31/12/2022 Khoa tiếng Anh và Văn học so sánh (The Department of English and Comparative Literature - Columbia University) Chương 21 VĂN HỌC SO SÁNH Số người đọc trên VCV : 193 (Đăng ngày 20/08/2022) Chuẩnbịlàmhồsơduhọc,TrácBạtđãtâmsựhếtlời vớiRonvềnhữngtrăntrởlâunaychưacódịpbộcbạchvớiai: “ Ron có biết lý do nào khiến tôi chọn ngành văn học so sánh (VHSS : Comparative Literature) khi làm hồ sơ nghiên cứusinhtiếnsĩkhông?” CHUYỆN VIỄN MƠ PHẦN IV VĂN HỌC
“Ai cũng có ước mơ thầm kín.” Ron trả lời một cách hờ hửng. “Khôngphải.NgườiViệtThườngxemnhẹVHSS.” RongiậtmìnhquaynhìnvàomặtTrácBạt: “ Coi VHSS không ra gì ? Thế giới người ta có hàng ngàn hộiđoàn,họcviện,trườngĐạiHọcdạyvàhoạtđộngrầmrộvề VHSS.Thậtkhóhiểu.” “ Nếu bạn tìm hiểu nội dung ngành văn học Việt Thường, bạn sẽ không thấy tên thể loại VHSS. Tôi chỉ tìm thấy một vài bài báo của hai nhà giáo đại học Bắc Thường giới thiệu VHSS trường phái Nga-La-Tư. Chỉ giới thiệu chứ hai nhà giáo nầy không hoạt động trong ngành VHSS. Mà trường phái Nga –LaTư không thông dụng trên thế giới. Khi nói VHSS là nói VHSS Âu-Mỹ.” Princeton University /Comparative Literature “ĐạiHọcViệtThườngkhôngdạysinhviênsao?” “Cóthầyđâumàdạy.Sinhviên,họcgiảViệtThườngkhắp nămchâubốnbiểncũngchẳngtìmđâuramộtngườitheohọc chuyênngànhVHSS.NgaycảhọcgiảHoàngXuânHãnnổitiếng
uyên thâm nhiều lãnh vực cũng không đọc thấy ông nói gì về ngànhhọcnầy.” “ Có đâu đến nổi như Trác Bạt nói. Tôi không tin. Việt Thường là một dân tộc anh hùng đánh thắng những đế quốc sừngsõcủathếgiới…họđanglà…” Nghevậy,TrácBạtlậptứcđưataybịt miệngRon: “ Xin lỗi. Bạn đã nói sang chuyện khôi hài…Chúng ta đang nóivềvănhóa.” Chờtâmổnđịnh,chàngnóitiếp: “KhihiểurõlợiíchcủaVHSS,tôiquyếtđịnhlàmhồsơxin học bổng. Vấn đề làm tôi thất vọng với người Việt Thường là thái độ bàng quan và đầu óc “bị đông đá” như lời một người NamThườngnóira.” “ Tôivẫnchưahiểu…?” “ Bạn muốn hiểu phải đọc cuốn sách Người Việt Thường Xấu Xí của một bác sĩ Nam Thường đã sống ở ngoại quốc hai mươi bảy năm. Ông nầy kê ra 68 thói xấu làm cho người Việt Thườngđiđâucũngbịngườingoạiquốckhinhbỉ…” “Tôimớihiểumộtnửa!...”Ronchếgiễu. “ Thật ra Nam Thường cũng có một học giả đáng kính dư sứclàmviệcchungvớigiớihọcgiảVHSScủathếgiới…” “Who? Istilldon'tfullyunderstand…”Ronlạiđùacợt. “ChínhlàchủnhiệmNguyễnHiếnnhưbạnbiết.Rấttiếclà ôngkhôngcóthìgiờvàcơhộiđểhànhnghềVHSS.Chờđếnbao giờViệtThườngmớicóngànhnầy,tôiphảidấnthân,cóthểlà người đầu tiên bước vào. Nhưng một con én như tôi …lẻ loi quá.TôimuốnRonsátcánhvớitôiđếncáctrườngĐạiHọctiếp xúcvớigiớisinhviên,tríthứcViệtThườngnóisaochohọtỉnh ngộđểhăngháihướngbạnbèconcháuvàongànhhọcnầy.” “TôiđâucóchuyênvềVHSS…”
“ Không sao. Dân Việt Thường có đầu óc vọng ngoại. Chỉ cần thấy dân Anglo-Saxon như Ron đi với tôi là họ tin ngay. Người Việt Thường có tâm huyết tới đâu nói trời họ cũng khôngnghe…” “ Hiểu rồi,” Ron đã nhận ra mong ước của tôi,“lúc nầy tôi chưa chuẩn bị kịp,Trác Bạt sao không đến gặp ngay Nguyễn Hiến.Ôngấycóuytín,nếucầngì,gọitôi…” Với tập tài liệu ghi chép nhiều thông tin từ các Đại Học quốc tế về VHSS, Trác Bạt đến tòa báo Văn Cầm, bắt gặp nụ cườithânthiệncủachủnhiệmNguyễnHiến. “ Thưa bácHiến,câuchuyệnhôm nay bắt nguồntừ lá thư giới thiệu của Ronald Dickson Woodroof.Lá thư chỉ giới thiệu chúngtôilàmquenvớiHọcViệnToànCầu” “CóphảilàcậuRon,phụgiảngbáochí ?”
“Vâng.RonlànghiêncứusinhcủaHạoNhiên,cũnglàmột ký giả chuyên nghiệp lâu năm, đã giúp chúng tôi nhiều kinh nghiệm trong nghề báo ” Trác Bạt đi vào vấn đề. “ Lá thư của Ron chỉ giới thiệu chúng tôi làm quen với học viện toàn cầu, chứkhôngcóthựcchấthoạtđộnggì,vìmìnhchỉlàmộtkýgiả. Không hiểu sao, người ta gởi đến chúng tôi một tiểu luận bàn về VHSS. Chuyện chẳng có gì đáng nói nếu chúng tôi bỏ qua khôngđọc,khôngđểýtới.NhưngdotòmòmuốnbiếtVHSSlà cáigì,chúngtôiđãháohứcngồidịchtiểuluậnnầytừtiếngAnh .” TrácBạtđưabảndịchGiớithiệuVHSSchoNguyễnHiến . TrácBạtnhậnratrênđờicónhiềuchuyệnbấtngờlýthú.Ngay từ lúc bắt đầu chủ ý viết truyện cho các tạp chí văn chương,chàng đã trang bị cho mình những hiểu biết căn bản. Từ đó, chàng luôn luôn bị ám ảnh bởi một câu hỏi : tại sao những nhà văn Việt Thường sáng giá nhất vẫn không có tên tuổinàonhậngiảithưởngNobelvănchương?TrácBạt tựhỏi cácnướccóNobelvănchươngnhưChiLê(PabloNeruda,1971 và Gabriela Mistral ,1945), Colombia (Gabriel Garcia Marquez, 1982),Peru(ManoVargasLlosa,2010),ngaycảChâuPhinhư Nigeria(WoleSoyinka,1986),AiCập,NamPhi....cóhơngìGiao Thường ? Trước đó, Châu Á chỉ có đại thi hào Ấn Độ (Rabindranath Tagore ,1913), sau nầy có Trung Hoa , Nhật Bản... “TrungHoacóNobelvănchươngnhờcácbảndịchchuyển từ tiếng Hán qua tiếng Anh.” Nguyễn Hiến cho chàng biết. “ PhiênbảntiếngAnhhayhơnnhiềulầnsovớinguyênbảnchữ Hán.DịchgiảcókhảnăngchuyểntừnguyênbảnHánvănsang
tiếng Anh mang hồn cốt tiếng Anh đã chinh phục ban tuyển chọnvănchươngNobel.” “ Cám ơnbácHiếnđã mởmộttrong nhiềunút thắt đãám ảnhchúngtôi.” Dịch xong tiểu luận về VHSS, và ý kiến của Nguyễn Hiến, TrácBạttựtinmìnhđãgiảiđápđượcphầnnàocâuhỏitrên.Lý dovănhọcChâuÁcónhiềuNobelvănchươngvìhọcónhững comparatistshoạtđộngtrongngànhvănhọcsosánh,đólàcầu nốiđểvănhọcthếgiớibiếtđếnhọ.Nhữngcomparatistsnầylà những dịch giả uyên thâm ngôn ngữ văn chương tiếng Anh. Việt Thường không có. Người giỏi ngôn ngữ văn chương tiếng Anh thì viết tiếng Việt không có hồn Việt. Mà người giỏi ngôn ngữ vănchươngtiếng Việtthìkhông uyênthâmtiếngAnh.Đó là trở ngại lớn nhất của những nhà nghiên cứu văn học Việt Thường muốn làm việc , hoặc tham gia trao đổi, tranh luận trongVănHọcSoSánh. Comparative Literature :Undergraduate & Graduate (VHSS : Đại học & Tốt nghiệp) “ Chúng tôi vẫn nghĩ, Việt Thường chỉ có cụ Nguyễn Hiến mớiđủtưcáchlàmviệcchungvớicáchọcgiảthếgiớitrongthể loạinầy…”TrácBạtthànhthậtlêntiếngngưỡngmộbácHiến…
ậttrongVHSS.Dịchthuật thu hẹpkhoảngcáchgiữacácnềnvănhóa.Nógiúphiểukhôngchỉ vănhóamàcòncảxãhộihọc,triếthọcvàtâmlýcủamộtcộng đồng.VàitnhấtphảigiỏitiếngAnh.VaitròcủatiếngAnhtrong việcthuhẹpranhgiớivănhóavàngônngữđượctạorabởicác quốcgiatrongthếgiớitoàncầuhóa.Nócũngcốgắngphântích vaitròcủacácbảndịchb
“ Không phảihọc giới ViệtThường không biết vềVănHọc SoSánh.” Ôngnói.“Nhưngbiếtmàkhônglàmđượcnênngười ta tránh né, im lặng. Như tôi chẳng hạn, nhận thấy xã hội Việt Thường tin tưởng, muốn đọc các loại sách cần phổ biến như vănhọc,ngữhọc,triếthọc,lịchsử,chínhtrị,kinhtế…nênlàm việc ngày đêm cũng không đủ để cung cấp cho nhu cầu xã hội ngay trong nước, nói chi đến xây dựng một truyền thống văn học…” “ Nhưng bác Hiến xem có phải trí thức Việt Thường lười biếngkhông?”TrácBạtphátbiểuhăngsay.“Họthiếukiêntrì làm việc lớn. Vì muốn theo ngành VHSS họ phải trang bị vốn kiếnthứcrộngvàtrướchếtphả
ỏ
ấ
ộ
ệcchungvớ
ọc
ả
ố
ả
ể
rõ
ủ
ị
thiểusố.” “Tạmđồngýnhưvậy.”NguyễnHiếnnhậnxét. “Nhưng,nhưtôiđãnói,ViệtThườnghiếmngườinghĩđến cácgiátrịsâuxalâudài,họquennghĩđếnlợiíchcóđượcvới thời gian ngắn nhất trước mắt. Lao vào một thể loại văn học mớichưacóngườiđitrướcdẫnđường,làmsaohọcóthểtheo đếntậncùng…”
igi
iítnh
tm
tngoạingữđể làmvi
icách
gi
qu
ctế…Mànóiđếnngoạingữ ph
ihi
u
vaitròc
ad
chthu
ằngtiếngAnhvàVHSS,đểkhámphá vănhọccủacácngônngữ
ngônngữ.Đólàkỷnăngxuấtpháttừ chuyênngành VHSS. Ta có thể tìm hiểu thêm về sự nghiệp của họ tại các tài liệuliênkếtbênngoàicủacácĐạiHọc.Nhữngtàiliệunầy liệt kê hàng trăm chuyên ngành VHSS.Nhiều chương trình sau đại học và các doanh nghiệp quan tâm đến sinh viên ngành VHSS. Nhữngsinhviênnầynghiêncứusựtươngtácquacácranhgiới ngônngữvàkhuvực,trongbốicảnhcủanềnkinhtế,độnglực chínhtrị,phongtràovănhóa,thayđổilịchsử,sựkhácbiệttôn giáo,môitrườngđôthị,quanhệquốctếvàchínhsáchcông.Họ họccáckỹnăngnghiêncứuhữuíchtrongkhiđọctàiliệubằng ngôn ngữ gốc và bản dịch, bao gồm phân tích phê bình, giao tiếpđavănhóavàhiểubiếtquốctế,nhữngkỹnănghấ
“ Xin phép bác Hiến.” Trác Bạt cố giữ ý khi muốn nói về vấnđềcóthểôngchưacódịptìmhiểu.“Chophépchúngtôinói vềcácngànhnghềthựctếtrongchuyênngànhVHSS.” ThấyNguyễnHiếnsẳnlònglắngnghe,chànglấytậptàiliệu ghichépvềVHSS,trìnhbày… “ Các chuyên ngành trong VHSS ở các Đại Học là những ngànhnghềvữngchắc.Nhàtuyểndụngcầnnhữngngườicóthể nói chuyện với bất kỳ ai ở bất cứ đâu, truyền đạt những ý
ngkhómộtcáchrõràngvàthoảimáitrongnhiềubốicảnh vănhóavà
pdẫnđối vớinhiềunhàtuyểndụng.” “Ýkiếnngườibạntrẻvẫncònsáchvởnhiềuquá.Chắckhó thuyếtphụctríthứcViệtThườngtheohọcVHSS…” Thiện chí đưa ra chưa thuyết phục được Nguyễn Hiến, TrácBạttrìnhbàythêmvềcơhộinghềnghiệpthựctếxemông nóithềnào. “Ngànhnầycungcấp mộtnềntảngtuyệtvờichobấtkỳsự nghiệphoặckhóahọcsauđạihọcnàođòihỏicólậpluậnlogic và thuyết phục; phân tích chu đáo các tài liệu bằng văn bản,
tưở
bằng tiếng nói, hình ảnh; và kỹ năng tư duy phản biện. Sinh viênVHSScũngcóđượckinhnghiệmtrongcácvấnđềlýthuyết vàthựctiễncủacôngviệcđavănhóa,hiểusâuhơnvềcácmối quanhệgiữacác nềnvănhóavàxuyênquốcgia- nhữngcông việc rất quan trọng đối với các nhà tuyển dụng. Các chuyên ngànhVHSShọccáchtiếpcậntàiliệutừquanđiểmliênngành, cungcấpchohọmộtloạtcáccôngcụvàkỹthuậtđểphântích vàgiảiquyếtvấnđề.Nhữngsinhviênnầy,ngoàikỹnăngtiếng Anhvữngchắc,nếucóthêmmộtngônngữkhácđểnghiêncứu sâuhơnvàmởrộnghơnvềvănhóa,sẽrấthấpdẫnđốivớinhà tuyểndụng.” VHSS đào tạo quản trị viên bộ phận, giảng viên, sinh viên tốt nghiệp và đại học, nhân viên, cựu sinh viên, v.v. Nguyễn Hiến ra dấu muốn chàng nói chậm lại. Ông đang chútâmtìmhiểu.TrácBạtnoítiếp,chậmrải: “SinhviênVHSScóthểtìmviệclàmtrongcáclãnhvựcbáo chí, xuất bản, biên tập, dịch thuật và các lãnh vực liên quan khácsửdụngcáckỹnăngviếtvàphântíchcũngnhưkiếnthức củahọvềvănhọcvàđiệnảnh.Họcóthểlàmviệctrongngành
ảnhcụthểnàođóđểngườixứtacóthểsờmó, nhìnngắm,đốithoại,mớilàmlunglayđượcđịnhkiếncủahọ.” Không còn cách nào khác thuyết phục Nguyễn Hiến thay đổicáchnhìnđốivớiVHSS,TrácBạtphảigọiRonđếnngaytại đây. Ron dù không học chuyên ngành VHSS, nhưng anh ta có thểhiểubiếtđầyđủvềngànhnầy,vìsinhviêncácĐạiHọcBắc MỹnhưanhkhônglạgìVHSS. Thấy Ron bước vào, bác Hiến vui ra mặt.
giáo dục hoặc được chuẩn bị kỹ để giảng dạy trong các khóa họcđavănhóa,vănhọcthếgiớivàcáckhóahọcnhânvănliên ngành . Ngoài ra,các kỹ năng diễn giải và phân tích của sinh viên VHSS còn giúp họ chuẩn bị cho nhiều vị trí trong doanh nghiệp, cơ quan chính phủ hoặc các tổ chức phi lợi nhuận. Kỹ năng ngôn ngữ của họ cũng rấtphùhợpvớikinhdoanhquốc tế,dịchvụđốingoạihoặclàmviệctrongngoạigiaođoàn…Cuối cùng,VHSS không chỉ cho phép thưởng thức các tác phẩm văn học và nghiên cứu phim ảnh, nghệ thuật ,văn hóa thế giới, mà nócòncungcấpmộtsựchuẩnbịvữngchắcchonhiềumụctiêu chuyênmônvàhọcthuậtsaukhitốtnghiệp!” “Vâng.” Nguyễn Hiến hạ giọng. “ Cái ngành nầy nó mênh mông
ắm.Conngườixứtabiếtcóamtườngđượcchăng.
chicómộthình
Trác Bạt nói với Ron: “Chúngtôivẫncònrấtmùmờvềcáccôngviệcdochuyên ngành VHSS mang lại cho sinh viên sau khi mãn khóa. Anh có thểchobiếtnhữngngườinàolàmviệctrongngànhnầykhông ?” Ronxoayngườicúixuống mở cặp tàiliệu,kéo ra một xấp hồ sơ đặt trênbàn.Ronlấyra tờ danhsách những ngườixuất thân tốt nghiệp từ chuyên ngành VHSS do Đại Học Princeton cung cấp hiện đang làm việc trong các công ty, nhờ Trác Bạt
l
Phải
vấn đại học.” Hớp một ngụmnước,Ronnóitiếp: “Mộtphầnbakháclàhoạtđộngkinhdoanh,baogồmmáy tính,pháttriển,tiếpthị,tưvấ
copy ra nhiều bản sao. Một bản trao cho Nguyễn Hiến. Cầm bảngdanhsách(*),Rongiảithích: “ Một phần ba các chuyên ngành VHSS về giáo dục của Princeton trở thành giáo sư. Trong số các giáo sư, họ ở khắp nơi trên thế giới, đang giảng dạy tại Yale, Harvard,
Columbia,Oxford,Brown,ĐạihọcNewYork,ĐạihọcBrandeis, Đại học Michigan, Đại học California San Diego, Đại học Auckland, Đại học Yonsei , Đại học Hoa Kỳ ở Cairo, và nhi
n,tàichính,khởinghiệp,quảnlý sản phẩm, quản lý dự án, nguồn nhân lực và đảm bảo chất lượng.Trongsốnhữngngườiđangkinhdoanh,nhiềungườiđã lên tới các vị trí như đối tác hoặc giám đốc, chẳng hạn như những người tại Boston Consulting Group, Fiduc ủy Trust Company International, McKinsey & Company, Frontier VentureCapital,v.v.Nhữngngườikháccónhữngcôngviệcnhư giám đốc điều hành tiếp thị cấp cao tại Pepsi, nhà phân tích ngânhàngđầutưtạiCreditSuisse,kỹsưphầnmềmtạiSimon Data, và nhà đầu tư mạo hiểm trong nhiều hội đồng quản trị củacôngty. Mộtsốlàmviệcvớitưcáchlànhàvănhoặcbiêntậpviên. Một vài người trong số họ là tác giả sách bán chạy nhất của NewYorkTimes,làbiêntậpviêncủaTheNewYorker,biêntập viên tại People Magazine, giám đốc biên tập tại St Martin's
Stanford,
ều trườngkhác.Nhữngngườikháctheođuổisựnghiệptronggiáo dục đại học, bao gồm làm việc trong các mối quan hệ với cựu sinh viên, đang phát triển, điều hành các chương trình viết và tưvấnchosinhviênởnhiềunănglựckhácnhau.Nhữngngười khác đi vào thử nghiệm giáo dục và tư
Press,phó tổng biêntập tạiSimon & Schuster,một trợlýbiên tậptạiNhàxuấtbảnĐạihọcOxford,v.v. Nhiều người trở thành luật sư, trong các Văn phòng Luật sư Hoa Kỳ ở Quận phía Đông của Virginia và Quận phía Nam củaNewYork;nhữngngườikháctrởthànhcốvấnchunghoặc cố vấn đặc biệt cho các doanh nghiệp khác nhau; và những ngườikhácthànhlậpcôngtyluậtcủariênghọ. Một số trở thành bác sĩ .Những người khác tham gia vào lãnhvựcđiệnảnh,nghệthuậthoặctruyềnthông,trởthànhđạo diễn phim, diễn viên, tác giả sáng tác, nhà thiết kế đồ họa…Có người là phó giám đốc phát triển khán giả tại San Francisco Ballet. Mộtnghiêncứuvề525sinhviêntốtnghiệpngànhVHSStừ Đại Học Princeton cho thấy khoảng 30% làm việc trong lãnh vựckinhdoanh hoặctàichính,27%làgiáosư,12%lànhàvăn hoặc biên tập viên, 11% là luật sư, 6% là bác sĩ,
ầntrămlà
Sau buổi gặp Nguyễn
ến
ạ
đoàndoviệntrưởngChinhVăndẫnđầuquaBắcMỹkhảo sát,bànthảomộtchươngtrìnhVHSSphùhợpvớikhảnăngcủa ĐạiHọcHạoNhiênởNamThường… ---------------(*) Người thật việc thật xuất thân từ chuyên ngành VHSS được ghi trong Kỷ Yếu Đại Học Princeton : . Spencer Shen là Kỹ sư phần mềm tại Bloomberg. . Daniel Teehan là Giám Đốc Trung tâm Luật Miền Nam. . Nicole Acheampong là quản lý tại Riverhead Books. . Isabel Di Rosa làm việc tại MacMillan Publishing với tư cách là một cộng sự luân phiên.
5% là giáo viên,và4ph
nghệsĩ,nhàthơhoặcdiễnviên…”
Hi
không lâu, Trác B
t theo một phái
. Lara Noorgard là người sáng lập tạp chí Arte memoria (liên kết là bên ngoài), với trọng tâm là đại diện cho văn bản, âm nhạc và nghệ thuật chống lại chủ nghĩa độc tài. . Lizzie Buehler là một biên dịch viên từ tiếng Hàn sang tiếng Anh. . Jennifer Shyue là một dịch giả tiếng Tây Ban Nha và là nhà văn (để tìm hiểu thêm, hãy tham khảo trang web hoặc ấn phẩm của cô ta). . Magdalena Collum là Điều phối viên Nghiên cứu
tại Annika Inez. . Daphne Mandell là cộng sự trong văn phòng của Giám đốc điều hành tại Rent The Runway. . Michelle Yeh là vũ công của công ty Attack Theater. . Sandy Ra đang tham gia chương trình trợ lý pháp lý tại Sullivan & Cromwell. . Emily Spalding đang tham gia quảng cáo cho Lunar Solar Group. . Jenny Kim là một biên dịch viên sê-ri phim truyền hình cho Bound Entertainment…
Lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts. . Alexandra Mendelsohn là giám đốc dự án tại Khoa Tâm lý học Ứng dụng Đại học New York. . Jay Kim đang hoạt động trong ngành thời trang