Gürcüce Okuma Yazma-Deda Ena 2

qarTuli anbani da

sakiTxavi wigni qarTul – Turquli leqsikoniTurT

iakob gogebaSvilis “deda enis” mixedviT Seadgina l i a C l a i Z e m

wigni mxatrulad gaaforma qeTevan ClaiZem

1

qarTuli anbani

a b g d e v z T i k l m n o P J r s t u f Q R y

S C

c Z

w W x j h

2

a i

Aa İi

ia.

Ai ia.

Menekşe. İşte menekşe.

a AAAAA iAAAAAA

3

T

Tt

T i T i. aTi TiTi. Ai aTi TiTi. TaTi

P a r m a k.

On parmak. İşte on parmak.

TAAAAAA

4

s

Ss

s a a T i. aTi saaTia. Asi saaTi. is saaTi.

S a a t.

Saat on (dur).

Y端z saat.

O saat.

sAAAAAA

5

x

Hh

T x a.

Ai Txa. aTi Txa. Ai asi Txa. is Txaa.

K e ç i. İşte keçi.

On keçi. İşte yüz keçi.

O keçidir.

xAAAAAA

6

o

Oo

Toxi. oTxi Toxi.

Ai aTi Toxi. oTaxi. oTxi oTaxi.

Çapa.

Dört çapa. İşte on çapa.

Oda. Dört oda.

oAAAAAA

7

e

Ee

xe.

Ai oTxi xe.

Es xea.

Es iaa.

Es asi xea. saxe.

Ağaç. İşte dört ağaç.

Bu ağaçtır.

Bu menekşedir.

Bu yüz ağaçtır.

Yüz.

eAAAAAAA

8

u

Uu

uTo. TuTa. xuTi uTo. Ai aTi TuTis xe.

Es TaTiaa.

Ütü Dut. Beş ütü. İşte on dut ağacı.

Bu Tatia’dır.

uAAAAAAAAA

9

Z

dz

Zua. ZiZa. siZe. is sosos siZea.

At (kuyruğu) kılı.

Dadı. Damat.

O Soso’nun damadıdır.

ZAAAAAA

10

m

Mm

mama.

Zma. sami muxa.

TuTis xe.

Es muxis xea.

Baba.

Kardeş. Üç meşe.

Dut ağacı.

Bu meşe ağacıdır.

mAAAAAA

11

S

Şş

SeSa. SiSi. muSa. Sio SoTas Zmaa.

Odun Korku. İşçi. Şio Şota’nın kardeşidir.

SAAAAAA

12

k

Kk

soko.

Ku. Koka.

Toki. xuTi komSi. sami koka.

Ai mixaki.

Es maikos mamaa.

Mantar.

Kaplumbağa. Güğüm. İp. Beş ayva. Üç güğüm. İşte karanfil.

Bu Maiko’nun babasıdır.

kAAAAAAAA

13

v

Vv

ixvi.

Tavi. Savi. xevi.

Ai Savi TuTa.

Ördek.

Baş. Siyah (kara). Dere. İşte kara (siyah) dut.

vAAAAAAA

14

f

Pp

ofofi.

Fexi. Zafi.

Fafa. Es Zafi sofosia.

Hüthüt.

Ayak. İplik.

Lapa. Bu iplik Sopo’nundur.

fAAAAAAA

15

n

Nn

navi. akvani. Tone.

Nemsi. nuSi. Ai nuSis xe.

Es nanas navia.

Kayık Beşik. Tandır. İğne. Badem. İşte badem ağacı.

Bu Nana’nın kayığıdır.

nAAAAAA

16

z

Zz

Tevzi.

Kovzi. zeTi. Mze. zaza navSi zis.

Tamazi mzeze zis. oTaxi mziania.

Balık.

Kaşık. Yağ. Güneş.

Zaza kayıkta oturuyor.

Tamaz güneşte oturuyor.

Oda güneşlidir.

zAAAAAA

17

r

Rr

rko. zari. uremi. xari. venaxi. Zroxa.

Ai ori kruxi.

TeTri kruxi. oTxi uremi.

Palamut.

Zil. Kağnı. Öküz. Üzümbağı. İnek. İşte iki kuluçka.

Beyaz kuluçka.

Dört kağnı.

rAAAAAAA

18

C

Çç

kameCi. CoCori. kameCi Savia. Es kameCi Cemi Zmisaa. is CoCori Cvenia.

Manda.

Sıpa. Manda siyahtır. Bu manda kasdeşimindir.

O sıpa bizimdir.

CAAAAAA

19

d

Dd

deda.

Da. Deida. Didi.

Mamida. Deda midis.

Anne.

Kızkardeş. Teyze. Büyük.

Hala. Anne gidiyor.

dAAAAAA

20

R

Ğğ

Rame. dRe. saRamo.

Adamians RamiT sZinavs, dRisiT RviZavs.

Gece.

Gün. Akşam. İnsan gece uyur; gündüz uyanıktır.

RAAAAAA

21

l

Ll

kurdReli.

Lomi. Tovli.

Lomi nadiria.

Tovli TeTria.

Tovli zamTarSi Modis.

Tavşan.

Aslan. Kar. Aslan canavardır.

Kar beyazdır.

Kar kışın yağar.

lAAAAAA

22

q

Kk

qaTami.

Karaqi. qaRaldi.

Qori. qaTams Qoris eSinia.

Qari.

Tavuk.

Tereyağı. Kağıt.

Aladoğan. Tavuk aladoğandan korkar.

Rüzgar.

qAAAAAA

23

g

Gg

gogo.

Namgali. Cangali.

Guguli. Gogom Qolga gaSala.

Kız.

Orak. Çatal.

Guguk. Kız şemsiyesini açtı.

gAAAAAA

24

b

Bb

bude.

Bulbuli.

Bade. Lobio.

Oboba qsels Abams.

Yuva.

Bülbül.

Ağ. Fasulye. Örümcek ağ örüyor.

bAAAAAA

25

p

Pp

pepela.

Puri. Papa.

Aprili. Povna.

Aprili da maisi Gazafxulis Tveebia.

Kelebek.

Ekmek. Dede.

Nisan. Bulmak.

Nisan ve may覺s ilkbahar aylar覺d覺r.

pAAAAAA

26

y

Kk

yayaCo. Mayvali. Yinuli. yayaCo yvavilia.

Papam Txa iyida.

Ai mayvlis buCqi.

Gelincik.

Böğürtlen. Buz. Gelincik çiçektir.

Dede keçi aldı. İşte böğürtlen çalısı.

yAAAAAA

27

c

ts

kvercxi. cecxli. ca. civi.

Yinuli civia. zarmacisaTvis yoveli dRe uqmea.

Yumurta.

Ateş.

Gök. Soğuk.

Buz soğuktur.

Tembele her gün bayramdır.

cAAAAAA

28

t

Tt

kata. toti. xis toti.

Es tatos Batkania.

Kedi.

Dal. Ağaç dalı.

Bu Tato’nun kuzusudur.

tAAAAAA

29

w

ts

wiwila. wyali. wabli. wero. wiwaka. wyali dalie! wiwaka mwarea. wero wyalSi dgas.

Civciv.

Su. Kestane.

Turna. Biber.

Su i癟!

Biber ac覺d覺r.

Turna suda duruyor.

wAAAAAA

30

W

Tç

WianWvela.

WriWina. kaWkaWi. saWmeli.

WianWvela Sromobs.

Karınca.

Kızböceği. Saksağan.

Yemek.

Karınca çalışıyor.

WAAAAAA

31

j

Cc

jami. joxi. jori. jogi. Es jabas joxia.

Çanak.

Sopa. Katır.

Sürü. Bu Caba’nın sopasıdır.

jAAAAAA

32

J

Jj

vaJi. (biWi) mJave. Mawoni mJavea. tyemali mJave xilia.

Oğlan.

Ekşi. Yoğurt ekşidir. Erik ekşi meyvadır.

JAAAAAA

33

h

Hh

rehani. haeri.

Cems sofelSi Kargi haeria.

Reyhan.

Hava.

Köyümde hava güzel.

hAAAAAA

34

sakiTxavi wigni

35

es lamazi Senoba Cveni skolaa.

Cemi klasi Meore sarTulzea. igi didi da naTeli oTaxia. sami didi fanjara aqvs. Kari maRali da farToa. klasSi merxebi, maswavleblis magida da erTi skamia.

Bu güzel bina okulumuzdur. Sınıfım ikinci kattadır.

O büyük ve aydınlık odadır. Üç büyük penceresi var. Kapısı yüksek ve geniş.

Sınıfta sıralar, öğretmen masası ve bir sandalye var.

Tvla: erTi, ori, sami, oTxi, xuTi, eqvsi, Svidi, rva, cxra, aTi, TerTmeti, Tormeti, cameti, ToTxmeti, Txutmeti, Teqvsmeti, Cvidmeti, Tvrameti, cxrameti, oci …

Saymak Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz, dokuz, on, on bir, on iki, on üç, on dört, on beş, on altı, on yedi, on sekiz, on dokuz, iyrmi …

36

- me didi da lamazi burTi maqvs. Ninos patara burTi aqvs. Sen gaqvs burTi? - Cven didi baRi gvaqvs.

- Tqven gaqvT vaSlis baRi? - Ara, Cven vaSlis baRi Ara gvaqvs.

- maT aqvT vaSlis baRi? - Ara, arc maT aqvT. maT Kargi venaxi aqvT. Didi – patara

maRali – dabali

büyük

yüksek

Maqvs Gvaqvs Aqvs

küçük

benim var - senin (cansız) onun

Myavs benim Gyavs var- senin hyavT (canlı) - onun

- Benim büyük ve güzel topum var. Nino’nun küçük topu var. Senin topun var mı?

- Bizim büyük bahçemiz var.

- Sizin elma bahçeniz var mı?

- Hayır, bizim elma bahçemiz yok.

- Onların elma bahçesi var mı?

- Hayır, onların da yok.

Onların çok güzel yüzüm bağı var.

farTo – viwro

alçak

geniş

Gvaqvs gaqvT aqvT

dar

bizim var sizin (cansız) onların

Gyavs bizim gyavT var - sizin hyavT (canlı) - onların

37

Ninos ori Zma hyavs.

Me da myavs. Sen gyavs Da? Cven patara ZaRli Gvyavs. Tqven ZaRli Ara gyavT. imaT kata hyavT.

Nino’nun iki kardeşi var.

Benim kızkardeşim var. Senin kızkardeşin var mı?

Bizim küçük köpeğimiz var. Sizin köpeğiniz yok.

Onlaarın kedisi var.

ratom?

- adamians ori yuri da erTi piri aqvs. ratom?

- imitom, rom bevri isminos da cota ilaparakos.

- adamians ori Tvali da erTi piri aqvs. ratom?

- imitom, rom bevri dainaxos da cota Tqvas.

- adamians ori xeli da erTi piri aqvs. ratom?

- imitom, rom bevri imuSaos da cota Wamos.

Niçin?

- İnsnın iki kulağı ve bir ağzı var. Niçin?

- Onun için ki, çok dinlesin da az söylesin.

- İnsanın iki gözü ve bir ağzı var. Niçin?

- Onun için ki çok görsün da az söylesin.

- İnsanın iki eli ve bir ağzı var. Niçin?

- Onun için ki çok çalışsın da az yesin.

38

Cemi dedofala Zalian Lamazia. Giorgis feradi Fanqrebi aqvs. daTas Patara finia hyavs. Cems Das pawawina knuti hyavs.

- daTas finias ra hqvia?

- yurSa.

Benim bebeğim çok güzel.

Giorgi’nin renkli kurşun-kalemleri var.

Data’nın küçük köpeği var.

Kızkardeşimin minicik kedi yavrusu var.

- Data’nın küçük köpeğine ne derler?

- Kurşa.

saubari - gamarjoba!

- Gagimarjos!

- ra gqvia?

- Tamari mqvia.

- ra gvari xar?

- jafariZe var.

Konuşma - Merhaba!

- Merhaba!

- Adın ne?

- Adım Tamar.

- Soyadın ne?

- Caparidze’yim.

Tvla: ocdaerTi, ocdaori, ocda sami … ocdaaTi, ocda TerTmeti, ocdaTormeti, ocda cameti … ormoci …

Saymak iyrmi bir, iyrmi iki, iyrmi üç … otuz, otuz bir, otuz iki, otuz üç … kırk …

39

zooparkSi mivdivar

Hayvanat Bahçesine Gidiyorum

dRes SabaTia, skolaSi ar mivdivar. Me da babua zooparkSi wavalT. iq bevri cxoveli da frinvelia. Cveni zooparkis spilo guSin ori wlis gaxda. saCuqari unda wavuRo. Netav, ra uyvars? im kviras maimuns banani wavuRe. rogor gauxarda?!

Bugün Cumartesi, okula gitmiyorum. Ben ve dedem hayvanat bahçesine gideceğiz.

Orada birçok hayvan ve kuş var. Hayvanat bahçemizin fili dün iki yaşını bitirdi.

Hediyeyi götürmeliyim.

Neyi sever acaba. Geçen Pazar maymuna muz götürdüm, nasıl sevindi?!

dRes bugün;

xval yarın;

zeg öbür gün;

guSin dün;

guSinwin önceki gün.

kviris dReebi:

Hsftanın günleri:

orSabaTi, samSabaTi, oTxSabaTi, xuTSabaTi, paraskevi, SabaTi, kvira.

Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe, Cuma, Cumartesi, Pazar.

40

saubari - dRes ra dRea? - dRes kviraa.

- sadme midixar?

- Me da deda TeatrSi mivdivarT. - me da Cemi Zma xval wavalT rusTavelis TeatrSi.

Konuşma

Adamians ori xeli aqvs.

TiTo xelze xuT-xuTi TiTi aqvs. ai, TiTebis saxelebi: ceri, saCvenebeli TiTi, Sua TiTi, usaxelo TiTi, neki.

İnasanın iki eli var. Her bir

- Bugün hangi gün?

- Bugün Pazar.

- Bir yere gidiyor musun?

- Ben ve annem tiyatroya gidiyoruz.

- Ben ve kardeşim yarın Rustaveli Tiatrosuna gideceğiz.

elin beşer parmağı var. İşte parmakların isimleri: Baş parmak, İşaret parmağı, Orta parmak, Adsız parmak, Serçe parmak.

Tvla ormocdaerTi, ormocdaori, ormocdasami, ormocdaoTxi, ormocdaxuTi, ormocdaeqvsi, ormocdaSvidi, ormocdarva, ormocdacxra, ormocdaaTi …

Saymak Kırk bir, kırk iki, Kırk üç, kırk dört, Kırk beş, kırk altı, Kırk yedi, kırk sekiz, kırk dokuz, elli …

41

cerma Tqva: vWamoTo, saCvenebelma TiTma hkiTxa: ra vWamoTo? Sua TiTma upasuxa: rac RmerTma Mogvceso.

- rom ar mogvceso? ikiTxa usaxelo TiTma. - moviparoTo, - Tqva nekma.

Amitomac dasaja RmerTma Da daamokla.

Baş parmak – yiyelim, - dedi. İşaret parmağı sordu: - neyi yiyelim? Orta parmak, Tanrı ne verirse, - diye cevap verdi. Ya vermezse? – sordu Adsız parmak. - Çalalım, - dedi Serçe parmak.

Bundan dolay Tanrı onu cezalandırıp kısalttı.

---------Wame! ye!

Wamos! yesin!

vWamoT! yiyelim!

WameT! yiyiniz!

Wamon! yesinler!

---------nu Wam! yeme!

Nu Wams! yemesin!

Nu vWamT! yemeyelim!

Nu WamT! yemeyin!

Nu Wamen! yemesinler!

42

saubari: - nana, aba, miTxari, adamianis sxeuli ra da ra nawilebisgan Sedgeba?

- adamianis sxeuli sami nawilisgan Sedgeba: Tavi, tani da kidurebi, Anu xel-fexi.

- Tavze ra aris?

- Tavzea saxe, Tma, yurebi.

- saxeze?

- saxeze: Subli, warbebi, cxviri, Tvalebi, wamwamebi, loyebi, tuCebi, nikapi.

- pirSi ra aris?!

- Kbilebi, ena, RrZilebi, sasa.

Konuşma:

xalxuri leqsi mze dedaa Cemi, mTvare – mama Cemi, mocimcime varskvlavebi, da da Zmaa Cemi.

Halk Şiiri

- Nana, söyle bakalım, insan vücudu hangi kısımlardan oluşur?

- İnsan vücudu üç kısımdan oluşur: baş, gövde, kollar ve bacaklar.

- Başta neler var?

- Başta yüz, saç, kulaklar var.

- Yüzde? (neler var?)

- Yüzde alın, kaşlar,burun, gözler, kirpikler, yanaklar, dudaklar, çene (var).

- Ağızda neler var?

- Dişler, dil, dişeti, damağ.

Güneş annemdir, Ay babamdır, Işıltılı yıldızlar Kızkardeşim ve erkekkardeşimdir.

43

Cemi oTaxi Cemi oTaxi pataraa, magram naTeli da sufTaa. Mas erTi didi fanjara aqvs. oTaxs TeTri Weri, cisferi kedlebi Da yviTeli iataki aqvs. oTaxSi dgas saweri magida, wignebis karada, sawoli, ori savarZeli da ramdenime skami. Kedelze zeTis saRebaviT daxatuli zRvis peizaJi kidia. Werze patara WaRi mikidia, magram iSviaTad vanTeb. Magidis lamfa minTia da imis sinaTleze vkiTxulob da vwer. oTax-Si odada

Odam Odam küçük ama aydınlık ve temiz. Onun bir büyük penceresi var. Odanın beyaz tavanı, gök mavisi duvarları ve sarı döşemesi var.

Odada yazı masası, kitap dolabı, yatak, iki koltuk ve birkaç sandalye var. Duvarda yağlıboya ile yapılmış deniz manzaralı tablo var.

Tavanda küçük avizem asılmıştır, ama seyrek yakarım. Masa lambasını yakarım ve onun ışığnda okuyup yazarım.

kedel-ze duvarda

Me Tbilis-Si vcxovrob.

Sen ankaraSi cxovrob.

Wer-ze tavanda Ben Tbilisi’de oturuyorum.

Sen Ankara’da oturuyorsun.

44

romeli saaTia ?

Saat Kaรง ?

Pirveli saaTia

Ori saaTia

samis naxevaria

Oris TxuTmeti wuTia

sams aklia aTi wuTi

Esvsis oci wuTia

Eqvss aklia oci wuTi

Svidis naxevaria

rvis aTi wuTia

45

T v l a: ormocdaaTi, ormocdaTerTmeti,ormocdaTormeti… samoci,samocdaerTi, samocdaori, samocdasami… samocdaaTi, samocdaToTxmeti,samocdaTxuTmeti… oTxmoci, oTxmocdaerTi, oTxmocdaori…oTxmocdaaTi, oTxmocdaTerTmeti,oTxmocdaTormeti…asi, aserTi, asori… asaTi, asTerTmeti… asoci… orasi… aTasi… milioni

46

Saymak: elli, elli bir, elli iki … altmış, altmış bir, altmış iki, altmış üç … yetmiş, yetmiş bir, yetmiş iki … seksen, seksen bir, seksen iki … doksan, doksan bir, doksan iki … yüz, yüz bir, yüz iki … yüz on, yüz on bir, yüz yirmi, iki yüz … bin … milyon.

xval pirveli seqtemberia

Yarın Eylül’ün Biridir

sazafxulo ardadegebi damTavrda. xval pirveli seqtemberia. patara nana skolaSi wava. igi mesame klasSia. Nanas Zalian uyvars skola, maswavlebeli da Tavisi amxanagebi. Nana kargi moswavlea. Dedam nanas mesame klasis wignebi uyida. Nanam maSinve gadaSala wigni Da kiTxva daiwyo. igi Zalian Kargad kiTxulobda.

Yaz tatilleri bitti.

Yarın Eylül’ün biri.

Küçük Nana okula gidecek. O üçüncü sınıftadır. Nana okulu, öğretmeni ve arkadaşlarını çok sever.

Annesi Nana’ya üçüncü sınıfın kitaplarını satın aldı. Nana hemen kitabı açıp okumağa başladı.

Nana çok güzel okuyordu.

Me vkiTxulob ben okuyorum Sen kiTxulob sen okuyorsun is kiTxulobs o okuyor

Cven vkiTxulobT biz okuyoruz Tqven kiTxulobT siz okuyorsunuz isini kiTxuloben onlar okuyorlar

Me vkiTxulobdi Sen kiTxulobdi is kiTxulobda

Cven vkiTxulobdiT biz okuyorduk Tqven kiTxulobdiT siz okuyordunuz isini kiTxulobdnen onlar okuyordular

ben okuyordum sen okuyordun o okuyordu

47

sauzme TeTri xelsaxoci aifareT gulze!

Cangalic gaqvT, kovzic Axla isauzmeT! wynarad, wynarad Wame!

Nu saubrob, Tiko! sauzmis dros yvela Cumad unda iyos!

Kahvaltı Beyaz peçete ile Göğüsünüzü örtünüz! Çatalınız da var, kaşığınız da Şimdi kahvaltı yapınız!

Uslu uslu ye!

Konuşma, Tiko!

Kahvaltıda herkes Sessiz olmalı!

Me wavikiTxav ben okuyacağım Sen waikiTxav sen okuyacaksın is waikiTxavs o okuyacak

Cven wavikiTxavT biz okuyacağız Tqven waikiTxavT siz okuyacaksınız isini waikiTxaven onlar okuyacaklar

Me wavikiTxe ben okudum Sen waikiTxe sen okudun maT waikiTxes o okudu

Cven wavikiTxeT biz okuduk Tqven waikiTxeT siz okudunuz maT waikiTxes onlar okudular

48

saubari - cicino, Sen romel saaTze sauzmob?

- rva saaTze vsauzmob.

- romel saaTze sadilob?

- Or saaTze vsadilob.

- vaxSami romel saaTze gaqvT? - vaxSami rva saaTze gvaqvs, magram sadilsa da vaxSams Soris samxaria.

Konuşma - Tsitsino, sen saat kaçta kahvaltı yaparsın?

- Saat sekizde kahvaltı yaparım.

- Saat

kaçta

öğle

yemeğini

ikide

öğle

yemeğimi

yersin?

- Saat yerim.

- Akşam yemeğiniz saat kaçta?

- Akşam yemeğimizi saat sekizde yeriz, ama öğle ve akşam yemekleri arasında “samhari” var.

sauzmobs samxrobs

sadilobs vaxSmobs

kahvaltı yapıyor;

…………?

…………? …………?

erTi – pirveli; ori – me-or-e; sami – me-sa-me: biz

ilk

iki

aTi – me-aT-e; on

onuncu

üç

üçüncü

TerTmeti – me-TerTmet-e; on bir

ocdaori – ocdameore; yirmi iki

ikinci

yirmi ikinci

on birinci

oci – meoce: yirmi

ocdaaTi – ocdameaTe; otuz

otuzuncu

49

yirminci

Sinauri frinvelebi: qaTami, bati, ixvi, indauri … ra hqvia? qaTmis Svils w i w i l a hqvia, batisa da ixvis Svils – W u W u l i, indaurisas – W u k i.

Bati Bati wyalSi dacuravda.

Tan Tavis Tavs elaparAkeboda: - ra sakvirveli Frinveli var! miwazec Davdivar, haerSic vfren Da wyalSic vcuravo.

Gaigona werom da uTxra: - sawyalo, arc siaruli givarga, arc frena ici xeiriani da arc curva. Ar gerCia, erTi rame gcodnoda da kargad, vidre – bevri da cudado?

Kaz Kaz suda yüzerek kendi kendine konuşuyordu: - Ne şaşılacak bir kuşum!

Yerde de gezerim, havada da uçarım, suda da yüzerim.

Turna duyunca dedi: - Zavallı, yürüyüşün de fena, uçuşun da, yüzüşün de.

Bir şey bilmen de iyi (bilmen) Çok şey bilmene değmez miyidi?

50

Y i y l i y o!

Gamofrinda raindi, daiZaxa: yiyliyoo! frTebi aafarTxuna.

Gamoican vin iyo?

Ü’ ü’ r ü ü!

Uçtu şövale (oradan buraya) Seslendi ü’ürüü!

Kanatları salladı.

Bil, kim idi?

ormocdaaTi – ormocdameaTe:

Asi – mease:

elli

yüz

me – e

ellinci - nci

Y r u b e ri k a c i Glexi gzaze erT berikacs Sexvda.

- biZav, saiT midixaro?

- hkiTxa - gagimarjoso, - upasuxa berikacma.

- yru xom ar xaro?

- qalaqSi viyavi.

- mSvidobiT, kargad brZandebodeT. - fqvili gavyide.

yüzüncü

Sağır İhtiyar Bir köylü yolda bir ihtiyara rastladı.

- Amca, nereye gidiyorsun?

- diye sordu.

- Merhaba, - diye cevap vermiş ihtiyar.

- Sağır mısın?

- Kentte idim.

- Allaha ısmarıadık, hoşça kalınız.

- Un sattım.

51

Gareuli frinvelebi: arwivi, beRura, bu, bulbuli, kakabi, kodala, mercxali, mimino, mtredi, mwyeri, orbi, Ofofi, farSevangi, qori, yaryati, yvavi, Sevardeni, yorani, SoSia, wero, xoxobi... r a h q v i a? yvela frinvelis Svils b a r t y i hqvia. Arwivis, orbis bartys m a r T v e hqvia, yvavisas – b a x a l a, mtredis bartys x u n d i hqvia.

Andaza: yvavsac Tavis baxala moswonso.

Atasözü: Karga bile kendi yavrusunu beğenir.

Mivdivar Midixar Midis

gidiyorum gidiyorsun gidiyor

mivdivarT midixarT midian

gidiyoruz gidiyorsunuz gidiyorlar

wavedi gittim waxvedi gittin wavida gitti

wavediT gittik waxvediT gittiniz wavidnen gittiler

waval gideceğim waxval gideceksin wava gidecek

wavalT gideceğiz waxvalT gideceksiniz wavlen gidecekler

Nana Sin midis Nana eve gidiyor.

Nino, xval TeatrSi waxval? Nino yarın tiyatroya gidecek misin?

52

Qori Hau, hau, qoro, nu Fren am ezoSi dil-Dilaso, ver momparav, Ar gagatan Cems Patara wiwilaso!

Atmaca Hau, hau, atmaca, uçma Bu avluda sabah-sabah, Benden çalamazsın, götürtmem Benim küçük civcivimi!

Arwivi anu orbi, qori, Sevardeni, mimino da sxva M t a c e b e l i frinvelebia.

Gamocana: Aris frinveli Ramisa, Mteria mindvris Tagvisa. (bu)

Bilmece: Bir gece kuşu Tarla faresinin düşmanıdır. (baykuş)

53

Qurds qudi ewviso

Hırsızın Şapkası Yanıyor

erT kacs fuli mohpares. eZeba qurdi, eZeba, magram ver ipova. erT dRes soflis moedanze glexebi Sekrebiliyvnen da saubrobdnen. Am dros mamasaxlisma gamoiara da daiyvira: - SexedeT, SexedeT, Qurds qudi ewviso! erTma glexma maSinve qudze itaca xeli. Yvela mixvda, rom is iyo qurdi.

Amis Semdeg darCa andaza: `qurds qudi ewviso.~

Bir adamın parasını çaldılar. Hırsızı aradı, ama bulamadı. Bir gün köy meydanında köylüler toplanıp konuşuyorlardı. O sırada muhtar geçip: - Bakın, bakın, hırsızın şapkası yanıyor! - diye bağırdı. Bir köylü hemen şapkasına yapıştı.

Herkes anladı ki, hırsız o idi. Bundan sonra bir atasözü kaldı: “hırsızın şapkası yanıyor.”

54

Sinauri cxovelebia: aqlemi, viri anu saxedari, Txa, kameCi, kata, cxeni, cxvari, ZaRli, Zroxa, xari, jori. r a h q v i a? aqlemis Svils k o z a k i hqvia, viris anu saxedris Svils C o C o r i hqvia, Txis Svili c i k a n i a, kameCisa - z a q i, katisa - k n u t i, Roris Svili - g o W i a, cxenisa - k v – i c i, cxvrisa - b a t k a n i, ZaRlisa - l e k v i, Zroxisa x b o. telefonTan

Telefon Başında

telefonis magidaze arxeinad wevs da sZinavs. vis darekvas elodeba Cveni knuti pawawina?

Telefon masasında Rahat rahat yatıp uyuyor.

Kimden telefon bekliyor Bizim küçük kedi yavrusu?

55

Kvira dila erT ojaxSi

Bir Ailede Pazar Sabahı

D e d a: dRes kviraa. Yvelam erTad visauzmoT. sasadilo oTaxSi SemodiT. M z i a: deda, me sufras gavSli. D e d a: Zalian kargi. Ai TeFSebi, danebi, Canglebi, Cais kovzebi da Cais WiQebi. Magidaze daawye. xelsaxocebi ar dagaviwydes.

Marilic dade. Puri daWeri.

D a T a: sauzmed ra gvaqvs?

D e d a: puri, yveli, karaqi, Tafli, muraba, moxarSuli kvercxi.

M a m a: Tu SeiZleba, Cai damisxiT. M z i a: me yavas davlev.

M a m a: dRes ar daigvianoT, erTad visadiloT. D a T a: kargi. Or saaTze Sin viqnebi.

A n n e: bugün Pazar.

Hepimiz beraber kahvaltı yapalım. Yemek odasına giriniz.

M z i a: anne, ben sofrayı hazırlayacağım.

A n n e: çok güzel. İşte tabaklar, bıçaklar, çatallar, çay kaşıkları ile çay bardakları. Masaya koy, peçeteleri unutma, ekmeği de kes.

D a t a: kahvaltıda neler var?

A n n e: ekmek, peynir, tereyağı, bal, reçel, haşlamış yumurta.

B a b a: lütfen, çay doldurun bana.

M z i a: ben kahve içeyim.

B a b a: bugün geç kalmayın. öğle yemeğini beraber yiyelim.

D a t a: tamam. Saat ikide evde oldacağım.

56

jiuti Txebi mdinareze viwro xidi iyo. Am xidze ori jiuti Txa Sexvda erTmaneTs. Gverdis avla SeuZlebeli iyo. erTerTs ukan unda daexia da gza daeTmo. - ukan daixie! - uTxra erTma Txam meores.

- ratom unda davixio? Pirveli me amovedi. Sen TviTon daixie!

Arc erTs ar undoda ukan daxeva. Cxubi mouvidaT. Daeja xnen erTmaneTs rqebiT. jiutma Txebma Tavi veRar Seikaves da orive yiramala gadaeSva wyalSi. Mdinareze viwro xidi iyo dere üstünde dar köprü vardı.

Gverdis avla SeuZlebeli iyo yan yana geçmak mümkün değildi. erTerTs ukan unda daexia da gza daeTmo biri geri çekilip yol vermeliydi. ratom unda davixio? niçin geri çekileyim?

Pirveli me amovedi önce ben çıktım.

Sen TviTon daixie sen geri çekil. arcerTs ar undoda ukan daxeva hiçbiri geri çekilmek istemiyordu.

Cxubi mouvidaT kavgaya giriştiler.

Daejaxnen erTmaneTs rqebiT birbirini boynuzladılar.

Tavi veRar Seikaves kendini tutamadılar.

Orive yiramala gadaeSva wyalSi ikisi de altüst olarak suya düştü Amo-svla çıkmak (aşagıdan buraya) Gamo-svla çıkmak (içeriden buraya, dışarıya) Ga-svla çıkmak (dışarıya) Ca-svla inmek

57

Aerodromze Es aerodromia. Patara TviTmfrinavSi mgzavrebi sxdebian. Am TviTfrinavSi sul aTi mgzavri eteva.

Havaalanında İşte havaalanı. Küçük uçağa yolcular biniyorlar. Bu uçağa sadece 10 yolcu sığıryor.

58

ekipaJi ukve kabinaSia. Bortgamcilebeli mgzavrebs daabinavebs, TviTfrinavi safren bilikze gadava da gafrindeba.

Gezs Telavisaken aiRebs.

Cveni qveynis Sida sahaero gzebze patara TviTfrinavebi - `iak~-ebi dafrinaven. saerTaSoriso trasebze ki - didi `tu~-ebi da boingebi.

Ga-frinda Gadmo-frinda uçtu Ca-frinda Gamo-frinda

Mürettebat artık kabindedir.

Hostes yolcuları yerleştirecek, uçak kalkış-iniş pitine geçip uçacak. Telavi’ye doğru rota alır.

Memleketimizin iç hava yollarında küçük uçaklar “Yak” -lar uçarlar. Milletlerarası hava yollarında ise büyük “Tu” ve “Boing”- ler uçarlar.

buradan oraya Gada-frinda oradan buraya a-frinda uçtu yukarıdan aşağıya Se-frinda içeriden buraya

59

buradan oraya aşağıdan yukarıya dışardan içeriye

Gareuli cxovelebia: daTvi, vefxi, iremi, kverna, kurdReli, lomi, maCvi, mgeli, mela, spilo, tura, Sveli, ciyvi, jiqi, jixvi da sxva mravali. r a h q v i a?

Ad覺 ne?

daTvis Svils b e l i hqvia, vefxvis Svils - b o k v e r i. bokveri hqvia lomis Svilsac. Mglis, melis, turis Svilebs l e k v i hqvia. ityvian xolme: mglis lekvebi, melis lekvebi, turis lekvebio. irmis Svils n u k r i hqvia. nukri hqvia Svlis Svilsac, kurdRlis Svili - b a W - i a a, jixvis Svili - c i k a n i a. daTvi, vefxvi, mgeli, mela, tura, lomi, jiqi da sxva m t a c e b e l i cxovelebi anu m x e c e b i arian.

60

weliwadi weliwadi pirvel ianvars iwyeba da ocdaTerTmet dekembers mTavrdeba. erT weliwadSi oTxi droa: gazafxuli, zafxuli, Semodgoma da zamTari.

Gazafxulze buneba iRviZebs, balaxi amodis, xeebi yvavis.

Arc Zalian cxela, arc civa. xSirad wvims, qari qris.

Lamazi droa. Misi Tveebia: marti, aprili, maisi. zafxulSi Zalian cxela. sicxiT Sewuxebuli qalaqelebi mTaSi midian. zafxulSi bevri xilia. zafxulis Tveebia: ivnisi, ivlisi, agvisto.

Semodgoma mdidari droa. Misi Tveebia: seqtemberi, oqtomberi, noemberi. SemodgomobiT CvenSi mziani, magram grili amindebia. xeebs foTlebi uyviTldeba da scviva. irgvliv yvelaferi yviTelia, oqrosferia. Amitom Semodgomas `oqros Semodgomas~ eZaxian.

Dekemberi, ianvari, Tebervali zamTris Tveebia. zamTarSi Zalian civa, yinavs, Tovs. bavSvebs Zalian uyvarT Tovli.

Gundaoben, cigaoben, Tovlis papas akeTeben.

pirvel ianvars iwyeba l Ocakta başlar. ocdaTerTmet dekembers mTavrdeba 31 Aralıkta sona erer. erT weliwadSi oTxi droa bir yılda dört mevsim var. gazafxulze buneba iRviZebs ilkbaharda doğa uyanır. balaxi amodis, xeebi yvavian otlar çıkıyor, ağsçlar çiçek açarlar. arc Zalian cxela, arc Zalian civa ne çok sıcak, ne de çok soğuktur. xSirad wvims, qari qris sık sık yağmur yağar, yel eser. sicxiT Sewuxebuli qalaqelebi mTaSi midian sıcaktan bitkin şehirliler dağa giderler.

zafxulSi bevri xilia

yazın meyvalar çok.

61

mdidari droa zengin bir mevsimdir.

SemodgomiT CvenSi mziani, magram grili amindebia

son bahorda bizim burada

hava güneşli, ama serindir.

xeebs foTlebi uyvuTldeba da scviva ağaçların yaparkları sararıp dökülür. irgvliv yvelaferi yviTelia, oqrosferi etrafta her şey sarı, altın renklidir. civa, yinavs, Tovs soğuktur, hava ayaza çeker, kar yağar. gundaoben, cigaoben, Tovlis papas akeTeben kar topu oynarlar, kızak kayarlar, kardan adam yaparlar.

xalxuri simRera modi, vnaxo venaxi, ram SeWama venaxi?

Mivel, vnaxe venaxi, Txam SeWama venaxi.

Modi, vnaxo Txa, ram SeWama Txa? Mivel, vnaxe Txa, mgelma Wama Txa. Mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama.

Modi, vnaxo mgeli, ram SeWama mgeli?

Mivel, vnaxe mgeli, Tofma Wama mgeli.

Tofma - mgeli, mgelma - Txa, Txam vanaxi SeWama.

Modi, vnaxo Tofi, ram SeWama Tofi?

Mivel, vnaxe Tofi, Jangma Wama Tofi.

Jangma - Tofi, Tofma - mgeli, Mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama.

Modi, vnaxo Jangi, ram SeWama Jangi?

Mivel, vnaxe Jangi, miwam Wama Jangi.

Miwam - Jangi, Jangma - Tofi, Tofma - mgeli, mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama.

62

Modi, vnaxoT miwa, ram SeWama miwa?

Mivel, vnaxe miwa, Tagvma Wama miwa.

Tagvma - miwa, miwam - Jangi, Jangma - Tofi, Tofma - mgeli, Mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama.

Modi, vnaxoT Tagvi, ram SeWama Tagvi?

Mivel, vnaxe Tagvi, katam Wama Tagvi.

Katam - Tagvi, Tagvma - miwa, Miwam - Jangi, Jangma - Tofi, Tofma - mgeli, mgelma _ Txa, Txam venaxi SeWama.

Modi, vnaxo gel, göreyim ram SeWama? ne/kim yedi?

Mivel/mivedi, vnaxe gittim gördüm

63

BavSvebi da Semodgoma xiliT, lxiniT, zeimiT Semodgoma movida.

- Semodgoma, gviTxari, MobrZandebi Soridan? ara, Cemo kargebo, Sori mgzavri rodi var.

Tqveni venaxebidan, baRebidan movdivar.

xiliT, lxiniT, zeimiT meyva, şenlik ve törenle Semodgomav, gviTxari sonbahar, söyle bize mobrZandebi Soridan? uzaktan mı geliyorsun?

Sori mgzavri rodi var uzaktan gelen yolcu değilim ki xil-i - xil-iT:

zeim-i - zeim-iT:

meyva

tören

meyvayla

törenle

Deda - ded-iT:

xe - xiT:

anne

anneyle

ağaç

-iT

ile, -la, -le

ağaçla

stumrebs sixaruliT Sevxvdi misafirleri sevinçle karşıladım daniT puri davWeri bıçakla ekmek kestim

64

Modis - mobrZandeba (zrdilobiani forma) geliyor

geliyor (nezaket Ĺ&#x;ekli)

Modian - mobrZandebian geliyorlar

geliyorlar

Dajda - dabrZanda (zrdilobiani forma) oturdu

oturdu (nezaket Ĺ&#x;ekli)

Dasxdnen - dabrZandnen oturdular

oturdular

Sevida - SebrZanda girdi

girdi

Sevidnen - SebrZandnen girdiler

girdiler

OTxi survili Movida zamTari da Tan moitana didi Tovli. Patara nikom bevri isriala, mere miirbina mamasTan da uTxra:

65

- uh, mamilo, ra kargia zamTari! Netav sul zamTari iyos!

- Seni survili Cems ubis wignakSi Cawere, - uTxra mamam.

Nikom Tavisi survili mamis ubis wignakSi Cawera.

Dadga mxiaruli gazafxuli, mindor-veli abibinda, tye foTlebiT Seimosa, Tbili qveynebidan dabrundnen bulbulebi, mercxlebi. Buzebi da peplebi gamoCndnen.

Nikom peplebs bevri sdia, bevri yvavili dakrifa da lamazi Taigulebi gaakeTa. Mere miirbina mamasTan da uTxra: - mamilo, ra mSvenieria gazafxuli! Netav sul gazafxuli iyos!

66

Mamam es survilic Tavis ubnis wignakSi Caawerina.

Movida cxeli zafxuli, puris yana damwifda, mka daiwyo.

Niko mTel dRes mindorSi atarebda. xan glexebs exmareboda, xan marwyvs krefda, xan mdinareSi banaobda. saRamos Sin dabrunda da gaxarebulma mamas uTxra: - mamilo, ra kargia zafxuli! Netav sul zafxuli iyos!

Es survilic mamam ubis wignakSi Caawerina.

Dadga mdidari Semodgoma. baRebi xiliT aivso, damwifda vaSli, msxali, atami, qliavi, leRvi, yurZeni, komSi da bevri sxva xili. Niko sul baRSi iyo, Wamda tkbil yurZens, krefda mwife xils. saRamos mamas uTxra: - mamilo, ra kargia Semodgoma! Netav, sul Semodgoma iyos! maSin mamam ubis wignaki amoiRo da nikos iq Cawerili satyvebi waakiTxa. Tan moitana didi Tovli çok kar getirdi. cigiT bevri isriala kızakla çok kayadı. miirbina mamasTan babasına gitti (koşarak). uh, mamilo, ra kargia zamTari! Oh! Babacığım, kış ne güzel!

Netav, sul zamTari iyos! keşke her zaman kış olsaydı!

Cems ubis wignakSi Cawere not defterime yaz.

Mindor-veli abibinda kır-tarla yeşillendi. tye foTliT Seimosa orman yapraklarla bezendi.

67

Tbili qveynebidan dabrundnen. sıcak ülkelerden döndüler.

Buzebi da peplebi gamoCndnen sinekler ve kelebekler göründüler.

Bevri sdia çok kovaladı.

Caawerina yazdırdı.

Puris yana damwifda buğday tarlası olgunlaştı.

Mka daiwyo hasat başlandı. mTel dRes mindorSi atarebda. bütün günü tarlada geçiriyordu. xan glexebs exmareboda, xan marwyvs krefda, xan mdinareze banaobda. köylülere yardım ediyordu, kah çilek koparyordu, kah nehirde yüzüyordu. baRebi xiliT aivso bahçeler meyva ile doldu amoiRo çıkardı iq Cawerili sityvebi waakiTxa orada yazılı sözleri okuttu.

Cawera - Caawerina

Dawera - daawerina

yazdı

yazdı

yazdırdı

yazdırdı

aiRo - aaRebina

waiRo - waaRebina

aldı

götürdü

aldırdı

68

götürttü

kah

Usuno yvavili mindorSi gaSliliyo lamazi, magram usuno yvavili.

Ymawvils Zalian moewona, mowyvita da Tavis vardis konaSi Cado. cota xnis Semdeg amoiRo vardis konidan, usuna da igrZno, rom im ubralo yvavils vardis suni mieRo. Ymawvili dafiqrda da Tqva: `axla mivxvdi, ratom mirCevs dedaCemi karg amxanagebTan yofnaso~. mindorSi gaSliliyo tarlada açılmıştı moglija da vardis konaSi Cado koparıp gül demetine koydu amoiRo vardis konidan gül demetinden çıkardı usuna da igrZno koklayıp hissetti usuno yvavils vardis suni mieRo adi bir çiçek gül kokusu almış dafiqrda da Tqva düşünüp söyledi axla mivxvdi, ratom mirCevs dedaCemi karg amxanagebTan yofnaso anladım, niçin annem iyi arkadaşlarla bulunmamı öğütlüyor

U ---- o u-sun-o

-sız kokusuz

u-Svil-o çocuksuz u-yvavil-o çiçeksiz

69

u-ded-o annesiz u-mam-o ……...?

şimdi

Kargi var `kargi var~ amas nu ityvi, Tavs nu dauwyeb qebasa, Kargi Cvenc mogvewoneba, cudi - arc Tavis dedasa.

Amas nu ityvi bunu söyleme Tavs nu dauwyeb qebasa kendini övmeye başlama Cvenc mogvewoneba biz de beğeniriz cudi - arc Tavis dedasa kötüyü annesi bile beğenmez Me veubnebi Sen eubnebi is eubneba

ben diyorum (ona) sen diyorsun (ona) o diyor (ona)

Cven veubnebiT biz diyoruz (ona) Tqven eubnebiT siz diyorsunuz (ona) isini eubnebian onlar diyorlar (ona)

Me vetyvi ben diyeceğim (ona) Sen etYvi sen diyeceksin (ona) is etyvis o diyecek (ona)

Cven vetyviT biz diyeceğiz (ona) Tqven etyviT siz diyeceksiniz (ona) isini etyvian onlar diyecekler (ona)

Me vuTxari Sen uTxari Man uTxra

Cven vuTxariT biz dedik (ona) Tqven uTxariT siz dediniz (ona) maT uTxres onlar dediler (ona)

ben dedim (ona) sen dedin (ona) o dedi (ona)

70

EqimTan Kaci avad rom gaxdeba, eqimTan midis. Eqimi avadmyofs gasinjavs da wamals gamouwers. Mere avadmyofi afTiaqSi wava, wamals iyidis da ise miiRebs, rogorc eqimma urCia. Mokle xanSi wamali imoqmedebs da avadmyofi momjobindeba.

Doktora İnsan hastalanınca doktora gider. Doktor hastayı muayene eder ve ilaç (reçete) yazar. Sonra hasta eczaneye gidip ilaç alır ve doktorun tavsiye ettiği gibi alır.

Kısa bir sürede ilaç etkilerini gösterecek ve hasta iyileşecek.

vambob diyorum ambob diyorsun ambobs diyor

vambobT diyoruz ambobsT diyorsunuz amboben diyorlar

vityvi diyeceğim ityvi diyeceksin ityvis diyecek

vityviT ityviT ityvian

vTqvi Tqvi Tqva

vTqviT TqviT Tqves

dedim dedin dedi

71

diyeceğiz diyeceksiniz diyecekler

dedik dediniz dediler

Futkari da mtredi SromiT daRlili fuTkari wyalSi Cavarda da ixrCoboda. iqve, xeze deda mtredi ijda. Tvali mohkra futkaris gaWirvebas, moglija didi foToli da wyalSi Caugdo. Futkari zed Sejda da wyalma napirze gaitana.

Futkarma frTebi mzeze gaiSro, afrinda da mxiaruli bzuiliT gaswia skisken.

Gavida xani. erT dRes daRlili mtredi xeze ijda da Tvlemda. Miepara monadire da Tofi daumizna. Amas Tvali mohkra fitkarma, romelic yvavilze ijda. maSinve afrinda, monadires marjvena xelze ukbina. Monadires xeli aukankalda da mtreds tyvia ascda.

SromiT daRlili çalışmaktan yorulan. wyalSi Cavarda da ixrCoboda suya düştü ve boğuluyordu. iqve, xeze deda mtredi ijda yakındaki ağaçta dişi güvercin oturuyordu.

Tvali mohkra futkris gaWirvebas arının zor durumuna gözü ilişti.

Moglija foToli da wyalSi Caugdo yaprağı koparıp suya attı. zed Sejda üstüne oturdu. wyalma napirze gaitana su (onu) kıyıya çıkardı. frTebi mzeze gaiSro kanatlarını güneşte kuruttu. mxiaruli bzuiliT gaswia skisken sevinçle vızıldayarak kovanın yolunu tuttu. gavida xani zaman geçti.

72

Tvlemda uyukluyordu.

Miepara monadire da Tofi daumizna avcı gizlice yaklaştı ve tüfeğini doğrulttu.

Monadires marjvena xelze ukbina avcının sağ elini soktu. xeli aukankalda eli titredi. mtreds tyvia ascda mermi güvercine isabet etmedi.

Marjvena - marjvniv

Marcxena - marcxniv

sağ

sol

sağda

solda

Aq - aqauroba

iq - iqauroba

burada

orada

burası

orası

Mand - mandauroba şurada

şurası

Tvalis eqimTan Tvalis eqimma avadmyofi gasinja. wamali ar gamouwera. uTxra: - wamali ar gWirdeba, bevri stafilo Wameo.

- stafilo marTla uxdeba mxedvelobas? - hkiTxa avadmyofma.

- rasakvirvelia, ginaxavT, gana saTvaleebiani kurdReli? - upasuxa eqimma.

73

wamali ar gWirdebaT ilaç lazım değil (size). bevri stafilo WameT bol bol havuç yiyiniz. stafilo marTla uxdeba mxedvelobas? Havuç gerçekten görmeye iyi gelir mi? ginaxavT gana saTvaleebiani kurdReli? siz hiç gözlük takan tavşan gördünüz mü?

stafilo, kombosto, Warxali kurdRlis saWmelia. stafilo, kombosto, Warxali, kitri, kartofili b o s t n e u l i a.

Gamarjoba Zvelad Cvens samSoblos, patara saqarTvelos Zalian Bevri mteri hyavda. sul brZolaSi iyo qarTveli kaci, sul gamarjveba da mSvidoba enatreboda.

Amitom gaCnda saqarTveloSi aseTi tradicia:

sayvareli pamidori,

Merhaba Eski zamanlarda, anayurdumuz Gürcüstan’ın çok düşmanı vardı.

Gürcü adam, daima savaşta idi, daima zaferi ve barışı özlerdi. Bundan dolayı Gürcüstan’da böyle bir gelenek meydana çıktı:

74

qarTvelebi Sexvedrisas erTmaneTs gamarjvebas da mSvidobas usurvebdnen.

- gamarjoba! - getyvis qarTveli kaci.

- Gagimarjos (RmerTma) upasuxeb Sen. Tu dilaa, getyvis: - dila mSvidobisa!

- mSvidoba mogces RmerTma, - upasuxeb Sen. Tu saRamoa, - saRamo mSvidobisa!

Pasuxi igivea: - mSvidoba mogces RmerTma. qarTvelebi aseve emSvidobebian erTmaneTs: - mSvidobiT (an naxvamdis, an kargad iyavi) - amboben wamsvlelebi. damrCenic imave sityvebiT pasuxobs.

Sor gzaze mimavals `gza mSvidobisa~ an `keTili mgzavrobao~ etyvian.

Gürcüler karşılaştıkları zaman birbirlerine zafer ve barış dilerler. – Gamarcoda (zafer)! – der Gürcü adam (sana). – Zafer versin (Tanrı), - diye cevap verirsin. Sabah ise: - Sabah barışlı (olsun) - der. – Barış versin (Tanrı) – diye cevap verirsin.

Akşam ise: - Akşam barışlı (olsun).

Cevap aynı: - Barış versin sana (Tanrı). Gürcüler böyle vedalaşırlar: iden: - barışla (ya da gene görüşürüz, ya da hoşça kalın) – der. Kalan da aynı sözlerle cevap verir. Uzağa gidenlere: “Barışlı yol” ya da “İyi yolculuk” derler.

75

saubari - yvelaze ufro romeli yvavili giyvars?

- vardi. Sena?

- me mixaki miyvars, - mixaki mec miyvars, magram mixaks mainc vardi mirCevnia.

- me Tu mkiTxavT, yvelaze lamazi yvavili iasamania.

Tanac ra kargi suni aqvs!

- me tita miyvars. ra samwuxaroa, rom suni ara aqvs.

- suni arc qrizanTemas aqvs, magram Zalian lamazia.

- yvela yvavili lamazia.

Ulamazo yvavili ar arsebobs.

- marTalia.

Konuşma - En çok hangi çiçeği seversin?

- Gül. Sen ise?

- Ben karanfili severim.

- Karanfili ben de severim, ama gülü karanfile tercih ederim.

- Bana sorsanız, çiçeklerin en güzeli leylaktır, hem de kokusu ne güzel!

- Ben laleyi severim, ne yazık ki kokusu yok.

- Krizantemin de kokusu yok, ama çok güzel.

- Her çiçek güzel, çirkin çiçek olmaz.

- Doğrudur.

76

Lomi da Tagvi Loms tyeSi eZina. Tagvma tanze gadauara. Lomma gaiRviZa da Tagvi daiWira. Tagvma uTxra: - gamiSvi da gaWirvebaSi degexmarebio.

Lomma gulianad gaicina da Tagvi gauSva. Gavida xani. Monadireebma lomi daiWires da TokiT xeze miabes. Mere unda misuliyvnen da cocxlad waeyvanaT. Monadireebi rom wavidnen, lomma saSineli Rriali morTo. Tagvs Semoesma, micunculda, gadaRwRna Toki, lomi gaaTavisufla da uTxra - gaxsovs, rom damcine? Axla xom xedav, rom paara Tagvsac SesZlebia didi da Zlieri lomis daxmarebao?

Loms tyeSi eZina aslan ormanda uyuyordu.

Tagvma tanze gadauara fare üzerinden geçti.

Lomma gaiRviZa da Tagvi daiWira aslan uyandı ve fareyi yakaladı. gamiSvi da gaWirvebaSi dagexmarebi beni serbest bırak da sana sıkıntılı durumda yardım ederim.

lomma gulianad gaicina aslan katılarak güldü.

TokiT xeze miabes iple ağaca bağladılar.

Mere unda mosuliyvnen da cocxlad waeyvanaT götüreceklerdi.

77

sonra gelip canlı olarak

Monadireebi rom wavidnen, lomma saSineli Rriali morTo

avcılar gidince

aslant korkunç şekilde kükremeye başladı.

Micunculda, gadaRrRna Toki yavaş yavaş yaklaştı, ipi kemirdi.

Gaxsovs, rom damcine? Hatırladın mı, bana gülmüştün?

Axla xom xedav, rom patara Tagvsac SesZlebia didi da Zlieri lomis daxmarebao şimdi görüyorsun ki, küçük fare de büyük ve güçlü aslana yardımda bulunabiliyor?

r a s S v r e b a?

Ne eder? lomi R r i a l e b s, mgeli y m u i s, ZaRli y e f s, kata k n a v i s, Zroxa (xari, kameCi, cxvari) b R a v i s, Txa k i k i n e b s, cxeni W i x v i n e b s, viri y r o y i n e b s, qaTami k a k a n e b s, mamali y i v i s, bati s i s i n e b s, Citi W i kW i k e b s, mtredi R u R u n e b s, yvavi C x a v i s…

Andaza rasac dasTesav, imas moimki

Atasözü Ne ekersen, onu biçersin

78

Cveni baRi Mze amovida, misi sxivebi moefina Cvens baRs, dabera niavma da foTlebSi gaxveuli mwife nayofi gamoaCina.

Yvela xilia Cvens baRSi: bali, alubali, atami, vaSli, TuTa, msxali, qliavi, Werami, leRvi, komSi… Axla zafxulia da bali da alubali mwifs. Male TuTa da Werami damwifdeba, Semdeg erTmaneTs mohyveba Semodgomis xili.

Miyvars Cveni baRi, magram marto xilis Wama rodi miyvars. Gazafxuldeba Tu ara, sul baRSi vtrialeb. xexilis movla CemTvis didi siamovnebaa.

Mze amovida. güneş doğdu.

Misi sxivebi moefina. onun ışıkları yayıdı (bahçeye).

Dabera niavma. hafif rüzgar esti. foTlebSi gaxveuli yapraklara sarılmış. mwife nayofi gamoaCina. olgun meyva çıkardı. yvela xilia Cvens baRSi. bağımızda her türlü meyva var. mwifs. olgunlaşıyor.

Damwifdeba olgunlaşacak. erTmaneTs mohyveba Semodgomis xili sonbahar meyvası peş peşe gelecek. marto xilis Wama rodi miyvars yalnız meyva yemeyi sevmem ki. gazafxuldeba Tu ara ilkbahar olunca.

79

sul baRSi vtrialeb bahçede döner dururum. xexilis movla meyva ağaçarına bakmak CemTvis didi siamovnebaa benim için büyük zevktir. gaTenda - daRamda;

Mze amovida - mze Cavida.

Eqimi da avadmyofi - eqimo, miSvele! Avada myavs Cemi patara gogona. SexedeT rogor gaxda. Arafers Wams, arc svams! - uTxra patara anikom Zia kotes da Tavisi dedofala aCvena. Zia kotem dedofalas daxeda, maja gausinja, Sublze xeli daado da Tqva: - marTalia, Zalian avad aris. albaT, gacivda. Ara uSavs, axlave wamali davalevinoT, erTi kovzi muraba gadavaylapoT da maSinve morCeba.

- erTi kovzi eyofa?

- eyofa. cota wyalic unda daayolos.

- Cqara! Muraba mand aris, karadaSi, oRond didi kovziT amoiReT. Eqimma karadidan erTi kovzi muraba gadmoiRo da gadaaylapa… vis? ra Tqma unda, anikos da dedofalac maSinve morCa.

80

Eqimo, miSvele! doctor, yardım et bana!

Avada myavs Cemi patara gogona küçük kızcağızım hasta.

SexedeT, rogor gaxda bakın, nasıl zayıfladı.

Arafers Wams, arc svams hiç bir şey yemiyor, hem de içmiyor.

Daxeda, maja gausinja baktı, nazbını tuttu.

Sublze xeli daado alnına elini koydu. albaT gacivda galiba üşütmüş. ara uSavs bir şey değil. axlave wamali davalevinoT hemen ilaç içirelim. erTi kovzi muraba gadavaylapoT bir kaşık reçel yutturalım. eyofa? yeter mi? cota wyalic unda daayolos üstüne biraz su da içmeli. oRond, didi kovziT amoiReT ama, büyük kaşıkla alınız. ra Tqma unda tabiı. maSinve morCa hemen iyileşmiş.

Gadaylapa - gadaaylapa

Dalia - daalevina

yuttu

içti

yutturdu;

içirdi;

Wama - aWama

aiRo - aaRebina

yedi

aldı

yedirdi;

81

aldırdı.

vsvam içiyorum svam içiyorsun svams içiyor

vsvamT svamT svamen

davlev dalev dalevs

davlevT dalevT daleven

içeceğim içeceksin içecek

içiyoruz içiyorsunuz içiyorlar içeceğiz içeceksiniz içecekler

Adamianis sxeulis Nawilebis dava erT dRes adamianis sxeulis nawilebma dava atexes: fexma Tqva: - Cven rom ar viyoT, ra geSvelebodaT? versad waxvidodiT, verafers gaakeTebdiT. xelebma upasuxes: - Cven rom ar viyoT, Tqven ra SegiZliaT, Tqvens saqmes Cven vakeTebTo. Tavma Tqva: - arc erTi xarT marTali. sxeulis yvela nawili Tanabrad saWiroa. Aba, SemomxedeT! Tvalebi, yurebi, cxviri, piri, ena - yvelaferi Cemzea, magram me ar

82

vtrabaxob. Garda amisa, tvinic CemSia. amaTgan erTic rom ar iyos, ras izamdiT? Dafiqrdnen xelebi da fexebi. marTlac, ra gveSvelebodao? - Tqves da dava Sewyvites.

Dava atexes kavgaya giriştiler Cven rom ar viyoT, ra geSvelebodaT biz olmasaydık haliniz ne olurdu. versad waxvidodiT, verafers gaakeTebdiT hiç bir yere gidemezdiniz, hiç bir şey yapamazdınız.

Tqvens saqmes Cven vakeTebTo işinizi biz yaparız.

Arc erTi ar xarT marTali hiç biriniz de haklı değil.

Tanabrad saWiroa eşit olarak lazımdır.

Aba, SemomxedeT! hadi, bakınız (bana).

Yvelaferi Cemzea her şey üstümde.

Magram ar vtrabaxob ama övünmem.

Garda amisa bundan başka. amaTgan erTic rom ar iyos, ras izamdiT? Bunlardan biri de olmazsaydı ne yapabilirdiniz?

marTlac hakikaten dava sewyvites kavgayı kestiler.

83

Tvali - sa-Tval-e;

marili - sa-maril-e;

kaba - sa-kab-e;

göz

tuz

elbise

sa……e

gözlük; -lık

tuzluk;

elbiselik.

Tvali, yuri, cxviri, xeli, fexi da sxva adamianis sxeulis garegani nawilebia.

Adamians aqvs sxeulis Sinagani nawilebic. Esenia: filtvebi, guli, kuWi, RviZli da sxva.

84

roca TeTri Tovlis qveS lamaz enZelas sZinavs uTvalavs… roca isini moiSoreben Tovlis sudaras, Me maSin moval SenTan, mTebSi, Cemo lurjTvalav…

Lamaz enZelas sZinavs uTvalavs sayısız güzel çiğdem uyuyor. roca moiSoreben Tovlis sudaras kar kefeni atlatacakları zaman. maSin moval SenTan o zaman sana geleceğim.

Cemo lurjTvalav benim “Mavigözlüm” (çiçek ismi). enZela Tovlis sudaras enZela Tovlis sudaras enZelam Tovlis sudara enZelas Tovlis sudara

iSorebs çiğdem kar kefeni atlatyıor (atlatır). iSorebda çiğdem kar kefeni atlatıyordu. moiSora çiğdem kar kefeni atlattı. mouSorebia çiğdem kar kefeni atlatmış.

Me moval ben geleceğim Sen moxval sen geleceksin is mova o gelecek

Cven movalT biz geleceğiz Tqven moxvalT siz gelecekiniz isini movlen onlar gelecekler

85

Me movdivar ben geliyorum Sen modixar sen geliyosun is modis o geliyor

Cven movdivarT biz geliyoruz Tqven modixarT siz geliyorsunuz isini modian onlar geliyorlar

me movedi ben geldim Sen moxvedi sen geldin is movida o geldi

Cven movediT biz geldik Tqven moxvediT siz geldiniz isini movidnen onlar geldiler

M o x u c i da x e x i l i erTi moxuci kaci baRSi xexils rgavda. Miuaxlovda ymawvili da uTxra: - babu, raTom wvalob? Sen xom magaT nayofs ver moeswrebi?

- vici, rom ver moveswrebi, magram sxvebi moeswrebian, gaixareben da ityvian: `RmerTma acxonoso~, - upasuxa moxucma. baRSi xexils rgavda bahçede meyva ağaçları dikiyordu. miuaxlovda ymawvili (bir) çocuk yaklaştı. babu, ratom wvalob? dedeciğim niçin zahmet ediyorsun?

Sen xom magaT nayofs ver moeswrebi şunların meyvalarına yetişemezsin ki? sxvebi moeswrebian başkaları yetişirler. `RmerTma acxonos~ allah gani gani rahmet eylesin.

86

Andaza: iseTi xidi gade, Senma SviliSvilmac zed gaiaroso

Atasözü: Öyle bir köprü yap ki torunun da üzerinden geçsin

Cemi sofeli TbilisTan axlos simwvaneSi Cafluli didi da lamazi sofelia. Es Cemi sofelia. Aq daibada da gaizarda Cemi mama-papa, aq davibade me, aq daibadebian Cemi Svilebic.

Cemi sofeli Zalian Zvelia, aq VI saukuneSi aSenebuli patara eklesia dgas. sofels mdinare ara aqvs, mxolod patara Rele moedineba, samagierod sofelSi bevri civi da gemrieli wyaroa. Relis wyali oTx wisqvils abrunebs. wisqvilebic pataraa, magram sofels hyofnis.

Yvela ubans TiTo wyaro da TiTo wisqvili aqvs. sofelSi xilis baRebi bevria, magram ufro meti venaxia.

Aqauri vazi da yurZeni cnobilia saqarTveloSi.

TbilisTan axlos Tbilisi yakınında. simwvaneSi Cafluli yeşilliklere gömülü. aq daibada da gaizarda Cemi mama-papa atalarım burada doğup büyümüştüler.

Davibade doğdum. aq daibadebian Cemi Svilebic benim çocuklarım da burada doğacaklar.

VI saukuneSi agebuli patara eklesia dgas VI. yüzyılda inşa edimiş küçük kilise durur.

sofels mdinare ara aqvs köyün nehri yok. mxolod Rele moedineba yalnız dere akar. samagierod bevri da gemrieli wyaroa buna karşılık çok soğuk ve lezetli kaynak var.

87

wisqvils abrunebs değirmeni döndürür. sofels hyofnis köye yeter. aqauri vazi da yurZeni cnobilia saQarTveloSi

buradaki asma ve üzüm

Gürcüstan’da meşhur.

kiTxva-pasuxi: - Tqven qalaqeli xarT? - axla qalaqSi vcxovrob, magram Cemi winaprebi soflelebi iyvnen.

- Tqveni ded-mama sofelSi cxovrobs?

- diax, Cemi ded-mama sofelSi cxovrobs.

- Tqveni sofeli aqedan Sors aris?

- arc ise.

- Tqvens sofelSi mebaReobaa Tu mevenaxeoba?

- Cems sofelSi mebaReoba da mesaqonleobaa. hyavT Zroxebi da kameCebi.

- rZes raSi iyeneben?

- yvels, karaqs, mawons amzadeben.

- didi madloba saintereso cnobebisTvis.

- arafers.

Soru-cevap: - Siz şehirli misiniz?

- Şimdi şehirde oturuyorum, ama atalarım köylü idiler.

- Ana-babanız köyde mi otururlar?

- Evet, ana-babam köyde otururlar.

- Köyünüz buradan uzak mıdır?

- O kadar da değil, - Köyünüzde meyvacılık mı bağcılık mı var?

- Köyümde meyvacılık ve hayvancılık var. İnekleri ve mandaları var (köylülerin).

- Süt nasıl kullanılır?

Peynir, tereyağı, yoğurt yaparlar.

- İlginç bilgiler için çok teşekkür ederim.

- Bir şey değil.

88

SabaT saRamos Cvens ojaxSi Cveni ojaxi sakmaod didia. bebiaCemsa da babuaCems eqvsi Svili hyavT. isini cal-calke cxovroben, magram SabaTobiT yvelani CvenTan iyrian Tavs - ded-mamis sanaxavad modian. dResac asea. sasadilo oTaxSi teva ar aris. Aq arian Cemi sami biZa TavianTi col-SviliT da ori mamida TavianTi qmar-SviliT. Ufrosi bicola Zalian lamazi qalia. igi operis momReralia. Umcrosi bicola ki, iseve rogorc misi qmari, eqimia. SuaTana biZa da misi coli inJinrebi arian. mamidaCemis qmari, anu Cveni ojaxis siZec eqimia. Meore mamidas qmari pedagogi hyavs, Cvens skolaSi aswavlis.

Yvelani sasadilo magidas usxedan, Cais svamen da mxiarulad saubroben.

Me da Cemi biZaSvilebi, mamidaSvilebi da deidaSvilebi Cems oTaxSi televizors vuyurebT. fexburTis matCs uCveneben.

Deda da deida samzareuloSi namcxvars acxoben. ra kargia erTad TavSeyrili naTesavebis yureba!

sakmaod didia oldukça büyüktür. isini cal-calke cxovroben onlar ayrı yaşıyorlar.

SabaTobiT yvelani CvenTan iyrian Tavs Cumartesi günleri herkes bizde toplanır.

Ded-mamis sanaxavad modian ana-babaları görmeye gelirler teva ar aris iğne atsan yere düşmez.

TavianTi col-SviliT kendi karı ve çocuklarıyla (çoluk çocukla).

Qmar-SviliT koca ve çoluklarıyla (çoluk çocukla).

Ufrosi bicola yaşça büyük yenge.

Operis momReralia opera sanatçısıdır.

89

iseve, rogorc misi qmari kocası gibi.

SuaTana biZa da misi coli ortanca amca ve eşi. mamidaCemis qmari halamın eşi.

Cvens skolaSi aswavlis okulumuzda öğretiyor.

Magidas usxedan masanın etrafında oturuyorlar. fexburTis matCs uCveneben futbol maçı gösteriyorlar. namcxvars acxoben. pasta pişiriyorlar. ra kargia erTad Tavmoyrili naTesavebis yureba ne güzel bir araya gelmiş akrabaları görmek.

saqarTvelo qveyanas, sadac uxsovari droidan cxovroben qarTvelebi, saqarTvelo hqvia. mas CrdiloeTidan kavkasionis qedi sazRvravs, samxreTis sazRvarze TurqeTi da somxeTia, aRmosavleTiT - Azerbaijani, dasavleTiT Savi zRva. saqarTvelos sxvadasxva nawilebs, anu kuTxeebs, sxvadasxva saxeli hqvia: kaxeTi, qarTli, mesxeTi, javaxeTi, imereTi, guria, samegrelo, afxazeTi, aWara, raWa, leCxumi, svaneTi, TuSeTi, fSavi, mTiuleTi, xevsureTi, sevi. suramis qedi saqarTvelos or nawilad hyofs aRmosavleT saqarTvelod da dasavleT saqarTvelod. kaxeTi, qarTli, mesxeTi, javaxeTi, TuSeTi, fSavi, mTiuleTi, xevsureTi, xevi aRmosavleT saqarTveloa. qarTlSia saqarTvelos dedaqalaqi Tbilisi. Aqvea mcxeTa - saqarTvelos uZvelesi dedaqalaqi. kaxeTSia Zveli da lamazi qalaqebi Telavi da siRnaRi. TuSeTi, fSavi, mTiuleTi, xevsureTi, xevi aRmosavleT saqarTvelos mTis kuTxeebia.

90

dasavleT saqarTvelos Seadgens: imereTi, samegrelo, guria, aWara, raWa, leCxumi, svaneTi, afxazeTi. imereTSia saqarTvelos erTerTi uZvelesi qalaqi quTaisi. igi meore qalaqia Tbilisis Semdeg. aWaraSia qalaqi baTumi, mniSvnelovani navsadguri.

Sav zRvaze aseve mniSvnelovani navsadguria foTi da soxumi. raWa, leCxumi, svaneTi dasavleT saqarTvelos mTis kuTxeebia. mTiania aWarisa da afxazeTis nawilic. saqarTvelos buneba Zalian lamazi da mravalferovania.

Aq aris subtropikuli zona da maRali mTebi mudmivTovliani mwvervalebiT. Aseve mravalferovania Cveni soflis meurneobac: Cai da citrusebi, mevenaxeoba da mexileoba, mecxoveleoba… saqarTvelo mdidaria wiaRiseuliT, mineraluri wylebiT, Cveni wylebi mraval daavadebas arCens.

Cveni qveyana yvelas xiblavs ulamazesi bunebiT, uZvelesi istoreuli ZeglebiT, Tanamedrove kulturiT, stumarTmoyvare, gulRia xalxiT.

kavkasionis qedi sazRvravs. Kafkas sıradağları sınırlar. samxreTis sazRvarze TurqeTi da somxeTia. güney sınırda Türkiy ve Ermenistan var.

aRmosavleTiT - Azerbaijani doğuda Azerbaycan. dasavleTiT - Savi zRva batıda - Kara Deniz sxvadasxva nawilebs, anu kuTxeebs, sxvadasxva saxeli hqvia. ya da köşelerin değişik isimleri var. or nawilad hyofs. ikiye ayırır. aRmosavleT saqarTvelo. doğu Gürcüstan.

91

değişik kısımların

dasavleT saqarTvelo. batı Gürcüstan. mTis kuTxeebia. dağ bölgeleridir. mniSvnelovani navsadguri. önemli liman. saqarTvelos buneba Zalian lamazi da mravalferovania.

Gürcüstan’ın doğası

çok güzel ve renklidir.

subtropikuli zona. subtropikal bölge. mudmiv Tovliani mwvervalebiT. sürekli karlı şahıkalarla. soflis meurneoba. tarım. mineraluri wylebiT. maden sularıyla. mraval daavadebas arCens. pek çok hastalığı tedavi eder. yvelas xiblavs. herkesi hayran eder. istoreuli ZeglebiT. tarihsel anıtlarla.

Tanamedrove kulturiT. çağdaş kültürle. stumarTmoyvare, gulRia xalxiT. misafirsever, “açık gönüllü” insanlarla.

me patara qarTveli var me patara qarTveli var, kavkasiis mTebis Svili da gancxromiT sxvagan yofnas mirCevnia aq sikvdili. qarTl-kaxeTi, imereTi, guria da samegrelo yvela Cemi samSobloa, sayvareli saqarTvelo. kavkasiis mTebis Svili. Kafkasya dağlarının çocuğu. gancxromiT sxvagan yofnas mirCevnia aq sikvdili. burada ölmeyi tercih ederim.

yvela Cemi samSobloa.

hepsi anayurdumdur.

92

başka yerde safa sürmekten

Tevdore Tavdadebuli Es moxda 1609 wels. zafxulis papanaqeba idga. saqarTvelos mefe luarsab II Tavis sazafxulo sasaxleSi imyofeboda qarTlis sofel cxireTSi. Am dros saqarTvelos mteri Semoesia.

Mters undoda, moulodnelad dasxmoda Tavs mefes da daetyvevebina igi.

Umefod darCenil qveyanas advilad daipyrobda.

Magram mterma mefis sasaxlemde mokle gza ar icoda.

Tbilisis axlos sofel kvelTaSi mterma soflis eklesiis mRvdeli Tevdore daatyveva da ubrZana, mefemde migviyvaneo. ra eqna Tevdores? icoda, Tu mters mefemde miiyvanda, saqarTvelo daiRupeboda, Tu ara da, wamebiT sikvdili eloda.

Didxans ar ufiqria.

- momyeviTo, - uTxra da wauZRva mtris laSqars.

Midis Tevdore, ukan mteri mihyveba, gzas bolo ar uCans. uRran tyeSi Sevidnen, laSqari daifanta, tyidan gamosasvleli ver ipoves. Mixvdnen, rom Tevdorem isini

93

sul sxva gziT waiyvana da didi manZiliT daaSora mefis adgilsamyofels.

Mterma xmliT akuwa Tevdire. Magram mis Tavganwirvas fuWad ar Cauvlia - qarTvelebma dro moiges, jari Sekribes da mteri daamarcxes.

Ase ixsna Tevdorem qveyana daRupvisgan. qarTvelma xalxma Tevdores `Tavdadebuli~ uwodea da siyvaruliT inaxavs mis saxels.

Tavdadebuli baş veren.

Moxda oldu. zafxulis papanaqeba idga. yakıcı yaz duruyordu. saqarTvelos mefe luarsabi Gürcüstan kralı Luarsab. sazafxulo sasaxleSi imyofeboda. yazlık sarayında bulunuyordu. mteri Semoesia. düşman saldırdı.

Mters undoda, moulodnelad dasxmoda Tavs mefes da daetyvevebina igi düşman krala beklemeden baskın edip onu esir etmek istiyordu.

Umefod darCenil qveyanas advilad daipyrobda kralsız kalmış memleketi kolayca ele geçirebilirdi. mokle gza ar icoda kısa yol bilmiyordu. soflis eklesiis mRvdeli köy kilisesinin papazı. ubrZana, mefemde migviyvaneo emretti: krala kadar götür bizi. ra eqna Tevdores? ne yapsaydı Tevdore?

Tu mters mefemde miiyvanda, eğer düşmanı krala kadar götürseydi, saqarTvelo daiRupeboda. Gürcüstan mahvolacaktı.

94

wamebiT sikvdili eloda işkenceli ölüm bekliyordu.

Didxans ar ufiqria çök düşünmemişti. momyeviTo peşime düşünüz, - diye. wauZRva mtris laSqars düşman ordusunun önünde yürüdü. ukan mteri mihyveba düşman peşinden gidiyor. gzas bolo ar uCans yolun sonu görünmüyor. uRran tyeSi Sevidnen geçilmez ormana girdiler. laSqari daifanta ordu dağıldı. tyidan gamosasvleli ver ipoves ormandan çıkış bulamadılar.

Tevdorem isini sul sxva gziT waiyvana Tevdore onları bambaşka yolla götürdü. didi manZiliT daaSora mefis adgilsamyofels. kralın bulunduğu yerden uzun yolla uzaklaştırdı.

xmliT akuwa kılıçla parçaladı.

Tavganwirvas fuWad ar Cauvlia özveri boş çıkmadı. dro moiges zaman kazandılar. jari Sekribes orduyu topladılar. mteri daamarcxes düşmanı mağlup ettiler. ixsna qveyana memleketi kurtardı.

Uwoda ad koydu. siyvaruliT inaxavs mis saxels adını sevgi ile saklar.

95

Deda Dedis kalTaze, mis naTel Rimilze kargi ra aris?

Guli dedisa SvilisTvis Dauleveli zRva aris.

Dedaa bednierebis, sikeTis gamomsaxveli.

Mitom uwodes samSoblos dedasamSoblos saxeli.

Dedis kalTaze, mis naTel Rimilze kargi ra aris

anne eteği, onun aydınlık

gülümsemesinden iyi ne olur.

Guli dedisa SvilisTvis Dauleveli zRva aris

anne yüreği çocuğu için sonsuz

denizdir.

bednierebis, sikeTis gamomsaxveli saadeti, iyiliği ifade eden.

Mitom uwodes onun için ad koydular. dedasamSoblos saxeli anayurdun ismi.

96

Tbilisi Tbilisis daarsebis lamazi legenda gadmogvcems: iq, sadac axla qalaqia, V saukuneSi gauvali tyeebi yofila. erTxel mefe vaxtang gorgasali im tyeebSi sanadirod wasula. xoxobi wamofrenila. vaxtangs mimino daudevnebia. xoxobi da mimino xevSi gauCinarebulan. vaxtangi da misi amala xevSi Casulan da unaxavT, rom miwidan cxeli, qafqafa wyali amoCuxCuxebs. xoxobi da mimino Sig Cacvivnulan da CaxarSulan.

Mefe mixvda, rom am wyals samkurnalo Tvisebebi eqneboda. `am adgilze qalaqi gaSendeso~ - brZana. marTlac, daiwyes qalaqis mSenebloba. Tbili wylebis gamo qalaqs Tbilisi daarqves. vaxtang gorgaslis sikvdilis Semdeg misma Svilma mefe daCim dedaqalaqi mcxeTidan TbilisSi gadmoitana.

V saukunidan dawyebuli Sendeboda Tbilisi, bevrjer dangreula mtris xeliT, magram isev wamomdgara, isev aSenebula.

97

dRes TbilisSi milionze meti kaci xovrobs, igi Cveni qveynis kulturis centria. Aq oTxi didi universteti da bevri umaRlesi saswavlebelia.

TbilisSia saqarTvelos mecnierebaTa akademia, sadac bevri cnobili mecnieri moRvaweobs.

Tbilisi didi musikaluri kulturis qalaqia. Aq erTi konservatoria - umaRlesi musikaluri saswavlebeli da bevri musikaluri skolaa.

Tbilisi didi Teatraluri tradiciebis qalaqia. mTels msoflioSi ukraven taSs rusTavelis, marjaniSvilis, kinomsaxiobTa Teatrebs. Eseni Tbilisis Teatrebia.

Tbilisis operisa da baletis TeatrSi, romelic didi qarTveli kompozitoris zaqaria faliaSvilis saxels atarebs, bevri msoflioSi saxelganTqmuli momRerali da mocekvavea. is qarTuli kinofilmebi, romelTac uyurebs mTeli msoflio, TbilisSia gadaRebuli.

98

Tbiliss Suaze hyofs mtkvari.

Qalaqs Tavs adgas maRali mTa, romlis kalTazec aris mTawmindis panTeoni. Am panTeonSi ganisveneben didi qarTveli mamuliSvilebi. Garda mTawmindis panTeonisa, TbilisSi ramdenime panTeoni kidev aris.

99

Tbilisi saqarTvelos politikuri centria. Aq muSaobs saqarTvelos parlamenti da mTavroba, aq zis Cveni qveynis prezidenti. daarsebis lamazi legenda gadmogvcems güzel kuruluş efsanesini nakl eder. iq, sadac axla qalaqia, şimdi şehrin olduğu yerde, gauvali tyeebi yofila. geçilmez ormanlar imiş. sanadirod wasula ava çıkmış. xoxobi wamofrenila sülün uçuvermiş. mimino daudevnebia şahini peşine taktı. xevSi gauCinarebulan derede kaybolmuşlar. qafqafa wyali amoCuxCuxebs çok sıcak (kaynar gibi) su fışkırıyor.

Sig Cacvivnulan da CaxarSulan içine düşüp haşlanmışlar. wyals samkurnalo Tvisebebi eqneboda suyun tedavi edici özellikleri olacaktı. qalaqi gaSendeso, brZana şehir imar edilsin diye emr etti.

Gadmoitana taşıdı (oradan buraya).

V saukunidan dawyebuli V. yüzyıldan itibaren. bevrjer dangreula mtris xeliT düşman eliyle çok kere yıkılmış. isev wamomdgara gene kalkınmış. kulturis centria kültür merkezidir. umaRlesi saswavlebeli yüksek okul. mecnierebaTa akademia Bilimer Akademisi. bevri cnobili mecnieri moRvaweobs çok ünlü ilim adamı çalışır. musikaluri kulturis qalaqia. müziksel kültür şehridir.

Teatraluri tradiciebis qalaqia. tiyatro gelenekleri şehridir. romelic didi qarTveli kompozitoris zaqaria saliaSvilis saxels atarebs büyük Gürcü kompozitör Zakariya Paliaşvili’nin adını taşıyan.

100

kinofilmebi, romelTac uyurebs mTeli msoflio

bütün dünyanın seyrettiği

filimler.

gadaRebuli (kinofilmi) çekilmiş (filim).

Suaze hyofs ikiye böler.

Tavs adgas maRali mTa üstünde yüksek dağ durur. mTawmindis panTeoni Mtatsminda Anıt Mezarlığı.

Ganisveneben defnedilmişler. mamuliSvilebi vatan evlatları. politikuri centria politik merkezidir.

cotne dadiani es ambavi XIII saukuneSi moxda: saqarTvelos monRolebi Semoesivnen. maT daipyres Cveni qveyana. saqarTvelos saukeTeso Svilebi qveynis gadarCenaze fiqrobdnen. isini Seikribnen axalcixis maxloblad da gadawyvites jaris Sekreba da monRolebis gandevna. Magram moRalatem gasca qarTvelebi. monRolebi moulodnelad Tavs daesxnen da daatyveves isini. Mxolod cotne dadiani gadarCa. igi wina dRiT samegreloSi wasuliyo jaris Sesakrebad.

101

qarTveli tyveebi monRolTa mbrZanebelTan miiyvanes. Man brZana: `daatitvleT, tanze Tafli wausviT, mklavebi SeukariT da mzeze dasxiTo!~ cotne dadianma gaigo Tu ara Tavisi megobrebis ubedureba, maSinve maT kvals gahyva. Gaiara mesxeTi, Semdeg - javaxeTi da somxeTis qalaq anisSi Cavida. Aq iyo monRolTa mTavarsardlis - noinis - banaki. cotne dadiani mivida im moedanze, sadac qarTveli tyveebi isxdnen, tanT gaixada, Tavis mxlebels ubrZana `mklavebi Semikario!~ da tyveebTan dajda, maTi bedi gaiziara. roca es ambavi noinma gaigo, man cotne dadiani TavisTan miayvanina.

- ase ratom moiqecio? - hkiTxa monRolma cotnes.

- Cemi megobrebi udanaSauloebi arian da Tu udanaSaulo kacis dasja SeiZleba, mec maTTan erTad damsajeTo. monRoli TviTonac vaJkaci iyo, vaJkacobis fasi icoda.

Amitom moewona cotne dadianis saqcieli.

102

- radgan qarTvelebi aseTi vaJkacebi da erTmaneTis erTgulebi yofilxarT, gaTavisuflebT, dabrundiT Tqvens samSobloSio, - brZana. cotne dadians saqcielma mtersac daanaxa da moyvaresac, rom monRolebma ver Cakles qarTvelebSi Tavisuflebis siyvaruli. es ambavi XIII saukuneSi moxda bu olay 13. yüzyılda oldu.

Semoesivnen akın ettiler.

Daipyres zapt ettiler. saqarTvelos saukeTeso Svilebi qveynis gadarCenaze fiqrobdnen Gürcüstan’ın mükemmel evlatları ülkenin kurtarılmasını düşünüyorlardı. moRalatem gasca qarTvelebi hain, Gürcüleri ele verdi. moulodnelad Tavs daesxnen ansızın baskın yaptılar. daatyveves isini onları esir aldılar. wina dRiT wasuliyo jaris Sesakrebad bir gün önce askeri toplamak için gitmişti. tyveebi monRolTa mbrZanebelTan miiyvanes esirleri Moğol’ların hükümdarına götürdüler. daatitvleT, tanze Tafli wausviT soyun, bedenlerine bal sürün. xelebi SeukariT da mzeze dasxiT ellerini bağlayıp güneşte oturtun. gaigo Tu ara Tavisi megobrebis ubedureba, kendi arkadaşlarının kötü kaderini anlayınca. maT kvals gahyva. onların izinden gitti.

103

somxeTis qalaq anisSi Cavida Ermenistan’in “Ani” şehrine vardı. tanT gaixada elbiselerini çıkardı. mklavebi Semikari! kollarımı bağla! maTi bedi gaiziara onların kaderini paylaştı.

TavisTan miayvanina yanına getirtti.

Ase ratom moiqecio? neden böyle hareket ettin?

Tu dasja SeiZleba, cezalandırmak mümkünse eğer. maTTan erTad damsajeTo onlarla beraber cezalandırın (beni) TviTonac vaJkaci iyo kendisi de yiğit idi. vaJkacobis fasi icoda yiğitliğin değerini bilirdi. mtersac daanaxa da moyvaersac düşmana ve dosta da gösterdi. ver Cakles qarTvelebSi Tavisuflebis siyvaruli Gürcülerde özgürlügün sevgisini öldüremediler.

104

leqsikoni

105

a aba!

1) haydi! aba, waikiTxe! haydi, oku bakalım. 2) ya aba ra gegona? ne sandın ya? abams bağlıyor cxens xeze abams atı ağaca bağlıyor abibineba 1) yeşillenmek,çiçeklenmek; 2) yeşillendirmek, çiçeklendirmek abibinebs yeşillendiriyor, çiçeklendiriyor agdebs atıyor, cecxlSi agdebs ateşe atıyor agvisto ağustos adamiani adamiani adam, insan adgili yer adgilsamyofeli bulunduğu yer adgoma 1) kalkma, 2) kalkmak adis çıkıyor (yukarıya) mTaze adis dağa çıkıyor advili kolay, advilad kolayca aerodromi aerodromi havaalanı avadmyofi hasta avad gaxda hastalandı aviwydeba aviwydeba unutuyor avla 1) çıkmak (yokuşu); 2) yandan geçmek avseba 1) dolma, 2) dolmak, 3) doldurma, 4) doldurmak avsebs dolduruyor azerbaijani Azerbaycan aTavisuflebs salıveriyor, serbest bırakıyor aTasi bin aTi on ai işte akademia akademi akankaleba 1) titremek, 2) titretmek akankalebs bak 1) kankalebs 2) titretiyor akeTebs yapıyor akvani beşik akvirvebs hayrete bırakıyor akuwva 1) parçalamak, 2) parçalanmak

alagebs koyuyor (birçok şeyi) gogo wignebs GanTaSi alagebs kız kitaplarını çantaya koyuyor albaT galiba alubali vişne amarcxebs yeniyor ambavi haber amdeni bu kadar amTavrebs bitiriyor amindi hava, dRes kargi amindia bugün hava güzel amitom bunun için amodis çıkıyor (yukarıya, bulunduğumuz yere), mza amodis güneş doğuyor amosvla çıkmak amoReba çıkarmak amoGuxGuxebs fışkırıyor amxanagi arkadaş andaza atasözü anTeba 1) yakmak, 2) yangı anTebs yakıyor an ya aprili Nisan ar/ara 1) –ma/-me ar wavida gitmedi, 2) değil,ara var değilim 3) yok mama ar myavs babam yok, 4) hayır aravin kimse araferi hiçbir şey, arafers bir şey değil ardadegebi tatil aris 1) –dır/-tır dila aris sabahtır, 2) var arseboba 1) varlık, 2) yaşama, varolma arGvi dağ keçisi arc ne de arc ise o kadar da değil arwivi kartal arxeini tasasız, kaygısız asvla çıkmak (yukarıya) asi yüz asxams döküyor atami şeftalı atarebs 1) taşıyor, 2) dolaştırıyor, 3) geçiriyor

106

atexva (Gxubis) kavga çıkarmak afarebs örtüyor afarTxuneba (frTebis) kanatları sallamak afrena I. 1) uçmak (yukarıya), 2) uçurmak, 3) uçurtmak II,oynatmak (aklını) II, afrens 1) uçuruyor Gits afrens kuşu uçuruyor, 2) uçurtuyor, 3) aklını oynatıyor afTiaqi eczane afxazeTi Abhazya aq burada aqauri buralı aqauroba burası aqedan buradan aqeT buraya aqvs var (onun) aqlemi deve aReba 1) alma, 2) almak, xelis aReba vazgeçmek aRebineba aldırmak aRebinebs I aldırıyor, II kusuyor aRmosavleTi doğu ayvaveba 1) çiçeklenme, 2) çiçeklenmek 3) çiçeklendirmek ayvavebs çiçeklendiriyor aylapebs yutturuyor aSeneba inşa etmek aSenebs inşa ediyor aSorebs 1) uzaklaştırıyor, 2) ayırıyor aGens 1) doğuruyor, 2) gösterıyor acdena 1) isabet ettirememek, 2)sapıtmak gzas ascda yolu şapitmak aZlevs veriyor (ona) aweva 1) kaldırma, 2) kaldırmak awerinebs yazdırıyor awyoba awyoba bak alagebs aWara Acara aWmevs yediriyor axalgazrda genç axla şimdi axlave hemen axlandeli şimdiki

axlo

yakın axlo mezobeli yakın komşu axlos yakında axsovs oklında tutuyor

b babua dede bage dudak bade ağ badebs bak aGens I bavSvi çocuk balaxi ot balaxoba otlamak baleti bale bali kiraz banaoba 1) yıkanmak, banyo yapmak, 2) yıkamak, 3) suya girmek bartyi kuş yavrusu bati kaz batkani kuzu baRi bahçe bayayi kurbağa baWia tavşan yavrusu baxala karga yavrusu bebia nine, anneanne, babaanne beberi ihtiyar bedniereba mutluluk, bahtiyarlık bevri çok bevrjer çok defa beli ayı yavrusu berva 1) esme, 2) esmek, 3) üflemek berikaci ihtiyar adam beRura serçe bejiTi çalışkan bzuili bzuili vızıldamak biliki keçi yolu, safreni biliki kalkış-iniş pisti binavdeba yerleşiyor bicola yenge (amca/dayı eşi) biZa 1) amca. 2) dayı, 3) enişte (teyze/hala eşi) biZaSvili kuzen (amca/dayı oğlu/kızı) biWi oğlan

107

bokveri bokveri aslan/kaplan yavrusu bolo 1) son, 2) uç bolos nihayet bortgamcilebeli hostes bostneuli sebze brunavs dönüyor brundeba geri dönüyor brunva 1) dönme, 2) dönmek brZandeba bulunuyor, var (nezaket şekli) brZaneba 1) emir, 2) emretmek brZola brZola 1) savaş, 2) savaşmak bu baykuş buzi sinek bulbuli bülbül buneba doğa, tabiat burTi top buGqi çalı bRavili 1) meleme, 2) melemek

gazrda 1) büyüme, 2) büyümek, 3) büyütme, 4) büyütmek gaTavisufleba 1) salıvermek, serbest bırakmak, 2) kendini kurtarmak gakeTeba 1) yapma, 2) yapmak, 3) yapılma, 4) yapılmak gamarjveba gamarjveba zafer gamarjoba! merhaba! gamo dolay, amis gamo bundan dolay gamovla geçmek (buraya) gamomSvidodeba vedalaşmak gamosaxva ifade etmek gamoyeneba 1) kullanma, 2) kullanmak gamoGena 1) görünmek, belirmek, 2) gösterme, 3) göstermek gmirobis gamoGena yiğitlik göstermek gamocana bilmece gamocnoba bilmek, sezinmek gamowera 1) yazmak wamlis gamowera ilaç yazmak, 2) taburcu etmek g saavadmyofodan gamoweres taburcu ettiler, 3) taburcu olmak saavadmyofogagimarjos! -merhaba (cevap) dan gamoewera taburcu oldu gagoneba 1) işitme, 2) işitmek,3) dinleme, gana? sahi mi? acaba? gana ar giTxari?

4) dinlemek sana demedim mi? gadaaqvs 1) taşıyor, 2) geçiriyor, gancxroma mutluluk avadmyofoba gadaaqvs hastalık geçiriyor gaoceba 1) hayret, 2) hayret etmek, gadadis 1) geçiyor 2) taşınıyor am 3) hayrette bırakmak qalaqidan gadadis bu şehirden garda 1) başka, dışında, 2) üstelik taşınıyor gareuli yabani gadavla üzerinden geçmek gasvla çıkmak gadasvla 1) geçmek, 2) taşınmak gasinjva 1) bakmak; gemos gasinjva gadatana 1) taşıma, 2) taşımak tadını almak, 2) (avadmyofis) gadaSveba 1) atmak, 2) kendini atmak muayene etmek gadaSla açmak wigni gadaSala gatana 1) çıkarmak, ihraç etmek, kitabı açtı 2) atmak golis gatana gol atmak gadaRrRna kemirmek gatareba 1) geçirme, 2) geçirmek gadaylapv gadaylapva 1) yutma, 2) yutmak gauvali geçilmez gadaylapvineba yutturmak gauGinareba 1) yokolma, 2) yokolmak gadeba arasına koymak gafrena 1) uçmak, 2) uçurmak gadis çıkıyor gaRviZeba 1) uyanmak, 2) uyandırmak gadmofrena 1) uçmak (buraya) gayviTleba 1) sararmak, 2) sarartmak 2) uçurmak (buraya) gayidva 1) satılmak, 2) satmak gazafxuli ilkbahar gayofa 1) ayrım, ayırma, 2) ayırılmak, 3) ayırmak, 4) bölmek

108

gaSeneba 1) inşa edilmek, imar edilmek, 2) inşa etmek, imar etmek gaSveba salıvermek, serbest bırakmak gaSla 1) açılmak, 2) açmak gaSlili 1) açılmış, 2) açmış gaSroba 1) kuruma, 2) kurumak, 3) kurutma, 4) kurutmak gaGena 1) doğma,2) doğmak,3) doğurmak, 4) yaratmak gacieba gacieba 1) soğuma, 2) soğumak, 3) soğuklama, 4) soğuklamak, üşütmek gacineba 1) gülmek, 2) güldürmek gaweva 1) çekilme,2) çekilmek, 3) çekme, 4) çekmek gaWirveba zor durum, sıkıntı gaxareba 1) sevinmek, 2) sevindirmek gaxdoma I olmak kacad gaxdoma adam olmak; II 1) zayıflama, 2) zayıflamak gaxveva 1) sarılmak, 2) sarma, 3) sarmak gezi rota gemrieli lezzetli gvari soy, soyadı gverdi 1) yan, 2) sayfa gza yol glexi köylü glejs koparıyor gogona kızcağız goWi domuz yavrusu grili serin grili amindi serin hava grZnoba 1) duygu, his, 2) duygulanmak, hissetmek grZnobs hissediyor guli I kalp, gönül, II göğüs gulianad candan gulRia gönlüaçık gundaoba kar topu oynamak gundaobs kartopu oynuyor

d da I kızkardeş II ve (bağlaç) daavadeba 1) hastalık, 2) hastalanmak, 3) hastalandırmak

daarseba 1) kuruluş, 2) kurulma, 3) kurulmak dabadeba 1) doğma, 2) doğmak, 3) doğdurmak dabali alçak, kısa boylu dabana 1) yıkanış, yıkanma, 2) yıkanmak, 3) yıkamak daberva esmek dabinaveba 1) yerleşme, 2) yerleşmek, 3) yerleştirme, 4) yerleştirmek dabruneba 1) geri dönmek, 2) geri döndürmek dabrZaneba oturmak (nezaket şekli) dagvianeba geç kalmak dadgoma durmak, kargi amindi dadga hava güzel oldu dadeba koymak dadevneba 1) kovalamak, 2) kovalanmak dadis yürüyor dava 1) münakaşa, 2) münakaşa etmek daviwyeba unutmak daTesva ekmek xorbali daTesa buğday ekti daTvi ayı daTmoba 1) ödün, 2) ödün vermek, 3) terketmek gzis daTmoba yol vermek dakideba asmak dakrefa koparmak dalageba 1) koymak (birçok şeyi) 2) toplamak oTaxis dalageba odayı toplamak daleva içmek dalevineba içirmek damarcxeba 1) yenilgi, 2) yenilmek, 3) yenmek damzadeba 1) hazırlama, 2) hazırlamak damTavreba 1) bitmek, 2) bitirmek damizneba nişan almak damokleba 1) kısalmak,2) kısaltma, 3)kısaltmak damSvidobeba bak gamomSvidobeba damwifeba 1) olgunlaşmak, 2) ongunlaştırmak

109

dana bıçak danaxva görmek dangreva 1) yıkılmak, 2) yıkmak dapyroba zaptetmek dargva 1) dikilmek, 2) dikmek darekva 1) çalmak, 2) telefon etmek darqmeva (saxelis) ad koymak darGena kalmak dasavleTi batı dascinis alaya alıyor dasxdoma oturmak (çoğul) dasxma dökmek, Gais dasxma çay koymak dasja 1) cezalanmak, 2) cezalandırmak dateva sığmak datyveveba esir etmek dauleveli bitmek bilmeyen, sonsuz, tükenmez dafantva 1) dağılmak, 2) dağıtmak qarma Rrublebi dafanta/gafanta rüzgar bulutları dağıttı dafiqreba 1) düşunmek, 2) düşündürmek daRla 1) yorulma, 2) yorma, 3) yorulmak, 4) yormak daRlili yorgun daRliloba yorgunluk daRupva 1) ölmek, mahvolmak, 2) mahvetmek, batırmak dayvireba 1) bağırmak, 2) bağırtmak dayoleba üstüne almak saWmelze wylis dayoleba üstüne su içmek daSoreba 1) uzaklaşmak, 2) uzaklaştırmak dacinva 1) alay, 2) alaya almak daZaxeba 1) çağırma, 2) çağırmak, seslenmek dawera yazmak dawva 1) yanmak, 2) yandırmak dawyeba 1) başlanmak, 2) başlamak dawyoba bak dalageba daWera 1) tutmak, 2) yakalamak daWirveba lazım gelmek daWra 1) kesmek, 2) yaralanmak, 3) yaralamak daxatva resim yapmak

daxeva I 1) yırtılmak, 2) yırtmak, II geri çekilmek daxmareba 1) yardım, 2) yardım etmek daxrGoba 1) boğulmak, 2) boğmak daxsna 1) kurtarma, 2) kurtarılmak, 3) kurtarmak daxsomeba akılda tutmak dajaxeba 1) çarpışma, 2) çarpışmak, 3) çarpıştırmak dajdoma oturmak dogma 1) durma, 2) durmak dgeba 1) kalkıyor, 2) duruyor debs koyuyor deda anne dedasamSoblo anavatan dedaqalaqi (oyuncak) başkent dedded-mama ana-baba dedofala bebek devna 1) kovalama, 2) kovalamak deida teyze deidaSvili kuzen, teyzezade dekemberi aralık dena 1) akma, 2) akmak diax evet dideda bak bebia didi büyük didxans uzun zaman dila sabah dila mSvidobisa! günaydın! dilaobiT sabahları diliT sabahleyn dis akıyor dro 1) zaman, 2) mevsim, 3) sıra im dros o sırada, 4) esna am dros bu esnada dRe gün dRes bugün

e eg şu egeni şunlar ezo avlu, bahçe ekipaJi murattebat

110

eklesia kilise elis bekliyor elodeba bak elis emSvidobeba vedalaşıyor ena dil enZela çiğdem erboerbo-kvercxi omlet erTad beraber, birlikte erTguli sadık erTi bir erTmaneTi birbirlerini Zmebs erTmaneTi uyvarT kardeşler birbirlerini severler erTsarTuliani bir katlı erTxel bir defa es bu esmis 1) işitiyor, duyuyor, 2) anlıyor eteva sığıyor eubneba diyor (ona) efineba yayılıyor eqvsi altı eqimi doktor eSveleba yardım ediyor eSinia korkuyor eZebs arıyor exmareba bak eSveleba ejaxeba çarpışıyor

vefxvi kaplan veRar artık -ama/-eme veRar waval artık gidemem vidre kadar, -madan vidre wvima ar dawyebula, wavideT yağmur başlamadan gidelim vin? kim? viri eşek viwro dar

v

T

vazi asma vaJi delikanı vardeba düşüyor vardi gül vardisferi pembe varskvlavi yıldız vaSli elma vaSlis xe elma ağacı vaxSami akşam yemeği vaxSmobs akşam yemeğini yiyor ver -ama/eme ver wavida gidemedi veraferi hiç bir şey veraferi viyide hiç bir şey alamadım veli ova venaxi bağ versad hiç bir yere versad waval hiç bir yere gidemem

Tavisi kendi, -ı/-sı Tavisi Svili uyvars kendi çocuğunu sever, Tavisi wigni aiRo kıtabı aldı TavSeyra 1) toplanma, 2) toplanmak Taiguli demet TamaSi 1) oynama, 2) oynamak TamaSobs oynuyor Tan I beraberinde bavSvi Tan waiyvana çocuğu beraberinde götürdü. II -s Tan -e, -da dedasTan mividivar anneye gidiyorum; dedasTan var annedeyim Tanabari düzgün Tanamedrove çağdaş Tafli bal Tbili ılık Tbiliseli Tbilisi’li

z zamTari kış zari zil zarmaci tembel zafxuli yaz zaqi manda yavrusu zeTi yağ zeTis saRebavi yağlıboya zeimi tören zis oturuyor zona bölge, alan zooparki hayvanat bahçesi zustad tam zustad aT saaTze tam saat onda zRapari masal zRva deniz

111

Teatri tiyatro Tebervali Şubat Tevzi balık TeTri beyaz TerTmeti on bir TefSi tabak Teqvsmeti on altı Tve ay TviTmfrinavi uçak TviTon kendi Tviseba özellik Tvla saymak Tvlema uyuklamak Tvrameti on sekiz TiTi parmak TiTo birer Tirkmeli böbrek Tma saç Tova kar yağmak Tovli kar Tovs kar yağıyor ToTxmeti on dört Toki ip Tone tandır Tormeti on iki Tofi tüfek Toxi çapa Tojina bak dedofala Tu ise TuTa dut TurqeTi Türkiye Tqven siz Tqveni sizin Tqma demek Txa keçi TxuTmeti on beş

i ia menekşe ianvari ianvari ocak iasamani leylak iataki döşeme ibadeba doğuyor

igvianebs geç kalıyor igi o igive aynı iviwyebs unutuyor ivlisi Temmuz ivnisi Haziran ivseba doluyor izrdeba büyüyor iisferi mor imagrebs (Tavs) kendini tutuyor imitom zira, onun için imyofeba bulunuyor indauri hindi inebeT! buyurunuz! inJineri mühendis iparavs çalıyor ipareba savuşuyor irgvliv etrafta iremi geyik is bak igi isini onlar istoria tarih istoriuli tarilhsel ifanteba dağılyor ifar ifarebs ebs örtüyor iq orada iqauroba orası iqve aynı yerde iqiT oraya iqneb belki iRviZebs uyanıyor iRebs alıyor iRleba yoruluyor iyenebs kullanıyor iSviaTi seyrek iSleba I açılıyor, II siliniyor icinis gülüyor icis biliyor iZaxis çağırıyor, sesleniyor iwvis yanıyor iwyeba başlıyor ixevs (ukan) geri geçiyor ixvi ördek ixrGoba boğuluyor

112

k kaba elbise kabina kabine kavkasioni Kafkas dağları kakabi keklik kakali ceviz kakani gıdalamak kalTa etek kalmistari kalem kameGi manda kankalebs titriyor kargi iyi karada dolap karaqi tereyağı kari kapı karkar-midamo bak ezo kartofili patates kata kedi kaci 1) erkek, 2) adam, kişi kaWkaWi saksağan kbena 1) dişleme, 2) dişlemek, ısırmak, 3) sokmak kbili diş kedeli duvar keTili iyi kalpli kenkavs gagalıyor kenkva gagalamak kverna zerdeva kvercxi yumurta kvira 1) Pazar (günü), 2) hafta kvici tay ki I evet, II …ise es pepelaa, es ki – yvavili bu kelebek bu ise çiçek kidurebi kidurebi kollar ve bacaklar kiTxva I 1) okuma, 2) okumak, II 1) sormak, 2) soru kiTxulobs I okuyor, II soruyor kikini 1) meleme, 2) melemek kilometri kilometre kinofilmi filim kitri hıyar, salatalık klasi sınıf knavili 1) miyavlama, 2) miyavlamak knavis miyavlıyor knuti kedi yavrusu

kodala ağaçkakan kozaki deve yavrusu kovzi kaşık koka güğüm kombosto lahana kompozitori besteci komSi ayva kona bağlam konservatoria konservatuvar krefa toplamak, devşirmek krefs topluyor, devşiriyor kruxi kuluçka ku kaplumbağa kuTxe köşe, açı kunwula salkım kultura kültür kurdReli tavşan kuwavs parçalıyor kuWi mide

l lamazi güzel lamfa lamba laparaki konuşmak, söyelemek laparakobs konuşuyor, söylüyor laSqari laSqari ordu legenda efsane lekvi enik, köprk/kurt/tilki/çakal yavrusu leqsi şiir leRvi incir lobio fasulye lodini 1) bekleme, 2) beklemek lomi aslan loya yanak lurji mavi lxini şenlik

m madloba teşekkür magida masa magram ama maimuni maimuni maymun maisi mayıs mama baba mamilo babacığım 113

mamali horoz mamamama-papa atalar mamasaxlisi muhtar mamida hala mamidaSvili kuzen, halazade mand şurada, orada mandauroba şurası marTali doğru, marTali kaci doğru adam marTve kartal yavrusu marTla gerçekten marili tuz marti Mart marto yalnız aq marto movida buraya yalnız geldi martodmarto yapayalnız marwyvi çilek maswavlebeli öğretmen matGi maç maRali yüksek, uzun boylu maRldeba yükseliyor mayvali böğürtlen maSin o zaman maSinve hemen maGvi oklukirpi mawoni yoğurt maja 1) bilek, 2) nabız majis gasinjva nabız tutmak mgzavri yolcul mgeli kurt mdidari zengin mdinare çay, nehir meaTe onuncu mebaRe bahçıvan mebaReoba meyvacılık mevenaxeoba bağcılık meTerTmete on birinci meTormete on ikinci mela tilki meore ikinci meormoce kırkıncı meoce yirminci mere sonra mercxali kırlangıç merxi sıra skolis merxi okul sırası

mesame üçüncü mesaqonleoba hayvancılık mefe kral mecnieri bilim adamı mecniereba bilim mecxoveleoba hayvancılık mexileoba mexileoba bak mebaReoba mze güneş mziani güneşli mTa dağ mTavrdeba bitiyor mTvare ay miaxloeba 1) yaklaşmak, 2) yaklaştırmak mibma (bir şeye) bağlamak xeze mibma ağaca bağlamak midis gidiyor milioni millyon mimino şahin mindormindor-veli kır-tarla mindori tarla, kır mineraluri madeni mineraluri wyali madensuyu miparva gizlice yaklaşmak mirbis koşuyor misvla yanına gelmek misi bak imisi mitom bak imitom miReba 1) almak, 2) kabul etmek miyvana götürmek (canlı için) miyola peşine düşmek miSveleba (birinin) imdadına yetişmek micema vermek (ona) micunculeba seke seke yaklaşmak micunculebs seke seke yaklaşıyor miwa toprak, yer mixaki karanfil mixedviT göre mixvedra 1) tahmin, 2) tahmin etmek mihyavs götürüyor (canlı için) mka hasat mkerdi göğüs mniSvneloba 1) anlam, 2) önem mniSvnelovani önemli mobrZaneba gelmek (nezaket şekli) mogeba kazanmak

114

mogleja mogleja koparmak modena akmak (buraya) modis geliyor moedani meydan moedineba akıyor (buraya) movla 1) bakım, 2) bakmak mokvla öldürmek mkis hasat ediyor mokle kısa momRerali şarkıcı, şanatçı operis momRerali opera sanatçısı momjobineba momjobineba 1) iyileşme, 2) iyileşmek, 3) iyileştirme, 4) iyileştirmek monadire avcı moparva çalmak morTva süslemek morGena (avadmyofis) iyileşmek mosvla gelmek Gxubis mosvla kavga çıkarmak mosmena dinlemek moswavle öğrenci moswons beğeniyor moswreba 1) yetişmek, 2) yetiştirmek motana getirmek moulodneli beklenmedik mofena 1) yayılma, 2) yayılmak, 3) yaymak moqmedeba 1) hareket, 2) hareket etmek, 3) etkileri göstermek moRvaweoba faaliyet moyola I anlatmak, II peş peşe gelmek moSoreba 1) uzaklaşmak, ayrılmak, 2) uzaklaştırmak, 3) baştan atmak mocekvave dansçı mocema vermek (bana, sana) GemTvis wignis mocema ar dagaviwydes bana kitap vermeyi unutma,SenTvis fulis mocema minda sana para vermek istiyorum mocimcime ışıltılı mowoneba beğenmek moxarSva 1) haşlamak, 2) haşlanmak moxarSuli haşlama, pişmiş, haşlanmış moxda oldu ra moxda? Ne ondu? moxdeba 1) yakışmak tansacmlis

moxdena elbise yakışmak 2) yerine gelmek moxuci ihtiyar mJave ekşi mravali çok mravalferovani çeşitli msoflio dünya msxali armut mtacebeli yırtıcı mtacebeli frinveli yırtıcı kuş mteri düşman mtredi güvercin mudmivi daim, ebedi muraba reçel musika müzik musikaluri musikaluri müzikal, müzik musikaluri instrumenti müzik aletleri muSa 1) içşi fabrikis muSa fabrika işçisi, 2) hamal muxa meşe (ağacı) mRvdeli papaz mSenebloba yapma, kurma mSvenieri çok güzel, enfes mSvidoba barış mSvidobiT 1) hoşça kal(ın)! 2) güle güle mware acı mwerali yazar mwvane yeşil mwvervali zirve mwife olgun mwifs olgunlaşıyor mwyeri bıldırcın mxiaruli neşeli mxedveloba görüş mxeci canavar mxolod yalnız

n nadiri bak mxeci nadiroba avlamak navi kayık navsadguri liman naTesavi akraba

115

naTeli aydınlık namgali orak namcxvari pasta, börek napiri kıyı natvra özlemek nayofi meyva, ürün nacari kül nacrisferi kül rengi nawili 1) kısım, bölüm, 2) parça naxva 1) görme, 2) görmek naxvamdis görüşmek üzere, güle güle ndoma istemek neki serçe parmak niavi meltem nikapi çene niWi yetenek niWieri yetenekli noemberi Kasım nu -ma/-me nu aiReb alma nukri geyik/karaca; yavrusu nuSi badem

o oboba örümcek oTaxi oda oTxi dört oTxmocdaaTi doksan oTxmoci seksen oTxSabaTi Çarşamba opera opera orbi bak arwivi ori iki ormocdaaTi elli ormoci kırk orSabaTi Pazartesi ofofi hüthüt kuşu oqro altın oqrosferi altın sarısı, altınrengi oqtomberi Ekim oRond ancak, yalnız wadi, oRond ar daigviano git ancak geç kalma ocdaaTi otuz oci yirmi ocdameaTe otuzuncu ojaxi aile

p pamidori domates papa bak babua. Tovlis papa kardan adam papanaqeba güneşin yakıcılığı paraskevi Cuma (günü) pasuxi cevap pasuxobs cevap veriyor patara küçük pawawina küçücük pedagogi eğitimci, pedagog peizaJi manzara, peyzaj pepela kelebek pirveli ilk piri ağız povna bulmak poulobs buluyor puri 1) ekmek 2)buğday puris yana buğday tarlası

J Jangi pas Jirafi zürafa

r ra? ne? raindi şövalye ramdenime birkaç rame bir şey rasakvirvelia tabii, elbette ratom? niçin? niye? raRac bir şey rgavs dikiyor rgva dikmek rva sekiz rveuli defter rko palamut rodis? rodis? ne zaman? rom ki uTxari, rom movides söyle ki gelsın romeli hangi? romeli saaTia? saat kaç? roca -diği/acağı zaman roca Tovli

116

mova kar geleceği zaman ru ark ruxi boz rqa boynuz rGeva 1) tavsiye, 2) tavsiye etmek rGeva misca tavsiye etti (ona) rZali 1) gelin, 2) yenge rZe süt

samxreTi güney sarTuli kat sasa damağ sasaxle saray saubari 1) konuşma, 2) konuşmak saubrobs konuşuyor sauzme kahvaltı sauzmobs kahvaltı yapıyor saukune yüzyıl saqarTvelo Gürcüstan s saqme iş saqoneli 1) mal, 2) evcil hayvanlar saaTi saat saRamo akşam sad? nerede? saRebavi boya sadili öğle yemeği sayvareli sevgili misi sayvareli sadilobs öğle yemeğini yiyor wigni sevgili kitap, sevilen sadme 1) bir yere sadme midixar? saSineli korkunç bir yere mi gidiyorsun? 2) bir yerde saGuqari hediye saerTaSoriso miletlerarası sawoli yatak savarZeli koltuk sawyali zavallı savse savse dolu saWiro lazım sazafxulo yaz için sazafxulo saWmeli yemek saWmels Wams tansacmeli yaz elbisesi yemek yıyor sazRvari sınır sazRvravs 1) sınırlıyor, 2) sınırdaş oluyor saxe yüz saxedari bak viri saTvalavi sayı saxelganTqmuli ünlnü, meşhur saTvale gözlük saxeli ad, isim saiT? nereye? saxli ev saintereso ilginç, enteresan sahaero (gza) hava (yolu) sakabe elbiselik sdevs kovalıyor sakenki kuş yemi seqtemberi Eylul sakvirveli şaşılacak, tuhaf svams içiyor sakmao yeterli siamovneba zevk sakmaod oldukça siaruli 1) yürüme, 2) yürümek samagierod karşılık, yerine sibnele karanlık samarile tuzluk sikvdili ölüm, ölmek sami üç simRera şarkı samkurnalo tedavi, tibbi simwvane yeşillik samocdaaTi yetmiş sinaTle 1) ışık, 2) elektrik sinaTle samoci altmış Gaqra elektrik kesildi samSabaTi Salı sisini tıslama, gvelis sisini yılan ıslığı samSoblo anavatan sityva söz samwuxaro samwuxaro yazık ra samwuxaroa! siyvaruli 1) sevgi, sevme, 2) sevmek ne yazık! samwuxarod maalesef sicili 1) gülme, 2) gülmek samxari öğle ve akşam yemekleri arasında yenilen yemek

117

siZe damat, güvey, enişte sixaruli 1) sevinç, 2) sevinmek ska kovan skami sandalye skola okul soko mantar somxeTi Ermenistan sofeli köy soflis meurneoba tarım sofleli köylü spilo fil sriali kaymak fexi misrialebs ayağım kayıyor, TxilamurebiT sriali kayak kaymak stafilo havuç stumarTmoyvare misafirsever subtropikuli subtropikal sudara kefen sul tüm, tamamen, bütün sul yovelTvis her zaman sxva bambaşka sunavs kokuyor suni koku suraTi resim suraTebiani resimli survili dilek sufTa temiz sufra sofra sqeli 1) kalın sqeli wigni kalın kitap, 2) koyu, kesif sqeli badagi koyu pekmez sqeli nisli kesif sis sciva üşüyor sZinavs uyuyor swavla öğrenmek swavleba öğretmek swavlobs öğreniyor swevs kaldırıyor; çekiyor sxeuli gövde, vücut sxva başka sxvadasxva çeşitli, çeşit çeşit, türlü türlü, farklı sxvadasxva dros farklı zamanda sxivi ışık, ışın mzis sxivebi güneş ışınları

t tani gövde, boy tandabali kısa boylu, tanmaRali uzun boylu

alvistana serviboylu tareba 1) taşıma, 2) taşımak taSi alkış taceba 1) kapma, 2) kapmak, kavramak tba göl teva: teva ar aris yer yok oTaxSi teva ar aris odada hiç yer yok(kalmadı) telefoni telefon televizori televizion tvini beyin tita lale tkbili tatlı torola çayır kuşu tura çakal tuGi bak bage trabaxi 1) övünme, 2) övünmek tradicia gelenek trialebs dönüyor triali 1) dönme, 2) dönmek tyemali erik tyvia kurşun tye orman

u ube koyun ubeSi Gaido koynuna koydu uberavs 1) esiyor civi qari uberavs soğuk rüzgar esiyor, 2) üflüyor cecxls uberavs ateşi üflüyor ubralo sade, adi uTvalavi sayısız uTo ütü ukan 1) geri, geriye ukan dabruneba geriye dönmek, 2) arkasında saxlis ukan evin arkasında ulamazesi en güzel ulamazo çirkin umaRlesi en yüksek umaRlesi saswavlebeli yüksek okul umcrosi (daha) küçük Gemze umcrosia benden (daha) küçüktür unda I istiyor, II -malı unda wavides gitmeli, gerek uremi kağnı, araba urGevnia yeğliyor, tercih eder

118

urGevs (ona) tavsiye ediyor usaxelo adsız usuno kokusuz ufro daha ufro advilia daha kolay ufrosi (daha) büyük Gemze ufrosia benden (daha) büyüktür uRrani (tye) geçilmez orman uyvars seviyor (onu) uSvebs bırakıyor, salıveriyor uqme tatil günü uwodebs ad koyuyor uxaria seviniyor

f fanqari kurşunkalem fanjara pencere farTo geniş fafa lapa deradi renkli feri renk fexburTi futbol fexi ayak fexiT midis yürüyor filtvi akciğer finia küçkü köpek fiqri 1) düşünce, 2) düşünmek fiqrobs düşünüyor foToli yaprak frena 1) uçuş, 2) uçmak frens uçuyor frTa kanat frinveli kuş fuli para futkari arı fuWi nafile fqvili un

q qaTami tavuk qalaqeli şehirli qalaqi şehir qar qarTveli Gürcü qari yel

qafqafa çok sıcak, kaynar qafqafa wyali kaynar su qaRaldi kağıt qeba 1) övgü, 2) övmek qedi sıradağ (lar) qveyana ülke qliavi erik qmari koca qmarqmar-Svili çoluk-çocuk (bir kadının eşi ve çocukları) qolga şemsiye qori atmaca, aladoğan qrizanTema krizantem qris (qari) esiyor (yel) qseli ağ qudi şapka qurdi hırsız

R Rame gece SuaRame gece yarısı RviZavs uyanıktır RviZli kara ciğer Rimili 1) gülümseme, 2) gülümsemek RmerTi Tanrı Rele dere Robe çit Rori domuz Rriali 1) kükreme, 2) kükremek RrZili dişeti RuRunebs kuğuruyor RuRuni kuğurmak

y yava kahve yavisferi kahverengi yana tarla yaryati leylek yayaGo gelincik ybedi geveze yefa 1) havlama, 2) havlamak yefs havlıyor yvavi karga yvavili çiçek

119

yvavis çiçekleniyor, çiçek açıyor yvela herkes, hep, her yvela movida herkes geldi, yvela erTad hep birden, yvela maTgani her biri yvelaferi her şey yveli peynir yviTeli sarı yviTldeba sararıyor yvirili 1) bağırma, 2) bağırmak yviris bağırıyor yidva 1) satın alma, 2) satın almak yidulobs satın alıyor yivili 1) ötüş, 2) ötmek mamlis yivili horoz ötüşu yinavs ayazlıyor yinva ayaz yinuli buz yiramala altüst olarak ylapavs yutuyor ymawvili 1) çocuk, 2) genç adam ymuili 1) uluma, 2) ulumak ymuis uluyor yorani kuzgun yofna I olmak, bulunmak, evde olmak Sin yofna, II yetmek eyofa yeter yroyini 1) anırtı, 2) anırmak yru sağır yuri kulak yuris dagdeba dinlemek, kulak vermak yurZeni üzüm

S SabaTi Cumartesi Savi kara, siyah SaSvi karatavuk SebrZaneba girmek (nezaket şekli), içeri buyurmak Sedgoma 1) (bir süre için) durmak, 2) çıkmak skamze Sedgoma sandalyeye çıkmak Sedis giriyor Sevardeni doğan SeiZleba mümkündür, olanaklıdır, -abıl amis gakeTeba SeiZleba bu yapılabilir.

SeiZleba? (girerken) girebilir miyim?

Sekaveba (Tavis) kendini tutmak, imtina etmek Semdeg sonra, amis Semdeg bundan sonra Semodgoma sonbahar Semoseva istila Semosva 1) süslenmek, zarif giyinmek, 2) süslemek, zarif giydirmek Sen sen Senaxva 1) saklanılmak, 2) saklamak Seni senin Senia senindir Senoba bina, yapı Sesvla girmek Sexedva bakmak Sexvedra 1) rastlamak, karşılmak, 2) rastlaşmak, 3) karşılaşmak SeuZlebeli imkansız, olanaksız SeSa SeSa odun Sewuxebuli bitkin, sıkıntılı Sewyveta 1) kesilmek, 2) kesmek, bitirmek Sejdoma (üstüne) oturmak SeWma yemek Svela 1) kurtarma, yardım, 2) kurtarmak, yardım etmek Sveli karaca Svidi yedi Svili 1) oğul, daTo giorgis Svilia Dato Giorgi’nin oğludur, 2) kız naTia Tamazis Svilia Natia Tamaz’ın kızıdır, 3) yavru SviliSvili torun SigniT içeriye, içeride Sin eve/evde Sin mivdivar eve gidiyorum, Sin aris evdedir Sinauri 1) bizden olan, 2) evcil, kümes Sinauri cxovelebi evcil hayvanlar, Sinauri frinvelebi kümes hayvanları Sindi kızılcık Slis I (kitap) açıyor II siliyor Sori uzak Soris arasında Gvens Soris aramızda Sors uzakta, uzağa Sors cxovrobs uzakta oturuyor, Sors midis uzağa gidiyor SoSia ekin kargası

120

Sroma çalışma, emek Sromobs çalışıyor Sua orta SuadRe öğle SuaTana ortanca SuaRame geceyarısı Subli alın

G Gagdeba (içine) atmak cecxlSi Gaagdebs ateşe mak Gadeba koymak Gadis iniyor Gavardna düşmek Gai çay GanTa çanta Gans görünüyor Gasvla inmek Gafvla 1) batmak, gömülmek, 2) batırmak, gömmek Gacvena düşmek (çoğul) Gacma 1) giyinmek, 2) giymek Gawera yazmak rveulSi Gawera deftere yazmak Gawerili yazılı Gawerineba yazdırmak Gemi benim Gven biz Gvenc biz de Gveni bizim Gvidmeti on yedi Giti kuş Gitunia kuşcuk Gndeba 1) dünyaya geliyor, 2) görünüyor GoGori sıpa GrdiloeTi kuzey Gumad sessizce Gumi sessiz Gqari hızlı Gxavili gaklamak Gxubi kavga

c c da/de dedac anne de ca gökyüzü calke ayrıca centri merkez ceri başparmak cvena düşmek, dökmek (çoğul) cviva düşüyorlar, döküyorlar ciga kızak cigaoba kızak kaymak civa soğuktur civi civi soğuk cimcimi ışıldamak cikani oğlak cisferi gökrengi citrusi narenciye ciyvi sincap cnoba I bilgi II 1) tanıma, 2) tanımak cnobili ünlü codna 1) bilme, bilgi, 2) bilmek coli karı colcol-Svili karı ile çocuk(lar), çolukçocuk cota az cocxali canlı cudi kötü curavs yüzüyor curva 1) yüzme, 2) yüzmek cxvari koyun cxviri burun cxela sıcaktır cxeli sıcak cxeni at cxoveli hayvan cxovreba 1) yaşama, 2) yaşamak, 3) oturma,4) oturmak cxovrobs 1) yaşıyor, 2) oturuyor cxoneba gani gani rahmet eylemek cxra dokuz cxrameti on dokuz

121

Z Zala güç, kuvvet Zalian çok, pek, gayet Zalian bevri pek çok, Zalian lamazi çok güzel Zafi iplik ZaRli köpek, it Zebna 1) arama, 2) aramak Zegli anıt, eser istoriuli Zeglebi Tarihi anıtlar/eserler Zveli eski Zia bak biZa Zili uyku Ziri dip, alt ZiZa dadı Zlieri güçlü, kuvvetli Zma erkekkardeş Zmari sirke Zroxa inek Zua at (kuyruğu) kılı

w wabli kestane wakiTxva okumak wakiTxvineba okutmak wamali ilaç wameba 1) işkence, 2) işkence etmek wami saniye wamogdoma 1) kalkma, 2) kalkmak wamowola yatmak wamwami kirpik warbi kaş wasvla 1) gitme, 2) gitmek waReba götürmek (cansız için) wayvana götürmek (canlı için) waZRola önüne yürümek wvaleba wvaleba bak wameba wvima yağmur wvims yağmur yağıyor wiaRiseuli madenler wignaki not defteri wigni kitap wiTeli kırmızı

win ön saxlis win baRia önünde bahçe var wisqvili değirmen wiwaka biber wiwili wiwil civciv wevs yatıyor weli weli I yıl, II bel weliwadi bak weli I wera yazmak wero turna wers yazıyor wola yatmak wyali su wyaro pınar, çeşme wynarad sessizce, usluca wynari uslu, sessiz

evin

W Wama yemek Wams yiyor Warxali pancar WaRi avize Werami kayısı Weri tavan WikWiki kuş ötmesi Wiqa bardak Wixvini kişnemek Wuki hindi yavrusu WuWuli kaz/ördek yavrusu WriWina kızböceği

x xalxi halk xalxuri: leqsi halk şiiri xan bazen xan…xan kah…kah xani 1) zaman, didi xani uzun zaman, 2) yaş xanSi Sesuli yaşlı xari öküz xbo buzağı xdeba I oluyor, II zayıflıyor xe ağaç xevi dere xeiriani bak kargi

122

xeli el xelxel-piri el-yüz xelxel-fexi kollar ve bacaklar xelsaxoci peçete xexili meyva ağaçları xval yarın xoblavs hayran ediyor xidi köprü sili meyva xoxobi sülün xsna kurtuluş xuTi beş xuTxuT-xuTi beşer xuTSabaTi Perşembe xundi güvercin yavrusu xSirad sık, sık sık xSiri sık

j jami çanak jari ordu jdeba oturuyor jdoma oturmak jiuti inatçı jiqi panter jixvi dağ keçişi jogi sürü jori katır joxi sopa

h haeri hava hqvia adı var/dır hyofnis yeter (ona)

123

sarGevi qarTuli anbani ….......………………………………………………… 2 sakiTxavi wigni ………………………………………………………... 35 zooparkSi mivdivar ………………………………………………….. 40 cerma Tqva ……………………………………………………………. 42 xalxuri leqsi ………………………………………………………...43 Gemi oTaxi ……………………………………………………………... 44 xval pirveli seqtemberia ………………………………………….. 47 sauzme – leqsi mayvala mrevliSvilisa ………………………….. 48 bati – iakob gogebaSvilis mixedviT …………………………….... 50 yiyliyo – leqsi mayvala mrevliSvili ………..………………… 51 yru berikaci ………………………………………………………….. 51 qori – leqsi akaki wereTlisa ……………………………………… 53 qurds qudi ewvis – iakob gogebaSvilisa …………………………. 54 telefonTan – leqsi leila eraZisa ……………………………… 55 xalxuri simRera ……………………………………………………... 62 bavSvebi da Semodgoma – leqsi ioseb noneSvilisa ……………... 64 oTxi survili – iakob gogebaSvilis mixedviT …………………... 65 usuno yvavili – iakob gogebaSvilisa ……………………………. 69 kargi var – xalxuri ………………………………………………… 70 futkari da mtredi – iakob gogebaSvilisa …………………….. 72 lomi da Tagvi – iakob gogebaSvilisa …………………………… 77 eqimi da avadmyofi – nino nakaSiZe ………………………………… 80 roca – leqsi ana kalandaZisa ……………………………………... 85 moxuci da xexili …………………………………………………….. 86 Gemi sofeli ………………………………………………………….... 87 SabaT saRamos Gvens ojaxSi ……………………………………….... 89 me patara qarTveli var – leqsi dutu megrelisa …………..... 92 Tevdore Tavdadebuli – iakob gogebaSvilis mixedviT ……….. 93 deda – leqsi ioseb noneSvilisa …………………………………... 96 Tbilisi ………………………………………………………………... 97 cotne dadiani – iakob gogebaSvilis mixedviT ………………… 101 leqsikoni …………………………………………………………….. 105

124