζοντας την πρόθεση της ποιητικής δομής, επιχειρεί με ανάλογο τρόπο στη μουσική δομή: πλάθει ένα μουσικό σχηματισμό που οδηγεί στο ζητούμενο, δηλαδή στην ανάδειξη της λέξης «Ελευθερία», μέσα από τη σταδιακή συμπύκνωση της δομής. Η δομική πύκνωση, η οποία μπορεί να επιτελεσθεί με διάφορους τρόπους, αποτελεί από παλιά, πολύ πριν την εποχή του Μάντζαρου, ένα καθιερωμένο εργαλείο διαμόρφωσης σημείων κορύφωσης, είτε πρόκειται για έργα αμιγώς μουσικά, είτε για έργα στα οποία η μουσική συνοδεύει και υποστηρίζει τον λόγο. Ο Μάντζαρος εκμεταλλεύεται το εν λόγω δομικό εργαλείο και χτίζει τα αρχικά 16 χορωδιακά μέτρα (αντιστοιχούν σταθερά 2 μέτρα ανά ποιητικό στίχο) μετά την τετράμετρη πιανιστική εισαγωγή ως μουσικές ενότητες διαστάσεων 8μ (4μ+4μ) + 4μ (2μ+2μ) + 4μ (1μ+1μ+1μ+1μ), όπως διαπιστώσαμε από
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
την έως τώρα ανάλυση. Στο τέλος της προαναφερόμενης δομής παρουσιάζεται ως μουσική κορύφωση η ποιητική κορύφωση των δύο στροφών, η λέξη που υμνείται, δηλαδή η λέξη «Ελευθερία». Επιπλέον ο «μελοποιητικός παρατονισμός» που υφίσταται στα τρία προτελευταία μουσικά μέτρα του εν λόγω μουσικού σχηματισμού σε συνεργασία με τη δομική πύκνωση που έχει οδηγήσει στην ελάχιστη μουσική φράση διάρκειας ενός μέτρου προετοιμάζει τον ερχομό της ζητούμενης λέξης στην ιδιαίτερη ποιητική της μορφή: «Ελευθεριά». Εμφανώς τα τρία προτελευταία μουσικά μέτρα που αντιστοιχούν στα τρία προτελευταία ημιστίχια της δεύτερης ποιητικής στροφής προδιαγράφουν τη χαρακτηριστική μουσική απόδοση της συγκεκριμένης λέξης. Με την τριπλή αυτή προετοιμασία του μουσικού «σκελετού» της κρίσιμης λέξης, μέσω των ομοειδών μουσικών φράσεων, η τελική διατύπωση της ιδιαίτερης ποιητικής μορφής του Σολωμού με τη μουσική επένδυση του Μάντζαρου εκλαμβάνεται ακουστικά ως ένα εντελώς φυσικό επακόλουθο. Μετά την επιτευχθείσα κορύφωση, η διπλή επανάληψη του τελευταίου δίστιχου μέσω δύο νέων παρόμοιων μουσικών προτάσεων επιφέρει εκτόνωση της έντασης αφού ο Μάντζαρος μεταφέρει τους ζητούμενους δυναμικούς τονισμούς στο ισχυρό μέρος του μέτρου, δηλαδή στις τονισμένες συλλαβές των λέξεων. Παράλληλα λειτουργεί ως εμφατική επανάληψη της πρότασης που εμπεριέχει το επίκεντρο του ποιήματος, την «Ελευθερία», αλλά και ως επιβεβαίωση του τέλους του έργου. Σχετικά με τη ρυθμική αγωγή του εθνικού ύμνου ο Επτανήσιος συνθέτης Γεώργιος Λαμπελέτ μας παραθέτει τα ακόλουθα: «Διηγείτο, λοιπόν, ο πάππος μου στον πατέρα μου ότι, όταν επήγε κάποτε στη νεαρή του ηλικία να επισκεφθή στο σπίτι του τον Μάντζαρο, με τον οποίον τον ένωνε στενή φιλία, παρέστη μάρτυς αυτόπτης της εξής χαρακτηριστικής σκηνής: είδε τον Μάντζαρο να κάθεται στο πιάνο και να παίζει με ενθουσιασμό τον εθνικό Ύμνο και τον Σολωμό, που βρισκότανε εκεί, να βηματίζη με μεγάλα βήματα σε όλη την έκτασι του δωματίου και να παρακολουθή με το βηματισμό του το ρυθμό του Ύμνου. Από ό,τι αντελήφθη ο πάππος μου και από όσα άκουσε να λέγωνται από τους δύο δημιουργούς, φαίνεται ότι ο Σολωμός ήθελε να είχεν ο Ύμνος τέτοια ρυθμική αγωγή, ώστε με το άκουσμα της μελωδίας του να ειμπορή ο στρατιώτης ή οποιοσδήποτε άλλος να βηματίζη καλά, εδοκίμαζε δε έτσι ρυθμικά βηματίζοντας, αν στη
85
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
μελωδία του Ύμνου ημπορούσε να προσαρμοσθή ο χρόνος της marche. Τούτο, αν δεν αποδεικνύη άλλο τι, ασφαλώς όμως αποδεικνύει ότι στη σύλληψί της στη διάνοια του Μάντζαρου η μελωδία του Ύμνου δεν ήτανε δυνατόν να έφερνε βραδεία κίνηση, αλλά κίνηση ρυθμική τέτοια, που αν δεν ήτανε ακριβώς εκείνη της marche, πάντως θα επλησίαζε πολύ προς αυτήν. Δυστυχώς το μέτρο των τριών τετάρτων, στο οποίον έχει συντεθή ο Ύμνος, δεν προσφέρεται πολύ για το χρόνο μιας marche, η δε επιθυμία του Σολωμού να βηματίζη ο στρατιώτης επ’ αυτής με ευκολία στο άκουσμά της, μένει ανεκπλήρωτη. Από όσα όμως ελέχθησαν εξάγεται, νομίζω, το ακόλουθο θετικό συμπέρασμα: Δεδομένου ότι ο Ύμνος έχει ενθουσιώδη χαρακτήρα, αποκλείεται η ρυθμικώς βραδύτερη απόδοσί του. Ρυθμική αγωγή που προσεγγίζει προς την κίνησι της marche, νομίζω ότι είναι εκείνη που ακριβέστερα αποδίδει στον Ύμνο το ρυθμικό πνεύμα της ενθουσιώδους μελωδίας του.» 7 Πράγματι, τόσο στην κύρια μελωδική γραμμή του Ύμνου, όσο και στο συνοδευτικό οργανικό σχήμα, το βασικότερο ρυθμικό μοτίβο που παρατηρείται είναι αυτό της παρεστιγμένης χρονικής αξίας που ακολουθείται από τη δυαδική υποδιαίρεσή της. Το εν λόγω ρυθμικό σχήμα αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα μοτίβα των εμβατηρίων. Όσον αφορά τη ρυθμική αγωγή του έργου, στην πρώτη μελοποίησή ο Μάντζαρος αντ’ αυτής άφησε την ένδειξη Maestoso που σημαίνει «Μεγαλοπρεπώς». Ο παππούς του Γεωργίου Λαμπελέτ, ο Ελβετός μουσικός Ευτύχιος Λαμπελέτ μετοίκησε στην Κέρκυρα το 1832. Συνεπώς η σκηνή που περιγράφει μπορεί να αφορά κάποια από τις επόμενες μελοποιήσεις του Μάντζαρου, αφού η αρχική, από την οποία προέκυψε ο Εθνικός Ύμνος πραγματοποιήθηκε μεταξύ του 1829 και του 1830. Μάλλον η απαίτηση του Σολωμού επηρέασε τον Μάντζαρο αφού στη μεταγενέστερη πολυφωνική μελοποίησή του χρησιμοποίησε νέα μελωδία σε τετραμερή ρυθμό (4/4) στις πρώτες 4 στροφές του ποιήματος ενώ περιόρισε τη χρήση της αρχικής μελωδίας, που χρησιμοποιείται στο σημερινό Εθνικό Ύμνο, στις επόμενες 4 στροφές 7
86
Γεώργιος Λαμπελέτ, «Νικόλαος Μάντζαρος», Το Νέον Κράτος, έτ. Γ΄, τεύχ. 21, 5/1939, 276-282, αναδημοσίευση στο Γιώργος Κεντρωτής (επιμ.), Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος, Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας, Κέρκυρα 2003, 107-108.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Συμπεράσματα
(στροφές 5-8). Σημειωτέον ότι στην αρχική μελοποίηση η καθιερωμένη μελωδία χρησιμοποιήθηκε για την απόδοση και των 8 αρχικών ποιητικών στροφών. Όπως αποδεικνύεται από τη στοιχειώδη προηγηθείσα ανάλυση, ο Μάντζαρος εργάστηκε πάνω στη μελοποίηση του Ύμνου εις την Ελευθερίαν σεβόμενος τον Σολωμό και το έργο του σε όλες τις παραμέτρους. Έλαβε σοβαρά υπ’ όψιν του τις προθέσεις του ποιητή και προσπάθησε να υποστηρίξει με τη μουσική του τέχνη τη μορφή και το περιεχόμενο του ποιήματος. Κατά καιρούς υποστηρίχθηκε η άποψη ότι η μουσική του Μάντζαρου δεν κατάφερε να ανέλθει στο επίπεδο της ποίησης του Σολωμού, χωρίς δυστυχώς να ληφθεί υπ’ όψιν η πρόθεση του μουσουργού, ούτε τα δεδομένα του συγκεκριμένου χωροχρονικού πλαισίου όσον αφορά τη μουσική τέχνη. Κρίνοντας την αρχική μελοποίηση του Μάντζαρου, που αναδείχθηκε στον Εθνικό Ύμνο της πατρίδας μας και γνωρίζοντας τον στόχο του δημιουργού που δεν είναι άλλος από το να συνθέσει μία μουσική που θα γίνει αποδεκτή στο ευρύ κοινό και θα διαδώσει στο μέγιστο τον Ύμνο του Σολωμού μπορούμε να είμαστε βέβαιοι εκ του αποτελέσματος για την ποιότητα του εγχειρήματος. Παρά τη φαινομενικά απλή μορφή της μελοποίησης που επί προθέσει επιδίωξε ο συνθέτης, ώστε εύκολα να αποστηθίζεται και να τραγουδιέται από όλους ο Ύμνος και να γοητεύει τους ακροατές, το έργο εσωκλείει τόσες μορφοπλαστικές αρετές και υποστηρίζει σε τέτοιο βαθμό τα εγγενή ρυθμικά και μελωδικά χαρακτηριστικά του ποιήματος που είναι βέβαιο ότι μπορεί να συγκαταλέγεται στα πραγματικά καλλιτεχνήματα του είδους, δηλαδή μεταξύ των ομορφότερων και αρτιότερων εθνικών ύμνων. 8 Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η χρυσή τομή που επιβάλλει ο συνθέτης στο έργο του, δηλαδή η μέση λύση που επιφέρει επιλέγοντας τη δημιουργία μιας σύνθεσης που έχει τα «υψηλά» μορφοπλαστικά χαρακτηριστικά για να ικανοποιήσει τον γνώστη και ταυτόχρονα την απλότητα για να είναι προσιτή στον αδαή ή στον ερασιτέχνη, αποτελεί ίσως τη δυσκολότερη επιλογή στη συνθετική πρακτική και τεκμηριωμένα το ζητούμενο κορυφαίων συνθετών σε παγκόσμιο 8
Πρβλ. Γιάννης Ιωαννίδης, Γλώσσα και Μουσική, Μουσική Εταιρία Αθηνών, Αθήνα 2002, 58.
87
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
επίπεδο. Για παράδειγμα, ο Mozart γράφει σε γράμμα που στέλνει στον πατέρα του στις 28/12/1782 για τα κοντσέρτα για πιάνο KV 413-415: «Αυτά τα κοντσέρτα είναι ακριβώς το ενδιάμεσο μεταξύ του πολύ δύσκολου και του πολύ εύκολου. … μπορούν ακόμα και μόνον οι γνώστες να βρίσκουν ευχαρίστηση σ’ αυτά … και οι μη γνώστες θα πρέπει να μείνουν ικανοποιημένοι χωρίς να ξέρουν το γιατί». 9 Τέλος, όσον αφορά το χωροχρονικό πλαίσιο που κινείται ο Μάντζαρος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το αιτούμενο για την επίτευξη εθνικής ελληνικής μουσικής στον τόπο και στην εποχή του είναι η χρήση της ελληνικής γλώσσας και η αποτύπωση της μορφής και η απόδοση του περιεχομένου του ελληνικού ποιητικού λόγου στη μουσική δομή. 10 Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποσκελίζεται ο εθνικός ζήλος του συνθέτη και διάφορα ετεροχρονισμένα κριτήρια, περί πραγμάτωσης εθνικής μουσικής με χρήση στοιχείων της ελληνικής δημοτικής μουσικής παράδοσης, να μας οδηγούν σε λανθασμένα συμπεράσματα. Η μελοποίηση του Ύμνου εις την Ελευθερίαν από τον Μάντζαρο ενέχει σαφή πρόθεση και αποτελεί σαφή πράξη εθνικής μουσικής. 9
88
Πρβλ. Γιάννης Ιωαννίδης, Η μουσική σκέψη. Wolfgang Amadeus Mozart, Μουσική Εταιρία Αθηνών, Αθήνα 2004, 29. 10 Πρβλ. Καρδάμης Κώστας, «Οι απαρχές της Μαντζαρικής μελοποιίας», Κερκυραϊκά Χρονικά, περίοδος Β΄, τόμ. Ε΄, «Σολωμός – Μάντζαρος – Πολυλάς» Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου, 10-12 Νοεμβρίου 2006, Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών, Κέρκυρα 2010, 164 και Αθανάσιος Τρικούπης, «Εθνική ποίηση και μελοποίηση στα Επτάνησα του 19ου αιώνα: η Ελληνίς ως σύμβολο στο έργο των Γεωργίου Κανδιάνου Ρώμα, Νικόλαου Μάντζαρου και Γεωργίου Λαμπίρη», Ιονικά Ανάλεκτα, τεύχ. 3, Οι Φίλοι του «Μουσείου Δ. Σολωμού και επιφανών Ζακυνθίων», Αθήνα 2013, 187.
Μέθοδοι Αξιολόγησης Εργασίας και Συστήματα ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ Κινήτρων Απόδοσης
ύν Ιί ν Ι Ι ν ν
ς ν
Του κ. Χρ. ΠΑΝΑΓΗ Διευθ. Βιβλιοθήκης Πανεπ. ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος
Γενική προσέγγιση Η αξιολόγηση εργασιών είναι μια υποκειμενική διαδικασία και η μέθοδος που θα χρησιμοποιηθεί για τον προσδιορισμό της αξίας της κάθε εργασίας θα μειώσει ή θα αυξήσει τον όλο βαθμό υποκειμενικότητας. Οι μέθοδοι αξιολόγησης εργασιών παρουσιάζονται με βάση τον βαθμό απλότητας αλλά και υποκειμενικότητάς τους, ξεκινώντας από την περισσότερη υποκειμενική. • Μέθοδος διαβάθμισης ή απλής κατάταξης. Είναι η πιο απλή μέθοδος, όπου δεν απαιτεί αρκετό χρόνο και χρήμα και αυτή την μέθοδο την χρησιμοποιούν οι μικρές επιχειρήσεις. Η επιτροπή αξιολόγησης συνήθως είναι ο ίδιος επιχειρηματίας ή ομάδα από τη Διοίκηση. Σύμφωνα με αυτή τη μέθοδο, η κάθε εργασία στο σύνολο της με βάση ένα κριτήριο όπως απαιτούμενη γνώση, τεχνικές δεξιότητες συγκρίνεται η κάθε μια από τις άλλες. Με αυτό το τρόπο δημιουργείται μια ιεραρχική κατάταξη εργασιών με βάση τη σχετική τους αξία (βαθμός κριτηρίου αξιολόγησης). • Μέθοδος των συντελεστών (σημείων) βαρύτητας. Για να εφαρμοστεί αυτή η μέθοδος χρειάζεται, για κάθε εργασία, να προσδιορισθούν εκείνοι οι παράγοντες-χαρακτηριστικά που κρίνονται απαραίτητοι για να εκτελεσθεί επιτυχώς. Αυτοί οι παράγοντες είναι οι απαιτήσεις απέναντι στον φορέα της θέσης εργασίας όπως εμπειρία, γνώσεις, πρωτοβουλία κ.λπ. Μετά αυτοί οι παράγοντες αξιολογούνται ως προς το πόσο σημαντικοί είναι για την κάθε εργασία, και ανάλογα με αυτή τη βαρύτητα λαμβάνουν έναν αριθμό σημείων ή πόντων. • Μέθοδος ταξινόμησης κατά κλάσεις ή ομάδες. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται κυρίως στο δημόσιο τομέα και είναι πολύ απλή στην εφαρμογή της. Όλες οι εργασίες μιας επιχείρησης κατηγοριοποιούνται σε ομάδες. Κάθε ομάδα (κλάση) αποτελείται από εργασίες όμοιες ή παρόμοιες στο περιεχόμενο όπως πωλήσεων, γραμματειακής φύσεως κ.λπ. Αυτή η κατηγοριοποίηση γίνεται με βάση κάποιους κοινούς παρανομαστές ή κριτήρια όπως δεξιότητες, γνώση, υπευθυνότητα, εμπειρία κ.λ. Από την στιγμή που θα καθοριστούν αυτές οι ομάδες ταξινομούνται ως προς την αξία τους, με βάση τα εν λόγω κριτήρια και κάθε εργασία τοποθετείται στην ανάλογη κατηγορία. Η συγκεκριμένη τοποθέτηση των εργασιών σε ομάδες γίνεται συγκρίνοντας την περιγραφή της κάθε εργασίας με την περιγραφή της ομάδας (κλάσης). Αυτή η μέθοδος και η μέθοδος της απλής κατάταξης
89
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
παρουσιάζουν το μειονέκτημα της υποκειμενικότητας , το οποίο περιορίζεται κάπως με τη σύνταξη της περιγραφής για κάθε ομάδα εργασιών. Άλλο μειονέκτημα θεωρείται και η υποκειμενική κρίση για την τοποθέτηση των εργασιών στις διάφορες ομάδες, αφού πολλές εργασίες φαίνεται να ταιριάζουν σε περισσότερο από μία ομάδες. Το μεγάλο της πλεονέκτημα είναι ότι με τη δημιουργία ομάδων εργασιών όλες οι εργασίες σε μια επιχείρηση, όσο πολλές και αν είναι, μπορούν να αξιολογηθούν εντασσόμενες σε κάποια ομάδα. • Μέθοδος της σύγκρισης των παραγόντων /χαρακτηριστικών. Η τεχνική σύγκρισης των χαρακτηριστικών είναι μια ποσοτική μέθοδος αξιολόγησης των θέσεων εργασίας. Παρουσιάζεται με πολλές παραλλαγές και αποτελεί μια από τις ευρύτερα εφαρμοσμένες, αλλά και πιο πολύ σύνθετες μεθόδους αξιολόγησης. Με τη μέθοδο σύγκρισης των χαρακτηριστικών, κατατάσσεται η κάθε εργασία πολλές φορές – μια φορά για κάθε μετρίσιμο παράγοντα που επιλέγεται. Για παράδειγμα, οι εργασίες μπορεί να καταταχθούν πρώτα με βάση το χαρακτηριστικό «δεξιοτεχνία», έπειτα να καταταχθούν με βάση τις απαιτήσεις τους σε «πνευματικές ικανότητες», μετά να καταταχθούν με βάση την απαιτούμενη «υπευθυνότητα». Στη συνέχεια αυτές οι κατατάξεις συνυπολογίζονται για κάθε εργασία ώστε να προκύψει ένα άθροισμα από τις θέσεις που έλαβε, η κάθε εργασία στις διάφορες κατατάξεις.
90
Συστήματα κινήτρων Οι επιχειρήσεις και ιδιαίτερα αυτές του ιδιωτικού τομέα, για να παρακινήσουν το προσωπικό τους και για να το επιβραβεύσουν για την επίτευξη κάποιων αποτελεσμάτων, παρέχουν κίνητρα και βραβεία. Σε κάθε επιχείρηση τα παρεχόμενα κίνητρα και βραβεία πρέπει να αποτελούν υποσύστημα το λεγόμενο σύστημα ανταμοιβών στο οποίο θα συνδέεται άμεσα η πληρωμή με την επίτευξη προκαθορισμένων ποσοτικών και ποιοτικών στόχων με τα καθορισμένα πρότυπα απόδοσης, σε ατομικό, ομαδικό και επιχειρησιακό επίπεδο. Στην πράξη, κίνητρα είναι τις περισσότερες φορές οικονομικά, δηλαδή οι εργαζόμενοι λαμβάνουν οικονομική αποζημίωση για τα αποτελέσματα που επιτυγχάνουν. Είναι όμως και μη οικονομικά δηλαδή δεν υπάρχει άμεση οικονομική σχέση μεταξύ απόδοσης και κινήτρου, υπάρχει όμως ηθική επιβράβευση για την καλή απόδοση, την άψογη συμπεριφορά, πρωτοβουλίες (π. χ. τιμητικές πλακέτες, άδειες μετ΄αποδοχών, πληρωμένες διακοπές κ.λπ.) Τα βασικά πλεονεκτήματα ενός συστημάτων κινήτρων/ βραβείων είναι: •Καθορίζει μια άμεση και σαφή σχέση μεταξύ απόδοσης και πληρωμής. •Δημιουργεί μια κουλτούρα των εργαζομένων προσανατολισμένη προς τη δράση και τα αποτελέσματα.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
•Προσελκύει άτομα ικανά και με διάθεση να επιτύχουν και να διακριθούν. •Ενθαρρύνει την επιχειρηματική νοοτροπία και συμπεριφορά, στελεχών και εργατοϋπαλλήλων. •Βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα του όλου συστήματος αμοιβής. •Βοηθά στην παραμονή άξιων και ικανών εργαζομένων, που αισθάνονται ότι ανταμείβονται για όσα πραγματικά επιτυγχάνουν. Από την εφαρμογή όμως του συστήματος κινήτρων, αν δεν προσεχθούν κάποια βασικά σημεία, μπορεί να παρουσιαστούν τα πιο κάτω μειονεκτήματα: •Καταστάσεις και αίσθημα άνισης ανταμοιβής. •Εστίαση του ενδιαφέροντος (των εργαζομένων και κυρίως των στελεχών) σε βραχυχρόνια αποτελέσματα και όχι σε μακροχρόνιους στόχους. •Ελάχιστη παρακίνηση ή και δημιουργία αρνητικού κλίματος αν η απόδοση της επιχείρησης επηρεάζεται (αρνητικά) από εξωγενείς παράγοντες. •Πιθανή μείωση του συνεργατικού πνεύματος αλλά και δημιουργία συγκρουσιακών καταστάσεων. Τα συστήματα κινήτρων δεν οδηγούν πάντοτε στην βελτίωση της απόδοσης της επιχείρησης. Αυτό μπορεί να συμβεί αν τα κίνητρα δεν ικανοποιούν τις ανάγκες των εργαζομένων και αν η διοίκηση δεν έχει δώσει την απαραίτητη προσοχή στο σχεδιασμό και την εφαρμογή τέτοιων συστημάτων. Επίσης η επιτυχία ενός συστήματος κινήτρων εξαρτάται άμεσα από το εσωτερικό επιχειρησιακό περιβάλλον. Ένα σύστημα κινήτρων, είναι περισσότερο πιθανό να φέρει αποτελέσματα σε μια επιχείρηση όπου το ηθικό είναι υψηλό, οι εργαζόμενοι έχουν την πεποίθηση ότι αντιμετωπίζονται δίκαια, υπάρχει αρμονική σχέση υφισταμένων και διοίκησης και οι συνθήκες απασχόλησης είναι καλές. Για να έχει θετικά αποτελέσματα ένα σύστημα κινήτρων θα πρέπει οι εργαζόμενοι να το θέλουν. Αυτό εξαρτάται από το πόσο επιτυχημένα θα εισάγει η διοίκηση ένα τέτοιο σύστημα και κατά πόσο θα πείσει τους εργαζομένους να συμμετέχουν στην ανάπτυξη και διαχείριση του συστήματος κινήτρων. Οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι σε θέση να ξεχωρίσουν την σχέση μεταξύ των κινήτρων και της εργασιακής τους απόδοσης. Η σχέση αυτή είναι περισσότερο φανερή αν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια ποιότητας ή ποσότητας, όπου μπορούν να κρίνουν οι ίδιοι την απόδοση τους. Ακόμη για την επιτυχία τέτοιων συστημάτων είναι αναγκαία η δέσμευση από την πλευρά των εργαζομένων ότι θα ανταπεξέλθουν στα ήδη ορισθέντα κριτήρια. Είναι απαραίτητο να υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη και κατανόηση μεταξύ εργαζομένων και προϊστάμενων, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από ανοικτή και αμφίπλευρη επικοινωνία. Η μέτρηση της απόδοσης αποτελεί το κλειδί της επιτυχίας για τα συστήματα κινήτρων, γιατί αντικατοπτρίζει τη σημασία των στόχων που έχει θέσει η επιχείρηση. Μπορούμε να αναφέρουμε και ένα παράδειγμα, αν η επιχείρηση ή ένας οργανισμός θέλει να είναι πρώτη στη ποιότητα, τότε τα κριτήρια απόδοσης τω εργαζομένων πρέπει να
91
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
διαμορφώνονται υπό το πρίσμα της ικανοποίησης των πελατών, να επικεντρώνονται στην επικαιρότητα και να μην επιτρέπουν τυχόν λάθη. Αν ο στόχος όμως είναι η επίτευξη χαμηλού κόστους παραγωγής, τότε θα πρέπει να δοθεί έμφαση στη μείωση του κόστου ή την αύξηση της παραγωγικότητας με βασική επίπτωση τη χαμηλότερη ποιότητα του προϊόντος. Οι πιο πολλές επιχειρήσεις δίνουν προσοχή στην ποιότητα, στον έλεγχο του κόστους , ή την παραγωγικότητα, όταν αποφασίσουν να εφαρμόσουν συστήματα κινήτρων. Τα συστήματα κινήτρων που βασίζονται στην παραγωγικότητα μπορούν να μειώσουν το άμεσο εργατικό κόστος, αλλά για να αποδώσουν θα πρέπει να σχεδιάζονται και να εφαρμόζονται με το σωστό τρόπο. Για να επιτύχουν τα συστήματα κινήτρων πρέπει να τηρηθούν οι παρακάτω προϋποθέσεις: •Να είναι απλά και σαφή. Οι κανόνες θα πρέπει να είναι σαφείς, λιτοί και κατανοητοί. •Τα κίνητρα και βραβεία να δίνονται σε τακτή βάση. •Το ύψος των κινήτρων και βραβείο να μη λειτουργεί ως υποκατάστατο ή συμπληρωματικό μιας χαμηλής βασικής αμοιβής. •Οι επιδιωκόμενοι στόχοι να είναι σαφείς και επιτεύξιμοι. Κάθε εργαζόμενος να προσδοκά ότι μπορεί να κερδίσει από την εφαρμογή του συγκεκριμένου συστήματος. •Το ύψος της πληρωμής να είναι σχετικά υψηλό, ώστε να μην θεωρείται από τους εργαζομένους ότι δεν ανταμείβει τη προσπάθεια και τα επιτεύγματα του. •Να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι ανάγκες των εργαζομένων (ανάλογα με την ηλικία, τη βαθμίδα, χρόνια υπηρεσίας κ.λπ.), πέρα από τις ανάγκες/στόχους που θέτει η επιχείρηση. •Τα προσδοκώμενα οφέλη και το αναμενόμενο κόστος πρέπει να είναι μετρήσιμα, τόσο για την επιχείρηση όσο και για τον κάθε εργαζόμενο. i i
1. Βλ. : Διαχείριση Ανθρωπίνων Πόρων, τόμος Β’ , Επιστημονική Επιμέλεια: Κωνστ. ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ, Αθήναι, 2007, Εκδ. ΠΑΠΑΖΗΣΗ.
92
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ and Construction: Ď?ν Ιί ν Ι Ι νDesign ν The role of new technologies Ď‚ ν
Georgios - Spyridon C. ATHANASOPOULOS PhD Candidate Cambridge University, Engineering Department Master of Architecture in Urban Design Harvard Graduate School of Design Bachelor of Architecture Technical University of Crete
From Renaissance to the 21st Century One of the main characteristics of the design profession is the ability to adapt to its synchronical changes in society. These changes take place in various fields such as the economic realm or the social organization of a state, as well as in technology and the sciences. Since the ages of ancient Egypt and its Pyramids, the role of the architect, a term that can be translated from the greek language as the primary engineer, was to try to invent tools, processes, or material techniques that would serve common needs and would provide solutions to particular problems. In a similar way, this is also the role of technology in general, and that would be the creation of knowledge, materials and methods that aim to facilitate life. One fundamental change that happened at the time of Renaissance was the invention of the perspective drawing. This was seen as a cutting-edge technology and it altered the way in which space was perceived. An equivalent shift that takes place today would be the extensive use of digital tools in design and architecture. Digital tools offer a wide range of options in reinterpreting design and in creating particular architectural languages and syntaxes. However, they also provide the opportunity to simulate the structure of a desirable building in order to explore the performable aspects of the design. In that way, one of the main attempts of this essay is to argue that the new tools not only can be used as form-finding vehicles that would explore new aesthetics, but at the same time, they can contribute to the development of new tectonic principles.
Simulation tools As the role of the designer and architect is to try to adopt the new tools that continuously emerge, it should be noted that his role would also be to critically engage with the new techniques and being able to accept or decline the outcomes of the digital world. As the new simulation tools may enable the
93
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
designer to interpret his design in terms of functionality, weather and light conditions, and stability, the results of that should not be accepted per se. They should be critically filtered in order to provide feedback for the design. The generation of statistical analysis and data should only be used as way to redefine the strategies and principles that guide the design process. Computation vs Computerization | The Traces of Computational Design At this point there is an important distinction that needs to be made between the terms “computational� and “computerized� design. One aspect of the “computerized� design method would be the exact replication of an analytical set of information. In addition to that, and according to Achim Menges, computerized design follows the traditional methods of design, just through the interface of a computer. On the other hand computational design shifts the discourse of design, by challenging the conventional methods and processes of design through the introduction of parametric models, and directly through the programming language of the computer.
Design computation and the broader range of all its relevant tools was primarily adopted by the fields of naval and aerospace engineering. The main target was to generate models of simulation that through analysis and interpretation of their results would lead to the increase in performance and efficiency of structures. The outcomes of the use of applied physics and applied sciences also introduced new techniques and methods in fabrication and construction. The first attempts to follow the advancements came from the industries, as they tried to respond to market demands for customization of products. At that particular point, the fordist model of the assembly-line production was questioned and redefined. Interventions could take place during the production process in order to broaden the variety of the products.
Nevertheless, the discourse of computational design dates way back to the invention of analytical geometries and third degree algebraic equations form Leibniz. It could be argued that, at a certain degree the emergence of the new tools came as the outcome of applied mathematics through the extensive use of computer resources. In other words, computers offered the possibility to represent non-euclidean geometries that would take a great amount of effort to produce by hand. Computer offered a wide range of potentials to map analytical and complex geometries and this was about to bring fundamental changes in the way space could be perceived, and as result in the way it could be built.
94
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
Redefining Tectonics At this point, before shifting to an understanding of the new design and simulation tools in terms of their practical values, it might worth to interpret their outcomes in terms of design and aesthetics. The new design techniques have offered new ways to design space and can be criticized for form-finding obsessions. The result of that could be the fetishization of the architectural object. But the idea that architecture should demonstrate itself and expose its ambitions to lead the aesthetics discourse is a perception that goes back in time. It dates back to the Renaissance and it even goes way more back to the construction of the Parthenon. From that point of view the new design tools are just being used as the contemporary vehicle that enables the architect-designer to express his aesthetic language and vocabulary. In other words, a computational design language is not necessarily a premise for an expressive architectural vocabulary, and the computer just happens to be the latest method of designing.
What is important, however is to seek the way in which any designartistic obsession or performative expression is related to a crucial aspect of architecture, and that would be the one of tectonics. Structure was always a parameter in architecture and design that defined the final outcome. In the contemporary discourse, the use of digital technologies can greatly contribute to the field of tectonics. Even if this seems to be obvious, as engineering was always a discipline closely related to computation and mathematics, it could be claimed that it is actually happening for different reasons. Structure and tectonics are redefined, not because of the use of the new tools by engineers, but basically because of the use of these tools by the designers. The new tools have offered the designers the possibility of an architectural vocabulary that conventional tectonics cannot calculate by simplistic simulation and analytic models. As an extension to that, form-finding techniques have definitely lead to the emergence of what could be named as “tectonic-finding� techniques. This would be an investigation of principles that, through the engagement of the digital tools, could lead to the realization of any unconventional design, and at the same time would manage to overcome construction issues. It should be pointed out, however, that the collaboration between the engineer and the architect, as well as the blurring of the boundaries between the disciplines is a crucial factor for success. And this could only have happened through the use of a common language between the fields, which would be the one of mathematics. In other words, it might be a point in history where it’s not tectonics define design, but actually design informs tectonics and in that way it challenges engineering and science. And probably this could be an irony of our times, the fact that a discipline cannot
95
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
any longer challenge itself on its own, but only through the feedback of other disciplines.
Concludingly, it may be worth to recall Mies van der Rohe’s words regarding the advancements that were taking place, back in the beginning of the twentieth century. Even if the great architect’s words refer to industrialization, his ideas might be still relevant today: “The new era is a fact: it exists, irrespective of our “yes� or “no.� Yet it is neither better nor worse than any other era. [...] One thing will be decisive: the way we assert ourselves in the face of circumstance. Here the problems of the spirit begin. The important question to ask is not “what� but “how.� What goods we produce or what tools we use are not questions of spiritual value. [...] Yet it is just the question of value that is decisive. We must set up new values, fix our ultimate goals so that we may establish standards. For what is right and significant for any era — including the new era — is this: to give the spirit the opportunity for existence.�
BIBLIOGRAPHY
96
Carpo, Mario. The Alphabet and the Algorithm. Cambridge, Massachusetts: MIT Press, 2011. Carpo, Mario. Ten Years of Folding, in Greg Lynn (ed.), Folding in Architecture, Architectural Design. Chichester, 1993 revised edition Chichester: Wiley-Academy, 2004. Frampton, Kenneth. Modern Architecture : A Critical History. Rev. and enl. ed. London: Thames and Hudson, 1985. Kara, Hanif, et al. Interdisciplinary Design: New Lessons from Architecture and Engineering. Cambridge, MA: Barcelona: Harvard University Graduate School of Design, Actar, 2012. Luca Caneparo. Digital Fabrication in Architecture, Engineering and Construction. Dordrecht, Heidelberg, New York, London: Springer, 2014. Menges, Achim, and Sean Ahlquist. Computational Design Thinking. Chichester, UK: John Wiley & Sons, 2011.
Marketing and the Academic library Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™
Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν
ς ν
By Kiki ZENIOU BLISc, MBA | Librarian
Libraries are discovering that by using marketing principles and techniques, they can understand better their users’ needs, justify funding, communicate more effectively with a variety of external audiences, and achieve greater efficiency and optimal results in delivering products and services that meet the identified needs of their clients. Managing an academic library is no longer a matter of receiving a budget at the beginning of the fiscal year and making sure that it is not overspent during the year. Now, library administrators must do long-range planning to project short- and long-term costs and how they will be lowered or paid. They must make strategic decisions concerning how they will generate funding and where they will spend limited resources for staff, facilities, and collections. Marketing is centered on the customers, or library users (Nockstra et al., 1999) In order better to meet user needs and communicate effectively with users, market research is required to gather the data on which strategic decisions and enhancement of services must be based Marketing is more than advertising what services are available, bill also it a process by which research is gathered to inform institutional goals and the strategic actions needed to achieve those goals. The concept of marketing covers not only the buying and selling for financial gain, but also the achievement of organizational objectives successfully, thus the term 'marketing' has a wider and deeper sense, which proliferates the organization's successive achievements. Modern marketing is applied not only to the profit making organizations, but also to the non-profit sector and social service organizations like libraries. Marketing in the library service sector intends the performances of planning, organizing, dissemination and controlling of information services on a proactive and user oriented way that ensures the user satisfaction while achieving die objectives of the parent organization. Line (1998), mentions twenty two (22) elements requested by the world from the libraries. Those include: attractive buildings friendly and informal physical atmosphere, comfortable seats space craft, variety of material, simple procedures, user friendly website, equipment friendly and helpful staff the lowest possible cost for the user services. The twenty two (22) elements are governed by the philosophy of customer service and satisfying their needs. Below, the means that can be used from the academic library are
97
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
referred, to determine the needs of readers and suggest tools such as interviews, questionnaires, observation, etc. Classification and cataloging services which develop depending on the type of customers/users/readers to whom it is addressed, corresponding to the product packaging, but the idea embodied in each product during the promotion, which in this case correspond* to knowledge, research, information, entertainment. The order of the material on the shelves, the approach of the users, are techniques of marketing, even before it is discovered. Also, universities themselves, at least in the international area for a century now, when they want to advertise they include the library in their advantages, its services and collections. The academic library itself is the subject of advertising and promotion of the intangible product called knowledge, education, professional training. Libraries give great importance to the education of the users about their provided services and available resources to the public, which consists more or less a way of promoting their products. Since marketing was introduced to the scientific community, all academic libraries use its tools widely. Tools like market research to identify the real needs of the users, to identify the degree of satisfaction of provided services and lo make I he proper improvements "The main point is the role of the library in relation to the community, to deal with the needs of community approach and understanding of the customer. There is a huge scope of information available in the world. The role of the library is lo select, acquire, organize and allocate the appropriate subset of these sources... partially comes from quality control. The library has a role here, in digital world as well as in printed, not just to forbid access to garbage, but to promote access to quality�. Rusbridge (1998) The librarian at an academic library works on an environment which changes daily So it must mobilize all their skills to keep a central position between the processes of teaching, studying and researching. If they fail to create good public relations and communication with all potential user groups, will lead users lo be unaware of the services offered and is likely to have a negative effect on the libraries budget. Everything new made in the library is created having in mind as final recipient the user, so the librarian should understand that it cannot produce new services without the appropriate promotion and advertise. The positive relationship develops with the audience; it acts as a safeguard for continued financial and moral support of the library, to grow continuously.
98
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
Marketing with Web2.0 Web 2.0 tools and techniques can be used for marketing organizations profit or non-profit ones. Marketers benefit from Web 2.0 tools as they are able to receive instant messages reaction from consumers about existing products or even new products or ideas, with Web 2.0 they create communities of consumers where they have the opportunity to express their opinion in ways that will help them improve their products or services or even change their marketing strategy. The marketers Lake positive action by consumers who create terms for products supplied to them in real time. Companies started to realize and acknowledge the importance of new technology for increasing their profits. New technologies are also less expensive than the old methods used for marketing. All companies are taking baby steps in order to follow the new technology trends. Moreover it seems that organization profit or nonprofit try more and more to collect, manage and benefit from the development of new technologies and in particular οΓ the Web 2.0 services and their utilization in various marketing functions such as public relations, advertising and promotion is now most widely known in the implementation of the new internet. Many companies today choose to create profiles on social networking sites such as My Space and Facebook in establishing their presence in the virtual world. The main objective of a company when they decide to advertise and promote their product or service provided through Web 2.0 technologies is to strengthen and promote brands. Implementing Web 2.0 technologies increases consumer awareness about the existence of the company or its products, most of the times discussions about the company happen online with or without its own participation. The company can decide whether it wants to participate in the discussion or not. I his depends on the strategy followed. It is on the duty of the company to participate in this debate in ways that emphasize the interests and needs of their consumers by supplying them with information and influencing them in ways that enhance their brand and ensure the company’s reputation and brand. 'Through We¡ 2.0 technologies advertising can be more targeted, taking advantage of the personal preferences of the users from previous public markets, their opinions written from them on the social media and the social bookmarks. With the increasing growth of internet users provide easy and direct access to a huge buying audience. The usage of social networks is also important. Users create personal profiles and contact with people they already know or with other strengths they have common interests and hobbies.
99
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
Members can also give insider recommendations for people who are already listed in their contacts and it was difficult to find with some other way. Social networks are also used as means for employment, professional partnerships and search for suitable strains of entrepreneurs. Also the staff of a company's marketing department that deals with technology issues should be involved and fully understand the social networks. The Youtube, del.icio.us, Instagram, Pinterest Tumblr, My Space, Facebook, Flickr and many more are examples of Web 2.0 services that the marketing manager needs to be familiar with in order to be able to use them effectively to promote their product or service in the wider market. The companies can as well build their marketing plan according to Web 2.0. They have to consider and find way to implement the traditional marketing techniques and strategies on an online environment. The marketers should be open mind and learn the new technologies and trends before trying such a thing. They can upload videos, photos, speeches and many other things suitable for selling in the best possible way their product or service using Web 2.0.
100
Marketing Academic Libraries using Web 2.0 tools This project demonstrates how any academic library can adopt Web 2.0 approaches as marketing techniques, regardless of its size or resources to attract new users the technology is evolving rapidly; constantly something new is discovered that might change our lives for the better. The same happens on the internet, daily created new programs better than the previous which provide users a greater range of information and services. While previously users could only gain information from the internet now than it has the ability to add information and enrich existing ones Users can accomplish this through the use of Web 2.0 services. Most academic libraries locus their marketing energy on promotional activities like advertising; organize events, brand awareness and publicity. However in this era marketing managers need Web 2.0 techniques and strategies to be part of their marketing plan for the library.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ Alexander SCRIABIN ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Της κυρίας ς ν Ευγ. - Μαρ. Κ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
Ο Αλεξάντερ Σκριάμπιν γεννήθηκε την 6 Ιανουαρίου 1872, στη Μόσχα της Ρωσίας (σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο την 25 Δεκεμβρίου 1871) και απεβίωσε την 27 Απριλίου έτους 1915 στη Ρωσία (παλαιό ημερολόγιο 14 Απριλίου 1915)1. Εμπνεύστηκε από τους προγενέστερούς του, Σοπέν, Σούμαν, Λιστ και Βάγκνερ καθώς αυτοί οι Συνθέτες κινήθηκαν πολύ κοντά στις ιδέες του, στην εποχή τους, τόσο στην αισθαντικότητα, όσο και στην συνένωση των τεχνών σε ένα μουσικό δρώμενο που αργότερα και προς το τέλος της ζωής του ο Σκριάμπιν θα προσπαθούσε να εξελίξει και να προβάλει στο εκλεκτό κοινό του. Τα έργα του Αλεξάντερ Σκριάμπιν χωρίζονται σε τέσσερις χρονικές περιόδους σύμφωνα με την Ρωσίδα Μουσικολόγο, Anna Ivanova Nikolayeva2: πρώιμος ρομαντισμός (1889-1899), μεταβατικό στάδιο (1899-1903), μέσο στάδιο με ορχηστρικά έργα (1904-1908) και τελικό στάδιο με ατονικό στοιχείο (1908-1915). Ο Συνθέτης συνέθεσε έργα για ορχήστρα, για πιάνο και ορχήστρα, έργα μουσικής δωματίου και έργα για σόλο πιάνο. Στα γνωστότερά του έργα συγκαταλέγονται οι σπουδές του για πιάνο, οι σονάτες του για πιάνο, και οι συμφωνίες του, όπως και ο Προμηθέας. Άλλα από αυτά είναι γνωστά για την έξαρση του συναισθηματικού στοιχείου και τις τεχνικές απαιτήσεις τους πιανιστικά κατά την περίοδο του Ρομαντισμού στην οποία γράφτηκαν και άλλα από αυτά έχουν παραμείνει γνωστά για τον ατονικό τους χαρακτήρα και το μυστικιστικό τους περιεχόμενο, τα οποία γράφτηκαν κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του Συνθέτη.
Το κείμενο αποδίδει βασικά σημεία πρόσφατης διάλεξης στο Ρωσσικό Ινστιτούτο Αθηνών. 1 When in actuality, Easter Sunday came early that year, on March 29. 2 Characteristic features of A.N., ‘Scriabin’s piano style as found in his compositions in small forms’/ Moscow:Sovetskii kompozitor, 1983, 11-16, in Anna Gawboy, Dissertation, ‘Alexander Scriabin’s Theurgy in Blue: Esotericism and the Analysis of Prometheus:Poem of Fire Op.60’, Yale University, 2010.
101
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Το μουσικό ιδίωμα του Συνθέτη βασιζόταν στη προσωπική ιδίως δημιουργία του, ιδιαίτερων ατονικών αρμονιών με χαρακτηριστικές συγχορδίες που περιέχονται περισσότερο στα ώριμα έργα του και στην συναισθησία, ως ιδιαιτερότητα σχετικά με τα χρώματα και την αντίληψη της μουσικής και του ήχου, που χρησιμοποίησε περισσότερο εκφραστικά βασιζόμενος στις αρχές του φιλοσοφικού ρεύματος της εποχής του, την Θεοσοφία, δημιουργός του οποίου ήταν η Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ (1831-1891). «Ο Σκριάμπιν οραματιζόταν ένα έντονα μετα-βαγκνερικό πολύτεχνο, ένα Μυστήριο, όπου θα συμμετείχαν όλες οι τέχνες, που όμως δεν καρποφόρησε εξαιτίας του πρόωρου θανάτου του, στα 43 του χρόνια»3. Πέρα από τη βάση του οράματός του στον Βάγκνερ, όσον αφορά στην υλοποίησή του, ο Σκριάμπιν είχε εμπνευστεί από τον Πλάτωνα, τον Σοπενχάουερ, τον Νίτσε, τον Γκαίτε, την Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ και άλλους, όπως ο Λίστ και ο Ντεμπυσύ, μέχρι που τελικά ξεκίνησε την αποτύπωση του οράματός του αυτού προς συνένωση των τεχνών το 1909, με την σύνθεση του έργου του, “Prometheus, The Poem of Fire”, ή «το Μυστήριο»4. Το Έργο αυτό, θα ήταν μια μουσική ιεροτελεστία, ένα μεγαλειώδες δράμα το οποίο θα βιωνόταν από όλο το κοινό του, θα συνένωνε όλες τις τέχνες και θα εξύψωνε τους αποδέκτες του σε πνευματικές σφαίρες πέρα από την ανθρώπινη υπόσταση. Το έργο θα λάμβανε χώρα στην Ινδία, με οδηγίες του Συνθέτη περί της διαμόρφωσης του τοπίου και της ορχήστρας, σε έναν ναό που θα χτιζόταν ειδικά για την επιτέλεση του έργου αυτού, με συγκεκριμένες ενδυμασίες και άλλα ειδικά δρώμενα, όπως χορός, τραγούδι, οπτικά εφέ κ.λ., και φυσικά τη συνένωση πολλαπλών τεχνών που θα οδηγούσαν τους συμμετέχοντες στην ένωσή τους με το «θείο». Το όραμα του Σκριάμπιν και κυρίως το ατονικό ιδίωμα της μουσικής του, δεν προέκυψαν τυχαία, αλλά μέσα από την τριβή του συνθέτη με τη μουσική και μέσα από την έμπνευσή του από έργα άλλων συνθετών αρχικά, όπως ο Σοπέν και ο Βάγκνερ. Περνώντας από τον Ρομαντισμό στην πρωτοπορία, τελικά ο Σκριάμπιν κατέληξε στην ατονικότητα και δημιούργησε τη «μυστική συγχορδία» του, έγινε ο 3
102
Headington, C., «Ιστορία της Δυτικής Μουσικής από την Αρχαιότητα ως τις Μέρες μας/ Από τον Γερμανικό Ρομαντισμό και εφεξής», Αθήνα, 1993, σελ.149. 4 Scriabin Alexander 1911. Autograph Score of ‘Promethee, le Poeme du Feu’ pour grand orchestre et piano avec orgue, choeurs et clavier a lumiers, Op.60. Berlin and Moscow, Edition Russe de Musique, Cover Design by Jean Delville.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
προάγγελος του Schoenberg που θα εισάγει αργότερα την ατονικότητα και το δωδεκαφθογγισμό, και έφτασε στην δημιουργία του «Προμηθέα», με επιρροή του φιλοσοφικού κινήματος της Θεοσοφίας, που έχαιρε αποδοχής την εποχή του Σκριάμπιν. Εκείνη την εποχή, η καλλιτεχνική δημιουργία ήταν συνδεδεμένη με τις μυστικιστικές τέχνες καθώς επικρατούσε και η ιδέα του καλλιτέχνη ως ‘high priest’. Ειδικώτερα, ο Συνθέτης δημιούργησε τον τροχό των χρωμάτων5 και συσχέτισε τις τονικότητες στη μουσική, με τις χρωματικές αντιστοιχίες που περιγράφονταν στο έργο «Μυστική Διδασκαλία», της Μπλαβάτσκυ. Παρόλα αυτά όμως, αξίζει να σημειωθεί, ότι δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον ο τροχός των χρωμάτων, μόνο ως προς το μυστικιστικό του περιεχόμενο, αλλά κυρίως ως προς την αρμονία της μουσικής την οποία διεύρυνε και χρησιμοποίησε ο Συνθέτης όπως διαφαίνεται από την πρώτη κιόλας συγχορδία του «Προμηθέα», η οποία είναι η «μυστική συγχορδία» σε αναστροφή, σε λα μείζονα6. Η ατμόσφαιρα στη Ρωσία κατά την εποχή του Σκριάμπιν διακρινόταν σε δύο φάσεις, η μία ήταν εκείνη του υλισμού, της κουλτούρας και του θετικισμού, της κβαντικής μηχανικής, της θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν, της εφεύρεσης του σινεμά, του αεροπλάνου και άλλων, και η δεύτερη ήταν εκείνη της φιλοσοφίας, όπως του Νίτσε, της πιο σκοτεινής πλευράς του κόσμου, του εσωτερισμού, όσον αφορά στις τέχνες, ήταν η εποχή του δράματος βασισμένου στο μύθο, όπως στα έργα του Βάγκνερ και, τέλος, ήταν μια χρονική περίοδος που απασχολούσαν τους εκφραστές του πνεύματος, οι ψυχικές επιστήμες με κύριους εκπροσώπους τους τον Φρόυντ και τον Γιούνγκ. Επίσης, σημαντικό ρόλο έπαιξε και το κίνημα της Θεοσοφίας Έλενας Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ. Κατ΄αυτή τη χρονική περίοδο στην οποία κυριαρχούσαν οι αναφερθείσες δύο τάσεις και που οι ηθικές αξίες της Ρωσικής κοινωνίας εξαφανίζονταν, οι επιδημίες και η φτώχεια εξαπλώνονταν και επικρατούσε ο αντισημιτισμός, τα πολιτικά καθεστώτα δεν ανταποκρίνονταν επαρκώς στις τρέχουσες ανάγκες, με αποτέλεσμα τελικά να ξεσπάσει επανάσταση το 1905, της οποίας αποτέλεσμα λίγα 5
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2d/Scriabin-Circle.png http://prometheus.kai.ru/IMAGES/Fig1b.jpg. 6 Bowers, F., The New Scriabin:Enigma and Answers. New York, N.Y:St. Martin’s Press, 1973, pp.170.
103
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
χρόνια αργότερα ήταν και η επανάσταση των Μπολσεβίκων, όπως και ο εμφύλιος πόλεμος, μέσα στο σκηνικό ενός Παγκοσμίου πολέμου. Υπό αυτό το κλίμα, η Ρωσική ιντελιγκέντσια, προσπάθησε να στραφεί στη δημιουργία μέσω της τέχνης έτσι, ώστε να αποδράσει από την πραγματικότητα και να καθορίσει ένα νέο πεδίο αξιών που θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση της κρίσης αυτής, που είχε ξεσπάσει ανάμεσα στις τέχνες, τη θρησκεία, την κοινωνία και την εξουσία. Ο Σκριάμπιν, ως άμεσος εκφραστής της μουσικής, του συμβολισμού και των μυστικιστικών τάσεων της εποχής του, προσπάθησε να δώσει μια διέξοδο από το χάος μέσα από τα έργα του υπογραμμίζοντας την αξία του ανθρώπου κυρίως μέσα από την πνευματική εξέλιξη και υπόσταση, πράγμα όμως το οποίο ήταν αποκλειστικό πλεονέκτημα μόνον της ελίτ της εποχής του Συνθέτη.7 Tables: Ο Bowers ολοκληρώνει την ανάλυση παραθέτοντας έναν πίνακα που περιλαμβάνει τις μουσικές και χρωματικές αντιστοιχίες στον Προμηθέα κατά τον ίδιο τον Σκριάμπιν8: C 256 vibrations per second C# 277 D 298 D# 319 E 341 F 362 F# 383 G 405 G#426 A 447 A# 469 B 490
Red Violet Yellow Steel Pearly white (alternately described as moonshine, frost color, bluish pearl) Dark red Blue Rosy orange Violet purple Green Steel (the glint of metal) Pearly blue or white
Πηγή: Bowers (1996:205) 7
104
In Maria Carlson, ‘Fashionable Occultism: The World of Russian Composer Alexandr Scriabin, Vol 7, The Journal of the International Institute, Issue 3, Summer 2000. 8 Ό.π., σελ.205.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ‘Prometheus: Θεοσοφικός ύν Ιί νΧρώματα
Ι Ι ννέες ν και Poem of Fire, συμβολισμός/ op.60 τονικότητες ς ν Leadbeater Scriabin
Πίνακας: Προμηθέας «Ποίημα της Φωτιάς»
Φα#
Ντο# Λα♭ Μι♭ Σι♭
Φα
Ντο Σολ Ρε
Λα Μι Σι
Φα#
Μπλε
Ιώδες
Βιολετί μωβ Μεταλλικό μπλε Μεταλλικό γκρι Σκούρο κόκκινο
Κόκκινο
Ρόδινο πορτοκαλί Κίτρινο Πράσινο
Σκούρο μπλεπράσινο Ανοικτό μπλε Βαθύ μπλε
Χρώματα Blavatsky
Αρχές Blavatsky
Θρησκευτικό συναίσθημα Υψηλά ιδανικά
-
-
Ιδιοτέλεια
-
-
Πνευματική αγάπη Φιλαργυρία, θλίψη
-
-
-
Αισθησιασμός, εγωισμός
Πράσινο
Ζωώδης Ψυχή
Υπερηφάνεια, φιλοδοξία Διανόηση
Μπλε
Πορτοκαλί
Αυρικό Περίβλημα Ζωϊκή Αρχή
Ευσπλαχνία, συμπάθεια
Κίτρινο
Βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα
-
Θυμός
Προσαρμοστικότητα Ανώτερη πνευματικότητα
Κόκκινο
Σκούρο μπλε Ιώδες
Κάμα Ρούπα
Ανώτερο Μανά
Ανώτερη Ψυχή Διπλό Αιθερικό -
105
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ Ευανθία ΜΙΧΑΛΑΚΗ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και ο νέος (του) ρόλος ς ν
του δανεισμού στην Τοπική Αυτοδιοίκηση Διπλωματική εργασία Αθήναι, 2019
106
Η Διπλωματική Εργασία, υπό τον ως άνω τίτλο, εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Εφηρμοσμένων Οικονομικών και Περιφερειακής Ανάπτυξης» έτους 2018-2019, του Τμήματος Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών με Επιβλέποντες Καθηγητές την Επίκουρη Καθηγήτρια Βασιλική ΔΕΛΗΘΕΟΥ και τον Καθηγητή Ιωάννη ΨΥΧΑΡΗ και αξιολογήθηκε με άριστα. Η εργασία στοχεύει στην παρουσίαση της συμβολής του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων στη χρηματοδότηση και δανειοδότηση των Δήμων και των Περιφερειών της χώρας. Ως γνωστόν το Τ.Π. και Δ. υποστηρίζει τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην εκτέλεση αναπτυξιακών έργων, αλλά ταυτοχρόνως συμβάλλει και στην αναδιάρθρωση των ήδη συναφθέντων δανείων τους και στον ισοσκελισμό των προϋπολογισμών τους. Η μέθοδος έρευνας, στην οποία βασίστηκε το εγχείρημα είναι η ανασκόπιση βιβλιογραφίας (δευτερογενή δεδομένα βιβλία και ιστοσελίδες) και επίσης διεξήχθη και πρωτογενής έρευνα. Η δομή της εργασίας διαμορφώνεται σε τέσσερα Μέρη. Στο πρώτο Μέρος αναφέρεται ο σκοπός λειτουργίας του Τ.Π. και Δ., πραγματοποιείται μια σύντομη ιστορική αναδρομή για τα 100 χρόνια λειτουργίας του και παρουσιάζονται οι υπηρεσίες, που προσφέρει. Στο δεύτερο Μέρος αναλύονται τα χρηματοδοτικά προγράμματα του Τ.Π. και Δ. με ή χωρίς την συνεργασία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Στο τρίτο Μέρος, ως μελέτη περίπτωσης, παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά του Δήμου Νέας Σμύρνης και καταγράφονται τα δάνεια, που έχει λάβει ο Δήμος από το Τ.Π. και Δ., οι λόγοι για τους οποίους λήφθηκαν και τα χαρακτηριστικά τους. Το τέταρτο Μέρος αναφέρεται στη διαδικασία, που ακολουθήθηκε προκειμένου να συλλεχθούν τα δεδομένα της έρευνας και αποτυπώνονται τα αποτελέσματα αυτής.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Αναλυτικότερα, το Τ.Π. και Δ. σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, προσφέρει συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα στους Ο.Τ.Α. Α΄ και Β΄ βαθμού για υλοποίηση έργων, που έχουν άμεσο όφελος για το περιβάλλον και μειώνουν το οικονομικό κόστος. Οι συγκεκριμένες χρηματοδοτήσεις προσφέρουν ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους, καθώς το επιτόκιο είναι χαμηλό, το ποσοστό χορήγησης φτάνει μέχρι το 100% της επένδυσης, η διαδικασία έγκρισης ταχύτατη, και, επίσης, δίνεται η δυνατότητα δωρεάν υποστήριξης από την ΠΕΤΑ Α.Ε. Στη συνέχεια, η Γράφουσα υποστηρίζει, πως για την καλύτερη αξιοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων του Τ.Π. και Δ. από την ΕΤΕπ., θα πρέπει να ενημερωθούν οι Αιρετοί και οι Υπάλληλοι των Δήμων και των Περιφερειών για τα χρηματοδοτικά προγράμματα και τις υπηρεσίες, που παρέχονται. Πέραν αυτών, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να παρακολουθούνται οι καλές πρακτικές άλλων Δήμων και Περιφερειών έτσι, ώστε να υπάρξει μεταφορά πρωτοπόρων ιδεών και τεχνογνωσία. Προκειμένου να μελετηθεί καλύτερα ο ρόλος του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων στην δανειοδότηση των Ο.Τ.Α., επιλέχθηκε ως μελέτη περίπτωσης ο Δήμος Νέας Σμύρνης. Τα δάνεια του Δήμου από το Τ.Π. και Δ. είναι για δύο διαφορετικούς σκοπούς. Το πρώτο δάνειο είναι συναφθεί για την αγορά δύο κινηματογράφων («ΣΠΟΡΤΙΝΓΚ» και «ΦΙΛΙΠ»), με σκοπό την προστασία της πολιτιστικής κληρονομίας του Δήμου, ενώ το δεύτερο δάνειο για την αναβάθμιση του φωτισμού των δρόμων, λήφθηκε με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος στο Δήμο. Σημειώνεται, ότι παρατίθεται και δειγματοληπτική έρευνα, προκειμένου να διαπιστωθεί, αν οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες σε επιχειρήσεις εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Νέας Σμύρνης, είχαν γνώση για την σύναψη του δεύτερου δανείου και ζητήθηκε από αυτούς να εκφράσουν την άποψή τους για το έργο αυτό και τα αποτελέσματα, που αυτό θα επιφέρει σε διαφόρους τομείς. Από τα αποτελέσματα της έρευνας αναδεικνύεται, η σημαντικότητα του οδοφωτισμού, καθώς προέκυψε, ότι η πλειοψηφία των ερωτώμενων, απάντησε, ότι θεωρεί πάρα πολύ σημαντικό το φωτισμό σε ένα δρόμο για την εύκολη μετακίνηση, μετά τη δύση του ηλίου. Επιπλέον, διαπιστώθηκε, πως η αξιολόγηση της σημαντικότητας της επένδυσης θεωρείται τουλάχιστον αρκετά σημαντική. Παρόλα αυτά παρατηρείται, πως οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες δεν θεωρούν,
107
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
ότι θα υπάρξει πολύ μεγάλη επιρροή στην οικονομική ανάπτυξη της επιχείρησής τους, αλλά θα συμβάλει παρά πολύ στην αναβάθμιση της αισθητικής εικόνας του Δήμου. Από τις απαντήσεις των ερωτώμενων διαπιστώθηκε επίσης, πως η επιρροή της επένδυσης στις ενεργειακές δαπάνες του Δήμου θα είναι τουλάχιστον υψηλή. Από την μελέτη έγινε αντιληπτό, πως το έργο της αναβάθμισης του φωτισμού των δρόμων στον Δήμο αντιμετωπίζεται με θετική στάση από τους εργαζόμενους και τους εργοδότες του Δήμου Νέας Σμύρνης, σε όλους τους τομείς, που κλήθηκαν να εκφράσουν την άποψή τους. Συγκεκριμένα, από την διεξαγωγή ελέγχου συσχέτισης μεταβλητών διαπιστώθηκε, πως οι μεταβλητές με την μεγαλύτερη συσχέτιση είναι «η αύξηση των επισκεπτών στο Δήμο Νέας Σμύρνης» και «η Οικονομική Ανάπτυξη της Επιχείρηση», στις οποίες παρατηρείται και σημαντική θετική σχέση μεταξύ των μεταβλητών.
108
Κωνστ. ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Καθηγητής Νομικής Σχολής και Μεταπτ. Προγραμμάτων Πανεπιστημίου ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος, Καθηγητής Προγρ. Σπ. Πανεπ. Αθηνών, Ομοτ. Καθηγητής ΠΑΝΤΕΙΟΥ Π.Κ.Π.Ε., Δικηγόρος Ex Ch. L. U. L. Bruxelles, Ex. Int. I.I.A.P., Paris Κάτοχος Τιμητ. Διακρ. LE PRIX EUROPEEN DES 12 ETOILES
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
109
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
110
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
111
ΟΠΕΚ: ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ Λυσιτελείς ρυθμίσεις, ετερόκλητες δράσεις ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Του κ. Γεωργίου ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ ς ν
Φοιτ. Νομικής Σχολής Πανεπ. ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος
Οιαδήποτε προσπάθεια κατανόησης της διεθνούς πολιτικής και των διεθνών οικονομικών σχέσεων, προϋποθέτει αναγκαστικώς πολύπλευρη γνώση και ενδελεχή παρατήρηση των υπερεθνικών επιπτώσεων της πετρελαϊκής βιομηχανίας. Το ανά χείρας άρθρο επικεντρώνεται σε έναν παράγοντα της εκ φύσεώς της διεθνοποιημένης βιομηχανίας του πετρελαίου, τον Οργανισμό Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (Organization of the Petroleum Exporting Countries, OPEC), εφεξής ΟΠΕΚ. Η συνεισφορά του ΟΠΕΚ στη διαμόρφωση του σύγχρονου ενεργειακού περιβάλλοντος αποτελεί γεγονός αδιαμφισβήτητο και ουδόλως αμελητέο. Εξ ου και η επιλογή ενασχόλησης με αυτό το αντικείμενο διεθνούς ενδιαφέροντος.
Εισαγωγική προσέγγιση Το πετρέλαιο, από τα πρώτα στάδια συστηματικής εκμετάλλευσής του (τέλη 19ου αιώνος), καθιερώθηκε σταδιακώς σε κύρια παγκοσμίως ενεργειακή ύλη, ιδιαίτερα μετά την εφεύρεση του αυτοκινήτου. Οι διακυμάνσεις των τιμών του πετρελαίου, συνυφασμένος με το νόμο της προσφοράς και της ζήτησης 1, ενέχουν σημαντική αβεβαιότητα και οι επιπτώσεις τους στον πληθωρισμό, το κόστος παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών και την επακόλουθη αύξηση των τιμών των προϊόντων επηρεάζουν ουσιωδώς την παγκόσμια οικονομία. Οι προμνησθείσες διακυμάνσεις των πετρελαϊκών τιμών αποτελούν πεδίο κερδοσκοπίας, όπου σε μια παγκοσμιοποιημένη ελεύθερη οικονομία προσελκύουν οιοδήποτε επιθυμεί να προσποριστεί σημαντικό εισόδημα. Υπ’ αυτό το πρίσμα, εταιρείες, με επικεφαλείς ιδιώτες επιχειρηματίες ή ακόμη και κρατικές οντότητες, εισχώρησαν σε εδάφη διάφορα της δικαιοδοσίας του κράτους της εταιρικής έδρας, επί 1
112
«Νόμος Προσφοράς και Ζήτησης (Law of supply and demand)», Ευρετήριο Οικονομικών Όρων, διαθέσιμο στο: https://www.euretirio.com/nomos-prosforas-zitisis/
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
σκοπώ εκμεταλλεύσεως των πετρελαϊκών αποθεμάτων προς ίδιον όφελος και ουχί επ’ αγαθώ των κυρίαρχων αυτών κρατών 2. Επ’ αυτών των ιστορικών δεδομένων, οι χώρες με αποθέματα «μαύρου χρυσού» κολοσσιαίων ποσοτήτων, συνασπίστηκαν και δημιούργησαν τον εξεταζόμενο στο παρόν διεθνή οργανισμό. Η αιτία αυτού του συνασπισμού θα μπορούσε να αποδοθεί σε εθνικιστική έξαρση, σε σύγκρουση συμφερόντων ή ως ένα λογικό επακόλουθο της προ της ιδρύσεώς του εταιρικής εκμετάλλευσης. Αντεπιχείρημα χωρεί στις περιπτώσεις εκείνες, που οι εταιρικές πρακτικές ωφέλησαν εμπράκτως, τόσο τα κράτη παραγωγής, όσο και την πετρελαϊκή βιομηχανία εν γένει, δεδομένου ότι αυτές είχαν το οικονομικό εύρος, το κίνητρο και την τεχνογνωσία εκμετάλλευσης. Στο παρόν γίνεται παράθεση των ιδρυτικών γεγονότων, των ιστορικών πεδίων δράσεως, της θεσμικής οργάνωσης και λειτουργίας του ΟΠΕΚ, καθώς, επίσης, και ενδεικτικός σχολιασμός συγκεκριμένων δράσεων.
Τα της ιδρύσεως Η ίδρυση του ΟΠΕΚ ανάγεται στις 10-14 Σεπτεμβρίου του έτους 1960 στη Βαγδάτη ως μονίμου διακυβερνητικού οργανισμού οικονομικού ενδιαφέροντος, με ιδρυτικά μέλη το Ιράν, το Ιράκ, το Κουβέιτ, τη Σαουδική Αραβία και τη Βενεζουέλα 3. Με αρχική έδρα της Γραμματείας του την ελβετική πρωτεύουσα, Γενεύη, τα πέντε αυτά μέλη με τη μεγαλύτερη παραγωγή πετρελαίου παγκοσμίως απεφάσισαν, ότι τα μερίδιά τους έπρεπε να διασφαλιστούν έναντι των επτά μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών, τις λεγόμενες «επτά αδελφές», (την Anglo-Iranian Oil Company, την Gulf Oil, τη Royal Dutch Shell, τη Standard Oil of California, τη Standard Oil of New Jersey, τη Standard Oil of New York και την Texaco), που μέχρι τότε νέμονταν την πετρελαιοπαραγωγή. Η διασφάλιση αυτή θα επέρχετο με συνεργατική διάθεση μεταξύ των κρατών-μελών, η οποία θα κατέληγε σε ομοιόμορφη άσκηση πετρελαϊκής πολιτικής 4. Το ευγενές αυτό όραμα γοήτευσε μερίδα άλλων πετρελαιοπαραγωγών κρατών που έσπευσαν να προσχωρήσουν στο νεοσυσταθέντα οργανισμό. Την αρχή έκανε το Κατάρ (1961) και 2
“What are the Seven Sisters Oil Companies?”, Herold’s Financial Dictionary, διαθέσιμο στο: https://www.financial-dictionary.info/terms/seven-sisters-oil-companies/ 3 Article 1 of OPEC’s Statute 4 Article 2 of OPEC’s Statute
113
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
ακολούθησε σειρά άλλων κρατών, με αποτέλεσμα ο ΟΠΕΚ να αριθμεί σήμερα 14 κράτη-μέλη. Τα προσχωρήσαντα κράτη με χρονολογική σειρά είναι τα ακόλουθα (να σημειωθεί, ότι η Ινδονησία απεχώρησε από τον οργανισμό το 2016): η Ινδονησία (1962), η Λιβύη (1962), τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (1967), η Αλγερία (1969), η Νιγηρία (1971), το Εκουαδόρ (1972), η Γκαμπόν (1975) και, τέλος, η Ανγκόλα (2007) και η Ισημερινή Γουινέα (2017). 5 Η ίδρυση, ωστόσο, του ΟΠΕΚ, δεν «έπεσε» ως κεραυνός εν αιθρία. Μεταπολεμικώς, συντελούνταν «κοσμογονικές» αλλαγές σε διεθνές επίπεδο και σε πολλαπλούς τομείς. Σχετικώς, μετά την εθνικοποίηση από το Μεξικό της πετρελαϊκής του βιομηχανίας το 1938 και της παρεπόμενης φυγής των μεγάλων εταιρειών στη Βενεζουέλα, η τελευταία μεταρρύθμισε εκ βάθρων τη νομοθεσία της περί υδρογονανθράκων, απαιτώντας φόρο εισοδήματος ανώτερο των κερδών τους 6 / 7. Οκτώ έτη αργότερα, το 1951, η νόμιμη κυβέρνηση του Ιράν κατέπεσε υπό τον Μοσαντέκ, ο οποίος προχώρησε σε ολικές κρατικοποιήσεις. Και στην εν λόγω, όμως, περίπτωση επήλθε αποκατάσταση της καθεστηκυίας τάξης με την επαναφορά του τελευταίου Σάχη στο Ιράν, του Ρεζά Παχλαβί 8. Το κύριο γεγονός που συνετέλεσε στην προετοιμασία της διεθνούς κοινότητας για την επακολουθήσασα συσπείρωση των πετρελαιοπαραγωγών κρατών διαδραματίστηκε το 1956. Η κρίση του Σουέζ ευκόλως μπορεί να θεωρηθεί ως η απαρχή των πετρελαϊκών κρίσεων των επόμενων δεκαετιών. Οι επιπτώσεις της εθνικοποίησης της διώρυγας από τον Νάσερ δεν επέφερε σημαντικά προβλήματα, αφού γρήγορα επανήλθε η προτέρα κατάσταση 9. Η σπουδαιότητα, όμως, του γεγονότος αυτού εδράζεται στη διάδοση και κατανόηση 5
“Member Countries”, Organization of the Petroleum Exporting Countries, διαθέσιμο στο: http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/25.htm 6 “Mexican Expropriation of Foreign Oil, 1938”, Office of the Historian, διαθέσιμο στο: https://history.state.gov/milestones/1937-1945/mexican-oil 7
114
Gregory Wilpert, “The Economics, Culture and Politics of Oil in Venezuela”, Venezuelaanalysis.com, διαθέσιμο στο: https://venezuelanalysis.com/analysis/74 8 “Oil, Iran & the Anglo-American Art of Non-Negotiation”, The Mossadegh Project, διαθέσιμο στο: http://www.mohammadmossadegh.com/biography/post-nationalizationnegotiations/ 9 “Suez Crisis, 1956”, US Department of State, διαθέσιμο στο: https://20012009.state.gov/r/pa/ho/time/lw/97179.htm
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
προς πάσα κατεύθυνση, πως τα κράτη παραγωγής βρίσκονται σε θέση να ελέγξουν εκ θεμελίων τη ροή του πετρελαίου. Υπό αυτό το κλίμα επήλθε η ίδρυση του ΟΠΕΚ, με τον τελευταίο να αρκείται αρχικώς στις διαπραγματεύσεις με τις πολυεθνικές εταιρείες, χάριν της επιτεύξεως ενός σπουδαιότερου οικονομικού μεριδίου. Η έδρα του μετεφέρθη από τη Γενεύη στη Βιέννη (1965), με τη γραμματεία του οργανισμού να εδρεύει έκτοτε στην Αυστρία. Το 1968, ο ΟΠΕΚ εξέδωσε διακήρυξη με θέμα την πρέπουσα πολιτική πετρελαίου των κρατών-μελών, η οποία εστίαζε στο αναφαίρετο κρατικό δικαίωμα άσκησης αποκλειστικής εξουσίας επί εθνικών πλουτοπαραγωγικών πόρων. Είχε προηγηθεί το προηγούμενο έτος μια αποτυχημένη προσπάθεια πίεσης προς τα δυτικά κράτη, μιας και το επιβληθέν εμπάργκο παρέμεινε ανενεργό. Η δεκαετία του 1970 αποτελεί ορόσημο για τον ΟΠΕΚ, διότι τα έτη 1973 και 1979, οι πετρελαϊκές κρίσεις συνετάραξαν την ευρυθμία του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, με ενεργό το ρόλο του οργανισμού. Η Ισλαμική Επανάσταση του 1979 οδήγησε τις τιμές σε νέα δυσθεώρητα ύψη, έπειτα από την πρώτη πετρελαϊκή κρίση, με τον ΟΠΕΚ να επιβάλει αύξηση της παραγωγής. Ήταν αυτή η δεκαετία, όμως, που οι χώρες πετρελαιοπαραγωγής έλαβαν τα ουσιαστικά ηνία της ενεργειακής βιομηχανίας, αφού οι αγορές παγκοσμίως υπόκεινταν πλέον στη δική τους τιμολόγηση επί του ακατέργαστου πετρελαίου. Τη δεκαετία αυτή, τέλος, διοργανώθηκε και η πρώτη Σύνοδος Κορυφής από τον ΟΠΕΚ με παρισταμένους ηγεμόνες και αρχηγούς κρατών (Αλγέρι, 1975). Εξερχόμενος ο πλανήτης από δύο πετρελαϊκές κρίσεις στη νέα δεκαετία, οι τιμές των υδρογονανθράκων έβαιναν κυμαινόμενες, με τις τιμές του πετρελαίου να υποχωρούν και το φυσικό αέριο να αναλαμβάνει αξιόλογο μερίδιο στο ενεργειακό ισοζύγιο τον ανεπτυγμένων χωρών. Η κατάσταση αυτή, σε συνδυασμό με τα ανακύψαντα περιβαλλοντικά ζητήματα 10, οδήγησε τις τιμές από τα υψηλότερα επίπεδα της αρχής της δεκαετίας, στην πλήρη κατάρρευση το 1986, προκαλώντας στα κράτη-μέλη του ΟΠΕΚ οικονομικές δυσχέρειες. Προς αντιμετώπιση και μεταστροφή αυτής της κατάστασης, ο οργανισμός εισήγαγε την πολιτική των ποσοστώσεων, η οποία απεδείχθη ιδιαίτερα τελεσφόρα. Η συλλογική αυτή δράση 10
Ενεργός μπορεί να χαρακτηριστεί ο ρόλος που διαδραμάτισε ο ΟΠΕΚ στη Διεθνή Διάσκεψη του Ρίο Ντε Τζανέιρο για το Περιβάλλον και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του 1992.
115
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
μεταξύ των κρατών-μελών του οργανισμού, αλλά και διαφόρων άλλων εξεχόντων παραγωγών, οδήγησε τις τιμές σε σχετική σταθερότητα, με εξαίρεση μία ήσσονος σημασίας πτωτική τάση στο πέρας της χιλιετίας, η αντιμετώπιση της οποίας υπήρξε άμεση και αποτελεσματική. Ο συνδυασμός, ωστόσο, των δυνάμεων της αγοράς, των κερδοσκοπικών πρακτικών και άλλων παραγόντων προκάλεσαν αυξητικές τάσεις και μεταβλητότητα στις τιμές του αργού πετρελαίου, γεγονότα, που ευνόησαν την προαγωγή του σε χρηματοοικονομικό στοιχείο ενεργητικού, πέρα από την αξιοποίηση της φυσικής του υπόστασης. Όμως, η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση ανέκοψε την εν λόγω αυξητική τάση, που οδήγησε την τιμή στο ιστορικό υψηλό των $147,27 το βαρέλι την 11 Ιουλίου 2008 11, συμπαρασύροντας στην κατάρρευση ακόμη και την αγορά πετρελαίου. Η αναχαίτιση της προπαρατεθείσας κατάστασης δεν επετεύχθη ούτε με τη δεύτερη και τρίτη Σύνοδο Κορυφής, που έλαβαν χώρα στο Καράκας το 2000 και στο Ριάντ το 2007 αντίστοιχα, θέτοντας ως στόχους τη σταθερότητα στις αγορές ενέργειας, την αειφόρο ανάπτυξη και την περιβαλλοντική ευαισθησία, ούτε με την υιοθέτηση ενός μακροχρόνιου στρατηγικού πλαισίου δράσεως το 2005. Παρ' όλα αυτά, η συνεισφορά του ΟΠΕΚ στις σταθεροποιητικές στοχεύσεις και στην τόνωση των τιμών της πετρελαϊκής αγοράς σε ευρέως αποδεκτά επίπεδα, κρίνεται αντικειμενικώς ουσιώδης 12.
Στο ως άνω διάγραμμα αποτυπώνεται καταφανώς η πτωτική πορεία της τιμής του West Texas Intermediate (WTI), ως απόρροια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Πηγή: http://www.nasdaq.com/ 11
116
Rebecah Kebede, “Oil hits record above $147, Reuters, διαθέσιμο στο: https://www.reuters.com/article/us-markets-oil/oil-hits-record-above-147idUST14048520080711 12 “Bried History”, Organization of the Petroleum Exporting Countries, διαθέσιμο στο: http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/24.htm και “History of OPEC”, OPEC Bulletin, 10/09/2010, pp. 6-18.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
ΟΠΕΚ: Θεσμική διάσταση, λειτουργία Οι στόχοι του ΟΠΕΚ διεκπεραιώνονται μέσα από τον καθημερινό συγχρωτισμό και λειτουργία των καταστατικών του οργάνων, τρία εκ των οποίων συντελούν προδήλως στην πραγματοποίησή τους —ως ο κύριος οργανωτικός ιστός του Οργανισμού— όντας κατ’ επέκταση άξια αναλυτικής περιγραφής: η Συνέλευση, η Επιτροπή των Κυβερνητών και η Γραμματεία.
Παραστατική απεικόνιση της «συνέργειας» των εργασιών μεταξύ κύριων και επικουρικών οργάνων του ΟΠΕΚ. Πηγή: http://www.opec.org/
Συνέλευση Το ανώτατο όργανο του Οργανισμού, η Συνέλευση, απαρτίζεται από αντιπροσωπείες —συμπεριλαμβανομένων ενδεχομένως συμβούλων και παρατηρητών— όλων των κρατών-μελών, οι οποίες «προικοδοτούνται» με δικαίωμα μίας ψήφου, τους εκλεγμένους κατά τη διάρκεια της πρώτης Προκαταρκτικής Συνέλευσης Πρόεδρο ή Αντιπρόεδρο και το Γραμματέα, τη θέση του οποίου αναλαμβάνει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΠΕΚ. Σε περιπτώσεις πολυάριθμων αντιπροσωπειών, υφίσταται η υποχρέωση ορισμού ατόμου ως αρχηγικής μορφής. Οι αντιπροσωπείες συνδιαλέγονται στη Βιέννη δυο φορές ετησίως με τη μορφή τακτικών συνελεύσεων, καθώς και εκτάκτως, εφόσον κληθούν από τον Γραμματέα, έπειτα από πρόσκληση κράτους-μέλους, και η πρόσκληση εγκριθεί από τον Πρόεδρο και την απλή πλειοψηφία του όλου αριθμού των κρατών-
117
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
μελών. Σε περίπτωση κωλύματος οιουδήποτε κράτους, η Συνέλευση διενεργείται κανονικώς, εφόσον απαρτίζεται από τα ¾ των κρατώνμελών. Παρ’ όλα αυτά, μη κράτος-μέλος ενδέχεται να προσκληθεί ως παρατηρητής, εφόσον ούτως αποφασιστεί από τη Συνέλευση. Η τελευταία, ως αρμοδιότητα έχει τη διαμόρφωση της γενικής πολιτικής του ΟΠΕΚ, καθορίζοντας τους τρόπους και τα μέσα εφαρμογής της. Επίσης, εγκρίνει των προϋπολογισμό του οργανισμού και κατευθύνει τις δραστηριότητες της Επιτροπής των Κυβερνητών, επικυρώνοντας τις τακτικές συναντήσεις των μελών της και εξετάζοντας ή αποφασίζοντας σχετικά με τις κατατεθειμένες αναφορές και προτάσεις της. Τέλος, οι κατά κανόνα ομόφωνες, με μόνη εξαίρεση τις συζητήσεις επί διαδικαστικών θεμάτων, αποφάσεις της αποκτούν δεσμευτικότητα μετά το πέρας τριάντα ημερών, εκτός εάν εγερθεί ένσταση ενώπιον της Γραμματείας εκ μέρους ενός ή περισσοτέρων κρατών-μελών. 13
Επιτροπή Κυβερνητών Η Επιτροπή των Κυβερνητών απαρτίζεται από διορισμένα για μια διετία εκ των κρατών-μελών μέλη, τα οποία τυγχάνουν εγκρίσεως από τη Συνέλευση, η οποία ακολούθως εκλέγει τον Πρόεδρο της Επιτροπής. Συγκαλείται τακτικά τουλάχιστον δύο φορές ετησίως, ενώ, ύστερα από αίτηση του Προέδρου της Επιτροπής, του Γενικού Γραμματέα ή των ⅔ των μελών της Επιτροπής, διαθέτει τη δυνατότητα σύγκλησης έκτακτης συνεδριάσεως. Προκειμένου να λάβει χώρα μια συνεδρίαση, απαιτείται απαρτία των ⅔ των μελών, εξαιρουμένης της δυνατότητας αναπλήρωσης κωλυομένου μέλους από άλλο διορισμένο ad hoc. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με την απλή πλειοψηφία των συμμετεχόντων μελών, καθένα εκ των οποίων διαθέτει μία ψήφο. Οι δικαιοδοσίες του εν λόγω οργάνου εκτείνονται στη διαχείριση των πάσης φύσεως ανακυψάντων ζητημάτων, την εφαρμογή των αποφάσεων της Συνελεύσεως, την εξέταση και απόφαση των κατατεθειμένων αναφορών του Γενικού Γραμματέα, την κατάθεση σχετικών με τον Οργανισμό αναφορών και προτάσεων στη Συνέλευση, τη σύνταξη και κατάθεση προς έγκριση στη Συνέλευση του ετήσιου προϋπολογισμού και, τέλος, το διορισμό του Οικονομικού Ελεγκτή του Οργανισμού με ετήσια θητεία, με σκοπό τη σύνταξη και κατάθεση προς εξέταση αναφοράς στην Επιτροπή και την εξέταση της Καταστάσεως των Λογαριασμών. Η αναφορά του Οικονομικού Ελεγκτή και τα 13
118
Articles 10-16 of OPEC’s Statute
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Γραμματεία ς ν
Η Γραμματεία, τέλος, αποτελεί το
αποτελέσματα της εξετάσεως της Καταστάσεως των Λογαριασμών κοινοποιούνται επί σκοπώ εγκρίσεως στη Συνέλευση. 14 εκτελεστικό σώμα του οργανισμού, τελώντας υπό την καθοδήγηση της Επιτροπής των Κυβερνητών. Εκπροσωπείται από τον νόμιμα διορισμένο εκ της Συνελεύσεως Γενικό Γραμματέα, η θητεία του οποίου ορίζεται στα τρία έτη, με δυνατότητα μιας μόνο ισόχρονης ανανέωσης. 15
ΟΠΕΚ: Ενδεικτικές διεθνείς δράσεις Η δεκαετία του 1970, πέραν της μνημειώδους σημασίας της για τον ΟΠΕΚ, αποτελεί χρονολογία διεθνών αναταραχών. Η Μέση Ανατολή αναδείχθηκε σε πυριτιδαποθήκη, δυναμένη να εκραγεί επί της ευκαιρίας διεθνών εντάσεων. Συγκεκριμένα, τρία χρόνια από την έναρξη της δεκαετίας, η Συρία και η Αίγυπτος διεξήγαγαν αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του Ισραήλ, και μάλιστα, την ιερότερη ημέρα του εβραϊκού ημερολογίου, την ημέρα του Γιομ Κιπούρ (Ημέρα του Εξιλασμού), με κύριο στόχο την ανακατάληψη των προσαρτημένων από τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967 εδαφών 16. Η έμπρακτη συνεισφορά των Η.Π.Α. προς το Ισραήλ εξόργισε τα κράτημέλη του ΟΠΕΚ (ορθότερα, του Οργανισμού Εξαγωγών Αραβικών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών ή OΑΠΕΚ), τα οποία, την 17η Οκτωβρίου του ίδιου έτους, επέβαλαν εμπάργκο κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, συμπληρωματικά με άλλα κυρωτικά μέτρα. Το προμνησθέν γεγονός προκάλεσε εκθετική άνοδο των τιμών του πετρελαίου, μετατρέποντας το τελευταίο σε σπουδαίο «όπλο» στα χέρια των πετρελαιοπαραγωγών. Το εμπάργκο απεδείχθη λυσιτελές εργαλείο, μιας και, μαζί με τις τιμές του «μαύρου χρυσού», συμπαρέσυρε τον πληθωρισμό, την ανεργία και τη γενικότερη οικονομική ευρυθμία του αμερικανικού κράτους, με επέκταση στις οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης και της Ιαπωνίας 17. 14
Articles 17-24 of OPEC’s Statute Articles 25-34 of OPEC’s Statute 16 “Remembering the war in October”, Al Jazeera, διαθέσιμο στο: http://www.aljazeera.com/programmes/specialseries/2013/10/remembering-waroctober-2013107122612930786.html 17 “Oil Embargo, 1973-1974”, Office of the Historian, διαθέσιμο στο: https://history.state.gov/milestones/1969-1976/oil-embargo 15
119
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Διάγραμμα τιμών πετρελαίου από το 1861 έως το 2011. Η «αλματώδης» άνοδος της δεκαετίας του 1970, αναπαριστά τον αντίκτυπο των πετρελαϊκών κρίσεων. Πηγή: http://www.businessinsider.com/
Επίλογος «Συνελόντι ειπείν», η ίδρυση του ΟΠΕΚ απέβλεπε στην απόκτηση εκ μέρους των ιδρυτικών μελών του κυριαρχικής φύσεως διαχείριση των πλουτοπαραγωγικών τους πηγών. Το ευγενές αυτό όραμα κρίνεται επιτευχθέν, αν αναλογιστεί κανείς, ότι ο ΟΠΕΚ ήλεγχε το 81% των παγκόσμιων αποθεμάτων αργού πετρελαίου το 2014 18. Επιπροσθέτως, άλλο κριτήριο, βάσει του οποίου κρίνεται διεκπεραιωμένη η επίτευξη των σκοπών του οργανισμού, αποτελεί το γεγονός ότι η κρατική επιχείρηση πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, η περιώνυμη Saudi Aramco, λογίζεται, πλέον, ως η μεγαλύτερη εταιρεία παγκοσμίως, η αξία της οποίας εκτιμάται στα δυο τρισεκατομμύρια ευρώ (2.000.000.000.000€), ανώτερη κατά πέντε φορές έναντι αυτής της Exxon Mobil, της μεγαλύτερης ιδιωτικής πετρελαϊκής εταιρείας, η οποία αποτελεί και απόγονο των «επτά αδελφών» 19. 18
120
“OPEC share of world crude oil reserves, 2016”, Organization of the Petroleum Exporting Countries, διαθέσιμο στο: http://www.opec.org/opec_web /en/data_graphs/330.htm 19 Tim Worstall, “Saudi Aramco Could Be More Valuable Than Apple, Google or Exxon”, Forbes, διαθέσιμο στο: https://www.forbes.com/sites/timworstall /2016/01/08/saudi-aramco-could-be-more-valuable-than-apple-google-or-exxon /#475d3e161426
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Μερίδιο του ΟΠΕΚ επί των παγκόσμιων αποθεμάτων αργού πετρελαίου του έτους 2016. Πηγή: http://www.opec.org/opec_web/en/
Καταληκτικά, προς ασφαλέστερη επίρρωση του συμπεράσματος της επιτυχούς διεκπεραιώσεως του σκοπού του ΟΠΕΚ, επαρκεί η παράθεση της αυξήσεως του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, από την εποχή που ο ΟΠΕΚ —και κατά συνέπεια οι επιλεχθείσες χώρες—, ανέλαβε τα ηνία της πετρελαϊκής βιομηχανίας. Η χρονολογία αυτή ανάγεται στη δεκαετία του 1970, κάτι που τεκμηριώνει και το εν συνεχεία παρατιθέμενο διάγραμμα.
Κριτική παρατήρηση του διαγράμματος καταδεικνύει την αναλογική πορεία μεταξύ τιμής πετρελαίου και γενικότερης οικονομικής ευημερίας (δείκτης Α.Ε.Π.). Πηγή: http://www.worldbank.org/
121
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
ΕνδξΚκτΚκΎ Î˛ÎšÎ˛ÎťÎšÎżÎłĎ ÎąĎ†ÎŻÎą κιΚ δΚιδΚκτυικÎĎ‚ πΡγÎĎ‚ Α. ΕΝΝΡνΚκΎ ÎœĎ€Ď ÎľÎ´ÎŽÎźÎąĎ‚ Α., ÎšĎ…Ď ÎšÎąÎşĎŒĎ€ÎżĎ…ÎťÎżĎ‚ Γ. (2016), ΔίκιΚο ΔΚξθνών Î&#x;Ď ÎłÎąÎ˝ÎšĎƒÎźĎŽÎ˝, ΑθΎνι: Î?οΟΚκΎ ΒΚβΝΚοθΎκΡ. ÎĄÎżĎ?κουνις Ε. (2015), Î”ÎˇÎźĎŒĎƒÎšÎż ΔΚξθνÎĎ‚ ΔίκιΚο, ΑθΎνι, Î?οΟΚκΎ ΒΚβΝΚοθΎκΡ. Falola, T. (2008), Η δΚξθνΎς ποΝΚτΚκΎ του Ď€ÎľĎ„Ď ÎľÎťÎąÎŻÎżĎ…, Î ÎąĎ€ÎąÎśÎŽĎƒÎˇ.
Î’. ÎžÎľÎ˝ĎŒÎłÎťĎ‰ĎƒĎƒÎˇ Reinisch, A (2010), OPEC and International Law, Eleven International Publishing. Claes, Dag Herald, (2001), The Politics Of Oil-producer Cooperation, Westview Press. Ghosh, Arabinda (1983), OPEC, the Petroleum Industry, and United States Energy Policy, Quorum Books.
122
Γ. ΔΚιδΚκτυικÎĎ‚ πΡγÎĎ‚ ÂŤÎ?ĎŒÎźÎżĎ‚ Î Ď ÎżĎƒĎ†ÎżĎ ÎŹĎ‚ κιΚ Î–ÎŽĎ„ÎˇĎƒÎˇĎ‚ (Law of supply and demand)Âť, Î•Ď…Ď ÎľĎ„ÎŽĎ ÎšÎż Î&#x;ΚκονοΟΚκών ÎŒĎ Ď‰Î˝, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: https://www.euretirio.com/nomos-prosforas-zitisis/ “What are the Seven Sisters Oil Companies?â€?, Herold’s Financial Dictionary, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: https://www.financialdictionary.info/terms/seven-sisters-oil-companies/ “Member Countriesâ€?, Organization of the Petroleum Exporting Countries, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: http://www.opec.org/opec_web/en/about_us/25.htm “Mexican Expropriation of Foreign Oil, 1938â€?, Office of the Historian, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: https://history.state.gov/milestones/19371945/mexican-oil Gregory Wilpert, “The Economics, Culture and Politics of Oil in Venezuelaâ€?, Venezuelaanalysis.com, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: https://venezuelanalysis.com/analysis/74 “Oil, Iran & the Anglo-American Art of Non-Negotiationâ€?, The Mossadegh Project, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: http://www.mohammadmossadegh.com/biography/postnationalization-negotiations/ “Suez Crisis, 1956â€?, US Department of State, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: https://2001-2009.state.gov/r/pa/ho/time/lw/97179.htm
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
Rebecah Kebede, “Oil hits record above $147, Reuters, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: https://www.reuters.com/article/usmarkets-oil/oil-hits-record-above-147idUST14048520080711 “Bried Historyâ€?, Organization of the Petroleum Exporting Countries, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: http://www.opec.org/opec_web/en/about_ us/24.htm κιΚ “History of OPECâ€?, OPEC Bulletin, 10/09/2010, pp. 6-18. “Remembering the war in Octoberâ€?, Al Jazeera, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: http://www.aljazeera.com/programmes/sp ecialseries/2013/10/remembering-waroctober-2013107122612930786.html “Oil Embargo, 1973-1974â€?, Office of the Historian, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: https://history.state.gov/milestones/19691976/oil-embargo “OPEC share of world crude oil reserves, 2016â€?, Organization of the Petroleum Exporting Countries, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: http://www.opec.org/opec_web/en/data_g raphs/330.htm Tim Worstall, “Saudi Aramco Could Be More Valuable Than Apple, Google or Exxonâ€?, Forbes, δΚιθÎĎƒÎšÎźÎż ĎƒĎ„Îż: https://www.forbes.com/sites/timworstall /2016/01/08/saudi-aramco-could-bemore-valuable-than-apple-google-orexxon/#475d3e161426
123
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ ΚιθΡγΡτΎς ÎšĎ‰Î˝ĎƒĎ„. ΓΕ. Ď?ν Ιί ν ΙProfessor Ι ν ν Const. GE. ATHANASOPOULOS ΑΘΑÎ?ΑΣÎ&#x;Î Î&#x;μΛÎ&#x;ÎŁ ÎœÎľĎ„. Î Ď ÎżÎłĎ . ÎŁĎ€. Î?οΟΚκ. Σχ. Postgrad. Progr. LawĎ‚ Sch. ν
Πινξπ. ÂŤÎ?ξΏποΝΚς, ΠΏφος
of “Neapolis� Univ., Pafos Postgrad. Progr. Panteion University
Postgrad. Progr. Univ. of Athens, Lawyer, Ex Ch.L.U.L., Bruxelles, Ex Int. I.I.A.P., Paris
ADMINISTRATIVE LAW New
Athens, 2014
124
ÎœÎľĎ„. Î Ď ÎżÎłĎ . ÎŁĎ€. Πινξπ. ΑθΡνών ÎœÎľĎ„. Î Ď ÎżÎłĎ . ÎŁĎ€. Πιντξίου Πινξπ. ΚοΚν. κιΚ ΠοΝ. Î•Ď€ÎšĎƒĎ„ÎˇÎźĎŽÎ˝ Î”ÎšÎşÎˇÎłĎŒĎ ÎżĎ‚, Ex Ch.L.U.L., Bruxelles, Ex Int. I.I.A.P., Paris
ΔΙÎ&#x;ΙΚΗΤΙΚÎ&#x; ΔΙΚΑΙÎ&#x; Î?ÎÎą ÎÎşÎ´ÎżĎƒÎˇ
ΑθΎνιΚ, 2014
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι» ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ΟΙ METABOΛΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΦΕΡΕΙ ύν Ι ί
ν Ι
Ι ν ν ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Α΄ ΒΑΘΜΟΥ
ς ν
Του κ. Δημ. - Νικ. ΝΕΓΚΑΚΗ Φοιτ. Νομικής Πανεπ. ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος
Eισαγωγή Το πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι» που προβλέπεται στο νόμο 4555/2018, όπως τροποποιήθηκε με το νόμο 4604/2019, αποτελείται στο σύνολο του από 283 άρθρα και θα τεθεί σε πλήρη ισχύ τον Σεπτέμβριο του 2019, είναι ουσιαστικά τροποποίηση του νόμου 3852/2010, γνωστού ως πρόγραμμα «Καλλικράτης», ο οποίος είναι εκ των πραγμάτων το κατ΄ εξοχήν αντικείμενο της μεταρρυθμιστικής παρέμβασης του νόμου 4555/2018, άλλως πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι». Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» έθεσε σε μεγάλο βαθμό τις βάσεις και διαμόρφωσε τις νέες διοικητικές και οργανωτικές προϋποθέσεις, με σκοπό τη συγκρότηση ισχυρών τοπικών και περιφερειακών επιχειρησιακών μονάδων και «όπως ο ίδιος ο νομοθέτης του προδιαγράφει να προετοιμαστούν οι «θεσμικές υποδοχές» ενός τοπικού και περιφερειακού διοικητικού μοντέλου, που θα μπορεί να αποτελέσει αντίβαρο ή αντιπαράδειγμα απέναντι σε ένα συγκεντρωτικό κράτος». Το πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι» επέφερε ποικίλες και ριζικές αλλαγές στο εκλογικό σύστημα της χώρας όσον αφορά την Τοπική Αυτοδιοίκηση Α΄ και Β΄ βαθμού, καθώς και αλλαγές οι οποίες διαμορφώνουν μια «νέα τάξη πραγμάτων» σε επίπεδο οργάνωσης, διοίκησης, λειτουργίας και επιχειρησιακής δραστηριότητας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εφεξής Ο.Τ.Α., καθώς και σε επίπεδο στρατηγικής και πολιτικής συμπεριφοράς από την πλευρά των αιρετών των Ο.Τ.Α..
Oι ουσιαστικές αλλαγές εφαρμογής του προγράμματος «Κλεισθένης Ι» Το πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι» πρόκειται να μεταβάλλει σε σημαντικό βαθμό τη δεδομένη θεσμική πραγματικότητα σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, διαμορφώνοντας ένα τελείως διαφορετικό τοπίο, σε σχέση με αυτό που σήμερα υφίσταται. Οι ουσιαστικές αλλά και βασικές αλλαγές που επέφερε εφαρμογή του προγράμματος «Κλεισθένης Ι» στην τοπική αυτοδιοίκηση α΄ βαθμού είναι ειδικότερα οι ακόλουθες:1 Εκλογικό σύστημα απλής αναλογικής: Θεσμοθετείται το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής, που είναι και η πιο σημαντική αλλαγή που επιφέρει ο νόμος αυτός. Αυτό για την ακρίβεια σημαίνει ότι η κατανομή του συνόλου των εδρών κάθε Δημοτικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) θα γίνεται ανάλογα με
125
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
126
τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν οι συνδυασμοί, που συμμετείχαν στις δημοτικές εκλογές, στον Α΄ γύρο, ενώ η κατανομή τυχόν αδιάθετων, εδρών θα γίνει με βάση τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα τους εκπληρώνοντας την αρχή της ισοτιμίας της ψήφου των πολιτών. Αν ένας συνδυασμός κατά τον πρώτο γύρο των εκλογών λάβει ποσοστό 50% και 1 τότε δεν απαιτείται νέα διαδικασία εκλογής δημάρχου και θα έχει την απόλυτη πλειοψηφία των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου. Η διαδικασία εκλογής δημάρχου επαναλαμβάνεται μόνο στην περίπτωση που στον πρώτο γύρο των εκλογών δεν εκλέγεται κανένας συνδυασμός με την παραπάνω απόλυτη πλειοψηφία, η δε εκλογική διαδικασία διεξάγεται μεταξύ των υποψηφίων δημάρχων των δύο συνδυασμών που προκρίθηκαν στον πρώτο γύρο. Κατά τα λοιπά η κατανομή των εδρών ακολουθεί τα ποσοστά επί των εγκύρων ψηφοδελτίων που έφεραν οι παρατάξεις στον πρώτο γύρο των εκλογών. Επίσης το σύστημα της απλής αναλογικής στην κατανομή των εδρών βάσει των ποσοστών του πρώτου γύρου ακολουθείται και στην περίπτωση των συμβουλίων των Κοινοτήτων άνω των 300 κατοίκων. Η εφαρμογή της απλής αναλογικής χαρακτηρίζεται από πολλούς ως το σημαντικότερο στοιχείο για την ολική επίτευξη της δημοκρατικής ιδεολογίας που πρέπει να προβάλλεται αλλά και να τηρείται από το εκλογικό σύστημα, όπως και από τις διαδικασίες που την χαρακτηρίζουν. Ωστόσο προκύπτουν πολλά προβλήματα από αυτήν την μεταβολή, γεγονός που επισημάνθηκε αρχικά από την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος, εφεξής Κ.Ε.Δ.Ε και αυτό γιατί δεν γίνεται μια παράταξη που έχει «καταλάβει» την δημαρχεία να ασκεί διοίκηση έχοντας λιγότερες έδρες από την παράταξη του υποψηφίου δημάρχου που την πρώτη Κυριακή εκλέχτηκε πρώτος, αλλά δεν κατάφερε στην δεύτερη εκλογική διαδικασία να επικρατήσει. Έτσι απαιτείται συνεννόηση, συνεργασία και προγραμματική σύγκλιση μεταξύ της παράταξης του δημάρχου και άλλων παρατάξεων, γεγονός καθόλου εύκολο και πολλές φορές, ενδεχομένως αντίθετο με την αρχική πρόθεση των ψηφοφόρων των παρατάξεων. Τετραετής δημοτική θητεία: Επανέρχεται η τετραετής θητεία2 των δημοτικών αρχών, αντί της πενταετούς θητείας που προέβλεπε το πρόγραμμα «Καλλικράτης». Ο νόμος ακόμα προβλέπει ότι η θητεία των νέων δημοτικών αρχών θα ξεκινά την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους από τον χρόνο διεξαγωγής των εκλογών και θα τελειώνει την 31η Δεκεμβρίου του τέταρτου έτους. Κατ΄ εξαίρεση η εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών που προήλθαν από τις δημοτικές εκλογές που διεξήχθησαν την Κυριακή 26 Μαΐου και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι» θα γίνει την 1η Σεπτεμβρίου 2019, με τη θητεία αυτών να διαρκεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2023. Σε αυτήν την ρύθμιση υπήρξαν αντίθετες απόψεις οι οποίες υποστήριξαν ότι έτσι περιορίζεται η θητεία της δημοτικής περιόδου και δεν παρέχεται επαρκής χρόνος για την ολοκλήρωση της στοχοθεσίας και
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
των προγραμμάτων τους, ωστόσο υπήρξαν και σύμφωνες γνώμες οι οποίες θεώρησαν πως με τον ορισμό των αυτοδιοίκητων εκλογών στα τέσσερα (4) έτη, αποσυνδέονται από τις ευρωεκλογές ανακτώντας την δική τους αυτονομία αλλά συγχρόνως και την σπουδαιότητα που έχουν και πρέπει να έχουν προς όλους. Διαχωρισμός στην κατάρτιση συνδυασμών εκλογής Δημάρχου και Δημοτικού Συμβουλίου απ΄ αυτόν των Συμβουλίων Κοινότητας : Η κατάρτιση των ψηφοδελτίων των συνδυασμών του Δήμου καθώς η κατάρτιση των ψηφοδελτίων των συνδυασμών των Κοινοτικών Συμβουλίων διαχωρίζονται πλήρως. Ενώ λοιπόν με τον «Καλλικράτη» κάθε δημοτικός συνδυασμός περιλάμβανε στην δήλωση κατάρτισης του, τον υποψήφιο δήμαρχο, τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους και τους υποψηφίους των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων, στο πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι», η δήλωση κατάρτισης του ψηφοδελτίου του δημοτικού συνδυασμού δεν συμπεριλαμβάνει υποχρεωτικά τους υποψήφιους συμβούλους των Κοινοτήτων. Δηλαδή η εκλογή των αιρετών στις Κοινότητες γίνεται σε χωριστή κάλπη απ΄ αυτή του δημάρχου και των δημοτικών συμβούλων και με ξεχωριστό ψηφοδέλτιο. Ορισμός αντιδημάρχων3 και από άλλες παρατάξεις εκτός από την δημαρχιακή παράταξη: Ο νόμος 4555/2018 δίνει τη δυνατότητα στον δήμαρχο να ορίσει αντιδημάρχους αιρετά πρόσωπα εκτός της παράταξης του, κάτι το οποίο δεν ίσχυε με τον με τον «Καλλικράτη». Για γίνει όμως ο ορισμός αυτός απαιτείται συγχρόνως η έγγραφη συναίνεση των 2/3 των συμβούλων της δημοτικής παράταξης στην οποία ανήκει ο προς ορισμό αντιδήμαρχος. Επιπλέον τροποποιείται ο αριθμός των αντιδημάρχων με βάση τον πληθυσμό του κάθε Δήμου και προβλέπεται αύξηση του αριθμού των αντιδημάρχων ανάλογα με τον αριθμό των Δημοτικών Ενοτήτων σε Δήμους που προήλθαν από συνένωση. Πρόκειται για μία καινοτομία αφού ο ορισμός του αντιδημάρχου εγκρίνεται από την πλειοψηφία των συμβούλων της παράταξης στην ποια ανήκει, σε ένα πλαίσιο δημοκρατικών επιλογών με σκοπό το κοινό όφελος. Είναι μία τροποποίηση η οποία δεν επικρίθηκε ιδιαίτερα από την στιγμή που γίνεται μέσω συναίνεσης και συνεργασίας και αναμένεται να επιφέρει θετικά αποτελέσματα στην λειτουργία των Δήμων . Ένταξη δημοτικών συμβούλων σ’ άλλη παράταξη απ’ αυτήν που εκλέχθηκαν: Παρέχεται η δυνατότητα σε δημοτικό σύμβουλο που ανεξαρτητοποιείται ή διαγράφεται από την παράταξη με την οποία εκλέχθηκε, να ενταχθεί σε μία άλλη παράταξη με σχετική δήλωσή του προς το προεδρείο του Δ.Σ.. Απαραίτητη προϋπόθεση για την υποβολή της δήλωσης αυτής είναι και η συνυπογραφή-συναίνεση από τα 2/3 τουλάχιστον των μελών της παράταξης στην οποία προσχωρεί, εφόσον αυτή έχει περισσότερα από 3 μέλη ή από όλα τα μέλη, εφ’ όσον αυτή έχει λιγότερα από 3 μέλη.
127
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
128
Καινοτομία του «Κλεισθένη Ι» είναι η δυνατότητα που δίνει στις υπάρχουσες δημοτικές παρατάξεις να συνενωθούν δημιουργώντας μία νέα παράταξη. Αλλαγές στο πλαίσιο διοίκησης και λειτουργίας των Κοινοτήτων: Καταργούνται οι δημοτικές και τοπικές κοινότητες, όπως ίσχυε με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» και αντικαθίστανται με Κοινότητες ανεξαρτήτως πληθυσμού. Όσον αφορά τη διοίκηση των Κοινοτήτων διακρίνεται αυτή με βάση τον πληθυσμό τους και αν αυτός ξεπερνά τους 300 κατοίκους. Έτσι λοιπόν στις κοινότητες που έχουν πληθυσμό άνω των 300 κατοίκων, η διοίκηση τους αποτελείται από τον πρόεδρο της Κοινότητας και το συμβούλιο της Κοινότητας. Ο «Κλεισθένης Ι» επέφερε θεσμικές αλλαγές στο σύστημα της διοίκησης αλλά και λειτουργίας των Κοινοτήτων, οι σημαντικότερες των οποίων είναι: 1)η επέκταση του θεσμού της συνέλευσης των κατοίκων, ανεξάρτητα του πληθυσμού των κοινοτήτων και για όλες τις κοινότητες του Δήμου. 2)η σύγκληση του συμβουλίου της Κοινότητας μπορεί να επιτευχθεί κατόπιν έγγραφης αίτησης από το 1/3 των μελών του τουλάχιστον ή κατ΄ ελάχιστο από εκατό (100) κατοίκους της Κοινότητας. 3)ο δήμαρχος και το δημοτικό συμβούλιο μπορούν να μεταβιβάσουν με σχετικές αποφάσεις τους και να εκχωρήσουν αρμοδιότητές συγκεκριμένες στους προέδρους ή στα συμβούλια των Κοινοτήτων, πλην αυτών που ο νόμος ρητά απαγορεύει. Αλλαγές εποπτείας των ΟΤΑ και των οργάνων κρατικής εποπτείας επί των ΟΤΑ: Επέρχονται θεσμικές τροποποιήσεις στο πλαίσιο για την εποπτεία των ΟΤΑ, οι οποίες περιλαμβάνουν την αφαίρεση Οι σχετικές αρμοδιότητες εποπτείας από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, που ισχύουν με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» καταργούνται και αντικαθίστανται από επτά (7) στον αριθμό Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας ΟΤΑ, με ταυτόχρονη υπαγωγή τους στον Υπουργό Εσωτερικών. Ενώ ο ελεγκτής νομιμότητας, όπως ίσχυε αντικαθίσταται από τον Επόπτη Ο.Τ.Α.. Τέλος επαναπροσδιορίζονται οι κατηγορίες των συλλογικών αποφάσεων που υπόκεινται σε υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας. Διεύρυνση του αριθμού των Δήμων που συγκροτούν Επιτροπή Διαβούλευσης: Ενώ το πρόγραμμα «Καλλικράτης» προέβλεπε τη συγκρότηση Επιτροπής Διαβούλευσης για Δήμους με πληθυσμό 10.000 κατοίκων και άνω, το πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι» επεκτείνει-διευρύνει τη συγκρότηση της Επιτροπής Διαβούλευσης, ως υποχρεωτική, για όλους τους Δήμους με πληθυσμό 5.000 κατοίκων και άνω. Επίσης τροποποιούνται οι σχετικές διατάξεις που αφορούν τη σύνθεσή της Επιτροπής Διαβούλευσης και δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής δημοτών, ενώ μεταβιβάζονται νέες αρμοδιότητες και ορίζεται ότι οι αποφάσεις της Επιτροπής Διαβούλευσης είναι υποχρεωτικά εισακτέες προς συζήτηση από το οικείο Δημοτικό Συμβούλιο σε χρονικό διάστημα ενός (1) μηνός από τη λήψη τους. Συνεχίζεται….
Creativity Makes the Difference Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™
Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν
By Ioannis KARANDREAS Student of the American College of Greece (DEREE) B.S - Entrepreneurship Management
ς ν
Introduction Over the past decades many people have claimed that the business environment is continuously becoming more and more competitive. This is due to the rising of technology, the globalization and the consequent huge markets, which have been created and have posed many challenges to the companies, which struggle to gain the competitive advantage towards others. Creativity is considered to play a significant role in this struggle of organizations and that’s why managers and leaders try to foster it and promote it as much as possible to have effective and successful outcomes. However, someone could ask what are the factors that increase creativity, what it means and what are the reasons of proceeding to it? Creativity is the process of developing original ideas that make a socially recognized contribution. It refers to creative thinking and creative problem solving within the organization operations. Having said that, this can be achieved by several ways like promoting experimentation, supporting failure, building diverse teams and motivating employees. Creativity Results in Innovation Establishing a creative environment is not an easy task, especially for managers who have very high demands from their employees in purpose to remain competitive with the other organizations. As Appu mentions, “Workplace creativity is one of the critical factors in maintaining organizational competitiveness� (Appu, 2015, p2). Being creative means to think differently, have many alternatives and have the ability of the exploitation of new ideas, which leads to innovation. Businesses must change their behavior to innovate and more specifically to create different products from the usual and develop specific processes to increase performance, thus leading to services that meet and satisfy customer’s needs. However, there are many people who consider creativity and innovation as being the same, but they are significantly distinct. To be more specific, the main point is that creativity results in innovation and as
129
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
Jorgenson mentions, “I hear people using the terms creativity and innovation interchangeably, but while they are closely linked, they are different. Creativity is the generation of ideas for change—basically coming up with something original. Innovation, on the other hand, is the active implementation of creative ideas� (Jorgenson, 2018, p786). This means that creativity can generate ideas that can be either implemented in the real world or ideas that cannot be accomplished due to the fact that there is lack of resources. Having said that, the implemented ideas lead to innovation, taking into consideration that are unique, and other people have not even thought about. For example, when an individual comes up with a creative idea s/he is creative, but when there is implementation of this idea s/he is innovative. However, employees need to have some abilities to produce this creativity. “The capacities are expertise, creative thinking skills, social skills and organizational knowledge� (Chamakiotis, 2013, p266). This leads to change in the business environment and more specifically coming up with a new difference in the marketplace. “When Apple created iTunes, it didn’t just create a faster, cheaper, better digital format for music, it altered the very nature of the relationship between music and people. eBay did not just create a platform for auctions, it changed the way we look at the experience of shopping and how community plays a role in the experience� (Koulopoulos,2012, p4). This depicts that these changes have further implications to the general environment and create opportunities for the future and more creative ideas that can create entirely new markets.
130
Experimentation and The Support of Failure Companies must be really focused on the techniques and the principles that they use to increase their creativity. There are two major solutions for this desire of businesses and more specifically the promotion of experimentation and the support of failure. As far as the first one is concerned, managers should encourage their employees to take initiatives and take risks as long as they do not set the company in danger, because that’s how they will come up with new ideas. This is more likely to be done by employees who are more experienced and have more power to experiment than the new recruits. As KwaĹ›niewska mentions, “however, it is the ordinary workers who have direct impact on how the work is done. If an appropriate climate in the company is created and maintained, these ordinary workers may be the group that are able to produce the most brilliant ideasâ€? (KwaĹ›niewska, 2004, p188). In business world it is vital for employees to have sufficient knowledge and understanding of the material with which they try to be creative. Still, there is always the possibility of
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
mistakes and failure in which companies should put a lot of emphasis, because through these circumstances, there are considerable possibilities of finding and generating something new, which might make the difference. Indeed, many companies concentrate a lot in failures, because they learn through them and more specifically, they acknowledge why they failed, what was the main factor which led them fail and how they will develop their weaknesses. That’s why many marketing departments of companies are focusing on SWOT analysis to predict and analyze all elements in the internal and external environment before proceeding to a change like merging, alliance or even introducing a new product or service to the market. As Birkinshaw states, “Management processes are built on predictability and efficiency, and executives get promoted by showing they’re in control—so they do everything possible to avoid failure. But when things don’t go well, you can rigorously extract value from failure— measuring and improving your return on it to boost benefits while controlling costs� (Birkinshaw, 2016, p18). Moving on is necessary and learning from the mistakes seems to be the most difficult part of failing. However, dealing with these problems not only will prevent the occurrence of similar failures, but will come up with answers that will lead to creative ideas. Building Diverse Teams There are many factors that can contribute to increase creativity but building diverse teams in the workplace seems to play a such important role in this situation. Diversification in teams inside businesses is considered to be the mother of creativity, because it brings much more effective outcomes than teams in which members are from the same background. Even though it may be difficult for all employees to cooperate effectively due to their differences, it is very interesting how many new ideas they will have to share with each other and lead to better decisions and developments. In multicultural business in which people’s backgrounds are substantially heterogeneous employees have to share their culture, their beliefs and their perspectives. It is difficult to share distinct languages, but the businesses help them adopt a common language in order to have better communication. As Lauring argues, “Hence, the management’s use of the corporate language in work-related contexts may well assist in promoting an inclusive environment in which employees will feel part of the general communication flow and thus may air ideas that are new to the organization� (Lauring, 2017, p310). Effective communication will lead to
131
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
trust and therefore the workforce is able to share ideas and finally create a creative environment, which will lead the organization to achieve its goals, increase profits and develop ideas. This comes also from the fact that different people mean distinct knowledge. Each employee has different knowledge to share, so this leads to many alternatives, thus making a creating place of workers. As Lee states, “On these grounds, we propose that demographic diversity, shared leadership, and knowledge sharing influence team creativity� (Lee, 2015, p49).
132
Apple Inc. and Creativity Apple Inc. which is one of the most innovative organizations nowadays is a very important example, which shows exactly how significant creativity is in the workplace. The huge success of the company is due to the continuous generation of new ideas which lead to innovation. “Apple pays remarkable attention to effective collaboration and is proud of its internal communication, meetings and the myriad of interdisciplinary design reviews (Grossmann, 2005, p1). Collaboration seems to be the priority of Apple to have the desired outcomes. Moreover, Apple still tries to create the suitable environment to encourage its employees to think differently, feel relaxed and generate new ideas. It is a common phenomenon for Apple’s employees to listen to music while they are working. “This is not to put them in prison, rather to provide them the atmosphere they need to “go crazy� (Morrison, 2009, p1). This is like Birkinshaw’s theory, which stated that when there is a suitable climate in a business the workers are able to proceed to great innovative ideas. In addition, as far as experimentation is considered to increase creativity Apple continues to put a lot of emphasis on it. If there were no experiments from the workers of Apple Inc, new products could only be a desire and not a profitable reality. “And although this approach might sound unusual, it eliminates the ways that “work pressures get in the way or discourage the experimentation in the early stage� (Motee, 2008, p1). Finally, diversity would not be missing from the most successful innovative company in the world. “If you smooshed together Microsoft, Dell and Sony [and even Nokia] into one company, you would have something like the diversity of the Apple technological biosphere� (Grossmann 2005). The diversity in this company is such huge that even three well-known companies together could be sufficient to reach it. The key in Apple’s creative environment is that they knew how to attract workers interest to develop and achieve. It is not always vital to have genius employees in a team but just to know how to motivate them. As
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Gorgoglione stated, “The performance of a creative process also depends Ď‚ ν
on the way it is managed and supported� (Gorgoglione, p12). Conclusion In conclusion, taking all the aforementioned aspects into consideration it is evident that creativity plays a such crucial role in business environment and more specifically in the survival of companies in today’s competitions. All companies should focus on how and why they should proceed to creative ideas. Managers, employees and the general workforce should work together effectively to be creative and therefore innovative, thus leading their company in a profitable situation.
References Appu, A. V., & Kumar Sia, S. (2015). Organizational Social Support: A predictor of Employees Workplace Creativity. Annamalai International Journal of Business Studies & Research, 1–5. Retrieved from https://acg.idm.oclc.org/login?url=http://search.ebscohost.com/login.aspx?di rect=true&db=bth&AN=109025169&scope=site Birkinshaw, J., & Haas, M. (2016). Increase Your Return on Failure: Interaction. Harvard Business Review, 94(7/8), 18. Retrieved from https://acg.idm.oclc.org/login?url=http://search.ebscohost.com/login.aspx?di rect=true&db=bth&AN=116329544&scope=site Chamakiotis, P., Dekoninck, E. A., & Panteli, N. (2013). Factors influencing creativity in virtual design teams: An interplay between technology, teams and individuals. Creativity and Innovation Management, 22(3), 265–279. https://doi-org.acg.idm.oclc.org/10.1111/caim.12039 Gorgoglione, M., & Garavelli, A. C. (2006). Supporting Creative Teams in Organizations: An Approach Based on Technology. International Studies of Management & Organization, 36(1), 8–23. Retrieved from https://acg.idm.oclc.org/login?url=http://search.ebscohost.com/login.aspx?di rect=true&db=bth&AN=22055666&scope=site Jorgenson, J. A. (2018). Tools of the trade: Creativity, innovation, influence, and advocacy. American Journal of Health-System Pharmacy, 75(11), 785–794. https://doi-org.acg.idm.oclc.org/10.2146/ajhp180037 Kwaśniewska, J., & Nçcka, E. (2004). Perception of the Climate for Creativity in the Workplace: the Role of the Level in the Organization and Gender. Creativity & Innovation Management, 13(3), 187–196. https://doiorg.acg.idm.oclc.org/10.1111/j.0963-1690.2004.00308.x
133
Î‘Ď€Ď ÎŻÎťÎšÎżÎšĎ‚ÎœÎŻÎšÎŹĎ Î™ Ď?ν Ιί ν Ι Ι ν ν Ď‚ ν
ĎƒĎ…ÎłÎşĎ ÎżĎ?ĎƒÎľÎšĎ‚, Lauring, ÎąÎ˝ÎšĎƒĎŒĎ„ÎˇĎ„Îľ ÎľÎ˝Ď„ÎŹĎƒÎľÎšĎ‚ A.κιΚ J., &Ď‚, Klitmøller, ÎąÎ˝Ď„ÎšĎ†ÎŹĎƒÎľÎš (2017). Inclusive Language Use ÎšÎşĎŒĎ‚, in Ď‚. ÎˆÎ˝ÎąĎ‚ Ď„ÎτοΚος ΕκπιΚδξυτ Multicultural Business Ď€ÎąĎ ÎŹÎťÎťÎˇÎťÎą Οξ τΡν Ď€Ď ÎżĎƒĎ€ÎŹÎ¸ÎľÎšÎŹ του νι Organizations: The Effect on ΟξτιΝιΟπιδξĎ?ĎƒÎľÎš τΡ ÎłÎ˝ĎŽĎƒÎˇ ĎƒĎ„ÎżĎ…Ď‚ Creativity and Performance. ÎœÎąÎ¸ÎˇĎ„ÎĎ‚ του, ξπΚδΚώκξΚ νι ινιπτĎ?ΞξΚ International Journal of Business ÎźÎĎƒĎ‰ ιυτΎς τΡν Î˝ÎżÎˇÎźÎżĎƒĎ?νΡ κιΚ Communication, 54(3), 306–324.τΡν ΡθΚκΎ τους ĎƒĎ„ÎŹĎƒÎˇ. https://doiorg.acg.idm.oclc.org/10.1177/2329
ΕνδξΚκτΚκΎ Î˛ÎšÎ˛ÎťÎšÎżÎłĎ ÎąĎ†ÎŻÎą 488415572779 Î“ÎşĎŒĎ„ÎżÎ˛ÎżĎ‚ ÎœÎąĎ…Ď ÎżÎłÎšĎŽ Lee, Αθ., D. S. (2015). An analysis Ď ÎłÎżĎ‚ Γ., Î ÎąĎ€ÎąÎşĎ‰Î˝Ďƒ of τιντίνου shared leadership, diversity, and Πιν.: ÎšĎ ÎšĎ„ÎšÎşÎŽ team creativity in an ΚκΎ e-learning ΠιΚδιγωγΚ κΎ κιΚ ΕκπιΚδξυτ Î Ď ÎŹÎžÎˇ. Computers in Human Î•ÎşÎ´ĎŒĎƒÎľÎšĎ‚ environment. Gutenberg, ΑθΎνι, 1996. Behavior, Ρς 42, ÎœÎšĎ‡., 47–56. https://doiÎšÎąĎƒĎƒĎ‰Ď„ÎŹÎş ÎŚÎťÎżĎ…Ď ÎŽĎ‚ Γ.: ÎœÎŹÎ¸ÎˇĎƒÎˇ org.acg.idm.oclc.org/10.1016/j.chb. κιΚ Î”ÎšÎ´ÎąĎƒÎşÎąÎťÎŻÎą: ĎƒĎ?ÎłĎ‡Ď ÎżÎ˝ÎľĎ‚ 2013.10.064 ÎąĎ€ĎŒĎˆÎľÎšĎ‚ γΚι τΚς Î´ÎšÎąÎ´ÎšÎşÎąĎƒÎŻÎľ Ď‚ ÎźÎŹÎ¸ÎˇĎƒÎˇĎ‚ MĂźller, C. (n.d.). GRIN κιΚ τΡ ÎźÎθοδο τΡς Î´ÎšÎ´ÎąĎƒÎşÎąÎťÎŻÎą Ď‚. ΙδΚωτΚκΎ Apple's approach towards ÎÎşÎ´ÎżĎƒÎˇ, ΑθΎνι, 2006. innovation and creativity. Retrieved ÎŚÎťÎżĎ…Ď ÎŽĎ‚ Γ.: from ΑνιΝυτΚκΏ Î Ď ÎżÎłĎ ÎŹÎźÎźhttps://www.grin.com/document/ ιτι γΚι ΟΚι νÎÎą ξποχΎ ĎƒĎ„ÎˇÎ˝ 167838 Î•ÎşĎ€ÎąÎŻÎ´ÎľĎ…Ďƒ Ρ. Î•ÎşÎ´ĎŒĎƒÎľÎšĎ‚ Î“Ď ÎˇÎłĎŒĎ ÎˇĎ‚, ΑθΎνι, Scull, J. (2016, August 31). 2010. EXPLAINING Î§ÎąĎ„ÎśÎˇÎłÎľĎ‰Ď ÎłÎŻÎżĎ…THEΙ.: PROCESS ΓνώθΚ OFĎ„Îż CREATIVITY, INNOVATION AND curriculum: γξνΚκΏ κιΚ ξΚδΚκΏ θÎΟιτι CHANGE. Retrieved from ΑνιΝυτΚκώ ν Î Ď ÎżÎłĎ ÎąÎźÎźÎŹĎ„Ď‰Î˝ κιΚ https://medium.com/@jules00012 ΔΚδικτΚκΎς . Î•ÎşÎ´ĎŒĎƒÎľÎšĎ‚ Î†Ď„Ď ÎżĎ€ÎżĎ‚, ΑθΎνι, 0/explaning-the-process-of2004. creativity-innovation-and-change6033930fe9d9
134
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
Ποιήματα
135
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
136
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ -ΤΡΟΦΗΣ
ύν Ιί ν Ι Ι ν ν
ς ν
Της κυρίας Ραφ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ
Μέχρι σήμερα έχουν αναφερθεί στη βιβλιογραφία αρκετοί προδιαθετικοί παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση αλληλεπιδράσεων φαρμάκων-τροφής αν και πρέπει να σημειωθεί ότι δεν κινδυνεύουν στον ίδιο βαθμό όλοι οι ασθενείς από την εκδήλωση τέτοιων αλληλεπιδράσεων. Σύμφωνα, με μία έρευνα που έλαβε χώρα στο Πανεπιστήμιο Τεμπλ στη Φιλαδέλφεια οι ερευνητές συμπέραναν ότι το 5% του πληθυσμού κινδυνεύει από αλληλεπιδράσεις μεταξύ τροφών και φαρμάκων, ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από ότι πιθανώς εκτιμούν οι περισσότεροι ερευνητές. Σε μεγαλύτερο κίνδυνο βρίσκονται οι ηλικιωμένοι ασθενείς όπου και λαμβάνουν συνήθως τα περισσότερα φάρμακα σε καθημερινή βάση λόγω των παθοφυσιολογικών μεταβολών που υφίστανται, καθώς επίσης και τον ενδοκρινικών δυσλειτουργιών, του αλκοολισμού και των αυστηρά περιοριστικών διαίτων που ακολουθούν είτε με την σύσταση ιατρού ,είτε από δική τους επιλογή. Στον ίδιο βαθμό επικινδυνότητας βρίσκονται και οι ασθενείς που πάσχουν από χρόνια νοσήματα οι οποίοι επιβαρύνονται επίσης με πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα καθημερινά, τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις παίζουν πολύ μικρό θεραπευτικό «ρόλο». Στην ομάδα υψηλού κινδύνου περιλαμβάνονται επίσης τα αλκοολικά άτομα, οι έγκυοι, τα βρέφη και τα παιδιά, οι νηστεύοντες, αλλά και οι παχύσαρκοι. Στο βιβλίο « Κλινική διαιτολόγια και διατροφή» του Αντώνιου Ζαμπέλα αναφέρεται ότι υπάρχουν αρκετοί και διαφορετικοί παράγοντες που επηρεάζουν τις αλληλεπιδράσεις τροφών και φαρμάκων και καθορίζουν την έκτασή τους. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η πολυφαρμακοθεραπεία, η δόση αλλά και η οδός χορήγησης του φαρμάκου, οι διαιτητικές συνήθειες του ατόμου ,που μπορεί να οφείλονται και στην γεωγραφική περιοχή μιας χώρας, η απώλεια των θρεπτικών συστατικών κατά την επεξεργασία ή την διαδικασία του μαγειρέματος της τροφής, οι περιοριστικές δίαιτες, η ανορεξία-διαταραχή της όρεξης, ο αλκοολισμός ή και η εξάρτηση από το φάρμακο, οι χρόνιες ασθένειες που προκαλούν απώλεια βάρους, η νεφρική ή ηπατική δυσλειτουργία είναι π.χ. χαρακτηριστικό ότι οι Ιάπωνες εμφανίζουν γενικά μικρότερη απόκριση από άλλους λαούς σε αντιϋπερτασικές θεραπείες εξαιτίας της πλουσιότερης σε αλάτι διατροφής τους. Υπάρχουν όμως και ατομικοί παράγοντες, όπως είναι το βάρος, η ηλικία, το φύλο, η μυϊκή μάζα, η κατάσταση της ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας, το κάπνισμα, αλλά και οι προτιμήσεις στον τρόπο μαγειρέματος (για παράδειγμα, το ψητό κρέας στα
137
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
138
κάρβουνα περιέχει πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες που παρεμβαίνουν στην ηπατική λειτουργία με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο μεταβολισμός ενός μεγάλου αριθμού φαρμάκων). Τρόποι αλληλεπίδρασης μεταξύ φαρμάκου και τροφής ή και το αντίθετο Οι αλληλεπιδράσεις φαρμάκων – τροφής έχουν αμφίδρομη σχέση και μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία αφορά τον τρόπο με τον οποίο επιδρά η προσλαμβανόμενη δίαιτα στα φάρμακα ενώ η δεύτερη αφορά την επίδραση των λαμβανόμενων φαρμάκων στη διατροφική κατάσταση του ασθενούς. Επίδραση της προσλαμβανόμενης δίαιτας στα φάρμακα Οι αλληλεπιδράσεις φαρμάκου τροφής είναι δυνατό να οφείλονται στις φαρμακοκινητικές και φαρμακοδυναμικές ιδιότητες των φαρμάκων με δυνητικές κλινικές επιπτώσεις. Φαρμακοκινητικά, οι διάφορες φάσεις κατά τις οποίες τα τρόφιμα μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τα φάρμακα κατηγοριοποιούνται στις εξής 4 φάσεις: Την επίδραση των τροφών στην απορρόφηση και βιοδιαθεσιμότητα των φαρμάκων Την επίδραση των τροφών στον μεταβολισμό των φαρμάκων Την επίδραση των τροφών στην πρωτεϊνική σύνθεση των φαρμάκων Την επίδραση των τροφών στην απομάκρυνση των φαρμάκων Η πρώτη φάση της κύριας αυτής κατηγορίας, αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο μπορεί η τροφή να επηρεάσει την απορρόφηση και την βιοδιαθεσιμότητα των φαρμάκων. Το γαστρικό pH, τα πεπτικά ένζυμα και η επιφάνεια απορρόφησης είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες, που σχετίζονται με την απορρόφηση των φαρμάκων. Η τροφή κατά το στάδιο αυτό, προκαλεί δύο πιθανά σενάρια στον τρόπο με τον οποίο θα απορροφηθούν τα φάρμακα. Μπορεί να επιφέρει επιτάχυνση στην απορρόφηση τους ή επιβράδυνση. Φάρμακα των οποίων η συνολική συστηματική απορρόφηση μειώνεται με τη λήψη τροφής αποτελούν συνήθως φάρμακα που παρουσιάζουν αστάθεια στα γαστρικά υγρά που αλληλεπιδρούν μη αντιστρεπτά με τα συστατικά της τροφής ή αλληλεπιδρούν με αναστρέψιμο τρόπο αλλά παρουσιάζουν παράθυρο απορρόφησης από τον δωδεκαδάκτυλο. Έτσι διαμέσου της τροφής το pH των γαστρικών υγρών μπορεί να διαφοροποιηθεί και συνεπώς να μεταβάλει την διαλυτότητα των φαρμάκων σε αυτά, καθώς επίσης και την διάρκεια της γαστρικής κένωσης και άρα και τον απαιτούμενο χρόνο για την απορρόφηση τους από το λεπτό έντερο. Γενικά όμως, η καθυστέρηση στην απορρόφηση του φαρμάκου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η συγκέντρωση του φαρμάκου δεν θα φτάσει στα επιθυμητά επίπεδα. Η επιβράδυνση όμως στην απορρόφηση είναι πολύ πιθανό να καθυστερήσει την έναρξη της θεραπευτικής δράσης του φαρμάκου, γεγονός που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι κλινικά σημαντικό όπως το σκεύασμα παρατεταμένης
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
αποδέσμευσης βεραπαμίλης (αντιαρρυθμικά φάρμακα) ενώ σε άλλες όχι όπως η ατορβαστατίνη (υπολιπιδαιμικοί παράγοντες που χρησιμοποιείται στο κυκλοφορικό σύστημα). Από την άλλη μεριά, αύξηση της απορρόφησης μπορεί να παρουσιαστεί ως αποτέλεσμα της λήψης τροφής όταν έχουμε μια παρατεταμένη γαστρική κένωση και αυξημένη έκκριση χολικών αλάτων και κατά συνέπεια μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο ρυθμό διαλυτοποίσησης των εν λόγω φαρμάκων. Φάρμακα των οποίων η απορρόφηση αυξάνεται με τη λήψη τροφής, είναι συνήθως φάρμακα που φυσιολογικά παρουσιάζουν ημιτελή απορρόφηση από το εντερικό επιθήλιο λόγω της φτωχής διαλυτότητας στα γαστρικά υγρά. Ένας σημαντικός μηχανισμός για την αύξηση της απορρόφησης είναι ο μειωμένος μεταβολισμός της διόδου που οφείλεται στην λήψη τροφής. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να παρατηρηθεί σε λιπόφυλα φάρμακα όπως για παράδειγμα η προπρανολόλη ( φάρμακο του κυκλοφορικού και του ΚΝΣ ). Επίσης, αξιοσημείωτη είναι η επίδραση της τροφής στις φαρμακοτεχνικές παρατεταμένης αποδέσμευσης. Η τροφή είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την αποτελεσματικότητα αλλά και την ασφαλήελεγχόμενη αποδέσμευση των φαρμάκων επειδή εξαρτάται άμεσα από το pHτου περιβάλλοντος. Ωστόσο, οι φαρμακοτεχνικές μορφές που απαιτούν όξινοpH ή ταχεία απελευθέρωση, πρέπει να χορηγούνται με άδειο στομάχι. Σε μία ξεχωριστή κατηγορία στην οποία η επίδραση της τροφής δεν μεταβάλλει την απορρόφηση των φαρμακευτικών σκευασμάτων ,υπάγονται φάρμακα που παραμένουν αμετάβλητα ως προς τις φυσικοχημικές αλλαγές που πραγματοποιούνται λόγω της τροφής στον γαστρεντερικό αυλό. Τέτοιου είδους φάρμακα είναι η γκρεποφλοξασίνη, η λεβοφλοξασίνη, η λεμοφλοξασίνη και οι αναστολείς γυράσης. Το γεγονός αυτό μπορεί να έχει χαρακτηριστική σημασία στην εύκολη προσαρμογή. Δεύτερη υποκατηγορία αποτελεί η επίδραση της τροφής στον μεταβολισμό των φαρμάκων. Η πλειοψηφία λοιπόν των επιδράσεων της τροφής στο μεταβολισμό των φαρμακευτικών μορίων αφορά στις αντιδράσεις οξείδωσης φάσης Ι του ηπατικού μεταβολισμού. Στην φάση αυτή, η ένδεια θρεπτικών συστατικών προκαλεί μείωση στην μεταβολική ικανότητα των ηπατικών ενζυμικών συστημάτων. Ακόμη, η αυξημένη βιομετατροπή απαιτεί αυξημένα επίπεδα Β1(θειαμίνη), σιδήρου καθώς επίσης και ενέργεια, συστατικά τα οποία μπορεί να μειωθούν σημαντικά ή και να εξαντληθούν. Ένα παράδειγμα είναι η φθίνουσα πρόοδος ως προς την ανταπόκριση των παρκινσονικών ασθενών στην χρόνια φαρμακοθεραπεία με λεβοντόπα. Επειδή λοιπόν , η λεβοντόπα ανταγωνίζεται με κάποια αμινοξέα για την μεταφορά, η συγχορήγηση της με γεύματα υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση της όπως στήθος γαλοπούλα, μοσχάρι, φιστίκια, τόνο κ.α. Για τον λόγο αυτό, εφαρμόστηκαν στους ασθενείς αυτούς δίαιτες πτωχές σε πρωτεΐνη(50-60 γρ/ημέρα) με
139
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
140
επιτυχία, στις οποίες η μεγαλύτερη ποσότητα πρωτεΐνης καταναλώνεται με το δείπνο και πολύ μικρή ποσότητα χορηγείται με το πρόγευμα και το μεσημεριανό γεύμα. Επιπλέον, εξίσου σημαντική είναι και η επίδραση των βιταμινών στην δράση των φαρμάκων. Υπέρμετρη πρόσληψη βιταμινών συνεπάγεται και μεταβολή στην δράση τους. Για παράδειγμα, στην νόσο Πάρκινσον όταν γίνεται αυξημένη πρόσληψη της πυριδοξίνης (Β6) κατά την διάρκεια θεραπείας με λεβοντόπα είναι δυνατό να αυξήσει τον μεταβολισμό και συνεπώς να μειώσει την επιτυχή δράση του φαρμάκου στον οργανισμό. Ακόμη ένα παράδειγμα όπου η τροφή φαίνεται να έχει κύριο ρόλο στην αποτελεσματικότητα του φαρμάκου είναι όταν καταναλώνονται συχνά τρόφιμα ψημένα στα κάρβουνα. Επακόλουθη συνέπεια αυτής της διαδικασίας είναι η μεγάλη παραγωγή των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων από τους οποίους προκαλείται μια ενζυμική επαγωγή μεταξύ του ηπατικού ενζυμικού συστήματος, Π450 και του εντερικού επιθηλίου και τελικά προκαλείται αύξηση του μεταβολισμού που έχει ως αποτέλεσμα την βιομετατροπή του φαρμάκου στο ήπαρ και την μειωμένα επίπεδα του φαρμάκου στο πλάσμα. Στην τρίτη υποκατηγορία ανάγεται η επίδραση της τροφής στην πρωτεϊνική σύνδεση των φαρμάκων. Η αλβουμίνη είναι η πρωτεΐνη με την οποία γίνεται η σύνδεση φαρμακευτικών μορίων. Σε περιπτώσεις υποσιτισμού ή ηπατοπάθειας τα επίπεδα της αλβουμίνης στο πλάσμα μειώνονται οδηγώντας σε αυξημένα επίπεδα του μη συνδεδεμένου φαρμάκου (ελεύθερου) και επακόλουθος αυξημένη φαρμακολογική δράση. Παραδείγματα τέτοιων φαρμάκων όπου η τροφή επιδρά στην πρωτεϊνική τους σύνδεση είναι η φαινυτοΐνη (αντιεπιληπτικό φάρμακο) και η βαρφαρίνη (αντιθρομβωτικό φάρμακο). Επιπλέον, γεύματα με αυξημένα λιπαρά καθώς επίσης και η νηστεία αποτελούν δύο περιπτώσεις όπου η τροφή επιδρά στην πρωτεϊνική σύνδεση των φαρμάκων και λόγω της αυξημένης φαρμακολογικής δράσης που επιφέρει μπορεί να προκληθεί τοξικότητα. Η τελευταία υποκατηγορία αναφέρεται στην επίδραση της τροφής ως προς την απομάκρυνση των φαρμάκων από τον οργανισμό. Η τροφή αλλά και τα θρεπτικά συστατικά που περιέχει μπορούν να επηρεάσουν την αποβολή των φαρμάκων μέσω της μεταβολής του pHτων ούρων. Φάρμακα τα οποία έχουν μέτρια όξινο pH μπορούν να απεκκριθούν πιο σύντομα σε αλκαλικό περιβάλλον ούρων όπως για παράδειγμα η φαινοβαρβιτάλη (αντιεπιληπτικό βαρβιτουρικό φάρμακο) αλλά ισχύει και το αντίστροφο δηλαδή φάρμακα με δράση σε αλκαλικό περιβάλλον αποβάλλονται ευκολότερα σε ούρα με όξινο pH όπως οι αμφεταμίνες (ψυχοαναληπτικό φάρμακο). Επιπλέον δίαιτες υψηλές σε πρωτεΐνη μπορούν να επηρεάσουν την νεφρική απέκκριση των φαρμακευτικών σκευασμάτων. Τέτοιου είδους φάρμακα είναι τα βαρβιτουρικά και η θεοφυλλίνη (φάρμακο για αποφρακτικές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος. Ο τρόπος με τον οποίο η τροφή επηρεάζει την
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
νεφρική απομάκρυνση γίνεται πιο αισθητός σε φάρμακα με μικρό θεραπευτικό δείκτη όπως για παράδειγμα το λίθιο. Η αυξημένη κατανάλωση υγρών καθώς και η συγχορήγηση συμπληρωμάτων νατρίου έχουν ως αποτέλεσμα την αυξημένη απέκκριση του λιθίου από τον οργανισμό. Επίσης, κάποια ακόμη φαρμακευτικά σκευάσματα τα οποία είναι δυσδιάλυτα στο pH των ούρων, όπως τα αντιμικροβιακά σουλφοναμίδια όταν χορηγούνται με μειωμένη πρόσληψη υγρών, οι ουσίες αυτές τείνουν να κατασταλάζουν στις ουροφόρες οδούς με αποτέλεσμα να προκαλούν κρυσταλλουρία (σχηματισμός κρυστάλλων αμοξυκιλλίνης στα ούρα). Εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι και η κατανομή του φαρμάκου στον οργανισμό που μπορεί επίσης να επηρεαστεί από διάφορες διατροφικές παθήσεις και έτσι ίσως δεν επιφέρει τα επιθυμητά θεραπευτικά αποτελέσματα. Κατά το στάδιο αυτό το φάρμακο εγκαταλείπει την κυκλοφορία και εισέρχεται στο διάμεσο χώρο (εξωκυττάριο υγρό) ή στα κύτταρα των ιστών. Για να πραγματοποιηθεί η συγκεκριμένη διαδικασία εξαρτάται από τρεις παράγοντες, την αιματική ροή, την διαπερατότητα των τριχοειδών αγγείων και την πρόσδεση του φαρμάκου με πρωτεΐνες. Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις πρωτεϊνικού υποσιτισμού ή συνδρόμων δυσσαπορόφησης, τα φαρμακευτικά μόρια δεν συνδέονται με τις πρωτεΐνες σύνδεσης με αποτέλεσμα να προκαλείται υπερκατανομή. Ένα ακόμη παράδειγμα είναι, ότι σε περιπτώσεις παχυσαρκίας επηρεάζεται η κατανομή λιπόφιλων αναισθητικών με αποτέλεσμα να καθυστερεί η ανάκτηση των αισθήσεων. Είναι λοιπόν πολύ σημαντική η επίδραση της τροφής στα φάρμακα και επειδή οι αλληλεπιδράσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν ίσως φέρουν αρνητικό θεραπευτικό αποτέλεσμα ή μείωση σε αυτό, θα πρέπει να γίνετε προσεκτικός σχεδιασμός διατροφικού πλάνου όταν η πρόσληψη φαρμακευτικών σκευασμάτων είναι αναγκαία.
141
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Της κυρίας Μαρ. - Ιππολ. ΜΑΣΤΑΚΟΥΡΗ ς ν
Τα άρθρα 11 και 13 της οδηγίας COM 2016/0280 και το μέλλον των πνευματικών δικαιωμάτων στο Διαδίκτυο
Εισαγωγή Το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων πάνω στις προσωπικές δημιουργίες των ατόμων είναι σχετικά πρόσφατο στην ιστορία της ανθρωπότητας, καθώς πέρα από ορισμένα οικονομικά προνόμια που παραχωρούνταν κατά τόπους παλαιότερα, η πρώτη επίσημη νομοθετική θεμελίωση των δικαιωμάτων στην προστασία της πνευματικής δημιουργίας έγινε στο αγγλικό δίκαιο, τον 18ο αιώνα. Μετέπειτα, στα πλαίσια της Γαλλικής Επανάστασης, συνδέθηκε από τον Βικτόρ Ουγκό με το φυσικό δίκαιο, ώστε να φτάσει στα τέλη του 19ου αιώνα να αποτελέσει αντικείμενο διεθνούς προστασίας από τη Σύμβαση της Βέρνης. Το δικαίωμα αυτό, έχει κατά καιρούς υποστεί τροποποιήσεις και εμπλουτισμούς σε επίπεδο εθνικού και διεθνούς δικαίου ακολουθώντας τους δύο τελευταίους αιώνες την γενική τάση της διεθνούς κοινότητας για όλο και ισχυρότερη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο σήμερα, η νομική επιστήμη καλείται να αντιμετωπίσει την πρωτοφανή έκταση που έχει λάβει το ζήτημα της πνευματικής ιδιοκτησίας και το οποίο εμφανίζεται μπροστά μας με μία νέα μορφή, αποτέλεσμα της εκθετικα αυξανόμενης παρουσίας του Διαδικτύου στην καθημερινότητά μας. Τα πνευματικά δικαιώματα, κάποτε ενσωματώνονταν σε υλικά μέσα (βιβλία, εφημερίδες, δίσκους, ή, αργότερα cd και DVD). Εντούτοις, στη σημερινή κοινωνία της πληροφορίας, τα άυλα αγαθά χειραφετούνται από την ιστορική τους εξάρτηση με τον υλικό φορέα ενσωμάτωσής τους, βρίσκοντας προνομιακούς διαύλους κυκλοφορίας στο περιβάλλον του Διαδικτύου 1. Αυτή την de facto ελευθεριότητα καλείται να αντιμετωπίσει σήμερα η νομική επιστήμη. Σύντομο ιστορικό της ευρωπαϊκής Oδηγίας COM 2016/0593 Στο πλαίσιο αυτό, η πρώτη προσπάθεια σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για ενοποίηση των πνευματικών δικαιωμάτων υπό το πρίσμα της νέας τεχνολογικής πραγματικότητας έγινε το 2001 με την οδηγία 29 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2. Εντούτοις, το 2012 η Επιτροπή επανεξέτασε την
142
1 Τατιάνα-Ελένη Συνοδινού, Πνευματική Ιδιοκτησία και Νέες Τεχνολογίες, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2008, σελ. 2. Βλ. ακόμη: Const. Daramaras, copyright and challenges to copyright: the case of piracy and private copying. Αθήναι, 1998, Εκδ. Κέντρο Επιμόρφωσης, Μελετών 2 http://europa.eu/rapid/press-release_IP-01-528_en.htm [Πρόσβαση 12 12 2018] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:32001L0029 [Πρόσβαση 4 5 2019]
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
οδηγία του 2001 3 και διεξήγαγε συζητήσεις με τους ενδιαφερόμενους ενόψει ζητημάτων που τέθηκαν για θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας 4. Έλαβε μάλιστα δημόσια σχόλια από τον Δεκέμβριο του 2013 έως τον Μάρτιο του 2014 και δημοσίευσε την πρώτη της έκθεση σχετικά με την κατάσταση του νόμου περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας της ΕΕ τον Ιούλιο του 2014, οπότε ο Jean-Claude Juncker εξελέγη πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ανέλαβε να αναθεωρήσει την οδηγία με σκοπό να βελτιώσει το οικονομικό status της Ευρωπης με τη δημιουργία μιας ενοποιημένης ψηφιακής οικονομίας 5. Τα πρώτα σχέδια για τη νέα οδηγία παρουσιάστηκαν από την Επιτροπή το 2015, η οποία μάλιστα υπολόγισε πως με τη δημιουργία μιας ενιαίας ψηφιακής αγοράς το ακαθάριστο προϊόν της Ευρώπης θα αυξανόταν κατά 415 δισ. ευρώ 6 ετησίως. Η ευρωβουλευτής Julia Reda συνέταξε έκθεση σχετικά με την παρούσα κατάσταση των πνευματικών δικαιωμάτων και τις ανεπάρκειες της οδηγίας 29/2001 7 ενώ το Ευρωκοινοβούλιο δήλωσε την υποστήριξη του στόχου της Επιτροπής η οποία ξεκίνησε τις σχετικές εργασίες για τη νέα οδηγία. Το πρώτο σχέδιο της πρότασης οδηγίας εκδόθηκε το Σεπτέμβριο του 2016 (2016/0280 COD) 8 και αφού εγκρίθηκε από την επιτροπή των μονίμων αντιπροσώπων (COREPER) παραδόθηκε στο Κοινοβούλιο για να πάρει την τελική του μορφή 9. Η νομική επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ολοκλήρωσε τις εργασίες της τον Ιούνιο του 2018 και παρέδωσε την πρόταση οδηγίας στην ολομέλεια για διαπραγμάτευση αλλά το Κοινοβούλιο ψήφισε αντ’ αυτού να ανοίξει εκ νέου την πρόταση για συζήτηση 10, καταλήγοντας έτσι τον Σεπτέμβρη του 2016 στην τελική μορφή της οδηγίας (COM 2016/0593) η οποία και ψηφίστηκε θετικά. Ο θεσμός των copyrights και τη θέση τους σήμερα Πνευματικά δικαιώματα, ευρέως γνωστά και ως copyrights, ονομάζονται τα αποκλειστικά δικαιώματα που παραχωρούνται για ορισμένο 3
https://www.ceps.eu/system/files/SR120_0.pdf [Πρόσβαση 4 5 2019] https://www.politico.eu/article/battle-on-eu-copyright-law-re-opened-by-commission/ [Πρόσβαση 15 11 2018] 5 http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-14-523_en.htm [Πρόσβαση 5 4 2019] 6 https://www.theguardian.com/technology/2015/may/06/eu-unveils-plans-digital-singlemarket-online-firms [Πρόσβαση 16 3 2019] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=COM:2015:626:FIN [Πρόσβαση 7 1 2019] 7 http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+P8-TA2015-0273+0+DOC+PDF+V0//EN [Πρόσβαση 12 1 2019] 8 http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/1/2016/EN/1-2016-593-EN-F1-1.PDF [Πρόσβαση 19 11 2018] 9 https://www.consilium.europa.eu/media/35373/st09134-en18.pdf [Πρόσβαση 26 11 2018] 10 https://www.theguardian.com/technology/2018/jul/05/youtube-could-escape-billions-incopyright-payouts-after-eu-vote [Πρόσβαση 16 3 2019] 4
143
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
διάστημα από το νόμο στους δημιουργούς έργων λόγου και τέχνης προκειμένου να προστατεύσουν το υλικό τους από τυχόν εμπορική εκμετάλλευση από τρίτους μη δικαιούχους. Η νομοθετική αυτή προστασία βρίσκει έρεισμα σε δύο σημαντικές βάσεις: αφ’ ενός στην ανάγκη του νομοθέτη να προσφέρει ένα σταθερό κίνητρο στους δημιουργούς ώστε να δημιουργούν και να κοινοποιούν τα έργα τους, προσφέροντάς τους την απαραίτητη βεβαιότητα πως οι κόποι τους θα τους προσπορίσουν ανάλογο όφελος, και αφ’ ετέρου στη θεμελιώδη πίστη οτι η προστασία των καρπών της διανοίας του ατόμου αποτελεί εγγενές δικαίωμα άρρηκτα συνδεδεμένο με τη φύση του ώς ελλόγου όντος 11. Έτσι τα πνευματικά δικαιώματα έχουν αντίστοιχα θετική και αρνητική φύση. Από τη μία επιτρέπουν στον δημιουργό να εκμεταλλεύεται με όποιο τρόπο επιθυμεί το έργο του (περιουσιακό δικαίωμα) και από την άλλη του επιτρέπουν να αποκλείει κάθε τρίτο από τη χρήση του, προστατεύοντας έτσι τον προσωπικό δεσμό του δημιουργού με το έργο του (ηθικό δικαίωμα) 12. Ωστόσο, οι διεθνείς νομοθέτες παρατήρησαν στα τέλη του προηγούμενου αιώνα την μετάβαση σε μία εποχή με έντονα τεχνολογικό χαρακτήρα, στην οποία ξαφνικά το Διαδίκτυο έγινε από επένδυση των λίγων, εργαλείο των πολλών. Το Διαδίκτυο ήταν πλέον η εγκυκλοπαίδεια κάθε σπιτιού και ταυτόχρονα μια τεράστια πλατφόρμα ψυχαγωγίας, δωρεάν και προσιτή σε όλους, και η διεθνής κοινότητα έπρεπε να διασφαλίσει τα δικαιώματα των δημιουργών που παραβιάζονταν πια με μεγάλη ευκολία. Για τους λόγους αυτούς ψηφίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση για πρώτη φορά η οδηγία του 2001 για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων στον κυβερνοχώρο 13. Οι νομοθέτες όμως, πάντοτε επιφυλακτικοί και με την ανάγκη να επιδιώκουν ένα αίσθημα σταθερότητας στην συνεχώς μεταβαλλόμενη ανθρώπινη κοινωνία, δεν προέβλεψαν πως μέσα σε μια μόνο δεκαετία η χρήση του Διαδικτύου θα αυξανόταν κατακόρυφα. Το Διαδίκτυο προσέφερε στην κοινωνία νέα δεδομένα επικοινωνίας και οι άνθρωποι με τη σειρά τους το υιοθέτησαν, εκμεταλλευόμενοι με κάθε τρόπο (παραγωγικό ή μεμπτό) τις δυνατότητες που τους προσφέρονταν. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ξεκίνησε ξαφνικά μία νέα εποχή. Οι άνθρωποι περισσότερο από ποτέ μοιράζονται, μαθαίνουν και ασκούν κριτική. Οποιαδήποτε πληροφορία είναι πλέον προσιτή στον καθένα. Οι νομοθέτες βρίσκονται μπροστά σε ένα πρωτοφανές φαινόμενο. Η απέραντη πηγή πληροφόρησης του Διαδικτύου κατεδάφισε όλα 11
σελ.11
144
12
Ρόκας Νικόλαος, Βιομηχανική Ιδιοκτησία 3η έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2016, 3/1
https://euipo.europa.eu/ohimportal/el/web/observatory/faqs-on-copyright-el#1 [Πρόσβαση 3 4 2019] Ρόκας Νικόλαος, Βιομηχανική Ιδιοκτησία 3η έκδοση, 2016, 3/1 σελ.11 13 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=celex%3A32001L0029 [Πρόσβαση 8 3 2019]
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
τα τείχη που είχαν υψωθεί γύρω από τους δημιουργούς και τα έργα τους, καθώς η ελευθερία (ή η αναρχία, ανάλογα με τη σκοπιά που το εξετάζει κανείς) του Διαδικτύου δεν αποδέχεται ουδεμία γνώση ή πληροφορία να ανήκει αποκλειστικά σε έναν, ακόμα και αν πρόκειται για τον ίδιο το δημιουργό της.
Το Διαδίκτυο έμαθε στους πολίτες την αξία (και την ευκολία) της δωρεάν πληροφορίας και τώρα πλέον δύσκολα προθυμοποιείται κανείς να πληρώσει για να την αποκτήσει. Έτσι λοιπόν, το παράνομο “κατέβασμα” ταινιών, βιβλίων και τραγουδιών, η αντιγραφή αποφθεγμάτων, καθώς και η συνεχής αναπαραγωγή του ίδιου άρθρου για εκμετάλλευσή του από περισσότερες ιστοσελίδες πληροφόρησης, οδήγησαν στην επιτακτική ανάγκη για την αναθεώρηση του νόμου περί των πνευματικών δικαιωμάτων στον αχανή χώρο του Διαδικτύου. Η νέα οδηγία ψηφίστηκε με σκοπό να προσφέρει μια πλήρη προστασία στους δικαιούχους των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών έργων.
Τι προβλέπει η νέα Οδηγία Στις 14 Σεπτεμβρίου 2016 εκδόθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μία νέα πρόταση ενωσιακής οδηγίας “για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά” 14 προκειμένου να προστατέψει τους δικαιούχους πνευματικών δικαιωμάτων όπως επιβάλλεται από το άρθρο 17 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων 15. Όπως αναφέρεται και στην αιτιολογική έκθεση του κειμένου, η οδηγία επιδιώκει μια ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων και συμφερόντων των δημιουργών και δικαιούχων αφενός και των χρηστών αφετέρου. Στο κείμενο τονίζεται ότι στόχος του συγκεκριμένου νομοθετήματος είναι να ανταποκριθεί στις μελλοντικές απαιτήσεις χωρίς να εμποδίσει ωστόσο την τεχνολογική ανάπτυξη. Για το λόγο αυτό, ορίζεται άρθρο το οποίο εξαιρεί την ερευνητική κοινότητα από τους περιορισμούς στους οποίους υπόκεινται οι άλλοι χρήστες σχετικά με την αξιοποίηση προστατευόμενων κειμένων και έργων 16. Τα δύο σημαντικότερα άρθρα που συνοψίζουν πληρέστερα το περιεχόμενο της οδηγίας (υπό την πρώτη της προτεινόμενη μορφή 2016/0280), και που έχουν πυροδοτήσει και τις περισσότερες αντιδράσεις, είναι τα άρθρα 11 και 13, τα οποία ορίζουν τα δικαιώματα των εκδοτών 14
https://eur-lex.europa.eu/legal content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52016AE5382&qid= 1557773068584&from=EL [Πρόσβαση 8 3 2019] 15 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:12016P017 [Πρόσβαση 8 3 2019] 16 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/ ?uri=CELEX:52016PC0593& from=EN [Πρόσβαση 8 3 2019]
145
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
τύπου καθώς και τη μέθοδο προστασίας αυτών. Αν και στην τελική μορφή που ψηφίστηκε η οδηγία (2016/0593) 17 τα άρθρα αυτά μεταφέρθηκαν αντίστοιχα στους αριθμούς άρθρων 15 και 17, έμειναν γνωστά στην αντιμαχόμενη διαδικτυακή κοινότητα ως 11 και 13 και με αυτή την αρίθμηση θα αναφέρονται στο παρόν άρθρο. ΤΟ ΑΡΘΡΟ 11
Το άρθρο 11 της πρότασης Οδηγίας εισάγει ένα αποκλειστικό συγγενικό δικαίωμα υπέρ των εκδοτών Τύπου, για την ψηφιακή χρήση των δημοσιεύσεών τους από το κοινό. Σύμφωνα με το δικαίωμα αυτό, θα απαιτείται άδεια του εκδότη για την χρήση ψηφιακών αποσπασμάτων του έργου του. Η αιτιολογική έκθεση υποστηρίζει ότι το παραπάνω μέτρο απαιτείται για λόγους βιωσιμότητας του κλάδου καθώς “οι εκδότες Τύπου αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αδειοδότηση των εκδόσεών τους στο διαδίκτυο και την λήψη δίκαιου μεριδίου από την αξία που παράγουν”. Επιπλέον, η παρέμβαση σε επίπεδο ΕΕ κρίνεται στο ίδιο κείμενο απαραίτητη για να αποφευχθεί ο κατακερματισμός της εσωτερικής αγοράς και «να μειωθούν οι διαφορές μεταξύ των εθνικών καθεστώτων των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και να επιτραπεί η ευρύτερη διαδικτυακή πρόσβαση των χρηστών σε έργα, σε ολόκληρη την ΕΕ». Στην ανακοίνωση υπογραμμίζεται η σημασία της ενίσχυσης της διασυνοριακής πρόσβασης σε υπηρεσίες περιεχομένου που προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Το άρθρο 11 φαίνεται κατ’ αρχάς να αφορά μόνο έγγραφες μορφές περιεχομένου, καθώς αναφέρεται συγκεκριμένα στα πνευματικά δικαιώματα εκδοτών τύπου. Τί σημαίνει αυτό στην πράξη; Ο πιο αμφιλεγόμενος “αντίπαλος” των εκδοτών στην διαδικτυακή κοινότητα είναι ένα είδος ιστοσελίδων που ονομάζονται news aggregators, στα ελληνικά συχνά μεταφρασμένοι ώς κόμβοι αναμετάδοσης πληροφοριών, (όπως χρησιμοποιείται σε κείμενα των ευρωπαϊκών θεσμών) 18. Οι κόμβοι αναμετάδοσης είναι ιστότοποι στους οποίους συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός ενημερωτικού υλικού από διαφορετικές πηγές, εφημερίδες και εκδότες, ώστε η πληροφορία να είναι πιο εύκολα προσβάσιμη από τους χρήστες. Με γνωστότερες όλων, την google news, και ακολούθως το reddit, το feedly και πολλές άλλες, συχνά επί πληρωμή αλλά πολλές φορές και δωρεάν, περιλαμβάνουν έναν κατάλογο με τίτλους ειδήσεων από διαφορετικές πηγές που ανανεώνεται διαρκώς. Κάθε είδηση αποτελείται αποκλειστικά από ένα μικρό απόσπασμα του αντίστοιχου άρθρου, που στην διαδικτυακή διάλεκτο ονομάζεται snippet και 2019]
146
17
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=COM:2016:0593:FIN [Πρόσβαση 8 3
18
https://www.linguee.com/english-greek/translation/news+aggregator.html [Πρόσβαση 2
12 2018]
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Με το άρθρο 11 της νέας οδηγίας, όλοι οι χαρακτηριζόμενοι από το κείμενο ς ν θα πρέπει πλέον να λαμβάνουν σχετική της οδηγίας ως κόμβοι αναμετάδοσης
δίνει μία ιδέα για το περιεχόμενο του, πιθανόν απο κάποια σχετική εικόνα, και σε κάθε περίπτωση τον σύνδεσμο, για να μεταφερθεί ο χρήστης αυτόματα στη σελίδα του άρθρου. άδεια από τους εκδότες των οποίων το υλικό θέλουν να δημοσιεύσουν στην πλατφόρμα τους. Σε μία πρώτη σκέψη ένα τέτοιο μέτρο ακούγεται σωστό και δίκαιο. Εντούτοις, για μία ολοκληρωμένη αξιολόγηση της κατάστασης θα πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο σημαντικά σημεία. Αφ’ ενός θα πρέπει να κριθούν τα δεδομένα υπό το πρίσμα της νέας, διαδικτυακά διαμορφωμένης κοινωνικής πραγματικότητας και όχι από τα απλούστερα δεδομένα της προηγούμενης γενιάς, και αφ’ ετέρου να επιδιώκεται πάντα η ρεαλιστικότερη και σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας λύση, χωρίς να αναζητούνται θεωρητικές, ηθικά ικανοποιητικές/λυτρωτικές λύσεις που όμως δεν θα ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και που πιθανότατα να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα στην σύγχρονη οικονομία. Με βάση τα παραπάνω, μπορεί να επιχειρηθεί μια αξιολόγηση της ως άνω διάταξης της πρότασης οδηγίας.
Όπως προαναφέρθηκε, είναι σαφές ότι σκοπός του άρθρου 11 είναι το μεγαλύτερο οικονομικό όφελος και η προστασία των εκδοτών τύπου. Είναι αδιαμφισβήτητο πως με την ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη των τελευταίων ετών, το καταναλωτικό κοινό των έντυπων λογοτεχνικών έργων και ακόμα περισσότερο του γραπτού Τύπου, συρρικνώνεται συνεχώς και περιορίζεται πλέον σχεδόν αποκλειστικά στην τρίτη ηλικία. Εντούτοις, οι εφημερίδες έχουν βρει τρόπο να εξελιχθούν και να επιβιώσουν με την εξάπλωσή τους στο χώρο του Διαδικτύου.
Οι εκδότες Τύπου κατηγορούν τους κόμβους αναμετάδοσης ότι δημιουργούν ένα είδος φίλτρου μεταξύ των χρηστών και των ιστότοπων των εφημερίδων. Εάν καλύπτονται από το απόσπασμα που εμφανίζεται στον κόμβο ή δεν ενδιαφέρονται για το περιεχόμενο του άρθρου, όπως το κρίνουν μέσα από το απόσπασμα, δεν επισκέπτονται τελικά τον ιστότοπο της εφημερίδας που εξέδωσε το άρθρο. Αυτό θεωρείται ότι περιορίζει σε μεγάλο βαθμό την κινητικότητα στις διαδικτυακές εφημερίδες με αποτέλεσμα την σημαντική μείωση των εσόδων τους. Η ευρωπαϊκή επιτροπή λοιπόν, με την πρόταση της για τη νέα οδηγία, επιδιώκει να βοηθήσει τους εκδότες τύπου ώστε να ανακτήσουν ένα μέρος των χαμένων τους κερδών. Ακούγεται δίκαιο και θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικό. Υπάρχουν ωστόσο ορισμένοι παράγοντες που όχι απλώς περιορίζουν την αποτελεσματικότητα της προτεινόμενης λύσης, αλλά την καθιστούν πλέον ακατάλληλη και μάλλον οικονομικά επικίνδυνη. Συνεχίζεται….
147
Το καθεστώς των Μελών ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ Οργανώσεων ύν Ιί ν ΙΣυνδικαλιστικών Ι ν ν ς ν
Της κυρίας Ραφαέλ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Φοιτήτριας Νομικής
Η συνδικαλιστική ελευθερία ως θεμελιώδες δικαίωμα Η συνδικαλιστική ελευθερία αποτελεί στις μέρες μας θεμελιώδες δικαίωμα, συστατικό του δημοκρατικού πολιτεύματος και του κοινωνικού κράτους. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ίδρυση και τη λειτουργία συνδικαλιστικών οργανώσεων έτσι ώστε να διαφυλάσσονται και να προάγονται τα εν γένει συμφέροντα των εργαζομένων. Αποτελεί το θεσμικό αντίβαρο για την προστασία των οικονομικά ασθενέστερων εργαζομένων απέναντι τόσο στην κρατική εξουσία, όσο και απέναντι στην ισχυρότερη εργοδοτική πλευρά1. Για τους λόγους αυτούς λοιπόν, κυρίως, δημιουργούνται οι συνδικαλιστικές οργανώσεις στις οποίες συμμετέχουν ορισμένα μέλη. Μέλος μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης είναι ο εργαζόμενος που έχει αυτόν τον δεσμό μαζί της και ενεργοποιείται με την εγγραφή του ατόμου στην οργάνωση. Η ιδιότητα αυτή αποκτάται είτε πρωτογενώς είτε δευτερογενώς. Πρωτογενώς με τη συμμετοχή του εργαζομένου στην ιδρυτική πράξη και δευτερογενώς με την προσχώρησή του σε μια οργάνωση που υφίσταται ήδη2.
Δικαίωμα εργαζομένου να εγγραφεί ως μέλος Οργάνωσης. Ο εργαζόμενος θα πρέπει αποκλειστικά και μόνο με την θέλησή του να θέλει να εγγραφεί σε κάποια συνδικαλιστική οργάνωση, δηλαδή δεν μπορεί να αναγκαστεί να συμμετέχει σ΄αυτήν. Το χαρακτηριστικό αυτό εκφράζει ακριβώς τη συνταγματικά προστατευόμενη θετική συνδικαλιστική ελευθερία του. Αυτό είναι που ξεχωρίζει τη συνδικαλιστική οργάνωση από άλλες μορφές οργανώσεων όπου η συμμετοχή σ΄αυτές θεωρείται αναγκαία ώστε να ασκηθεί κάποιο επάγγελμα (επαγγελματικοί σύλλογοι - επιμελητήρια, δικηγορικοί σύλλογοι)3. Όμως, συνταγματικά προστατεύεται και η εσωτερική αυτονομία της συνδικαλιστικής οργάνωσης και για τον λόγο αυτό, δικαιούται να αποδέχεται ή και να απορρίπτει τις αιτήσεις κάποιων εργαζομένων που 1
passim.
2 3
148
Θ. Βαής, Το συνδικαλιστικό δικαίωμα. Προέλευση, φύση, προστασία, 1990, Ι. Κουκιάδης, όπ., 133. κ. Παπαδημητρίου. Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο, 2018.
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
επιθυμούν να εγγραφούν ως μέλη της4. Άρα για να εγγραφεί ένας εργαζόμενος σε μια συνδικαλιστική οργάνωση θα πρέπει να συμπίπτει η βούλησή του με την βούληση της οργάνωσης. Η εξουσία τους αυτή δεν προσβάλλει τη θετική συνδικαλιστική ελευθερία ή τη θετική πλευρά του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι δηλαδή το δικαίωμα του εργαζομένου να προσχωρεί σε υφιστάμενη συνδικαλιστική οργάνωση. Στη σύγκρουση μεταξύ της εσωτερικής αυτονομίας των συνδικαλιστικών οργανώσεων και της θετικής συνδικαλιστικής ελευθερίας, προτεραιότητα έχει η εσωτερική αυτονομία5. Άλλωστε, το ατομικό δικαίωμα του μισθωτού να ιδρύει ή να προσχωρεί σε επαγγελματικό σωματείο δεν δημιουργεί αντίστοιχη υποχρέωση για τις συνδικαλιστικές οργανώσεις να αποδέχονται την είσοδο νέων μελών. Όταν ωστόσο η επαγγελματική οργάνωση κατέχει μονοπωλιακή θέση μέσα στο επάγγελμα, στην επιχείρηση, στον κλάδο κλπ, τότε είναι επιτρεπτοί έλεγχοι αναφορικά με την είσοδο νέων μελών6. Το αρ. 7 ν. 1264/1982 περιλαμβάνει ειδικές ρυθμίσεις για τη συμμετοχή εργαζομένου ως μέλους συνδικαλιστικής οργανώσεως, και έτσι καθιερώνεται το υπό όρους δικαίωμα αυτό του εργαζομένου με τον ταυτόχρονα περιορισμό της δυνατότητας πολλαπλής συμμετοχής σε αυτές. Εδώ περιορίζεται η εσωτερική αυτονομία των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Στο άρθρο αυτό ορίζεται ότι «Κάθε εργαζόμενος, που έχει συμπληρώσει ένα δίμηνο μέσα στο τελευταίο χρόνο στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση ή τον κλάδο απασχόλησης του, έχει δικαίωμα να γίνει μέλος μιας οργάνωσης της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης και μιας του επαγγελματικού κλάδου απασχόλησής του, εφόσον έχει τις νόμιμες προϋποθέσεις των καταστατικών τους». Αυτό αποτελεί ένα υποκειμενικό δικαίωμα των εργαζομένων το οποίο παραχωρείται από τον νομοθέτη και με αυτό τον τρόπο υποχωρεί η εσωτερική αυτονομία υπέρ της ενίσχυσης της ενότητας του συνδικαλιστικού κινήματος7. Άρα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι υποκείμενα του δικαιώματος εγγραφής, προκειμένου περί πρωτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων, είναι καταρχάς οι εργαζόμενοι. Όμως δικαίωμα έχουν και οι υπερκείμενες μορφές οργάνωσης όπως οι ομοσπονδίες και οι συνομοσπονδίες. Έτσι, σύμφωνα με τον νόμο του ίδιου άρθρου, «Κάθε σωματείο έχει το δικαίωμα να γίνει μέλος της αντίστοιχης Ομοσπονδίας και του αντίστοιχου Εργατικού Κέντρου. Κάθε τοπικό παράρτημα σωματείου ευρύτερης περιφέρειας ή πανελλαδικής έκτασης μπορεί να γίνει μέλος του αντίστοιχου Εργατικού Κέντρου, ύστερα από απόφαση της διοίκησης του σωματείου». Επιπλέον, 4
Γ. Λεβέντης, όπ., 133. Καρακατσάνη, ΕμρΑΚ86, αριθμ. 5 6 Κουκιάδη, Δίκαιο και Πολιτική, 1/1982. 7 Ι. Κουκιάδης, όπ. 133. 5
149
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
προκειμένου να αποφευχθούν ζητήματα πολλαπλής εκπροσώπησης, «Κάθε σωματείο ευρύτερης περιφέρειας ή πανελλαδικής έκτασης που ανήκει στο Εργατικό Κέντρο της περιφέρειας στην οποία βρίσκεται η έδρα που εκπροσωπείται στη συνέλευση του Εργατικού Κέντρου για το σύνολο των μελών του, αφού αφαιρεθούν μέλη τοπικών παραρτημάτων, που τυχόν υπάρχουν και έχουν εγγραφεί σε άλλα Εργατικά Κέντρα». Τέλος, «Κάθε Ομοσπονδία και κάθε Εργατικό Κέντρο έχει το δικαίωμα να γίνει μέλος μιας συνομοσπονδίας». Για να κάνει δεκτή την αίτηση εγγραφής μέλους η συνδικαλιστική οργάνωση, θα πρέπει να πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις του καταστατικού της οργάνωσης τόσο για τα φυσικά όσο και για τα νομικά πρόσωπα. Παρόλο που ο νόμος δεν αναφέρεται ρητά στα νομικά πρόσωπα, θα πρέπει κατ΄αναλογίαν αυτό να γίνεται δεκτό και σε αυτά8. Χωρίς τις προϋποθέσεις αυτές, μπορεί να απορριφθεί η αίτηση νομίμως και να διατηρηθεί η αυτονομία της οργάνωσης. Στην περίπτωση που δεν προβλέπονται όμως αυτές οι νόμιμες ειδικές προϋποθέσεις, τότε ο εργαζόμενος μπορεί να γίνει μέλος. Οι όροι αυτοί σαφέστατα και δεν μπορούν να είναι αυθαίρετοι ή καταχρηστικοί9 (ανώτατος αριθμός μελών, όροι που οδηγούν σε ανεπίτρεπτες διακρίσεις όπως ηλικία, φύλο, φυλετική καταγωγή)10. Το καταστατικό δεν γίνεται να προβλέπει ένα κλειστό αριθμό μελών (numerus clausus) π.χ. 200, 500, 1000 μέλη ή να προβλέπει ότι αποκλείεται η εγγραφή πρωτοβάθμιας οργάνωσης επειδή στην ομοσπονδία αυτή συμμετέχει ήδη άλλο σωματείο που δραστηριοποιείται στον ίδιο χώρο και απευθύνεται στα ίδια μέλη. Με την άσκηση αγωγής μπορεί να ελεγχθεί δικαστικά η μη αποδοχή αίτησης εργαζομένου εάν οι όροι του καταστατικού είναι νόμιμοι. Εάν συντρέχει σπουδαίος λόγος, η συνδικαλιστική οργάνωση μπορεί να απορρίψει την αίτηση εγγραφής αφού σύμφωνα με την παρ. 7 του ίδιου άρθρου «Ύστερα από αίτηση μελών της συνδικαλιστικής οργάνωσης ή υπερκείμενης της και εφόσον το αρμόδιο για την εγγραφή νέων μελών όργανο εντελώς αδικαιολόγητα και κατά παράβαση των αρχών της καλής πίστης αρνείται την εγγραφή νέων μελών, το Ειρηνοδικείο με τη διαδικασία των άρθρων 663 και επ. του Κ. Πολ. Δ. κηρύσσει έκπτωση τη διοίκηση της οργάνωσης» το συμπέρασμα αυτό προκύπτει έμμεσα.
Συνεχίζεται….
8
Κ. Παπαδημητρίου, Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο, 2018. ΑΠ 635/1989, ΔΕΝ 1991.357, ΑΠ 1401/1991, ΕΕρνΔ 1992,892, ΑΠ 909/2004, ΕΕρνΔ 2005.978, Γ. Λεβέντης, όπ., 172. 10 Γ. Λεβέντης, όπ., 179. 9
150
Η εξέλιξη της Τηλεόρασης της Κύπρου ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ Δυσχερής τοκετός, θεαματικές επιδόσεις
ύν Ιί ν Ι Ι ν ν
ς ν
Του κ. Κρίτωνα ΤΣΑΓΚΑΡΙΔΗ Φοιτ. Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος
Εισαγωγή Μία από τις πιο σημαντικές εφευρέσεις της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα αποτελεί η τηλεόραση. Μία εφεύρεση με βάση την οποία όλος ο κόσμος έγινε ένα παγκόσμιο χωριό. Οι πρώτες επιτυχείς τηλεοπτικές μεταδόσεις έγιναν από τον Τζων Μπαρντ μεταξύ του 1928 και 1935 στη Μεγάλη Βρεττανία με χρήση τους πομπούς μεσαίων κυμάτων του BBC. Έχει χαρακτηριστεί ως η τέταρτη εξουσία και είναι ένα από τα βασικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας. Αποτελεί ίσως το σημαντικότερο υπόβαθρο πληροφόρησης αφού έχει αντικαταστήσει κυρίως το γραπτό λόγο έχοντας το πλεονέκτημα της προσφοράς δραστικότερων ερεθισμάτων μέσω των ζωντανών εικόνων. Η λειτουργία και ανάπτυξη της Κυπριακής τηλεόρασης είναι αναμφίβολα συνδεδεμένη με τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου και με όλες τις εκφάνσεις ζωής των Κυπρίων πολιτών. Αυτός ήταν και ο πρωταρχικός στόχος της λειτουργίας της κρατικής τηλεόρασης στην αποικιοκρατική, ακόμη τότε Κύπρο. Η διαφώτιση, η εκπαίδευση και η ενημέρωση του λαού τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτιστικό επίπεδο, αποτελούσαν τον κύριο πυρήνα της αποστολής της επονομαζόμενης Κυπριακής τηλεόρασης.1
Έναρξη της λειτουργίας της κρατικής τηλεόρασης στην Κύπρο Τον Οκτώβριο του 1957 η τηλεόραση στην Κύπρο αρχίζει τη λειτουργία της πάνω σε πειραματική βάση υπό την ομπρέλα της τότε Κυπριακής Ραδιοφωνικής Υπηρεσίας. Ήταν ένα σημαντικό βήμα στην περαιτέρω προώθηση των ηλεκτρονικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στην Κύπρο μιας και το ραδιόφωνο είχε ήδη αρχίσει να λειτουργεί και να εκπέμπει από το 1953. Δεν ξεκίνησε όμως με τους καλύτερους οιωνούς. Η έλευση της στο νησί έγινε σε μια αρκετά ταραγμένη ιστορικά περίοδο λόγω της έναρξης ήδη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Οι Κύπριοι θεώρησαν ότι αυτό το μέσο αποτελούσε προπαγανδιστικό όργανο των Βρετανών και για το λόγο αυτό δεν του έδωσαν καμία σημασία. Καμία προβολή δεν δόθηκε στην έναρξη της λειτουργίας της, ενώ οι τότε εφημερίδες της εποχής αναφέρθηκαν σε ελάχιστες γραμμές. Αντιθέτως, οι πανηγυρικές εκδηλώσεις που έγιναν από την αποικιοκρατική κυβέρνηση καλύφθηκαν μόνο από τις αγγλόφωνες εφημερίδες. Το μαγικό τότε κουτί, μαυρόασπρο ακόμη, έκανε την παρθενική του εμφάνιση σε ελάχιστα μόνο κυπριακά σπίτια, οικονομικά ευκατάστατων κυρίως
151
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
152
οικογενειών των πόλεων αφού την τότε εποχή τα περισσότερα χωριά της υπαίθρου δεν διέθεταν ακόμη ούτε ηλεκτρισμό. Με την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960, η Κυπριακή Ραδιοφωνική Υπηρεσία μετονομάστηκε σε Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου (ΡΙΚ) και μετατράπηκε σε Ημικρατικό Οργανισμό. Από το 1960 και μετά η κυπριακή τηλεόραση προσπαθεί να προσφέρει σωστή ενημέρωση και ιδιαίτερα μετά τις δικοινοτικές ταραχές του 1963 και την τουρκική εισβολή του 1974.2 Τα τηλεοπτικά προγράμματα που προβάλλονται αρχικά ήταν ελάχιστα και συγκεκριμένα δύο εκπομπές τη βδομάδα διάρκειας δύο ωρών, από τις 7:15 μέχρι τις 9:15. Σταδιακά όμως οι ώρες και οι μέρες εκπομπής άρχισαν να αυξάνονται. Ενώ πριν από την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος η τηλεόραση μετέδιδε προγράμματα σε τρεις γλώσσες (Ελληνική, Αγγλική, Τουρκική), με την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος καταργήθηκε η παρουσίαση προγραμμάτων στην Αγγλική γλώσσα. Τον Δεκέμβριο του 1963 και μετά την αποχώρηση των Τουρκοκύπριων υπαλλήλων του Ιδρύματος, καταργήθηκε και η παρουσία προγραμμάτων στην Τουρκική γλώσσα. Το 1966 και μέσα στα πλαίσια της ενίσχυσης των τοπικών προγραμμάτων, αρχίζει η προβολή προγραμμάτων της εκπαιδευτικής τηλεόρασης. Επρόκειτο για εκπομπές διδασκαλίας μαθημάτων για μαθητές γυμνασίου και λυκείου όπου η ανταπόκριση που υπήρξε από το κοινό στο συγκεκριμένο πρόγραμμα ήταν αρκετά θετική και ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια της έναρξης του. Ο συγκεκριμένος θεσμός της εκπαιδευτικής τηλεόρασης διεκόπη το 1983 και στη συνέχεια εξαφανίστηκε πλήρως από την κυπριακή τηλεόραση. Την ίδια χρονιά αρχίζουν επίσης να εισάγονται οι τηλεοπτικές διαφημίσεις λόγω του ότι τα οικονομικά προβλήματα του Ιδρύματος έκαναν την εμφάνιση τους. Επίσης, κατά την ίδια περίοδο ξεκινά η προβολή των δελτίων ειδήσεων επί καθημερινής βάσης. Το 1968 το πρόγραμμα της τηλεόρασης γίνεται πλέον καθημερινό και η διάρκεια των προγραμμάτων σιγά - σιγά αυξάνεται ενώ συγχρόνως αυξάνεται κατακόρυφα και ο συνολικός αριθμός των ωρών εκπομπής. Στις 15 Ιουλίου 1974 με την έναρξη του στρατιωτικού πραξικοπήματος το ΡΙΚ γίνεται από τους πρώτους στόχους κατάληψης του από τους πραξικοπηματίες. Οι στρατιωτικοί είχαν καταλάβει ενωρίς τα κτίρια του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης του ΡΙΚ και έλεγχαν πλήρως τα προγράμματα, αρχίζοντας να μεταδίδουν διάφορες ψευδής και προπαγανδιστικές πληροφορίες. Ο έλεγχος του Ιδρύματος, όχι μόνο δεν επανήλθε στα χέρια των λειτουργών του, αλλά ο «στρατιωτικός διοικητής» του ΡΙΚ συνέχισε να είναι συνεχώς μέσα στο στούντιο, επιβάλλοντας αυστηρότερη λογοκρισία στα ανακοινωθέντα, αλλά και σε οτιδήποτε άλλο μεταδιδόταν. Μετά το πραξικόπημα και την καταστροφική τουρκική εισβολή, η κυπριακή τηλεόραση είχε να αντιμετωπίσει μιαν εντελώς νέα και πολύ διαφορετική κατάσταση. Μέσα στις συνθήκες πάλης για εθνική επιβίωση, οικονομικής ανάρρωσης και διεθνούς πολιτικής υπόστασης, ο ρόλος που είχε να επιτελέσει το Ίδρυμα ήταν πολύ σημαντικός. Από τον πρώτο κιόλας καιρό σημειώνεται αύξηση 80% των πληροφοριακών προγραμμάτων. Η κυπριακή
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
τηλεόραση καλύπτει τις τραγικές εξελίξεις της εισβολής, της προσφυγιάς, της αναζήτησης των αγνοουμένων και καθιερώνει καινούριες εκπομπές οι οποίες στοχεύουν στην εμψύχωση και διατήρηση της μνήμης του κυπριακού λαού καθώς επίσης και στη διαφώτιση της ομογένειας και της διεθνούς κοινής γνώμης. Αρχίζει η παραγωγή διαφόρων ταινιών και ντοκιμαντέρ για το εθνικό πρόβλημα του νησιού και επιδιώκεται η προβολή τους από τηλεοπτικά δίκτυα και φεστιβάλ του εξωτερικού. Επίσης το ΡΙΚ καθιερώνει και πάλι μετά από χρόνια, την προβολή σε καθημερινή βάση, δελτίων ειδήσεων στην Αγγλική και Τουρκική γλώσσα.3 Το 1980, η κυπριακή τηλεόραση μπαίνει σε νέα φάση. Η χρονιά αυτή αποτέλεσε σταθμό για μια νέα εποχή στον τομέα των τηλεοπτικών προγραμμάτων. Αρχίζει η απευθείας σύνδεση με τον Ευρωπαϊκό Δορυφόρο (Eurovision) με την ευκαιρία του 25ου Διαγωνισμού Τραγουδιού της Eurovision που έγινε στη Χάγη, ενώ παράλληλα ξεκινά για πρώτη φορά στα χρονικά της κυπριακής τηλεόρασης εγχρώμων προγραμμάτων. Η πρώτη έγχρωμη εκπομπή που προβλήθηκε από το ΡΙΚ ήταν το Grand Prix της Formula 1 το οποίο μεταδόθηκε ζωντανά από το Μόντε Κάρλο το Μάιο της ίδιας χρονιάς. Μετά από αυτό, όλες οι συνδέσεις του ΡΙΚ με την Eurovision μεταδίδονται έγχρωμες. Την ίδια χρονιά, καθιερώνεται μια νέα δομή στον τρόπο προβολής των προγραμμάτων της τηλεόρασης και συγκεκριμένα δημιουργούνται τρεις ζώνες προβολής: η παιδική, η οικογενειακή και η ζώνη μετά τις 9 το βράδυ. Το 1982 είναι η χρονιά της έλευσης της έγχρωμης τηλεόρασης. Από τις 20 Δεκεμβρίου καθιερώνεται η έγχρωμη τηλεόραση με το σύστημα SECAM, ακολουθώντας τα παγκόσμια πρότυπα τηλεόρασης. Παράλληλα, η συμφωνία με την Eurovision, εξελίσσεται ακόμη περισσότερο. Εγκαινιάζεται η απευθείας καθημερινή σύνδεση με τον Ευρωπαϊκό δορυφόρο, ενώ η συμφωνία επεκτείνεται και στη λήψη εκπομπών ειδήσεων. Η κίνηση αυτή σήμανε την επανάσταση για την αμεσότερη λήψη επικαίρων του εξωτερικού και ταυτόχρονα πλούτισε με οπτικό υλικό τα δελτία ειδήσεων. Το 1990 και συγκεκριμένα το μήνα Νοέμβριο, υπογράφεται μεταξύ της Κύπρου και της Ελλάδας διακρατική συμφωνία για αμφίδρομη τηλεοπτική σύνδεση. Μέσα στα πλαίσια της συμφωνίας αυτής, το ΡΙΚ διαθέτει τον εξοπλισμό του για τη λήψη και διανομή του σήματος της ΕΡΤ σε ολόκληρη την Κύπρο. Παράλληλα η ΕΡΤ, με τον ίδιο τρόπο προσλαμβάνει το σήμα του ΡΙΚ και το αναμεταδίδει τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη, την Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αμερική. Αν και στις αρχές η εκπομπή του ΡΙΚ στην Ελλάδα ήταν τρίωρη, εντούτοις με την πάροδο του χρόνου η διάρκεια της μεγάλωνε μέχρι και το 2002, χρονιά κατά την οποία έγινε 24ωρη. Το 1991 εμφανίζονται οι πρώτες μετρήσεις τηλεθέασης. Ιδρύεται μία ανεξάρτητη Κοινή Επιτροπή Ραδιοτηλεοπτικής Ακροαματικότητας (ΚΕΡΤΑ) που σκοπό είχε τη διεξαγωγή ακροαματικών ερευνών πάνω σε συστηματική βάση (34 φορές το χρόνο). Η επιτροπή αυτή ξεκίνησε τη λειτουργία της έχοντας ως συνεταίρους το Σύνδεσμο Διαφημιστικών Επιχειρήσεων, το ΡΙΚ και αρκετούς ιδιωτικούς ραδιοσταθμούς παγκύπριας και τοπικής εμβέλειας. Παρόλο που η
153
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν Έναρξη λειτουργίας της ιδιωτικής τηλεόρασης Μετά το πείραμα της επιτυχούς ς ν πορείας της ελεύθερης ραδιοφωνίας που
ιδιωτική τηλεόραση δεν είχε κάνει ακόμη την εμφάνιση της στην Κύπρο, η ΚΕΡΤΑ διεξήγαγε και έρευνες για την τηλεόραση.
ήδη είχε ξεκινήσει από το 1990 στην Κύπρο, σειρά πήρε η έναρξη της ιδιωτικής τηλεόρασης και της λεγόμενης ελεύθερης πληροφόρησης. Με βάση λοιπόν, τον νόμο περί της ίδρυσης, εγκατάστασης και λειτουργίας τηλεοπτικών σταθμών που εγκρίθηκε την ίδια χρονιά, επετράπη η λειτουργία και ιδιωτικών καναλιών στην Κύπρο δίδοντας έτσι ένα τέρμα στο μονοπώλιο του ΡΙΚ από το 1957 μέχρι 1992.4
1. «Ο ΛΟΓΟΣ» Πρώτος ξεκινά τη λειτουργία του ο τηλεοπτικός σταθμός «Ο ΛΟΓΟΣ» ο οποίος ανήκε στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου. Βγήκε στον αέρα τη νύκτα του Μεγάλου Σαββάτου στις 26/4/1992 μεταδίδοντας τη λειτουργία της Αναστάσεως από τον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Ιωάννη στη Λευκωσία. Λόγω του ότι ο σταθμός αυτός ανήκε στην Εκκλησία, πολλά από τα προγράμματα του ήταν κυρίως εκκλησιαστικού/θρησκευτικού περιεχομένου. Ως νέο κανάλι, αντιμετώπιζε δυσκολίες στην εκπομπή του σήματος του σε κάποιες περιοχές της Κύπρου γι’ αυτό και συνεργάστηκε με το ΡΙΚ. Το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου λοιπόν, αναμετάδιδε το σήμα του νέου τηλεοπτικού καναλιού από τους δικούς του σταθμούς αναμετάδοσης που είχε σε διάφορες περιοχές του νησιού καθιστώντας έτσι την εμβέλεια του «ΛΟΓΟΥ» παγκύπρια.
2. «ΡΙΚ 2» Το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου περνά στην αντεπίθεση όσον αφορά την έναρξη της ιδιωτικής τηλεόρασης με την ίδρυση ενός δεύτερου τηλεοπτικού καναλιού. Στις 21/3/1992 εγκαινιάζεται το Β΄ τηλεοπτικό κανάλι του ΡΙΚ. Ο νέος αυτός τηλεοπτικός σταθμός, από την αρχή της λειτουργίας του, πρόβαλλε προγράμματα ψυχαγωγικά, κοινωνικά, αλλά και επικαιρικά όπως αθλητικά γεγονότα, ξένες σειρές και εκπομπές. Προβάλλονταν επίσης τοπικές παραγωγές στην αγγλική και τουρκική γλώσσα μεταξύ των οποίων και δελτία ειδήσεων.
3. «EURONEWS» Τον Ιανουάριο του 1993, το ΡΙΚ συνδέει το κυπριακό κοινό με το Ευρωπαϊκό ειδησεογραφικό δίκτυο Euronews, του οποίου ήταν και ιδρυτικό μέλος. Η αναμετάδοση του Euronews γινόταν καθημερινά από το ΡΙΚ2 τις ώρες που δεν είχε κανονική εκπομπή. Έτσι, το νέο ευρωπαϊκό κανάλι μπήκε στα σπίτια των κύπριων τηλεθεατών, χωρίς καμία πλέον οικονομική επιβάρυνση, ενημερώνοντας τους τηλεθεατές στην αγγλική γλώσσα για τα όσα συνέβαιναν στον κόσμο με ειδήσεις κάθε μισή ώρα.
154
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
4. «ΛΟΥΜΙΕΡ» Την ίδια χρονιά, δηλαδή το 1993, δημιουργείται το νέο ιδιωτικό κανάλι «ΛΟΥΜΙΕΡ» το οποίο ήταν ένα συνδρομητικό κανάλι κλειστού κυκλώματος. Μετονομάστηκε στη συνέχεια σε «LTV» όπου και γνώρισε μεγάλη επιτυχία από το κυπριακό κοινό. Η επιτυχία οφειλόταν στα προγράμματα που πρόβαλλε όπως ξένες σειρές και ταινίες όπου εξασφάλιζε τα δικαιώματα προβολής των λίγο μετά την κινηματογραφική προβολή τους και δικαιώματα ζωντανής προβολής σημαντικών κυπριακών ποδοσφαιρικών αγώνων. Μετά από μία μακρά και επιτυχή πορεία η «LTV» ολοκλήρωσε τον κύκλο της το 2014.
5. «ΑΝΤ1 ΚΥΠΡΟΥ» Στις 28 Ιουνίου 1993 βγαίνει στον αέρα το τρίτο στη σειρά ιδιωτικό κανάλι. Πρόκειται για τον τηλεοπτικό σταθμό «ΑΝΤ1 ΚΥΠΡΟΥ» ο οποίος αν και ανεξάρτητος διοικητικά και οικονομικά από τον ομώνυμο σταθμό της Ελλάδας, συνεργαζόταν μαζί του σε μεγάλο βαθμό στους τομείς των προγραμμάτων ψυχαγωγίας αλλά και ενημέρωσης. Ήταν ο πρώτος ανεξάρτητος ιδιωτικός τηλεοπτικός σταθμός στην Κύπρο όπου η έναρξη λειτουργίας του άλλαξε εξολοκλήρου τις πρακτικές της διαφημιστικής αγοράς, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες προβολής, απλουστεύοντας τις διαδικασίες και διευρύνοντας τη διαφημιστική αγορά στην Κύπρο.
6. «ΣΙΓΜΑ» Στις 3 Απριλίου 1995 ιδρύεται το τηλεοπτικό κανάλι «ΣΙΓΜΑ». Το «ΣΙΓΜΑ» αποτέλεσε την περαιτέρω εξέλιξη του εκδοτικού οίκου ΔΙΑΣ, ο οποίος μετά από χρόνια στον Τύπο αποφασίζει να επεκταθεί περαιτέρω στα ηλεκτρονικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, μετά το Ράδιο Πρώτο που λειτούργησε το 1990. Πρωταρχικός στόχος του καναλιού «ΣΙΓΜΑ» από την αρχή της δημιουργίας του ήταν η παραγωγή και προβολή όσο το δυνατόν περισσότερων κυπριακών προγραμμάτων γι’ αυτό και στην μετέπειτα πορεία του, είχε την προτίμηση μεγάλου αριθμού κοινού κυρίως κατά την προβολή των προγραμμάτων αυτών. Οι παραγωγές του «ΣΙΓΜΑ» δεν περιοριζόταν μόνο στα δελτία ειδήσεων και στις ενημερωτικές εκπομπές, αλλά κάλυπταν μια μεγάλη ποικιλία κατηγοριών όπως κυπριακές σειρές, τηλεπαιχνίδια, ψυχαγωγικά σώου καθώς επίσης και προβολές ζωντανών προγραμμάτων.
Συνεχίζεται…..
155
E¶. A¶. TO¶. AYT. ¶EP. AN. / R.DEC. ADM. LOC. DEV. REG. / R. DEC. LOC. GOV. REG. DEV. RVAEKVAENYVAEKUNAEVR∆AEK,AEDECALROAEKLSAE�YOAELR’AECRΠAEDECAELROAE� RVAEKVAENYVAEKUNAEVR∆AEK,AEDECALROAEKLSAE�YOAELR’AECRΠAEDECAELROAE�Y
29
EΠIΘEΩPHΣH AΠOKENTPΩΣHΣ, TOΠIKHΣ AYTO∆IOIKHΣHΣ KAI ΠEPIΦEPEIAKHΣ ANAΠTY�HΣ REVUE DE DECENTRALISATION, D’ ADMINISTRATION LOCALE ET DE DEVELOPPEMENT REGIONAL REVIEW OF DECENTRALIZATION, LOCAL GOVERNMENT AND REGIONAL DEVELOPMENT * EΠIΘΩPIHΣ AEOAEKNTK,KΣY∆YΦ�YΣ Tριµηνιαία Eπιστηµ�νική Έκδ�ση Edition scientifique trimestrielle ATEΠIΘΩPIHΣ AEOAEKNTK,KΣΣY∆YΦ�YΣ QuartelyE¶. scientific review OYPN/RY.DC.YM/.OLMDDV.DC.GALMY/LYPA/ * Έτος ιρδύσεως έκδοσης1995 Α΄ τεύχους μ.Χ. /LMRLV.R/AY¶.DC.A/Y/ Έτ�ςκαι ιδρύσεως µ.X. 1995 * *T ριµηναί µνηEπσττηνσ �κ/ ήΈδdιdιiπµ�Έπ Έτµπ 2019 Numb. / Issue 96 Tεύ��ς Numéro 68 //νι 2012 *T ριµηναί µνηEπσττηνσ �κ ήΈδdιdιiπµ�Έπ νι Απρίλι�ς, Μάϊ�ς, Ι�ύνι�ς 2012 Ιούνιος 2019Έτµπ Απρίλριοπίλς ΜάΙύν Ι Μύ Απρίλιος, ΙΙ ύ ά άΙ ς ύ ύΜάιος, ύ ύ ς ΑΜάΙ •ς Απρίλριοπίλς ΜάΙύν Ι Μ ύ Ι Ι ύ
ά
ά Ι ς ύ ύ ύ ύ ς ΑΜάΙ • ς * Ι νΜύ€ Ι ‚ ƒ ύΜάΙ ν• • ύ Μ άΙ ύ• Ι ύάΙ Μ ν• Ι ύάΙύ Ι • Μ ύ• ς άΙύΙ Μ ν ά Ι- νύ• 014297 ν• • ύ ύ Μ ύ• ν Ι ύάΙ ν• Ι ύάΙύ ΙΙ• Μ άΙύΙ Kωδικ�ς: Μ ά Ι-ύ ύ• Ινύ• Ι … νΜύ€ Ι ‚ ƒ ύΜάΙ ν „• Μ
•ύ• Ι -•ΙάΙ ύ Μ Μ ύ• ΜάύΜάΙύ• ύ• ύ •ύ ςΜάΙύ
νΙ Μ
Μ ν „• Μ -•Ιύ ΜΙν • ΙΜ • ΜάύΜάΙύΙ• Μ ΜάΙύ *•ύ Ι Μ … ν Ι ύ-ς •ύ• Ι ΜάΙ ς ύ ύΜά ύ€ Ι‚ ύνύ• Μ ς ύ •ύ •ύ Μ ύ• ν ς Μ ν
νΙ άΜ ς ύ ΜάΙύΜΙ • ν Ι -ς ΜάΙ Ι• Ι†ς ν ύ -ύΜά € Ι‚ • ν ύΜ νύ• •ύIδι�κτήτης Μ •ύ Μύ ύύ•ΜάΙύν ν ς /ν Propriétaire
ν άΙςνύ
ΜάΙύΜΙ • ν ύ•Ι ύ Μ ύ - νςΜΙ•ύ‡ ν •ύ / • Owner •Ι Μ • νΜ †
-ύ• ν ˆύύν •Ι Μ
•ύ ύ - νΙΜΙ ύΜάΙύν λ •ˆύ•Ι Μ ν ύΙ• • ν •ςΜ ν ύ ΜάΙύ€ Ι• ‚ •ύνύ ν Μ Ινς • νΜ ΜάΙύ 퉕 ύ• ύύΜά ς ύν‰ • Ινύ •ύ‡ ν •ύ KENTPO EΠIMOPΦΩΣHΣ MEΛETΩN EPEYNAΣ KAI ANAΠTY�HΣ λ
ύ ˆ •
ν ύ Ι • ς • ν ύ ΜάΙύ€ Ι ‚ • ύ •
νύ Μ ύ ˆ ν Ι νς ΜάΙύ Ι ν ‰
• ύ ύ
• Μά ν• ˆ •ς •ύ ν ύ•
ς • ν ˆύ •ύ• Ι ύν -ύΜάΙύ ν Ι•Ι ΜAστική ύΜάΙ Ιύ µη •ύν Μ Μ ς ς ύν‰ • κερδ�σκ�πική Eταιρεία ν• ˆ •ς •ύ ν Ι ν ύΜ •
ς • ν ύ ˆύ •ύν •ύΜ • Ι ύν ύ•ν-ύ ΙΜάΙύ
Μ ςύΜάΙ •ύν Μ ύ€ ά Μν •Ι ς‚ς Ι•ν - Ι ύ • ΜάΙύ
Ι ς Ι Μ νν• Ι ν•Ι Μ ΙΜ … ι Ι• ΙΙ‰ ύ ύΜά Μ άΙ
ύ •ύν ύΜ Ι ς FORMATION Ις Μ Ιν• • Μ ν Μ Μά ν ΜάΙ •Ι‚ς Ι•ν - Ι ύ • DE RECHERCHE ET DU • άΜάΙύ
νΜΙ‰Ι ΙCENTRE ύ ν Μ Ι „ • Ιύ• ΙνDE ύ Ιάν ύν ς ύΙΜ • ύ • ύ… ι Ι• νΙ‰ ύ- ύDES
Ι ύ ν ύ€ ά - ύETUDES • ά νΜΙ‰ Ι ύ
Μ άΙ ύ
Ι „ • Ι Ι ύ άν ς Ι • Μ ύ ν
ύ • ύ
• ύ ν ύ
Ι ύ ν ύ ΜάΙ DEVELOPPEMENT
ΜΙ Μ ν ύ Ι νΜ Ι‰ ύ Ι • νΜ •… Société civile sans
ΜράΙύΜΙ Ι Μ ν ύ Ι ν•ύΜ Ι ‰ ύ Ι
ν • Μ … •
•Ι Μ • νΜ ύ ύ• -ύνΜύ• Μύ ύΜάΙύŠ‹ύ ύΙν ˆύ†ŒŽ ύν -ύ Μύ but Ι•Ι ύlucratif Μ
ράΙύΜΙ •ύ ‰Ι•Ι Μ • νΜ
ύ • ύ ύ•Ι• -ύν νΜύ• Μ ύ Ι ύύΜ
ΜάΙύŠ ‹ύ Ι ύ Μ Ιν ˆ ύ ˆύ†ŒŽ ύ ύν ύ-ύν ΜΙ ν ύ Ιύ•Ι • ύΜ
ΜάΙύΜάΙ ύ
Ι ύ Μ Ι ύ Μ άˆ ύ
Ι ύ • ˆ ύ CENTER ‰Ι - ύΜ ΙΙΙ ‰ OF ύ- ύ •Ι • ύΜ •ΙEDUCATION ν •Ι ύΜ άˆ ύ ΙΙύν
Ι ύΜ
ύ • ˆ ύ ύRESEARCH ν Ι ν ύ • AND DEVELOPMENT ‘ -ς • νΜάΙύΜάΙ -ΙύΜάΙ•ς Μύνˆ ύ ΙΜάΙ• ΜάΙ Μά•
-ύ Ι Ι Μ -Ι Μˆ ύ ύ ύν ύΙAssociation Civil -ύnot lucrative Ι •ύ‘ -ς - Ι• ν Μ-ΙύΜάΙ• ˆύ€ „•ΙΙ’Ι-‚… ς ΜνˆύΜάΙ• ΙΙ ‰ ύ •ΙΜ •Ι ύΜάΙ Ιύν -ύΜά• ύ -ύ Ι -Ι* Μ ύν Ι Ι •ύ - ΙΑύ ΜΙ ˆύ Μ € „•ΙΙ’Ι ύ-‚… •ύΜά ύ άΙ Yπεύθυν�ς κατά τ�ν
•Ι ύ ύ •-Ι-ύ ύΜάΙύ•
ύ •ύλ • Μ ύ“•Μν�µ�, ά Eκδ�της /Editeur/Editor ΑύΙ Μ ύ •ύΜά ν•Ι ύύ
άΙΙ -ς •ΙKαθηγητής ύ•ά ύ Ιύ •-Ι-ύ • ν ύ ύΜάΙύ•
•ύΙ• Ιλ ύ • Μ ΓE. ‘ΑλλύνΜύΜάΙύ Μ•νΜ ύ ύKωνστ. Ι -Ι-ύύ“ ύ•Μ
ΜάάΙ AΘANAΣOΠOYΛOΣ ύ•ν” Prof. Const. GE. ATHANASSOPOULOS Α ‘ λλύνΜύΜάΙύ ν Ι • ύ
Ι ς
ά • Ι ύ ν • ύ Μ ν • Μ ύ
Ι • Ι ύ Ι Ι
ύ ύ ΜάΙ ύ•ν” Μ Ι ύ ύΙ• ΜΙ ύ • Μ Ι ς ˆύ ΜάΙ ύ“Ι Ιν άΙ … Μλ Ι ύ Ι ύύΜάΙ Ι• ΜΙ ύ • Μς ΙΜάΙύ ς ˆύ ΜάΙ • Ιύύάν “Ι Ιν άύΙ Ι … • Ι - ύ Ι ‰ Ι ν ύ ά ν ύν - ύ*• ύ Μ ύ• Ι Eπιστηµ�νικ�ς Yπεύθυν�ς: λ Ι ύΜάΙ ς ΜάΙύ • Ι • Ι - ύ Ι ‰ ΙKαθηγητής νν ύ ά - ύ• ύKωνστ. Μ ύ• Ι ΓE. AΘANAΣOΠOYΛOΣ • Ι άΙ ‰ Ι ύν
ν ά ύν Ι ύ Ι • ύ Scientifique: • • ν ’ Ιύάν - ύ Ι ς• ύ• Ι• ύ ΜάΙύ‰ • ν ύν Const. Responsable Professeur GE. ATHANASSOPOULOS ‰ Ι ύν Scientific ά ύν Ι άύΙ Ι Responsible: ’ Ι - ύ • νΙ Μ
ς• ς• • ύΜάΙύ• ΜάΙύ‰ Μ • ΙΙ ΙάΙ ΜνΜ
ύ ν •ύΜάΙύ
•Ι • ύ ύ •ύ • • ν•Ι Μ • ƒ ν • Const. GE. ATHANASSOPOULOS Professor Μί Ι ύ Ινύ ΜνΜ
ύ •ύΜάΙύ
•ύ•Ι Μ • νΜ ςΙ -ύΜάΙύ• Ι Ις ΜάΙύ
άΙ •Ιά ύΙ ύ •Ι-•Ι ύύΜ
ύνύΜ
•ύνύ Ι•ύ• ƒ νΜΙ• ˆύ* •ύ ν ύ•
Μ ύ€ ΙΜ• ‚ Μ ύΜάΙύ Μςˆ Ιν‰ •ύΜάΙύ • Ι• ύ• ύ ΙΙ‰ νΣύµ��υλ�ς ύ Ιν ƒύά •άύ Μ ύ ύΈκδ�σης • Ιˆ EΛΛHNIKO AΠOKENTPΩΣHΣ, ν -ύΜ •ΙύΜ ύΜ νΙ‰ ύ• ύΜάΙύ • Ι• ύΜ ύ• Μ - • ς •άΙ Ιύ•KENTPO
ύ ν Ιύ ς ν ύ •ύΜάΙ TOΠIKHΣ AYTO∆IOIKHΣHΣ KAI ΠEPIΦEPEIAKHΣ ANAΠTY�HΣ Ι Ιύ •ύ ν•ΙΜˆύνΜύΜάΙύ- Μ •ΜΙ-ύ Ι -Ι Ι ύ •Μ -ΙύΜ
• ύ Ι Μ Ι ς Ιν άύ• ύΙΜΜΙ Conseiller d’ édition Ι ‰ Ι ύ •ύάΙν Μάς Ι-• νΜ
ς Ι Μ Ι Μ ν • Ι Μ ύ€ ν ΜύΜάΙύάΙν ΜDECENTRALISATION, ύ •ύΜάΙύ Μˆ‚ς
ˆ• CENTER HELLENIQUE DE Ι• ύ ‰ •ύ Μ ύ •ςADMINISTRATION €• Μά- νν• ‚ • ύν ‰ ΜΙύ ν ύΙν Ι ύν Ι ύLOCALE Μ ύ•νΙ Μ ς ΙΜ … DE DEVELOPPEMENT REGIONAL D’ ET Α - •ύΜ ύν ΜάΙ ύν
ν άς ΜάΙύ άΙ •Ι ύ ύ-•ΙEdition ύΜ ύνύ Counsellor ˆ ΜΙ•νΜ ύν • ΜΙ •ύ • ν ύΙ•• ΜύˆύHELLENIC
•ν ’Ι-ύ•
ς •ν •ν Μ• Ι ς Ι CENTER ύ •ύ•ˆ FOR DECENTRALIZATION, LOCAL ν -ύ Ι •ύ Ιν ύΙ ΜνΜΙςGOVERNMENT ΙΜ …ς • ύΜάΙύ-Ι Ι νΜ ύ Μ ν ˆύ •ύ νREGIONAL Μύ •ύΜάΙύ• ν ύΙ• ςDEVELOPMENT AND νύ‰ν Ι Μˆ ύ • ύ•νˆ ς ύ - Ι ύΜ ύν ά Ι‰Ι ύΜάΙύ€ ν Μ Ι- ‚ ς € ‰ • Μ ν ˆ ‚ ς ν Μ • ν ˆ
156
29
E¶. A¶. TO¶. AYT. ¶EP. AN.NA /NA R.DEC. ADM. LOC. DEV. REG. NA ™YA N™A §AN¶A N¶A A£A Y£AAA KAAA£A £AY£A Y£A KYA KAA/AR. DEC. LOC. GOV. REG. DEV. AANA ™YA N™A §A A£A Y£A KA KYA KA
ÌÂÓ.ÛÓ1ÈAAψK
TÔȘ EÓEÙ˜E˘ÈÍ ∆ιεύθύυύνθση /Aιdηνεηrθυιesιθυύνθσ ̤‹¶Ú¶›¶ÚÛ͘ÏΤË͋Ͷڛ¤¿ˆ¤Ú›¶ÚÛ Ίνθµιeθdηνεη�ιθυeύεύµρυύνθ ÙÚ‰¤¿ÚË
∆ιευθύνεται υπ� Συντακτικής Eπιτρ�πής εκ Kαθηγητών Πανεπιστηµί�υ και Eιδικών Eπιστηµ�νων. Σύστηµα Kριτών. Dirigée par Comité de rédaction de Professeurs d’ Université et de fi Â·ÓˆÏ˘ Scientifiques Spécialisés ÏAˆ ψK’ Directed by Edition Board of University Professors and Specialized Scientists ˆÓÏ,BAÏÙÙE.ˆÓ.Û System of external evaluators
ωÓBȶ:E1Ó:EÛÏO KÈKE.ˆ
* Tιµή τεύ��υς: 9 f Συνδρ�µές ετήσιες: Φιλίας: 300£A f ∆ηµ�σίων TÔȘ E KˆÓÛÙˆ.°EA N™ON¶N°Y§YY° Yπηρεσιών, N.Π.∆. και I.∆., ∆ήµων, N�µαρ�ιακών Aυτ�δι�ικήσεων,Tραπε�ών, ÓÙ ÂÙ ˘ÈÍ̤‹ ∂¤Ô‚ÈÏ Ù˘Ëًȉ·ÚııˆÈıÎÈÁ‹∂¤Ì‚È‰Ë˘‹Ì‚ Eταιρειών: 150 f Iδιωτών: 30 f Φ�ιτητών: 25 15 f ™A°YÏO TÔ˘ Î.US KˆÓÛÙˆ.°EA ·Ú¤‹· E�ωτερικ�ύ: $ 100, 100 €£A N™ON¶N°°Y§YY° K·ıËÁÙ·˘‡¶˘·ÓÁ˘KÂÓ‡‡›˘‡¶˘ÎÂÓÈ·Á·ıÎÁ Ï ÏˆKÏY Prix: 9 f Abonnements: Prix d’ ami: 300 f Services Publics, Personnes Morales de ÛÁÂÓÙÈÂÏ›˘EÙÈ,ÁÎAÈ·Ô˘‡¶˘ÒÎÁ·Á Droit Public ou Privé, Communes, Administrations Départementales, Banques, Sociétés: 150 f Individuels: 30 f Etudiants: 25 15 f H τρέ��υσαέ��διεθθ��εανή ςλάκρκρ-ιένλια�ραλθέι Etranger: US $ 100, 100 € H τρέ��υσαέ��διεθθ��εανή ςλάκρκρ-ιένλια�ραλθέι Price: 9 f Subscriptions: Friendship: 300 f Public Services, 1 1• Legal Persons of Public or Private Law, Communities, Prefecture Administrations, 1 1• • • • • • - • € ‚ƒ Banks, Societies: 150 f Individuals: 30 f … • • - • - • „ • • • • • - • € ‚ƒ 25 f Abroad: US $ 100, 100 € Students: 15 …• •- • -•„ - • € ‚ • • • * ΥπεύθυνοςTυπ�γρα�εί�υ Τυπογραφείου † ‡• - • - • €‚ • • • Yπεύθυν�ς • ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ † ‡• - • - ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ EI∆IKH A.E.E.B.E. •‰ ‰•ˆ €‚ • •ˆ • ΜάρνηEK∆OTIKH 25, Πλ. Βάθης, Αθήνα, 35,Tηλε�. Kέντρ�: 5242177, email: (210) 5226641, FAX: (210) 5232409 •ˆ• ‰ • ‰•ˆ €‚ • •ˆ- •ˆ Xαλκ�κ�νδύλη τηλ.: 210.5234559, φαξ:(210) 2105203633, theogi@otenet.gr * • €‚ • - … ‰• ˆ• • •ˆ•• ‰ €‚ • - … ‰• „ • • • - - Tα δηµ�σιευ�µενα κείµενα απη��ύν τις απ�ψεις των Συντακτών τ�υς και δεν δεσµεύ�υν την EΠIΘ. AΠOK.,TOΠ. AYT. KAI ΠEP. AN. •… ‰ • ‰ „ • • • - * •… ‰ • - †ŒŽ ˆ Š‹ • - • Oι αναγγελίες εντ�ς πλαισί�υ των νέων εκδ�σεων απ�τελ�ύν �ιλική πρ�σ��ρά ‰ - - • ˆ • - †ŒŽ ˆ Š‹• ˆ • - • ˆ • τ�υ Eπιστηµ�νικ�ύ Yπευθύν�υ τ�υ Περι�δικ�ύ πρ�ς τ�υς Συγγρα�είς τ�υς - • - • ‘-•‰ -ˆ ‰ - - • ˆ • ˆ ˆ • * €„•’-‚… -ˆ-• • - • ‘-•‰ -ˆ Bάσει τ�υ N. 2121/1993 και των σ�ετικών καν�νων τ�υ ∆ιεθν�ύς ∆ικαί�υ απင•’-‚… -ˆ • γ�ρεύεται 1-•“η αναδηµ�σίευση ή η αναπαραγωγή (�λική ή µερική) µε �π�ι�ν δήπ�τε 1-•“- και µε �π�ι� δήπ�τε µέσ� των κειµένων τ�υ παρ�ντ�ς, �ωρίς πρ�ηγ�ύµενη ‘1-•” • τρ�π� -•” • άδεια τ�υ εκδ�τ�υ. • “… •ˆ ‘1έγγρα�η Toute • “… •ˆ • • - ‰ - • • reproduction d’ un extrait quelconque de cette Revue, par quelque procédé que ce soit, et notamment par photocopie ou microfilm, est strictement • ‰ interdite. • • • ’ - • • • • ‰ • •- ‰ - • • • ‰ • • • ’ • • • ‰ • • ƒ• The whole of the material appearing in this Review is a copyright and may not be • ƒ• •reproduced •ˆ • - -• in whole or in part without the permission of the Editor. ˆ• • ƒ ‰ • €‚ ˆ ‰• * ∆ιεύθυνση / Adresse / Address •- • ‰ • Ίµ�ρ�υ 6, 11257 Aθήναι, τηλ.: (210) 8647120, fax: (210) 8658868 E¶. AT.OTYP.N/PTR.DY/P.C/NM/L/VMRO.GOA. CC.EEE ¶.GOA. CC.R./Y.M • •- -• •ˆ IMVROY 6, GR 11257, ATHENES / ATHENS, teleph.: (210) 8647120, TYLM.ATYT.RAT.PT.ATY.DMYRO.ROMTR¶..E.RAT.LMRAT..MP/YOO.RO.TOMOLT› ‰ • -• /OA.TPL/PTO¶. € • ˆ‚ ˆ• AT.RPT.TY.RAT.LTDO.TYP..DOTY.N/OM/R.P/TPTOR.D/Y fax: (210) 8658868 • … ‚•‰€- • ROMTR..YTRTYNA.M.TT.YVT.//..T./Y.RAT.NPT.N.O/.//.ATYT * M.E MV¶..E .RAT.TNPT.OTNATY.M.OAT 1- • .RAT. • - ˆ • - LMRAT.ROMTR.YTVYMV.NMO.L http : // library.panteion.gr/pandemos • Eλληνικά περι�δικά MTYRMO./LLTVT./D.//.ATYT.RAT.N/OMT.ATY.R/NML.YTRTYNA¶.TY.LMN.NOM/. ˆ•’- • •ˆ * ATY./Y.YT.NAYNOTYMT...RRM/.D/Y.ROMNT¶.CTT.LR/› .C.C. G¶ • • • ˆ -… • - EOA.TMO¶.ML¶.C.CC../.O¶.//.¶.›. AT.YTT.NNL/TM› ISSN 1106-91-71 .¶.G›.ROYNO¶.AOO ‰ ˆ • ˆ TOYMDMNOM/› - ‰ € -‚ €‰ • ˆ‚ • ˆ
22 30
¶N¶TO.TOTLVTOY¶AOP ›
()157 1
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ν. Ι96/2019/ ί ν Ι Ι ν ν ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ/SOMMAIRE/CONTENTS ΤΕΥΧΟΣ ς ν
158
-Κωνστ. ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ / Const. GE. ATHANASOPOULOS: Τοις Εντευξομένοις, Ή Περί της υφής της ταυτότητος και του Δικαίου της Ε.Ε. εν συναρτήσει με αποφάσεις του Δικαστηρίου……………………………………….. -Ελ. ΚΑΒΒΑΔΙΑ: Το Ειδικό Καθεστώς Οικονομικών Δραστηριοτήτων του Ελληνικού Κράτους και Ελλήνων Υπηκόων σε Χώρες των Βαλκανίων: Θεωρητικές Προσεγγίσεις και Εμπειρικοί Προσανατολισμοί……………………. -Ναπ. ΜΑΡΑΒΕΓΙΑΣ: Χωρίς βαρβάρους………………………………………………....... -International Relations and Diplomacy…………………………………………………. -Γ. ΓΕΩΡΓΗΣ: Ταξιδεύουμε σε θάλασσες επικίνδυνες. Ο Γιώργος ΘΕΟΤΟΚΑΣ και η Κύπρος………………………………………………………………………... -K. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Περί φόρων, φοροδιαφυγής και παραοικονομίας……. -Πανεπιστήμιο ΝΕΑΠΟΛΙΣ, Πάφος………………………………………………………….. -Χαρ. ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Αρτ. ΣΑΒΒΙΔΟΥ: Φεμινιστική Θεωρία του Δικαίου και Ποινικό Δίκαιο……………………………………………………………………... -Κέντρο Έρευνας Περιφερειακής Ανάπτυξης «Ιερώνυμος Δ. ΠΙΝΤΟΣ και Αναστασία Ιερ. ΠΙΝΤΟΥ»………………………………………………………………………... -Ειρ. ΒΑΛΛΕΡΑ - RICKERSON, Πέτρ. ΑΧΙΛΛΕΟΠΟΥΛΟΥ, Ξεν. ΜΠΑΦΙΤΗ: Γεωφυσική διερεύνηση υπεδαφικών αρχαιολογικών δομών στη περιοχή της Παλικής της Ν. Κεφαλληνίας…………………………………………………………….. -Σολ. ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ: ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260. Η ολοκλήρωση μιας αρχιτεκτονικής θεωρίας…………………………………………………………………………………………………. -Παρ. - Γρηγ. ΣΜΙΓΑΔΗΣ: Πώς το ενδεχόμενο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν θα επηρεάσει την ενεργειακή ισορροπία, και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις του στην παγκόσμια οικονομία…………………………………. -Ανδρ. Π. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ: Γεωπολιτική και Γεωστρατηγική Ανατομία της Ανατολικής Μεσογείου και οι Επιπτώσεις μιας Μεγάλης Γεωπολιτικής Δίνης σε Κύπρο και Ελλάδα…………………………………………………………………….. -Ath. ATHANASIOU: The Modernization of Public Administration of Cyprus and Greece under Globalization regime……………………………………….. -A. LOUKA: The Organisational concept of Cyprus Public Administration Introduction to the new Management Model…………………………………………… -Al. PANAGI: The Modernization of Public Administration of Cyprus and Greece under Globalization regime…………………………………………………………. -S. THEODOROU: The new Public Management………………………………………... -Aθ. ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ: Νικόλαος Μάντζαρος και Εθνικός Ύμνος. Επιχειρώντας μια αποτίμηση της συνεισφοράς του Μουσουργού…………………………………..
Σελ./P. 3 12 18 21 26 30 40 42 53 54 60 63 72 75 76 77 78 79
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ ύν Ιί ν Ι Ι ν ν ς ν
-Χρ. ΠΑΝΑΓΗ: Μέθοδοι Αξιολόγησης Εργασίας και Συστήματα Κινήτρων Απόδοσης………………………………………………………………………………………………. -G. - Sp. C. ATHANASOPOULOS: Design and Construction: The role of new technologies ………………………….………………………………………………………………. -Κ. ZENIOU: Marketing and the Academic library…………………………………….. -Ευγ.-Μαρ. Κ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ: Alexander SCRIABIN…………………………… -Κωνστ. ΓΕ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Κριτικό Σημείωμα: Ε. ΜΙΧΑΛΑΚΗ: Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και ο νέος (του) ρόλος του δανεισμού στην Τοπική Αυτοδιοίκηση……………………………………………………. -A. MASOURAS: 2nd International Conference on Marketing and Entrepreneurship…………………………………………………………………………………… -Αγγ. ΤΣΑΚΛΑΓΚΑΝΟΣ, Παρ. ΤΣΑΚΛΑΓΚΑΝΟΥ: Βασικές αρχές του Marketing……………………………………………………………………………………………… -Γεώρ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ: ΟΠΕΚ: Λυσιτελείς ρυθμίσεις, ετερόκλητες δράσεις… -ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ……………………………………………………………………………… -Δημ. - Νικ. ΝΕΓΚΑΚΗΣ: Πρόγραμμα «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι». Οι μεταβολές που επιφέρει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση Α΄ βαθμού………………………………………. -Ι. KARANDREAS: Creativity Makes the Difference…………………………………… -Δημοτικά Τραγούδια Περιοχής ΣΟΦΑΔΩΝ……………………………………………... -Ανδ. Σ. ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗΣ: Περιήγηση στα Μονοπάτια της Ζωής…………………... -Πραξ. Σπ. ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ: Οι πρυτάνεις της παγκόσμιας σοφίας……………….. -Ραφ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ: Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση αλληλεπιδράσεων φαρμάκων - τροφής……………………………………………………………... -Μαρ.-Ιππολ. ΜΑΣΤΑΚΟΥΡΗ: Τα άρθρα 11 και 13 της Οδηγίας COM 2016/0280 και το μέλλον των πνευματικών δικαιωμάτων στο Διαδίκτυο.. -Ραφ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: Το καθεστώς των Μελών Συνδικαλιστικών Οργανώσεων………………………………………………………………………………………….. -Κρ. ΤΣΑΓΚΑΡΙΔΗΣ: Η εξέλιξη της Τηλεόρασης της Κύπρου. Δυσχερής τοκετός, θεαματικές επιδόσεις………………………………………………………………... -Εκδότης, Επιστημονικός Υπεύθυνος…………………………………………………….... -Περιεχόμενα………………………………………………………….……………………………....
89
93 97 101 106 109 111 112 124 125 129 134 135 136 137 142 148 151 156 158
159
Kωνσταντίν�ς ΓE. AΘANAΣOΠOYΛOΣ
Constantinos GE. KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ °E. Kαθηγητής Παντεί�υ YI£•HºI£NE•I£TEºI YΛKEΛ KEΛK.NΛ K.NΛKEH. KEH.KΛYΣ KΛYΣKEΘ KEΘKυKθ KυKθήYΓ ήYΓKEήκ KEήκKΠNΓ KΠNΓKήYη KήYηKθYω KθYωKυKθ KυKθ KήYΓKΠNΓ KΠNΓKωNη KωNηKθYω KθYωKήY KήY YΛ KήYΓ ATHANASSOPOULOS A£ANA™O¶OY§O™ Kωνσταντίν�ς ΓE. Πανεπ. K�ιν. και Π�λ. Eπιστηµ., Professor at Panteion University
ATHANASSOPOULOS Univ. of Athens, (Vis. Prof.), Professor at Panteion University Lawyer, P TøÔ›Ùo of Social and Political Ex Sciences, Ch.L.U.L. ˆ‹Ù.›ÓÙ›·a Univ. of Athens, (Vis. Prof.), Bruxelles, Ex Int. I.I.A.P. Paris Û.Ù Eˆ›Ôˆ˜ Lawyer, ÛIO§EKÔ§E˜Ù™ Ex Ch.L.U.L. Bruxelles, Ex Int. I.I.A.P. Paris Eˆ›
ˆ›¶ÔN.°¶Ù™ ÓÛ§ÙÓÙ›·Ù¶
Πανεπιστηµί�υ Aθηνών (Eπισκ.), AΘANAΣOΠOYΛOΣ Ex Ch.L.U.L. Bruxelles, Ex Int. Kαθηγητής Παντεί�υ I.I.A.P., ParisEπιστηµ., Πανεπ. K�ιν. και Π�λ. Πανεπιστηµί�υ Aθηνών (Eπισκ.), Ex Ch.L.U.L. Bruxelles, Ex Int. I.I.A.P., Paris
K·ıËÁËÙ‹˜ ¶·ÓÙ›Ԣ ¶·ÓÂ. KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ °E. KÔÈÓ. Î·È ¶ÔÏ. EÈÛÙËÌ., A£ANA™O¶OY§O™ ¶·ÓÂ. AıËÓÒÓ (EÈÛÎ.), K·ıËÁËÙ‹˜ ¶·ÓÙ›Ԣ ¶·ÓÂ. ¢ÈÎËÁfiÚÔ˜, KÔÈÓ. Î·È ¶ÔÏ.Bruxelles, EÈÛÙËÌ., Ex Ch.L.U.L., ¶·ÓÂ. AıËÓÒÓ (EÈÛÎ.), Ex Int. I.I.A.P., Paris ¢ÈÎËÁfiÚÔ˜, Ex Ch.L.U.L., Bruxelles, Ex Int. I.I.A.P., Paris
ΑπρίλιοιςΜίιάρΙ K›ÌÓÌ·Ì/ÓArticÂlr/›reÓ·ÂsTÂÓ·Ì/ÓA ύν Ιί ‡/Ó¯ÂsÓlr/›rÔÂÓ·s̛̯˜·Ì/Ó ν Ι Ι ν ν ς ν
TO ¢IKAIO TH™ ∫ˆÓÛÙ.Kωνστανί�ς KΓ KE.AEΘE�NΣNOΠN� TO ¢IKAIO EUROPEAN .. TH™ TO ¢IKAIO .. °Ù∂°Ù∞Ó£¡™∂√Ù¶™Àˆ§ÓCÙ°∞o°À√ÓnstGGEÓGAÓT√¶™H¡§ÓnÀo EYPø¶AIKH™ UNION I KH™ EYPø¶A K.EMAÿKωνστανί�ς KΓ KE.AEΘE��NΣNOΠN� NÙst™À√sÀ TH™ Ì‚ÚÔ˘ ‚E61E‚2˘EÌ52667E61E£A52H‚˘5‚ÚA˘ TO ¢IKAIO EUROPEAN ENø™H™ LAW .. TH™ ENø™H™ Kωνσταντίν�ς . . ΓE. N˘52 H5I7Eˆ H‰˘AÈH‚.E61EÎA˘‚˘ EYPø¶AIKH™ B·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Î·È I KH™ EYPø¶A BasicUNION terms and AΘANAΣOΠOYΛOΣ Constantinos GE. KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ °E. Kαθηγητής Παντεί�υ Kα θηγτής Πγήτνεί��τήίΠυπ .ικληληEεγυιεΠήηΠι�γε ÔÚÈÔıÂÙ‹ÛÂȘ delimitations ENø™H™ LAW ATHANASSOPOULOS A£ANA™O¶OY§O™ ENø™H™ Πανεπ. K�ιν. και Π�λ. Eπιστηµ., Kα θηγτής Πγήτνεί��τήίΠυπ .ικληληEεγυιεΠήηΠι�γε ºÈÏÔÛÔÊ›· Ù˘ ŒÓˆÛ˘ PPPPH T™EY¶•T�µ�ς B' Union’s Philosophy TO ¢I KAO¢IH ™EYPø¶.NY¶™PYYPENEYH H
ˆ˜ÔKI..Ù›· Constantinos GE. of Social and Political Sciences,
K·ıËÁËÙ‹˜¤ÓÓÔȘ ¶·ÓÙ›Ԣ ¶·ÓÂ. Professor at Panteion University B·ÛÈΤ˜ Î·È Basic terms and Πανεπιστηµί�υ Aθηνών (Eπισκ.), TO ¢I KAO¢IH ™EYPø¶.NY¶™PYYPENEYH PPPPH T™EY¶• HBruxelles, ¶• P ™EYP• Nregarding YPEYN™ø• Y PEYPY• ™ P•ÂÚ› HEÈÛÙËÌ., EYPY™ø NEYPøP• Yø™P€ N¶.N Y‚ ƒ P™EY P˘ıÌ›ÛÂȘ Arrangements KÔÈÓ. Î·È ¶ÔÏ. Ex Ch.L.U.L. Ex Int. of ø• Social and Political Sciences, ÔÚÈÔıÂÙ‹ÛÂȘ delimitations H Συνθήκη ø• Pof™EYP• N YPEYN™ø• Y PEYPY• ™ P• H EYPY™ø NEYP øP• Yø™P€ N¶.N Y‚ ƒ P™EY ø.„ •N¶•N™N¶P• P ¶• YY • P™ø™P• N ™EP™EYPY N • ¶N™N¶P• P ™EYP.¶™Y¶™P• P .¶.Y™… I.I.A.P., Paris ¶·ÓÂ. AıËÓÒÓ (EÈÛÎ.), E˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘ Univ. Athens, (Vis. Prof.), European Union
Ù˘ ŒÓˆÛ˘ P™EYP.¶™Y¶™P• T�µ�ς B' Philosophy γιαøø.EH την θέσπιση ø.„øY•NUnion’s N™N¶P• P¶• Y-•Y¶P™ENP€ P™ø™P•NºÈÏÔÛÔÊ›· ™EP™EYPY•N¶N™N¶P• P.¶.Y™… H ™EYY• YH N¶.NY‚ N¶PøP• N™H N•P¶™P•N¶øH ™EYP™Y• ¢ÈÎËÁfiÚÔ˜, Lawyer, ¢È‡ڢÓÛË Î·È ÂÌ‚¿ı˘ÓÛË Enlargement P˘ıÌ›ÛÂȘ ÂÚ› Arrangements regarding † τ�υ Συντάγµατ�ς øY™EYY• YHP•ø¶P• ¶P™ENP€ N¶PøP• N™H N•P¶™P• N¶øHHøø.EH ™EYP™Y••P ExN¶.NY‚ Ch.L.U.L., Bruxelles, Ex ø¶Ch.L.U.L. Y ¶™N• N .ø™N¶• P NPN¶N .ø™YP N¶P™EYPøYøP• P ‡ø¶¶N¶• •Y¶™N• NH .ø™N¶ Συνθήκη ™¯¤ÛÂȘ ¢Èη›Ô˘ and Integration † ø¶E˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘ •Y¶™N• N .ø™N¶ P Y¶™N• .ø™N¶• PNPN¶N.ø™YN¶P™EYPøYøP• P‡ø¶¶N¶••P Union της Eυρώπης Ex Int.N I.I.A.P., Paris Bruxelles, Ex Int. I.I.A.P. Paris I.N• ˆPøP•European Y •H øP™EYP€ Y••ø¶P• N¶N¶• ‚ •PøP.N™ˆ PøYøH ™EYPY• ø ‰ P••PP™ENH N¶P‰ ø N• για την θέσπιση E˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘™EYPY•ø Relations between EuropeanY•N¶N¶• øP•Y•H øP.N™ˆP øYøH P••P™ENH N¶P‰øN• ¢È‡ڢÓÛË Î·È Enlargement ø • I.N• ˆ•H •PˆP.NøP• •HøP™EYP€ •øˆP•P•N¶.•YPø¶P‚ •P™EYPø.Y• YÂÌ‚¿ı˘ÓÛË ¶™P™EYYP•‰ Pø™N™H Pώµη, 29 Oκτω�ρί�υ τ�υ Συντάγµατ�ς ηÈPEıÓÈÎÔ‡ ¢Èη›Ô˘ Union National ø • Law ˆ•H •Pand .NøP• •H •ø ˆP•PLaw •N¶.• YPø¶™EYPø.Y• Y¶™P™EYYP• ™EYPYø™N¶P• Pø™P• øYNYH Y™ø• ø¶™H Y™.… K•YY ‰ P™ENP€P.ø™N™H Eø¶•Y‚H Y•ø-YP• ™¯¤ÛÂȘ ¢Èη›Ô˘ and Integration 2004 OÈ Â› ̤ÚÔ˘˜ ¶ÔÏÈÙÈΤ˜ European policies Pø™P•• Yø YNYH Y™ø• Y™.… K•YPY ‰ • PP™ENP€ .Eø¶•Yτης ‚H P Y•Eυρώπης ø -YP• • E™EYPYø™N¶P• ø™Y‰ YUnion’s P™EYP.¶Y„ ¶.YPEøH Y•ø¶™H ™Pø PNN¶• ø¶- P N.YPø¶™EY E˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘ Relations between European TO ¢IKAIO TH™ EUROPEAN • E ø™Y‰ Y P™EYP.¶Y„ • Y ¶.YPEøH Y• ™Pø PNN¶• P • P ø¶P N.YPø¶P ™EY Pώµη, 29 Oκτω�ρί�υ ™Y¶™NøPYø™N‰ PY.•ø™N¶•Î·È … EıÓÈÎÔ‡ ¢Èη›Ô˘ .. Union Law and NationalYLaw ' TfiÌÔ˜ Aø™P• Vol.Y A' EYPø¶AIKH™ UNION ™Y¶™NøPYø™N‰ PY.• ø™N¶• … •¶-P EYP™Y• P Y • ¶™N• N .ø™N¶PNP• N ™PN¶P™EYPŠ P ‹ N¶PYøˆ P Pø¶Ž Œ † P N™PY• YP™ 2004 OÈ Â›¤Î‰ÔÛË Ì¤ÚÔ˘˜ ¶ÔÏÈÙÈΤ˜ European Union’s N¤· New policies edition
TO ¢IKAIO TH™ .. EYPø¶A I KH™ EYP™Y•P•YY‰¶™N• N .ø™N¶PNP• ¶ • P ø™P• N ™PN¶P™EYPŠ P ‹ N¶PYøˆ P†ŒŽPø¶-PN™PY•YP™ ™EYP™EY¶P Y P ™Y¶P • P • Y ø™Eˆ P Y YP™P • ˆ P Y™ˆ P N¶P PøYøP• ENø™H™ LAW ENø™H™ Y - PP™Y¶PY • PP••YYø™Eˆ P Y YP™P • ˆ P Y™ˆ PN¶P PøYøP• ‘¶-™EYP™EY¶P ¶H •ø-YP™EY•HY‰ ™øˆ ™EY• Y‰ ™N• Y P™EYYPø¶P ™E• PP YNY ¶™PøY TfiÌÔ˜ A' Vol. A'
PR
T
T
PR
Contribution: Û˘Ì‚ÔÏ‹: B·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Î·È Basic terms andP™EY•Y‰EÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ‘¶-¶H •øYN P™EY• H ™øˆ YP•Y™N•Y P™EYYPø¶P™E•P-PYN-Y¶™PøY YN¶• P N¶Y.™ˆ P Y • „ € Y’ Y … ‚ N¤·B·Û. ¤Î‰ÔÛË New edition Dr Vas. DELITHEOU ¢Ú ¢E§H£EOY ÔÚÈÔıÂÙ‹ÛÂȘ delimitations YN¶• P N¶N Y.™ˆ P Y • „ € Y’ Y … ‚ TP-Y.N™N¶P•P™ENPEY¶•Y¶¶PNPN¶.•-Y-PN¶P™EYP•P•PI.N•N™P“•™E Dr Helen KAVVADIA Dr KAVVADIA ºÈÏÔÛÔÊ›· Ù˘ø ŒÓˆÛ˘ T�µ�ς Union’s Philosophy TPY.N™N¶P• ™ENPEY¶• YHelen ¶¶PNPN¶.• -Y-PN¶P™EYP• PI.N•N™P“ •™ø E” B' ‘TIIPø™P™EYPø• YPPYNH •ENYPN• NøPN™• ™N¶P• YYPY.-Y-PP•N¶P™EYP• Contribution: EÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹: T ‘ IIPø™P™EYPø• Y PYNH E • NYPN• N øPN™• ø ™N¶P• Y YPY.Y P N¶P™EYP• ø” P˘ıÌ›ÛÂȘ ÂÚ› Arrangements regarding .N™NYPN¶P• Y™Y¶P.•¶™NYH YYø.EY… Dr Vas. DELITHEOU ¢ÚˆP™EYP“ B·Û. ¢E§H£EOY H Συνθήκη .N™NYPN¶P• Y ™Y¶P.• ¶ ™NYH P ˆ ™EYP“ Y Yø.EY… European Union IN¶.YP™EY¶H ™EYPNE˘Úˆ·˚΋˜ PEø PKAVVADIA Y ŒÓˆÛ˘ ..• NY- P Y‰ Y ø P.E ø Pø¶P• PN™ P• Y Dr Helen KAVVADIA Dr• Y Helen για IN¶.YP™EY¶H ™EYPN • Y PEø PÎ·È Y NYY ø P.E ø• Pø¶Pτην • PN™θέσπιση P• Y . • YEY¶ N‰Enlargement Y Pø ø.EPø YP YN¶• P • • ø N’ Y..• -P Y H • P• • PY‰™EYP‰ øN ¢È‡ڢÓÛË ÂÌ‚¿ı˘ÓÛË τ�υ Συντάγµατ�ς Aı‹Ó·È, 2008 2008, Athens . • YEY¶ N‰ Y Pø ø.EPø YP YN¶• P • • ø N’ Y P Y H • • • P ™EYP‰ ø N • N¶™YY™ø™N¶P• P™EYPEY¶• Y¶¶P•¢Èη›Ô˘ P•Y¶™N•N.ø™N¶H ™EYP••N¶•ƒ Aθήναι, 2004 ™¯¤ÛÂȘ and Integration N¶™YY™ø™N¶P• P™EYPEY¶• Y¶¶P•P•Y •Y¶™N•N.ø™N¶H ™EYP• ¶•της ƒ ˆPEυρώπης ¢¶PøPY¶YH ™EYPEY¶• Y ¶¶PNPP•PøP¶Y• P•N .ø™Y• •P.NøP•• E˘Úˆ·˚΋˜ P™PøP™Y¶ŒÓˆÛ˘ Relations between European ™P€Y™•¶‚ ™P™EYP.N™ˆ H Yø‰N¶•Aı‹Ó·È, P™EYP•2008 NY•P• PY‰YøPYø¶ƒPEN•EP.™PN¶P• ¶Yˆ Pώµη, 29 Oκτω�ρί�υ 2008, Athens Î·È EıÓÈÎÔ‡ ¢Èη›Ô˘ Union Law and National Law ø¶-P·ÚÈıÌfi˜ ™N•YP™P™ø‰ YP••P ™EYP• P™P-ÙÔ˘ •¶™•K·ıËÁËÙÔ‡ ¶H •EYYP• Pø.YPNH ø.P•P™EY Aθήναι, 2004 ·fi ÙÔ MÈÎÚfi˜ ·ÓÙÈÙ‡ˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓNY• ¤ÚÁˆÓ KˆÓÛÙ. °E. A£ANA™O¶OY§OY ‰È·Ù›ıÂÙ·È 2004 OÈ Â› ̤ÚÔ˘˜ ¶ÔÏÈÙÈΤ˜ European Union’sÙˆÓ policies KÂÓÙÚÈÎfi BÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô EΉfiÛÂˆÓ ¶A¶AZH™H, Ô‰fi˜ Î·È MÂÓ¿ÎË, Yø.EP• Aı‹Ó·. MÈÎÚfi˜Î ÎÁÔNÈÎËÙ·Ú¿ fi΢KËÛÎM.M°EM.A£ÈÎÁÔ fi΢KËÎN™ÙÎOÓ·¶Îˆ¶ Y¶YP• Pø•Y™ˆP˜·ıÎÌÓı˜Ù··ÓıÎÓ̈ÓÏÓ¤ˆÙ ø™P™EYPN™N •™Y-PYN-Y¶.NYP• ™N-YP™•2¶ P.Y¶™YH PY™™Y ÎÙ Ô§ˆ˜ÙÈΉ¶ÎM.›°ÎÙfi˜ÎÂÔOψÙfi˜§Î™¶ÎˆıÂÓ· ™¶ ÎÙ Ô§BΘ¶ ˆ Ϙ§‚ Y‰Y˜·Ïˆ¶ÛÎNfi˜·˜ÎÙfi˜Îı™§˜Îfi˜·Î‡ˆ·Ù N.YP•PEYø™EH Y-ÈÎÚfi˜ÎÙ™ı˜ÎB˜™·ÎÙfi˜ÎϘ‡ •.ø™N¶H Y¶™Y™øN¶• Y¶™P€ø™P™EYPEYø™P• P™EYP.N™ˆ‚H Nˆ• ZÓÔ fiÎH¶˜ıÂÏÓBı˜¶ ΢˜·ı™¶BΙ¶§Î™‡ ˜·ÎÌÓ¶ ˆ¶ÔÓÔÙÎıÓ,˜ı˜¶ Ù·ӷ TfiÌÔ˜ÙÔ˘ A'K·ıËÁËÙÔ‡ ¶§HPøMENO Vol. fiÏˆÓ A' ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ POS MÈÎÚfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ·ÓÙÈÙ‡ˆÓ KˆÓÛÙ. °E. A£ANA™O¶OY§OY ‰È·Ù›ıÂÙ·È ·fi ÙÔ SSY™.… Y • ÙPN‰ N ¶• P .™P• H N • € ™Eø• ø ‚ P • N‰ ø ™YP.øPYøNYPø..YP™P• ø Y™H TE§O™ E Ô§ˆ˜ÙΙ¶§Î·˜Ù˜™·ÌfiΈ¶Î˘˜¶˜,™Ûο·™¤Ô˜ÛÎKÓ¶§Ó¶Î™¶§Î2˜NÎZÓ·‹ÎÙfi˜ÎÌ™ı˜ÎO™Ì‹Î ÓÎKÓ¶§Ó¶ÛÎNfi˜·˜ N¤· ¤Î‰ÔÛË KÂÓÙÚÈÎfi BÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô EΉfiÛÂˆÓ ¶A¶AZH™H, Ô‰fi˜ NÈÎËÙ·Ú¿ 2 Î·È MÂÓ¿ÎË, Aı‹Ó·. NewÙˆÓedition K.E.M.E.A. Kˆ‰ÈÎfi˜ ÂÓÙ‡Ô˘ T·¯. °Ú·ÊÂ›Ô ˆ¶ÎM.A›ÎÙfi˜ÎÂÔOψÙfi˜§ÎÙ Ô§ˆ˜Ùη˜¤™·§ˆ¶¤Î̈ BÎÂÏ™¶¶ˆ¶¤ÈΉ¶ÎM.‡ £ ÎÙfi˜ÎO˜Ì™ı˜Î T..-N¶•P™Pø¶™EYPøø.EH ™EYPEY¶•Y ¶¶PNP•YP™PøPˆ ™Y•ø ™N.Pø¶- ˜™Ìfi˜·Îˆ¶Î fi (X +7) A£HNA™ 12 H¶ˆ,˜·Ùˆ BΈ ÓÏϘ¤˜ÎÓ‡ÎKÓ¶§Ó¶ÛÎNfi˜·˜ÎÙfi˜ÎÌÓ¶ ˆ¶Ô˜§Îfi˜·ÎÙÓ̈™Ïη˜Ù˜™·ÌfiÈΉ ˜·ÎÂÔOψÌÎ™Ì ˆÓ¶Î™¶ 014297 ¶• ™Y• P N¶• ø • PY• ™P • P ˆ ø • ¶N’ Y P H • ø • ¶• ø • .™• YH YP• P N ˆ • ¶• ÿÌ‚ÚÔ˘ 6 Contribution:˜·ˆŠ˜§ÎOBΙΙÙوӶ·ӷ΋ ¶§HPøMENO EÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹: AÚÈıÌfi˜ Õ‰ÂÈ·˜ S PŒK O fi˜·ÎNÓ·‹Î™·˜ÎÌfi™·™Ì ÔTE§O™ Ù ˆÌ˜ÈΘ˜Î™ÏÙӂΈ K‰2ÎŽ 2 ˘K‰‰ Α‰ˆÚ‰Œ2ËÁZÈ S S E ø¶PfiΘ§ˆ YN¶• YøPY™ø™YH Y™.…¢Ú HÎÂÓÙ‡Ô˘ YY.Nø™N¶PN¶N™Nøˆ P•Pø™P•P™EYP•ø¶P•YH N¶ 105 M£ ˆÏÈΈŒKK‰2ÎŒ 2ÎË2‘ ˆÓ•P™EYPÎK §ÈÎKÓ¶§Ó¶Î°££.ÈÎ’ Dr Vas.PÈÎ’ DELITHEOU B·Û. ¢E§H£EOY K.E.M.E.A. Kˆ‰ÈÎfi˜ T·¯. °Ú·ÊÂ›Ô ‰“‰¿Ž‘‰Ë‚ÎÚfi˜Î”·˜˜ÎŽ¶ÌBÌÏÓ˜§ˆ™‚ 112 57 A£HNAI ˘˜¶ ˆÓ¶‚΢ÈÎËKŽ Á‰‚ÎËOÙ ·™Ì KAVVADIA ÈÎfi N – NNÈԶ̙¶¶Bȶ˜ ˜Š Ï–¤˜¶ (X ™øˆ +7) øP‰ ø NY™ˆ P • PKAVVADIA •øˆ H N¶P-•ËY2‘P™Pø.ENY‰ Y‚– P™EYP€ ø N™Y‚ HΖ € ‰ • N˜ ¶ ‚ H·BÈfi ø.™•ıø ˆ A£HNA™ 12 Dr·ˆ‡ˆÌ™ Helen Dr Helen PR
T
S POS
Aı‹Ó·È, 2008
ES
S POS
105
ES
AÚÈıÌfi˜ Õ‰ÂÈ·˜
PR
2008, Athens
014297
T
ÿÌ‚ÚÔ˘ 6 160 112 57 A£HNAI
fi˜ 1 SO
Aθήναι, 2004