Revista Stina

Stina

NË BRENDËSI

për N D RYS HI M

Organ i Shoqatës “Familja dhe Media -Fuqia për Ndryshim” Kryeredaktore:

POEZIA, KULTURA DHE PAQJA

Kozeta Zavalani Bordi Drejtues: Yllka Filipi Ilir Balili Edlira Sina

Faqe 4

Në shërbim të komunitetit në nevojë

Raimonda Moisiu Design: M&M Zavalani Nr. llogarie Pro Credit Bank:

Faqe 8

Histori Suksesi

Mimi Kodheli e para grua Shqiptare në detyrën -Ministre e Mbrojtjes

10-197546-00-01 (lekë) 10-197546-01-03 (USD)

Faqe 9-13

Tel: 04 2270 879 Cel: 0672302280 E-mail: kozeta_z@hotmail.com

Interviste me Sabri Maxhuni për

Banjën Nëna Naile

Shtypi: GLA Tel: 0693758218

2

Faqe 14-19

Albano Carissi në Tiranë

Shah: Paul Keres

Faqe 23

Faqe 28

EDITORIAL NGA KOZETA ZAVALANI

Te l ev i z i o n i dhe shtypi, si funksion mediatik Kur flasim për median duhet të kemi parasysh një hapësirë mjaft të gjerë informacioni. Në shoqërinë e sotme media ka një funksion shumë më të rëndësishëm se ka pasur më përpara. Dhe ky funksion është të ndërtojë një imazh virtual mediatik për botën, pasi njohja e botës sot kalon nëpërmjet mediave.Prandaj, bota në shoqërinë e sotme nuk është një objekt, por një imazh i krijuar nga media vizive dhe e shkruar.

Kryesisht në botën e zhvilluar, liria e medias dhe e shtypit është një nga faktorët bazë për të cilësuar një shoqëri si të drejtë dhe të paanshme. Shkëmbimet, shpesh herë kritike apo joshëse dhe tërheqëse, janë një kërkesë e domosdoshme për një shoqëri demokratike dhe funksionale. Nga ana tjetër, zhvillimet e jashtëzakonshme të teknologjisë në dekadën parardhëse dhe në vazhdim, kanë modernizuar mënyrën e transmetimit të lajmeve në çdo anë të botës, duke u mjaftuar vetëm me një klikim të mouse-it apo vetëm me shtypjen e një butoni.

Televizioni është horizontal. Shtypi i shkruar është ende shumë vertikal. Cilado formë komunikimi ka të mirat dhe të metat e saj, por analistë të ndryshëm japin përkufizime të ndryshme. Por në një pikë janë pothuajse të gjithë në një mendje: një ditë e vetme pa gazeta, pa radio dhe pa asnjë transmetim televiziv është e papërfytyrushme.

Por cilat janë disa nga dallimet midis medias vizive dhe asaj të shkruar. Bota sot dhe njerzit që merren me median televizive ecin me hapa shumë të shpejtë. Dhe media televizive arrin ta ndjekë dhe të ecë njëkohësisht me të. Njerzit nuk kanë nevojë të rrinë me orë të tëra për të lexuar artikujt e gazetave, sepse Tv nëpërmjet imazhit dhe fjalëve arrin ta përcjellë shumë mirë informacionin. Koherenca dhe shpejtësia e transmetimit të ngjarjeve, ndodhive aktiviteteve politike, kulturore etj

e bëjnë median televizive më tërheqse për publikun. Në Televizor kemi mundësi të ndjekim një film, ç’ka do të thotë se e kemi kinemanë në shtëpi, të ndjekim lojrat olimpike, aktivitete kulturore nga më të ndryshmet, dukumentate të larmishme, histori, tragjedi të cilat çdo ditë dhe më shumë bëhën pjesë e syrit tonë. Media televizive nëpërmjët figurës dhe zërit përcjell emocionet ndryshe nga gazeta, e cila të gjitha këto i jep nëpërmjet fjalëve.

Fjala e shkruar trensmeton një informacion, që merret dhe qarkullon nëpërmjet një ritmi të ngadaltë. Fjala në gazetë kërkon të zgjatet, sepse ka nevojë për detaje, në mënyrë lineare, t’i përshkruajë hollësitë në mënyrë sa më të sofistikuar. Media Televizive (pra komunikimi i figurshëm) lejon më tepër mundësi interpretimi, sepse është një djalog i vazhdueshëm midis prodhuesit, transmetuesit dhe telespektatorit.

Figura ndërtohet në formën tërësore, që kapet njëherazi si një e tërë, kurse fjala ndërton pjesë pas pjese, informacionin e koduar që transmeton. Trungu, gjethet, ngjyrat, halat, lulet, rrënjët…. e kështu me radhë.

Një nga specialistët kalsikë më të mirë të komunikimit, Marshall Mak Lluhan thotë, se shkronja na dha në fakt ndërgjegjen mbarëkombëtare, e cila nuk mund të kuptohet pa abetaret, gazetat, tekstet e shkollave, veprat letrare që qëndrojnë në themel të letërsisë kombërtare të çdo populli. Por, zëvendësimi në një masë shumë të madhe i shkronjës me figurën, i tekstit në pamjen vizive vazhdon, dhe solli pastaj ndryshime kolosale në kulturë e gjithandej.

Informacioni kalon nga figura në figurë, pa ju bindur një detërminizimi të vrazhdët, të cilën e kërkon komunikimi me anë të fjalës së shkruar, ku gramatika nuk lejon vetëm se respektimin e disa rregullave dhe normave pak a shumë rigoroze, ku secila fjalë ka pak a shumë vendin e vet dhe fjalitë qëndrojnë të lidhura fort në fraza, që duhet të rrjedhin me një organizëm sa më të përkryer brenda një teksti të tërë. Figura ndërtohet në formën e një mozaiku, kurse fjala në formën e një sipërfaqeje të lëmuar.

Gazeta nuk mund të bëhet dot ekran televiziv, sepse do të mbushet me fotografi rekalamash. Emisioni televiziv nuk mund të bëhet dot gazette, sepse do të mbushet me fjalë të mërzitshme. Në kohët që jetojmë gazeta bëhët nga pak ekran televiziv. Dhe ekrani televiziv nuk i shpëton dot krejtësisht logjikës së gazetës, sepse figura duhet të shpjegohet gjithsesi më fjalë. Por, megjithatë ekrani është ekran dhe gazeta është gazetë dhe nuk mund të përzjejmë mjeshtëritë profesionale me njëra tjetrën.

3

POEZIA, KULTURA DHE PAQJA

Gjuha

e Paqes është kultura Gjuha e kulturës është poezia.

Nën këtë okelio rreth 100 pjesëmarrës, të rinj, miq e Ambasadorë të Paqes u mblodhën së bashku në muajin e letërsisë, për të rikujtuar rolin që arti e poezia kanë në shpirtin tonë. Kënaqësi e veçantë të shkoje prapa në kohë me poezitë apo mesazhet e Nënë Terezës, Naim Frashërit, Martin Luter King, Rabindranath Tagore, Papa Gjon Palit II, të recituara nga nxënësit e shkollave “Janaq Kilica”, “Flatrat e Dijes”, “Numani” dhe të rinjtë e Federatës së Familjes.

Kërcimet e këngët e dy grupeve, grupit japonez dhe grupit “Wanseong” kënaqën e gëzuan të gjithë pjesëmarrësit!

Gjithash-tu, kryetari i Federatës së Paqes për Shqipërinë, Z. Gaqo Apostoli, kryetari i Federatës së Paqes, Dega Fier, Z. Myzaljen Hoxha dhe Ambasadorja e Paqes, Znj. Kozeta Zavalani përcollën dashurinë, paqen, mirësinë e ngrohtësinë e tyre nëpërmjet poezive të shkruara nga vetë ata.

Duke falenderuar të gjithë stafin që ndihmoi, si dhe Ambasadorët e Paqes për mbështetjen e tyre, u urojmë mirë se ardhjen dy Ambasadorëve të rinj të Paqes: Znj. Donika Jorgaqi dhe Z. Demir Korita, që porsa e morrën titullin.Edhe ata do të jenë në rradhët e atyre që punojnë me përkushtim nën moton: “ Të jetojmë për të tjerët’’, duke sjellë sa më shumë paqe e dashuri.

Ermela Stena

4

POEZI TE NENE TEREZES Duaje jetën ashtu siç është duaje plotësisht, pa pretendime; duaje kur të duan apo kur të urrejnë, duaje kur askush nuk të kupton, apo kur të kuptojnë të gjithë.

Duaje kur të gjithë të braktisin, apo kur në qiell të ngrenë si mbret.

Duaje kur të vjedhin gjithçka, apo kur të dhurojnë.

Duaje kur ka kuptim apo kur ngjan se nuk ka një fije.

Duaje në lumturi të plotë apo në vetmine absolute.

Duaje kur je i fortë, apo kur ndjehesh i pafuqishëm.

Duaje kur ke frikë, apo kur ke një mal guximi.

Duaje jo vetëm për kënaqësitë e mëdha e sukseset e mrekullueshme; duaje edhe për gëzimet e vogla.

Duaje edhe pse nuk të jep çka mundet, duaje edhe pse nuk është siç do ta dëshiroje.

Duaje sa herë që lindesh e sa herë që je duke vdekur.

Por mos duaj kurrë pa dashuri. *****************************

Saranda ‘’pushtohet‘’ nga Pegasianët

Samiti i Diasporës Shqiptare

Akademia

Alternative Pegasi Albania në bashkëpunim me degën e kësaj lidhjeje në qytetin e Sarandës kanë zhvilluar mjaft veprimtari. Ndër më të spikaturit janë Simpoziumi Ndërkombëtar “40-vjet Perandoria e fjalës’’, kushtuar gazetarit të njohur Thoma Nika në ambjentet e “Santa Quaranta, e paskësaj Simpoziumi Ndërkombëtar “Magjia e Aktrimit” kushtuar aktorit Anastas Nika në ambjentet “Hotel Bazaj “ në Ksamil, si dhe aktiviteti tjetër në ambjentet e Qytetit Antik të Butrintit ku u bë promovimi i librit të publicistit të njohur kosovar Fahri Musliu “Bekim Fehmiu-Odiseu i Kosovës” si dhe libri fotografik i gazetarit dhe fotografit të njohur zvicerian Rexhep Rifati “Shqiptarët në Zvicër-1001 Pamje’’. E në vazhdim do të trokiste fuqishëm Simpoziumi Ndërkombëtar “MAGJIA E KENGES” në ambjentet e lokalit “La Banana”, kushtuar këngëtarit të njohur të folkut shqiptar Petrit Metushi. Gjithashtu në këtë aktivitet u nderuan Doktori i Shkencave Historike z.Apostol Pango (pas vdekjes), mjeshtri i talentuar i gdhëndjes së drurit z.Gjergji Rodhe (pas vdekjes) si dhe grupi i njohur popullor “Jonianët”. Gjithashtu u organizua në ambjentet e “La Banana” Simpoziumi i 7-të Ndërkombëtar “Magjia e Dritës” ku do të ishte në qendër fotografi me karierrë të pasur gjysëmshekullore z.Luan Qendro.Të gjithë u mrekulluan nga filmi dokumentar “Të shkruash me dritë” me regji nga Enea Nika, prodhim i Nikimage.Një natë vërtet magjike me art, supriza të bukura, nderime e fishekzjarre.

Jemi të gjithë ëngjëj - Le të fluturojmë të gjithë së bashku! Kjo është motua jonë! Ky është Pegasi Albania!..

Anastas Nika

Samiti i Parë i Diasporës Shqiptare u mbajt në Tiranë nga 18-20 Nëntor 2016. Edicioni i parë i Shqiponjës së Artë për gjithë ata që janë krenaria shqiptare në çdo sferë të jetës kudo nëpër botë.Kuvendim i lirë, pa dallim feje, krahine, ideje... 1000 pjesëmarrës nga 40 vende, nga të gjitha kontinentet.Tre ditë takime, diskutime, biseda të lira mes njerëzish të lirë nga çdo sferë e jetës, ku nuk do të mungojnë edhe politikëbërës e vendimmarrës, nga Shqipëria e Kosova po edhe nga Maqedonia, Mali i Zi e Lugina e Preshevës.Bashkërendim për një marrëdhënie të re, të organizuar e të qëndrueshme mes nesh, shqiptarëve kudo jetojmë dhe Shqipërisë që na jep nder, na jep emrin shqiptarë!Tetë panele diskutimi tematike. Një atelié për projekte konkrete.

Aktivitete kulturore e artistike.Orë të lira vizitash të organizuara në Tiranë, por edhe në Durrës, Krujë, Shkodër dhe Berat. Angazhime konkrete që bashkojnë forca, ide, njerëz, në projekte të gjithanshme zhvillimi, për gjuhën, kulturën, shoqërinë, ekonominë shqiptare. E rëndësishme është rrjetizim i komuniteteve tona në botë dhe mes tyre së bashku, për të krijuar hartën e gjallë të ndërveprimeve mes nesh pavarësisht distancave që na ndajnë në të katër anët e botës.

Urojmë të gjitha Gratë Shqiptare në Botë, që me punën e devotshme dhe të palodhur, profesionalizmin, humanizmin, forcën, urtësinë, inteligjencën dhe kurajon e tyre krijojnë vlera dhe emër të mirë për vehten dhe Kombin Shqiptar, në të gjitha vëndet ku jetojnë dhe punojnë, duke qenë konkuruese dhe fituese, në të gjitha fushat e jetës.

Ceremonia e hapjes së Samitit të Diasporës Shqiptare u mbajt në Pallatin Presidencial, me personalitete të politikës shqiptare nga të gjitha trevat, Kryeministri i Shqipërisë e Kosovës, diplomatë të huaj e rreth 1000 shqiptarë që përfaqësojnë diasporën në mbarë botën dhe u mbyll me Mbremje Gala - dedikuar vlerësimit me “Shqiponjën e Artë” të personaliteteve të shquara të diasporës shqiptare nëpër botë.

5

Botohet në Tiranë antologjia e poezisë moderne finlandeze

Gj

uha më e vështirë në botë, kështu e kanë pagëzuar të parën antologji të poezisë moderne finlandeze në shqip, përzgjedhur nga Erkki Kiviniemi dhe përkthyer nga Silvana Berki, promovuar nën logon e botimeve “Toena”.

Janë 23 poetë, më të mirët e rrymës moderne në vendin e largët skandinav që vijnë për herë të parë në shqip, në një gjuhë po aq të vështirë dhe e pangjashme me të tjerat, ndërsa dy prej tyre; Jurki. K. Ihalainen dhe Kirsti Kuronen janë dy prej autorëve që kanë ardhur në Tiranë, jo vetëm për të qenë pjesëmarrës në këtë promovim por edhe për të lexuar poezitë e tyre në gjuhën mëmë si hapi i parë i një ure që afron distanca të largëta, jo vetëm fizike por edhe kulturore.

Kristi Kuronen bëri gjatë promovimit një improvizim duke marrë fjalë të shkëputura nga audienca e duke bërë me to një poezi, me lëng shqip që tingëllon pastaj në çdo lloj gjuhe.

Ajo çka ka rëndësi për të është emocioni, ndaj edhe për lexuesit shqiptarë, ata që do të marrin në dorë këtë antologji, Kuronen thotë “Mos u përpiqni të kuptoni apo të analizoni gjatë”, sepse gjuha e poezisë, sado e vështirë të jetë flet përmes emocionit universal.

“Jam shumë e lumtur dhe krenare që poezia ime ka një shans për t’u njohur në një vend si Shqipëria”- thotë Kuronen, ndërsa e pranon se gjuha finlandeze, edhe pse shumë e lehtë për ta si vendas, është e vështirë e pangjashme me të tjerat edhe në gramatikë, gjë që e bën ta meritojë titullin e antologjisë “Gjuha më e vështirë në botë”.

Jurki Ihalainen, poet, përkthyes dhe botues finlandez thotë se finlandishtja di të jetë gjithashtu poetike, edhe pse ai shpesh shkruan poezi mbi politikën dhe ekonominë, mbi atë çka ndodh në vendin e tij, krahas temës së madhe të dashurisë.

“Kemi një shkollë të veçantë poetike që ka rrënjë të thella në kulturën finlandeze”- pohon Ihalainen, ndërsa poetja Kristi Kuronen shton se poezia të jep gjithë lirinë e mundshme për të bërë poetike edhe atë që nuk duket e tillë.

Si botues, Jurki Ihalainen pranon se finlandezët preferojnë të lexojnë më shumë prozë, ngase poezia u duket rrymë më e vështirë, veçanërisht ajo që ai boton, e cila nuk është e lehtë për t’u shitur.

Përkthyesja Silvana Berki, e cila për lexuesin shqiptar ka ardhur

6

me një libër të saj me poezi titulluar “Kur vetëtin çiftelia” thotë se janë dashur një vit për ta sjellë në shqip antologjinë, por e gjithë puna përfshirë përzgjedhjen e redaktimin ka zgjatur thuajse tre vjet.

“Nuk ishte punë e lehtë, sepse ndërtimi i poezisë ishte moderne jo narrative dhe ishte pak e vështirë për t’ u kuptuar nga lexuesi apo redaktori shqiptar. Por ruajtëm rregullat e punës dhe nuk ia ndryshuam strukturën poezive dhe e kemi sjellë në formën origjinale”- thotë Silvana Berki, e cila jeton dhe punon prej 20 vitesh në Finlandë dhe është anëtare e Lidhjes finlandeze të shkrimtarëve.

E pyetur sesa larg qëndron poezia moderne finlandeze me atë të rajonit tonë e veçanërisht me atë shqip, Berki përgjigjet “Nuk e di për rajonin, por Shqipëria ende nuk është integruar në Europë, sepse po të integrohej mentaliteti europian do ta impononte të menduarin modern poetik. Shqipëria është në fazat e para të kërkimit të vetes në poetikën moderne”- thotë ajo, duke shtuar se është në proces për të çuar poezinë shqipe në Finlandë me anë të një antologjie të poezisë shqip në finlandisht, fare pak apo aspak të njohur për lexuesin e atjeshëm. Si një emigrante që koha dashur padashur e bëri të ndihet e huaj në vëndin e vet, më duhet të falenderoj të gjithë ata intelektualë, shkrimtarë, poet të cilët koha e vështirë nuk ua deformoi karakteret dhe as principet, përkundrazi më bënë edhe mua të ndihem krenare me ta dhe të marr me vete kujtimet më të mira. Vetëm në bazë të mbështetjes së tyre morale projekti im kulturor-letrar pati sukses. Mirënjohje dhe falenderimet e mia personale i shkojnë të mrekullueshmes Kozeta Zavalani, Kolec Traboini, Duro Mustafai, Natasha Lako, Flutura Açka, Ana Kove, Nasho Jorgaqi, Mihallaq Qilleri, Behar Gjoka, Diana Çuli, Xhelal Luca, Perikli Shuli dhe plot të tjerëve që më kontaktuan me telefona, takime, biseda dhe në pritjen e poetëve finlandezë, me të cilën treguan edhe traditën mijëra vjeçare shqiptare të mikpritjes.

Përkthyesja dhe poetja shqiptare, e cila prej 25 vitesh jeton në Finlandë, ka sjellë në gjuhën shqipe Antologjinë e poezisë moderne të vendit nordik , titulluar “Gjuha më e vështirë në botë” banon në Tampere.

Poezi nga Silvana Berki

… e ngatërrova keq demokracinë me lirinë, i bëra përshesh mendimesh. i hëngra, gati sa kam vjellë, e damari në kokë u fry si baticë lumenjsh, Madje një ditë, iu ula në atë prehrin e çjerrë nga mundimet, Dhe prapë iu largova si e mjerë.

E quajta demokracinë fallxhore, dhe prisja mrekullitë, ia grisa dhe shkronjat e të gjitha gjuhëve, të mos kishte më emër, … se më dha shumë të drejta, të këqija dhe të mira Ndaj prangat ia vura përsëri në zemër.

Me Presidenten e Nderit të IGFM, Gjermani zonjën Katrin Bornmüller në Shqipëri‫‏‬

F alenderime pafund për zonjën Katrin Bornmüller Presidenten e Nderit të IGFM, Gjermani për gjithshka ka

bërë e po bën për Shqipërinë dhe shqiptarët, që përherë të parë vizitoi vendin tonë e do të jetë e mirëpritur gjithmonë. Katrin Bornmüller, pas një përvoje 37 vjeçare në aktivitetin humanitar në shërbim të të Drejtave të Njeriut - Internationale Gesellschaft Für Menschenrechte Arbeitsgruppe IGFM Wittlich dhe ndihmës që i ka dhënë Shqipërisë të dalë nga regjimi komunist qysh në vitin 1990 nëpërmjet ndihmave humanitare për Shoqatën e të përndjekurve politike dhe Shoqërisë Ndërkombëtare për të Drejtat e Njeriut, ajo vjen për herë të parë në Shqipëri, për të ndihmuar në problemet që ka ende shoqëria civile shqiptare e veçanërisht IGFM Albania.

E shoqëruar nga jaziti Halef Boga, takimin e parë ajo e zhvilloi me Presidenten Margarita Kola, ku antarët e Bordit të IGFM Shqipëri; Kozeta Zavalani, Xhevaire Gjelaj, Alfred Marena, Mimoza Nikolli e Vitor Nikolli shprehën mendimet e tyre për përmirësimin e punës në të ardhmen.

Takimet vazhduan me përfaqësues të komunitetit rom dhe në Bashkinë e Malësisë së Madhe ku Kryetari Tonin Marinaj ka pritur në zyrën e tij në Koplik përfaqësues të forumit ndërkombëtar për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të njeriut.Krahas shumë tematikave të diskutuara kryebashkiaku Marinaj mori edhe premtimin, për mbështetje financiare në projekte të ndryshme të bashkisë Malësia e Madhe. Një takim i paharruar nga qendrimi në Shqipëri i zonjës Katrin Bornmüller, do të mbetet Bashkia Malësi e Madhe, që nga pozicioni gjeografik krijon një ansambël të mahnitshëm turistik unikal në vendin tonë e në rajon.

E shoqëruar nga Presidente e IGFM Albania Dr. Margarita Kola me disa antarë të Bordit dhe jaziti Halef Boga zonja Bornmüller e quajti të frutshëm pritjen nga Kryetari i kësaj Bashkie zoti Tonin Marinaj. Bashkëbisedimi i përfaqësuesve të Forumit Ndërkombëtar për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriu synoi në njohjen e nevojave dhe problematikave të kësaj zone, duke premtuar mbështetje financiare në projekte të ndryshme të kësaj Bashkie nëpërmjet BE. E intervistuar nga Televizioni Kopliku zonja Bornmüller, shprehu falenderime për mikpritjen dhe foli për përvojën 37 vjeçare në aktivitetin e saj humanitar në shërbim të Drejtave të Njeriut nëpërmjet Internationale Gesellschaft

Für Menschenrechte - Arbeitsgruppe IGFM Wittlich. Ajo vjen për herën e parë në Shqipëri, ndonëse me zemër ka qenë gjithmonë pranë problemeve të njerëzve në nevojë, së bashku me bashkëshortin e saj Hermann, një intelektual, humanist e demokrat i shquar, i pajisur me kulturë të gjerë, që me përkushtim e modesti e ka ndihmuar, mbështetur dhe përkrahur vazhdimisht atë, në shumë vende post komuniste, ku janë shkelur të drejtat e njeriut.

Zonja Katrin Bornmüller premtoi për të ndihmuar në problemet që ka ende shoqeria civile shqiptare dhe me vazhdimin e ndihmave humanitare në zonat problematike edhe në të ardhmen.

Kozeta Zavalani

Image Image

Vlerësoni shëndetin dhe bukurinë tuaj:

Hydroface zgjidhja për ripërtëritjen e lëkurës suaj

7

Engjëllushe Mërtiri

Në shërbim të komunitetit në nevojë Nga K. Zavalani

3 vjet - Shoqata Shqiptare Për Personat Në Vështirësi

Sh

oqata Shqiptare Për Personat Në Vështirësi nën drejtimin e zonjës bamirëse Ëngjëllushe Mërtiri festoi 3 vjetorin e saj me një veprimtari në ndihmë të komunitetit në nevojë.

U ndjeva shumë mirë mes fëmijve jetimë, të cilët u ndihmuan me mjetet shkollore e ushqime, për fillimin e mbarë të vitit të ri shkollor 2016-’17. - Bota e fëmijve është e pastër, ata duan pa kushte e nuk njohin interes. Fëmijëve, duhet t’ua dhurosh një pjesë të kohës, në këtë mënyrë shton tek ata dashurinë dhe mirësjelljen, që është bazë për sigurinë shpirtërore dhe shtyllë kryesore për formimin e personalitetit në baza të shëndosha mirëqenieje dhe stabiliteti për të ardhmen - u shpreh bashkëpuntorja Keola Selmani, duke u fotografuar mes fëmijëve.

Midis veprimtarive të shumta bamirëse duhet përmendur shtëpia e rindërtuar e familjes së Vasil Dokos në Pishë-Poro, Fier, që i ka vdekur bashkëshortja dhe i ka lënë tri vajza, që jetonin në kushte të mjerueshme, në shtëpinë e shkatëruar.

Duke bërë bilancin e sukseseve të arrijtuar në 3-vjetori e Shoqatës Luçi falenderoi bashkëpuntorët që ndihmuan në rindërtimin e shtëpisë, Noli Hënaj, Edi Fajzullahu, Klajdi Haruni, Raimonda Eminaj, Majlinda Zeneli e Maria Kalanxhi.

Falenderoi gjithashtu edhe Kudret Hadaj nga Vlora e Lulzim Brahja, që kanë ndihmuar në shkollën e Bishanit, Ardit Ismaili, Erion Haruni e Feti Ibrahimi nga Vlora, që kanë ndihmuar familjet rome, Malo Zani, që ka ndihmuar për shtëpinë në Frakull, etj. Përveç kësaj ajo ka rindërtuar edhe shtëpinë e Kujtim Dines në Ferras, të Ferrik Metës në Frakull e Nexhmije Liçajt në Ballsh. Përveç ndihmës nëpër familje

8

të varfra e pa asnjë përkrahje, Sh.Sh.P.V ka dhuruar veshmbathje për fëmijët në shkollën 9 vjeçare “Xhevit Fetahu” në Bishan, por edhe në komunitetin Rom, në Frakull të Fierit, si dhe fëmijët jetim me mjete për fillimin e vitit të ri shkollor. Kanë shkuar në Shtëpinë e të Moshuarve në Fier, duke ju dhënë artikuj të ndryshëm ushqimorë, nëpërmjet ndihmës së biznesmenit Pilo Lala, të cilin e vlerësoi me Mirënjohje. Gjithashtu vlerësoi e falenderoi edhe antarët e stafit të saj të palodhur si Afërditën e Liljanën, që kanë dhënë kontributin e tyre në çdo veprimtari, si dhe gazetarin Gentian Banaj, për punën e bërë në fushën mediatike.

Vlen të theksohet se presidentja e Shoqatës Ëngjellushe Mërtiri, ka ndihmuar edhe jashtë kufijve të Shqipërisë. Porsa dëgjoi për gjendjen e vështirë ekonomike të familjes së Ekrem Emërllahut në Kumanovë të Maqedonisë, ajo me djalin e saj Fationin e me përfaqësues të shoqatës, si Lulzim Brahja e gazetari

Haxhi Bani, ndihmuan me ushqime e artikuj shtëpiakë të domosdoshëm për jetesë. Pasi falenderoi për mirënjohjen e vlerësimin që iu bë punës së saj në rrugëtimin 3 vjeçar, ajo shtoi: -Të jesh lidere do të thotë të shohësh jetën me shumë mundësi dhe t’ua tregosh të tjerëve që nuk e shohin këtë mundësi.

Ti udhëheqësh njerëzit nga errësira në dritë dalëngadalë me durim, butësi, dashuri e me pasion. Unë besoj shumë në dashurinë e ndihmën njerëzore, në vlerat që m’i mësoi gjyshja. Luçi thotë se i ngjan gjyshes së saj, që priste këdo që kalonte para shtëpisë. Ajo i ka edukuar ndjenjën e bamirësisë, për të ndihmuar çdo njeri në nevojë. Të njëjtën gjë ka bërë Luçi edhe me fëmijët e saj, vajzën Mimoza e djemtë; Bledarin dhe Fatjonin, madje edhe ata fëmijët e tyre e kështu me rradhë brez pas brezi. Ndaj bëni bamirësi për njerzit në nevojë, sepse kështu do të ndiheni në paqe me vehten dhe Zotin!

Promovohet libri i Vitore Stefa Leka “Publicistika që ka vetëm një emërtim Kombi” Nga Zenepe Luka

Fondacioni Kulturor Mbarëkombtar “Nermin Vlora Falaschi”, ka organizuar në Muzeun Historik Kombëtar, promovimin e librit “Publicistika që ka vetëm një emërtim Kombi” që është dhe libri më i ri i Vitore Stefa Lekës.

Përveç përfaqësueseve të fondacionit “Nermin Vlora Falaschi”, ishin të pranishëm edhe miq e dashamirës të krijimtarisë së autores.Mori pjesë që dhe diskutoi edhe zëvëendësministre e Arsimit dhe Sportit Nora Malaj, njëherësh edhe themeluese e këtij Fondacioni.

Aktiviteti u moderua nga poetja, kineastja, anëtare e Kryesisë së Fondacionit Vllasova Musta, e cila kishte edhe një arsye më shumë, pasi ishte një mikeshë e herëshme e familjes dhe autores. Të parës iu dha fjala Presidentes së Fondacionit Zenepe Luka, e cila përveçse vlerësoi krijimtarinë në prozë dhe poezi të autores, u ndal tek kontributi i kësaj pinjolleje të një familjeje patriote e atdhetare beratase, si përfaqësuese e Fondacionit për Diasporën.

Vitore Stefa Leka, është modeli i gruas së shquar, që jetën e saj e ka vënë në shërbim të Kombit-u shpreh ajo. Nora Malaj, në fjalën e saj u shpreh:“Në publicistikën e vet, Vitorja ka ditur të depërtojë thellë në problemet shoqërore në Diasporë, ka ditur të formulojë se në qenien e saj ekziston mirësia për të krijuar një shoqëri të pastër dhe pa vese.

Ka ditur dhe është e para që ka hedhur idenë se t’i shërbesh popullit dhe kombit që i përket është një detyrim madhor. Këtë moto patriotike e shikojmë qartë në të gjitha shkrimet që përmban

ky libër i bukur dhe emocionues”, shprehet në parathënien e tij Hasan Aliaj, që është dhe redaktori i librit.

Pas diskutimeve të shumta, Mjeshtër i Madh Irini Qirjako, Sekretare e Përgjithshme e Fondacionit, pas fjalës vlerësuese për autoren, këndoi live “Këngët e Atdheut tim, janë ilacë, janë shërim”, duke gjallëruar tepër atmosferën. Ceremonia e promovimit kulmoi me një buqetë poezish të recituara nga “Nderi i Kombit” Margarita Xhepa, e cila në pamundësi të ardhjes fizike të saj, përshëndetjen e incizuar ia kishte besuar gazetarit dhe shkrimtarit Albert Zholi.

Autorja Vitore Stefa Leka, autore e disa vellimeve poetike: “La liberta”, “Jetoj Ringjalljen”, “Vetmi e Largesise” “Plage Shpirti” falenderoi të pranishmit, të cilët në këtë prezantim ishin jo vetëm me praninë por dhe me fjalën e tyre. Autoria shpjegon se krijimtarinë dhe shkrimet e saj ua dedikon: nënës “Mësueses së Popullit” Eleni Stefa, fëmijëve të saj, si dhe të gjithë mikeshave dhe miqve të rinj e të vjetër, që përmes fjalës së tyre i kanë afruar ringjalljen shpirtërore.

Kozeta Zavalani: Gjithmonë është pak të flasësh për një grua të veçantë siç është Vitore Stefa Leka, që me shpirtin e saj human, më ka hapur shpirtin e shtëpinë e saj në Trieste, së bashku me Mikelin tim, që e ka quajtur si mama të dytë. Së bashku kemi qenë në veprimtari të ndryshme, si antare të Fondacionit Nermin Vlora Falaschi si brenda edhe jashtë vendit.

Por, nuk mund ta harroj mikpritjen e saj dhe më bëhej zemra mal kur i shihja në Trieste, së bashku djemtë tanëMikelin tim, me Mikelinon e saj porsi vëllezër, që u miqësuan shumë me njëri tjetrin dhe nusen bukuroshe Bora. I përgëzoj Mikelinon e Boralda Leka dhe u uroj për lindjen e vogëlushes bukuroshe dhe për sukseset e Vitores.

Jam e mahnitur nga energjia dhe entuziazmi e saj dhe e kam shembull frymëzimi në çdo hap të jetës. Vitore të dua shumë dhe të uroj gjithmonë mbarësi e suksese pafund…

9

Histori Suksesi

Mimi Kodheli e para grua shqiptare në detyrën - Ministre e Mbrojtjes Nga Liliana Pere

- Dëshirojmë të bëjmë një retrospektivë në fëmijërinë tuaj të hershme. Çfarë mbresash ruani nga fëmijëria, familja, prindërit tuaj, familja që keni krijuar, qyteti ku keni lindur, jeni rritur dhe jetoni e parë nga këndvështrimi i një intelektualeje me një integritet të lartë profesional, sikundër jeni ju?

- Pyetja brenda ka shumë tregime të vogla. Unë do mundohem ta përmbledh shkuritmisht, me pak rreshta ciklin e jetës sime, nga momenti kur kam lindur e deri më sot.

Unë kam lindur në Tiranë.

Prindërit e mi, edhe ata të lindur në Tiranë, kanë qënë të dy intelektualë. Të dy kanë studiuar jashtë dhe pasi janë kthyer nga studimet janë njohur në një institucion që quhej “Radio e Jashtme”. Ne të lindurit në Tiranë i themi “Radio e Vjetër”. Ka qënë një ndërtesë e vjetër e ndërtuar në kohën e Italisë në “Rrugën e Kavajës”. Janë njohur atje.

Njëri nga prindërit fliste rusisht në radio, ndërsa tjetri fliste bullgarisht. Ata janë dashuruar dhe për pasojë kam lindur unë dhe ime motër, e cila është 5 vjet më e vogël se unë. Kam pasur fatin të rritem në një familje të mirëfilltë intelektuale, ku librat dhe muzika ishin gjërat për të cilat shtyhesha më shumë që të kisha sa më shumë njohuri. Pastaj pata fatin që të frekuentoja ndoshta shkollën

8

më të mirë elementare të atyre viteve në Shqipëri, që ishte shkolla “Kosova”, një shkollë që tani nuk ekziston më, është kthyer në parking, por që në atë kohë mësuesit e tjerë vinin dhe mësonin, si duhet të ishtë nxëdhënia ose mësimdhënia.

Kam vazhduar me tetëvjeçaren, e me gjimnazin.

Kam bërë një gjimnaz të fortë që në atë kohë ishte i listuar më i miri në Shqipëri, ishte gjimnazi “Sami Frashëri”.

Edhe sot është një nga më të mirët dhe pastaj kam studiuar në Universitetin e Tiranës për Ekonomi-Financë.

Sigurisht që profesioni më ka ndihmuar të jem pjesë e shumë strukturave dhe shumë institucioneve, sepse është një profesion që hyn kudo, por

më së shumti kam qëndruar në sistemin bankar, sigurisht për shkak të profesionit.

Kam krijuar familjen time në një moshë të pjekur për një vajzë. Kam një djalë 26 vjeç.

Jam munduar që në këto 30 vite të familjes time, të krijuar prej meje dhe në 50 e kusur vite të familjes nga ku kam dalë unë, të jem një shërbëtor i mirë i familjes time dhe sigurisht, një njeri për të cilën familja ime të jetë gjithmonë krenare. Qoftë ajo që më ka rritur, qoftë ajo që kam krijuar vetë. Më 2001 më kërkohet të jem zedhënësja e Edi Ramës, nga vetë ai. Kisha refuzuar disa kërkesa të tjera, që më kishin ardhur nga persona të tjerë që ishin në front të parë të politikës shqiptare, por

Ministre Kodheli me F.A. në ndihmë të njerëzve në nevojë

përgjithësisht unë deri në atë moment isha e painteresuar, për t’u marrë me atë gjë.

Mendoj që për një gjë jam krenare, gjithmonë kur flasim për pjesën politike të aktivitetit tim, që unë kam qënë prezente kur qyteti im i lindjes dhe ku unë isha rritur, që është Tirana, ndryshoi dhe u transformua nga një qytet me një kaos dhe me një abuzim të pronës publike të paparë ndonjëherë, dhe u kthye në një qytet europian ose në kryeqytetin europian që gëzojmë sot. Kam qënë pjesë e atij ndryshimi, me kostot që ndryshimi mbarti, por jam shumë e kënaqur se i kam bërë një shërbim real qytetit që dua më shumë, që është Tirana. Ku përmblidhet çdo gjë e rëndësishmë e jetës time brënda kësaj fjale.

- Me sa kujdes e ka menaxhuar Mimi karrierën e saj profesionale, duke investuar vazhdimisht në formimin me nivel të lartë shkollimi dhe a e ka ndjerë ndihmën e bashkëpunëtorëve?

- Për të mbërritur këtu nuk është e thjeshtë. Duhet mund, duhet të lëshosh shumë gjëra

dhe shumë nga kënaqësitë e tua, nga vetja jote, nga familja jote, përndryshe e vështirë që mund ta meritosh një pozicion të tillë apo një karrierë të tillë, finalizimin e një karriere të tillë. Sot në këtë moshë që jam unë më vjen turp të them që jam nxënëse me të gjitha 10ta siç rëndom thonë, por kam qënë një nxënëse e spikatur.

Sigurisht për t’u formuar nuk mjafton një ditë, nuk mjafton as një jetë për ta bërë këtë gjë. Njeriu gjithmonë duhet të mësojë, gjatë gjithë jetës. Gjithë jeta është një shkollë më vete. Duke qënë se diploma që unë kisha në

xhep, i përkiste një epoke dhe një shkollë tjetër, për të cilën nga pikëpamja e formimit dhe e strukturimit sidomos të lëndëve që nuk ishin të indoktrinuara nga ideologjia e asaj kohe, kam një respekt shumë të madh, pjesa tjetër ka qënë shkollim në Perëndim. i cili sigurisht më ka ndihmuar të mund të bëj nxjerrjen e konkluzioneve apo të mund të bëj menaxherin, menaxhimin e njerëzve, projekteve, të bëhem lider i një grupi njerëzish, i cili nxjerr një produkt të mirë nga dora, siç jam munduar ta bëj gjatë gjithë karrierës sime. Ty sigurisht të duhet dhe një këndvështrim tjetër, një formim tjetër, siç ka qënë ai në perëndim, ndryshe nga ai baziku siç e përmenda më parë. Kam dhënë mësim për disa vite edhe në Fakultet. Kjo padyshim që ka mbajtur të gjallë edhe njohuritë e mia për atë shkencë që kam studiuar dhe formuar, që janë financat.

Të marrurit me politikë të shkëput pak nga profesioni bazë, pavarësisht se unë jam munduar që edhe gjatë kohës që kam qënë anëtare e Parlamentit ta hulumtoj zanatin, njohuritë. Dhe për vetë faktin që kam qënë pjesë

Me.........................................................

9

e Komisionit të Ekonomisë dhe Financave, më është dashur ta bëj këtë, për të qënë në lartësinë e një njëriu që duhet të gjykojë të tjerët kur drejtojnë, siç edhe e kam bërë dhe sigurisht për të qënë në lartësinë e përgjigjes kur të tjerët të gjykojnë për atë që ti bën, siç është sot që ne jemi në qeveri.Nuk kanë munguar bashkëpunëtorët, nuk kanë munguar as xhelozitë, por kjo është normale në një proces zhvillimi. Të qënit xheloz ndaj meje profesionalisht ose jo, e kam konsideruar pozitive, sepse kjo e ndihmon zhvillimin.

Kur xhelozia kthehet në obsesion ose në një keqdashje, kjo është një gjë tjetër, nuk ka të bëjë më me ndjenjën pozitive të konkurencës. Më ka shqetësuar pak xhelozia e të tjerëve, sepse unë kam menduar që puna e nxjerr në dritë njeriun, përtej xhelozisë së kujdo me të cilin ti ke të bësh gjatë rrugës tende.A më ka ndihmuar dikush për të arritur këtu ku jam? Patjetër.

Së pari është familja që është mbështetja ime më e madhe, më e sinqertë por gjatë rrugës kam njohur bashkëpunëtorë shumë të mirë. Duhet ta konsideroj veten një njeri shumë me fat, që kam pasur

bashkëpunëtorë të mirë në jetë, sepse jo kujtdo i jepet shansi ta ketë këtë mundësi.

- E nderuar zonja Mimi, ju jeni një doktorante e shkencave ekonomike nga Universiteti i Veronës për të vazhduar në Universitetin Lincoln në Nebraska të ShBA. Kjo do të thotë që ju jeni një njohëse e mirë e ekonomisë së vendit dhe politikave të zhvillimit të saj. Si e shihni ju statusin e ekonomisë sot dhe nivelin e shoqërisë shqiptare. Mund të na flisni rreth çështjes së zhvillimit të përgjithshëm të ekonomisë, e dëshiruar kjo për ritme më të shpejta si nga gruaja dhe të gjitha shtresat e tjera?

- Prap janë një serë temash që pyetja juaj e gjatë ofron për diskutim. Për momentin që flasim, Shqipëria ka një stabilitet dhe një ecje të pranueshme zhvillimore.

Kjo nuk do të thotë që është e pranueshme, përkundrazi, por duhen gjetur mekanizmat dhe modelet e duhura për ta bërë këtë gjë. Gjë që e thënë është e thjeshtë, e bërë është më e veshtirë. Për fat të keq, bota dhe Europa në dekadën e fundit perceptoi një krizë të madhe financiare-ekonomike, e cila e afektoj pak Shqipërinë,

por jo aspak. E afektoj pak, sepse Shqipëria është një treg i vogël në tregun mbarëbotëror, jo një pjesë e tregut të Euros dhe kjo ndoshta ishte diçka pozitive. Por nga ana tjetër Shqipëria ka shkëmbimet më të mëdha tregtare me vendet e tjera anëtare të BE dhe pjesë e tregut të Euros, siç janë Italia apo Greqia. Kjo sigurisht, që në një mënyrë ose në një tjetër pati influencat e veta negative.

Sidomos për një vend si Greqia, që krizën financiare e kishte më të rëndë dhe më të fortë se çdo vend tjetër i BE dhe i zonës Euro. Diçka më tepër, më lejo të shtoj këtu, se fakti që më shumë se sa 1 milion shqiptarë jetojnë jashtë kufijve, në Greqi dhe në Itali, bëri që remitancat të binin. Remitanca ishte një porcion i mirë i të ardhurave që hynin në vendin tonë dhe sigurisht që rënia e remitancave, krijoi disbalanca dhe problematika edhe brenda vendit. Gjatë periudhës së tranzicionit apo gjatë gjithë periudhës ku Shqipëria u njoh me ekonominë e tregut mbas viteve ‘90 dhe me zhvillimin kaotik të kapitalizmit, Shqipëria pati edhe disa rënie drastike dhe disa trauma në ekonominë e saj, siç ishte viti i mbrapshtë ‘97, ku firmat

Ministre M. Kodheli në tryeze të rrumbullakët me gratë e shoqërisë civile

10

piramidale sollën edhe një shkatërrim të pjesës më të madhe të vendit, të ekonomive, të bizneseve të njerëzve, si dhe rënien e besimit.Dhe sigurisht për t’u rimëkëmbur Shqipërisë iu desh pak.

- Çfarë ndodh dhe si e shikoni sot pozicionin e gruas ne shoqeri ? Çfarë do të ndodhë në të ardhmen? Çfarë ndodh me gratë, në ekonomi?

- Gruaja është një pjesë vurnerabël e shoqërisë edhe kur flitet për ekonominë, sespe edhe në vendet e zhvilluara dhe jo vetëm në ato që janë në zhvillim, përqindja e grave të papuna është më e lartë se ajo e burrave, paga mesatare e grave është gjithmonë më e ulët se sa ajo e burrave. Dhe shanset që gratë kanë për t’u marrë me biznes apo për të qenë në avangardë të botës së biznesit, janë më të ulëta në një botë maskile osë në një shoqëri maskile, siç është në fakt dhe vazhdon të mbetet shoqëria shqiptare. Ndaj unë besoj që 7 ose 8 ministre gra në një qeveri me 19 ministra është një fillim i mirë, por nuk është asgjë nëse kjo nuk shoqërohet me përparësi, që duhet t’i jepet gruas dhe grave shqiptare, qoftë kjo kur flasim për ekonominë, qoftë kjo kur flasim për incentivë, qoftë kjo kur flasim për zgjidhjen e problemeve sociale, qoftë kjo kur flasim edhe për probleme që gratë i cekin më shumë se sa burrat të tipit, përkujdesi për shëndetin, përkujdesi për sigurinë fizike të gruas, për të eliminuar sa më shumë dhunën ndaj saj, qoftë kjo psikike apo fizike, e kështu me radhë.

- Dr. Mimi - Gratë janë pa as më të voglin dyshim dhe këtë nuk e them sepse jam grua, pjesa më vurnerabël por

Në bisedë me gratë

pjesa më e mirë e shoqërisë.

- Janë mbartëse të jetës, janë shtylla të familjes, janë ato që i bëjnë fëmijët, janë ato që shërbejnë në familje, më shumë se sa burrat e bëjnë, dhe sigurisht që duhet të kenë një mbrojtje dhe një përparësi më të madhe. Këtu pa diskriminuar askërkënd dhe pa vënë gishtin për fajtorë apo për njerëz që devijojnë le të themi nga këto parime themelore.Unë besoj që për gratë në Shqipëri është bërë, por jo mjaftueshëm dhe ne duhet të vazhdojmë të jemi më së pari mbështetëset e njëra tjetrës dhe më pas ta kërkojmë këtë te të tjerët.

- Ju jeni gruaja e parë në rolin e ministres së Mbrojtjes, në një kohë kur Shqipëria është anëtare e NATO-s. Ju dalloheni për një vullnet serioz dhe për përpjekje maksimale për të përmbushur përgjegjësitë tuaja. Si i trajtoni ju politikat e sigurisë kombëtare?

- Në ka një gjë për të cilën përgjithësisht është rënë dakort midis dy kaheve të politikës shqiptare, janë pikërisht ato pika, të cilat kanë të bëjnë me sigurinë dhe mbrojtjen. Me ndonjë ndryshim shumë të vogël.

Dhe kjo e bën më komode dhe aktivitetin edhe punën time të përditshme. Aq sa puna është e vështirë, aq edhe komode për shkak të kësaj dakortësie,

11

që dy anët e politikës kanë kur flitet për sigurinë.

E kam thënë edhe herë tjetër, nuk do të lodhem së përsërituri, ushtria, mbrojtja, siguria e vendit, është një çështje serioze, për të cilën duhet folur gjithmonë seriozisht. Nuk mund të bëhet shaka me të dhe askurkush nuk mund të abuzojë me të, vetëm për hatër të të bërit politikë.

Kështu që, ndaj edhe të jesh serioz kur flitet për sigurinë apo kur flitet për mbrojtjen, është “A” e fillimit të punës, të çdo dite të punës tënde.

Pa folur fare për përfaqësimin që unë i bëj vendit, Ministrisë në strukturat NATO, në ministeriale, në të gjitha tryezat ku ulem me homologët, në takimet bilaterale e kështu me radhë. Kështu që bota sot po jeton në një situatë aspak të këndshme, kur flitet për sigurinë. Çdo gjë është e vënë në pikëpyetje dhe asnjë vend në NATO ose jo, i madh ose i vogël, nuk mund të vetëmbrohet ekskluzivisht vetëm nga Forca e vet e Armatosur apo nga aktorët dhe faktorët që punojnë për sigurinë e atij vendi.Kjo duhet bërë bashkarisht për shumë shkaqe, për shumë arësye.

Për shkak të luftës asimetrike që eksziston sot në botë, për shkak të faktit që sot jo domosdoshmërisht ti e ke armikun të rreshtuar në rresht të parë dhe të dish se çfarë ke përballë.Armik mund të jetë kushdo që jeton pranë teje, që ecën pranë teje në një shesh, apo që futet bashkë me ty në një shkollë, në një klasë.

Kështu që kjo i bën politikat që lidhen me sigurinë dhe më së pari punën time si ministër i Mbrojtjes, një impenjim serioz, i cili do të mbetet i tillë

12

jo vetëm gjatë gjithë mandatit tim, por besoj se do të mbetet i tillë gjithmonë, pavarësisht se kush e drejton dhe pavarësisht se nga cili kah politik.

- Si e shikoni ecjen e Shqipërisë drejt Bashkimit Europian?

- Unë ju falenderoj për pyetjen. Bashkimi Europian, ky togfjalësh besoj është togfjalëshi më i rëndësishëm dhe duhet të jetë kryefjala e të gjitha fjalëve në ditarin tonë të përditëshëm, por edhe në fjalorin tonë politik.

Shqipëria është duke i bërë mirë detyrat e shtëpisë. Ne si qeveri iniciuam dhe do të çojmë drejt përfundimit një ndër reformat më thelbësore, më të vështira dhe më të thella që është reforma në sistemin e drejtësisë. Pa këtë reformë

nuk duhet të shkojmë dhe nuk mund të shkojmë asgjëkund.

Shqipëria duhet të vazhdojë ecjen drejt BE, më e pastër seç ka qënë dje, që të jetë më e sigurtë dhe për këtë duhet t’i kalojë këtij proçesi larjeje që askush të mos ketë shansin të na tregojë me gisht si një vend të korruptuar që prodhon trafik qëniesh njerëzore, trafik lëndësh, gjithëfarë gjërash të këqija, që prodhon korrupsion siç është etiketuar më parë, ndërkohë që Shqipëria është një vend që prodhon një brez të jashtëzakonshëm, të mençur, të bukur, që ka dëshirë të studiojë, të mësojë dhe të punojë. Që prodhon njerëz të ndershëm që duan ta fitojnë jetën e përditëshme me djersën e ballit.

Shpresoj shumë që një ditë historia të tregojë më objektivitet që, njerëzit që e kanë drejtuar këtë vend kanë menduar, punuar dhe luftuar për të ardhmen e këtij vendi që duhet të jetë një e ardhme në BE për një fakt shumë të thjeshtë: Ne ndajmë dhe mbrojmë të njejtat vlera me ato të vendeve të BE, të vendeve Perëndimore. Ndaj që ta kthejmë këtë në realitet, duhet thjesht dhe vetëm të luftojmë fort për të hapur negociatat me BE këtë vit dhe të mund t’iu mundësojmë brezave që do vijnë një të ardhme si të barabartë midis të barabartëve.

Historiani e biznesmeni Sabri Maxhuni Novosella

Banja Nëna Naile

Nga Kozeta Zavalani

H istoriani

e biznesmeni i suksesshëm i trojeve shqiptare Sabri Maxhuni Novosella, së bashku me familjen e tij, jep një kontribut të paçmuar në përparimin e kombit shqiptar. Është krijuesi e drejtuesi i Qendrës për Mjekësi Fizikale dhe Rehabilitim Banja “Nëna Naile” në Kllokot të Kosovës e disa bizneseve të tjera familjare.

Me një vështrim të menduar si vizionar e buzëqeshje të lehtë, ai mirëpret e ndihmon çdo njeri në nevojë me zemërgjerësi e pa u mërzitur asnjëherë. Edhe gjatë ecjes me makinë ai nuk pushon së foluri për çështjen kom-

bëtare, problematikën e shtruar në librat e tij, duke e ndërprerë herë pas here me probleme të bizneseve të veta. Ai shqetësohet edhe për një viç të pamundur në fermën e tij, e nuk mund të jetë i qetë derisa të kryet vizita mjekësore, edhe për pulat e vezët apo për produktet bujqësore, që në godinat e Banjës “Nëna Naile” mos mungojë asnjë çast ushqimi bio.

Së bashku shkuam në Vushtrri, ku morrëm pjesë në promovimin Këndvështrim studimor të librit “Karl Topia, Hasan Prishtina, Adem Jashari” të Historianit Sabri Maxhuni Novosella me autor Shpejtim Morina.

Përshëndetën veprimtarinë drejtoresha për kulturën në Komunën Vushtrri Shpresa Rama, kolegu Nexhmedin Spahiu, Izet Miftari, etj.

Bisedoj me Shpresën për Takimet e Poeteshave Shqiptare, ku unë kam qenë e ftuar vite më parë e ajo thotë: - Jam me fat që prej se jam në pozitën e Drejtoreshës së Kulturës, falë përkrahjes që u kemi dhënë, i kemi mbi 20 autorë të rinj librash të zhan-

reve të ndryshme, si rasti i Shpejtim Morinës.Vushtrria ka nxjerrë njerëz të mëdhenj përgjatë historisë, që kanë lënë gjurmë në historinë e Vushtrrisë për shkruarjen e të vërtetave, e historia në të ardhmen do të flasë për ta.

Mbasi vizituam Kalanë e Vjetër në Vushtrri, që është një ndër monumentet më të vjetra të trashëgimisë kulturore, bëmë foto para monumentit të heroit legjendar Adem Jashari në Vushtrri, shkuam për vizitë në vendlindjen e Maxhunëve me vajzat e martirit Mark Mërturi; Teuta Mërturi e Mira Bezhi.

Së bashku shkuam pastaj në Kllokot, mes natyrës magjepëse ku është Qendra për Mjekësi Fizikale dhe Rehabilitim Banja “Nëna Naile” e pasur me ujë të pashterrshëm termomineral dhe e pajisur me teknikë moderne mjekësore.

Ajo gjendet rreth 50 km në jug-lindje të kryeqytetit

13

tëKosovës Prishtinë, me pamje të mrekullueshme në drejtim të maleve të Sharrit dhe në lartësi mbidetare prej 400 metrave, si një nga margaritarët e natyrës kosovare, ndërtuar në Kllokot, që ka filluar të funksionojë nga maji i vitit 2007. Në këtë natyrë magjepëse mbi një sipërfaqe prej 60 mijë metra katrorë janë ndërtuar tre godina si hotele të mëdha me 750 dhoma e 2000 shtretër, dhe Spitali Euromed me trajtimin mjekësor që u bëhet pacienteve, është nga më të mirët e më modernët në rajon. Gjithçka është ngritur nga kontributi financiar i atdhetarit të përkushtuar Sabri Maxhuni Novosella e familjes, për krijimin e këtij oazi pushues e shërues, që përbën një vlerë kombëtare.

Ai flet me admirim për nënën e tij, emrin e së cilës ia ka vënë Banjës së ndërtuar, dhe ja si i përgjigjes pyetjes sime: - Pse e keni quajtur me emrin Nëna Naile?

- Nëna Naile, jo vetëm sepse është emri i nënës sime, por sepse ajo është ekzemplar i nënave shqiptare, që na rriti dhe edukoi me ndjejën e atdhedashurisë, falë trashëgimisë patriotike të familjes Shala. Baba im ka qenë Ismail Maxhuni. Familja ime si erdhacake nga Maxhunajt e Vushtrrisë apo Novosella si na e serbizuan emrin pushtuesit Serbo-sllavë, ka pasur shumë luftëtarë të shquar e mes tyre edhe gjyshi im Selim apo Cen Maxhuni, për të cilin janë kënduar shumë këngë dhe unë e kam shembull në jetë, ashtu si edhe patriotë të Vushtrrisë sime si Hasan Prishtina, etj.

- Si ka qenë rinia juaj, cilat kanë qenë ëndrrat e dëshirat tuaja të hershme?

- Në të ashtuquajturën Aleanca Ballkanike sllavo-greke- ortodokse shumë familjarë të mi janë vrarë për mbijetesë…

- Për këtë ju keni shkruar në librat tuaj të shumtë, por më thoni diçka jashtë librave për jetën tuaj - Unë kam lindur në 3 maj të vitit 1943 e rinia ime nën pushtimin serbo-sllav nuk ka pasur asgjë të bukur, atë nuk ia dëshiroj asnjë shqiptari. Jam lindur e rritur deri në moshën 10 vjeçare në Vushtri e në 1953 familisht u shpërngulëm në Prishtinë, ku jemi ende.

- Ku e njohet bashkëshorten tuaj?

- Ne kemi qenë të ardhur në të njëjtën zonë në Prishtinë, ajo me familje ardhur nga Mbramori e unë nga Vushtrria e u rritëm së bashku. Ishim krejt të rinj kur u martuam; Safetja ishte 16 dhe unë 18 vjeç. Krijuam familjen tonë të re me lindjen e djalit të parë

14

Ilirit, e mbas 7 muajve të tij mua më burgosin së bashku me Adem Demaçin, përkatësisht mua 9 vjet e atë 15 vjet. Unë si aktivist i frymës kombëtare me dashurinë për atdheun, kombin e flamurin, kam qepur 94 flamuj shqiptarë me një makinën time qepëse, sepse kam qepur që i vogël, të cilën ma kanë dhuruar kohët e fundit dhe e mbaj si kujtim.

Nuk ka atdhe me bark të zbrazët, ndaj në jetën time jam përpjekur gjithmonë të punoj, për të mos qenë i varur ekonomikisht, pasi kjo të sjell vartësi politike, e nuk mund të jesh i lirë. Pasi ra regjimi i Rankoviçit e daljes nga burgu kemi lindur djalin e dytë Dardanin e pastaj dy vajzat Diturie dhe Vlora e pastaj djali i tretë i vogli i quajtur Alban. Të gjithë janë të martuar e tashmë kam 7 nipër, 5 mbesa, 1 stërmbesë e 2 stërnipa. Djali i Albanit e ka emrin Dardan, duke plotësuar të gjitha trojet shqiptare me emrat e tyre.

- Dhe kur keni emigruar jashtë Kosovës?

- Në vitin 1979 vendosëm me Isufin të dilnim jashtë Kosovës, për të mos u vrarë.

Ai u vendos në Gjermani, unë në Shqipëri së

bashku me Mark Mërturin, vajzat e të cilit ti i njohe. Prej aty shkuam në Turqi, ku themeluam Komitetin Hasan Prishtina. Lufta për pavarsinë ekonomike të ruan dinjitetin, ndaj në emigrim kam punuar për të ruajtur dinjitetin. Pasi na u vranë shokët, më kërkuan të shkoj në Gjermani, pasi policia serbosllave më ndiqte kudo. Për shkak të sigurisë sime u mendua të vendosem në Suedi, si vend më i qetë. Aktivitetin kombëtar nuk e kam ndalur asnjëherë, krahas punës me fitime ekonomike. Në 28 nëntor 1992 na thirri qeveria shqiptare për Shpalljen e Pavarësisë e në vitin 1993 fillova veprimtarinë ndërtimore në Tiranë. Pas çlirimit të Kosovës më 1999 u kthyem nga Suedia në Kosovë atëherë

e çela firmën ndërtimore tregetare “Dardania” kompani, duke u përfshirë edhe vellai e motra familisht. Bashkëshortja ime në 2004 kishte probleme nga këmbet dhe erdhi në lixhat e vjetra në Kllokot, ndonëse me kushte jo të mira. Gjendja e saj u përmirësua nga uji termomineral, ndaj bashkëshortja me nxiti të ndërtoj një banjë të re me kushte të mira.

Për herën e parë e kam dëgjuar bashkëshorten time dhe me firmën ndërtimore filluam ndërtesën e parë të banjave. Në lashtësi tregojnë se në këto troje kishin qenë tre djem, që e kishin ndarë pasurinë e tyre- njëri me derrat në moçalishtet në Kllokot, dy të tjerët me buallicat kaluan në fenë islame e ai i Kllokotit u serbizua. Ndaj edhe unë para se të filloja ndërtimin, ua bleva serbëve 24 shtëpi me dokumenta e baza ligjore dhe kam ndërtuar 5 godina të lixhave, prej ku vijnë nga të gjitha viset e botës, pasi është banja e parë në rajon e Çertifikuar me 2 çertifikata. Kemi marrë edhe çertifika Mirënjohje për ushqimin BIO, të cilin e marrim prej fermës private. Për krijimin e saj kam blerë 42 ha tokë nga private e nipi im i vogël, që vjen në fermë më thotë: – Babush, fermen emëroje me emrin tim Drilon…Dhe unë nuk ia prisha nipit. Në fermën “Drilon” përveç misrit, perimeve e frutave kemi 150 krerë lope e viça, pata e rosa, që i përdorim për ushqim në guzhinën e Lixhave.

- Le të mësojmë se a jeni i kënaqur nga puna e financimi juaj tek Banja Nëna Naile?

- Banja “Nëna Naile” e pasur me ujë të pashterrshëm termomineral dhe e pajisur me teknikë moderne mjekësore me Drejtor të Përgjithshëm birin tim Dardan Novosella, është bërë tashmë krenaria ime. Më besoni që, nuk ka kënaqësi më të madhe e më të veçantë për mua, kur shoh që vjen pacienti me karocë e del i përmirësuar, duke

15

ecur me këmbët e veta. Është ky shpërblimi i shumë viteve punë në mërgim në Suedi si dhe puna e fitimet në ndërtim të kompanisë “Dardania”në Kosovë e Shqipëri. Një ëndërr e kthyer në realitet.

- Madje keni kontribuar edhe në punësimin e sa vetëve, që keni personel shërbimi. A mund të mësojmë edhe çmimin e çfarë ofroni tjetër me humanizmin tuaj?

- Gjithësej kemi 400 punonjës prej të cilëve 60 përqind i takojnë stafit mjekesor profesionist. Çmimi varion nga 22 euro në 26 euro për person e ndryshon për veteranet e luftëtarët e UÇK-së për të cilët kemi vendosur ulje çmimi, si dhe çmime për personat VIP që shkojnë nga 70 dhe 100 euro. Duhet të theksoj se 300-400 persona në vit trajtohen falas, sipas kontratave me organizata të caktuara. Gjithashtu financojmë edhe 40 studenta në vit për familjaret e dëshmorëve, që dhanë jetën për këto ditë që ne gëzojmë sot.

- Jam mrekulluar edhe nga biblioteka juaj e pasur dhe librat tuaja të shumtë. Çfarë mund të thoni për At Gjergj Fishtën?

- Kam qenë dhe jam i apasionuar pas At Gjergj Fishtës. E shoh figurën e tij nga një kënvështrim krejt tjetër,jo që e adhuroj si Omerin shqiptar por edhe si një politikan largpamës.

- Sabri Maxhuni Novosela, si një figurë e rëndësishme e çeshtjes shqiptare ka bërë të mundur vendosjen e bustit të At Gjergj Fishtes në oborrin e shtëpisë në Fishtë dhe është ofruar si investitor për të financuar projektin e ndërtimit të shtëpisë Muze të At Gjergj Fishtës.

Njëzet autorë kanë komentuar librat e tij dhe i kanë dhënë filozofisë së historisë shqiptare dimensione të tjera. Komunizmi si sinonim i ortodoksëve serbo-sllavë, u përpoq për një shekull rresht me të gjitha

16

format e dhunës, të asgjesimit, asimilimit, genocidit e formave të tjera çnjerëzore, të zhdukë historinë reale të shqiptarëve autoktonë në tokat e tyre dhe të ndryshojë historinë e gjeografinë e Ilirisë, por nuk arriti dot.

Publicisti Ramadan Rexhepi ka thënë diçka interesante për personalitetin e Sabri Maxhunit: “Sikur prindërit ta regjistronin në fakultetin juridik, do të bëhej një avokat shembullor. Po ta dërgonin në artet, do të bëhej një artist ose një piktor i madh. Por ata e dërguan për të përvehtësuar një zanat.

Dhe ai u bë një i burgosur politik, kalorës i paepur për të drejtat e njeriut në Kosovë dhe në Shqipëri… Sa herë që e donte Kosova, ai u bë, nga zanatçiu, poet, shkrimtar, dramaturg, publicist dhe debutues i flaktë…”

Librat e shumtë historikë të këtij humanisti, shquhen për një koherencë patriotike të shëndoshë, siç është libri prej njëzet autorësh për tre librat më të rëndësishëm të historianit për të cilin flasin në librin “Që historia shqiptare të mos mbesë në kurthin serbo-sllav”. Sabriu është dekoruar me medaljen “Kalorës për të drejtat e njeriut” me motivacionin “Për kontributin e çmuar në Çështjen Kombëtare për çlirimin e Shqipërisë dhe të Kosovës nga sundimi sllavo-komunist, me përkushtimin e tij për bashkimin e trojeve shqiptare, si dhe në ndihmë të shtresave në nevojë…”

Nuk kanë të numëruar mirënjohjet e vlerësimet për punën e kontributin në sfera të ndryshme të jetës.

Sabri Maxhun- Novosella, me kurajë e me guxim thotë se Kombi Shqiptar mbrohet vetëm atëherë kur i njeh, i dënon dhe i atrofizon pushtuesit, të cilët nëpër histori janë njëlloj, pavarësisht se kanë veshur në situata të ndryshme lloj-lloj “kostumesh”, të titizmit, të stalinizmit apo të enverizmit.

Diçka më tepër mbi Banjës “Nëna Naile”

Q.M.F.R Kllokot

Kushtet klimatike, së bashku me vetitë shëruese të ujërave termomineral dhe komoditetin jashtëzakonisht të lartë që Qendra moderne Nëna Naile në Kllokot ofron, e shndërrojnë atë në një vend tejet tërheqës dhe të përshtatshëm për shërim, pushim e rekreacion në cilëndo stinë të vitit.

Një personel i shkëlqyer mjekësor nën mbykëqyrjen e Dr Enver Haxhiut, ku janë të angazhuar emrat më të njohur të fiziatrisë në Kosovë, pasohen nga mjekët e Q.M.F.R. “Nëna Naile” e pikërisht nga: Dr.Ismajl Blakaj, që jep kontributin e tij në korrigjimin e demtimeve cervikale apo torakale dhe artikulare. Mr.Sci. Fiziatër, Dr. Besnik Berisha, Dr. Fahri Bajrami, Dr. Naim Mustafa, Specialistë të Fiziatrisë, Dr. Hamdije Zuka e Dr. Besa Ibishaga-Jakupi e cila thotë:

- Suksesi i punës sonë është falë aparaturave moderne që disponojmë, për trajtimin e terapive të ndryshme, për rastet e deformiteteve cervikale ku përveç balneoterpise, rehabilitimi konsiston në hidroterapi për forcimin e kolonës vertebrale me ushtrime specifike. Pjesa rekreative kombinohet me pjesën sportive, me banjo fizikale e sportive në kombinim me metoda të tjera si masazhe, elektroterapi etj.

Duhet të vlerësojmë edhe punën e specialisteve të Fiziatrisë, Dr. Fadil Zuka, Dr.Vjollca Pira e Dr. Naim Sahiti, e të tjerë.

Pra kombinimi i banjave me ujin temomineral, stafi profesional mjekesor e aparaturat mjekësore moderne të ardhura nga Zvicera e Gjermania, ushqimi e kujdesi i vazhdueshëm janë çelësi i suksesit në trajtimin e 1200 pacienteve-klientë, që qendrojnë nga 2 deri 3 javë në vit ose edhe dy herë në vit.

Hulumtimet e bëra nga Instituti Kombëtar i Shëndetësisë Publike të Kosovës dhe Institutit Laboratorik Dr. Scheller nga Gjermania tregojnë se, uji termomineral i Banjës në Kllokot me temperatur deri në 38° përmban të gjitha elementet e nevojshme, të cilat e bëjnë të përshtatshëm për rehabilitimin e një numri të konsiderueshëm të sëmundjeve.Për qëllime terapeutike uji termomineral i Banjës “Nëna Naile” përdoret si ujë për pije dhe për banjo. Larjet me ujë termomineral bëhen në dy forma: lokale dhe të përgjithshme, nga një numër i konsiderueshëm i fizioterapeutëve, teknikëve, infermiereve, e të tjerë.

- Ne ofrojmë banjo individuale dhe grupore në pishinat tona të dizajnuara enkas për këtë qëllim. Temperatuarat e ujit variojnë prej ngrohtë në të nxehtë. Larjet e shkurtëra me ujë të ftohtë dhe të freskët mineral, preferohen te disa sëmundje nervore dhe psiqike për forcimin e tonusit të sistemit nervor.

17

- Për trajtimin e shumicës së sëmundjeve me indikacion, më së shpeshti aplikohen larjet me ujë të ngrohtë me temperaturë uji 32-38°C.- na shpiegon Muhabi Rexhepi, duke u kujdesur për pacientët jo vetëm në vaskat me ujë, por edhe në bazen.

E rëndësishme për pacienët e ardhur këtu nga të gjitha viset shqiptare është kryerja më së miri e fizioterapive nga Adrian Haziri, Shukrije Dema, Ilirjana Çela, Blerta Hajrizi, etj… Po kështu edhe tek trajtimet elektromanjetike ku shërbejnë Arbrora Hyseni, Burbuqe Veliu, Teuta Zahiri, të bukura ashtu si emrat e tyre. Në trajtimi me baltë shërbejnë Mirjeta Halabaku, Vjollca Shabani, Ardita Sulejmani, Ridvan Ymeri e Mirglend Drugzani.

bëjnë një kombinim faktorësh për të arritur rezultatin më të mirë të mundshëm.

Përveç terapive natyrale me ujë termomineral dhe peloidë, ofrohen edhe terapitë më të sofistikuara shëruese dhe rehabilituese si Masazh, Sauna Turmaline dhe Lampa me Spektër të Frekuencave. Përdorimi i aparaturës së përparuar të spektrit të frekuencës, është një mënyrë e mirë për të shëruar dhimbjet e qafës, shpatullave, belit dhe këmbëve, si dhe tendosjet e muskujve, sëmundjet reumatike artikulare dhe ekstra artikulare-degjenerative, inflamatore, metabolike, sëmundjet neurologjike të sistemit nervor, etj. Sukses kanë paralizat periferike ose qëndrore, gjendjet pas insulteve cerebro-vaskulare, neuralgjitë, neurozat, depresioni, gjendjet post traumatike, rehabilitimi pas frakturave, kontuzioneve, distorzioneve, luksacioneve, intervenimet operative dhe korrektuese të aparatit lokomotor, etj..

Mund të na gjeni:

Në restorantin plot dritë e pastërti Enver Shema, Ajet Ramici e Bashkim Mehmeti, shërbejnë me kulturë e buzëqeshje, duke dashur që gjithkush të ngelet i kënaqur e të ketë dëshirë të kthehet përsëri. Po kështu edhe tek Bar kafeja ku shërbejnë zonjat Florentina, Fehime, Teuta etj.

Klima, uji termomineral, ushqimi organik, fizioterapitë, largimi nga tendosja e përditshme psiqike dhe fizike, së bashku me komoditetin dhe shërbimin cilësor që stafi profesional mjekësor në QMFR Banja “Nëna Naile” u ofrojnë pacientëve/klientë, për-

18

Email: info@nenanaile.com Tel: +381 (0) 280 385 555 Mob: +377 (0) 45 385 555 Tel & Fax: +381 (0) 280 385 101 Mob: +377 (0) 44 666 006 Adresa: 61050 Kllokot, Viti, Republika e Kosovës

Adnan Mehmeti dhe Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë

Falenderoj

gjithë pjesëmarrësit, poetë, shkrimtarë e gazetarë, që janë mbledhur në Sallën e Bibliotekës së Muzeut Historik Kombëtar, për promovimin e Monografisë “Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë”. Një libër voluminoz, ashtu si janë edhe veprimtaritë e kryera nën kujdesin e Presidentit të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë z. Adnan Mehmeti, që ka ardhur mes nesh nga përtej oqeanit së bashku me familjen, ku jeton prej shumë vitesh. Pata kënaqësinë të moderoj këtë veprimtari, duke pasur në krah Nderin e Kombit Reshat Arbana, poeten e talentuar që tashmë jeton midis Shqipërisë e Amerikës Iliriana Sulkuqi dhe kryetarin e Shoqatës Tirana z. Arben Tafaj.

Salla ishte mbushur plot me publicistë, historianë, studiues, intelektualë, dashamirës e adhurues të artit e letërsisë e kulturës shqiptaro-amerikane.

Veprimtari e tillë për letërsinë të lë mbresa të veçanta dhe përjetime të këndshme, që shërbejnë si një kumt për të shpalosur idetë, përshkrimin e një realiteti plot jetë, që mbart në vetvete magjinë e krijimit, për t’i mëkuar ëndrrat me art, që secili nga ne dëshiron të arrijë në rrugën e krijimtarisë e të prurjeve në letërsinë shqiptare. Sigurisht bëhet fjalë për veprimtari që evidentojnë zërin e shpirtit intektual, krijues e shpirtëror të shkrimtarëve, poetëve, gazetarëve e publicistëve, që veprojnë në botën e qytetëruar amerikane, duke përjetësuar traditën, kulturën, gjuhën e letërsinë shqipe, përgjatë 15 viteve të veprimtarisë së Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë.

Për më tepër folën Iliriana Sulkuqi, Namik Selmani, Zyba Hysa, Reshat Arbana, Përparim Hysi, Ruki Kondaj, Viron Noti, Xhelal Luca, Seit Tafaj e poetja Eltona Lakuriqi…

Personalisht kam vite që jam njohur me themeluesin e kësaj shoqate poetin e talentuar Gjekë Marinaj e pastaj me Presidentin Adnan Mehmeti e bashkëshorten Vilma Tafaj Mehmeti, me zëvëndës presidentin Mëhill Velaj, kryetarët Naum Prifti, Dalan Luzaj e së fundmi mikeshat e mia Raimonda Moisiu e Yllka Filipi, përkatësisht Kryetare e sekretare të kësaj shoqate.

Namik Selmani theksoi: “Janë gati 15 vjet aktiv itet të kësaj shoqate. Emra, data, vende, fotografi, nostalgji, traditë, të ardhme, mesazhe patriotike, histori. Të duket se edhe ne jemi në këtë rrugë karvanore të shkrimtarëve shqiptarë të Amerikës. Mjafton të lexojmë në faqet e këtij libri disa vlerësime të merituara për këtë Shoqatë “Republika e letrave shqipe në SHBA”, thotë Ismail Kadare. “Udhë e madhe për kujtime të mira “ thotë studiuesi Skënder Karaçiça.

“Shoqata konfirmon zërin e vet në Parlamentin e madh të njerëzimit”, shkruan Frederik Turnes, kandidat për Çmimin “Nobel”. Shumë prej tyre janë të njohur edhe tek ne në Shqipëri dhe në Diasporë, sepse shumë nga ata janë dhe emigrantë të 25 viteve të fundit që kanë shkuar në Amerikë.

Në gjithë librin që lexohet me një vemendje të jashtëzakonshme të bien në sy korrektesa e arkivit të letrave shqip në këto 15 vite dhe serioziteti që kanë patur të gjithë shkrimtarët në Amerikë.

Nuk është vështirë të lexosh dhe një organizim kaq të fortë në radhët e tyre, të shohësh atë seriozitet që ka në këto radhë, nga kryetari deri te anëtari i fundit, të shohësh se sa përgjegjësi kanë ata për misionin e fjalës së shkruar.

Gjithsësi le të mësojmë nga përvoja amerikane që ka mes vetes në dashurinë për shkronjën shqipe e natyrisht edhe dashurinë për atdheun. Në këtë libër shohim edhe rrugëtimin letrar të revistës “Pena” që ka mbledhur si në një hoje mjalti të gjithë krijimtarinë e shkrimtarëve.

Kronika e aktiviteteve letrare në Amerikë janë pjesa e kulturës sonë kombëtare, prandaj edhe duhen njohur me kujdes dhe me dashuri.

19

Poetja Zyba Hysa foli për Gjekë Marinaj si nismëtar i shoqatës dhe për mbështetjen që i ka bërë si redaktor i librit të saj "Isuf Luzaj Një shtizë diell mbi atdhe" duke theksuar se: – Secili në emigracion duhet të ndërtojë nga një copë atdhe, atje ku shkon për fëmijët, nipër e mbesa, ashtu siç veprojnë komunitetet e tjera, veçanërisht çdo shkrimtar që vjen nga përtej oqeanit, nga vendi i demokracisë më të arrirë në botë, siç është Amerika.

Në promovimin e librit në Tiranë me një grup shkrimtarësh të ardhur nga të gjithë trojet shqiptare zoti Arben Tafaj në emër të Shoqatës “Tirana” i dha Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë një “Mirënjohje Nderi.”

100 mijë Poetët e Artistët për Ndryshim Zhvillohet

me sukses në Tiranë eventi botëror i përvitshëm i quajtur “100 mijë Poetët e Artistët e Botës për Ndryshim”, në mjediset e Luna Park Tirana nga Lidhja Ndërkombëtare e Poetëve e Shkrimtarëve Muzikantëve dhe Artistëve “Pegasi” Albania.

Protestuan me poezitë e tyre ndaj papunësisë, rinisë pa shpresë që shikon vetem shtegun e ikjes nga atdheu i tyre, pasi janë pajtuar me heshtjen, duke u justifikuar se populli i ka të zgjedhurit në parlament. Që puna të mos shkojë keq e më keq, në shëndetësi, shkolla, ndërmarrje publike e private, e të mos flasim për ekonomi zhvillim art e kulturë. Midis pjesëmarrësve spikatën me revoltën për të ndryshuar gjendjen aktuale, për një botë

20

më të mirë për të ardhmen; poetë, piktorë, muzikantë, këngëtarë e përfaqësues të artit e kulturës si Kristaq Shabani, president i Lidhjes Ndërkombëtare e Poetëve e Shkrimtarëve dhe Artistëve “Pegasi”, Kozeta Zavalani, Flutura Maçi, Perikli Shuli, Drita Shuli, Xhelal Luca, Hekuran Rapaj, Nexhi Hasani, Anastas Nika, Murat Zeka, Mirela Dilka (për të cilën ishte pjesëmarrja e fundit, pasi u nda prej nesh, duke lënë të pabotuar vëllimin e saj poetik), Endri Beqo, Virxhinia e Tea Selmani, që sfiluan me punimet në dorë me ngjyrë kuq e zi të mjeshtres Hajrije Maluka Maçi, etj. Veprimtaria u shoqërua me promovimin e librit të këngëtarit Vaskë Çurri dhe u mbyll me Deklaratën Universale të Paqes nga Lnpsha Pegasi Albania.

Panairi i Librit e promovimi i “Shpirti vallëzon në djep” të Niels Hav

Panairi i Librit si ngjarje e rëndësishme kul-

turore për botën shqiptare, ka si objekt paraqitjen e botimeve më të mira të hedhura në qarkullim në harkun kohor të një viti nëntor 2015-nëntor 2016. Ky panair bashkon të gjithë njerëzit që merren me letrat shqipe: autorët, botuesit, lexuesit, përkthyesit, përfaqësuesit e shtypit dhe të medias etj, me synimin për të krijuar e zhvilluar kontakte tradicionale midis tyre, duke synuar promovimin dhe nxitjen e leximit në masat e gjera, veçanërisht te të rinjtë, në kushtet e mungesës së sistemit të shpërndarjes së librit në vendin tonë.

Në këto ditë u zhvilluan edhe promovime librash, si ajo e Shtëpisë Botuese Omsca për librin “Shpirti vallzon në djep” të autorit danez Niels Hav, që ishte i pranishëm, si rrallë ndodh me autorët e huaj.

Ai falënderoi përkthyesin Kujtim Morina për përkthimin e mrekullueshëm dhe botuesin Luan Pengili të Shtëpisë Botuese Omsca, për ftesën e mikpritjen. Pasi përshëndeti poetët që ka takuar në takimet poetike në Strugë dhe Tetovë, duke i vlerësuar ato si ura lidhëse midis Shqipërisë e Skandinavisë.

– Të përkthesh do të thotë të hysh në një familje të re, apo si të zesh një të dashur të re, ndaj falënderoj përkthyesin tim, për këtë mundësi. Ju falënderoj të gjithëve që më pranuat në familjen tuaj! Unë do të përpiqem që të bëhem si një dhëndër i mirë për familjen tuaj!

Promovimi i librit “Shpirti vallëzon në djep” i autorit të njohur danez Niels Hav, i përkthyer mjeshtërisht nga z. Kujtim Morina, kaloi në një ngjarje të paharrueshme për librin, ku referimet serioze të znj. Kozeta Zavalani, z. Virion Graçi e z.

Behar Gjoka si dhe përshëndetja tepër e ngrohtë e vetë autorit, bënë që ky event të realizohej në mënyrën më të mirë, të mundshme.

Niels Hav është një poet dhe prozator i tregimeve të shkurtra në profesion të lirë, që jeton në Kopenhagen. Ai konsiderohet aktualisht si një zë i njohur i letërsisë bashkëkohore skandinave me poezitë dhe prozën e botuar në shumë revista letrare dhe antologji, si në anglisht, arabisht, spanjisht, italisht, turqisht, holandisht, gjuhën kineze, farsi etj. I rritur në një fermë në Danimarkën Perëndimore, Niels Hav banon aktualisht në zonën më të larmishme dhe shumetnike të kryeqytetit. Ai udhëton shpesh në Europë, Azi, në Amerikën Veriore dhe Jugore.

Niels Hav për herë të parë vizitoi Shqipërinë.

21

Albano Carissi në Tiranë

Albano Carrisi, këngëtari mitik që ka shën-

juar një epokë në muzikën italiane dhe ka ndikuar gjenerata të tëra me muzikën e tij edhe në Shqipëri, ardhi në Tiranë për një koncert krejt unik. Shenjtërimi i Nënë Terezës e ka sjellë sërish në kryeqytetin shqiptar, si një dedikim për këtë grua të jashtëzakonshme të cilën ai e ka njohur.

Lidhjet e tij me Shqipërinë janë të hershme, në fakt kanë nisur nga momenti i pagëzimit me emrin Albano, por janë intensifikuar deri në mbërritjen e momentit që ai mban krahas pasaportes italiane edhe atë shqiptare. Lidhja e tij me babain, historia mrekullisht e trazuar me Romina Power, ndikimi i grave në jetën dhe muzikën e tij e deri tek pasioni për prodhimin e verërave dhe vreshtave në Pulian e tij të dashur, janë sekretet që Albano Carrisi, artisti i më së 165 milionë disqeve të shitura, ka rrëfyer në intervistën ekskluzive për RTSH. Koncerti u organizua me rastin e shenjtërimit të Nënë Terezës, 20- vjetorit të shoqatës kulturore “Al Bano Carrisi”, si edhe të 27-vjetorit të organizimit të koncertit të parë që dha çifti i këngëtarëve Al Bano & Romina Pouer (17 shtator i vitit 1989) në Tiranë.

22

Albano Carrisi, i cili mban edhe nënshtetësinë shqiptare, është ndër këngëtarët italianë me më shumë fansa në Shqipëri dhe koncerti i tij është pritur me mjaft interes.Hyrja në koncert ishte e lirë për të gjithë të interesuarit, që dëshironin të përjetonin live emocionet e dhuruara nga zëri i famshëm i këngëtarit italian.

Gjatë qëndrimit të tij në Tiranë, këngëtari i njohur italian me shtetësi shqiptare, Albano Carrisi, është nderuar edhe nga Bashkia e Tiranës me Çelësin e Qytetit. U prit nga kryetari i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, i cili i dorëzoi atij çelësin në shenjë mirënjohje, për kontributin që këngëtari ka dhënë, jo vetëm në jetën artistike dhe kulturore në vendin tonë, por edhe në lidhjet e miqësisë mes Shqipërisë dhe Italisë.

Carrisi ka fituar një sërë çmimesh të mëdha. Në vitin 1980 ai ka fituar një trofe në Tokyo “Kawakami Award”. Në 1982 në Gjermani mori çmimin “Golden Europe”, çmim që iu jepet këngëtarëve që kanë shitur më shumë disqe në botë. Në 1984 fiton Festivalin e Sanremos me këngën “Ci sara”, së bashku me gruan e tij Romina Power. AlBano Carrisi për herë të parë ka shkelur tokën shqiptare në vitin 1987, një vizitë private

Reagim ndaj redaksisë lajm dhe z Fejzi Hajdari

3HPsW H )HVWDYH

QJD H *MLWKs %RWD

P

ërfaqësuese të Shoqatës se Femrave Shqiptare-Amerikane të Chicagos (AAWAGC) morën pjesë në mbrëmjen “Pëmet e Festave - nga e Gjithë Bota” e organizuar nga Zyra e Thesarit të Cook AAWAGC prezantuan Në County.

Bashki, kuPërfaqësueset Kryetari Veliaj ei dorëzoi këngëtarit Albano Carissi “Çelsin eTiranës”. pemën e Shqipërisë.

“Këto pemë me prezantimin kulturor tregojnë diversitetin e madheetnik që ka Cook County” - Mariae të atit Carmelo që të me prindërit tij, duke përmbushur ëndrrën Pappas, Cook County Treasurer. çmallej me këtë vend, nga i cili ruante kujtime të çmuara kur kishte Pema e Shqipërisë, e dekoruar me flamurë shqipgjatëme luftës. dytënjë këngëtari i njohur erdhi në tarëqenë dhe ushtar e mbushur zogj Herën të kuq, eishte ndër vitinmë1989, në prag të përmbysjes së regjimit, ku dha një koncert gjipemët të bukura midis 90 pemët e vendeve të tjera ngagand mbarë bota. në stadium “Qemal Stafa” në Tiranë. Ndërkaq që publiku pati Krenare qe jemi Shqiptare!- u shprehën grate nga mundësinë të ndjekë sërish një tjetër koncert të këngëtarit të njohur Albanian-American Women’s Association of Greater italian, tëfalenderim cilin gjithmonë e ka këngët e tij.

Chicago.

Një i veçantë përvlerësuar Stefania, me që bëri Pemën e Festave të ndriçoje midis 90 pemëve të vendeve të tjera. Faleminderit Stefania!

Klinika e Syve Uzllova

Forumi Ndërkombëtar për të drejtat dhe liritë e njeriut IGFMFNDLNJ- ISHR dënon ashpër kërcënimet që përfaqësues të BDI-së ia kanë bërë Gazetës Lajm. Kjo vetëm dëshmon atë që është dëshmuar në të gjitha raportet ndërkombëtare, për lirinë e shprehjes e cila është shqetësuese në Maqedoni.

Republika e Maqedonisë në vitin 1995 është nënshkruese në Konventën Ndërkombëtare të OKBsë ku garantohen 10 pikat, ndër ta pika 7 ku thuhet se, garantohen me ligje dhe me kushtetut shprehjen mediave të lira. Jo rastësisht Maqedonia ndodhet në mesin e shteteve ku gazetarët janë njerëzit më të rrezikuar, ndërsa partitë në pushtet ndikojnë në pavarësinë editoriale, duke i shantazhuar me buxhet apo tash së fundmi, edhe duke i kërcënuar drejtpërdrejtë.

IGFM-FNDLNJ-ISHR u bën thirrje të gjithë aktorëve relevant, shoqatave të pavaruara, zyrave diplomatike që ta dënojnë ashpër këtë sulm ndaj mediave të pavarura dhe një zëri ta ndalim këtë praktikë të dëmshme të instaluar nga pushteti, që ka për qëllim Maqedoninë ta shndërrojë në një shtet diktatorial, ku çdokush që mendon ndryshe shantazhohet dhe kërcënohet nga banda kriminale të partive në pushtet.Mbi të gjitha zgjedhjet të kalojnë pa dhunë dhe pa gurë.

Kryetari: Kumanovë

Idriz Sinani

TË SHOHËSH BOTËN ME SYTË E TU

Përfaqësuese e Institutit të Mikrokirurgjisë së Syrit “Fjodorov” Moskë Adresa, Rr. “Qemal Stafa” Pallati nr.31, kati 3, përballë Prokurorisë së Përgjithshme Tel: +355 422 52 306 / +355 48 200 424 / Cel: 355 68 20 74 039; Email: info@eye.al, www.eye.al

3123

Portreti i Nënës Terezë për rekordin e dhjetë në Guinnes

Para se të hapte derën prej ku do të njiheshim me veprën gjigante, që tashmë kishte filluar të merrte formë, artisti Saimir Strati na shoqëroi me fjalët “Bëhu gati, sepse do të fascinohesh”. Ashtu edhe ndodhi. Shkallët prej nga ku ngjiteshe për të takuar nga afër këtë vepër arti, që pritet të shënojë rekordin e dhjetë Guinness për artistin, të dukeshin të gjata nga dëshira për tu afruar dhe shijuar artin e artistit shqiptar, fituesin e nëntë rekordeve të librit Guinness, Saimir Stratit. Një kasetofon që kishte zënë vend tek shkallët, e prej nga vinin tingujt e muzikës së lehtë, po e shoqëronin punën e artistit, i cili edhe njëherë dëshmon për shpirtin e madh artistik dhe mjeshtrinë e tij.

Portreti i Shën Terezës kishte filluar të marrë formë nga duart e mjeshtrit Saimir, i cili me këtë vepër të dhjetë pritet të shënojë vitin jubilar në Guinness. Ngjitur lart, artisti po punonte me një kënaqësi të jashtëzakonshme në Muzeun e Kosovës. Në një platformë druri të sofistikuar, do të përdoren rreth

24

1.5 milionë kopsa teli me dy ngjyra, është e bardha dhe kafja, sepse ky material kaq mundësi të jep, por diku diku ka edhe pak tredimensional. Sipas mjeshtrit, kjo është një teknikë relativisht e vështirë, nga më të vështirat e rekordeve që ai ka kryer. Ky rekord do të mbajë dimensionin 10 metra katrorë. Ideja për një vepër të tillë ka qenë e ndërlidhur me shumë gjëra, e Strati ka zbërthyer për KultPlus disa prej tyre në ditën e katërt të punës.

Ai tha që ideja për të bërë një rekord të dhjetë, ishte që kësaj radhe të bëjë diçka për Nënë Terezën, gjë që gjithmonë e kishte paramenduar, por materialin se kishte gjetur, thjeshtë ishte subjekti për Nënën Terezë. Por, idenë e ka plotësuar duke parë në lajme fluksin e emigrantëve dhe ku diku në një shtet kishin vendosur tela me gjemba, në mënyrë që t’i ndalojnë njerëzit dhe aty artisti kishte thënë ‘Vetëm Nënë Tereza i shpëton këta njerëz’. “Aty më erdhi ideja që duhet të gjej diçka që ka të bëjë me tela. Kënaqësia më e madhe është që Nënë Tereza

është me origjinë shqiptare, ne vërtetë jemi një vend i vogël, por ja që edhe ne bëjmë gjëra të mëdha”, ka thënë fillimisht për KultPlus mjeshtri Saimir Strati.

Sipas Stratit, autorët e rekordeve Guinness në Londër e kanë pranuar si tentativë dhe tashmë pritet që ta përfundoj veprën, por çdo ditë ai ju dërgon fotografi online në Londër. “Puna është paraparë të përfundoj për një muaj. Kam ardhur më 1 nëntor për ta përfunduar më 30 nëntor, por unë dua ta përfundoj më 28 nëntor, sepse neve ashtu na shijon më shumë. Ishte ftesa e drejtorit të Muzeut të Kosovës, SkenderBoshtrakaj dhe unë e prita me një po të madhe, pa u menduar fare”, u shpreh tutje Strati.

“Studiuesit thonë se Nënë Tereza ka lindur në Kosovë, kështuqë një kthim në vendlindje është diçka shumë e mirë. Këtë vit unë do ta quaja viti i Nënë Terezës.

Ne nuk mund të bëjmë dot atë që ajo ka bërë, por sado pak, qoftë edhe për sensibilizimin të tregojmë që ne e duam paqen dhe jemi paqësorë dhe ne dimë të shfaqim edhe vepra arti”, ka thënë tutje artisti.

Mjeshtri i veprës, nuk e mohoi faktin se kjo punë ka vështirësitë e veta, por ai veprat i mat me kënaqësi. “Këtë vepër po e punoj me kënaqësinë më të madhe.

Në fund të fundit do të ngjajë si një punim me filigran ose të jetë një xhevahir ashtu siç ajo e ka bërë veprën edhe unë këtë ide kam, që drita të luaj bukur dhe shikuesit të jenë të kënaqur. Është një vepër që i ngelet dhuratë Kosovës nga unë”, është shprehur Strati. Më datën 30 nëntor do të dërgohen të gjitha materialet në Londër, përveç këtyre të përditshmet që ju dërgojnë dhe do të bëhet një matje dhe një verifikim.

Pas datës 30 nëntor, nga dy deri në katër javë do të kthehet përgjigjja, që do të thotë brenda vitit do të mësohet gjithçka.

“Jemi të bindur që rekordi i dhjetë i Saimir Stratit do të jetë i regjistruar në Muzeun e Kosovës, kjo na bën shumë nder, sepse Muzeun e Kosovës e fut në një hartë globale me një vepër për Nënën Terezën.Saimiri me këtë vepër e kurorëzon këtë vit të femrave shqiptare”, ka përfunduar Boshtrakaj.

Jeta Zymberi

Gazmend Freitag, piktori shqiptar nga Kosova, që më 1990 zhvendoset në Gjermani dhe nga viti 2004 jeton dhe vepron në Linz, Austri, vjen me dy portrete. 1. Nënë Tereza dhe 2. “Princesha shqiptare Fevzia”.

Piktori i njohur nga Kosova ka vendosur që me rastin e shenjtërimit të humanistes së madhe shqiptare Gonxhe Bojaxhiu (Nënë Tereza) të pikturojë portretin e saj. “Princesha shqiptare Fevzia” edhe pse nuk deshi që të identifikohej asnjëherë “si më e bukura”, edhe pse nuk dëshironte të binte në sy duke u përfshirë në angazhime publike, sërish nuri i saj ka mbetur në histori. Hollivudi e ka shpallur si “Gruaja më e bukur në botë e të gjitha kohërave”, duke lënë pas divat seks-simbol si Elizabeth Taylor, Marilyn Monroe , Ava Gardner, Grace Kelly, Greta Garbo etj.

25

“Kur kam Atdheun, kam gjithçka”, me autor Sadulla Zendelin-Suedi Nga Murat Gecaj

D ëshiroj që ta informoj shkurt lexues-

in, që Sadulla Zendeli-Daja, përuroi sot një libër të ri, në ditën e mbylljes së Panairit të Librit, “Tirana-2016”. Ky libër ka kryeredaktore Sonila Kapon, redaktor Kujtim Dashin, korrektore letrare Arlinda Rrushin e Majlinda Bamin, me përkujdesjen grafike të Elida Stafës dhe ballinë nga Albana Kuraj-Gega.

Libri në fjalë përmban 330 faqe dhe është i pajisur me mjaft fotografi domethënëse.

Në mjediset e stendës së Shtëpisë Botuese “Toena”, e cila e ka venë në qarkullin këtë libër të ri, kishin ardhur: poetë, shkrimtarë, gazetarë, fotografë e studiues dhe miq e të njohur të autorit etj. Tubimin përurues e çeli Irena Toçi, e cila tha se Sadulla ZendeliDaja ka qenë i pranishëm, me librat e tij të rinj, në shumë Panaire të Librit, të cilët janë organizuar në kryeqytetin tonë. Larushia e botimeve të këtij autori ka tërhequr vëmendjen e mjaft lexuesve, si dhe të medias së shkruar e asaj elektronike. Po kështu, ai është mjaft i njohur me librat e fjalorët e tij, në mjedisin e bashkësisë shqiptare, në Suedi.

Me rastin e këtij përurimi, për Sadulla Zendelin-Daja dhe të pranishmit, kishte dërguar një mesazh të ngrohtë përshëndetës, Hysen Ibrahimi, kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve dhe artistëve “Papa Klementi XI-Albani”, në Suedi.

Pastaj, me vëmendja u ndoq fjala e shkrimtarit dhe publicistit të njohur Viron Kona, recenzent dhe autor i Hyrjes së librit.

26

Ndër të tjera, ai u shpreh:“Sa herë kemi folur për Dajën, gjithnjë pyesim vetën, nëse ia arrijmë dot ta rrokim të gjithë dhe të plotë veprën dhe meritën e tij. Ndërkohë që Daja ka në mendje një listë pambarim veprash të tjera, që i bluan e i përpunon vazhdimisht, për t`i dhënë lexuesit prodhime artistike të reja, gjithnjë të bukura, të freskëta dhe të arrira, si në një pranverë të begatë...

Ky libër shpreh shpirtin e madh të njeriut, që jep ndihmesën e tij të çmuar për shoqërinë. Ai vjershëron, mbështetur në burime ujë-freskëta dhe të pastra e ku poezitë dhe proza e tij janë të përjetuara drejtpërdrejt dhe emocionalisht. Për ta shkruar këtë libër, Sadulla Zendeli-Daja e ka nisur punën krijuese, sa në tempullin e tij të shenjtë të dijes, atje në ishullin Oland të Suedisë, ku jeton dhe shkruan prej 50 vjetësh, aq edhe në një inkursion atdhetar, duke vizituar qytete dhe krahina të Shqipërisë. E ka nisur këtë udhëtim, nga Tirana-kryeqyteti i shqiptarëve dhe i atdhetarisë dhe e ka vijuar me Lezhën e kuvendeve të mëdha liridashëse; me Kukësin, qytetin e mikpritjes dhe bujarisë dhe me Durrësin, krenari shqiptare, buzë Adriatikut...”. Më tej, folësi u ndal në vlerat e poezive të Dajës, të cilat përshkohen fund e krye nga atdhedashuria e zjarrtë, nga malli i pashuar, në vitet e emigracionit të gjatë etj.

Me plot emocione e mallëngjim foli para të pranishmëve në përurim, vetë Daja.

Pastaj, në diskutimin e tyre, u shprehën me fjalë vlerësuese e dashamirëse, Murat Gecaj e Lumturi Vladi, për meritat e gjithanshme të Sadulla Zendelit-Daja.

Paul Keresi i Pavdekshëm (1916-1975)

Viti 2016 u shpall nga FIDE-ja si viti jubilar i 100 vjetorit të lindjes së Paul Keresit, shahistit legjendar eston që për gati 3 dhjetvjeçarë (1938-1965) ishte pretendenti më i afërt për titullin botëror në shah pa mundur ta fitojë ndonjëherë atë.

Për shkak të rezultateve të tij shumë të larta në sportin e shahut, shumë historianë dhe ekspertë të shahut e konsideronin Keresin si lojtarin më të fuqishëm, që nuk u bë kampion bote dhe një nga shahistët më të mëdhenj në histori. Mjeshtri i madh amerikan Samuel Reshevski në librin e tij “Përmbysje të mëdha shahistike” (1976) e përfshin Keresin në 17 shahistët më të mëdhenj të të gjitha kohrave së bashku me Andersenin, Morfin, Shtainicin, Laskerin, Kapablankën, Aljehinin, Botvinikun, Smisllovin, Talin, Petrosianin, veten e vet, Reshevskin, Korçnoin, Larsenin, Spaskin, Fisherin dhe Karpovin. Gjeniu eston u mbiquajt “Pauli i Dytë”, “I dyti i përhershëm” dhe “Princi i Kurorës” në Shah. Keresi, ashtu si edhe V.Korçnoi apo A.Beljavski, mposhti gjatë jetës në dyluftime të veçanta 9 kampionë bote në shah. Paul Keres u lind më 7 janar 2016 në qytetin e vjetër të Narvës pranë kufirit me Rusinë (atëherë në Perandorinë Ruse) në një familje rrobaqepësish. Ai e mësoi lojën e shahut në moshën 4 vjeçare, kur së bashku me vëllanë më të madh (Harald Keres ,1912-2010, akademik, fizikan i njohur) vështronin babanë e tyre që luante me miqtë e vet.

Kur Keresi mbushi 7 vjeç familja e tij u shpërngul në Parnu, qytet bregdetar në Balltik.Keresi në fëmini nuk pati asnjë mësues shahu, por vazhdimisht luante me vëlla Haraldin dhe shumë rrallë me të atin Peter. Në moshën 10 vjeçare ai zbuloi rastësisht në një gazetë se shahu ashtu si dhe muzika, mund të regjistrohej duke u ruajtur kështu për të gjithë jetën.

Së bashku me të vëllanë filluan të prisnin rubrikat e shahut nga gazetat e ndryshme, duke grumbul-

Gjergj Zavalani

luar kështu një koleksion të madh lojrash shahu.

Libri i parë i shahut që do të studionte mjeshtri i ardhshëm qe “Manuali i Shahut” i mjeshtrit të mirënjohur gjerman Zhan Dyfren (anagrami i E.S.Freund). Në moshën 13 vjeçare djaloshi Keres filloi të marrë pjesë në shahun konkurrues të qytetit të tij-Parnusë. Atë vit ai fitoi blic-turneun e qytetit (me 100% të pikëve) dhe doli i dyti në kampionatin e Parnusë. Pastaj ai do të fitonte 3 herë rresht Kampionatin e të Rinjve të Estonisë në v.1930, 1931-32 dhe 1932-33. Gjatë kësaj kohe, meqenëse jeta shahistike ishte e kufizuar në qytetin e vogël të Parnusë, ai do të luante shumë shah me korrespondencë. Sipas rrëfimeve të tij të mëvonshme, ai në ato vite mbërriti të luante njëkohësisht deri në 150 (!) parti shahu me korrespondencë. Në këtë mënyrë ai i zhvilloi së tepërmi aftësitë analitike, çka do të ndikonte mjaft në rezultatet e shkëlqyera të mëvonshme dhe do ta bënte atë komentatorin më të mirë të botës në shah.

Në librin e tij “Shkëlqime moderne në shah” (1969) Leri Evans, një nga komentatorët më të mirë të SHBAsë në shah, thotë: “Shumica e mjeshtrave të mëdhenj në librat e tyre duan të nxjerrin në pah trimëritë e tyre, vetëm Botviniku, Keresi e Fisheri janë të paqortueshëm dhe shumë objektivë në komentet e tyre.”

Suksesi i parë serioz i Keresit në shah erdhi në vitin 1934-35, kur ai fitoi titullin e kampionit të Estonisë, mbas një maçi playoff me Fridemanin. (Në kampionat të dy shahistët dolën me pikë të barabarta).

Si kampion i Estonisë, Keresi luajti në Olimpiadën e VI të Varshavës në vitin 1935, duke grumbulluar në tavolinën e I-rë 12 1/2 pikë ndër 19 të mundshmet (+11,-5,=3). Në të njëjtin vit Keresi fitoi Kampionatin Europian të shahut me korrespondencë (10/13). Gjatë viteve 1935-37 Keresi luajti shumë dhe eksperimentoi shumë në shah. Në të gjitha turnetë ku mori pjesë la përshtypje të shkëlqyera si shahist dhe njeri shembullor. Natyrisht që krahas sukseseve ai provoi edhe dis-

27

fata në turnetë e panumërta ku mori pjesë. Në vitin 1937 menjëherë pas Olimpiadës së Stokholmit (në këtë të fundit Keresi në tavolinë të I-rë për Estoninë grumbulloi 15 ½ pikë ndër 20, 73.3 % të pikëve të mundshme duke fituar Madaljen e Argjentë në tavolinë të I mbas Florit dhe përpara Eves, Liljentalit, Reshevskit, etj). Keresi u ftua të merrte pjesë në turneun shumë të fortë të Zemeringut dhe Badenit në Austri.

Ai luajti i sigurt dhe kryesoi gjatë gjithë garës, duke dalë i pari me 9 pikë dhe lënë në vendin e dytë me 8 pikë amerikanin Rojbën Fain, edhe ky një yll në ngjitje. Ky sukses i siguroi Keresit titullin aq të lakmuar të mjeshtrit të madh në shah (grossmeister). “Më në fund unë realizova ëndrrën e gjithë mjeshtrave-u pranova në familjen e mjeshtrave të mëdhenj. Tani më duhet të tregoj se suksesi në Zemering-Baden nuk qe i rastit.” do të shkruante atëherë Keresi. Ndërkohë po në vitin 1937 Aljehini rifitoi titullin e kampionit të botës mbas maçit revansh me Ejven. Në këtë situatë për të përcaktuar pretendentin e ri për titull botëror FIDE-ja mendoi të organizonte një super turne ku do të mernin pjesë 8 shahistët që kishin mbëritur rezultatet më të larta në 2-3 vitet e fundit. Nismën për organizimin e këtij superturneu e mori radiokompania hollandeze AVRO. Hollandezët kishin ende shpresa për një fitore të mundshme të beniaminit të tyre Maks Ejve, që tashme ishte kthyer në një figurë popullore në Vendet e Ulta. Në turneun e AVRO-s u ftuan të gjithë shahistët që u renditën në gjysmën e parë të tabelës në turneun e madh të Notingemit 1936, por me një përjashtim, në vend të plakut të hekurt Lasker (ish kampion bote në v. 1894-1921), që në fund të vitit 1938 do të mbushte plot 70 vjet, do të luante 22 vjeçari Keres, që në Notingem nuk mori pjesë.

Kështu pjesëmarrësit e superturneut të AVRO-s 1938, ishin : Aleksandër Aljehin, kampioni në fuqi i botës dhe përfaqësuesi i Francës, ish-kampionët e botës Maks Ejve (Hollandë) dhe Hoze Raul Kapablanka (Kubë) si dhe 5 mjeshtrat e rinj të mëdhenj Salomon

Flor (Çekosllovaki), Mihail Botvinik (BRSS), Samuel Reshevski (SHBA), Rojbën Fain ( SHBA) dhe Paul Keres (Estoni). Keresi dhe Faini ishin dy pjesëmarrësit më të rinj të këtij turneu titanësh, përkatësisht 22 dhe 24 vjeç. Do të ishin pikërisht ata dy djelmosha yje në ngjitje, që do të shkaktonin një befasi të madhe në shahun botëror dhe do të mbërrinin mbase në AVRO suksesin më të madh të karrierave të tyre shahistike.

Turneu i AVRO-s konsiderohet si një ndër turnetë më të forta të të gjitha kohërave. Ai u zhvillua në lëvizje në qytete të ndryshme të Vendeve të Ulta dhe me dyfish tur. Mbas 14 turesh, të parët me pikë të barabarta (8 1/2) e mbyllën garën Kenesi dhe Faini. Botviniku doli vetëm i treti me 7 1/2 pikë. Në ceremoninë e mbylljes së turneut “dafinat” e fitores i mori Keresi mbasi e kishte koefiçientin Berger pakëz më të mirë nga Faini. Gjithsesi FIDE-ja nuk la asgjë zyrtare lidhur me maçin e ardhshëm për titullin botëror midis Aljehinit dhe pretendentit Keres. Tashmë në të gjithë botën shahistike filloi të flitej papushim për gjeniun e ri eston dhe mundësinë e tij për t`u shpallur kampion bote.

Në mjaft ndeshje do të shkëlqente talenti kombinativ i Keresit, ndërsa në disa të tjera do të vihej në dukje loja thellësisht pozicionale dhe teknika filigrane në realizimin e epërsisë minimale në fundlojë. Siç e ka thënë vetë Keresi në librat e tij, qysh nga mosha 12-13 vjeçare ai ka punuar tmerrësisht me shahun për të mbërritur tek suksesi madhështor i vitit 1938 në Hollandë.

Mbas turneut të AVRO-s Aljehini u shpreh kështu lidhur me Keresin: “Mua më gëzon suksesi i Keresit. Në stilin e tij ka shumë gjëra të përbashkëta me timin, ndonëse vetë Keresi është i mendimit që nga stili ai është i afërt me Kapablankën.” Ndërsa Flori që vetëm pak kohë më parë kishte nënshkruar një kontratë për zhvillimin e një maçi për titullin botëror në shah me Aljehinin, shkroi mbas AVRO-s:” Si Keresi ashtu dhe Fajni janë që të dy strategë të mëdhenj, por gjithsesi Keresi është figura më interesante në botën shahistike.”

Discover, Experience, Enjoy

Doni të kaloni një kohë ndryshe?

Adventure and Fun Albania, operatori turistik i zgjedhjes suaj. Ejani me ne për të shijuar aventurën dhe mrekullitë e natyrës shqiptare. www.adventure-fun.al info@adventure-fun.al

Adventure & Fun Albania

28

Pjesëmarrja e tij në Margejt të Anglisë rezultoi e shkëlqyer. Ai doli i pari me 7 pikë e ½ në 9 takime, duke lënë mbrapa pa shumë probleme Kapablankën e Florin. Mbas Margejtit, Keresi do të merrte pjesë në Olimpiadën e 8-të Botërore të Buenos Airesit si lideri i ekipit Eston. Në tavolinë të parë me 14 ½ pikë në 19 takime (+12, -2=5) ose 76.3% të pikëve të mundshme, ai do të mbetej vetëm pas Aljehinit (12 ½-16 ose 78.1%) duke lënë mbrapa Kapablankën, Petrovsin e Letonisë, Shtalbergun, Eliskazesin, Tartakoverin, etj. Rezultati i Keresit në Olimpiandën e Argjentinës qe plotësisht i denjë për një pretendent për kampion bote. Në sajë të Keresit e gjithashtu të Fridemanit Estonia e vockël kapi vendin e tretë (medalje bronxi) në atë olimpiadë. Mbas olimpiadës në Buenos Aires u organizua një turne jo i madh, që u fitua nga Keresi dhe polaku Naidorf.

Ndërkohë jashtë shahut, në vitet 1937-41 Keresi studioi për matematikë në Universitetin e Tartusë.

Mbarimi i Luftës së Dytë Botërore e gjeti Keresin në rrethana të vështira, veçanërisht mbas një përpjekjeje të dështuar për t`u larguar me familjen e tij në Perëndim në fund të v.1944 (Trupat sovietike kishin hyrë në Estoni në tetor 1944). Mbasi fitoi kampionatin Eston në vitin 1945 me 13 pikë/15 takime dhe Kampionatin Gjeorgjian më 1946 me rezultat gati të përkryer (18 pikë/19 ndeshje), Keresi u rikthye në shahun ndërkombëtar me pjesëmarrjen e tij në Radiomaçin BRSS-Britani e Madhe në vitin 1946. Në vitin 1947 Keresi korri dy fitore të bujshme brenda BRSS-së (fitoi për herë të parë kampionatin e BRSS-së dhe turneun e fuqishëm stërvitor të Parnusë) dhe po në këtë vit në Londër në maçin miqësor Britani e Madhe-BRSS, ai u ndesh në tavolinën e parë me liderin e shahut Britanik Aleksandër dhe fitoi 1 ½ - ½ . Kjo fitore mbylli kështu një seri gati 3 vjeçare suksesesh të vazhdueshme shahistike të Keresit.

Mbas dështimit në maçturneun e 1948-ës, Keresi vazhdoi si gjithnjë karrierën e mjeshtrit të madh të shahut duke luajtur nëpër turne brenda dhe jashtë BRSSsë, si dhe duke shkruar për shahun në revista e gazeta të ndryshme, pa lënë mënjanë edhe botimin e librave teorikë mbi shahun. Në vitin 1950 doli i katërti (ndër 10 pjesëmarrës) në turneun e pretendentëve në Budapest.

Mbas turneut të pretendentëve të Budapestit Keresi fitoi 4 turne shumë të forta radhazi në periudhën 1950-1952. Fatkeqësisht këtë formë të shkëlqyer të këtyre viteve apo dhe më vonë në fundvitet `50 deri në fillimvitet `60, nuk e ruajti deri në ciklin e ardhshëm të luftës për titullin botëror në shah. Rekordi i padëgjuar ndonjëherë i Keresit në zënien e vendit të dytë në katër turne të pretendentëve radhazi më 1953, 1956, 1959 dhe 1962, ashtu si edhe në rastin e maç-turneut të 1948-ës, ka ngjallur dyshime se ai ka marrë urdhra për të mos i fituar këto gara, pasi udhëheqja sovjetike e shahut kishte prirje të forta për të favorizuar fillimisht Botvinikun (në maç-turneun e 1948-s, HagëMoskë) dhe më 1953 në turneun e Cyrihut Smisllovin.

Gjatë dhjetëvjeçarit të fundit të jetës (1965-1975) si dhe më parë, krahas garave zyrtare në BRSS dhe jashtë, ai luajti edhe në shumë turne miqësorë, duke marrë më së shumti vende nderi. Ai do të dilte i pari në Hastings 1964-65, Marianske Lazne 1965, Stokholm 1966-67, Bamberg 1968, Budapest 1970, Tallin 1971 dhe 1975 dhe Vankuver 1975, pa përmendur vendet e dyta e të treta në shumë turne të tjerë.

Keresi si pakkush tjetër në historinë e shahut botëror e mbylli karrierën dhe jetën e tij me ngadhnjim. Në fund të majit 1975 ai fitoi Kampionatin me sistem zviceran të Kanadasë (+7, =3) dhe gjatë rrugës së kthimit për në shtëpi bëri një ndalesë të shkurtër në kryeqytetin e Hollandës, ku u takua me kundërshtarin dhe mikun e vjetër, tashmë President i FIDE-s, Maks Ejven.

Në vazhdim të udhëtimit për Tallin atë e kapi një krizë e fortë zemre, që e detyroi të shtrohej në një spital të Helsinkit, ku dhe vdiq nga ndërlikimet e infarktit të miokardit më 5 qershor të vitit 1975. Më shumë se 100 mijë vetë morën pjesë në funeralin shtetëror të Keresit në Tallin, ku bënë roje nderi udhëheqësit e Estonisë dhe ku krahas elitës së shahut sovietik qe i pranishëm edhe Presidenti i FIDE-s Maks Ejve.

Kur kam pyetur gjatë nje interviste Viktor Korçnoin në vitin 2003 në Pllovdiv, se me cilin shahist e kishte ndjerë veten më ngushtë, përgjigjja e tij ishte: ”Keresi në Kampionatin e XX-të të BS, 1952,

29

më ka mundur si askush tjetër me 22 lëvizje dhe gjithmonë më pastaj e kam pasur vështirë me atë.”

Gjatë një interviste që i kam marrë mjeshtrit të madh Juri Averbah në Olimpiadën e Elistës 1998, pyetjes se kush vinte menjëherë mbas Botvinikut në shahun e gardës së vjetër në BS, ai iu përgjigj pa asnjë mëdyshje: “Keresi”.

Samuel Reshevski, rivali i hershëm i Keresit që përmendet si “fëmijë – mrekulli” i shahut edhe nga Stefan Cvajgu tek “Novela e shahut”, në librin e tij “Përmbysje të mëdha në shah” 1976, shkruan midis të tjerash edhe këto rreshta për gjeniun eston: “Pse Keresi nuk u bë dot kurrë kampion bote në shah? Unë besoj se Keresi dështoi në këtë aspekt, sepse atij i mungoi instinkti vrasës. Ai ishte një njeri tepër i butë për të dhënë gjithçka mundte me qëllim që t`i shkatërronte kundërshtarët. Ai e merrte gjithçka, përfshi edhe shahun e tij, filozofikisht. Keresi është një nga njerëzit më të këndshëm që unë kam pasur kënaqësinë të takoj. Me buzëqeshjen e tij të çiltër dhe miqësore ai bën lehtë miq. Ai është zemërmirë dhe fisnik. Po, ai e dashuron shahun, por të qenit njeri është konsiderata e tij e parë. Veç shahut atij i interesojnë dhe tenisi, ping-pongu, noti dhe brixhi.”

Keresi është i vetmi shahist që është përjetësuar në një kartëmonedhe (5 korona estoneze në vitin 1992).

Po ashtu në BS në v.1991 u emetua një pullë postare në kujtim të tij dhe në 100 vjetorin e lindjes së tij në Estoni u vu në qarkullim edhe një monedhë 2 Euro përkujtimore me portretin e tij. Në vitin 2000 Keresi u shpall sportisti eston i shekullit. Një statujë bronxi u përurua në qytetin e tij të lindjes më 7 janar 2016. Shumë rrugë dhe klube shahu në Estoni mbajnë emrin e tij.

Në kryeqytetin Tallin ndodhet edhe një shtatore e tij. Qysh nga v.1976 turneu i përvitshëm i Tallinit quhet “Turneu Përkujtimor Paul Keres”. Po ashtu edhe në Vankuver të Kanadasë organizohet çdo vit “Turneu Përkujtimor i Keresit”.Paul Keresi ndonëse nuk mbërriti dot të shpallej kampion bote, do të mbetet në historinë e shahut botëror si një nga shahistët më të mëdhenj e më njerëzorë, që la gjurmë dhe mbresa si askush tjetër.

Bashkë përjetë prindër të shtrenjtë Anika & Vangjo

Mirëmëngjes të dashur prindërit e mi!

Sot jam në banesën tuaj të përjetësisë Me lule në duar Me shpirtin plot mall ngarkuar Me zemrën e trishtuar Që dashurinë e munguar do tju falë Nën flladin e Moravës Që dhimbjen ledhaton ngadalë.

Kujtimet për ju më kanë rrethuar Si gurë plot ngjyra Të një mozaiku të çmuar...

Më mungoni shumë Përqafimin tuaj e kam harruar.

Por dashurinë që më mëkuat Në zemër e kam të shumëfishuar.

Më mungon shumë e ëmbla Mama!

Nuk ta them dot sa shumë malli më ka marrë Qëkurse 10 vite më parë Klandestine erdha në Greqi atë ditë Por nuk munda as të të njomja gojën Veç për të fundit herë të putha sytë...

Më dëgjo i shtrenjti Baba! Ç’fjalë të pathëna sot do të më thuash?! Ç’fjalë të reja nga unë do të dëgjosh sot?!

Ne të gjithë jemi martuar Por ti nuk munde të na gëzoje dot Ti nuk i njohe fëmijët tanë Nuk luajte me ta si doje ti Nuk u gëzove kur diplomat kanë marrë Nuk do të jesh as në dasmat e tyre përsëri...

Ditë e vite të gjata kanë kaluar Eh, si mund ta shuaj këtë mall?

Unë nuk mundem as në telefon të flas Unë nuk mundem as në derë të trokas Unë nuk mundem kujtimet ti le krahëve pas Me zë të lartë dua të bërtas: Zot, prindërit e mi mbaji pranë!

Nuk ke ndihmës më të mirë Në botën e përjetësisë së paanë...

Të shtrenjtët e mi nënë e babë Në përjetësi ju jeni të dy bashkë E di që për ne malli ju ka marrë E di që për ne ju jeni krenarë Ndaj bekime na jepni çdo çast Derisa një ditë të jemi sërish bashkë...

Kozeta Zavalani

30

31