Teresinka pereira

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

TERESINKA PEREIRA

Ëngjëjt ndaj urrejtjes...

(Teresinka Pereira flet shqip )

Shqipëruese: Majlinda Shabani (Aleksandra) IWA, WPS, UPLI

1

TERESIN KA PEREIRA

Teresinka Pereira Ëngjëjt ndaj urrejtjes (Teresinka Pereira flet shqip ) Poezi, p u blicistike, analitikë, refleksione u d hëtim i Red aktor: Kristaq F Shabani , IWA, WPS, AOM Shqip ëru ese nga origjinali anglisht d he italisht : Majlind a Shabani (Aleksand ra) IWA, WPS, UPLI Art d izajn d he kop ertina id eu ar nga: Dasham ir Vraniçi Mu nd ësoi botim in e këtij libri: Mina Çau shi , p oete

© Cop yright Teresinka Pereira , 2013 Libri u p ërgatit nga Lid hja N d ërkom bëtare e Poetëve, Shkrim tarëve d he Artistëve Pegasi Albania Përkthim i është realizu ar m e d ëshirën e au tores, m e lejen e saj, nga Lid hja N d ërkom bëtare e Poetëve, Shkrim tarëve d he Artistëve Pegasi , Albania, në kuad rin e botim eve të au torëve bashkëkohorë.

Libri u shtyp në shtyp shkronjën e Shtëp isë Botu ese Marin Barleti , Tiranë, 2013 2

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Kur hapen portat e trëndafilta nga Kristaq F. Shabani IWA, WPS, AOM Poet, shkrimtar, studiues Presid ent i LN PSH A PEGASI ALBAN IA 1.Të përcjellësh në një gjuhë tjetër melodinë vetjake në partiturë të harm onizu ar, ind ivid u ale, të një stad i poetik të arrirë, jo vetëm nga arkitekturimi, por edhe nga pjekuria artistike, natyrisht, ka vështirësi dhe koeficenti i vështirësisë është i rritur, i cili, në sajë të studimit analitik të përmbajtësisë, të këndvështrimit me objekt dhe të idesë për të sjellë në shqipërim këtë ngjyrim m end im i, i u let efekti i tij. Ky, pra, ka qenë synimi në këtë paraqitje nga ana e poeteshqipërueses, e cila ka, pothuajse një dekadë njohjeje me poezinë dhe mënyrën e të konceptuarit të kësaj krijimtarie. Është dashur një përkujdesje e jashtëzakonshme, një studim analitik, një njohje racionale, thelbësore d eri në pore, d eje, e kësaj krijimtarie për ta sjellë në shqip.

Ishte një synim madhor për të realizuar një tejnjohje të krijimtarisë së poetes, shkrimtares, studiueses dhe personalitetit të trajtesave të së drejtave njerëzore, Teresinka Pereirës, e cila prej vitit 1978 është Presidente e IWA, një organizëm superior letrar, me qendër OHAJO, SHBA, i cili jep kontribut të pamat në letërsinë dhe artin bashkëkohor, duke grumbulluar në këtë organizëm njerëz kreativë të nivelit... Jam pa dyshesë krenar, pasi isha i pari anëtar i IWA në Shqipëri, qysh në vitin 2005.

Po si konceptohet ky organizëm ndërkombëtar?

Teresinka bën një përcaktim saktik për IWA: IW A u themelua në vitin 1978. Objektivi i IW A është të nxitë mirëkuptimin, miqësinë dhe shkëmbimin letërsi/ art në pesë kontinente. Ne jemi të shqetësuar në lidhje me luftën, shtresën e ozonit dhe shterrjes së tokës, ndotjen, racizmin, seksizmin, dhunimin e të drejtave njerëzore, të pastrehët, SIDËS. Ne mbështesim të drejtat dhe liritë në Deklaratën e Të Drejtave Njerëzore për të gjithë njerëzit, gjithkund.

Ne vlerësojmë: respektin dhe të kuptuarit e të gjitha kulturave dhe traditave etnike: liria e shprehjes dhe diversiteti brenda kufijve të vetëm një bote. Më thelbësore, sesa liria e shprehjes dhe diversitetit, ne vlerësojmë refuzimin e racizmit, seksizmit, tribalizmit dhe moshizmit. Ne nxitim kreativitetin dhe

3

TERESIN KA PEREIRA

mendimin kritik në letërsi dhe në art. Ne mbrojmë arsyen, shkencën, lirinë e hetimit dhe alternativat etike. IWA njeh vlerën dhe ju bën nderime krijuesve të mëdhenj, të cilët janë anonimë... .

2.Transm etim i i p rod u ktit m end or në gju hën tjetër, në të cilën përkthehet, duhet të jetë i nivelit, sepse, vetëm kështu, kryhet detyra më së miri dhe jepet profilizimi real mendimor dhe figurativ. Sikundërse dhe ajo shprehet: N jë përkthim i mirë është i rëndësishëm, sepse mund të të japë të njëjtën kënaqësi të ndjeshmërisë tënde duke lexuar poemën, sikurse ajo ishte vetëm në origjinal, por një përkthim i keq mund ta vrasë poezinë .

Ky p ërcaktim saktik është një nocion kategorik, i cili d u het të stimulohet. Nëse nisem për një përkufizim tipik të poezisë së Teresinkës do të shprehesha se kemi të bëjmë një poezi të shkurtër, koncize, e cila i jep rënd ësi m esazhit, problem it, theksit d he kërkon të apelojë për ndryshim koncepti të individit, për hapje të horizontit të tij. Poezia e saj ka brenda dhe simbolikën, një poezi e temperuar lirike e dalë nga një botë shpirtërore, e cila kërkon ndryshesën dhe përmbysjen në rifitimin e kahjes të së mirës, mbretërimit të saj dhe të humanes Këto parakushte kanë ard hu r, si rrjed hojë e një logjike të përparu ar , i një synim i sh p ërth yes d h e e rritjes së p rod u ktsh m ërisë m en d im ore. Vetë hapësirëgjërësia rrokëse dhe e nivelit e përforcon këtë bindje. Kjo ka ard hur edhe, për fat të mirë të saj, nga edukimi permanent për t u bërë shkrimtare, qysh në hershmërinë e saj, në bazë të integritetit intelektual të paraardhësve, një shkollim dytësor ky i nevojshëm.

Teresin ka, n ëp ërm jet sh p reh ësisë, e cila krijon afri, th ekson parapëlqimet e saj dhe karakterin realizues. Këto informacione dalin gjatë intervistave d he stu d im eve të vetë p rocesit procesit p oetik, ngacm im it d he spontaneitetit kriju es Ajo ka bind ësi, ku r shprehet: Poezia m ë sjell m u a një lirizëm të befasishëm . Dhe për të ilu stru ar këtë konceptim bazohet në parabolën krijuese të Ilma Fondes: Poezia është tim bri që plu skon, ku r arsyeja fu nd oset . (Ilma Fondes ( Kapital i Redaksisë në # 123, viti XIV i botimit, qershor 2004).

Thelbi i saj poetik është manifesti tipik i pushtetit shpirtëror të paimponuar, por të vrulluar vetë, në sajë të ofrimit të zjarrmisë vepruese me ndikim pushtues të mendjeve për të apeluar dhe kundërvepruar kundër sjelljes tipike: Lufta në çdo vend të botës, dhunimi i të drejtave njerëzore, shkatërrimi i planetit nga qenia njerëzore , d u ke proklam u ar në krijim tarinë e saj zgjid hjen: Zgjid hja: Ripërcaktim i Qytetërimi d he H um anizm i , d u ke e konsid eru ar këtë nxitës . Kjo është një d etyrë për secilin nga qeniet njerëzore: të ndalojë luftërat pa fitues, të respektojë njëri - tjetrin,

4

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

duke përfshirë natyrën dhe kafshët në zhvillimin e një pako lehtësimi humanitare. Ndaj temat e krijimtarisë pereirane janë dy: Dashuri d he përmbysje politike . Po si realizohet kjo mënyrë përcjellësie e zjarrtë në mënyrë universale?

Tem at e m ia, - thekson ajo, - të parapëlqyera janë: Dashu ria d he Politika. Shkruaj në spanjisht, portugalisht dhe anglisht. Në atë mënyrë që e gjitha poezia ime është shkruar në këto tri gjuhë. Pastaj unë kam shumë përkthyes në gjuhë të tjera: rusisht, frëngjisht, greqisht, hebraisht, arabisht, koreançe, kinezçe, japonisht e tjerë, rreth 20 gju hë të tjera .

Kjo tregon se një përhapje e tillë e bukur universale e krijimit, është më se e nevojshme dhe merr trajta sensitive-iniciale në botën shpirtërore të njerëzve, të cilët nd ezin m end jet, d u ke u kthyer në realizatorë, nëp ërm jet shu m ë form ave d he trajtave aktive d obip ru rëse...Pra shu m ëd ijegju hësia është një nga d etyrat e sotm e, e cila realizon shkëmbim universal vlerash...

Qënd rim i i tillë m e thithësit i p rod u ktivitetit kriju es të saj qartësohet në thënien e saktë: Unë e kuptoj se çdo të thotë të jesh një lexues.

Si një lexuese, unë kam një rreze veprimi vëmendjeje të shkurtër. Unë e di se, të gjithë lexuesit në botë, preferojnë të lexojnë një poezi të shkurtër, sesa një të gjatë. Gjithashtu shkruaj në lidhje me ide dhe ndjenja. Një poemë është më e efektshme, kur ajo shkon drejt e në thelb. Përsëritja është e mërzitshme. Për të njëjtën arsye preferoj të botoj një poezi në një kohë të caktuar, sikundër në antologji, revistë apo internet. Është mirë të kesh shansin për të lexuar një poezi të shkurtër dhe të ndash ndjenjat e poetit. Kërkohet më shumë kohë për të lexuar një libër . Këtu pra zbulohet dhe preferenca e saj.

3. Ku shprehet universialiteti i veprës së Teresinka Pereirës?

Unë kam botuar 40 libra, 800 esse d he rreth 3000 poezi në shtypin ndërkombëtar. Përveç librave kam botuar një libër në Ind i: A Cow On The Sad Plains ( N jë lopë në fushën me lule të trishtuar poezi ), Orissa, Indi, Koha e botimeve të poezisë, viti 1988. Të preferuarat e mia janë: Russia: Winter s Poetry Rusi (Poezia e Dimrit, poezi ); Bould er, CO, Shtypi i Poezisë Ndërkombëtare, viti 1985; L Horloge / El Reloj ( Ora), përkthyer në frëngjisht nga Jean Paul Mestas, Paris, Botimet Jalons, viti 1993; MAKAPI. Poezia e përkthyer në greqisht nga Denis Koulentianos, IWA, viti 1997; Ratschläge fu r Festtage (Këshillë p ër festim et) përkthyer në gjerm anisht nga Jaim e Salas, IWA, viti 2000; Poém es Récents L. H u nn Ed iteu r, Koleksion Poétes, Am is, Bern Sëitzerland , viti 2000; From N ight to N ight , (N ga nata në natë) përkthyer në japonisht nga Takeoka Norio, IWA, viti 2000, e tjerë, duke arritur në

5

TERESIN KA PEREIRA

këtë pikë tashmë të zjarrtë : Ëngjëjt ndaj urrejtjes... (Teresinka Pereira flet shqip ), në sajë të lëvizjes pegasiane për të njohu r poetët d he shkrimtarët e mëdhenj bashkëkohorë.

4. Çfarë e karakterizon tiparësisht krijimtarinë pereirane?

Sinqeriteti i pad isku tu eshëm , i cili ka qëllim të efektojë d he të mbushëmendësojë për atë që shpreh dhe paraqet..., duke treguar anët e forta d he të d obta ...Teresinka është e d rejtpërd rejtë. Le t i referohem i një zbërthimi analitik të bërë prej meje në planin analitik të një krijimi të saj: Pickim i i shërbëtorit nga një flu tu ru es blu .

N ë m aterialin Frei Beto, n jë au tor su p erstar brazilian n ë Venezuelë autorja, Teresinka Pereira, ka përd orur me natyralitet d he faqas mendimet e saj analitiko - kritike për disa akte madhore, të cilat kanë të bëjnë m e pastërtinë njerëzore të lid erve të tillë, në aspekte kërkuese, kur ata janë të impenjuar gjatë jetës së tyre - përvojë, duke u u d hëhequ r e nd iku ar totalisht nga kahje pozitiviteti d he ngarkesa rëndese për qëndresë në frone pushtetore me liri e për lirinë e të tjerëve.

Shp reh analitikën e saj, në rastin, ku r ka d ivorc ose kontrad itë flakad an m e id etë shprehëse, të cilat d u het të realizohen, por hasin pengesë realizuese. Teresinka Pereira, me aftësinë e saj zbuluese, ka kap u r e p ërsiatu r d in am ikisht një p rotagonist të refleksionit, të prodhimit të këtyre ideve, Frei Breton, (përkufizimi i saj është i natyrshëm, pa metaforizim apo hiperbolizim), natyrisht i fam ësu ar në krijim in e veprave të tij dhe të ideve progresive. Lënia e pushtetit, postit të fituar apo të ofruar në mënyrë freibreto , është një shëmbëlltyrë nxitëse me fytyrë natyrore e shpirtërore, të cilin e realizojnë vetëm të mençurit, kur shikojnë që, megjithë përçapjet klasike, dinamike, të moderuara, nuk ka depertim të idesisë liberale dhe gjithçka është njësoj. Kjo sjell dhe tërheqësinë, pasi m osrealizim i i id esë ka d he hu m bjen e rolit Kjo buresë gjallëruese e idesë është e lidhur edhe me ndikimin teologjik dhe të aftësisë së ndikesës në strukturën trunore të njeriut të lirë dhe operues. Një nga problemet më pikante, në këtë material përgatitor, është sesa m ad hor është shpjegim i i d hënies së fu qisë personave të angazhuar dhe kuptimësia, sesi e përdorojnë këtë pushtet këta persona, të cilët e përdorin fuqinë dinamikisht për të zbuluar ndërgjegjen e tyre shpirtërisht; është zbu lesa m ë ballore d he frontale. Kjo është zbulesa e të aftit, aftësisë për ta mbajtur e shtrënguar fuqinë e për ta përdorur pushtetin në favore. Kjo që zbulohet në këtë material është karakteristikë, e cila shfaqet d inam ikisht te njerëzit që, po u d he një herë pushtetin të posed ojnë forcë, nuk mund t i shkëputësh nga forca,

6

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

paçka nga e tentuara e lodhshme. Këtu kemi të bëjmë me protagonistimin e intrigës së dëmshme, e cila i tjetërson ata, të cilëve u ke dhënë fuqinë, forcën për të drejtuar. Kjo është karakteristikë tipizuese edhe në Ballkan, por ed he në Shqipëri( e bërë vetëm në ndonjë rast sporadik në formatim demokratik, tërheqje ). Shembëlltyra Frei Beto e dhënies së dorëheqjes, është një akt, sa shembullor, aq d he i vëmend shëm për t u nd alur e për t ju referuar. Militantizmi ka aftësinë të lëshojë njolla në veprim tarinë përmbushëse. Veprimi i tërheqjes nga qeverisja është reflektim dhe siguri mendore vepruese, leksionuese për kategorinë e njerëzve, të cilëve u ke dhënë forcën, që duhet ta kryejnë këtë akt madhor, por intrigimi nuk i lejon ku rrsesi, nd aj kjo, në këtë rast flagrant, kërkon d inam ikën e mendimit shoqëror heqës. Mendimet e Frei Betos për solidaritet dhe d em okratizim janë efikase, por vetë solid ariteti d he d em okratizim i janë një proces i vështirësueshëm, një laborator mendimor, profesional dhe shkencor, i cili kërkon kohë dhe interpretues.

Të këqijat mbretëruese apo ganxhuese janë plagëzuar natyrshëm, si rrjedhojë e mos qëndresës dhe kultivimit të mendimit progresiv. Të bie në sy theksimi i nevojës këndvështruese, e cila është natyrisht mësim, për çdo problem të kontraktuar; përdorimin e kontradiktës në një politikë sociale tejet të avancuar dhe politikës të re liberale për të realizuar ngopjen dhe ecurinë e organizmave prodhuese. Njerëzit e këtij karakteri - Frei, kërkojnë të ketë përmirësime të jetesës dhe kjo arrihet nëpërmjet reformave të organizuara mirë dhe të menduara të përfitojë pjesa më dërmuese e shoqërisë e sidomos ajo e varfër , Ky është një ngacmim jashtëzakonisht i mprehtë, pasi të pasurit gjithmonë sakrifikojnë drastikisht të varfërit, duke realizuar edhe në sistemin demokratik një ganxhim e prangëzim pa e metaforizuar të njëklasimit përcaktues dhe mbretërues, i cili, shpesh, vishet me kallaj, duke treguar prioritetet e sistemit. Esenca e nevojës së kthimit të mendimeve pas në përvojë dhe depertimi në zemrën e fuqisë, sipas përkufizimit të Frei Betos është një natyralitet i të gjithëve atyre, që kërkojnë progresin social, shoqëror dhe ecurinë. Trajtesa origjinale dhe kapja e synimit mbisundues, flet për një substrat të sitisur të autores dhe kapje të rëndësisë në katër kahjet e horizontit.

5. Në të gjitha mbresat udhëtuese Teresinka lot role të rrëfyesit, të kronikim it, të ciceronit të objekteve m ad hështore të aktitektu rës të mendjes njerëzore, në çdo vend që viziton, gjithashtu ajo i jep rëndësi të veçantë ngjarjes, ndodhisë, takimit plot ngjyrime, hapësirës së shtrirjes, etikës d he aftësisë p ër t u ngritu r d he p ër të përforcu ar p rirjet e personalitetit të fu shës, që i përket N jë rënd ësi të veçantë i jep ed he

7

TERESIN KA PEREIRA

zbulimit të kontrastit, prirjeve të një miqësie modelare si dhe të aftësisë për të zbu lu ar m e intu itë gjithçka që i vëren syri Dhe m bi këtë, ajo deduksionon logjikisht. Teresinka Pereira është një kryepërfaqësuese e botës së feminilitetit botëror.

6. Duke lexuar këtë vepër, nëpërmjet narracionit të Teresinkës edhe lexuesi i thjeshtë ndjen se është shoqërues në këtë rrugënajë të bukur plot mbresa dhe analitika, plot impresione dhe të vërteta të bukura dhe të hidhura. Është mëse e nevojshme të ndalemi shkurtimisht te simbolika e kësaj vepre Sikundërse thamë në citimet vetjake, Teresinka krijimin e saj kërkon ta jap ë m e ngjyrat e d ëshiru ara prej saj; të jetë i ku ptu eshëm d he n d ër v ep r u es , p or , n ë k ëtë kr ijim , n d esh d h e m e sim bolikë impresionuese: Unë do të iki shpejt, pa pranga, duke marrë në trupin tim një shenjë; kërceva jashtë nga lëkura ime ngjyrë trëndafili; Energjia e ndarë, bën që fajkojtë të bien kokëposhtë, në rrugën e fatit; vetëvrasësi i përmalluar; të krijojmë një fortesë të zjarrtë nga fjalë të padobishme; Po balta jonë s mund ta ketë ngjyrën e yllit; N e kurrë s do të përfundojmë së ilustruari statuja; Flakët, zjarri dhe qyteti kërpudhë i tymosur; Unë përpij pafundësinë, me një zili mbinjerëzore, për ekzistencën e saj të qëndrueshme; një simbol kohor i dashurisë, duke prekur qiellin me krahët e tij të hapura; Engjëjt i kanë rezistuar gjithmonë urrejtjes; krahët e engjëjve, në stacionin e kohës; Unë jam një dallëndyshe me krahë të thyera;Ky shi ka shikime të thella; Mjaft duke folur me vdekjen në buzët e tua.

Këto shëmbuj tregojnë aftësinë e shkrimtares, poetes, për të figuruar letrarisht, por edhe në kontekstin psikologjik. Shpeshherë krijimet e saj poetike fokusojnë qëndrimin psikologjiko-moral.

Përfundesë: Libri d isap lanësh Ëngjëjt nd aj u rrejtjes është një p ru rje e gu xim shm e, d he e su ksesshm e, i cili d o të lozë rol në njohjen e shkrimtares dhe poetes, Teresinka Pereira dhe me ndërvarësitë e saj, në njohjen e letërsisë së sotm e bashkëkohore; në m arrjen e d ijenive për funksionimin e organizmave të fuqishme letrare, në kohën e sotme...

Realizimi i një përkthimi niveli, sipas standarteve të gjuhës së sotme shqipe, nga poetja dhe përkthyesja Majlinda Shabani (Aleksandra) është një sukses, jo vetëm vetjak i saj, por ed he i LN PSH A Pegasi Albania, e cila ka bërë të mundur të njihen krijuesit e bashkëkohësisë...

Gjirokastër, Albania, tetor 2013

8

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

I

1. Pabesi

N doshta shqiponja, pa rolin e saj të simbolit, mund të fluturojë, pa një jetë tërheqëse, duke shkuar tejpërtej dritareve dhe dyerve, nga qyteti në qytet, derisa arrin detin dhe ndjehet e lirë.

Por këtu jemi në grackën e dëshpërimit nga një mendim krejt i pavlerë d he s m u nd et të pu shtojë kohën , këtë armik transparent, të fshehur në vetvete, duke përpirë fuqinë tonë.

Si mund të shkruash për këtë fluks pabesie, i paqartë, pa ndjerë hapësirën boshe të duarve, duke numëruar ditët vrapuese të shpejta nga të gjithë.

2. Nëse largohem tani

N ëse shkoj tani, do të ndjej këtë poemë, shkruar gjatë shkrepjes së vetëtimës, verbuese e syve të mi.

Por unë s d o të shkoj vetëm, mbaj në kraharorin tim

9

TERESIN KA PEREIRA

këtë mungesë të fajit në qiell dhe në tokë.

Unë do të largoj për ty Zotin, ekzistues në lojërat e tua për të qenë i mirë, për të dashur ndonjë, duke përfshirë njerëzorët Unë do të iki shpejt, pa pranga, duke marrë në trupin tim një shenjë, ndërsa të lë në duart e tua plagën e fatit tim.

3. Enigmë

N

jë herë kërceva jashtë nga lëkura ime ngjyrë trëndafili; në mënyrë modeste hyra në burimin e enigmave kristalore.

Që atëhere mbeta e panjohur, por kam vrullin e një oqeani të lirshëm, bebëzat e syrit fosforeshente për të sjellë.

4. Ndryshime

Është shumë e vështirë për të rishpikur vetë jetën tonë.

Ne gjithmonë mbajmë barrën e gabimeve tona.

Por, nëse flasim në lidhje me këtë, ndihmojmë të tjerët, për të ndryshuar vetë jetët e tyre.

10

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

5. Vështrimi

M acja më shikon në mbrëmje.

Ajo ka një shkëlqim të çuditshëm në sytë e saj.

Kujtesa shkëlqimtare e saj, qenka edhe më shumë njerëzore se e imja.

6. Energji

Energjia e ndarë, bën që fajkojtë të bien kokëposhtë, në rrugën e fatit.

Suksesi i shprehjes, të kuptuarit e vargjeve, janë armë të fuqishme të dëshirës, të cilat na tregojnë horizontin pa frikë.

Fjalët e tua shtojnë lumturinë e pritjes.

Oqeani, qielli shtrin vetveten, mbi dallgët e kripura, dhe plazhet s kanë më rënd ësi.

11

TERESIN KA PEREIRA

7. Cili është kuptimi?

C ili është kuptimi i jetës sime?

Pa mesazhet e tua në internet, pa gabimet e mia dhe të metat, për të dhënë ty mundësinë për të më falur?

Cila është dobia e qetësisë sime, nëse nuk do të shqetësonte ty?

Cila është dobia e natës, pa zgjimin e poetëve?

Cili është kuptimi i besimit, pa besimin e ateistëve, dhe sensacionin e kthjelltësisë, i cili valon brenda tyre?

Cila është dobia e greminës, nëse vetëvrasësi i përmalluar s d o të ekzistonte?!

8. Vetmia qëndron dhe zgjat

Kur mbrëmja bie, shikoj hënën e plotë, poshtë humnerës, ndjehem si një ujk, ngatërrues i rrugës.

Sytë e mi të inatosur shkëlqimi i tyre shpërhapet, me qëllim të ushqejë gjendjen shpirtërore zoodiake të tyre, duke e strehuar në rrugën e tyre drejt hijeve, drejtimeve dhe kohës.

Brenda zemrës sime të mërzitur një spektër i dashurisë,

12

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

i privuar nga një kryerje, derisa shpresa të shterojë, vetmia zgjat.

9. Fëmija i padukshëm Sipas vargjeve nga Oscar Florez Tamara

P ër ne, lehtë të ngushëllojmë dhimbjen, poezia të jetë e zhveshur, si trup në hije.

E lehtë të hedhësh qortimin, kur ishim një herë fëmijë që duket e padobishme, por një rrugë na ndihmon ne të arrijmë diellin, të krijojmë një fortesë të zjarrtë nga fjalë të padobishme.

Në dhimbje një vuajtës është gjithmonë, i vuajtur një tjetër, na dashuron ne, në të njëtën kohë, është kjo dhimbja e dikujt tjetër.

Trashëgimia e dritës mbin te ne, me një diskriminim të dukshëm dhe padrejtësia, arsyeja jonë për të luftuar mprapsht.

Po balta jonë s m und ta ketë ngjyrën e yllit, nga i cili ne shkojmë, drejt rrugës për të lindur.

Ndërkaq, në këtë kohë, Ne jemi fëmijë..... Ne tashmë qajmë.

13

TERESIN KA PEREIRA

10. Muri Shtetet e Bashkuara të Amerikës

Kufiri midis Meksikës dhe Shteteve të Bashkuara, një burg vigan dhe i paturpshëm, nga të d y anët e murit, Muri është një barrierë për të ndaluar peonët, teksa hyjnë në perandorinë e SHBA. Muri do të jetë prezent në historinë e Kombeve, si një britmë brutale paralajmërimi, një frikë e dukshme dhe e heshtur, mesazh i emigrantëve, mbërritës me inspirime të trilluara: Ëndërr amerikane... .

Muri, lidhës i rojeve me të burgosurit, në të njëjtin burg.

Ai gradon një shkuarje prapa të kohës, te feudali kalimtar dhe te varfëria fshatare.

Muri do të forcojë trafikun kontrabandë, skllavërinë e qenieve njerëzore.

Në brendësi të murit, aty do të varrosen, nga një anë zemra amerikane të çelnikta, nga ana tjetër zemra punëtore të gjakut.

Ata s d o të bashkojnë në këtë, asnjë qytet tjetër, asnjë shtet, poshtë horizontit pa qiell, si dy lot kalimtarë në shkretëtirë mbetur.

14

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

11. Pothuajse Mirupafshim

N

ë zërin e dobët pa energjinë e duhur, pa thënë gjithashtu as të vërtetën, apo gënjeshtrën, por një Miru pashim të vështirë, me grykën e tensionuar, d uke mërmëritur një N uk e d i dhe duke u larguar nga një rrugëz, pa parë pas.

Mirupafshim ! , gjithmonë një mbytje e emocioneve, më të mëdha tona të afërta, është duke ndaluar në të mesmen e rrugës, pa ditur, ku duhet shkuar.

18 gusht 2006

12. Ditëlindje 13 Gusht, 2007

Të kujtoj ty, Denis në orën 13:15, në pasdite, kur po udhëtoj për në Bluffton shikoj në ndërtesën e apartamentit, ku ti jetoje.

Të kujtoj ty, duke parë, gjirin e detit nga ballkoni yt, duke pritur momentin për të ikur nga kjo korije e lagësht, gjithmonë e përjetshme, stërmbushur me mungesë shprese...

15

TERESIN KA PEREIRA

13. Poemë paqe Ëndrrat për paqen çdo ditë, drejtuar Ada Aharonit që jeton të përditshmen në Haifa, luftën e çdo dite të saj.

Sa herë ne duhet të vdesim dhe sa herë na duhet të kthehemi pas, te shpellat, nga të cilat s d u het të ishim larguar ku rrë.

Ne fshehim nderin tonë, në burimet e panjohura të urrejtjes, N e kurrë s do të përfund ojmë së ilustruari statuja, ose mënyrën e të jetuarit në paqe, jo të qenurit një frikacak, jo të qenurit lakmues me gjak dhe pasuri.

Ne na duhet të rikthehemi pas te përjetësia në errësirë, në gjurmët e saj, nga e cila yjet e bardhë shkojnë para dhe ngjiten në qiej, para se kryetarët e fisit, tributë, të kishin shpikur hakmarrjen; para se të kishin mësuar rreth begatisë së qiellit.

Ne shkojmë në të zezë dhe në të bardhë, për të ndarë varfërinë e shkretëtirës nga jeshilja e Amazonës, të rritim qetësinë e varrezave, të rritim me tingujt e sirenave, hedhësave të raketave.

Mjaftueshëm po loton një Zot, përsëri një Zot tjetër.

Dhe jemi në një tokë të fuqishme, Ne kemi për të gjetur një mënyrë të drejtë, në lidhje me paqen e shenjtë me Zotin e gjithsecilit.

16

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

14. Refugjatët

A

ta ecin dhe ecin.

Të kapitur dhe të lodhur nga lufta, Ata mbërrijnë në kampin e refugjatit.

Kokat të ngjyera nga dielli, këmbët mbuluar në rërë, Shpirtrat e tyre dëshmojnë për vetminë e pafundme, frikë, poshtërim.

Sytë e mpirë reflektojnë ndeshjen e tyre të përditshme me vdekjen.

Kush e shpiku luftën?

Gratë dhe fëmijët janë përgjithmonë refugjatë.

15. Votimi në SHBA N e nuk kemi alternativë tjetër veç shpresës .

Fernando Lugo, President i Paraguajit

V

endi po dridhet, duke pritur inagurimin.

Startimi i një të ardhme të re, ndërsa ne votojmë për nd ryshim in .

Ne shpresojmë të shkëputemi nga pasiguria.

Të zbuluar nga kryelartësi e turbullt dhe pseudo -patriotizmi.

Të ecim përpara me urtësi dhe ndërgjegje të ndriçuar,

17

TERESIN KA PEREIRA

në mënyrë që të shmangim gabimin e dominimit, imperializmin dhe luftën... luftën... luftën!!

16. Luftë

Isha duke fjetur.

Ata më zgjuan Jo, nuk ishte një makth.

Jam në luftë...

17. Telefon

N

ë mëngjes një sulm tringëllimë telefoni, nuk më la të fle.

E godita telefonin, por mbeta e frikësuar.

18. Mos harro

M

os harro lidhur me lirinë.

Mos harro lidhur me dëshirën e zellshme...

Mos harro në lidhje me lulet e egra dhe mbi të gjitha, mos harro lidhur me paqen, lidhur me të qeshurat e fëmijëve, lidhur me drejtësinë më në fund të vendosur, lidhur me puthjen e të dashuruarve, lidhur me muzikën, lidhur me kërcimin, lidhur me poezinë dhe lidhur me dritën e pafund.

Mos harro lidhur me buzëqeshjen, lidhur me heshtjen

18

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

e një pikture të bukur, lidhur me kristalin e një ujëvare dhe fjalët e krahëve të engjëjve.

Mos harro lidhur me ëndrrat dhe, sidomos, mos harro lidhur me shpresën.

19. Pranverë, Pashkë e çifutëve, Pashkë e Madhe 2013

U ra midis vdekjes dhe kthimit në jetë e mbushur me pamje pranvere.

Nga vetëtima e papritur drejt erës që kthehet me dallëndyshe dhe qiell gjithë ngjyra, duke u dhënë lule kopshteve, ekziston një ëndërr, duke rrjedhur, duke pritur për një mundësi, për të qëndruar përgjithmonë: Rënkime shprese dhe jehona, në gëzim dhe lumturi.

Zambaku i Pashkës të çifutëve dhe i Pashkës së Madhe bëhet Pranverë mishërimi në sytë e atij, që guxon të dashurojë!

19

TERESIN KA PEREIRA

20. Duke kujtuar 11.09.2001

Simboli i guximit qëndron i sigurt në shpirtrat tanë që prej sulmit terrorist në Nju Jork, Nuk është urrejtje, Nuk është hakmarrje, Nuk është bombardimi i njerëzve të pafajshëm në vende të tjera, Kjo nuk është krenaria e të qenurit qytetarë e vendit më të fuqishëm dhe më të pasur në botë. Është bindja se vetëm shpresa për drejtësi, besimi në barazi dhe solidariteti universal të funksionojnë në kundërshtim, drejt urrejtjes patriotike.

Ndonjë ditë ne do të krijojmë Dashuri të thjeshtë njerëzore, Dëshira jonë e parë e mirëseardhjes drejt të gjithë disidentëve të politikave tona të pushtetit.

20

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

21. Bomba Atomike kurrë më 68 Vjet më pas, 2013

Flakët, zjarri dhe qyteti kërpudhë i tymosur, në hapësirë, mbi tokë, në ujë!

Ishte sikur fundi i botës, për 220 mijë japonezë të vrarë, dhe miliona më shumë, me kohën e jetës rrezatimi lëndon.

Një yll i gjakosur shpërtheu mbi njerëz të pafajshëm, për shkak të mungesës së njerëzimit, të administratës së zgjedhur, të vendit*, si një mënyrë për të fituar pushtet mbi gjithë botën mbarë.

Tani pendesa dhe kujtesa me shpresë kurrë nuk do lejojnë një bombë të jetë e ndezur dhe të nxjerrë rrënjët e urrejtjes të njerëzve kundër njerëzve.

Mundet të gjitha qeniet njerëzore të dëshirojnë që bombat ekzistuese, fabrikat e bombave të mund të eleminohen nga planeti Korrik 2013 *Presidenti Harry Truman i Shteteve të Bashkuara të A merikës autorizoi përdorimin e bombave atomike kundër Japonisë. Bomba e parë atomike shpërtheu në Hiroshimë në 6 Gusht 1945 dhe e dyta në Nagasaki në 9 Gusht 1945.

21

TERESIN KA PEREIRA

22. Maria Montelibre

N

uk e di se sa herë kam bërë plane të shkoj të takoj Marien, personalisht. Ku rrë s fu nksionoi, pasi ajo nuk kishte kohë; Ajo ishte gjithnjë duke përkthyer dhe përgatitur botimet e gazetës së Partisë.

E admirova atë dhe e desha, dëshirova të isha në gjendje për ta mbrojtur atë, kundër të gjitha kërcënimeve politike, kundër racizmit, diskriminit të klasës shoqërore, nevojave financiare, fanatikëve dhe pseudopatriotëve,...

Kurrë s mend ova se ajo mund të jetë e sëmurë, kurrë s d ëgjova një fjalë ankese nga ajo, As edhe, kur ajo jetoi, në Denver, Kolorado, ose dhe kur ajo kishte për të lëvizur për në Kaliforni, në mënyrë që të jetonte në fshehtësi, ose lëvizte shpeshherë për shkak të kërcënimeve politike, ose kur ajo kishte vështirësi për të sjellë një çështje të re, në mujoren e MONTELIBRE. Unë m u nd t i shkru aja asaj shpesh, por ishte norm ale, ajo nuk u përgjigjej letrave të mia...

Unë s i kam marrë ato sërish, ose artiku jt, ose poemat, ose urdhër- pagesat.

Së fundmi më mungoi marrja në dorëzim e letrës d he pyeta një mik në lid hje me të Ai më tha se ajo vdiq dy vjet më parë...

U trondita. U ndjeva, sikur isha sulmuar me zjarr në fytyrën time, flokët e mi, duart e mia... dhe sikur zjarri ishte duke djegur të gjithë trupin tim.

Më pas unë kisha për të pritur për qetësinë e agimit,

22

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

në këtë mënyrë s mund të përmbytja veten në burimin e orëve, përpara lind jes së d iellit Kisha nevojë të m end oja, të shkruaja d isa vargje Tani ? Ç m u nd të bëj me këtë trishtim përmbytës ?!

23. Internet

N ë monitorin e ekranit kam gjithë botën në shërbimin tim, por nuk të kam ty, që je e gjithë shpresa ime për lumturi.

Rastësia është duke luajtur gjithmonë me fatin tim, dëshirën, udhëtimet e mia, ndarjet. Çfarë është e mirë në lidhje me të dashuruarit kur për sekretet e tua, Unë jetoj me ankth dhe me pavendosshmëri, e vendosur drejt vetëm në qoshen më të fundit të këtij Planeti të vjetër dhe tani të globalizuar ?

24. Marrëzi ekzistenciale

U në përpij pafundësinë, me një zili mbinjerëzore, për ekzistencën e saj të qëndrueshme.

Unë po digjem dhe po zbuloj në zjarre të shpejta yjesh dhe burimesh, për t i bërë ballë energjisë së saj.

Edhe pse lëkura ime i përket virtytit të kohës planetare, vigjilja ime e poetit,

23

TERESIN KA PEREIRA

zhvesh fatin e fuqisë së vet me vullnetin e lirë të marrëzisë ekzistenciale.

25. Një poemë heretike feministe e ndaluar Borgoli *

G rua, unë rebeloj për ty!

Ti të duhet të mbulosh gojën tënde dhe nuk mund të kumbojë zëri i agonisë tënde.

Unë ndjej një marramendje për mungesën tënde të guximit, duke insistuar në mbajtjen e besnikërisë së një botë të humbur brenda syve të tu të zinj.

Në hijen e borgolit tënd, ti jeton misterin e padobishëm, një heshtje e pafuqishme e vullnetit të të tjerëve.

Grua digje borgolin, si gratë perëndimore e dogjën jelekun e tyre, pesëdhjetë vjet më parë !

Bërtit: M ë jepni Liri, ose më jepni Vd ekje !

Hap rrugën drejt një jete të re, në favor të vajzave të tua. *Emri i vellos që femra islamike vesh, e cila mbulon flokët e tyre dhe gojën, duke lënë vetëm sytë që të duken.

Shënim : Më shumë sesa një nga lexuesit e mi të internetit nuk ju pëlqeu përmendja e d jegies së gjim bajtëses ( jeleku t ) në p oem ën tim e Borgoli . Për m u a sim boli i borgolit është i njëjtë m e gjim bajtësen ( jeleku n ) e d jegu r nga fem inistët am erikanë.

Jeleku ap o gjim bajtësen, që ne p ërd orim , është një p jesë m od erne e bikinit; nu k është e njëjta korse; e cila kishte p ër qëllim të fshehte gjoksin tonë. Borgoli i d jegu r m u nd të bëhet një shall shu m ë joshës, i cili d o të nxirrte në p ah bu ku rinë e një fytyre, nëse p ërd orim i i saj është vu llnetar.

24

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

26. Krishti i Rio de Zhaneiro

Tani unë mund ta shikoj mënyrën, sesi ai ka qenë gjithmonë: një bukuri hyjnore që duket nga horizonti i pafund, duke u kujdesur për tokën dhe detin e qytetit Rio Brazilian.

Statuja e Krishtit shfaq nga kreu i malit Korkovado, sigurinë e të tashmes, pa mohuar të shkuarën e egër, as iluzionet e së ardhmes.

Krishti që shikoj është një vepër arti njerëzore, Ai është një përcjellës i kohës, prani e përjetshme e një trupi çimento, një simbol kohor i dashurisë, duke prekur qiellin me krahët e tij të hapura.

27. Pyetje

A e dëshironi një poemë?

Për çfarë?

Përgjigje: Unë kam nevojë të di.

25

TERESIN KA PEREIRA

28. Meteoritet

N

e jemi meteorite, pafundësisht të vegjël, të brishtë, të cilët kanë qenë ngecur në cekëtinë, në Tokë.

Ne morëm formë njerëzore në mish dhe kocka, ne jemi shumë më të çmuar sesa ari, kristali apo një trëndafil.

Sepse ne erdhëm nga qielli, ndonjë ditë ne do të kthehemi në Univers, të shkëlqyer dhe të fuqishëm, si meteoritë të rikrijuar.

2013

29. Dita Ndërkombëtare e Gruas Për vajzën në Maldive

Ti je vetëm pesëmbëdhjetë vjeçe, dhe ti je tashmë një grua e përdhunuar prej njerkut tënd dhe nga autoritetet e ligjit të sheriatit.

Ti je një viktimë, sepse ti je një grua, Ti ke lindur në një vend pa një kulturë të drejtësisë, pa respektin për të drejtat e njeriut...

Dënimi yt i 100 fshikullimave dhe tetë muaj arrest shtëpie,

26

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

është një krim i tmerrshëm kundër të gjitha grave në botë.

Kur do të mund populli i Maldives të shikojë dritën e njerëzimit përparimtar, dhe të respektojë gratë e tyre ?

30. Ne jemi

N e, të cilët shkruajmë në letër, në kompjutera, në peceta, në buzë gazetash, në pllakë dhe në pemë, Ne, të cilët i flasim erës me zërin e poezisë dhe fjalë të gurta, ne jemi të palodhshëm, kalimtarë të natës, nomadë të pagjumë, të çmendur dhe të papërsosur, shtriga të shpërfillura, Ne shkojmë, duke ëndërruar e duke besuar në forcën e dashurisë.

2007

31. Ditëlindje e paplotësuar

N ga vera në verë, Unë numëroj vitet, Ne do të mund të festonim, nëse Ti do të ishe këtu.

27

TERESIN KA PEREIRA

Stinët kalojnë, unë ndihem e helmuar nga kjo ndarje: rritet dhe rrëshqet, me vitet përgjithmonë.

19.11.2007

32. Thjesht Poema

P oemat e mia vijnë nga çudia por ato janë mendime emocionuese me arsye.

Pasi hedh vargjet në letër të bardhë, qenia ime pushon në hije, ndërsa në venat e mia vërshon nata e zbrazur, në drejtim të agimit.

Dëshiroj të fluturoj në një vend të largët, të vizitoj miqtë e mi, me të cilët do të mund të shikojmë nga Hëna e Trishtuar, që po vdes vetëm, duke pritur për Diellin.

33. Natë

U në filloj të jetoj çdo natë, duke shpresuar të harroj mundimet e ditës.

Diku, në botë, e di se dikush tjetër,

28

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

mund të hidhet përtej jetës, me një stuhi thjesht si kjo e imja.

Unë d ëshiroja thjesht t i d hu roj atij miqësinë time dhe në këtë kohë, kur hijet mund të kërcënojnë vargun, ende brenda mendjes...

Kështu unë vazhdoj të shkruaj.

34. Engjëll apo Djall

Engjëll apo Djall jemi, sipas gjendjes së gjakut që udhëheq zemrën tonë.

Ndonjëherë, një dritë harmonike dhe gjendje shpirtërore paqësore nga yjet, na sjell një ndjenjë të mirë.

Më pas ne ndjehemi mirë dhe bëjmë mirë.

Ndonjëherë ekzistojnë lumenjtë e baltës, duke vërshuar në venat e botës dhe ne hedhim shikimin drejt qiejve me përbuzje dhe qajmë.

E keqja na lëndon përpara se të shkojë, të shqetësojë qenie të tjera njerëzore.

Engjëjt i kanë rezistuar gjithmonë urrejtjes.

35. Dita Botërore e Poezisë*

N e brohorasim ditën e poezisë, ditën e nënës dhe ditë speciale, për paqen, vendin, Tokën, dhe gjithçka që është e mirë dhe e dashur.

Ne kemi bërë fushatë për Ditën Botërore të Poezisë.

29

TERESIN KA PEREIRA

dhe e festojmë atë çdo vit.

Mëgjithatë, mënyra më e mirë për të lexuar poezinë është në libër, ky objekt tashmë në vdekje ushton. Është koha për të filluar një fushatë, për të festuar ditët e librit, për ta shpëtuar atë nga masa, shfarosja nga blogset e internetit, që gjithkush dërgon dhe askush lexon me vëmendje. Çfarë do të bëhej me poezinë pa një libër ? *UN ESCO ka d eklaru ar 21 m arsin si Ditën Botërore të Poezisë.

36. Këmbëngulje

D ashuria është këmbëngulje, një psherëtimë tronditëse, duke mbirë mbi grimën e vdekjes, një grimë absolute, dhe një botë e pakontrollueshme ankthesh.

Vetë forca dërrmuese është thjesht një justifikim për vetminë.

Dashuria, e vetmja e vërtetë, kur kërkon një vend bosh në hapësirë, krahët e engjëjve, në stacionin e kohës.

Dashu ria s ka shpjegim , ajo s është shkak d he as pasojë, por kjo ndodh ose nuk ndodh, dhe është, në të njëjtën kohë, ferri ynë ose parajsa jonë në kufijtë e hapësirës sonë të vogël jetësore.

30

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

37. Nëna*

D ashuria e saj është gjithnjë e kujdesshme, Guximi i saj është i pathyeshëm, Liria e saj gjithmonë një ëndërr.

Zambak, perlë, dhe yll, ajo është gjithashtu një ëngjëll mbrojtës, me rrezen e diellit në zemrën e saj.

Ajo është një NËNË, dhe meriton një ditë të lumtur!

12 maj 2013

*N ëse ti ke një nënë, d hu roji asaj një d itë të lu m tu r !

N ëse ti je një nënë, d hu roju fëm ijëve të tu një d itë të lu m tu r !

Nëse ti nuk je një nënë dhe e urren nënën tënde, dhuroji dikujt një ditë të lumtur!

38. Hijet

H ijet s gabojnë kurrë!

Ato na ndjekin të gatshme për të marrë mbështetjen e këmbëve nga skela.

Megjithatë, kujtesa zgjat dhe një puthje në të kaluarën reziston gjithë kohën e arsyes.

31

TERESIN KA PEREIRA

39. Ndonjëherë

N d onjëherë asgjë s ka rënd ësi.

S m ë intereson për vezullimin e yjeve apo dritën e diellit.

N d onjëherë as poezia s ka rënd ësi, kur unë ndjehem e ndrydhur në vetvete, e paaftë për të falur Gjuha, në çfarëdo lloj gjuhe, përpiqem, tingëllon si era e cila s e d i, ku do të përfundojë sot Zëri im s e arrin Largësinë, në të cilën ti ke vendosur fajin tim.

Heshtja shkurton dëshirën time, si një teh thike çeliku e mprehtë.

40. Pashkë ?...

G ratë dhe fëmijët e Afganistanit, Gratë dhe fëmijët e Irakut, Gratë dhe fëmijët e Kenias, Gratë dhe fëmijët e Sudanit, Gratë dhe fëmijët e të shumtëve që janë në luftë, s e d inë që në vend et tona, të botës së parë dhe të dytë, gratë dhe fëmijët festojnë Pashkën, si Stinën e Paqes.

Ata nuk e dinë se në vendet tona, jeta e tyre është më pak,

32

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

se e pakuptimtë, sepse gjaku i plagëve të tyre është përdorur në fletëpalosje të qëllimeve të mira, për të grumbulluar fonde që prej tyre s janë marrë në d orëzim kurrë, pa një moment paqeje Është me vërtetë ironike që ne, duke e ditur të vërtetën urojmë: GËZUAR PASH KËT! BURRA TË FUQISHËM, KRERË SHTETI, që prodhojnë luftëra të kësaj bote?

Përkthim në italisht: nga Giu sep p e Filip p one, Franco Cop p ola

41. Teze Irene

Kam patur shumë nëna, me zemër të fortë dhe të mirë, por njëra prej tyre ishte për mua, modeli i karakterit më trashëgimor.

E qu ajta atë teze , sepse ajo ishte motra e babait tim.

Duke mos qenë kurrë nënë, ajo ishte më e pranishme në jetën time më shumë sesa mijëra nëna !

Nga ajo kam marrë këtë krenari të përcaktuar, e cila më bën të besoj se kam fituar të gjitha betejat e jetës, fatit dhe kohës.

33

TERESIN KA PEREIRA

42. Ky vit dhe i ardhshmi...

D uket i përjetshëm ky vit.

Duket më i keq, sesa i fundit...

Por, më në fund, ai do të ketë një fund.

Zemra ime ndjen një mrekulli të çuditshme: Ky vit do të përfundojë dhe së bashku me të të gjitha fatkeqësitë që erdhën mbi ne...

Së shpejti viti tjetër do të startojë, si një buzëqeshje dhe së bashku me të, ne guxojmë të presim një grimë gëzimi, një vlerë të parëndësishme të shpresës, dhe një dredhkë ngjitjeje e lumturisë.

Nuk është si lulëzimi në Janar, ose ceremonitë aromatike me kristale rrëzëlluese, ose daulle kumbuese, duke lajmëruar ardhjen e Vitit të Ri. Vetëm sepse hidhërimet e reja nuk do të të lëndojnë kaq shumë, miqtë e vjetër do të përpiqen të shfrytëzojnë kapacitetin e tyre për të qenë të mirë, të duruar dhe tolerantë, sepse ne jemi tashmë të lodhur nga gjithçka, dhe ne kemi nevojë për të gjithë këto, dhe më shumë paqe...

Unë shpresoj që viti tjetër do të jetë, të paktën, më shumë i lumtur sesa ky vit, që tashmë po merr fund, përpara nesh...

2005 - 2006

34

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

43. Sub

Poemë

N

ë të vërtetë s është urrejtje, Është një kthetër e nënkuptuar e kafshës që bëhet sadiste.

Unë këmbëngul në atë, më tepër një ndjenjë e padashur, duke u zgjuar nga kujtesa.

44. Socializmi mund ta shpëtojë Kapitalizmin

Socializëm global, çelësi i sistemit të parë ekzistent në planet, do të ishte shpëtimi i krizave në ekonominë globale.

Pa d yshim , jeta s m u nd të nd alet në shtrirjen drejt të ardhmes, ambicja prodhon kapital dhe kapitali prodhon më shumë ambicje.

Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës deri edhe lypësat janë kapitalistë.

Kultura e bamirësisë është pjesë e sistemit, bën që skllevërit të jenë të kënaqur.

Përkthyer në Italisht nga: Giu ssep e Filip p one

35

TERESIN KA PEREIRA

45. Apokalips

Bota ime shkrin vetveten në perëndim të diellit, përpara syve të mi një kortezh i miqve të vdekur dhe i armiqve të largët, tashmë të ndryshëm në të gjitha idetë polemike.

Oh! Sa kryelartë dhe mendjemadhe kam qenë gjatë gjithë rinisë sime, duke guxuar të parashikoj ardhjen e kalorësve të Apokalipsit, dhe pluhuri i yjeve, duke u bërë shkëmbinj të rrugëve!

Sytë e mi janë të sëmurë për të dashur, nga emri im buron gjak.

Kur vjen hëna e vetmisë, unë mbetem e uritur dhe e përgjumur midis tigrave të natës, ndërsa koha dhe pasioni, më marrin në krahët e tyre përgjithnjë.

46. Formë

N içe nuk ka ditur kurrë, sesi ta shpjegojë dashurinë.

Pasqyra, sa e mirë, sa e drejtë ajo është për të reflektuar formën tonë, nuk mund të shprehë dëshirën tonë.

Ne jemi duke ecur enigmave, duke kaluar përmes njerëzimit, pa kohën për të njohur kushtin e alegorive tona.

Në fund

36

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

nga thellësia e varrit, vdekja do të na tregojë në lidhje me vertebrën e huazuar, me të cilën kishim për të jetuar.

47. Vargje të hekurta për Che Guevara

U në gjithashtu dëshiroj të shkruaj këngën time të zjarrit, për mjeshtrin e luftës guerile.

Kjo ndodh se jam e armatosur me gjuhë të ndryshme dhe lot, në mënyrë që të end vargje të një butësie të hekurt, me të cilën duart e tij mund të mbjellin kujtesën dhe të ardhmen e vendit tonë të madh: Amerikës Latine !

48. I pavdekshëm Che Guevara

F

jalë shprese u rritën nga buzët e tua të vdekura.

Mrekullia e lirisë mbiu nga zemra tënde e vdekur.

Kujtesa e dashurisë shpërtheu nga një e shtënë, në heshtjen e ëndrrës...

Unë puth duart e tua të vdekura*, me ndërgjegjen time të vërtetë të fitores sonë...

Përgjithmonë !

1967 *Gjenerali bolivian, i cili urdhëroi ekzekutimin e guerilasit Ernesto (Che) Guevara, gjithashtu kishte d u art e Ernesto Che Gu evares të p rera m e thikë p ër t ju a d ërgu ar ato CIAS p ër id entifikim .

37

TERESIN KA PEREIRA

49. Princi

G jithçka është simbolike në jetën e një poeti: Ora ime ka ndaluar dhe Palermo mbetet në distancë.

Në gjurmën e re të mungesës rend me hapa galopantë, si një kalorës i përkohshëm, brenda meje, si një këngë jo lamtumire, por mirseardhjeje.

Shamia e bardhë, pak nga pak, bëhet e kuqe duke fluturuar andej e këtej me pasion, kur afrohemi në Katania, ku Princi po më çonte.

Emocionalisht mirënjohëse përqafova zërin e tij të qetë.

50. Zemër

K

ur shpirti im ndjen trishtimin e pafund të zemrës tënde, dridhet e gjitha pamja yjore...

Dhe unë ndjek gjurmët për të arritur dëshirave të tua sekrete.

Princi i jetës sime, do të rris kujtesën tënde e do të tërheqë brenda saj bebëzat e syve të tu mendues, ku do të bëjë të rrjedhë vullneti im, mbi gjeografinë e trungut tuaj, sikur zemra tënde të ishte një territor i lirë, ku do të bashkëjetonte

38

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

e do të këndonte me gëzim të menjëhershëm.

Ti do të lije një shije prej fisnikërie revolucionari në mendjen time, një burim i frytshëm energjie dhe pasioni do të kalërojë trupit tim, për pjesën tjetër të jetës sime.

51. Stinë e re

D o të stolis ballin dhe flokët e mi me një pranvere të re.

As gri, as mjegullinë, do ta mashtrojnë këtë stinë të misterit të lartë.

Unë do të jem një Hënë magjike, në kështjellat e Katanias.

Kështu edhe Princi mund të ënd ërrojë një zbardhëllimë të re mëngjesi

52. Dashuri në Katania

Shkëmbinjtë në detin e Katanias kanë një shkëlqim të ri.

Një vizitë e panjohur u ngrit për t i hipu r elefantit të Sheshit Qendror.

N ë ku polën e Kated rales , kambana ka kënduar, kur Engjëlli i Kupidit shigjetën ka hedhur, nga zemra ime drejt tëndes.

39

TERESIN KA PEREIRA

53. E përditshmja e çdo gruaje

Çdo ditë është dita e gruas, e cila punon, sepse ajo ndjen dashurimin, sepse ajo ëndërron.

Duke shkuar rrugës këmbët e saj shkojnë të forta në heshtje, duke thyer barriera të diskriminimit.

Ajo kapërdin zemërimin e saj, për të përforcuar shpirtin e saj dhe e kthen në krenari, sepse ajo ëndërron, të tjerët ta ndjekin atë, në ditën e lirisë, kur ajo do të bëhet një qytetare e klasit të parë, thjesht, si një grua.

54. Është dashuri apo jo ?...

P ër të përcaktuar dashurinë, është thuajse si të ndërlikosh arsyen të dorëzohet.

Të shkarravitësh rreshta përreth plagëve, që do të bëhen gjurmë dhe mos të çosh pëpara idenë e besimit, përpara se të ndërtosh një urë sensuale, midis një parajse dhe një tjetre, në kulmin madhështor në të kaltrën e diellit, detit dhe kohës.

40

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Dashuria është zgjerimi i dritës dhe shpresës, gjakut dhe lirisë, mbi krahët e horizontit burg dhe rrugë e lirë, ujë dhe zjarr. Është pamundësia e shndërruar nga largësia për arritjen e qëllimit në majë të gishtave.

Princi Përkthim në italisht nga: Franco Cop p ola

55. Subjekt serioz

28 Dhjetor do të startojë një epokë e re për planetin: Epoka e Ujorit.

Një mister, i cili ka zbulime diellore dhe hyjnore, shkruar në gurët e Majave, në dokumentet e Vatikanit, do të vërtetohen si të vërteta apo false.

Të mbijetuarit Ujorë do të jenë më shumë idealistë, duke u përballur me lëkundjen e paqetë të tokës. Ata do të numërojnë në lirinë e tyre materiale solidaritetin njerëzor, inteligjencën e tyre të zhvilluar dhe filozofinë e dashurisë.

Dhjetor 2012

41

TERESIN KA PEREIRA

56. Gjashtë vjet

Sot është përvjetori fatal Gjatë gjithë ditës shikoja dëborën dhe përpiqem të mos mendoj në lidhje me të.

Më merr në një pikë të pasaktë, mid is jetës sime d he vdekjes tënde Jam ende këtu, në këtë qytet, aq e bardhë, sa shkuma e detit.

Nuk dua të qaj më, dua vetëm të fshij sytë, nga ky zakon që fitova, gjashtë vjet më parë Përvjetori im i pranishëm për ty: është ky agim i sapolindur që më zë syri nga dritarja.

Së shpejti do të jetë një ditë tjetër, një muaj tjetër, një vit tjetër pa ty.

Dhe jeta duhet të vazhdojë.

12 Shkurt, 2008

57. Vargu i dashurisë

Vargu i dashurisë s ka shu m ë rënd ësi pas m oshës së rinisë.

Përkëdheljet janë akoma prezente, ashtu, si puthjet dhe përqafimet, ose shikimet bashkëpunëtore.

Poezitë nuk kanë krahë për t u lexu ar, si dëshirat dhe shpresat, si lotët, si liria e lidhur me zinxhir në një pasion.

42

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Gjithsesi, vargu mund të vrapojë mirë, përpara atij që e shkruan dhe të shkojë i vetëm, pa ndjerë pleqëri, rrudha dhe vetmi.

Vargu mund të shkojë përtej dashurisë së harruar.

Përkthyer në italisht: Giu sep p e Filip p one

58. Ëndrra e të gjithëve Në kujtim të Dr. Martin Luther King

M und, pushtetet supreme gjaknxehta të njohin baltën, në të cilën ata zhytin vetet e tyre, me paaftësinë e tyre.

Mund që pseud o d emokratët të vërejnë se qielli merr zjarr me fluturimet e tyre hipokrite.

Mund, frikacakët përreth varret dhe të shikojnë gjurmët e gishtërinjve të tyre, pa e tërhequr këmbëzën, kanë vrarë kaq shumë qenie njerëzore, në luftëra të kota të shkaktuara nga ambicja dhe lakmia e pakufizuar e tyre.

Dëshira për paqe mund të jetë strehuar në të gjitha konfliktet e tyre, ndonjëherë do të pyesim me gjaknxehtësi te hipokritët, te frikacakët: Cila është ëndrra juaj?

43

TERESIN KA PEREIRA

59. Poezia

P

ak është poezia, për disa është asgjë.

Me siguri është e vetmja gjë, në të cilën mund të besojmë, mund të ndajmë, mund të jetojmë, mund të bëjmë pyetje.

Të lutem, më përkëdhel me tingullin e saj të pasionit, kurrë inteligjenca s d o të mbërrijë në kohë.

Përkthim në italisht: Giu sep p e Filip p one

60. Të gjithë Nënat

G jithnjë përpara nëpër ëndrra, ose në kohë të trishtimit, përpara në fitore ose në kohën e humbjes, përpara në shpresë, ose në të ardhmen e panjohur.

Nënë është ajo, e cila ndan lumturinë, në grahmat e lindjes dhe gjatë gjithë jetës të çdo fëmije.

E shenjtë është ajo, e cila kalon fushës së minuar të dashurisë së dikujt tjetër, dhe shërben si nënë,

44

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

duke mbjellë paqe, ku ishte trishtimi.

Oqeani s është asgjë, përballë atij guximi!

61. Pemë

Pema mendon hijen e vet, ndën ylberin.

Një mulli me erë, i bardhë, shumë larg dallgëve, si një orë e vonuar kohës së vet.

62. Të jap ty

Kjo poemë stisur prej gjaku të rrjedhshëm, rrahje brenda zemrës sime, një poemë djeg, si zjarr dhe bërtet, dhe del jashtë, mbështjellur në erë.

Po ta dërgoj ty, kështu, në këtë mënyrë, mund ta ndjesh në duart e tua dëshirën time të egër të dashurisë.

Po ta fal ty, në mënyrë që të ngrohë zemrën tënde, në netët e ftohta të vetmisë.

Kjo poemë, pjesë e gjakut tim, trupi im, realiteti tim.

Po ta dërgoj ty me një pako puthjesh epshore, nga goja ime pa krahë, e cila do të trokasë në portën tuaj, për ta dorëzuar menjëherë, para se ëndrra e vet të bëhet realitet.

45

TERESIN KA PEREIRA

63. Punëtor amerikan Për: Steve H alle, Mekanik, Javier Peralta, A sistent i mësimdhënies, Rand y Ruppert, njeri duarartë, Sharon Hanes, menaxher, Pete Seeger, muzikant, Lu is Barrios, prift shkatërrimtar:Të gjithë punëtorëve emigrantë, të ligjshëm ose jo dhe Austronautit, i cili doli jashtë sot për të pastruar mbeturinat e hapësirës, që ishte d u ke d ëm tu ar stacionin.

Ju të gjithë punoni në jetën tuaj të përditshme, duke shmangur vdekjen, nga një incident i punës. Ëndrrat tuaja fluturojnë përtej anijeve të hapësirës, ndërsa këmbët tuaja nxitojnë, drejt stacioneve dhe rrugëve, ku ju punoni shumë.

Punëtor amerikan: ky vend s d o të ishte asgjë, pa sakrificën tuaj, për bukën tonë të përditshme.

64. Nëse do të mund të fluturoja

N ëse do të mund të fluturoja, Do të mund të dëshiroja për Diellin dhe do të mund të digjesha në duart e tij.

Do të mund të dëshiroja të isha një yll dhe kraharorit tim të blunjtë, të mund të digjeshin sytë e tu.

Do të mund të dëshiroja të isha një kometë, por deliri im mund të më bënte: të bija në det.

Nëse do të mund të fluturoja, do të mund të përpija vetminë

46

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

e erës dhe të gjitha stuhitë, pa menduar as edhe për një sekondë, të isha një femër përsëri.

65. Hiroshima 6 Gusht, 1945 2009

N

uk ishte kot, që viktimat e Hiroshimës u dogjën në pluhurin atomik, të hedhur nga një aeroplan i dërguar nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Që nga ajo goditje dhe ankthi i botës, një ndërgjegjje lindi, për një pohim të respektit, për jetën në planet, e cila është duke u përtërirë, vit pas viti, me urimet e paqes me drejtësi dhe barazi për të gjithë njerëzit. *6 Gu sht, 1945 Mosha bërtham ore ishte shfaqu r p asi Shtetet e Bashku ara kishin bom bard u ar H iroshim ën d he N agasakin. Presid enti Tru m an p ërd ori bom bën atom ike ku nd ër Jap onisë, ed he ku r Jap onia ishte gati të d orëzohej, p ër t i d hënë njoftim Bashkim it Sovjetik, që qeveria e Shteteve të Bashku ara nu k d o të m u nd të hezitonte p ër të p ërd oru r bom bën p ër të frenu ar kërcënim in në rritje të socializm it në botë. Më p as Presid ent Dw ight Eisonhow er tha: Së p ari Jap onezët ishin gati p ër t u d orëzu ar d he nu k ishte e nevojshm e p ër t i god itu r ata m e atë gjënë e tm errshm e.

Së d yti e u rreja të shikoja shtetin tonë të ishte i p ari shtet që të p ërd orte një arm ë të tillë .

47

TERESIN KA PEREIRA

66. Shi

N ga dritarja vështroj stuhinë.

Degët e rënda të pemëve ulen për të arritur barin e lagur.

Ndriçimi shkon nga qielli drejt tokës pikërisht përballë syve të mi.

Unë dëshiroj të vendos krahët e mia rreth dikujt për të ndarë errësirën e kësaj natë të trishtuar.

67. Për çfarë mendojnë Poetët ?

N e mendojmë për gjëra absurde.

Shpesh ne jemi të pafuqishëm të përballemi me realitetin.

Ne mendojmë për situata labirintesh të zbulimit të fjalëve, trëndafila disi të venitur, kama magjike, gjak pa dhimbje.

N ë fund të rrugës, ne refuzojmë të mendojmë në një të përsosur vdekje, të zakonshme.

68. Tre vargje

G

ëzo jetën dhe poezinë si po shikon një trëndafil.

Mos u përpiq ta kuptosh atë!

48

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

69. Ne, poetët Në kujtim të Flávio Rubens, Mário Cabral, Elias José, Márcio Moreira Alves.

Jemi duke vdekur, njëri pas tjetrit, pak nga pak, për çdo ditë.

Jemi duke vdekur ligjërisht, ndërgjegjshmërisht dhe të bindur, se ishte me vlerë të jetonim.

70. 11.11.11

Ende ka dallgë në det, të kaltërt në qiell, shpresë në fatin tonë dhe heshtje në shkëmb.

Ne ecim përpara, duke jetuar dhe duke vdekur, si gjithmonë.

71. Mur në det *

Edhe nëse deti hapet përsëri, Muri Atlantik d o të mu nd të jetë i pavlefshëm, pse do të mund të ndajë Europën nga Amerika, por s d o të m u nd të na nd alojë, për t u kthyer përsëri në shtëpinë e parard hësve tanë.

49

TERESIN KA PEREIRA

Bota e Re s është një anije, duke sjellë argjend dhe ar më drejt Europës. Është një kontinent i qytetarëve me ndërgjegje, në gjendje për të rezistuar ku nd ër Kthimit të Operacionit , nga i cili Evropianët kanë dëbuar fëmijët e tyre të Amerikës Latine, nga N ëna e Vend eve të tyre.

Në kontinentin tonë, qytetarë të uritur dhe të varfër, të dëbuar një herë nga Evropa, ishin të mirëpritur për të qëndruar, punuar dhe për të qenë të lirë, sepse ne, Amerikanolatinët besojmë se të gjitha qeniet njerëzore kanë lindur të njëjtë dhe të ligjshëm, në këtë Planet që ne e quajmë Tokë. * Ata d o të m u nd të kishin p ër të nd ërtu ar një m u r në Oqeanin Atlantik .

H u go Chavez.

72. Poezi për Timorin Lindor dhe poetit të vet Xanana Gusmão

P asioni i detit dëshirë e madhe..., frymëmarrje dhe ëndërr e lirisë.

Duke pritur me gojë, e etur për britmë, duke rrethuar modelet e rebelimit nga historia me ëndrrat e veta për barazi.

Një përzierje e krenarisë dhe gjak i piksur i dashurisë: Obsesioni ynë për liri!

50

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

73. Shën Valentin

P ërbrenda meje ekziston një nxitim, në rrahjen time të zemrës, një pasion i madh.

Por poezia jeton në këtë labirint, me fjalë të këndshme dhe çokollata me ngjyra.

Në fakt është shumë e thjeshtë të thuash: Të d u a!

Gëzuar ditën e Shën Valentinit !

74. Dita Ndërkombëtare e Paqes Paqja s ësht ë e leht ë

P avarësisht nga kohët e vështira duhet të festojmë paqen, në këtë mënyrë udhëheqësit e pushtetit botëror, s m und të marrin kontrollin e lu ftrave gjithku nd .

Në lobet e pallateve, sidomos të Selisë së Kongresit le ta largojmë vetë shërbimin dhe lakminë; të lejojmë kufomat të demonstrojnë, domosdoshmërinë e të shpëtuarit të botës, për ata, të cilët janë ende gjallë.

51

TERESIN KA PEREIRA

75. Punë poetike

M e këmbëngulje të madhe kemi punuar një poemë.

Ne kurrë s e mbyllim derën e dyqanit, kur prodhojmë ëndrra.

Atje, në një cep të heshtjes dhe të shpresës, ne jemi në punë duke fabrikuar vargje të ngatërruara, duart tona ndën një moçal të nxehtësisë, duke transformuar poema në mall, për t u d ërguar brend a paketave komerciale në magazinat e botës.

76. Dil

Sa më shpejt të jetë e mundur, dil nga frika tënde e të qenurit e mposhtur, nga detyrime të pavlefshme dhe mendime të zymta.

Dil nga dritat pa kufij.

Ji vigjilente për ditën e gjelbër, e cila pret për ty, pa asgjë, mjaft të shëmtuar, për të të trembur.

52

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

77. Sezon pushimi

N atyra duket në qeniet njerëzore dhe ne vendosim imazhin tonë, në kohën e peizazhit: Është Dhjetor në Planetin Tokë.

Një dhuratë e madhe do të jetë një pemë e re mbjellë në kopsht, besimi se edhe njerëzimi mund të lindë sërish.

Një ritëm në zemër sjell dashuri dhe shpresa vazhdon.

Megjithatë, në çdo epokë të re, inteligjenca jonë pranon se natyra mbetet e pashtrueshme !

78. Puthja e parë

P oema e parë e vitit, një puthje jam duke të dërguar ty, për të zbuluar se jam ende gjallë, megjithëse qiejtë janë plot me aeroplanë me martirë, veshur me pluhur të bardhë eksplozivësh, vrasin si bombat e urrejtjes.

Unë jam një dallëndyshe me krahë të thyera, duke dashur të shkojnë atje, të shikojnë ty, por nd iej frikë për t u larguar nga kjo tokë të mbrojtur nga egoizmi dhe doktrinat, kjo më bën të ndjehem fajtore dhe e pafuqishme, si një qenie njerëzore.

53

TERESIN KA PEREIRA

Unë dëshiroj këtë shtëpi që ndërtova me fëmijë dhe të punoj shumë, do të durojnë vitet e merakosura përpara, vetëm për t u lavd ëruar se, për të qenë gjallë, është lumturia më e madhe që mund të presim, dhe asgjë tjetër, shpresë shtesë, do të përmbushet me dashuri e me ëmbëlsi, ne mund të shkëmbejmë.

Puthja e parë e vitit do të jetë për ty.

Fëmijët janë duke fjetur, duke shpresuar të fillojnë ditën me energji të reja, kurajë dhe rezoluta...

Uroj të njëjtën gjë për ty.

79. Ky shi

Ky shi ka shikime të thella, i cili më merr nga një heshtje e gjatë.

Ky shi i argjendtë, i ftohtë, si gji deti i Otavës rrjedh, duke qarë midis shtëpive të fqinjëve.

Gjatë verës në ujërat e veta rrjedh një trashësi e pafundme e verdhë mjalti.

Tani i ndjej sërish pikat e veta në barërat e këqija, të thata.

Dhe në natën e errët, imagjinoj rrugën e saj të largët, të humbur në mesin e vetmisë mitike, shpellat e veta të zymta, përtej zgjatjes së dritares sime.

Ky shi, gjithmonë anonim, humbet në përkujtimin tim të kohës.

54

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

80. Lumturia

Lumturia, buzëqeshja e fëmijës, duke thyer heshtjen e lotëve.

Gëzimi i tij është një copëz qielli.

81. Reflektim

N ë pus reflektimi i një dashurie të tronditur.

Hëna zënë në ujë, spërkat të kënduarit, si një zog i verbër.

82. 12.12.12

Sekreti shpërtheu, u zbulua, u dorëzua.

Ne jemi ende të gjallë, pas parashikimeve të zymta të Apokalipsit, Kalend arit Maya , të lojtarëve kryesorë të Wall Street.

Ne jemi ende të gjallë dhe duke bërë pazar, ne kemi për të paguar, si zakonisht, faturat hyrëse të kartave tona të kreditit.

55

TERESIN KA PEREIRA

83. Në cilin triumf?

N ë cilin triumf kampi zjarr i hapësirës është duke më përcjellë ?

Unë jam e etur për dashuri, dëshirat e mia janë duke u oksiduar, përbrenda trupit tim pa alarmuar askënd, duke shpresuar ato të mos qeshin në këtë lëkurë të butë e të hijshme, të bardhë, si sheqer i paëmbëlsuar.

Fjalët e mia janë të nënshtruara nga kohë humnerash.

Unë s m u nd as të shikoj horizontin qartësisht.

Jam spektatore e asgjësë.

84. Rezistencë

D uke menduar për ty, më lë në mëshirë të fatit, duke vështruar në horizont e trazuar, koha duke ikur, duke lënduar nga qepallat, deri te këmbët.

Unë dëshiroj të shkoj te ty,... e imagjinoj ti je i lodhur, por mendoj se ti do ta gëzosh praninë time, me pak kurajë, thjesht mjafton, sa për t u përballu r me këtë iluzion të ri.

56

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

85. Kurrë më përsëri

M ister, i zbuluar nga besimi, mund të provokojë një tërmet në mendje, mund të mbartë energjitë të buta, përtej frymëzimit.

Unë jam një e ftuar, thjesht një e ftuar, në ëndrrat e tua burrërore, ngjitur me qentë, macet që mund të më vrasin, nëse do të isha një femër prej mishi dhe me parfum.

Ndërkohë, unë i dredhoj ftesës së qartë.

Unë kurrë s d o të kthehem, në pasigurinë e puthjes tënde.

86. Mjaft

M

jaft duke folur me vdekjen në buzët e tua.

Jeta, ajo çka është e denjë për të folur në lidhje me historinë e pabesisë reciproke.

Jeta, versioni i dëshpëruar i një ëndrre.

57

TERESIN KA PEREIRA

Megjithatë, ajo s është e përshtatshm e për të qenë vetë djalli ynë, ose edhe një bashkëpunëtor njerëzor i një keqkuptimi.

87. Momenti

M omenti është i yti, Ti mund ta përdorësh atë, si trëndafili, ose ta bësh atë të zgjasë, sa pema e lisit.

E tashmja gjithmonë do të jetë e çmuar, thellësisht e ndjeshme dhe e paprekshme.

Të tjerë thonë se trëndafili shumë i rëndësishëm, ekziston vetëm për të fshehur gjembat e pasionit.

Gëzo shpresën e lehtë të luleve, të cilat mbyten në kohë edhe pa e prekur dëshirën e tyre.

58

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

LUIS PEREIRA*

Mesnatë Marrëzie Aurora, CO 19-20 Korrik, 2012

P ërse po ndodh kjo?

Njerëz duke vdekur, njerëz duke vuajtur.

Asku sh s m u nd ta shikonte kërcënim in, atëherë kur ishte shumë vonë: ndodhi!

Qeniet tona njerëzore të barabarta janë të vendosura për të pushuar, të gjallët vazhdojnë rrugën.

Njeri i armatosur, i heshtur dhe i qetë, s ka shenja të shqetësimeve, flokë ngjyrosur si Xholi, mërzitur me ngjarjet në gjykatë. Çfarë e shkaktoi këtë, përveç marrëzisë, tashmë të panjohur.

*Lu is Carlos Pereira është d jali i Teresinka Pereirës. Kjo p oem ë ishte shkru ar në ngjarjen e trishtë, në të cilën, një ish stu d ent m e grad ë m jeku në Kolorad o, p engoi p ër m os kalim in e p rovim it, sh koi n ë teatër d h e vrau sh u m ë n jerëz d h e lën d oi shu m ë m ë tep ër. Lu is Carlos është stu d ent i Drejtësisë Penale d he p u non si roje sigu rim i.

59

TERESIN KA PEREIRA

Jeta ime në SHBA

U në nuk jam ngjyra ime.

S më pëlqen të qenu rit i zgjed hur, në çdo ditë, të qenurit i ofenduar, pse nuk jam i bardhë.

Unë i them vetvetes që s jam i mirëpritur në këtë botë.

Unë vij nga një familje e pasur.

Gjithashtu vij nga një familje e varfër.

Udhëtoj shpesh, por jetoj në SHBA. Unë gjithmonë mendoj se kam lind u r t i bëj jetën d ikujt si ferr!

Ndonjëherë jeta ime është thjesht e mërzitshme, por në të shumtën e kohës, jeta ime është e vështirë. Çdo natë mendoj në lidhje me këto gjëra.

Përse njerëzit nuk mund të më respektojnë, për këtë që jam dhe të ndalojnë të më gjykojnë mua dhe ngjyrën e lëkurës sime?

Ti më more zemrën time !

Z emra ime lulëzon me dëshirën e dashurisë tënde.

Unë dëshiroj të jem një hap më pranë syve të tu të bukur, duke reflektuar oqeanin, duke pushtuar shpirtin tim.

Zemra ime është etje, pothuajse në shkretim, duke lënduar vetminë dhe, tashmë, duke pritur për ty.

60

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Pushimet 2012

N e duhet të festojmë Krishtlindjet me dashuri, duke harruar urrejtjen e përditshme, në familje, në bashkësi, në botë.

Ne duhet të kemi dhurata poshtë Pemës së Krishtlindjes dhe të mbledhim njerëz rreth nesh; të kemi kënaqësinë e të dhuruarit, atë çfarë Krishtlindjet nënkuptojnë për ne: thjesht ndjenjën e një natë të paqtë!

FILIBERTO MONTECINOS, BOLIVI

Kujtesë dhe aromë*

N ë kohën e muzgut, duke ecur i vetëm, Dëgjoj hapat e mi, por kujtesa ime hedh spirancën në ty.

Bukuri dhe aromë natyrale, vërshon në rrugën rurale, duke injoruar sheshe dhe bulevarde, ku zëri yt mbytet në zhurmë.

Ndërsa koha pikon për ne, largësia s e shu an d ashu rinë tonë dhe një kanal i butësisë e bën miqësinë tonë të rritet. *Përkthim i në anglisht nga Teresinka Pereira *P o et i Filib er t o M o n t ecin o s A v e n d a ò o ësh t ë D ep u t et n ë P a r la m en t in N d ërkom bëtar të Shteteve p ër Sigu ri d he Paqe d he Gjyqtar në Bolivi.

61

TERESIN KA PEREIRA

II

Lirizmi në Letërsinë Poetike

I

d eja e lirizm it në p oezi origjinon nga p ërd orim i i lirës, në të shoqëruarit me zë të të kënduarit. Lira është një instrument me tela, më shumë si një harp i vogël, i mbajtur në dorë. Ishte përdorur nga të parët për të shoqëru ar zërin. Kështu , fjala lirikë përcakton për ne një shprehje poetike të emocionit. Gjatë pushtimit të Spanjës nga Maurët, shprehja poetike e d ashurisë arabike spanjolle ishte quajtu r Jarcha d he përfaqësonte zërin e fem rës, d u ke kënd u ar një këngë d ashu rie.

Aristoteli e shpjegoi në poetikat e tij në vitet 300 para Krishtit, natyrën im itu ese d he pu rgative të poezisë tragjike d he vend osi u nitetet, si elemente formale të tragjedisë. Ai tha: Arti është një lloj i njohurisë superiore të përvojës . Pak shekuj më vonë, një poet persian, Omar Khajan, lidhi poezinë lirike me të shprehurit e emocionit dhe mbështeti atë që vepra e një poeti ishte për të theksuar ndjeshmëri, kur qeniet njerëzore ishin duke u bërë të pandjeshme drejt vuajtjes së të tjerëve.

Ai tha : N e do të rrënojmë dhëmbëzën e pandjeshmërisë, shtyllat e budallallëkut njerëzor .

Shkrimtarët dhe kritikët e poezisë janë përpjekur për të përkufizuar poezinë lirike qysh prej viteve të hershme të letërsisë. Shën Agustini akuzoi poezinë për provokimin e mendimeve mëkatare. Ai konstatoi: Poez ia është v era e Djallit .

Në kundërshtim, Frei Betto, një murg brazilian dhe një shkrimtar bashkëkohor i Teologjisë së Çlirim it tha: Poezia është gjuha e Ëngjëjve . Unë zgjod ha këtë përcaktim të vonshëm , sepse e d i, ne përpiqemi të komunikojmë me ëngjëjt disa herë radhazi, kur shkruajmë poezi, ashtu si venezueliani, Jean Aristeguieta, tha në vargjet e tij :

62

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Mund të komunikoj unë me Ëngjëjt?

A nuk jam unë një përbindsh i përkohshëm?

Kush mund të jetë duke i dëgjuar fjalët e mia?

Jean Aristeguieta Poez ia lirike bash këkoh or e kërkon m ë sh u m ë, sesa th jesh t nd jeshm ëri nga poetët e m irë. Poezia lirike e d itëve tona kërkon një origjinalitet stili dhe një mënyrë të re të shprehjes së emocionit. Metafora është shu m ë e vlefshm e, nëse m u nd të sjellë një su rprizë te lexu esi, duke shprehur gjëra, të cilat fjalët e zakonshme nuk mund të përcjellin.

Ndjenjat dhe emocionet janë të njëjta te qenia njerëzore. Nuk ka rëndësi se në cilën epokë apo gjeografi jetojm ë, ne të gjithë kem i nd jenja të trishtim it, të lu m tu risë d he d ashu risë. N e të gjithë vajtojm ë për të dashurit tanë, të cilët kanë ikur. Edhe pse ndjejmë të njëjtat emocione, ne poetët gjithnjë mund të ofrojmë një imazh të ri apo të ndryshëm, ose një përdorim të jashtëzakonshëm të metaforës për të shprehur një ndjenjë të fuqishme dhe për ta transmetuar atë emocion te lexuesit tanë. Poeti kuban Francisco Henriquez paraqiti këto vargje në një poemë në lidhje me vdekjen e një miku : Nata imponon mbi diellin, vellon e vet dhe e bën misterioze dhe të thellë humnerën, e cila leh, si qentë e egër Panteoni klasik ! Dhe ajo djeg qiellin.

Francisco Henriquez Është esenciale që ne të lartësojmë forcën e poezisë lirike. UNESCO ka shpallu r 21 m arsin si D ita Botërore e Poezisë. Unë shkrova një poemë për ta festuar atë dhe do të dëshiroja ta përdorja për të përfunduar këtë nderim të poezisë : DITA BOTËRORE E POEZISË Poezi, frut i pjekur i shpirtit, ushqim i nevojshëm i ëndrrave tona dhe shpresave.

Poezia është ëmbëlsi, mjalt i fjalëve,

63

TERESIN KA PEREIRA

univers i mistereve.

Kujtime magjike të qiellit jetuar, në tokë për çdo ditë.

Frei Beto, një au tor su p er yll brazilian në Venezu elë KO ÇYÚ*, një gazetë shoqërore - politike e botu ar në Karakas, Venezuelë, e cila ka publikuar një nga intervistat më të rralla me Frei Betto, në të cilën ai shpalos d isa nga vend im et, që e bënë atë të japë dorëheqjen nga pozicioni i tij me qeverinë e Luis Inacio Lula da Silva, në Brazil. Ai la zyrën e tij në Brazilia, në fu nd të vitit 2004. Sipas të gjithë njerëzve, të cilët më shprehën opinionet e tyre, gjithçka ishte duke shkuar mirë në koordinimin e tij të Mobiliz imit shoqëror të programit Hunger Zero , dhe gjithçka ishte duke marshuar mirë, kur ai paraqiti letrën e tij të d orëheqjes. Megjithatë, Beat Tu tu Wehrle d he Sergio Ferrari, d y gazetarë nga Koe yu , të cilët bised u an me të, d eklaruan se, pas gati dy vjetësh pjesëmarrje në administrimin e Lula, Frei Betto, një prift domenikan, anëtar i teologjisë së çlirimit, duhet të ketë më shumë mendime në lidhje me pushtetin e qeverisë. Ai tha : v et ëm, pasi duke punuar me qeverinë e Lulas, midis viteve 2003 dhe 2004, unë ndjeva nev ojën për t ë v lerësuar dhe për t i kt hy er pas mendimet e mia mbi përvojat e kaluara dhe për të diskutuar thellësisht në lidhje me zemrën e pushtet it .

Frei Betto ende beson se programi Hunger Zero e përcakton veten e vet si një nga iniciativat m ë të rënd ësishm e të rishpërnd arjes së të ard hu rave, në të gjithë historinë e vend it. Ai gjithashtu tha se, end e ndjek dhe vlerëson lëvizjet sociale, duke shkuar në Brazil. Në librin, të cilin ai botoi, pasi u largua nga zyra, A Mosca Azul ( Miza blu ), bën d isa kom ente në lid hje m e vend im in e tij për t u largu ar nga Brazilia.

Titulli i librit është marrë nga poema e autorit klasik të madh brazilian, Machado de Assis ( 1839 1908 ) i njohu r në Brazil, veçanërisht për historinë e shërbyesit, i cili, pasi u picku a nga një m izë blu , filloi të ndjehej i rëndësishëm, sa një sulltan. Natyrisht që, në rastin e Frei Bettos, ky titull vjen si një metaforë ideale ose edhe si një alegori për të shpjeguar, sesi një prift domenikan aktivist mund të bënte një ndalesë në karrierën e tij d he t i ded ikohej vetvetes, autokritikës.

64

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Kur Frei Betto bisedoi me gazetarët venezuelianë në lidhje me të ardhmen e Brazilit (në vitin 2004 ), ai ishte duke uruar që Lula të mund të rizgjid hej (i cili isht e i z gjedhur ), jo vetëm , sep se Lu la filloi konsolidimin e demokracisë në Amerikën Latine, por gjithashtu dhe kokat e reja popullore të shtetit si: Evo Morales dhe Hugo Chávez, kishte shu m ë shpresë për liri, vetëm d he sovrane Am erika Ju gore. Dhe ai përd ori frazën kyçe, e cila u bë m enjëherë e fam shm e : Sot, Veriu është Jugu !

Rëndësia e kësaj interviste, botuar jashtë Brazilit, vjen nga aspekti politik, jo letrar. Megjithatë, erdhi me rastin, kur Frei Betto prezanton librin e tij A Mosca Azul (Miza Blu ), i cili ka një temë politike dhe kritikon abu zim in e pu shtetit. N jë nga gazetarët, që ishte d u ke bërë pyetje, konstaton se libri përfaqëson idetë e Frei Bettos, në lidhje me pushtetin. Gjithashtu tregon sesi ai i organizon në veten e vet kujtimet e përvojës së tij, si pjesë e qeverisë së vendit. Kjo krijon një kontrast të Lulas, si një shoqërues gjatë diktaturës ushtarake në Brazil dhe gjatë fushatës për zgjedhje të Lulas. Është shumë e çuditshme që autori Frei Betto krahason përvojën e tij me administrimin e Lulas dhe përvojës së tij të viteve në burg, me përvojat gjatë diktaturës nga viti 1964 deri në vitin 1985. Ai ishte në burg gjatë vitit 1969 d eri në vitin 1973. Ai përm end librin e vetë të m ëparshëm Batismo de Sangue (Pagëzim i Gjakut), i cili ishte shkru ar gjatë këtyre viteve, si një reflektim në lid hje m e politikën d he abu zim in e pu shtetit. Është e m u nd u r për të interpretu ar analizën e tij politike fetare, si një anë etike e letërsisë e angazhuar me opozitën e totalitarizmit.

Unë mund të jem duke e ekzagjeruar, por besoj se ai është duke dhënë idenë se, abuzimi i pushtetit mund të jetë edhe më i rrezikshëm, sesa tortura gjatë kohës së diktaturës.

Frei Betto shpalos disa zhgënjime si politikan dhe gjithashtu si njeri fetar, ku r ai d ëshiron të jetë i p ërgjegjshëm p ër aktivitetet e tij, si koordinator i programit të Hunger Zero , që ka dhënë përfitime më shumë sesa 8.5 milion familjeve, të cilat ishin duke jetuar në varfëri. Çfarë ishte e nevojshme se duhej të bëhej dhe çfarë populli brazilian ishte ende duke pritur nga president Lula, pas rizgjedhjes, ishte ëndrra e reformës agrare dhe reforma të tjera të rëndësishme dhe të domosdoshme si puna, taksa dhe çështjet politike.

Frei Betto vend os theksin në domosdoshmërinë e përkrahjes së kritikës së opozitës, në mënyrë që të kapërceheshin kontradiktat midis politikës shoqërore m ë të avancu ar d he ekonom ike ortod okse d he p olitikës neoliberale të vend osu r, në m ënyrë që të u shqeheshin

65

TERESIN KA PEREIRA

korporatat e pangopura.

Gjithashtu të rëndësishme janë opinionet e shqetësuara me Forumin Shoqëror të Botës, nevoja për denoncimin e krimeve ndërkombëtare si pushtimi i Irakut dhe dhunimi i të drejtave njerëzore të të burgosurve të lu ftës nga SH BA, në Irak si ed he në bu rgu n e gjirit të Gu antanam o.

Midis rekomandimeve pozitive, ai përmendi se është e domosdoshme për t i kushtuar më shumë vëmendje zhvillimit të solidaritetit humanitar m e njerëz nga vend et afrikane si d he procesit të d em okratizim it në Amerikën Latine.

Gazetarët venezuelianë pyetën Frei Betton në lidhje me vizionin e tij të Am erikës Latine, si një laborator u topik d he ai flet në lid hje m e nevojën për të ndihmuar qeveritë popullore dhe për të mbajtur lëvizjen e komuniteteve themelore të gjallë, ndoshta duke insinuar që përvoja popullore braziliane e humbi mundësinë për ta bërë këtë.

Mungesa e vëmendjes për mobilizimin e njerëzve ishte një realitet i trishtë, për të cilën ai u largua nga qeveria në mënyrë për të shkuar mbrapa në profesionin e tij të parë, si një anëtar i Lëvizjes së Teologjisë së Çlirimit.

Kjo intervistë e realizuar nga Beat Tutu Wehrle dhe Sergio Ferrari ishte një nga intervistat më të mira që Frei Betto i dha stafit të shtypit politik dhe letrar. Pjesa ime më e preferuar ishte teksti interesant nën titullin El poder de la intriga ( Pushteti i skemës ), në të cilën unë kisha m u nd ësinë për të sintetizu ar m end im in e Frei Bettos: ... jepi dikujt një copë pushtet dhe ju do të njihni në fakt, se çfarë njeriu është ai. Pushteti, në kundërshtim me atë që ata thonë, i ndryshon personat dhe i bën ata të zbulojnë vetet e tyre... .

N ë fu nd , Frei Betto flet në lid hje m e librin A Mosca Azul ( Miza Blu ), në mënyrë që të shprehë, se ai ishte shumë i lehtësuar, duke u largu ar nga qeveria fed erale në vitin 2004, por kjo nu k i d ha atij një përjashtim përgjegjësie nga historia e Punonjësve të Partisë (Partido dos Trabalhadores ) lidhur me qeverinë e Lulas. Kjo, sipas mendimit tim është një vizion, i cili pasqyron më shumë një prift domenikan, sesa një militant politik majtist. *Beat Tu tu Wehrle d he Sergio Ferrari : Intervistë m e Frei Betton , KO ÇYÚ N 90, Prill Qershor, viti 2006, shënim e faqe 41 43.

66

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Dashuri dhe Poezia shkatërrimtare

Ë

shtë kënaqësi të shkruash dhe të lexosh poezi plot me elegancë, stil, e cila provokon emocione në lexuesin më kërkues. Megjithatë, kur tema është e vështirë, e ngutshme, e domosdoshme, filozofike (në këtë unë dëshiroj të përfshij politikë dhe etikë), forma ndihmon, sepse ka fu qinë ta bëjë atë të arritshm e, por nu k është esenciale. Ndonjëherë estetika bëhet kotësi. Një poet në dashuri ka një vrull, një nxitje dhe guxim, të cilat eleminojnë kohën për t u shqetësuar në lidhje me formën dhe stilin. Nëse një poet i tillë është i trajnuar mirë në të shkruar me lirizëm, vargu mund të vijë i shkruar mirë edhe, nëse poeti shkruan. duke kërcyer mbi hënë. Nga ana tjetër, nëse personi në dashuri vendos të shkruajë poezi, vetëm sepse ai/ajo ka nevojë që disa lirika të joshin personin e dashuruar, vargjet e tij/saj nuk do të jenë shumë të mira. Ato mund të jenë edhe qesharake, megjithëse objekti i dashurisë së tij/saj nuk do ta vinte re këtë. Unë kërkoj falje për përdorimin e termit objekt i dashurisë , në vend të termit person . Megjithatë, në realitet, personi i dashuruar, në shumicën e kohës, e lejon veten e tij/saj të bëhen një objekt, nëse ajo/ai nuk e ndal marrëdhënien. Dhe kjo është shumë e trishtu eshm e të bëhesh një objekt i d ashu risë të d iku jt, i cili nu k respekton vullnetin e të tjerëve. Poezia mund të ndihmojë një poet të mirë, por poezia e keqe vetëm mund t i bëjë gjërat më keq. Kjo shpjegon këtë poezi të shkurtër: PRIRJE Unë pranoj, si fatalitet, këtë prirje të të qenurit e dashuruar.

Mesa duket, poezia ime e dashurisë është shumë erotike, por unë mendoj ndikimin, të cilin e kam duke lexuar Platonin, është më shumë intensive d he reale. Ekziston një lloj i d ëshirës së m ad he klasike në dashurinë platonike, që më inspiron më shumë, sesa kontakti fizik. Ka të bëjë me zgjedhjen time për të qëndruar në distancë, duke ëndërruar pa e angazhuar veten time në një marrëdhënie zyrtare. Unë shikoj një arsyetim të mirë të Platonit, kur ai u thotë dishepujve të tij : ... dashuria

67

TERESIN KA PEREIRA

është e pasuruar nga dominimi i vetvetes. Ne të gjithë e dimë se kontrolli mbi vetveten ka një fuqi mbi kënaqësitë dhe dëshirat dhe asnjë kënaqësi nuk është më e madhe, sesa dashuria. Për të njëjtën arsye, sepse të gjitha kënaqësitë janë me më pak vlerë sesa dashuria; dashuria duhet të jetë sovrane mbi të gjitha ndjenjat. Konkluzioni është që, dashuria duke qenë sundim sovran mbi të gjithë, edhe mbi kënaqësi dhe dëshira, dashuria duhet t ë usht rojë një kont roll apriori t ë v et es së v et ë . ( Platoni ( 429 347 B.C. ) Platoni gjithashtu kishte diçka për të bërë me poezinë revolucionare, sepse në mënyrë që të demonstronte atë dashuri, duke qenë ndjenja më e rëndësishme e njerëzimit, ai gjithashtu shkroi se ligji është themeluar mbi dashurinë dhe pëlqimin reciprok. Dashu ria, m and ati sovran i shoqërisë, gjithashtu krijon kurajë dhe të gjitha zbulimet e rëndësishme të njerëzimit, të tilla si: bukuri, drejtësi, letërsi dhe të gjitha artet.

Poetët gjithmonë maskohen në stilin e tyre më të mirë për të shkruar poezi politike, revolucionare dhe shkatërrimtare. Ata shfaqin përpjekjet e tyre më të mira, estetike, frymëzim dhe njohuri. Arsyeja është se protesta e poezisë funksionon më mirë, nëse është e shkruar mirë. Megjithatë, nd onjëherë i njëjti p oet, i shkëlqyer në të shkru arjen e p oezisë së dashurisë nuk ka të njëjtin sukses, duke u përpjekur për vargje politike.

Sipas mendimit t im, poez ia rev olucionare, poez ia e angaz huar me dashuri për njerëzimin është e domosdoshme, më e rëndësishmja, e vetmja në të cilën poeti mund të dëshmojë talentin e saj/tij.

Che Guevara kishte një libër me poezi në çantën e shpinës. Ditari i tij, i shkruar në prozë, si letra që ai d o t i d ërgonte shokut Fid el Castro, duke raportuar përparimet ose pengesat e luftëtarit, kishte shumë poezi, sesa çdo poet mund të shkruajë. Kjo është një dëshmi që poezia mund të vijë në çfarëdo lloj forme të shkruari ose shprehje e shkëmbimit të d ash u risë. Che Guevara na la një trashëgimi të fuqishme të mendimeve të tij lirike. Fidel Castro, pas kalimit të komandës politike dhe revolucionare të Kubës te Raul Castro, ia dedikon veten e tij për të shkruar mendime të përditshme, të cilat janë botuar në gazeta në Kubë, në Amerikën Latine dhe revista evropiane dhe në internet të dërguara të titulluara Reflekt imet e Shokut Fidel . I lexova ato, gjëja e parë që bëra, pasi hapa faqen time të internetit, për të mësuar nga një hero dhe nga Reflektimet e tij, unë u frymëzova për të shkruajtur artikujt e mi vetjak apo poezi. Shkrimet e tij janë përkthyer në shumë gjuhë të huaja.

Ato do të mund të funksiononin mirë gjithashtu dhe si libër teksti për kurset në Shkencat Politike. Jeta e tij, mendimet e tij, intervistat e tij, si çdo gjë që ai bën, më stimuloi për të shkruajtur poezi si në vijim:

68

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

DUKE ECUR NË LA HABAMA I pathyeshëm , më i fortë se kurrë !

Më shumë se një komandant se askush në botë.

Drejtimi i jetës së tij udhëhiqet nga vetë mendja e tij dhe e askujt tjetër.

I qetë si një princ, Fidel do të shkojë në shpërndarjen e ëndrrave të tij shkatërrimtare dhe pamja e tij së bashku në plazhet e Kubës dhe do të arrijë si Reflektimet e tij, të gjitha qosheve të planetit.

Sa mirë është, shoku Fidel, për të dëgjuar që ti ndjehesh mjaftueshëm mirë, për të ecur, për të shkelur në mënyrë të vendosur nga brigjet dhe rrugët e La Habamas !

23 Mars, 2009 Unë do ta përfundoj këtë, me njërën prej poemave të shumta që u kam dërguar në internet të gjithë shokëve, të cilët protestuan kundër Burgut Guantanamo dhe Shkollës Amerikane. (SOA është një Shkollë Trajnimi Ushtarake për ushtrinë Latino Amerikane, zyrtarisht e quajtur INSTITUTI I HEMISFERËS PERËNDIMORE PËR BASHKËPUNIM SIGURIMI, i vendosur në Fort Berming, Gjeorgji). 20.000 njerëz kanë protestuar çdo vit në bazë dhe kanë punuar për shumë vite për të krijuar një lëvizje për të m byllu r shkollën, për të rritu r nd ërgjegjësim in e shkeljeve të të d rejtave njerëzore d he për të kriju ar solid aritet m e Am erikën Latine. Gjashtë persona, së fu nd m i, kishin kryer d ënim e fed erale për shkelje në bazën u shtarake. Ata janë: Diane Pinchot, nga Kliv lend, O hajo; Theresa Cusimano, nga Denv er, Kolorado; Al Simmons, nga Riçmond, Virxhinia; Louis Wolf nga Washington DC ; Kristen Holm, nga Çikago, Ilinois dhe Ati Luis Barrios nga Bergen i Veriut, NJ. Veprimi i këtyre gjashtë njerëzve frymëzoi poemat e mia, veçanërisht miku im dhe shoku, At Luis Barrios, profesor dhe kryetar i Departamentit të Drejtësisë Kriminale në kolegjin John Jay të qytetit të Nju Jorkut dhe prift në Kishën Ipeshkvnore të Shën Marisë.

69

TERESIN KA PEREIRA

LUIS BARRIOS, kundrejt SOA Shko përpara, shok, përmbushe misionin tënd: një dënim i nderit.

Nga qiellgërvishtësi më i lartë në Nju Jork, një karafil i kuq rrëzohet për të ndjekur ty, për dinjitetin dhe pastërtinë që një njeri zotëron, në rrugën e atij burgu duke pritur për ty.

Merre karafilin me vete, sepse ka ngjyrën e gjakut nga njerëzit e sakrifikuar, të cilët vdiqën për shkak të ekzistencës së Shkollës së Amerikës.

Nga goja ime lind fuqia për t u tu rpëruar për të gjitha plagët, zinxhirët, dhe shufrat e burgut, kudo në gjithë Amerikën Latine.

Unë të përshëndes dhe të falenderoj për këtë energji guximi rrjedhës në venat e tua.

Deri në FITORE ! Gjithmonë ...

Përplasje e re? skicim fantazist

I

sha gjysmë e përgjumur, duke parë shfaqje në televizor dje mbrëma.

E kujtoj se ishte diçka në lidhje me hënën dhe sesa afër ishte ajo duke u afruar në drejtim të Tokës. Mendoj se e mbylla televizorin, përpara sesa të bija për gjumë tërësisht. Ndoshta jo. Duhet të ketë qenë vetëm një ëndërr, që unë kisha në lidhje me Hënën, duke u përplasur me Tokën.

Së pari ishte një tryezë e rrumbullakët diskutimi i shkencëtarëve.

Ata po shprehnin mendimin e tyre. Po paraqitnin kërkimin e tyre dhe po inform onin njëri - tjetrin d he pu bliku n për gjend jen e Universit; gjendja vinte duke u rënduar me shkëndijat e Diellit dhe sesi kjo mund të ndikonte te qeniet njerëzore në Tokë. Ishte pak e ngatërruar dhe me vëmendjen time defiçite dhe të mungesës së gjumit, kisha vendosur të dorëzohesha, kur e kuptova se isha vetëm duke ëndërruar. Shkencëtari

70

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

më i vjetër shpalli si lajm të keq se në pak sesa njëzetë e katër orë, Hëna ishte duke arritur Tokën.

Më pas diskutimi i tyre u ndez dhe unë isha në mes të tyre, e gjallëruar dhe plot me njohuri për të dhënë mendimin tim vetjak. Unë sugjerova se ne duhet të lokalizojmë vendin në planet, në të cilin Hëna ishte gati të rrëzohej d he t ju tregojm ë au toriteteve të përgatitin aeroplanët për evakuimin e njerëzve, në mënyrë që të shpëtohet pjesa më e madhe e tyre. Natyrisht, Hëna ishte duke rënë në vendet e Lindjes së Mesme, ndoshta në oqean. Pasojat mund të jenë të tmerrshme, mijëra tsuname do të mund të mbulojnë gjithë vendet e Lindjes së Mesme! Ndërsa ne ishim shu m ë të zënë, këto vitet e fu nd it, d u ke bërë fu shatë ku nd ër energjisë nukleare, duke menduar se do të mund të përshpejtojë fundin e botës, askush nuk i kushtoi vëmendje të mjaftueshme drejt kërcënimit të Hënës ose parashikimit të përplasjes, duke u dhënë kohë për të krijuar një raketë mbrojtje për ta qëlluar atë në hapësirë, larg prej nesh...

Gruaja e veshur me një kostum hapësire erdhi me një tenxhere me supë të nxehtë dhe shërbeu për secilin prej nesh në kupat në formë yjesh.

Ajo tha se ne duhet të kemi supë të nxehtë, në mënyrë që të ndjehemi guximtarë dhe të përballemi me përplasjen pa frikë. Ajo mori recetën e su pës nga Gjenerali, i cili ka fitu ar shu m ë lu ftra. N ë fjalët e tij, nëse ushtarët d o të fillonin të nd jeheshin të d obët, supa e nxehtë d o t i bënte ata të fuqishëm dhe dinamikë të ktheheshin pas për të luftuar! Supa kishte shumë piper brenda në të, kështu që ishte e nxehtë së bashku në d y d rejtim e... Unë vend osa të nd jehem e d obët d he të ënd ërroja për diçka tjetër. Megjithatë, unë nuk mund t i ndryshoja ëndrrat. Si çdokush tjetër, kisha vetëm njëzetë e katër orë për të organizuar përplasjen time vetjake jetë/ vd ekje! Unë duhet të paktën t ju thoja mirupafshim disa njerëzve më të rëndësishëm në jetën time.

Ndoshta duhet të thërrisja motrën time, Isabelë, me të cilën kisha pa folur për shumë vite. Ajo gjithmonë mendonte se unë isha endacake në kërkim për t u argëtuar, përveçse të punuarit shumë si ajo. Ajo është një akad em ike, ka botu ar shu m ë libra në letërsi d he gjëra të vështira si këto, ed he filozofi! Unë d uhet t i them asaj të bëhet gati për përplasjen.

Por, jo!!! Ajo mund të thotë se jam e çmendur dhe kështu që unë do të isha d u ke e shqetësu ar në pu nën e saj ! Du het të thërras vëllain tim , Pitër, pilotin e pashëm, të cilit i pëlqen t ju lëjë takim të gjitha stjuardesave të bukurave, pastaj shkon në shtëpi dhe i thotë bashkëshortes së tij se ai ishte d u ke punuar shum ë! Jo! Ai d uhet të m ë kërkojë t i lu tem ! Ai nu k do të më besonte!

Do të ishte më mirë të qëndroja këtu duke pritur për Hënën, të gjithën

71

TERESIN KA PEREIRA

për veten time... Është e trishtueshme të kuptojë dikush, të besojë më në mua... Faji im! Unë e shpenzova jetën time duke gënjyer në lidhje me kërkimin, në lid hje me të gjitha gradat që unë kam në astro gjeofizikë, në biznes, kompjuter, shkencë, duke paraqitur një listë të doktoraturave m e d iplom at e H onoris Cau sa , d iplom a falso të bëra në m akina fotokopjeje. Një herë, një grua, që takova tha se gradat e mia ishin aq false sa parukja bjonde e flokut tim. E mora për të çmendur atë, por ajo kishte të drejtë ! Unë jam falso nga koka deri te këmbët!...

Duhet të jetë një hero aventure të pilotojë një raketë kundër Hënës dhe të përpiqet të ndryshojë drejtimin e saj në një planet tjetër. Ndoshta unë d uhet të shkoj për këtë. Unë d o t i tregoj gjithkujt se çfarë mu nd të bëj. Ata d o të m ë m bajnë m end si m iken e tyre m ë të m irë d he madhështore, e vetmja që gjithmonë ishte e gatshme të ndihmonte, e vetm ja që gjithm onë d o të m u nd të sakrifikonte, në m ënyrë që ta bënte dikë të ndjehej mirë! Kjo është rruga për të ikur! Të qenurit në aeroport është i d obishëm . Unë m u nd të largohem m enjëherë, nëse mund të kaloj portën e përzgjedhjes.

Sigu rim i i aeroportit ishte d u ke preku r të brend shm et e m ia, në kërkim për eksploziva, kur nëna ime hapi derën e dhomës sime dhe bërtiti: Ende duke fjetur? Ora tre pasdite! D o të flesh gjithë ditën?!

U ngrita dhe shkova të kontrolloja emailet e mia. End e kam pak kohë të mbetur, para se Hëna të mbërrijë këtu.

Shkru ar nga : Lu is Carlos Pereira d he Teresinka Pereira

72

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

III

Intervistë e Patrik Sammut (Maltë) me Teresinka Pereira, Presid ente e I.W.A Patrik Sammut: Ku keni lindur dhe ku jetoni sot? Nga ju erdhi ky interes për poezinë dhe kur saktësisht?

Teresinka Pereira: Unë kam lindur në Belo Horizonte, në Brazil dhe aktualisht jetoj në Ohajo, (SHBA). Qëkurse isha 5 - 6 vjeçe shkruaj poezi.

Në shtëpinë, ku u rrita, gjendej një bibliotekë. Tezja ime, e cila ishte si një nënë për mua, ishte profesoreshë. Ajo kishte shumë miq, të cilët ishin shkrimtarë dhe poetë. Unë ndoqa, së bashku me të, recitalet e poezisë dhe vendosa të merrja pjesë gjallësisht në to, qëkur isha shumë e re.

Patriku: Cilat janë rolet e Teresinka Pereirës sot?

Teresinka: Ju d oni të thoni se çfarë bëj u në sot? Jam poete d he shkrim tare. Unë shkru aj p oezi çd o d itë d he artiku j në lid hje m e politikën. Jam gjithashtu Senatore dhe Ambasadore e Parlamentit të Shteteve N d ërkom bëtare për Sigu rinë d he Paqen. N ë atë rol u në shkruaj letra diplomatike Presidentëve të Kombeve, delegatëve të OKB, gu vernatorëve të shteteve etj. Dhe u në jam Presid ente e Shoqatës Ndërkombëtare së Shkrimtarëve dhe Artistëve. Mbaj korrespodenca me shkrimtarë dhe artistë në pesë kontinente.

Patrik: Çfarë është I.W.A dhe cilat janë objektivat e saj?

Teresinka: Shoqata Ndërkombëtare e Shkrimtarëve dhe Artistëve (I.W.A) u them elu a në vitin 1978. Qëllim i i I.W.A është të nxitë m irëku p tim in , m iqësin ë d h e sh këm bim in letërsi/ art m e p oetë, shkrimtarë, artistë. I.W.A ka shumë anëtarë të shquar si : Marqu is K. Vella H arber, SOSJ Grand Para N d ërkom bëtare d he Shef i Ekzekutivit të Këshillit të Lartë të SOV. Onder e Shën Gjonit të Jeruzalem ( Maltë); Princi Waldemar Baroni Santos (Brazil ), Don Ciro

73

TERESIN KA PEREIRA

Punzo, Princi i Knosso dhe Manzanille (Itali); Lord Viktor Busá, President i Parlamentit Ndërkombëtar të Shteteve për Siguri dhe Paqe; Princi Dom Du arte N u no João Pio d e Orleãs e Bragança, i Portu galisë; Dr. Denis Kelleher Mu hilly, Presid ent i Universitetit N d ërkom bëtar Amerikan; Dr. Fernando Henrique Cardoso, ish - President i Brazilit (1994-2002 ), Frei Betto, dhe shkrimtarë të famshëm si : Ernesto Sábato (Argjentinë ), Noan Chomsky (SHBA), Fernando Alegría (Kili), Rigoberta Men ch ú (Çm im i N obel i Pa q es n ë 92, Gu a tem a lë). Mes të pavd ekshm ëve : Dr. Jean Bernard (Francë ), Carlos Dru m m ond d e Andrale (Brazil ), Alberto Moravia (Itali ), Ella Fitzgerald (SHBA ), Eugene Ionesco (Ru m ani ), Jorge Gu illén and Francisco García Pavón (Spanjë ), Ju an Carlos María Onetti (Uru gu ay), Au gu sto Roa Bastos (Paraguaj ), Jaun Rulfo (Meksikë ), Julio Cortázar and Manuel Puing (Argjentinë ), Maguerite Duras (Francë ), Melina Merkuri (Greqi) dhe shu m ë të tjerë, rreth 1290 bashkëpu nëtorë nga 112 shtete, në pesë kontinente të botës.

Patriku: Duket që I.W.A nuk është e interesuar vetëm në poezi, por dhe në çështje të ndryshme sociale dhe politike. A mund të na shtjelloni me hollësi në lidhje me këtë?

Teresinka: I.W.A është një organizatë shumëpërfshirëse dhe në mënyrë që të jemi të hapur me shumë artistë dhe shkrimtarë, ne duhet të jem i shu m ë progresivë d he liberalë. Por ne besojm ë në rregu llat e mirësjelljes të përbashkëta morale: altruizëm, integritet, ndershmëri, sinqeritet, përgjegjësi. Ne jemi të shqetësuar në lidhje me luftën, për problem et e trasform im eve klim atike (ozonin) d he shterrjet e tokës, ndotjet, racizmin, seksizmin, shkelja e të drejtave njerëzore, të pastrehët, sid ës. N e m bësh tesim të d r ejta t d h e lir itë n ë DEKLARA TËN UN IVERSALE TË TË DREJTAVE N JERËZORE PËR TË GJITH Ë NJERËZIT, KUDO KU NDODHEN. Ne vlerësojmë: Respekt për dhe të kuptuarit e të gjitha kulturave dhe traditave etnike; lirinë e të shprehurit dhe diversitetin brenda kufijve të vetëm një bote. Më thelbësore, sesa liria e të shprehurit dhe diversitetit, ne vlerësojmë refuzimin e racizmit, seksizmit, tribalizmit dhe moshimit. Ne nxitim krijimin dhe mendimin kritik në letërsi d he art. N e m brojm ë arsyen, shkencën, lirinë e hulumtimit dhe alternativat etike.

Patriku: Çfarë çështje ose tema ju prekni në poezinë tuaj? Cilat janë gjuhët me të cilat punoni?

Teresinka: Temat e mia të parapëlqyera janë: Dashuria dhe Politika.

74

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Shkru aj në spanjisht, portu galisht d he anglisht. N ë atë m ënyrë që e gjitha poezia ime është shkruar në këto tri gjuhë. Pastaj unë kam shumë përkthyes në gju hë të tjera: ru sisht, frëngjisht, greqisht, hebraisht, arabisht, koreançe, kinezçe, japonisht e tjerë, rreth 20 gjuhë të tjera.

Patriku: Duket sikur ju preferoni të shkruani poema të shkurtra, sesa të gjata, përse?

Teresinka : Unë e ku ptoj se çd o të thotë të jesh një lexu es. Si një lexuese, unë kam një rreze veprimi vëmendjeje të shkurtër. Unë e di se të gjithë lexuesit në botë preferojnë të lexojnë një poezi të shkurtër, sesa një të gjatë. Gjithashtu shkruaj në lidhje me ide dhe ndjenja. Një poemë është më e efektshme, kur ajo shkon drejt e në thelb. Përsëritja është e mërzitshme. Për të njëjtën arsye preferoj të botoj një poezi në një kohë të caktuar, sikundër në antologji, revistë apo internet. Është mirë të kesh shansin për të lexu ar një poezi të shku rtër d he të nd ash nd jenjat e poetit. Kërkohet më shumë kohë për të lexuar një libër.

Patriku: Çfarë preferoni: poezinë për hir të artit apo poezinë me një mesazh?

Teresinka: Unë preferoj poezinë me një mesazh, të shkruar me shumë art.

Patriku: Sa e fuqishme është poezia, kur vjen për të dhënë mesazhe të rëndësishme?

Teresinka : Është po aq e fuqishme sa një këngë revolucionare.

Patriku: A bini në dakortësi me thënien se njerëzit preferojnë prozën kundrejt poezisë? Përse ?

Teresinka: Po, jam dakort. Është shumë më e lehtë të kuptosh prozën, si një tregim të shkurtër apo një novelë, sesa një poezi plot me metafora. Është shumë e këndshme gjithashtu. Kur ju keni kohën, për të lexuar një novelë ose një libër historie, kjo ju jep juve më shumë kënaqësi, sesa poezia. Gjithashtu ju mësoni më tepër duke lexuar një libër filozofik apo politik, sesa kur ju lexoni një libër poezie.

Patriku: Sa i rëndësishëm është përkthimi, kur bie fjala për poezinë?

Teresinka: Një përkthim i mirë është i rëndësishëm, sepse mund të të japë të njëjtën kënaqësi të ndjeshmërisë tënde duke lexuar poemën, siku rse ajo ishte vetëm në origjinal, por një përkthim i keq m u nd ta vrasë poezinë.

75

TERESIN KA PEREIRA

Patriku: Sa i rëndësishëm është interneti sot për poetët, adhuruesit e poezisë dhe publikun në përgjithësi? Si mundet që libri i botuar i poezisë të hyjë brenda internetit ?

Teresinka: Poezia përshtatet në internet shumë shpejt, sepse mund të lexohet shpejt. Ajo mund të riciklohet gjithashtu. Por ti e lexon atë dhe ti harron në lidhje me të. Nëse ke një libër mund të kthehesh sërish ta lexosh atë, sa herë që dëshiron, dhe nuk të lodhen sytë, si në monitorin e kompjuterit. Aty mund të ketë gjithnjë një dashuri speciale për librat, bibliotekat d he libra shitësit.

Patriku: Ju shpenzoni shumë kohë duke udhëtuar nga njëri vend te tjetri, duke takuar poetë dhe shkrimtarë të ndryshëm? Përse e bëni ju këtë? Çfarë merrni si reagim ?

Teresinka: Shumica e udhëtimeve të mia është për arsye diplomatike.

Unë kombinoj interesin tim në takimet e shkrimtarëve, artistëve dhe poetëve, sepse këta janë lloji i njerëzve më të preferuar. Unë preferoj të takoj poetë, sepse i kuptoj ata më mirë, sesa mund të kuptoj politikanët.

Poetët janë njerëz shumë specialë. Ata nuk janë kurrë të mërzitshëm.

Unë bie në dashuri çdo herë që takoj një poet.

Patriku: Cila është marrëdhënia juaj me poetët maltezë?

Teresinka: Para se të shkoja në Maltë, kisha idenë se të gjithë poetët m altezë ishin kalorës. Ishte një id e shu m ë rom antike. Vizita im e në ishu ll ishte shu m ë e kënd shm e. N d ërtesat d he m alet, ed he d eti e konfirm u an atë nd jenjën e aventu rës d he poetët, të cilët takova e konfirmuan idenë time të Kalorësit dhe të Kalorësisë. Ndonjë ditë do ta vizitoj sërish Maltën. Faleminderit shumë që më pyetët.

76

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Arbind Choudhary, botuesi i KOHIN OOR Interviston Teresinka Pereirën AC - Si e përcaktoni ju një poemë të mirë?

TP Vetëm, kur ju keni një poemë përballë syve tuaj, ju mund të vendosni, nëse poema është e mirë apo e keqe. Përcaktimi atëhere vjen nga se çfarë prisni ju nga poema. Unë gjithmonë kam pritur që poezia më sjell mua një lirizëm të befasishëm. Poezia është sh u m ë e rëndësishme në jetën time. Unë kam për të cituar këtu se çfarë poeti brazilian i talentuar, tha në lidhje me poezinë: Poezia është timbri që pluskon, kur arsyeja fundoset . (Ilma Fondes ( Kapital i Redaksisë në # 123, viti XIV i botimit, qershor 2004).Prandaj, si pasojë çdo poemë, e cila mund t i mbijetojë mbytjes së arsyes, është e mirë.

AC - Si një poete, por gjithashtu si një qenie njerëzore, cilat janë gjërat që ju mundojnë më shumë, kryesisht?

TP- Lu fta në çd o vend të botës, d hu nim i i të d rejtave njerëzore, shkatërrimi i planetit nga qenia njerëzore.

AC - A ekziston një zgjidhje për to?

TP- Po, z g jid h ja ësh të të r ip ër ca k toh et Q y te të ri m i d h e Humanizmi . Kjo është një detyrë për secilin nga qeniet njerëzore: të nd alojë lu ftërat pa fitu es, të respektojë njëri - tjetrin, d u ke përfshirë natyrën dhe kafshët në zhvillimin e një pako lehtësimi humanitare.

AC- Cilat janë temat e shkrimit tuaj?

TP- Dashuri dhe përmbysje politike.

AC- Cila është kryevepra juaj?

TP- Nuk e kam shkruar ende atë. Ndoshta, kurrë nuk do ta realizoj AC.- Cila është filozofia juaj e jetës?

TP. Gjithmonë përpiqem të jem perfekte.

77

TERESIN KA PEREIRA

AC- Si ndiheni pas përpilimit të poemave?

TP- E lodhur.

AC- Ndonjë krit ikë e bërë ndaj punës suaj i ka prekur emocionet tuaja?

TP. Po, ato më bëjnë të qesh. Dhe, në fund, gjithmonë bie dakort me kritikët e mi.

AC- Kush e udhëhoqi ecurinë e shkrimeve tuaja?

TP- E gjithë fam ilja atërore. Unë jam ed u ku ar p ër të qenë një shkrimtare. Shtëpia ime kishte një bibliotekë.

AC- Si mund ta vlerësoni ju poezinë prezente?

TP- Unë nuk mund ta vlerësoj atë. Por unë mund të them që është shumë aktive, shumë spontane, shumë kreative me një larmishmëri të gjerë të temave dhe stileve.

AC - Çfarë mund të gjeni në shkrimin indiano- anglez?

T.P Shu m ë vështirë për ta ku ptu ar, për shkak të përd orim it të fjalorit të ndryshëm nga ai amerikan dhe nga ai anglez.

AC Jepni detaje të bot imev e t uaja.

TP. Unë kam botu ar 40 libra, 800 esse d he rreth 3000 poezi në shtypin nd ërkombëtar. Përveç librave kam botuar një libër në Ind i: A Cow On The Sad Plains ( N jë lopë në fu shën m e lu le të trishtu ar ( poezi ), Orissa, Indi, Koha e botimeve të poezisë, viti 1988. Të preferuarat e m ia janë: Ru ssia: Winter s Poetry Ru si (Poezia e Dim rit, poezi ); Boulder, CO, Shtypi i Poezisë Nd ërkombëtare, viti 1985; L H orloge / El Reloj ( Ora ), përkthyer në frëngjisht nga Jean Pau l Mestas, Paris, Botimet Jalons, viti 1993; MAKAPI. Poezia e përkthyer në greqisht nga Denis Koulentianos, IWA, viti 1997; Ratschläge fur Festtage (Këshillë për festimet) përkthyer në gjermanisht nga Jaime Salas, IWA, viti 2000; Poém es Récents L. H u nn Ed iteu r, Koleksion Poétes, Am is, Bern Sëitzerland , viti 2000; From N ight to N ight , (N ga nata në natë) përkthyer në japonisht nga Takeoka Norio, IWA, viti 2000.

AC. Trego diçka në lidhje me IWA/USA TP. IWA u th em elu a n ë vitin 1978 ( d h e tash m ë ësh të d u ke ndryshuar. ) Objektivi i IWA është të nxitë mirëkuptimin, miqësinë dhe shkëmbimin letërsi/art në pesë kontinente. Ne jemi të shqetësuar në

78

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

lid hje m e lu ftën, shtresën e ozonit d he shterrjes së tokës, nd otjen, racizm in, seksizm in, d hu nim in e të d rejtave njerëzore, të pastrehët, SIDËN. Në mbështesim të drejtat dhe liritë në Deklaratën e Të Drejtave Njerëzore për të gjithë njerëzit, gjithkund. Në vlerësojmë: respektin dhe të kuptuarit e të gjitha kulturave dhe traditave etnike: liria e shprehjes dhe diversiteti brenda kufijve të vetëm një bote. Më thelbësore sesa liria e shp rehjes d he d iversitetit, ne vlerësojm ë refu zim in e racizm it, seksizm it, tribalizm it d he m oshizm it. N e nxitim kreativitetin d he mendimin kritik në letërsi dhe në art. Ne mbrojmë arsyen, shkencën, lirinë e hetim it d he alternativat etike. IWA njeh vlerën d he ju bën nderime krijuesve të mëdhenj, të cilët janë anonim.

Dr. Arbind Kr. Chou d hary Botu esi i Kohinoor & Ayu sh , Ind i

79

TERESIN KA PEREIRA

Poeti dhe Botuesi, Abel B. Pereira

U

në kam mbajtur korrespodencën me Poetin dhe Botuesin Abel B. Pereira rreth 20 vjet. U takova m e atë në qytetin e tij të lind jes, Florianopolis, Shteti Santa Katarina, në Brazil d he ne patëm një m u nd ësi të m irë p ër të folu r rreth p oezisë së tij d he revistës A FIGUEIRA që ai botoi m e përku shtim d he d ed ikim . Ai m ë realizoi mua një vizitë në vende historike ( turistike ) të qytetit dhe Universitetit të Santa Katarinës, ku ne gjithashtu u taku am m e p oetë të tjerë, shkrim tarë d he profesorë. Unë kam qenë d u ke nd jeku r zhvillim in e Abel B. Pereira si poet d he vërejta që trajektorja e tij ishte plot m e ndryshime të vogla, jo në formë, stil apo në strukturën e poezisë së tij, por në dinamikat e mendimit të tij rreth angazhimit me poezinë dhe jetën.

Më pëlqen thjeshtësia e gjërave të jetës; Nga hëna, më pëlqen drita.

Më pëlqejnë fushat plot lule, me barin jeshil dhe shkëlqimin...

Nga ëndrrat, më pëlqejnë ato me ngjyra.

Kjo është ajo çka poeti thotë në poemën me titullin e Thjeshtësisë , e cila tregon se Abel B. Pereira shpreh një harmoni perfekte me natyrën, e cila është e thjeshtë, e bukur dhe e mbushur me ngjyra dhe dashuri.

Një nga temat më të rëndësishme të poezisë të Abel B. Pereirës është liria për të d ashu ru ar: N ëse liria ekziston gjithashtu në d ashu ri/ Jeta është e bu ku r! Ai pohon se liria është am bicja jonë natyrore d he ne mund të mos bëjmë gabime duke menduar që është e mundur për të farkëtuar liri ose për të farkëtuar dashuri. Revista A FIGUERA botoi poezi nga autorët më të mëdhenj brazilianë, disa artikuj në poezi dhe kritikë. Revista është botuar deri në vitin 2007, kur kryeredaktori, botuesi u sëmur me sëmundjen Alzheimer. Ne shpresojmë që ai ka një shans për të marrë një shërim të plotë.

Shënim : Kjo faqe ishte shkru ar në vitin 2010. Abel B. Pereira vd iq në m ars të vitit 2011.

80

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

IV

Ud hëtim d rejt p esë shteteve ITALI, KROACI, BOSNJË, HUNGARI DHE GJERMANI

U dhëtim drejt pesë shteteve dhe Mynihu që nuk ishte në listë.

Gjithsesi unë kisha për të shkuar në Mynih, në mënyrë që të mbërrija në Zagreb, në të njëjtën ditë, në të cilën e kisha planifikuar. Ishte shumë i ndërlikuar ky udhëtim i javës, duke u larguar nga Detroit ( SHBA), më 19 tetor, viti 2007 d he d u ke u rikthyer m ë d atë 28 të të njëjtit m u aj.

Udhëtimi për në Mynih, pas gjithçkaje, nuk ishte i vështirë, por ishte vetëm një rru gë për të shku ar në Zagreb, për të 23-tën herë, ashtu siku nd ër d ëshiroja. A jam d u ke u shpjegu ar d rejt ? N ë rregu ll, le të fillojmë nga fillimi.

Kur u largova nga shtëpia ime, isha duke mbajtur një kuletë të madhe d he një çantë d ore, në të cilën u në vend osa librat, që u në m end ohej t i shpërndaja nëpër bibliotekat dhe personalitet ku isha duke shkuar për t i taku ar. Brend a në çantën e m ad he kisha një palë pantofla, një palë xhinse, përveç dokumentave dhe gjëra të tjera të vogla. Brenda në çantën e madhe kisha librat, të brendshme, një veshje zyrtare dhe këmisha të ndryshme.

Unë përjetova m ashtrim in tim të parë në sportelin e Lu ftansa në Detroit. Zonja e pranishme më tha se çanta ime e dorës kishte më shumë peshë, sesa ishte e lejuar dhe unë kisha për t u kontrolluar brenda në të dhe të shpresoja që nuk do të mund të humbiste asgjë duke shkuar nga Detroit p ër në Palerm o. Por ajo gjithashtu m ë tha se kisha për ta kontrollu ar atë jashtë në Rom ë, sepse sipas asaj, aeroplani Lu ftansa nuk do të mund të shkonte të gjithën rrugën deri në Palermo. Unë e dija që ajo ishte duke gënjyer, por vendosa ta pranoj situatën, pa u përballuar me të. Por isha e shqetësuar në lidhje me çantën e dorës së humbur, si ndodhi herën e kaluar, kur shkova për në Palermo.

Aeroplani u ngrit në kohë. Vendi im ishte në rreshtin, pikërisht në ndarjen e sipërme.

81

TERESIN KA PEREIRA

Pas pak m inu tash, një bu rrë erd hi m e krahët d he shpatu llat të mbushura me çanta dore dhe filloi duke ngarkuar ato brenda në koshin ajror. Papritur njëra nga ato, që ai tashmë kishte në shpatullën e tij, u përplas në kokën time! Unë ndjeva një dhimbje të madhe dhe m u morën pak mend të. Isha gati t i bërtisja d he ta m allkoja atë, por ai d ukej kaq i shqetësuar dhe i çuditur dhe kërkoi falje për shumë herë. Unë vendosa ta mbyll gojën dhe ta lija atë vetëm. Ai përfundoi duke depozituar pjesët e tij të shumta të bagazhit, pallton dhe kapelen dhe më kërkoi të shkoja të vendi i tij, i cili ishte ngjitur me timin. Ne do të mund të kishim qenë pranë njëri - tjetrit për gati 11 orë dhe përpara mbërritjes në Frankfurt, u në isha end e e zem ëru ar m e atë d he isha d u ke u nd jerë shu m ë e mërzitur me fatin tim të keq dhe fillova të kollitem me alergji, astmë dhe stres. Më pas ai nxori një pako me karamele me mjaltë nga xhepi i tij d he më ofroi d uke më thënë : Merreni, është e mirë për kollë !

Pa i besu ar atij, hod ha shikim in në fytyrën e tij d he i pranova karam elet. Ai ishte i gjatë, lëku rë e bard hë, sy blu d he ngjante m e amerikan. Por ai foli me një theks të rëndë europian. Ai më tha se ishte nga Shqipëria d he ishte d u ke u kthyer për në shtëpi. Unë fillova të bisedoj me atë, sepse ishte e dukshme për të dyja palët që kishim nevojë për t u nd jerë m irë, pas incid entit m e çantën. Ai m ë tha se ishtë një doktor i mjekësisë. Gjithashtu më tregoi histori të ndryshme të lidhura m e fam iljen d he sesi ai u bë një qytetar am erikan d he të gjitha vështirësitë që ky proces paraqiti. Unë i thashë atij që jam bërë qytetare amerikane vonë në vitet 1970 dhe nuk ishte shumë e vështirë atëhere.

Gjithçka që unë kisha për të bërë ishte, të gjeja katër miq amerikanë që kishin për t u betu ar, se u në nu k isha kom u niste. Më pas kisha shum ë miq të mirë. Në fund të udhëtimit ne ishim tashmë miq.

Në Frakfurt unë kisha për të kaluar përmes katër rrezeve X të portave të sigurimit. Përveçse kësaj, ata kontrolluan kuletën time, rrobat e mia, këpucët, gjithçka. U desh vetëm një orë me aeroplan nga Frankfurti për në Romë. Më pas kisha për të kërkuar për çantën e dorës, për të cilën kontrollova në Detroit. Isha me fat këtë herë. E gjeta dhe vendosa ta mbaj në duart e mia, pothuajse, gati duke e fshehur atë dhe në sportelin e Alitalias Unë m bërrita në Palerm o në orën 3.30 në m basd ite d he u nd jeva shu m ë m irë, ku r takova Biaxhon, vetëm përjashta portës së aeroportit.

Biaxho ishte në humor të mirë, duke u ndjerë tashmë mirë që prej aksidentit me makinë, rreth një muaj më parë mbërritjes sime. Ai më çoi në një albergo ( hotel ) , i cili ishtë një hotel i vogël elegant në mal. Një i tillë ishte në Monreale, ngjitu r m e vilën , ku ai jetonte m e Ignazion

82

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

dhe me tufën e maceve dhe të qenve. Pasi u pastrova dhe pushova pak, shkova te vila për pjesën tjetër të pasd ites d he m brëm jes. Ignacio i vendosi të gjitha macet dhe qentë që ai zotëronte në shtëpinë e Biaxhos dhe ne hëngrëm darkë në shtëpinë e Ignacios. Me ata dhe miq të tjerë, të cilët Ignacio ftoi, ne ja kaluam mirë, dukë kënduar, duke kërcyer dhe duke biseduar deri në orët e vona.

Të djelën e kalova ditën me Ignacio dhe në mbrëmje, ne shkuam të takoheshim me grupin e teatrit në një restorant. U takova me Xhuzepe, Anna, Katerina, Anna Mauro, e cila ishte gjithashtu drejtore e teatrit dhe lidere e grupit. Miq të tjerë që unë gjithmonë jam takuar me ta, kur unë shkoj për në Palermo ishin atje. Pas darkës ne shkuam në një bar për të dëgjuar muzikë, për të pirë diçka dhe për të biseduar. Por kishte shumë zhurmë dhe kështu nuk qëndruam shumë gjatë. Ne shkuam në qytet, bised u am shu m ë e shu m ë d he m ë pas shkova në hotel për të pushuar.

Të hënën shkova në aeroport me Biaxhon dhe Eduardon, sekretari i Parlamentit Ndërkombëtar të Shteteve për të pritur për Ambasadorin e Rio De Zhaneiro, kolegun tone, Jorge Alberto, i cili shkoi në Palermo për një takim me zotin President. Ne pritëm për gati tre orë, kur ishte njoftuar përmes spikerave të aeroportit se të gjitha fluturimet nga Roma ishin anulluar për shkak të motit të keq. Ne vendosëm të shkonim për drekë. Ishim tashmë në restorant, kur Eduardo mori një thirrje telefonike nga Presidenti, duke i thënë se Ambasadori ndodhej tashmë në zyrën e tij dhe duhej të shkonim atje, sa më shpejt të ishte e mundur. Kështu ne shku am . Gjithashtu vonë për takim in ishte ed he m iku im Xhu zepe, përkthyesi për Presidentin.

Isha shumë e lumtur sepse edhe me kohën e limituar, ne patëm një mundësi për të marrë pjesë në takim dhe të kuptonim që Ambasadori Brazilian mund të realizonte objektivat e udhëtimit të tij në Palermo. Çdokush ishte i lumtur me misionin dhe përfaqësimin nga Jorge Alberto.

Ai ishte duke u kthyer për në Paris në të njëjtën ditë dhe ne mendohej se duhej të përcillnim atë për në aeroport. Megjithatë, në mes të takimit, Ignacio, i cili shkoi për të d hënë m ësim në klasat e tij në u niversitet, m ori në telefonin celu lar të Biaxhos, d u ke thënë se ai ishte shu m ë i sëm u rë d he u largu a nga u niversiteti herët për të shku ar në shtëpi, sepse ai kishte temperaturë të lartë. Unë vend osa të shkoj te vila për t u kujdesur për Ignacion, përveçse të shkuarit në aeroport. Sekretari e çoi Am basad orin për në aeroport d he Xhu zepe m ë çoi në hotel për t u nd ryshu ar. Unë bised ova m e Xhu zepen, për pak përpara se Biaxho erdhi për të më marrë. E kalova pjesën tjetër të ditës në vilë me Ignacion,

83

TERESIN KA PEREIRA

i cili nuk u bë dot më mirë, kështu që nuk mund të shkonim në mbrëmjen që Anna Mauro kishte përgatitur në nder timin, në shtëpinë e saj. Mua më erdhi shumë keq për këtë. Unë isha gjithashtu shumë e trishtuar ta lija Ignacion mëngjesin tjetër të vazhdoja me pjesën tjetër të udhëtimit, të cilin unë kisha planifikuar që ishte, nga një ditë në çdo shtet. Kishte gjithmonë një ankesë në lidhje me kohën e shkurtër që unë qëndroj në Palermo. Dy ose tre ditë, çdo herë unë shkoj atje. Shfajësimi im është se kisha nevojë për më shumë vëmendje, unë i njoh miqtë e mi, edhe Ignacio nuk do të mund të më toleronte mua, për më shumë, sesa tre ditë. Ata gjithashtu kishin jetën e tyre vetjake për të jetuar. Unë nuk e di sepse gjithmonë shkoj rreth e rrotull d uke thënë: Se ka më shumë për jetën, sesa thjesht për të jetuar . Shumicën e kohës, ne nuk kemi as kohën për të jetuar...

23 Tetor u largova nga Palermo në orën 4:30 në mëngjes. Mbërrita në aeroportin e Milanos, pak vonë, d he vrapova për te porta, ku mendohej të hipja në aeroplanin e Zagrebit. Aeroplani ishte larguar pa mua!!... Unë shkova te sporteli i Luftansa d he prita në rresht, poshtë sinjalit: Pritje Rreshti . Nuk ishte ajo çka, unë kërkoja, por u përpoqa, gjithsesi. Kur ishte radha ime mora informacionin se kishte një fluturim nga Mynihu për në Zagreb, atë natë. Kjo ishte arsyeja që unë përfundova në Mynih, një qytet, i cili nuk ishte në listën time. Unë e kalova gjithë ditën në Mynih, kështu që udhëtimi im nga Italia për në Kroaci zgjati 17 orë, shumica e të cilave u shpenzua në aeroportin e Mynihut. Më në fund mbërrita në Zagreb, në të njëjtën ditë, në të cilën dëshiroja të arrija d he hotel Laguna bëri rezervim in tim . Ishte m irë të d ija se, pas të qenurit nëpër aeroplanë dhe aeroporte, do të mund të kisha një krevat të mirë për të fjetur atë natë. Unë kujtoj, kur isha e re dhe udhëtoja në Evropë vetëm , për të parën herë, kisha një biletë u d hëtim i të plotë (vajtje ard hje) nga Çikago për në Frakfu rt m e u d hëtim Çarter (m e avion me qira). Udhëtimi do të mund të zgjaste dy muaj. Unë gjithashtu kisha një lejekalimi evropiane për të udhëtuar kudo në Evropë, me tren, për d y m u aj. Shkoi shu m ë m irë për m u a, sepse, pas një m u aji, u në kisha shpenzuar të gjitha paratë, të cilat kisha për hotele. Kështu që unë do të hipja në tren natën dhe do të mund të udhëtoja nga njëri vend në tjetrin, vetëm për të fjetur në tren. Mësova shumë nga kjo përvojë, sepse, shumë herë, përveç të fjeturit, unë thjesht bisedoja me njerëz, të cilët ishin në të njëjtën kabinë.

84

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

* * * Ku r u në m bërrita në hotel, në Zagreb, ishte shu m ë vonë të d ilja jashtë në ekskursion në qytet. Këtë herë dëshiroja të shikoja të gjithë qytetin, ku gjyshja ime, Luzia Globas Hilbert, kishte lindur dhe ishte rritur. Shkova në agjensinë turistike, por ajo ishte ende e mbyllur. Por trokita në derën prej xhami dhe gruaja e re, brenda, erdhi për të më hapur derën dhe më ndihmoi. Emri i saj ishte Vesna Paradzik dhe ajo më dha disa pamfleta me fotografitë e vendeve më të rëndësishme për të shkuar në Zagreb. Anglishtja e saj ishte shumë e mirë dhe më dha ca inform acione në lid hje m e Zagrebin. Unë shkova në hyrjen e hotelit dhe pyeta menaxherin, ku mund të gjeja një taksi për të çuar që të më bënte të realizoja një vizitë në vendet turistike historike natën. Duke ndjekur këshillën e saj shkova në një kthesë rruge dhe aty u përpoqa të flisja me një shofer taksie. Ai nuk kuptonte anglisht, por më ndoqi pas deri në hotel, ku menaxheri më ndihmoi duke i shpjeguar atij, se ku unë d ëshiroja të shkoja. E pyeta për çm im in d he përgjigjja e tij thjesht tingëlloi. Kështu që u në e pagova atë, përballë m enaxherit d he ne shkuam. * * * Emri i tij ishte Miljenko. Ai ishte shumë i këndshëm, i pashëm dhe nga flokët e tij ngjyrë gri im agjinoja se ai ishte në të pesëd hjetat. N e tashm ë po bised onim në m akinë, por nu k e ku ptonim njëri tjetrin.

Dukej gjithçka në rregull. Por shumë pak mund të kuptoja, Miljenko kërkoi ndjesë që nuk mund të fliste aglisht dhe premtoi se do ta studjonte atë për herën tjetër. Zagrebi ka një aspekt mesjetar. Si Lisbona, qyteti është i ndërtuar në dy shkallë në dy nivele: qendra e qytetit dhe pjesa e sipërme e qytetit. Ndërtesat e vjetra janë të vendosura në pjesën e sipërme të qytetit, kështu që ne shkuam aty, së pari. Unë isha e surprizuar të shikoja se kated ralja, kështjella d he nd ërtesa të tjera të vjetra të rëndësishme nuk ishin shumë larg nga njëra - tjetra. Ato vërtet dukeshin më tepër sesa mijëravjeçare të vjetra. Ishin shumë të errëta dhe shumë të forta. Unë imagjinoja gjyshen time aty, kur ajo ishte duke u rritur, duke ecur në trotuarin e gurit të errët, duke shikuar kullën e katedrales, duke dëgjuar këmbanat e saj. Familja e saj ( familja ime ) nuk ishte katolike, ata ishin serbë ortodoksë; kështu që, me siguri, ajo nuk mund të shkonte në atë kishë. Unë nuk e kam parë kurrë gjyshen time, Luzia, duke shkuar në kishë në Brazil, megjithëse ajo kishte financuar një kishë në lagjen, ku u jepte me qira shtëpi njerëzve. Unë gjithashtu kujtoj se prifti, i cili

85

TERESIN KA PEREIRA

m bërriti nga Evropa, për t u ku jd esu r për pu nën e kishës, qënd roi në shtëpinë e gjyshes sim e, d eri sa shtëpia e tij u nd ërtu a prapa kishës.

Duke ditur se shumica e serbëve ishin dëbuar nga Kroacia, unë pyeta veten se, mos kishte ndonjë prej të afërmve të mi, të mbetur atje... Me të vërtetë nuk kishte rëndësi. Familja ime, e përzier e njerëzve nga vende dhe besime të ndryshme, më rriti që të mos kem asnjë. Por katedrelja e Zagrebit më dukej e bukur, dhe atje unë isha shumë emocionale, duke shikuar kullën e vet.

Kështjella ishte gjithashtu shu m ë interesante. Ajo nu k ngjante si kështjellat e qyteteve në brigjet e Amerikës Latine, me mure të shkurtra të rënda dhe me topa të drejtuara jashtë mureve për në det. Kjo kështjellë, e cila ishte quajtur Lotrscak Tow er ( Kulla Lotrscak ) në pamfletat, ishte një ndërtesë e lartë, si ndërtesat koloniale portugeze, që unë pashë në Makau, kur vizitova Kinën. Ajo kishte tetë kate me dyer dhe dritare.

Ajo mbante traditën e të bërit të topave, që të qëllonin në ajër çdo ditë në mesditë, për 100 vite të shkuara. Stili i saj, kaq i ndryshëm nga katedralja m e stil gotik, bënte që vizita në Lotrscak të krijojë një kontrast d he tërheq vëmendjen e shumë turistëve.

Tjetër kishë shumë interesante ishte dhe Shën Mark, e ndërtuar në sheku llin e trem bëd hjetë. N ë ku lm in e vetë janë të vend osu ra katër kompozime mozaikësh, dy në secilën anë, të cilat paraqesin mburojat e Kroacisë, Dalmacisë, të Sllovenisë dhe Zagrebit. Këto kodet e stemave mund të shikohen nga shumë vende në Zagreb dhe është gjithashtu shu m ë bu ku r. N jë d etaj tjetër interesant në arkitektu rë janë ku llat e shumta të shpërndara në të gjithë qytetin, ngjitur kishave, ndërtesave publike, harqeve, si monumente të ndërtuara për të celebruar fitoret e lu ftrave. Unë isha d u ke vështru ar nga nd ërtesat d he d u ke lexu ar pamfletat që Vezna më dha në Agjensinë Turistike. Miljenko kishte lënë taksinë dhe më shoqëronte gjithkund. Ai ishte me të vërtetë shumë i këndshëm dhe mua më erdhi keq që nuk isha e aftë t i thoja në kroatisht atij as: Falemind erit! . N ë atë kohë. ku r toka ishte qu ajtu r Ju gosllavi d he ku r gjyshja im e, që jetonte aty, gju ha qu hej serbokroatisht d he çd o njeri d o të m u nd të fliste të njëjtën gju hë, d u ke qenë në Zagreb, Sarajevë, Beograd, ose gjithkund.

Miljenko po ecte duke thënë, se ai do të mësonte anglisht. Unë e kuptova se atij i pëlqente të fliste, por ai gjithashtu dëshironte që unë ta kuptoja atë, se çfarë ai ishte duke thënë. Një djalë i ri, bukurosh erdhi për të biseduar me ne. Ai ishte duke më buzëqeshur dhe dukej shumë i lumtur. Por unë nuk mund të kuptoja se çfarë ai ishte duke thënë dhe Miljenko ia tha atij këtë. Ai buzëqeshi përsëri dhe u largua. Ne shkuam

86

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

për të parë një portë të vjetër prej guri, të ndërtuar në kohët mesjetare, në sheshin e quajtur Kamenita Vrata . Unë isha shumë e impresionuar me statujën e zotërisë, i cili ishte duke ngarë kalin dhe duke mbajtur një vajzë të dobët në krahët e tij. Miljenko ishte duke më treguar historinë e statujës, dhe unë isha thjesht duke e imagjinuar historinë, ndërsa isha duke e parë atë. Punëtorët e qytetit erdhën për të ndezur llambat në mure dhe për të parë postimet në rrugë dhe Miljenko më tregoi mua diçka, duke u drejtuar nga ata. Unë e kuptova se ata e bënin çdo ditë këtë veprim, në të njëjtën kohë. Populli i Zagrebit ishte shumë i mirë në ruajtjen e traditës së tij dhe në të mbajturit të ndërtesave dhe të rrugëve të pastra dhe në një formë të tillë të mirë! U ndjeva shumë mirë aty, por isha e lodhur, duke ecur në këto rrugë të errëta dhe po binte pak shi.

Këmbët e mia ishin të lënduara, sepse unë kisha veshur pantofla me çorape të trasha, të cilat i mbaja gjithmonë në çantën time. Duke ecur për në aeroportin e Mynihu t kisha thyer takën e njërës këpu cë Unë kisha për t i hedhur këpucët në kosh të plehrave, sepse nuk kishte vend dhe kohë për të rregulluar ndonjë gjë, në atë udhëtim. E vetmja gjë që unë kisha për të veshur nga ajo ditë, deri në ditën e fundit të udhëtimit, ishin pantoflat e mia .. Unë u drejtova drejt këmbëve mia dhe i thashë Miljenkos se isha gati për të shkuar në hotel. Dhe ai më çoi atje, duke më premtuar se do të ktheheshim sërish në mëngjesin tjetër, në mënyrë që ne të mund të përfundonim turnenë e qytetit.

H otel Lagu na , në të cilin u në isha e ftu ar, është i vend osu r në qendër të Zagrebit, në rrugën Kranjceviceva , në të njëjtën, ku Miljenko jetonte. Ai u kthye sërish ditën tjetër në orën nëntë e tridhjetë minuta, siç prem toi. Unë kisha për t i d orëzu ar d isa libra m iku t korrespod ent dhe anëtarit të I.W.A Boris Grgic, në rrugën Domobranska , në Sukar, seksioni rezid encial i qytetit. I d hashë ad resën Miljenkos. Ku r ne shkuam te vendi, vura re që ishte një ndërtesë apartamenti dhe nuk e kisha nu m rin e ap artam entit. N e shku am të konsu ltoheshim m e drejtorinë në derën e ndërtesës dhe nuk e pamë emrin Grgic atje. Miljenko i bëri thirrje derës së parë dhe pyeti. Së bashku me përgjigjen ne morëm ashensorin dhe shkuam në katin e fundit. Ai trokiti në derë. Një zonjë e këndshme erdhi për të biseduar me ne. Unë e pyeta në anglisht për Boris Grgic. Ajo më tha në kroatisht se ajo ishte Mamaja e tij Nëna , unë e kuptova. Por ajo bisedoi për Miljenkon dhe gjithçka, unë munda të kuptoja, ishte se ai nuk ndodhej atje. Ndoshta unë nuk do ta marr vesh kurrë, se çfarë ndodhi me atë, nëse ai vdiq, shkoi në shkollë apo u shpërngu l Por u në kam shpresa se ai d o të m u nd të m ë shkru ajë sërish, kështu që unë ia lashë librat nënës së tij. Nga aty ne shkuam për

87

TERESIN KA PEREIRA

te Libraria Kombëtare. Miljenko konfirmoi: Meduknjiznicna Posudba .

Paspak minutash ne mbërritëm në një ndërtesë të bukur prej xhami blu, në një kodër. Unë e lashë Miljenkon në makinë dhe u ngjita deri në 100 hapa dhe hyra në ndërtesë. Aty ishte një turmë me studentë. Ata ishin të vend osu r në rad hë të nd ryshm e p ër t u regjistru ar në ku rset e Un iversitetit Fed eral. Sh kova te sp orteli d h e p yeta se n ë cilin departament, duhet të dorëzoja librat. Ishte në katin e parë, kështu që nuk ishte e vështirë. Zonja, e cila i mori në dorëzim librat, fliste anglisht.

E lumtur me këtë mision të përmbushur, u riktheva në makinë. Miljenko nuk ndodhej aty dhe makina ishte e mbyllur. Unë ngrita sytë nga kodra dhe, më pas, e pashë atë duke ardhur me disa pamflete në dorë. Ai ishte kaq i gëzu ar, sa u në i bëra fotografi atij. Ai kishte shku ar për t u regjistruar në kursin e anglishtes!

Koha e tashme është dera që mbyll të kaluarën dhe hapet në drejtimin e të ardhmes.

Dësh m ia jetësore ësh të kriju ar n ga n gjarjet d h e vep rim et e pranishm e, jo m e prem tim e d he u rim e. Megjithatë, këto u rim e d he premtime janë forca, e cila vizaton të ardhmen panoramike të secilit person. N ë mënyrë që të arrihet nd ryshimi d he progresi, ne d uhet t ju rezistojmë të gjitha dobësive, veseve, edhe në statuquo të virtytit dhe të moralit. Ne duhet të rishpikim të ardhmen, nëse ajo ishte një kryevepër.

Më pas ne duhet të shmangim të ndjerit keq për vetet tona, kur ka një pengesë ose një ndikim të keq, nga familja jonë apo miqtë. Ne duhet të shmangim njerëz me zili apo me urrejtje në mendjet e tyre. Fituesi është një superburrë ose supergrua. Jam e sigurt që Miljenko do të mësojë anglisht dhe kjo do të jetë gjë shumë e mirë për këtë profesion. Sa për mua, nuk kam ndonjë arsye, as kohë që të kthehem në Zagreb, kështu që u në nd oshta nu k d o t i flas ku rrë anglisht Miljenkos.

Të njëjtën d itë, isha d u ke u u lu r në aeroportin e Sarajevës. Mikja im e, Ajsa Zahirovic, nu k nd od hej aty, siç prisja, por kishte lënë një mesazh në tryezën e informacionit. Ajo thoshte se unë duhet të shkoja në hotel, sepse ajo ishte duke pritur për mua atje. Shkëmbeva ca para dhe mora një taksi. Që nga aeroporti e deri në hotel Bosnia isha duke menduar për Ajsën. Ne u takuam në Rio De Zhaneiro dhjetë vite më parë, gjatë kongresit të I.W.A. Më pas i kishim mbajtur korrespondencat nëpërmjet postës eletronike dhe internetit. Edhe gjatë luftës në Sarajevë ne komunikonim me njëra - tjetrën. Unë e d ija se ajo d uhej t ja mbathte nga qyteti disa herë, nga një tunel për të shkuar në shtëpinë e një mikes në Split, një qytet i Ju gosllavisë së vjetër, ngjitu r m e Sarajevën, i cili tashmë ndodhet në një shtet të quajtur Kroaci. Ajo mikja, e cila ishte

88

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

mësuese në një shkollë fillore i dha strehim gjatë kohëve të këqija të lu ftës në Sarajevë. Këtë herë u n ë isha d u ke shku ar p ër t i p arë personalisht vendet, ku lufta keqtrajtoi popullin e Sarajevës dhe sesi ata ishin nd jerë në këtë shtet të p orsathem elu ar të Bosnjës d he Hercegovinës.

Takova Ajsën, sa më shpejt, kur mbërrita në hotel. Ajo ishte e gjitha e bukur, e veshur me rroba të kuqe, shumë elegante. Kishte libra të rinj të nd ryshëm , që sapo i kishte botu ar d he m i d ha ato sëbashku m e dhurata të tjera. Unë i dhashë asaj librat që mora për shpërndarje rreth botës, libra nga anëtarët e I.W.A, të cilët m i kishin d ërgu ar, d u ke shpresu ar që të vend oseshin në d u ar d he në m end je të m ira. Ajsa është një mendje e mrekullueshme! Ishte 24 tetori i vitit 2007. Ajsa ishte një udhëzuese e fuqishme në Sarajevë. Ajo e njihte qytetin në pëllëmbë të dorës! Ajo shkroi një libër në lidhje me qytetin. Zotëronte besimin e qytetit, njihte çdokënd që nga shoqëruesit e metrove dhe tranzitit, deri te ministrat e qeverisë. Ajo kishte punuar në Ministrinë e Kulturës të Bosnjës d he H ercegovinës. N e fillu am vizitat në qend ër të qytetit të Sarajevës d he shku am në çd o lagje d u ke vizitu ar, d u ke bërë pazar, d u ke ngrënë d he d u ke bised u ar m e njerëz në lid hje m e trad itat d he sfondin e shumëllojshëm. Ne bëmë fotografi, ajo më prezantoi te Jovan Divjak, drejtor ekzekutiv i Shoqatës Obrazovanje Grandi BIH dhe miq të tjerë, të cilët ne takuam në restorante, dyqane, klube, librari etj. Më pas ne folëm për ndryshimet në vend, përveç emrit dhe masës së tij.

Unë dëshirova të shkoja gjithashtu në Serbi dhe të vizitoja miqtë e mi, me të cilët unë mbaja korrespodencë nëpërmjet e mail, gjatë luftës. Ata do të më dërgonin lajme, sesi aeroplanët e NATOS bombarduan urat e tyre, rrugët, shtëpitë, gjithkund në Beograd, ku miqtë e mi: Alexandar Petrov, Rora dhe Dobrica Kamperilic, Dragan Pavlov, Igor Stevanovic, Miroljub Todorov ic, Vidosav Andelkov ic, Tanja dhe Zoran Nast ic, Tathana Cuejin, Vedran Vucic, Vojislav Jankov dhe Zoran Nastic jetonin.

Jugosllavia ishte e ndarë në shtete të vogla të ndryshme të quajtura: Serbi, Kroaci, Bosnjë dhe Hercegovinë etj., secila prej tyre me preferenca fetare, sipas shumicës tradicionale: Kroacia ka një shumicë katolike, Beogradi është ortodoks dhe Bosnja ka një shumicë të njerëzve islamikë.

Ishte shumë e lehtë ta dalloje këtë, duke parë rreth e rrotull. Në secilën qoshe kishte një kullë xhamie, në të cilën mund të bëje lutjet e Namazit 5 herë ditën! Unë e pyeta Ajsën rreth femrave, të cilat me vellon e tyre mbulonin flokët e tyre dhe ndonjëherë dhe të gjithë fytyrën. Ajo më tha se ato ishin emigrante nga vende të tjera islamike. Femrat autoktone të Sarajevës nu k m banin ku rrë perd e, ferexhe d he të ngjashm e si këto.

89

TERESIN KA PEREIRA

Nuk është në traditën e tyre ky ekspozim religjioz...

Ishte e trishtueshme të dëgjoje Ajsën, që fliste rreth jetës së saj gjatë lu ftës. Ajo thoshte se shtëpitë d he apartam entet nu k kishin u jë, apo drita. Populli i Sarajevës kishte për të shkuar për ujë, në një distancë të largët nga apartamentet e tyre; ata kishin për të parë për vende speciale, ku mund të blinin ushqim të shtrenjtë dhe të sillnin gjithçka në kokat e tyre d he shpatu llat shu m ë pak, në atë kohë. Ushtarët, të cilët nu k sh ikon in , ish in d u ke qëllu ar n ga n d ërtesat d h e n ga kon su llata am erikane, bankat, nga gjithku nd . Du ke ecu r d he d u ke vrapu ar m e gjëra, që ata ishin d u ke sjellë në shtëpi, ishte shu m ë e vështirë për shkak të plumbave endacakë, që vriteshin njerëz. Unë pashë urën nga e cila ajo kishte për të kaluar me kova të ujit dhe shporta të ushqimit për t u kthyer në apartam entin e saj, në qend ër të qytetit. Pashë d isa nga ndërtesat me dëmtime të luftës, pas viteve të rikonstruksionit! Isha duke e dëgjuar atë me lot në sy dhe isha, njëkohësisht, duke kujtuar një mike tjetër, duke më folur rreth luftës, ajo kishte mbijetuar në anën e kundërt të Europës: Ada Aharoni, në Izrael, në kufi me Libanin. Përse njerëzimi duhet të shkojë përmes tragjedive të tilla, shkaktuar nga lakmia dhe urrejtja religjioze? Është një mësim i qëndresës dhe një privilegj për të u d hëtu ar në m ënyrë që të d ëgjosh për secilën prej këtyre fem rave kurajoze, të cilat erdhën nga lufta e tyre për të mbijetuar, duke u bërë kështu të bukura dhe të forta në proces, duke e ditur se të duam njëritjetrin na ndihmon të ndërtojmë më shumë mendjen njerëzore. Për pjesën tim e kjo ju stifikoi gjithë sakrificën e të pritu rit në aeroporte, d u ke qënd ru ar u lu r m e d itë d he netë në një vend shu m ë të vogël gjatë flu tu rim eve, frika e aksid entit, d he shqetësim et e u d hëtim it. N u k krahasohen, megjithë ndjenjën e mikes sime, Ajsa, duke kujtuar njerëzit, duke vdekur në pellgje gjaku në ura dhe rrugët e Sarajevës së saj, të vrarë nga njerëz, të cilët, nuk d iheshin se kush ishin Jam end e, d uke qarë thjesht për mendimin e sakrificës së madhe të njerëzve të pafajshëm, që kishin për të shku ar në mënyrë që t i mbijetonin luftës Mëngjesin tjetër Ajsa mbërriti në hotel për të thënë Mirupafshim d he m ë d ha shu m ë libra d he shu m ë d hu rata. Unë i lashë asaj në ngarkim për të m arrë librat, të cilat d u het t i vend osja në Librarinë Kombëtare dhe të shkoja për në aeroport, duke menduar se ky takimi i d ytë me Ajsën ishte me të vërtetë shumë i rënd ësishëm në jetën time

90

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Një mendim sjell një tjetër

U

në isha rrugës sime për në Budapest, Hungari. Sa më shpejt që aeroplani u ngrit, shërbyesja erdhi me të shpejtë për të marrë porositë për pije. Unë thashë: Kafe . Ajo nuk më kuptoi dhe pasi, e përsërita disa herë të ndryshme; zotëria, në krahun tim, tha të njëjtën gjë, me një theks të nd ryshëm d he ajo e kuptoi. Unë i thashë: Falemind erit! atij.

Ai më tha duke qeshur: Unë mendoj se ajo nuk të pëlqen ty!

Ne i prezantuam vetvetet tona te njëri - tjetri dhe filluam të bisedonim. Në këtë pikë, ku jtoj tezen tim e Irenë, e cila jetoi në një lagje shu m ë të kënd shm e në Belo H orizonte, pranë pallatit të gu vernatorit Mina Gerais, në Brazil. Jeta në këtë lagje ishte shumë e shtrenjtë. Shtëpitë, apartamentet dhe gjithashtu gjërat nëpër dyqane kushtonin më shumë, sesa në vende të tjera. Një ditë unë pyeta tezen time, pse ajo kishte për të bërë pazar në lagjen e saj, përveçse të shkuarit në qendër të qytetit, ku gjërat ishin më pak të shtrenjta. Ajo m u përgjigj : Në but iqet , kët u rrotull, gjërat tashmë janë të zgjedhura dhe të seleksionuara. Rrobat, këpucët dhe çantat etj., janë më shumë elegante dhe të bukura. Unë nuk kam kohë për të ecur nëpër departamentet e dyqaneve të mëdha. Dhe koha është më e çmuar se paraja . Argumentet e tezes sime më kanë bindur gjithmonë në mënyrë të drejtë. Funksionoi sërish. Jo për të bërë pazar, por duke aplikuar teorinë e saj për njerëzit.

Udhëtimet mund të bëhen shumë të mërzitshme, kur ju keni për të pritur shumë orë në aeroport duke qëndruar ulur, për disa orë të tjera të ndryshme, midis një aeroporti dhe tjetrit. Njerëzit që ne takojmë, në aeroportet dhe gjatë fluturimeve, janë tashmë të seleksionuar nga kriteret e udhëtarit: ata pëlqejnë të udhëtojnë, të flasin më shumë sesa një gjuhë; kanë para p ër të u d hëtu ar ose ata p u nojnë për d isa organizata të rëndësishme, të cilat paguajnë për biletat e tyre. Përveç kësaj, janë të edukuar, të civilizuar, intelektualë kureshtarë dhe, nëse ata janë duke udhëtuar vetëm, ata dëshirojnë të komunikojnë. Pas gjithë kësaj, nëse personi, të cilin ju takoni, kur jeni duke udhëtuar është në përputhje me shenjën tuaj zood iakale, ju merrni një nd eshje perfekte!

Kjo është çka ndodhi, kur unë takova Igar Sarna, një shkrimtar nga Tel Avivi, Izrael. Igar shkruan për Gazetën e Përditshme të Izraelit dhe ai ishte duke shkuar në Budapest për të folur me botuesin për një nga librat e tij. Sigurisht udhëtimi ishte i shkurtër për ne, që dëshironim

91

TERESIN KA PEREIRA

të flisnim dhe të festonim takimin me njëri - tjetrin. Kur ne mbërritëm në Budapest, unë shkova për të marrë valixhen time dhe ai më ndihmoi për ta marrë atë me taksi. Unë isha duke shkuar në hotel Karlton , pranë qend rës së qytetit d he botu esi i tij, gjithashtu , nd od hej në atë lagje. Ne ndamë taksinë. Ishte një shkallë e gjatë, rrugës së mbushur me dëborë, për të shkuar përballë derës së hotelit dhe Igari mbajti bagazhin tim në hollin e hotelit për mua dhe më dha një puthje, kur u largua. Ne i premtuam njëri -tjetrit të mbanim kontaktet nëpërmjet e - mail. Unë dëshiroja të bënim një fotografi së bashku për kujtim.

Shkova në dhomën time për të ndryshuar veshjen dhe zbrita poshtë rrugës d rejt për t u ankuar në lid hje m e jastëku n e m bu shu r me pupla zogjsh. Mora një dhomë tjetër dhe shkova për ta vënë jastëkun përsëri në dhomën time. Unë fjeta për dy orë dhe shkova për darkë. Nuk kishte restorant në hotel, përveç mëngjesit. Dola në rrugë për të kërkuar për një të tillë. Rruga e shtruar me gurë të errëta ishte shumë e këndshme, por shu m ë e rrëshqitshm e për shkak të d ëborës. Vend osa të hyja në restorantin e parë që do të mund të gjeja. Sa më shpejt, që munda, porosita një sand u iç; nd jeva arom ën e cigareve të d u hanit, që piheshin d he vështrova përreth. Në dhomën tjetër ishte një tryezë e madhe me të rinj të nd ryshëm , të cilët ishin d u ke tym osu r. Mora çantën e d orës d he shkova pas kamarierit, i cili ishte duke ndihmuar. Unë i kërkova atij për të mbështjellë sanduiçin, sepse isha duke shkuar për ta ngrënë në hotel, për shkak të tymit të duhanit.

Mëngjesin e 26 tetorit takova Zsuzsa Dardai, një artiste, botuese, kritike arti dhe përgjegjëse e Muzeumit Ndërkombëtar të Mobili MADI. Ne i kishim mbajtur korrespodencat nëpërmjet internetit dhe ajo erdhi në hotel për të më sjellë disa nga librat, që kishte botuar dhe për të marrë librat nga kand id atët e IWA për Çm im in N obel , të cilat isha d u ke i shp ërnd arë. N e shku am p ër të p irë një filxhan kafe në Qend rën Edukative Franceze; më pas ecëm përmes qytetit, veçanërisht përgjatë lu m it Danu b. Isha shu m ë e em ocionu ar për të qenë në këtë lu m ë të famshëm në letërsi dhe në muzikë. Zsuzsa dhe unë ecnim duke folur rreth grupit të artistëve që ajo kordinonte dhe sesi bashkimi me I.W.A do të ishte një avantazh për të dyja organizatat. Unë isha duke soditur nga ana tjetër e Danubit, ku pallati dhe ndërtesat e parlamentit ishin të vendosura, urat dhe kullat. Varkat, që kalonin nga ana jonë në Danub, më bënin të mendoja se mund të shkoja në Gjermani, Austri, Serbi, Rumani, duke lundruar në këtë lumë, i cili buronte në Pyllin e Zi dhe vërshonte në të gjithë këto vende, përpara se të derdhej në Detin e Zi. Vet ëm lumi Vollga ësht ë më i gjat ë se Danubi në Ev ropë, por asnjë

92

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

lumë s është më romantik dhe i bukur si ai! Budapesti është kryeqyteti më i hershëm dhe tradicional, që kam vizituar ndonjëherë në jetën time.

Isha e lumtur të ndodhesha aty dhe eca gjithë ditën duke bërë fotografi dhe duke parë ndërtesat me të vërtetë të forta, në mënyrë që të ruaja imazhin e qytetit në kujtesën time. Unë e di, nuk do ta harroj kurrë këtë.

Ishte e vështirë që të ecja me pantoflat e mia përmes dëborës së shkrirë dhe çorapet e mia u bënë të lagura dhe të ftohta.

Në mbrëmje isha duke shkuar për të udhëtuar nga Budapesti për në Berlin. Mbërrita në aerop ortin e Bu d ap estit m e 500 ketszaz (para hungareze) të shkëmbyera nga taksia. Unë kisha etje, kështu që bleva një shishe m e u jë. Ku r po largohesha nga d yqani, pashë se rad ha e emigracionit po bëhej shumë e gjatë, kështu që vendosa të shkoja në drejtim të portës, sa më shpejt të ishte e mundur, për të shmangur vonesat e ardhshme. Vendosa shishen me ujë në çantën time dhe ndoqa radhën; kalova inspektimin e pasaportës dhe vazhdova në kontrollin e bagazhit.

Sa më shpejt që çanta ime kaloi përmes rrezeve X, burri i sigurimit më tha: Ne duhet të kont rollojmë çantën tuaj, sepse ka një masë të madhe lëngu brenda saj . Unë mendova se shishja me ujë u thye, por nuk ishte rasti. Roja e sigurimit hapi çantën, nxori shishen me ujë jashtë dhe e flaku atë në kontenierin e mbeturinave. Ai tingëlloi shumë i çmendur, kur ai tha : Lëngu nuk është i lejuar për të shkuar brenda! Unë u m ërzita shu m ë gjithashtu , sepse shishja m e u jë ishte e pahapu r d he kisha etje. Por është më mirë që ta mbash veten gjakftohtë në situata të tilla; kështu që unë nuk protestova dhe shkova brenda. Të thënurit në lidhje me të mospaturit leje, në lidhje me ujin brenda portës ishte një gënjeshtër! Ishte një shu m icë m e stend a, d u ke shitu r u jë d he pije të tjera, aty brenda. Unë bleva një shishe tjetër me ujë dhe e piva atë. Më pas, ku r isha d u ke pritu r për aeroplanin, m end oja rreth ironive të aeroportit. Roja i Sigurimit bëri një zhurmë të madhe rreth shishes sime.

Unë jam një grua e bardhë, e veshur dhe me pamje si çdo femër europiane e rregullt dhe isha trajtuar, sikur të isha një terroriste e ardhshme. Isha me fat se munda ta kontrolloja veten time dhe ta nxirrja prej andej, duke mos qenë e arrestuar, si gruaja, e cila vdiq në kujdestarinë e aeroportit të Nju Jorkut, pak ditë më parë. Ajo humbi fluturimin e saj dhe ishte e inatosu r e d u ke qarë m e zë shu m ë të lartë, ku r d y policë aeroporti i vendosën prangat dhe e çuan në një dhomë të caktuar në polici. Ata gjithashtu i prangosën këmbët e saj. Kur ata shkuan për ta kontrolluar atë, ajo kishte vdekur. Ajo u përpoq për të shpëtuar nga prangat dhe ata e mbytën atë. Megjithatë ka shumë raste të meshkujve që mund të jenë terroristë d he janë të aftë të kalojnë përm es pikave të kontrollit të

93

TERESIN KA PEREIRA

sigu rim it, d u ke qenë d he të nd alu ar nga roja. Oh! Mirë, nëse ju nu k d ëshironi të jeni të shqetësu ar, m os u largoni nga shtëpia ju aj Aeroplani ishte gati për t u nisu r d he u në shkova në rad hë, për të hipur në të. * * * Berlini ishte qyteti i fundit, të cilin unë vizitova, para se të kthehesha në shtëpi. Kur u largova nga familja ime, dëshiroja të zgjidhja problemet em ocionale të nd ryshm e, d u ke gjetu r kohë jashtë në am biente të nd ryshm e. N jë nga problem et e m ia ishte m u ngesa e d u rim it për të toleru ar shoqërim in e qenies sim e njerëzore sa m ë m irë m e kafshët shtëpiake si: macet dhe qentë, zogjtë, gjarpërinjtë, breshkat, ketrat, derrat guinezë, hardhucat vendase, pulat, dhitë dhe fëmijët. Kafshët shtëpiake janë konsideruar të zbutura, por ata nuk mësojnë sesi të rruajnë leshin e tyre ose si të përd orin tu aletin. As sesi t ë mësojnë t ë flasin ose t ë përdorin enë argjendi për të ngrënë. Meqë ra fjala, unë gjithmonë mendoja se dashamirësit e natyrës, si dashamirësit e kafshëve, qeniet njerëzore injorante, që nuk dëshirojnë të mësojnë filozofi, përveçse të shkuarit në plaz h ose t ë luajnë me t op, janë edhe shumë më t ë mërz it shëm sesa kafshët. Ata gjithmonë janë duke ofenduar inteligjencën tonë duke thënë se është e shëndetshme të jetosh një jetë natyrale në fshat, duke ngrënë zarzavate dhe fruta. Unë, në të vërtetë, nuk e besoj këtë. Dielli shkakton kancer dhe kafshët shkaktojnë alergji. Dhe zarzavatet kanë shije të keqe.

Qeniet njerëzore injorante, të cilët tashmë pijnë cigare, gjithashtu më bëjnë të çmendem. Të pirit duhan shkakton kancer dhe alergji.

Unë takova një nga këta duhanpirësit në Berlin dhe e urreva atë. Ai ishte shofer taksie që më çoi në hotel. Ai kuptonte anglisht dhe i thashë atij se isha alergjike nga d u hani. Ai tha se të gjithë shoferët taksistë pijnë duhan. Unë duhet të prisja, derisa ai të përfundonte cigaren e tij.

Më pas, ai më çoi në hotel. Kur shkova ta paguaja, ai ishte tashmë duke flakur cigaren nga goja e tij. Ai gjithashtu mbante erë shumë të keqe.

Holli i hotelit ishte plot me bimë. Në fakt kishte kaq shumë, saqë ngjante me një xhungël në rajonin e Amazonës së Brazilit. Bimët janë gjërat më të këqija të gjalla në këtë planet. Ato të im ponojnë bu ku rinë e tyre d he shfaqjen d ekorative në heshtje. Arroganca e tyre është totalisht e padukshme te njerëzit jo alergjikë. Por mizoria e tyre mund të na drejtojë, si të çmendur me dhimbje dhe vuajtje. Elementët shumë të vegjël të tyre depërtojnë në hundën tonë, gojën tonë, në sytë, poret dhe ato ngjiten te rrobat tona. Ndotja helmuese e tyre mund të provokojë një çmenduri aq të keqe, sa një pakënaqësi seksuale. Por, ndoshta, asnjë nuk ka kurajë

94

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

për t u anku ar. Vetëm në letër që pranon gjithçka, që d ëshiron të shkruash në lidhje me të. Lexuesi mund ta gjejë këtë qesharake ose mund të ndjehet i shqetësuar. Në këtë rast ajo/ai mund ta grisi letrën në m ijëra copa d he t i flaki ato në m betu rina. Pastaj ata të shkojnë jashtë d he përshënd esin m e vargje lu len e parë të vogël, të cilën ata shikojnë në rrugën e tyre Unë mund të shkruaj rreth luleve të bukura gjithashtu, por duhet të jem larg nga ato...

Ndodhesha te holli i hotelit duke parë se çfarë dukej se ishte braziliani Mato Grosso dhe fillova të tështij. Unë mora një shami nga çanta ime, m bu lova hu nd ën tim e d he gojën d he shkova p ër t u regjistru ar.

Gjithashtu i kërkova menaxherit të hotelit për të ndryshuar jastëkun e mbushur me pupla, me një tjetër të mbushur me diçka tjetër. * * * Gjyshi im ka lindur në Berlin. Ai ishte nga një familje hebrenjsh që ish in sep ard ikë, të cilët ish in d ëbu ar n ga Sp an ja, gjatë ose p as inkuzicionit dhe që përfunduan në Gjermani. Emri i tij Avelino Alves.

Gjyshja ime, Luzia, filloi të fliste rreth tij, duke e quajtur atë bashkëshorti spanjoll , për shkak të em rit të tij spanjoll, m egjithëse ai nu k foli asnjë fjalë në spanjisht. Ai ishte bashkëshorti i dytë i saj. Ata jetuan në Brazil, në një koloni gjermane, në kufi të shteteve Minas Gerais dhe San Paulo. Gjyshi im punoi në ndërtimin e një dige. Ai vdiq nga ethet e verdha. Unë nuk e takova kurrë atë. E njoha vetëm nëpërmjet historive të gjyshes sime. Ajo kishte lënë bashkëshortin e saj të parë, i cili ishte austriak, si babai i saj, (stërgjyshi im), dhe katër fëmijë të vegjël për të ndjekur atë. Vejushë për të dytën herë, ajo shiti të gjithë tokën, që ata kishin, po ashtu: shtëpinë e tyre dhe një hotel të vogël, të cilin zotëroi dhe menaxhoi dhe shkoi në Belo Horizonte me dy vajzat, për të filluar një jetë të re. Ajo gjithashtu mbajti kontakte me fëmijët e tjerë, të cilët i la prapa me bashkëshortin e saj të parë. Unë kujtoj bashkimet familjare me pesë xhaxhallarët dhe tezet dhe fëmijët e tyre (kushërinjtë e mi). Ata ishin gjithm onë të lu m tu r d he shu m ë të zhu rm shëm . Gjyshja im e u martua për të tretën herë me një burrë brazilian, 30 vjet më të ri, sesa ajo.

Ai ishte një burrë shumë i këndshëm. Ne na erdhi shumë keq, kur ai vdiq, duke e lënë gjyshen vejushë, për të tretën herë Mamaja ime nuk fliste shumë rreth babait të saj, por ishte e dukshme se ajo ndoqi judaizmin më mirë, sesa besimin ortodoks të nënës së saj.

Ajo kurrë nuk do të mund të hante mish derri, sepse ai ishte një mish i pistë dhe ajo nuk do të hante as strogonof (lloj mishi), sepse sipas asaj, që ajo më shpjegoi një herë, ishte mëkat të haje mish kafshe nga kafshët,

95

TERESIN KA PEREIRA

kur janë në qumështin e nënës së tyre. Kjo është metaforë Tora, të cilën ajo duhet të kishte mësuar nga babai i saj dhe këtë ajo do të mund ta ndiqte atë fjalë për fjalë.

Unë nuk mund të mos mendoja për të kërkuar për familjen time në Berlinin lindor. Mund të ishte e trishtueshme të gjeje dikë dhe të mos ishe në gjend je për të kom u niku ar, sepse u në s m ësova gjerm anisht, ose dhe më keq, nëse unë mund të zbuloja që ata të gjithë vdiqën në një kam p përqënd rim i. Por vend osa të shkoj në m u zeu m in Judiskes .

Ky është vendi, ku ata mbanin të gjitha dokumentet të lëna nga torturat e tmerrshme të Hitlerit kundër hebrenjve, kundër popullit gjerman në përgjithësi dhe kundër botës. Unë bëra një fotografi të ndërtesës nga jashtë d he nu k kisha ku rajë të hyja brend a. Isha përp jeku r p ër ta shm angu r, për të nd jerë m ë shu m ë u rrejtje d he për t u bërë një tjetër viktimë e diktatorit, i cili tashmë ishte varrosur në histori. Dhe unë nuk mund të ndaloja së menduari rreth ironisë së çuditshme të jetës. Gjyshi im ia mbathi nga dhomat e gazit të Hitlerit, por vdiq për shkak të pickimit të një mushkonje të vogël në Brazil.

Berlini është një qytet plot m e jetë; rru gët e tij janë gjithm onë të mbushura me njerëz. Në të njëjtën mënyrë janë autobuzët, trenat, sheshet pu blike d he restorantet. Mbas kaq shu m ë vd ekjesh, një bollëk jete!

Shqetësimi i madh për mua ishte se 60% e këtyre njerëzve ishin duke pirë duhan gjithë kohën, kudo. Dhe në lidhje me turistët qyteti tjetër i vetëm, i cili mund të konkurrojë me Berlinin është Jeruzalemi. Vitin e kaluar, kur unë shkova në Izrael, humba durimin tim dhe nuk shkova brenda mureve të Jeruzalemit, për shkak të turmës së turistëve. Në Berlin, unë tashmë kisha ardhur për të shkuar në disa vende që dëshiroja të shikoja, si Portali i Brandenburgut, i cili ngjasonte me Harkun e Triumfit në Paris, megjithëse dhe harku i Berlinit ka gjashtë shtylla.

N jerëzit ishin d u ke bërë fotografi d he d u ke blerë kartolina të pu nës artistike, arkitektonike dhe monumentale.

Pas kësaj, u në m ora një au tobu s d he shkova të shikoja shkollën Charlottemburg , ndërtesat e biznesit në qendër të qytetit, të cilat janë të bëra prej kristali blu , shu m ë m od erne d he elegante d he ku llën e televizionit, në sheshin Alexander . Kjo kullë është shumë e lartë dhe nga m aja e saj, një njeri m u nd të shikojë të gjithë qytetin e Berlinit.

Stacioni i autobuzit ishte pranë kullës së televizionit, kështu që unë u ktheva tek autobuzi dhe vazhdova për të parë të famshmen pikë kontrolli midis dy qyteteve të Berlinit, perëndimor dhe lindor.

Hoteli im ishte në anën lindore të Berlinit. Çdo herë që kisha për të shkuar jashtë, duhet të kaloja përmes vendit, ku në të shkuarën ishte

96

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

muri i Berlinit, ose pika e kontrollit të Berlinit. Por unë nuk e kisha parë kurrë, sepse ato ishin vendosur poshtë, përveç se një pjese të vogël të murit dhe një kazermë, ku makinat zyrtare kishin për të ndaluar, kështu që drejtuesit e tyre mund të identifikonin vetet e tyre, çdo herë që kalonin divizionin lindor/perëndimor të Berlinit. Diçka të tillë, siç kanë tani midis Izraelit dhe Palestinës, dhe një mur si atë që qeveria amerikane dëshiron të ndërtojë midis SHBA dhe Meksikës. Pikat e kontrollit dhe muret midis qyteteve, shteteve dhe vendeve janë gjithnjë një turp për administ rimin e ty re, sepse at o ndajnë njerëz , përv eçse t ju japin at y re mundësinë të jenë të bashkuar nga një miqësi, partneritet dhe vëllazëri.

Unë d ëshiroj t i shikoj këto monumente historike të trishtueshme. Pika e kontrollit ishte si një kazermë e vogël që asnjë turist do të mund të njihte pa lexuar emrin e saj në pllakë dhe të vinte re turmën e të huajve duke bërë fotografi. Gjithashtu çfarë ishte lënë pas prej murit, ishte më pak se një bllok. N u k ishte shu m ë i trashë d he nu k ishte i lartë. N ë pjesën e poshtme kishte vrima, përmes të cilave unë mund të shikoja shufra hekuri, duke bërë të pamundur kalimin ilegal nga njëra anë në anën tjetër. Në anën tjetër të murit, një park ishte ndërtuar dhe njerëzit ishin duke festuar me lule, shëtitje dhe, si gjithmonë, duke bërë fotografi të mjaftueshme. Unë isha gjithë kohën me vetveten dhe kisha uri, kështu që vendosa të kthehesha te sheshi i stacionit të metrosë për të ngrënë, në një restorant të ushqimit të shpejtë. Duke u larguar nga ai vend me autobus, isha duke menduar se raca njerëzore vazhdon të kryejë të njëjtat gabime të së kaluarës dhe jo duke ecur më mirë apo në mënyrë të mençur.

Në sheshin publik të metrosë kishte shumë baraka, ku njerëzit mund të blenin suvenire, ushqim, pije, kartolina ose të bënin fotografi. Ngjante si një treg i lirë. Unë nuk mund të bleja asgjë për të çuar në shtëpi, sepse valixhja ime e vogël dhe çanta e dorës ishin plot me libra të anëtarëve të I.W.A që m ë kishin d hënë për t i shpërnd arë. Unë shkova te Burger King për të ngrënë darkë. Ishte kaq shumë i mbushur, saqë kisha për të ndarë tryezën me një grup studentësh. Mua më erdhi keq që unë nuk flisja gjermanisht dhe nuk mund të flisja me ta. Mamaja ime mund të fliste gjermanisht, por ajo nuk ma mësoi këtë. Ajo pësoi një traumë me gjuhën, kur, pas luftës, ishte e ndaluar të flisje gjermanisht në rrugët e Brazilit. Gjyshja ime ishte arrestuar, sepse e bëri këtë. Ajo ishte duke bised u ar m e një m ike, të cilën ajo takoi në qend ër të qytetit, në Belo Horizonte, dhe ato ishin arrestuar si spiune! Gjyshja ime kishte për të punësuar një avokat për këtë rast dhe shiti një prej shtëpive të saj me qira, në mënyrë që të paguante lirimin me kusht dhe procesin e natyralizimit të saj si braziliane. Familja nuk foli kurrë më gjermanisht

97

TERESIN KA PEREIRA

apo serbo - kroatisht, sepse gjyshja im e kishte frikë njerëzit, që nu k mund të bënin dallimin dhe ta arrestonin atë sërish. Ishte e vështirë të kuptoje portugalishten e gjyshes sime. Ajo mund të fliste një përzierje të të gjitha gjuhëve, të cilat ajo njihte dhe e quante atë portugalisht.

Qyteti i bukur i Berlinit, ku gjyshi im u rrit dhe shkoi në shkollë, nuk mund të më jepte një arsye mua për të qenë e lumtur. Turistët e tjerë dukeshin se po kalonin një kohë të mirë Përse unë nuk mund të shikoja dhe të gëzoja lirinë edhe eksperiencën kulturore nga lufta e kaluar dhe pushtimin e huaj si ishte populli gjerman? Ekzistonte një d iferencë moshore. I gjithë populli gjerman, të cilin pashë në rrugë, në autobus, tren dhe në restorante ishin njerëz të rinj, me një moshë nën tridhjetë vjeç, të lindur shumë vite pas luftës, që kishte mbaruar. Unë pyeta veten se ku nd odheshin moshatarët e mi dhe se çfarë ishin duke bërë Kishin emigruar ata në SHBA? Në Brazil? Shumë vjet më pare, shkova të shikoja Hiroshimën, në Japoni. Unë kisha si qëllim të shkruaja një libër me poezi rreth bombës atomike dhe njerëzve, të cilët kishin mbetur gjallë. Nuk takova ndonjë, i cili, e cila i mbijetoi asaj ose që ishte mjaft i vjetër për të më treguar diçka rreth kësaj. Si këta të rinjtë gjermanë, ata nuk kujdeseshin për të folur rreth bombës, rreth fajësimit të SH BA për shkatërrimin e qytetit. Ata kanë një qytet të ri të ndërtuar në krye të së kaluarës Është e vështirë të mendosh për këto gjëra dhe të mos kesh askënd për të bërë një koment! Nuk ekziston një bum brezi në Gjermani...

Ditën e fundit unë e kalova në Gjermani, shkova të darkoj në një restorant italian, afër hotelit. Unë kisha nevojë për një tas të ngrohtë me supë, për të rimarrë kurajën time dhe energjinë time. Po mendoja për profesorin tim të spanjishtes Ramon Sender. Ai ishte një shkrim tar anarkist, i cili lu ftoi në lu ftën ku nd ër Gjeneral Frankos. Senter ishte gjithashtu një gjeneral, ai ishte një shkrim tar, një intelektu al d he ai humbi luftën. Ai vendosi të më tregonte në lidhje me kohët e këqija të luftës, kur ai vuri re gjendjen morale të trupave, e cila ishte e ulët. Ai do të mund të sigurontë një supë të ngrohtë për ushtrinë e tij dhe gjërat do të shkonin më mirë. Unë porosita një supë të ngrohtë peshku, në kujtesën e tij. Sender vdiq në mërgim në SHBA. Për dy vjet, unë isha në universitetin e N.M, ai ishte profesori më i mirë që kam patur ndonjëherë. Kur unë mendoj për atë, e ndjej edhe pak anarkiste veten time. Me siguri do të mund të ndjehesha ende në opozitë në Gjermani, më mirë se gjithkund.

Ditën tjetër u largova nga Berlini, ndalova në Frankfurt dhe fluturova drejt Detroitit, duke mbërritur në shtëpi, pas 15 orëve udhëtim. Ende jam shumë e lodhur nga ky udhëtim.

98

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Refugjatët dhe shkretëtirat Një udhëtim në Marok, në Spanjë dhe në Izrael Prill M aj, viti 2007

K

ëngët , poezitë dhe pikturat janë suvenirë të fuqishëm. Disku A Green Week (Java e gjelbër ) me zërin e ëmbël paqësor të Ada Aharonit është duke mbushur shtëpinë time me gëzim! Pikturat të marra dhe të zhvilluara nga grupi ZERO në Madrid janë shpërndarë të gjitha në zyrën time dhe në Bibliotekën e I.W.A. Djali im, Luis Carlos dhe unë jemi tashmë duke ëndërruar për mikpritjen e mrekullueshme, që patëm në Kazablanka, Madrid, Alkoj, Alikante, Tel Aviv, Haifa, Karmel, Galilea dhe Jeruzalem. Du ke celebru ar takim in tonë me popullin izraelit dhe arab së bashku , na bëri të m end ojm ë se PAQJA është e mundur.

N d alim i ynë i parë, pas flu tu rim it nga D etroit në Marok, ishte shumë special. Unë kisha një takim me poetin Armando Rojo León, an ëtar i I.W.A në Kazablankë. Ish te em ocion ale d h e sh u m ë e kënaqshm e të shikoje këtë zotëri spanjoll elegant në hollin e hotelit Les Almohades Ramada ! Ai solli një d orëshkrim m e p oem a të bukura në spanjisht. Ai foli me mua me qartësinë e tij dhe, në të njëjtën kohë, me zërin elokuent të Princit të Poetëve.

Në Kazablanka ne vizituam Universitetin për të konfirmuar që aty ka shumë femra, që shkojnë nëpër klasa, pa e mbuluar kokën e tyre me Borgol * (perde). Ky detaj është shumë i rëndësishëm për mua, sepse duke lexuar rreth Marokut, përpara udhëtimit, mësova se Maroku është një mbretëri islamike nën sundimin e Mbretit Muhamed i VI. Joshje kryesore është Mosque Hasan i II, i cili ka një minare prej 210 metra, më të lartën në botë. Unë kujtoj, duke qarë, me shikim të parë artin e punës përreth gjithë kullës dhe mrekullohem, nëse vetëm besimi mund të prodhojë një monument të këtillë të bukur!

Më pas, ne mbërritëm në Madrid, të martën pasdite. Personi i parë për t u takuar me ne ishte poeti Jame Icho Kozak, një mik korrespodent prej shumë vjetësh, anëtar i grupit Zero , i cili u largua nga Argjentina gjatë diktaturës dhe rithemeloi në Madrid shkollën e Poezisë dhe të

99

TERESIN KA PEREIRA

Psikoanalizës. Grupi dhe shkolla janë duke shkuar shumë mirë; kanë ndërtesën e tyre vetjake, redaksinë, auditorin për shfaqjet dhe tani janë d u ke prod hu ar film a. Jaim e na m ori për të parë njërin prej tyre La familia Espanola (Fam ilja Spanjolle) në një teatër, në Mad rid . N e gjithashtu kishim takim me anëtarë të tjerë të grupit Zero, me Drejtorin e vetë, Presidentin, Miguel Oscar Menassa, i cili është gjithashtu aktor dhe producent i filmit. Su ksesi i gru pit Zero në Spanjë, konfirmon thënien që emigrantët punojnë shumë, përpiqen për përsosmërinë dhe bëhen pjesa më e mirë e shoqërisë, e cila i pret ata me dëshirën e mirë.

Jaime ishte refugjat/emigrant dy herë. E para herë nga Gjermania dhe pastaj nga Argjentina. Ai shpreh, më mirë se kushdo, këtë ndjenjë në pak vargje nga libri i tij i fundit Artificios ( Artificë ): Dikush mund të thotë , ndërsa ne ishim duke fluturuar, duke i rënë përqark rreth e rrotull diellit , ne ishim duke u ushqyer në më të qartën esencë të dritës.

Jaime Icho Cozak Ky takim m e Jaim e d he Gru p in Zero ishte shënu ar m e një përshtypje të mirë, që unë pata ndonjëherë të një lidhjeje të mirë dhe të kuptuarit të refugjatëve si vetja ime, nga vuajtjet politike të Amerikës Latine dhe të jetës në mërgim. Ne bëmë më të mirën e përpjekjeve tona për të mposhtur vetminë dhe trishtimin dhe këtë e bëmë në një rrugë të mirë. Nga kërkesa e djalit tim, Jaime, na mori për një turne në stadiumin Royal Madrid dhe më pas ishte Luis Carlos, që u kthye duke qarë nga emocioni. Është muzeumi i futbollit më të mirë të botës me suveniret e futbollistëve brazilianë Ronaldo dhe Ronaldinho gjithkund. Në Madrid unë gjithashtu takova poetë spanjollë dhe artistë, anëtarë të I.W.A si Mariano De Souza, i cili kishte një shfaqje arti nën temën Rruga magjike e Santiagos për të celebruar përvjetorin e XX të Shoqatës së Miqve të Rru gës së Santiagos . Anëtarë të tjerë të I.W.A që erd hën në H otel Gran Atlanta për t u taku ar m e ne ishin: Jose Gerardo Vargas Vega, Maria Paz Hortega, Manuel Gonzalez Alvarez dhe poetja Irene Mayoral, Kont esha e Dernek dhe kolegia ime në Parlament in e Sht et ev e Ndërkombëtare për Siguri dhe Paqe.

Ud hëtim i nga Madridi për në Alikante zgjati gati një orë. N ë

100

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

aeroport Floreal ishte d u ke pritu r për ne. E njihja Floreal përm es SIEMBRA , një revistë anarkiste botuar në Alkoj. I kam admiruar gjithmonë editorialet e tij, artikujt, poezitë. Duke e njohur si njeri Floreal Rodríguez de la Paz është një eksperience, të cilën askush nuk do ta harronte. Pa u lavdëruar rreth eksperiencave të tij në betejën kundër diktaturës së Frankos, gjatë së cilës ai shpenzoi tetë vjet në burg, Floreal duket të jetë një poet djaloshar i lumtur për të qenë i gjallë. Ai tha në poemën e tij Ëndrra Apokaliptike : Unë dëshiroj të bërtas: Kriminelë! Kriminelë!

Por duke mos patur asnjë, për të më dëgjuar, unë puth tokën!

Floreal Rodríguez de la Paz. Alkoj është shumë unik në llojin e vet, si qytet, shumë tradicional, arkeologjik, me ndërtesa që datojnë rreth qindra vjet. Kur brenda qytetit, çdo vend që ne shikojmë nga lart, shikojmë gjithë malet rreth e rrotull tij.

Duke u drejtuar nga kreu i maleve e poshtë është emocionuese të shikosh qytetin në luginë, me kulla e çati dhe me shkurre të gjelbra në anë të rrugës dhe jashtë rrugëve drejt malit, të cilat janë të mbuluara me gurë të mëdhenj e të rrumbullakët, pothuajse si në shkretëtirë me pak pemë pishash dhe të shpërndara. Ngjason si me një pikturë, që ju do të dëshironit ta kishit në murin e dhomës së ngrënies. Duket shumë paqësore dhe, siç na tha Floreal, njerëz të të gjitha moshave mund të ecin rrugëve në çdo kohë, ditë ose natë, pa patur frikën të të qenurit të sulmuar, si në qytetet e Brazilit ose Amerikës. Ndjehesh mirë të gjendesh aty, nd ërsa d ikush shkon të shikojë Refugio ( Strehim ), ku njerëzit nga qyteti shkuan të strehohen gjatë bombardimit të Musolinit të qytetit të Alkojit, që shkatërroi shumë ndërtesa dhe vrau një mori njerëzish. Refugio (Strehimi) është një tunel i gjatë nëntokësor, tani i shndërruar në një muzeum, ku turistët mund të shikojnë pikturat e luftës dhe të mësojnë, sesi alkojanët ishin të aftë të shpëtonin jetët e tyre, duke mjekuar plagët dhe duke u operuar brenda në një dhomë të vogël infermierie brenda tij.

Floreal n a çoi n ë sh tëp in ë, ku ai jeton te m e Salomé Moltó, bashkëbotu ese e SIEMBRA , gjithashtu shkrim tare d he aktiviste e grupit anarkist në Spanjë. Salomé ishte arsyeja e vërtetë e udhëtimit tim në Alkoj dhe Alikante. Ajo organizoi një leksionin tim në UNESCO Alkoj , intervistat e mia, strehimin tonë në apartamentin e Ulises, pritjet,

101

TERESIN KA PEREIRA

celebrimet, çdo detaj të vetëm të qëndrimit tonë në Alikante. Së bashku me Floreal, Salomé nuk është vetëm partnerja e tij, ata krijojnë një skuadër për t i bërë gjërat shumë mirë, me dobi. Ishte si një eksperiencë të mësoje t i shikoje ata së bashku. Luis Carlos dhe Ulises, djali i Salomés, u bënë miqtë më të mirë. Ndërkohë që unë isha duke u qetësuar nga leksionet dhe takimet, dy të rinj ishin ulur duke i hedhur shikimin Alkojit.

Unë u takova m e d rejtorin e El periód ico Ciudad de Alcoy , ( Period ike e qytetit të Alkojit ), shkrim tarin d he gazetarin Ramón Climent, i cili na priti në zyrën e tij. Ne patëm një bashkëbisedim shumë të këndshëm. Alkoj ishte në mes të festivalit tradicional, në të cilin ata celebronin fu nd in e lu ftës m id is të Krishterëve d he Mau rëve m e një paradë njerëzish me kostume lidhur me betejën, që zuri vend në Alkoj në shek e XV. Gjysma e njerëzve ishin veshur si kalorësit e të Krishterëve dhe gjysma tjetër si Maurët me shpatat e tyre etj. Gjatë intervistës sonë u në m ësova shu m ë gjëra rreth kësaj trad ite, e cila pushton qytetin për shumë ditë me radhë dhe është një tërheqje e madhe për tu ristë. Unë gjit hasht u pat a një int erv ist ë në Radio Alkoj me transmetuesen Begoña Mira Aracil.

N ë m brëm je d hashë leksion d rejt një au d itori të interesu ar m e studentë të rinj, shkrimtarë, aktivistë kulturorë në vendin e UNESCOS në Alkoj. Me këtë rast u takova m e Presid enten e shoqërisë, Emma Rodriguez d he sekretaren e saj, Gemma Ballester, e cila e pranoi Çertifikatën e Anëtarëve të Nderit të IWA. Salomé Moltó më prezantoi në publik. Unë fola rreth Varfërisë dhe Pasurisë në SHBA . Kishte aq shu m ë pyetje pas leksionit, ne qënd ru am d he një orë shtesë në UNESCO, përpara se të shkonim në pritjen, në një restorant tipik me grupin e familjes së Salomés dhe të miqve. Atë mbrëmje ne gjithashtu u takuam me poeten Delfina Dauder Espí, e cila na ftoi në shtëpinë e saj dhe më dha dorëshkrimin e librit nga poeti kuban Luis Enrique Nieto Fernandez.

Ditën e fundit, ne ishim në Alikante, takuam një grup shkrimtarësh, anëtarë të IWA në një bar, në katin e sipërm, të një grupi dyqanesh të Spanjës, të qu ajtu r El Corte Inglés . N ë takim ishte gjithë kohën korrespondent Profesor Raimundo Escribano, kryetar i grupit letrar Guadiana, Manuel Parra Pozuelo, Bernardo Jiménez de Aristizabal ( nga Kolumbia ) dhe një shok interneti teknik korrespodent për grupin César Rubio Aracil. Salom é ishte gjithashtu e pranishm e në takim , i cili ishte shu m ë i d obishëm për m u a për të m ësu ar rreth shkrimtarëve spanjollë të prirjeve të ndryshme politike.

102

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

* * * Duke shkuar nga Alikante për në Tel Aviv ne bëmë një ndalesë në Mad rid . N ë aeroportin e Tel Avivit, poeti Mahmoud Zeidan ishte duke pritur për ne. Ishte një udhëtim i këndshëm me makinë nga Tel Aviv për në Haifa, duke biseduar me të dhe duke lexuar poezinë e tij të shtypur në pjesën e pasme të kartës së tij të biznesit. Mahmoud është një zotëri arab lind u r në H aifa, ku ai tashm ë jeton një jetë m od erne.

Vajzat e tij nuk e përdorin veshjen me ferexhe ose perden mbi kokat e t y re dhe at o shkojnë në shkollë. Ato stu d iojnë gju hë të hu aja, d u ke përfshirë spanjishten d he anglishten. Ai jeton në paqe m e çifu tët në Haifa dhe gjatë bombardimeve të Haifas nga luftëtarët e Hezbollah, ai uron për paqe midis dy vendeve. Ai thotë në njërën prej poemave të tij: A ta do t i kthejnë armët e tyre në lule Dhe pëllumbat do të fluturojnë në një ditë të re pa luftë, M bushur me shpresa dhe simpati .

Mahmoud Zeidan

* * * Gjatë bombardimit të Haifas isha e shqetësuar rreth kolegëve të mi d h e m ik es A d a H aro n i , d ep u tete n ë Pa r la m en tin e Sh tetev e Ndërkombëtare, e cila përfaqëson Izraelin. Ne ishim në korrespodencë nëpërmjet adresës elektronike të e-mail dhe, çdo here, ajo thoshte se kishte për të shkuar në strehim; unë u çudita me frikën, nëse strehimi ishte mjaftueshëm i sigurtë për t i rezistuar bombardimeve. Unë i thashë Adës se dëshiroja të shkoja te shtëpia e saj për ta intervistuar atë rreth lëvizjes paqësore të saj. Ajo pranoi të më priste mua dhe djalin tim, si të ftuar, dhe më premtoi se do të më prezantonte te Populli Arab , ku ajo punonte duke organizuar mbledhje pune për paqe. Qëndrimi im në Haifa ishte shumë produktiv dhe unë realizova qëllimin e kërkimit tim për t ju folu r njerëzve që besojnë se paqja midis Palestinezëve dhe Izraelitëve është e mundur.

Unë u strehova në strehim in e Ad ës, një strehim i sigu rt nga bombardimet. Fjeta aty brenda atyre dyerve të trasha dhe mureve të çelikta. Unë zbulova që çdo ndërtesë apartamenti e re ka dhoma si kjo

103

TERESIN KA PEREIRA

dhe njerëzit janë udhëzuar për të shkuar aty, kur sirena është e ndezur.

Nga ballkoni i apartamentit të saj ne mund të shikonim portin me anije të shumëllojshme, fabrikën e përpunimit dhe kufirin me Libanin nga ku bom bard im et erd hën. H aifa është një qytet interesant në veri të Izraelit, ngjitur me Karmel dhe Galileun e sipërm. Popullsia është e përzier me çifutë dhe vendas arabë. Ndërtimi i shtëpive dhe arkitektura e popullit arab është shumë tradicionale dhe ka një stil klasik. Ne shkuam për një shëtitje për të parë vendet, ku bombardimet sollën më shumë shkatërrim dhe është shumë e qartë që shtëpitë arabe paraqisnin shumë dëmtime.

Ne shkuam për të vizituar Muzeumin Bedoiun në Marar, i cili është drejtuar nga poeti arab Ameen Kassem. Ai rrjedh vetë nga një familje beduinësh. Ne takuam babanë e tij, i cili ende përdor një shall të bardhë në kokën e tij. Shtëpia e tij ngjitur me Muzeumin është e bukur d he është e m ad he sa një shtëpi e m ad he. Gru aja e tij, e cila ishte e veshur si ne, ndoshta pak më shumë elegante, na shërbeu një pije të këndshme prej petalesh trëndafili dhe një kafe shumë të fortë.

Poeti Faw az Hussein, m e të cilin u në m baj korrespond enca prej shumë vitesh, gjithashtu na ftoi për një pritje në shtëpinë e tij, në Galile.

Ky ishte rajoni më i prekur nga lufta. Ishte një mundësi e mirë për ne për t u njohur me trad itat myslimane dhe zakonet. Faw az është gjithashtu paqësor dhe ka një familje shumë të madhe. Gruaja e tij, fëmijët e tij dhe nipërit e mbesat, ishin duke pritur për ne dhe gjithashtu disa nga miqtë e tij më të afërt. Aty ishte dhe takimi i parë me burra në dhomën e vizitave. Femrat e vetme në këtë dhomë ishin Ada, poetja çifute Ditza Sara Kourchi dhe unë. Disa prej bu rrave flisnin anglisht, kështu ne zhvilluam një bashkëbisedim të vogël. Pastaj unë pyeta për gruan dhe Fawaz më tha se ato ishin duke pritur për mua në dhomën e familjes.

Kështu që u në shkova aty. Ato tashm ë flisnin arabisht d he u në nu k mund të kuptoja se çfarë po më thonin. Ato më ofruan pije dhe ushqim.

Gruaja e Fawazit ishte shumë e këndshme dhe kishte sy të bukur. Unë nuk mund ta shikoja fytyrën e saj përtej ferexhesë, që mbulonte të gjithë kokën e saj, duke përfshirë edhe gojën e saj. I kërkova të bënte një fotografi me mua dhe, pasi e mohonte këtë, për disa herë me radhë, ajo pranoi.

Fawaz na ftoi në një restorant, ku ai kishte bërë një rezervim për një banket. Unë e pyeta nëse gratë mund të vinin gjithashtu. Ai pranoi që ato mund të vinin. Ne hëngrëm mish qengji dhe pulë të pjekur në skarë të madhe. Ishte një pritje shumë bujare dhe e mrekullueshme, të cilën nuk do ta harroj kurrë.

Për të kontrolluar diturinë e përbashkët dhe edukimin teknologjik

104

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

në Izrael, i cili është i krahasueshëm vetëm me edukimin në SHBA, ne vizitu am Institu tin Teknologjik të Izraelit në H aifa. Aty ne pam ë mikroskopin Titan, nga i cili studentët mund të shikojnë atomet dhe të inform ohen rreth kërkim it të qelizës em brionale, të cilën ata p o realizonin. Në atë pikë unë do të mund të thosha se mundësitë e tyre janë deri diku më të mira sesa në SHBA. Nëse ndokush nga miqtë e mi dëshiron të më kritikojë që nuk shkova në Bankën Perëndimore ose në Rripin e Gazës për të parë varfërinë e popullit arab dhe vendbanimeve, të cilat janë pjesë e konfliktit midis dy vendeve, unë e pranoj këtë përgjegjësi për të patur vetëm një pamje të pjesëshm e të tokës d he inform acionin kalim tar që m u nd të tërheqë lexuesit nga arsyeja kryesore e luftës. I vetmi shfajësim i imi është që unë nuk kisha mundësi hyrjeje për në jugun e Jeruzalemit. Edhe pamja e pozicionimit të Jeruzalemit ishte shumë e madhe. Isha shumë e dërrmuar ditën që shkova atje, nuk mund të toleroja turmat e fetarëve, tregtarët në mure duke u përpjekur të shisnin gjithçka nga qilimet e deri te kartolinat; gjithashtu nuk kishte vend për të parkuar makinën që na çoi atje. Ishte e këndshme për të vizituar Malin e Pemëve të Ullirit, Universitetin Sari N usseibeh , të shikoje shkretëtirën dhe D etin e Vdekur nga rrugë e largët dhe librarinë Beit Ha Am , në të cilën çifutët nga gjithë bota bëjnë kërkime në Sionizëm dhe në biblën çifute.

Në Tel Aviv ne shkuam rrotull qytetit shumë modern, hëngrëm darkë në Mc D onald s brenda një qendre tregtare, ashtu siç do të mund të bënim në çdo qytet në Amerikë, përveçse çdo vend, që ne hymë, kishte p ikë kon trolli, çan të sh p in e d h e ku letëkërku es. Pa p ërjash tim .

Gjithkund. Para se dielli të zbriste, ne shkuam për një shëtitje në plazh. Është m irë të shikosh d he të kontrollosh në jetën e m iqve tanë të shpërndarë rrotull botës. Është mirë të presësh bujarinë e tyre duke na dhuruar gjithçka kemi nevojë të gëzojmë qëndrimin tonë në shtëpitë e tyre. Është koha për të festuar dhe për të falënderuar çdokënd që na siguron vëmendje, kohë, intervista, dhurata, libra, objekte arti, poezi, strehim, ushqim, para dhe një mundësi për të folur.

Faleminderit është një shprehje shu m ë e shku rtër, por ajo ka fuqinë për të zgjeruar zemrat tona me dashuri.

105

TERESIN KA PEREIRA

Luftë guerile në Kolumbi

K

a n jerëz n ë Kolu m bi, të cilët en d e m bësh tesin Ush trin ë Kolumbiane dhe grupet e paligjshme paraushtarake dhe Vetëmbrojtja e Fshatarëve Luftëtarë të Kolumbisë. Këta njerëz flasin me një barbari të egër, pa kontroll në pjesën e vendit. Ata thonë se prodhuesit e drogës nu k përbëjnë të gjitha problem et, ato janë vetëm një pjesë e vogël e problemit. Tregtarët e drogës mund të eleminohen thjesht nga një pastrim marrëveshje në nivelin e lartë të zyrës së qeverisë.

Problemi, mendojnë ata, është lufta guerile. Grupet paraushtarake m brojnë sektorët socialë të njerëzve të klasës së lartë. Ata nu k kanë ideale politike. Ata janë milionerë, si rrjedhojë e rrëmbimit sistematik dhe grabitjes. Ata mbrojnë politikanët e rinj lakmitarë, të cilët përfitojnë nga toka e porsaçliruar për të bërë shtesat në pronat e tyre.

Përveç forcave paraushtarake ekziston një grup i madh i fshatarëve kundër guerilëve. Ata janë pronarë të fermave të vogla. Udhëheqësi i tyre është Carlos Castano Gil, Alex ose Monoleche, 46 vjeç. Ai humbi babanë e tij dhe tetë vëllezër, të cilët ishin ushtarë paraushtarakë dhe v d iq d u k e lu ftu a r g r u p et g u er ile. M on olech e th em eloi A CC (Autodefensas Campesinas de Colombia) Vetëmbrojtje e Fshatarëve Lu ftëtarë të Kolu m bisë. Së fu nd m i ka një tjetër u d hëheqës në ACC, Ramón Icaza Arango, 56 vjeç. Ai kishte su kses d u ke lu ftu ar gru pet guerile në Magdalenë.

Ekziston një organizatë në Kolu m bi e qu ajtu r ASFAD D ES (Shoqata e të Afërmve të Burgosur dhe të Zhdukur ), në të cilën anëtarët e familjes mund të kërkojnë për ndihmë në gjetjen e personit, i cili është arrestuar dhe zhdukur. Në vende të ndryshme, si në Kaldas, shoqata ishte objekt i një fushatë të sulmeve të pareshtura dhe të individëve të paidentifikuar kërcënues për të hedhur në erë zyrën e saj. Më pas, Maria Eugenia Cardenas, drejtore e ASFADDES të Kaldas, ishte detyruar të mbyllte zyrën dhe të largohej nga fshati.

Pak para se të mbërrija unë në Kolumbi kishte një përplasje midis forcave paraushtarake dhe grupit të Las Farcas, i cili kishte rreth 150 gu erilë. Ky konflikt vend osi në izolim rajonin e m ad h të p jesës veriperëndimore të Kolumbisë, pranë Urabá dhe provincës Antioquia.

Qëllimi i grupit paraushtarak ishte të arrestonte një nga udhëheqësit e Las Farcas, Iván Márquez, i cili, disa vite më parë deklaroi se ky divizion

106

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

vrau 355 ushtarë në Cesar, Magdalena dhe La Guajira. Lufta zgjati për disa ditë dhe rezultoi në shumë vdekje, në të dyja anët. Si rrjedhojë e kësaj, 30 fëmijë ishin të bllokuar në mes të luftës. Kur unë u largova nga Kolumbia, Kryqi i Kuq Ndërkombëtar ishte duke u përpjekur për t i shpëtuar fëmijët.

Unë intervistova njerëz, të cilët kishin llogari të ndryshme të dhunës në qytete të vogla d he rru gë, ku gru pet gu erile ishin d u ke lu ftu ar ushtrinë ose grupet paraushtarake. Një nga historitë që unë dëgjova kishte ndodhur midis Antioquia dhe Sukre. Një automjet, duke marrë pasagjerë, kishte për të ndaluar në një pikë kontrolli në rrugë nga ushtria policore. Papritur, nga automjeti 10 burra të armatosur kërcyen jashtë duke qëlluar agjentët ushtarakë. Në luftim disa njerëz u lënduan nga agjentët u shtarakë, të cilët qëllu an brend a au tom jetit. N jerëzit në autobus ishin pasagjerë civilë. Midis tyre ishte një vajzë gjashtëvjeçare, e cila vdiq me dy plumba në kokën e saj.

Ekziston një tjetër gru p gu eril i m ad h revolu cionar në Kolu m bi: ELN ( Ejército de Liberación Nacional ) Ushtria Çlirimtare Kombëtare.

ELN është gru pi në të cilin prifti i fam shëm vend osi t i përkiste, një hero i quajtur Camilo Torres. Ai vdiq në vitin 1966, kur grupi i tij kishte një përplasje me ushtrinë kolumbiane. Në vitin 1997, kur unë isha në Kolu m bi për herë të parë, ELN u u d hëhoq nga prifti spanjoll, nga Almafen i quajtur Manuel Pérez, i cili ishte 55 vjeç në atë kohë. Pérez ishte shuguruar në vitin 1966 nga Papa Paul VI në Vatikan dhe mbërriti në Kolu m bi n ë vitin 1967 m e gru p in e Pu n ës së Priftërinjve n ë bashkëpunim me vendet amerikane hispanike (spanjolle ). Në Kolumbi ai u bashku a m e lëvizjen gu erile. N ë vitin 1969 ai ishte d ëbu ar nga Kolu m bia, por ai u kthye sërish d he u bashku a m e një tjetër prift të quajtur Domingo Laín dhe ELN. Ai kishte qenë udhëheqësi i grupit që prej vitit 1982. N jë tjetër u d hëheqës i gru pit është Gabino Nicolás Rodríguez Bautista, i cili u bashkua me ELN, kur ai ishte 13 vjeç dhe mund të jetë 58 vjeç sot. Ai është komandant strateg i ELN. Grupi i tij kishte më shumë sesa 5000 anëtarë.

Francisco Uparela Agámez, një fermer, i cili ishte rrëmbyer nga një prej grupeve guerile, grupi gueril ELN, shpjegon në lidhje me taktikat e tij. Për m bajtjen e m ë shu m ë sesa d hjetë p engjeve në kohën, ku r komandanti i ELN, i cili rrëmbeu atë dhe fermerë të tjerë, i bënë ata që të ecnin nga agimi deri në mbrëmje në male, duke ndaluar vetëm, kur ishte shumë errësirë, për të fjetur, sepse ata nuk mbanin pengje për më shumë sesa një muaj ose dy, dhe ata ishin gjithmonë në lëvizje; është e pam u nd u r t i kapësh ata. Gru pet gu erile i lirojnë pengjet, ku r është e

107

TERESIN KA PEREIRA

përshtatshme për grupin. Uparela Agámez shkroi në lidhje me provën e rëndë dhe më dha një kopje të librit të tij.

Sipas atij, Grupi Gueril ELN i trajtoi pengjet shumë mirë. Ai nuk tha asgjë të keqe në lidhje me ELN, por ai konsideroi rrëmbimin e tij si një gabim dhe si një veprim të padrejtë të revolucioneve: ai është një fermer i vogël, jo nga të pasurit. * * * Nga ana tjetër, llogaritë e rrëmbimit nga grupet paraushtarake nuk jan ë sh u m ë të kën d sh m e. Un ë n d ava n jë d h om ë m e n jë vajzë pesëmbëdhjetëvjeçare, e cila dëshmoi se nëna e vet ishte rrëmbyer gjashtë muaj më parë. Për nëntë ditë ne biseduam në lidhje me këtë ngjarje, sepse vajza ishte ende e pushtuar me idenë se ajo mund të kërkojë për nënën e saj. Ajo më tha se jetonin në një shtëpi në fshat. Një natë një grup i paraushtarakëve hyri në shtëpinë e saj me një burrë që kishte kapuç mbi fytyrën e tij. Ata ndezën dritën. Ajo ishte duke fjetur në të njëjtin shtrat me nënën e saj. Nëna u ul në shtrat dhe burri i maskuar ju tha të tjerëve: Është ajo ! Ata kapën nënën e saj nga krahët e tyre dhe e morën atë jashtë shtëpisë. Ajo ishte me këmishë nate dhe e zbathur.

Vajza shkoi te dera dhe pa një burrë duke drejtuar një armë në kokën e nënës. Nëna i thoshte atij : Jo këtu, të lutem ! Ata e zvarritën atë tutje. Ajo nuk e pa më kurrë nënën e saj.

Unë i premtova vajzës se do ta ndihmoja atë të kërkonte për nënën e saj, dhe kështu unë kisha në mend ta bëja këtë. Megjithatë është shumë e dukshme se këta njerëz e vranë atë natë dhe unë shpresoj që nuk e kanë torturuar atë. Nëna e saj kishte një të dashur guerilas. Unë do të bëj fu sh atë m e objektivin të d em askoj barbarizm at e gru p eve paraushtarake. Në shkëmbim për premtimin tim, vajza më premtoi se s do të ndalonte duke kërkuar për nënën e vet dhe të kujdesej për veten.

Bu rri e pa atë d he m e përjashtim të bu rrit të m asku ar, ajo m u nd të identifikojë të gjithë ata. Për këtë arsye jeta e saj është në rrezik. Ajo nuk mund të shkojë në ndonjë vend në Kolumbi dhe ajo duhet të jetojë duke u fshehur. Unë do të dëshiroja të kujdesesha për të jashtë vendit, derisa bisedimet për paqe midis qeverisë dhe grupit gueril të fillonin.

Grupet paraushtarake janë edhe më të rrezikshme sesa ushtria, jo vetëm sepse ato janë të ngarku ara m e hakm arrje, por gjithashtu ato sulmojnë fshatarët, të cilët ende janë duke bashkëpunuar me guerilët.

Ditët para Krishtlindjeve, viti 1997 ndërsa unë isha ende në Kolumbi, fsh a ta r ët n ga ra jon i i Ur a bá s ish in d u ke d ën on cu a r n jë su lm paraushtarak në një pyll, në veriperëndim. Lajmet mbërritën nga një

108

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

radio net ushtarake, nga zëri i gjeneralit të ushtrisë Martin Carreño. Ai informoi që grupi i njerëzve të armatosur paraushtarakë vranë fshatarë refugjatë, të cilët ishin të përqëndruar në hapësirën midis Antioquia dhe Chocó. Numri i të vdekurve mund të arrinte deri në njëqind dhe kufomat e tyre ishin flakur në lumin Paravandó, kështu që fshatarët nu k m u nd t i gjenin d ot ato.

Ne nuk kemi dëgjuar shumë në lidhje me ELN dhe grupet e tjera sepse FARC është më e dukshme në lidhje me shkëmbimin e pengjeve.

Edhe pas vrasjes së udhëheqësit numrit dy të Las Farc, Raul Reyes në Ekuador nga sulmet kolumbiane paraushtarake nën mbikqyrjen e CIA AMERIKAN E në 1 Mars d he vd ekjes natyrale të them elu esit të Las Farc, Manuel Marulanda, më 26 maj, me ndërmjetësimin e presidentit të repu blikës së Venezu elës, Hugo Chavez, lirim i i pengjeve d o të vazhdojë. Konflikti i gjithë mund të zgjidhej, nëse Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të ndërprisnin financimin dhe ndihmën strategjike drejt ushtrisë. Nëse kjo ndodh, qeveria kolumbiane do të njohë lëvizjen FARC dhe të fillojë negocimet reale me udhëheqësit e tyre. Nëse njerëzit kanë n jë sh an s të p ërcaktim it të lirë, n d osh ta FARC d o të m u n d të transformohej në parti politike, përveçse grupit revolucionar që kurrë nuk do t i dorëzojë idealet e tyre të një demokracie të vërtetë me drejtësi sociale për të gjithë njerëzit. Qëllimi i tyre është i njëjtë, si në të gjithë vend et e Am erikës Latine: REFORMA AGRARE ! Gjithsesi, situ ata mund të bëhet më keq. 12 Maj të vitit 2008, zoti William Brownfield, Ambasadori i SHBA në Kolumbi, njoftoi se Baza e Mantas, e themeluar qysh p rej vitit 1999, d o të transferohet në La Gu ajira, në ku fi m e Venezuelën dhe Kolumbinë. Pa dyshim ky do të jetë një tjetër motivim për popullin e Venezuelës për të qenë vigjilent kundër pushtimeve të ushtrisë kolumbiane dhe ndihmave paraushtarake të tyre në vendin e tyre me infiltrim të ushtrisë amerikane, përmes vijës së kufirit. E vërteta është se këto lajme nuk do të realizojnë marrëdhënie midis Kolumbisë dhe vendeve të Amerikës Latine në procesin e të bërit socialist më mirë.

109

TERESIN KA PEREIRA

Emanuel Farc*

D jalë, ti nuk di një gjë, por ne dimë ndoshta më pak sesa çfarë di ti.

Gjithsesi, një pjesë e jona e di një gjë. Ne dimë: ti je me fat, sepse m am aja tënd e është gjallë. E ku nd ërta e asaj se çfarë u shtarakët e Kolumbisë bëjnë, luftëtarët partizanë s vrasin fëmijët e nënave të tyre.

Ti ke lindur nën një yll të mirë, për këtë arsye emri yt është Emanuel.

Unë do të të jap ty një emër familjeje: Emanuel FARC; kështu që ti nuk do ta harrosh kurrë, ke një mision për të përfunduar, duke luftuar për drejtësi, për paqe në vendin tënd. * * * Pak vjet më përpara unë takova një vajzë në Kolumbi, e cila ashtu si vetvetja ime është vajza e luftëtarit partizan. Ajo gjithashtu ka një emër sinjifikativ si vetja jote. Emri i saj është Alma. Unë isha duke intervistu ar em igrantët d he të m bijetu arit nën tokë të vrasjeve të ushtarakëve. Alma ishte shoqja ime për dhjetë ditë dhe ne vendosëm të flisnim gjithë natën rreth jetës së fshatarëve kolumbianë duke luftuar për të mbijetuar, midis luftëtarëve partizanë dhe ushtarakëve. Ajo më tha mua: Një mbrëmje ata erdhën në kasollen e vjetër, ku ajo dhe nëna e saj flinin. Ata e tërhoqën zvarrë mamanë e saj, jashtë nga krevati, e morën atë zbathur me rrobat e gjumit. Ajo s e pa m ë kurrë nënën e saj përsëri. Viktim at e u shtarakëve s janë njerëz të rënd ësishëm , janë fshatarë të varfër; jetojnë afër pyjeve në male, ku partizanët ngrejnë shtabin e tyre.

Ata janë të afërm të partizanëve në më shumë sesa një mënyrë, disa janë farefis, disa të tjerë janë shumë të varfër dhe varen prej tyre për ushqim dhe para. * * * Alma ishte në panik, e lënë vetëm dhe e frikësuar se ushtarakët do të mundoheshin të ktheheshin sërish pas për atë. Ajo u strehua në këtë shtëpi të solidaritetit, ku jetimë të tjerë, disa studentë shkatërrimtarë dhe njerëz kundër politikave ndërhyrëse të SHBA në Kolumbi ishin fshehur.

Nuk e shikon sesa me fat ti je, Emanuel! Ti nuk ke pse të fshihesh asgjëkundi!

110

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Tani ti je i famshëm në krejt botën! Shqetësimet e tua kanë marrë fund, në dorën tjetër ti ke një mision për të bërë; ti duhet të arrish fitore për të gjithë anët d he për të gjithë njerëzit e vend it tu aj, aq shu m ë i dëshiruar dhe e përcaktuar dhe për një paqe të gjatë e të qëndrueshme.

Janar 2008 *Em a n u eli ësh t ë d ja lë i Kla r a Ro ja s, lin d u r n ë m es t ë xh u n g lës k o lu m b ia n e.M a m a ja e tij ish te m b a jtu r p en g i FA RC* (For ca t e Ar m a tosu r a Rev olu cion a r e të Kolu m bisë) lu ftëta r ët p ar tiza n ë. Për m es n d ër m jetësim ev e d ip lom atike të H u go Chavez, p resid enti i Venezu elës d he N / Presid ent i p arlam entit N d ërkom bëtar p ër Sigu ri d he Paqe, ajo d he të tjerë ishin çliru ar. *Alm a nënku p ton shp irt.

111

TERESIN KA PEREIRA

Teresinka Pereira

Shënime biografike Teresinka Pereira ka lindur në Brazil. Ajo është Presid en te e Shoqatës N d ërkom bëtare të Shkrim tarëve d he A r t ist ëv e. A j o ës ht ë gj i t ha s ht u A m b a s a d o re d he Sena t o re në Parlamentin e Shteteve Ndërkombëtare për Siguri dhe Paqe dhe Ministre e të Drejtave të Njeriut për Organizatën Botërore të Popullit Indigjen.

Që prej vitit 2003 Pereira është Kancelare e Delegu ar e Universitetit Ndërkombëtar të Kembrixhit në SHBA. Pereira mori në dorëzim nga Kalorësit e Maltës Urdhëri Sovran i Shën Gjonit ; në Jeruzalem Titullin e Trashëguar Damë e Hijeshisë , viti 1997. Asaj gjithashtu iu akordua titulli fisnik i Dama e Hijeshisë Magjistrale nga Princi Dom Waldemar, Baroni Santos (Brazil), për m eritat e saj letrare, d he në vitin 2008 ajo m ori në d orëzim titu llin e Konteshës. Iu akord u a gjithashtu çm im i Kom bëtar për Teatrin në Brazil; ishte nom inu ar Poeti i Vitit nga Shoqata Kanad eze e Poetëve d h e në vitin 1992, ishte n om in u ar Personaliteti i Vitit nga Lid hja e Shkrimtarëve Braziliane. Ajo ishte e caktuar për çm im nd eri Ku rorë Dafina e Artë si Gru aja Lau reate e Shkronjave nga Poetët Ndërkombëtarë Laureatë të Bashkuar. Në vitin 1994 ajo ishte fituese e çmimit Letrar Ndërkombëtar Su-Re-Ru në Korea, d he në Greqi, ajo ishte fitu ese e çm im it të qytetit të Athinës.

Gjithashtu në vitin 1994, u zgjodh Drejtore e Çështjeve Ndërkombëtare të Shoqërisë së Ku ltu rës Latine. N ë vitin 2010 u em ëru a President e Nderi Ndërkombët are e Shoqatës e Shkrim tarëve H isp anikë d he Përfaqësues në SHBA, e Qendrës Ndërkombëtare e Artit dhe Kulturës së It a lisë. Ësh t ë a n ët a r e e A k a d em isë A m er ik a n ë t ë Ver iu t , korrespondente e gjuhës spanjolle e Akademisë Spanjolle Mbretërore, që prej 1989. Ajo gjithashtu ka marrë në dorëzim Medaljen ISPSP Sergio Vieira de Melo , Komisioneri i OKB, i cili ka vdekur në një sulm terrorist në Bagd ad , në vitin 2003. Gjithashtu asaj iu akord u a titu lli i Lejtnantes nga Legjioni i N d erit të Varreve të Mbretit të Siçilisë.

112

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Teresinka u nd eru ar m e d iplom ën e N d erit nga Qend ra e Varfërisë Ju gore ( SH BA ) për d ed ikim d he m bështetje; 28 shku rt 2011, ajo u emërua Presidente Nderi e Shoqatës së Shkrimtarëve Hispanikë dhe Am basad ore N d eri e Foru m it N d ërkom bëtar për Letërsi, Arte d he Ku ltu rë ( IFLAC ) për vitin 2011 në Am erikë d he Presid ente N d eri e Shoqatës së Kulturës Latine . Teresinka është një avokate për të Drejtat e N jeriu t. Ka pu bliku ar 40 libra, 850 ese d he 3000 poem a në shtypin ndërkombëtar dhe fitoi çmimin e Artë në Konkursin Ndërkombëtar.

DIPLOMA DHE ÇERTIFIKATA E TITUJVE TË DOKTORATURËS 1. Viti 1973, Ph. D në Gjuhët Romane (Neolatine ) nga Universiteti i Nju Meksikos, SHBA. 2. Viti 1997, Doktor H onoris Cau sa nga Universiteti Sim on Bolivar, në Kolumbi.

3. Vit i 1999, P r o fe so r e H o n o r is Ca u s a n g a A k a d e m ia Ndërkombëtar e Shën Lukas në Antuerpen.

4. Viti 2000, Doktor H onoris Cau sa , Doktore N d eri e Filozofisë në Shkencat Humane nga Akademia Nd ërkombëtare të Kulturës d he Shkenca Politike të Moldavisë.

5. Viti 2001, Doktor H onoris Cau sa Doktore N d eri e Filozofisë në Shkencat H umane nga Akad emia N d ërkombëtare d he Akad emia Ndërkombëtare e Kulturës dhe Shkenca Politike, në Gjermani.

6. Viti 2002, Ph. D në Shkencat Politike dhe Doktor Honoris Causa , nga Amerika Ndërkombëtare ,Universiteti i Paramaribos, Surinami.

7. Viti 2002, Doktor në Letërsi ( Litt. D ) nga Akad emia Botërore e Arteve dhe Kulturës ( WAAC ) , SHBA. 8. Viti 2003, Kancelare e Delegu ar në SH BA , nga Universiteti Ndërkombëtare e Kembrixhit.

9. Viti 2010, Presid ente N d eri e Shoqatës së Shkrim tarëve H ispanikë .

10. Viti 2011, Am basad ore N d eri e Foru m it N d ërkom bëtar për Letërsi, Arte d he Kulturë ( IFLAC ) në SH BA.

113

TERESIN KA PEREIRA

MajlindaShabani (Aleksandra) Jetëshkrimi i poetes dhe përkthyeses Majlind a Shabani (Aleksand ra) ka lindur në qytetin e Gjirokastrës Albania dhe banon në këtë qytet. Ka përfunduar studimet e mesme ne shkollën e mesme të përgjithshme Siri Shapllo në qytetin e lind jes si d he Universitetin Eqrem Çabej Gjirokastër në Faku ltetin e Shkencave shoqërore, në Degën Ekonomik, d uke u d iplom uar për Kontabilitet Financë. Është autore e librave poetikë: 1. Skulpturë dëshire në qiell manovrimi ( Sculpture of desire in the manouvring sky) (Fituese e çmimit të parë për poezi, viti 2008); 2.* Scu ltu ra d i p ensiero nel ciclo d i m anovra (* Metam orfosi generativa ) poesia *Në proces botimi një libër tjetër poetik.

Shqipërime : 1. Engjëjt nd aj u rrejtjes ( TERESIN KA PEREIRA flet shqip) dhjetor 2013 * Shqipëruese e mbi 700 poetëve nga mbi 120 vende të Botës nga gjuhët: anglisht dhe italisht dhe përfshirja e tyre në Antologjinë poetike pegasiane, kolanë Korsi e Hapur 1, 2, 3 dhe në librin Altari i Pegasit , i cili është në proces; *Përkthim në italisht d he anglisht të shu m ë librave poetike të autoreve vendas dhe të huaj, disa artikujve kritikë dhe vlerësim nga kritika italiane si dhe të shumë librave nga anglishtja dhe italishtja në shqip. Mund të përmenden përkthimet në gjuhën shqipe të prof Nadia Cella - Pop (Ru m ani) (d u ke qenë një nga përkthyeset e librit të saj shumëgjuhësh me poezi, botuar në Rumani), Florentin Smarandache (SHBA), Kuldeep K. Srivastava Indi, Tozan Alkan , Turqi e tjerë. * Pjesëmarrëse aktive në librin Pegasiada 1 d he 2; përkthimet e të gjitha materialeve kumtuese në Simpoziumet Ndërkombëtare dhe në Kongresin e Parë Ndërkombëtar të LN PSHA PEGASI ALBANIA. *Redaktore librit për fëmijë Refleks në ujëvarë ...

114

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

*Po punon për përgatitjen e librit antologjik ALTARI I PEGASI . *Disa nga krijimet e saj janë botuar në revista të ndryshme jashtë vendit si në: Greqi, Itali, Turqi, Rumani e tjerë. *Fituese e disa çmimeve ndërkombëtarë. *E nom inu ar nga IBC Wam an of The Year 2012 d he H onorary Doctorate of Letters; Top 100 Professionals 2012 etj. *E ftu ar d he p jesëm arrëse në d isa evenim ente nd ërkom bëtare poetike: SHBA, Greqi, Francë, Fyrom, Maqedoni, Kosovë, Rumani e tjerë.

Kontribut në pesë veprimtari ndërkombëtare, midis të cilave: *Kongresi i parë N d ërkom bëtar Mu za Poetike Pegasi Vitrina 2012 , ku lojti ed he rolin e përkthyeses anglisht, italisht. * Pjesë aktive në katër Simpoziume Ndërkombëtare, në një Kongres Ndërkombëtar të Letërsisë dhe në shumë veprimtari të tjera të LNPSHA P EGA SI A LBA N IA s i: *Rr u g ët im P r o fil P EGA SI INTERNACIONAL Tiranë ALBANIA, Prishtinë, Kosovë; * Poetët e Kombit apelojnë Gjirokastër, Tiranë, Prishtinë, nëntor 2011; * Shtatë d itët e bu ku ra të javës Tiranë, Gjirokastër, korrik 2012; * 100000 POETËT E BOTËS PËR N DRYSH IM Tiranë, Gjirokastër, Fier e tjerë. *P jesëm a r r ëse n ë M a n ifest im in P o etik FLA KA N D A N I I KARADAKUT , m ars 2012; *Manifestim i poetik TAKIMI N ËN RRAP Shku p, Tetovë, Fyrom 2009; *Manifestim poetik JON IAN ËT Sarand ë, shtator 2009; *Veprim taria e mad he DITET E PLEJADES në bashkëpunim me bashkinë e Ersekës, gusht 2012; me bashkinë e Fierit shtator 2012; Veprimtaria përmastive DITET E PLEJADËS në Prishtinë , Kosovë, nëntor 2012; Në të gjitha veprimtaritë ka dhënë ide dhe kontribut. *Kryered aktore e gazetës letrare PEGASI e Lidhjes së Krijuesve ; e gazetës PEGASI e LN PSH A PEGASI ALBAN IA, e revistës Pegasi d he Pegasi, Bu ku ria d he Shënd eti në foku s ; *Është iniciatore e veprimtarive shkrimore për letërsinë për fëmijë d he impulsuese e veprimtarisë PEGASI d he letërsia për fëmijë *Ka qenë kryeredaktore e mjaft gazetave të botuara të nxënësve të shkollave 9 vjeçare të Gjirokastrës si: Im pu ls , Çiltër , Sprova e tjerë, duke trajtuar probleme të të drejtave të fëmijëve në shkrime të zhanreve të ndryshme.

A n ë t a r e e I.W .A (Lid h ja e Sh k r im t a r ëv e d h e A r t ist ëv e

115

TERESIN KA PEREIRA

Ndërkombëtare OHAJO SHBA; W.P.S Lidhja e Poetëve Bashkëkohorë të Globit; Anëtare e UPLI, SHBA dhe e LNPSHA PEGASI ALBANIA; veprimuar në Balkan Amfiktionia- Association of Young People of Balkan, (Shoqata Ballkanike e NJERËZVE TË RINJ TË BALLKANIT) në projektin me 127 vende të Botës: Për vëzhgim të botës shpirtërore të të rinjve . *UNDP SHQIPËRI Promovimi i ndërkulturalizmit per minoritetet në Shqipëri , qershor 2006: * Barazia gjinore UN DP Shqipëri korrik 2005: *Pjesëm arrëse në d hënie m end im esh d he d ebatet ekonom ike në forumin bashkimi kombëtar www.bashkimikombëtar.com; *Anëtare e disa Shoqatave të Shoqërisë Civile në Trevat e Jugut të Shqipërisë. *Anëtare e Fond acionit N ËN Ë TEREZA *Anëtare e Këshillit Koordinativ të Shoqërisë Civile të Trevave të Jugut të Shqipërisë... *Është Z/ vend ës Sekretare e Përgjithshm e e LN PSH A PEGASI ALBANIA; *Anëtare e AKADEMISW ALTERNATIVE PEGASIANE.

116

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

Mina Caushi, poete, anëtare e LN PSH A PEGASI ALBAN IA Mundësoi botimin e këtij libri, me qëllimin e mirë të njohjes së poetes dhe shkrimtares Teresinka Pereira, duke u nisur edhe nga dashamiësia e saj si poete dhe nevoja për shkëmbim universal vlerash. Mina është një poete, e cila , tashmë, është shfaqur para lexuesit dhe ka tërhequr vëmendjen me krijimtarinë e saj në poezi e në prozë.

117

TERESIN KA PEREIRA

PËRMBAJTJA I .................................................................................................................. 9 1. Pabesi ...................................................................................................... 9 2. Nëse largohem tani ................................................................................. 9 3. Enigmë ................................................................................................... 10 4. Ndryshime ............................................................................................. 10 5. Vështrimi ................................................................................................ 11 6. Energji ................................................................................................... 11 7. Cili është kuptimi? .................................................................................. 12 8. Vetmia qëndron dhe zgjat ....................................................................... 12 9. Fëmija i padukshëm ................................................................................ 13 10. Muri Shtetet e Bashkuara të Amerikës ................................................. 14 11. Pothuajse Mirupafshim .................................................................... 15 12. Ditëlindje .............................................................................................. 15 13. Poemë paqe .......................................................................................... 16 14. Refugjatët ............................................................................................ 17 15. Votimi në SHBA ................................................................................... 17 16. Luftë .................................................................................................... 18 17. Telefon ................................................................................................. 18 18. Mos harro ............................................................................................ 18 19. Pranverë, Pashkë e çifutëve, Pashkë e Madhe ..................................... 19 20. Duke kujtuar 11.09.2001 ........................................................................ 20 21. Bomba Atomike kurrë më ..................................................................... 21 22. Maria Montelibre ................................................................................. 22 23. Internet ................................................................................................ 23 24. Marrëzi ekzistenciale ............................................................................ 23 25. Një poemë heretike feministe e ndaluar ................................................ 24 26. Krishti i Rio de Zhaneiro ...................................................................... 25 27. Pyetje ................................................................................................... 25 28. Meteoritet ............................................................................................ 26 29. Dita Ndërkombëtare e Gruas ................................................................ 26 30. Ne jemi ................................................................................................. 27 31. Ditëlindje e paplotësuar ....................................................................... 27 32. Thjesht Poema ..................................................................................... 28 33. Natë ..................................................................................................... 28 34. Engjëll apo Djall ................................................................................... 29 35. Dita Botërore e Poezisë ........................................................................ 29

118

Ëngjëjt nd aj u rrejtjes...

36. Këmbëngulje ........................................................................................ 30 37. Nëna .................................................................................................... 31 38. Hijet ..................................................................................................... 31 39. Ndonjëherë .......................................................................................... 32 40. Pashkë ?... ............................................................................................ 32 41. Teze Irene ............................................................................................. 33 42. Ky vit dhe i ardhshmi... ........................................................................ 34 43. Sub Poemë ........................................................................................ 35 44. Socializmi mund ta shpëtojë Kapitalizmin ............................................ 35 45. Apokalips ............................................................................................. 36 46. Formë ................................................................................................... 36 47. Vargje të hekurta për Che Guevara ....................................................... 37 48. I pavdekshëm Che Guevara .................................................................. 37 49. Princi .................................................................................................... 38 50. Zemër ................................................................................................... 38 51. Stinë e re .............................................................................................. 39 52. Dashuri në Katania .............................................................................. 39 53. E përditshmja e çdo gruaje ................................................................... 40 54. Është dashuri apo jo ?... ....................................................................... 40 55. Subjekt serioz ....................................................................................... 41 56. Gjashtë vjet .......................................................................................... 42 57. Vargu i dashurisë ................................................................................. 42 58. Ëndrra e të gjithëve .............................................................................. 43 59. Poezia ................................................................................................... 44 60. Të gjithë Nënat .................................................................................... 44 61. Pemë .................................................................................................... 45 62. Të jap ty ............................................................................................... 45 63. Punëtor amerikan ................................................................................. 46 64. Nëse do të mund të fluturoja ................................................................ 46 65. Hiroshima ............................................................................................. 47 66. Shi ....................................................................................................... 48 67. Për çfarë mendojnë Poetët ? ................................................................. 48 68. Tre vargje ............................................................................................. 48 69. Ne, poetët ............................................................................................ 49 70. 11.11.11 ................................................................................................ 49 71. Mur në det ........................................................................................... 49 72. Poezi për Timorin Lindor ...................................................................... 50 73. Shën Valentin ....................................................................................... 51

119

TERESIN KA PEREIRA

74. Dita Ndërkombëtare e Paqes ................................................................ 51 75. Punë poetike ........................................................................................ 52 76. Dil ........................................................................................................ 52 77. Sezon pushimi ...................................................................................... 53 78. Puthja e parë ........................................................................................ 53 79. Ky shi .................................................................................................. 54 80. Lumturia ............................................................................................... 55 81. Reflektim .............................................................................................. 55 82. 12.12.12 ............................................................................................... 55 83. Në cilin triumf? ..................................................................................... 56 84. Rezistencë ............................................................................................ 56 85. Kurrë më përsëri ................................................................................... 57 86. Mjaft .................................................................................................... 57 87. Momenti .............................................................................................. 58 Mesnatë Marrëzie ...................................................................................... 59 Jeta ime në SHBA ...................................................................................... 60 Ti më more zemrën time ! ........................................................................... 60 Pushimet 2012 ........................................................................................... 61 Kujtesë dhe aromë ..................................................................................... 61 II ............................................................................................................... 62 Lirizmi në Letërsinë Poetike ....................................................................... 62 Frei Beto, një autor super yll brazilian në Venezuelë ................................. 64 Dashuri dhe Poezia shkatërrimtare ............................................................ 67 Përplasje e re? ........................................................................................... 70 III .............................................................................................................. 73 Intervistë e Patrik Sammut (Maltë) me Teresinka Pereira, ........................... 73 Arbind Choudhary, botuesi i KOHINOOR Interviston Teresinka Pereirën ................................................................... 77 Poeti dhe Botuesi, Abel B. Pereira ............................................................ 80 IV ............................................................................................................. 81 Udhëtim drejt pesë shteteve ...................................................................... 81 Një mendim sjell një tjetër .......................................................................... 91 Refugjatët dhe shkretëtirat ........................................................................ 99 Luftë guerile në Kolumbi ......................................................................... 106 Emanuel Farc ........................................................................................... 110

120