cảnh trí thơ mộng do Bà Huyện Thanh Quan bày ra. Nhấtlàhìnhảnh“Lomkhomdướinúitiềuvàichú.Lác đác ven sông rợ mấy nhà” mà cô bé tưởng tượng ra trước mắt .Phùng Bích đã theo sát công việc của bác thợ nề để không bỏ sót hình ảnh chú tiều bằng ngón tayútđangđốncũidướichânnúi.
Đèo Ngang1920 phải chăng cũng là hình ảnh Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan (?) Buổi chiều hôm người thợ bàn giao hòn non bộ, Phùng Bích đã ghi vào Nhật Ký như một điểm nhấn quan trọng nhất trong đời.Chúa nhật tuần lể đó, vừa thấy Trác Bạt lấp ló ngoài cỗng ngõ, Phùng Bích nhí nhảnhvụtchạyrakéotaychàngđếngócvườn.Chàng ngu ngơ không hiểu chuyện gì. Cô bé mới chỉ tay lên hònnonbộríurítkểlạiđầuđuôicâuchuyện.TrácBạt hiểungaymọitìnhtiết,imlặngđứngnhìnvàquayqua mỉm cười nói với cô bé : đúng là công trình thế kỷ…
Đôibạnkhông quêngiây phút nầy,nhưng cònmột kỷ niệmđángnhớhơnvàomộtdịpcắmtrại.
Sinh hoạt Gia Đình Phật Tử
Thời niên thiếu cả hai cùng sinh hoạt trong Gia Đình Phật Tử Nội Thành. Một dịp cắm trại xa tận núi Thiên Ấn, Trác Bạt bị cảm lạnh lúc trời chập choạng tối.Cô béBíchbêntrạithiếunữ biết tin, vụt chayqua trạithiếunam.PhùngBíchcầmsẳnchaidầuNhịThiên Đường,vôtưvànhanhnhẹn,kéotấmtenttrongba-lô của Trác Bạt trãi rộng giữa cỏ và xoa dầu bóp trán người bệnh. Cả chục em đoàn sinh ngơ ngác đứng nhìn, rồi một huynh trưởng ghé thăm lên tiếng khen ngợi.Câu chuyện tuổi thơ chỉ có thế nhưng đã ăn sâu vào tâm khảm đôi bạn, một phần do bọn trẻ chứng kiến hoạt cảnh hôm đó nâng lên thành giai thoại. Lúc đôibạnchậpchữngbướcvàotuổibiếtyêu,câuchuyện nhỏ không còn là giai thoại, nó trở thành thực tế lúc nàokhônghay.Vàomộtdịpthuậntiện,PhùngBíchđã không ngần ngại giao tập nhật ký dày cộp cho Trác Bạt.Nhậtkýviếtgìchàngđềuđọchết,nộidungnóigì–
Sonnet của Arvers).Trác Bạt ghi lại một kỷ niệm khó quên.
NGUYÊNBẢNTIẾNGPHÁP
(khôngcótựa)
Monâmeasonsecret,mavieasonmystère, Unamouréternelenunmomentconçu: Lemalestsansespoir,aussij'aidûletaire, Etcellequil'afaitn'enajamaisriensu.
Hélas!j'auraipasséprèsd'elleinaperçu, Toujoursàsescôtés,etpourtantsolitaire. Etj'auraijusqu'auboutfaitmontempssurlaterre, N'osantriendemanderetn'ayantrienreçu.
Pourelle,quoiqueDieul'aitfaitedouceettendre, Elleirasonchemin,distraiteetsansentendre Cemurmured'amourélevésursespas.
Al'austèredevoir,pieusementfidèle, Elledira,lisantcesverstoutremplisd'elle: «Quelleestdonccettefemme?»etnecomprendra pas.
Dịch nghĩa : Tâm hồn tôi có điều sâu kín, đời tôi có sự bí mật Một mối tình vĩnh cửu đã nảy sinh trong thoáng chốc :
Nỗi đau này không hy vọng, nên phải câm nín Và người đã gây ra nó không hề biết
Than ôi ! tôi đi qua gần nàng mà nàng không để ý, Luôn ở bên cạnh nàng mà vẫn lẻ loi.
Và tôi vẫn sẽ đi hết đời mình trên cõi thế, mà không dám cầu xin gì cũng như không nhận được gì
Về phần nàng, dù Thượng đế đã ban cho tính hiền thục và dịu dàng, Nàng sẽ đi con đường của mình, lơ đãng và không nghe thấy Lời thì thầm của tình yêu vọng lên từ bước chân đi.
Vẫn thành tâm chung thủy với nghĩa vụ khắc khổ Khi đọc những dòng thơ toàn nói về nàng như thế này, nàng sẽ hỏi:
"Người phụ nữ nào đó vậy ?" và sẽ không thể hiểu ra.
MYSECRET
translated by Henry Wadsworth Longfellow
My soul its secret has, my life too has its mystery, A love eternal in a moment's space conceived;
Hopeless the evil is, I have not told its history, And the one who was the cause nor knew it nor believed.
Alas! I shall have passed close by her unperceived, Forever at her side, and yet forever lonely, I shall unto the end have made life's journey, only
Daring to ask for naught, and having naught received.
For her, though God has made her gentle and endearing, She will go on her way distraught and without hearing These murmurings of love that round her steps ascend.
Piously faithful still unto her austere duty, She will say, when she shall read these lines full of her beauty, "Who can this woman be?" and will not comprehend.
TÌNHTUYỆTVỌNG (bảndịchKháiHưng)
Lòngtachônmộtkhốitình, Tìnhtronggiâyphútmàthànhthiênthu Tìnhtuyệtvọng,nỗithảmsầu, Màngườigieothảmnhưhầukhônghay. Hỡiơi!ngườiđótađây! Saotathuithủiđêmngàychiếcthân!
Dẫutađitrọnđườngtrần, Truyệnriêngdễdámmộtlầnhémôi. Ngườidùngọcnóihoacười, Nhìntanhưthểnhìnngườikhôngquen. Đườngđờilặnglẽbướctiên, Ngờđâuchânđạplêntrênkhốitình. Mộtniềmtiết-liệtđoan-trinh, Xemthơnàobiếtnóimìnhởtrong.
Lạnhlùnglòngsẽhỏilòng, "Ngườiđâutảởmấydòngthơđây?"
Trác Bạt lưu ý Phùng Bích : Nguyên gốc bài thơ dịch của Khái Hưng ban đầu không xuất hiện riêng lẻ mà nằm trong truyện ngắn TÌNH TUYỆT VỌNG của Khái Hưng trong tập truyện ANH PHẢI SỐNG của hai tácgiảNhấtLinh-KháiHưng.Trongtruyệnnàyngười đaukhổvìyêulàthisĩVănChâu,mộtlầnđilàmphùrể cho bạn, Văn Châu bỗng đem lòng yêu ... vợ bạn ! " Chàngkhônghiểuvìcớgì,nhưngmớithoạttrôngthấy côdâulàchàngđãđemlòngyêungay,cáiyêuvônghĩa lý,nhưngnómạnhmẽvôchừng,tưởngnhưhaingười vốnsẵnduyênkiếptừđờinào,đãhẹnhòcùngnhauở kiếp nào mà đến bây giờ mới gặp gỡ." Sau ngày cưới đó,ngàyngàyVănChâuvẫnđếnchơinhàbạn,"trong lòngchônmộtmốitìnhvôlý".Nămnămsau,nhânmột
buổitiệcđêmNoelcùngvớivợchồngngườibạnvàhai người khác nữa, thi sĩ mới có cơ hội thú nhận " tôi phạmmộttộinặnglắm"màbạnchànghiểungaylàtội khảái,làáitìnhtuyệtvọng!Đượcbạnthôngcảmanủi "vậy thì anh cứ yêu, cứ yêu như anh đương yêu. Yêu như thế không có tội gì hết, mà người chồng dẫu có biếtcũngchỉthươnganhchớkhôngngờvựcanhđâu", thi sĩ Văn Châu mới đọc cho các anh các chị nghe bài đoản thi tôi dịch của Arvers ra quốc văn. (Xem truyện ngắn TÌNH TUYỆT VỌNG của Khái Hưng trong tập truyện ANH PHẢI SỐNG của Nhất Linh – Khái Hưng ở phần cuối chương 8 nầy)
Vài kỷ niệm quá khứ của mười năm trước vẫn sống trong lòng Trác Bạt . Giờ đây đã trưởng thành, chàng đến thăm Phùng Bíchvới một vai trò khác hẳn. Vàonhà,chànggặpbàmẹ,khôngthấyPhùngBíchđâu. “Thưabác,cháughéthămhaibácvàPhùngBích.Sáng maicháuvàoThủPhủ.”TrácBạtlêntiếng. “ Bác có nghe Phùng Bích nói. Cháu không còn ở HóaChâunữasao?Bíchnósắpvềrồi.Nóquatrường nộphồsơtuyểndụnggìđó.Cháungồiđâychơi…”.Bà mẹPhùngBíchnói.
“ Cháu vào Thủ Phủ học. Bác trai đâu rồi bác ? ” Trác Bạt bước về phía bộ tràng kỷ kê trước bàn thờ, ngồinhìnquanhquấtnhưônlạinhữngkỷniệm.Bàmẹ quayxuống nhà bếp. Như trăm, ngànbà mẹcố đô dịu
dàng, bà mẹ của Phùng Bích hiền lành dễ mến với áo lụa màu mỡ gà, quần đen mềm dịu, tóc bới củ hành miệngluônmỉmcườiđônhậu…
Phùng Bích xuống xe, dẫn chiếc Vélo Solex vào hiên nhà.Chiếc xe Trác Bạt đã từng quen mắt. Vừa dựngxelênhiên,PhùngBíchbướcvàocửa,radấubảo chàngbướctheovềphíagócvườn.Cônàngvàophòng ănxáchhaichiếcghếgỗrađặtxuốngđó.Đôibạnngồi gần nhau. Phùng Bích lộ vẻ buồn thấy rỏ… bỗng hai hàng nước mắt trào ra không kềm chế được. Trác Bạt quýnh lên không biết phản ứng thế nào, vội cầm hai tayPhùngBíchbópchặt.Cônàngxúcđộngkéoghếsát vào chàng, vùi đầu lên vai chàng.Lần đầu tiên chàng biết thế nào là nụ hôn của tình yêu… Sau một hồichờ tình cảm lắng xuống,để xua tan nỗi buồn của Phùng Bích, chàng đứng dậy xách chiếc ghế đến ngồi trước hòn non bộ. Phùng Bích làm theo. Cô nàng như sực tĩnh, đứng dậy giướng mắt nhìn vào cái gọi là Đèo Ngangcủanàng. Tiều phu
đốn cũiluôn,khôngởđâynữa? “ Biết một cách lờ mờ” Phùng Bích trả lời “ cứ tưởng Trác vào lãnh phần thưởng xong rồi về …Thủ Phủ chắc phải vui hơn ở đây” . Nàng nhìn vào mắt chàng . Trác Bạt vẫn tự nhiên, bảo nàng, vào Thủ Phủ chỉlođốncũithôi… Trác Bạt cho nàng biết hiện giờ chàng có một ngườibạnMỹtênlàRon.Thậtratênđầyđủcủaanhấy làRonaldDicksonWoodroof.Ronlàmộtkýgiảchuyên nghiệp, qua làm nghiên cứu sinh tại Đại Học quốc tế Hạo Nhiên, được phân công làm phụ giảng, dạy Trác Bạtnói,nghetiếngAnhvàgiớithiệuchươngtrìnhbáo chí trung học ccho Trác Bạt trước khi chàng học chươngtrìnhbáochíđạihọc.Đôibạncòntraođổivài bacâuchuyệnvềbácsĩgiađình,ănởnộitrú,sinhhoạt học tập… Phùng Bích đứng dậy, bước vào nhà bếp. Nàng làm món bún thịt nướng đã ướp sẳn trước đó, mónănTrácBạt rấtthích… Bàn ăn dọn sẳn. Một bầu khí rưng rưng xúc động baoquanhđôi bạn…TrácBạt muốnbữaăndiễnravui
vẻ,lên tiếng khenPhùng Bíchnấuăngiỏi.Phùng Bích biết chàng không thực sự khen chuyện nấu ăn của nàng, chỉ muốn biết thông tin về nhiều thanh niên ở các làng quêxa thànhphố,không nhập ngũđộng viên phía bên nầy, thì phía bên kia cũng lôi vô rừng, trở thànhdukích,nằmvùng. Phùng Bích bảo,Trác Bạt xa Hóa Châu cũng buồn, nhưng sắp bước đi trên con đường rộng thênh thang. Rộng thênh thang…Câu nói thật lòng của nàng mở ra mộtchântrờimới,làmTrácBạtnhớthờitiểuhọc,đôi bạn rất thích hai bài học thuộc lòng của nhà giáo NguyễnBáHọcviếttrongtậpLờiKhuyênHọcTrò.Đó là Chí Mạo Hiểm và Hai Con Đường. Đôi bạn thường dùnghaibàihọcấyđểtựkhuyênvàtrêu
Viễn , là tên thực dân cuối mùa. Ông ấy viết Bên Lề Cuộc Chiến nhưng không đả động gì đến cuộc chiến huynhđệtươngtàntrênđấtnướcđãnuôidưỡngđùm bọcông.Ôngbảonướcnầycómộtthờikỳmangquốc hiệulàĐạiNgu.Chỉcóthế,nhưngnhiềungườigáncho ông tội khinh miệt dân Việt Thường và gọi ông là tên thực dân cuối mùa. Tiếp xúc với Trí Viễn , Trác Bạt không thấy cái nghĩa tiêu cực gì trong chuyện nầy và nóivớiPhùngBích,hìnhnhưHồQuýLyđặttênnước là Đại Ngu.Người Việt Thường có thành kiến với Trí Viễnnênnhậnxétkhôngđúng… BàmẹcủaPhùngBíchxuấthiệnvớinụcườihiền. Haidĩatráicâyđặtgiữabànăn… TrácBạtxemđồnghồ,nhìn PhùngBíchthầmbảo sẽviếtthưkhivàoThủPhủ.Vừabướcxuốngbậcthềm, chàng đụng mặt ông thân sinh của Phùng Bích. Bà mẹ nhanh chân bước ra kể hết đầu đuôi câu chuyện của chàng. ***
Vào Thủ Phủ bận rộn nhiều thứ, vừa lo học vừa làm việc kiếm tiền, Trác Bạt chưa có thư nào cho Phùng Bích. Lá thư nàng gởi, không làm chàng ngạc nhiên.ĐiềuTrácBạt chúýnhấttrongthưlàcâuhỏitại sao chàng chú trọng đến chuyện tiền bạc trong văn chương. Trong thư trả lời, Trác Bạt không có ý biện minh, tranh cải hoặc tránh né gì về vấn đề nầy, chỉ muốn giải thích rõ để Phùng Bích hiểu. Nàng ở Hóa
Châu, học gì làm gì , chàng biết rõ, vì nhóm bạn cũ vô ra HóaChâu–ThủPhủđưatin.Chàngchỉviếtthưkhi cần thiết. Điều Phùng Bích quyết định không chọn thi SưPhạmmàchỉhọcvănkhoangànhtriếtvàngoạingữ theo chàng là hợp lý, mặc dù đây là ngành học truyền thống của xã hội Hóa Châu. Sau khi xong văn khoa, PhùngBíchnhậnmộtchânphụgiảngtrongphânkhoa triết của Đại học và dạy Anh văn tại trường trung học.Trác Bạt tán đồng cách Phùng Bích chọn theo con đườngđó.Nhưnglýdochínhchàngviếtthưnầylà,trả lời thắcmắcchuyệntiềnbạctrongnghệthuật. TrácBạtchoPhùngBíchbiết,trướckhihànhnghề phóngviên,chàngđãchuẩnbịtrước.Phảihọclàmnhà báo.Thựctậpnghềbáo.Đólàcôngsứcđầutưchocác tácphẩmvănchươngnếungườiphóngviênmuốntrở thànhnhàvănsángtạohửuíchsaunầy.Phảichuẩnbị trước những gì muốn viết mới có thể viết hiệu quả. Trác Bạt đề cập đến những chàng trai bị cái hư danh đượccóthơ,truyệnđăngtrêncáctạpchívănhọcnghệ thuật. Được ông cai thầu nào đó đưa vào danh sách NhữngCâyBútTrẻ,thếlànhữngchàngtrainầybỏhết công sức vào sáng tác, tưởng mình là những tác giả Nobel văn chương. Họ chưa một lần nhìn lại cái túi rỗngkhôngmộtđồngxu,mơmơmàngmàngtrongcái ảogiácnhàvăn,quêncảthântànmadạibênlycà-phê đenvàđiếuthuốcrẻtiền…Chàngrấtbuồnphảinóira nhưvậyđểPhùngBíchhiểutạisaochàngxemchuyện
viếtláchphảicóhiệuquả-nhưtrongbàiviếtnàngđã nhắc đến…Để Phùng Bích dễ nhận ra lý do chàng đề cập chuyện tiền bạc, chàng nhắc tên ba nhà văn nổi tiếng thế giới là những triệu phú, đó là J.K Rowling, JohnC.MaxwellvàAriannaHuffington.Chỉcầnvàigiờ viết mỗi ngày những nhà văn, nhà báo này có thể tạo ảnhhưởngcủamìnhbằngtàinăngvàkỹthuậtxửdụng ngônngữ,giúphọtrởthànhtriệuphúvànổitiếnghơn cảnhữngngôisao mànbạc.Trác Bạtđưararất nhiều ví dụ để chứng minh , khi đã bỏ công sức đầu tư vào tác phẩm, tác giả phải nhận được thành quả đền đáp xứng đáng. Nếu không làm được như vậy, xem như không thành công, hay nói cách khác tác giả không có thựctài. Cuốithư,TrácBạtbáotinPhùngBíchchuẩnbịváo Thủ Phủ làm việc vào dịp khai trương cơ sở mới của ĐạiHọcHạoNhiên… ***
