PHILIPPINE COLLEGIAN Opisyal na lingguhang pahayagan ng mga mag-aaral ng Unibersidad ng Pilipinas, Diliman › Martes 14 Pebrero 2017 › Tomo 94 Blg 13
lathalain BANAT BUTO
SULIRANIN NG MGA KONTRAKTWAL SA UP
7
kultura MERKADO NG MARKA
8
kulê
philippinecollegian.org phkule phkule phkule phkule phkule@gmail.com
MINSAN LANG SILA BATA
4
2
editoryal Martes 14 PEBRERO 2017
Sidhi ng pagpupunyagi Punong Patnugot Karen Ann Macalalad Kapatnugot Arra Francia Tagapamahalang Patnugot John Reczon Calay Patnugot sa Kultura Andrea Joyce Lucas Patnugot sa Grapiks Jan Andrei Cobey Adrian Kenneth Gutlay Chester Higuit Tagapamahala ng Pinansiya John Daniel Boone Kawani Hans Christian Marin Sheila Ann Abarra John Kenneth Zapata Pinansiya Amelyn Daga Tagapamahala sa Sirkulasyon Gary Gabales Sirkulasyon Amelito Jaena Glenario Ommamalin Mga Katuwang na Kawani Trinidad Gabales Gina Villas Kasapi UP Systemwide Alliance of Student Publications and Writers’ Organizations (Solidaridad) College Editors Guild of the Philippines (CEGP) Pamuhatan Silid 401 Bulwagang Vinzons, Unibersidad ng Pilipinas, Diliman, Lungsod Quezon Telepono 981-8500 lokal 4522 Online phkule@gmail.com www.philippinecollegian.org fb.com/phkule twitter.com/phkule instagram.com/phkule
Mainit na sinalubong ng sambayanan ang pagiging bukas ni Pangulong Rodrigo Duterte sa usapang kapayapaan bilang tugon sa ugat ng 48-taong armadong tunggalian sa bansa. Masigasig pang naglatag ng progresibong adyenda ang bawat sektor na magwawakas sa kahirapan, bago pa man siya opisyal na maupo sa pwesto. Ngunit anim na buwan lamang ang lumipas, biglang-pihit ang rehimeng Duterte sa mga pangako’t mungkahi nito nang bawiin ng Government of the Republic of the Philippines (GRP) ang partisipasyon nito sa nagpapatuloy na usapang pangkapayapaan kasama ang National Democratic Front of the Philippines (NDFP). Kalabisan umano ang panawagan ng mga progresibo na palayain ang 434 na bilanggong pulitikal para sa matiwasay na pag-usad ng negosasyon, at patuloy ang pagpatay ng Communist Party of the Philippines-New People’s Army (CPP-NPA) sa mga sundalo sa kanayunan sa kabila ng tigil-putukan, pahayag ng pangulo. Ngunit kung tutuusin, makatarungan lamang na palayain ang mga bilanggong pulitikal. Obligasyon ito ng GRP batay sa nilagdaan nitong Comprehensive Agreement on the Respect for Human Rights and International Humanitarian Law (CARHRIHL) noong 1998, na layuning subaybayan at pigilin ang mga nangyayaring paglabag sa karapatang pantao. Kalakip nito ang pagtataguyod ng Hernandez Political Offense Doctrine— ang kautusan ng Korte Suprema na nagbabawal sa pagkikriminalisa ng mga maysalang pulitikal. Tanging 18 kasangguni ng NDFP lamang ang katunayang pinalaya upang makilahok sa usapang pangkapayaan, habang nasa likod pa rin ng rehas ang tatlo pang kasangguni sa kabila ng implementasyon ng Joint Agreement on Safety and Immunity Guarantees (JASIG). Sa bisa ng JASIG na pinirmahan ng dalawang partido noong 1995, protektado ang mga kabilang sa usapang pangkapayapaan mula sa detensyon at pandarahas. Sinamantala naman ng Armed Forces of the Philippines (AFP) ang tigil-putukan upang magsagawa ng opensibang militar at pambubulabog sa mga sibilyan sa 500 baryong sakop ng NPA. Gayundin
ISKO ON THE STREET
Ano ang huling mensahe mo para kay PAEP?
Hamon sa bawat sektor ng lipunan na paigtingin ang kampanya sa pagpapatuloy ng usapang pangkapayapaan, at makilahok sa pagbubuo ng mga repormang panlipunan. sa gitna ng sarilinang tigil-putukan ng GRP simula ika-21 ng Agosto hanggang ika-31 ng Enero, naitala ang 14 na kaso ng extrajudicial killings habang dalawa ang nawawala, ayon sa Karapatan. Sinayang lamang ng rehimeng Duterte ang pagkakataong pagbuklurin ang taumbayan sa iisang layunin. Wala itong pinagkaiba sa mga nagdaang administrasyon: sa halip na kapayapaan, giyera kontra mamamayan ang tugon nito sa kahirapan. Walang pakundangang tumubos ng buhay ang giyera ni Duterte kontra sa iligal na droga, na umabot na sa humigit kumulang walong libong buhay, ayon sa ulat ng Amnesty International. Salungat din sa itinadhana ng CARHRIHL ang kampanyang ito na yumuyurak sa karapatan sa angkop at makatarungang proseso ng mga pinaghinalaang sangkot sa iligal na droga. Sa panahon ng ligalig, mahalaga ang pakikisangkot ng sambayanang Pilipino lalo na ng kabataang magpapalakas ng tindig nito sa usapang pangkapayapaan. Tiyak na makikinabang ang naaagrabyadong mamamayan sa sunod na adyenda ng negosasyon: ang Comprehensive Agreement on SocioEconomic Reforms (CASER). Saklaw ng CASER ang mga pinakatiyak na sosyo-ekonomikong reporma na magaangat sa buhay ng mamamayan, ayon sa IBON Foundation. Kasama rito ang libreng
“Hi PAEP, salamat sa panglilingkod mo sa UP, pero sana di mo na pinush yung eUP.”
Jael Gonzalez 3rd year BS Geography
pamamahagi ng lupa sa mga magsasaka, pambansang industriyalisasyon, trabaho at tamang pasahod, libreng edukasyon, serbisyong pangkalusugan, at Internet, na matagal nang panawagan ng mga sektor sa lipunan. Malayo na ang narating ng usapang pangkapayapaan, at mas malayo pa ang matatamasa nitong tagumpay kung sinsero ang dalawang panig sa pagtataguyod ng mga pinirmahang kasunduan nito gaya ng JASIG at CARHRIHL. Hamon sa bawat sektor ng lipunan na paigtingin ang
kampanya sa pagpapatuloy ng usapang pangkapayapaan, at makilahok sa pagbubuo ng mga repormang panlipunan. Hindi dapat mangamba ang mamamayan sa pag-atras ng estado sa negosasyon, bagkus marapat na samasamang igiit ang pagpapayabong ng nasimulang usapan sa anumang lunsaran—sa social media man at higit sa lahat, sa lansangan—upang makamit ang makatarungan at pangmatagalang kapayapaan. −
“PAEP, ang taas ng expectations namin sa'yo. Akala namin magiging mas okay ang lahat under your watch. May eUP pa nga eh. But guess what? Ang dami pa ring problema. Ang daming nagastos na pera, wala naman kaming napala. Ang problema na dati pa, wala namang nagawa. Ang expectations namin, biglang nawala.”
"As you step down from your position, I sincerely hope that your efforts in reaching out to the students will not stop."
UKOL SA PABALAT
John Paul Punzalan
Dibuho ni John Kenneth Zapata
2nd year BS Business Administration
Almond Valleza 2nd year BS Computer Science
MARTES 14 PEBRERO 2017
BALITA
3
Concepcion officially sits as 21st UP Prexy −
C. J. LISAY
FORMER LAW DEAN DANILO Concepcion officially starts his office as the 21st University of the Philippines (UP) President, following the turnover ceremonies at Quezon Hall on February 11. Concepcion acknowledged Pascual and the rest of the UP community for entrusting him the presidency post and likened himself to the Oblation statue, offering himself in service to the university.
“Sisikapin ko po sa sukdulan ng aking kakayahan na kayo at ang lahat ng tumaya at umasa sa aking salita ay hindi mabigo. Ako po ay tunay na nananalig na walang problemang hindi malulutas kung tayong lahat ay magkakaisa nang lagi at magsasamasama sa pagkilos,” Concepcion said before a flocked audience at Quezon Hall in his acceptance speech. Concepcion appointed new Vice Presidents (VP) such as Dr. Teodoro
UP income almost equals gov’t subsidy
Herbosa for Executive VP, Dr. Cynthia Rose Bautista for Academic Affairs, Dr. Nestor Yunque for Administration, and Dr. Jose Dalisay Jr. for Public Affairs. Atty. Robert Lara will also be the new Secretary of the university. Three VPs under Pascual’s term were retained, namely, Joselito Florendo for Planning and Finance, Elvira Zamora for Development, and Hector Danny Uy for Legal Affairs. −
−
H.C.E. MARIN
SIDEBAR 1 UP TOTAL INCOME (IN THOUSAND PESO)
SIDEBAR 2 STUDENT FEE COLLECTION (IN THOUSAND PESO)
WHILE UP’S STATUS AS THE country’s national university mandates that it must be given sufficient funds by the government, the university has been earning almost as much as its annual budget allocation in the past four years, according to data from the Department of Budget and Management. UP generated an internal income of P14.3 billion in 2015, only P1.2 billion or 7.6 percent less than the national government subsidy of P15.5 billion in the same year, while the estimated amounts in 2016 and 2017 exceed the subsidy (see sidebar 1). Internally-generated income includes grants or donations, a revolving fund, and collection from the students. Deducting the expenditures on personal services, maintenance and other operating expenses, and capital outlay, the university amassed a total income of P11.98 billion in 2015, with the estimated amounts not lower than P11 billion by 2017. Despite these,
former President Alfredo Pascual sees no problem with UP saving large sum of money, Student Regent Raoul Manuel said. The high amount of income that the university collects annually encourages the government to reduce the budget it gives to the university, as consistent with the goals of the Roadmap for Public Higher Education Reform (RPHER), Manuel added. RPHER is the master plan for public tertiary education developed by the Aquino administration that pushes state universities and colleges (SUCs) to become self-sufficient by 2016, through income generating schemes and partnerships with private sectors, among others. “The remaining large chunk is stored by UP as part of sound business practice. This defense of hoarding of profits by the university comes at the expense of the Iskolar ng Bayan from whom millions are squeezed annually through the [Socialized Tuition System (STS)] and other school fees,” Manuel said.
The Collegian also tried to contact UP Vice President for Planning and Finance Joselito Florendo for a statement on the university’s income, but has denied to give a response. High rate of student fees UP has been collecting an average income of about P1 billion from students every year since 2015. Tuition, rent or lease, hostels and dormitories, hospital, and other school fees (OSFs) make up bulk of the sources of income collected from students (see sidebar 2). Tuition fee collection reached a 10-year high in 2014 with P473.44 million from P355.49 million in 2010, while the collection of OSFs rose to P28.81 million from P20.41 million, data from DBM showed. Following the rise in student fee collection to P1.6 billion in 2015, the estimated amounts in 2016 and 2017 decreased with the decline in the number of freshman students, brought about by the implementation of the K to 12 Curriculum.
In December, President Rodrigo Duterte signed the General Appropriations Act of 2017 which allocates P8.3 billion to the Commission on Higher Education (CHED) to fund the tuition fees of at least 1.6 million students in SUCs. While this could have removed the thousands worth of tuition fees that UP students pay every semester, the government has recently announced the exclusion of UP from the drafting of the bill supposedly due to the presence of the STS. Fight for free education Under STS, students pay tuition according to different brackets based on their socio-economic background. A student can pay as much as P22,500 for a normal 15-unit load and around P2,000 for miscellaneous and other fees under Bracket A, dubbed as the “millionaire’s bracket” every semester. Implementing free tuition would supposedly deprive Bracket E2 students of the benefits
they receive, which include a monthly stipend of around P3,500, according to reports. Pascual said the university still has to wait for the guidelines the CHED will release regarding the free tuition in different SUCs, Manuel said. Kabataan Partylist Representative Sarah Elago also filed on January 23 the Comprehensive Free Public Higher Education Bill which aims to abolish tuition system, readmit dropouts, and give special grants for financially-disadvantaged students in all SUCs. “The passage of this bill will result in the reversal of decades of attacks on the right of every Filipino to education,” Elago said in a statement. “The student body will be vigilant of the administration under incoming President Danilo Concepcion and hope that his openness to free education will translate into concrete steps towards making UP education free and accessible,” Manuel said. −
4
BALITA
MARTES 14 PEBRERO 2017
THE PRESIDENT'S ROAST
SIDEBAR NEWS
Adrian Kenneth Gutlay
Students appeal for late payment amid deadline extension −
Councilor Ben Te of the University Student Council struggles to get free from members of the Special Services Brigade blocking the doors near the Institute of Biology Auditorium where President Alfredo Pascual is giving his 5th Annual President’s Toast, February 9. The protesters demanded accountability regarding Pascual's eUP Project after one of its components, the Student Academic Information System, disrupted the enrollment of students in UP Manila and UP Cebu in 2014 and 2015, and in UPLB in 2016. The students also demanded the junking of the Socialized Tuition Scheme, as well as the halting of the implementation of the GE reform and pushing for nationalist, scientific and mass-oriented education.
C. G. LITA
DESPITE THE EXTENSION OF deadlines for registration and payment, less than 200 UP Diliman (UPD) students still had to file for late payment this semester. The number of students who appealed for late payment reached 197 for the second semester, lower than the 333 students who appealed in first semester, according to the data obtained by Collegian from the Office of the Chancellor. Delayed family remittance, technical remittance problems, and emergency situations are the primary factors that hindered students from paying tuition on time. Second year Economics major Julius Caezar Tabilin was among the students who applied for late payment because of unsettled dorm and loan accountabilities. With a family whose parents have low income and a sister who is also in college, Tabilin feels the burden of the high cost of education. “Kapag may isa kang hindi nabayaran sa accountability mo bilang estudyante, maaapektuhan na niya pati ang iba pang services ng UP sa’yo,” Tabilin added. Because of his family’s unstable finances, paying his pending loan late caused the denial of his Socialized Tuition System (STS) appeal and forced him to rent housing more expensive than the dorms provided in campus. STS is the bracket-based tuition system used in the university that determines how much fees a student should pay based on their family’s socioeconomic background. “Balakid pa rin ang mataas na matrikula at other school fees (OSFs) [sa edukasyon]. Kaunti lamang ang nabibigyan ng stipend at nalalagay sa Bracket E2. Most students are still placed in paying brackets,” University Student Council Councilor Shari Oliquino said. “Ultimately, the [UP Administration] should unite with the students in our call to Junk STS and OSFs. After all, nakikita na natin ang posibilidad ng libre at dekalidad na edukasyon hindi lamang sa UP ngunit pati na rin sa buong bansa,” Oliquino added. −
ON THE OFFENSIVE Adrian Kenneth Gutlay Fighting Maroon Jeremiah Borlongan intercepts the ball during a match against the National University Bulldogs, 4-0, in the 79th season of the University Athletic Association of the Philippines football tournament at the Rizal Memorial Stadium, February 12. The Fighting Maroons, now with two wins and one draw, sits at second place after the Ateneo de Manila University Blue Eagles.
Due to insufficient faculty items
Lack of class slots marks UPD enrolment
−
C. G. LITA
LONG LINES AND CAMP OUTS FOR the sake of classes were the usual scenes during the second semester of academic year 2016 to 2017, due to the administration’s failure to address the shortage of faculty items in the university. About 800 more faculty items are needed in the UP System, said UP Diliman Chancellor Michael Tan. Should there be more faculty items, additional classes can be opened that will potentially solve the students’ enrolment woes. As of December 2016, UP Diliman has a mixed number of 1,531 faculty and non-faculty items tagged as regulars,
starting from Instructor I to professorial attainment, according to the data from UP Human Resource and Development Office (HRDO). Faculty items refer to work positions in all UP constituent units whose salaries are government-funded, but are limited in number. “What people don’t realize is the lack of faculty items. Sa Filipino [General Education courses], we need an estimated 100 sections, at marami sa mga GE professors ang nag-aaral ngayon,” Tan added. Like students, “items” are identified with individual employee numbers and are included in the Department of
Budget and Management’s (DBM) list of plantilla, said Rogelio Estrada, Jr., Planning and Research Division Head of the UP HRDO. “May mga [faculty, staff, REPS] contractuals ding kasama sa plantilya pero hindi sila naka-assign sa item appointment, kasi may iniissue naman sa bawat agency na lump sum for contractuals. Which means kung walang plantilya, doon nagcha-charge ng salary,” Estrada added. Enrolment blues Almost every semester, students would camp out at 12 midnight just to line up for the classes they need to complete their required number of units. Second year Geodetic Engineering (GE) major Miguel Valenzuela was among the students who lined up for his major subjects. The enrolment for this second semester was more stressful than usual, said Valenzuela, who only got a total of five units after two batches of preenlistment in the Computerized Registration System (CRS). “Ginapang ko pa sa ibang professor na i-add ako, and by the time na nadagdag na ako, too late na [sa pagbayad]. Kailangan ko pa ng endorsement ng home college at registrar [para sa late payment] bago ibigay sa Office of the Chancellor,” Valenzuela added. Additional classes that would accommodate all students will be helpful, said Valenzuela. Students are not the only ones on the losing end with the shortage of faculty items, as professors would have to accept more workload just to accommodate the student demand. “[D]ahil sa dami ng estudyante at taas ng demands sa GE subjects, hindi maitatangging hindi sapat ang dami ng mga guro. Mahirap din sa amin ang sobrang daming estudyante dahil [bukod sa pagtuturo], marami pa kaming ginagawa tulad ng pag-aaral, research, at extension load,” said Department of Filipino and Philippine Literature Professor April Perez. Aside from teaching two Filipino 40 classes and a major, Perez also does administrative work.
Additional faculty items and improvement of teaching facilities would not just be helpful to students, but to professors as well, said Perez. Enlistment process to be improved Tan also noted how the administration aims to facilitate the enrolment process by improving CRS, Diliman’s two-decade old homegrown system. This is in the face of the implementation of the Student Academic Information System (SAIS), a new student registration system under President Alfredo Pascual’s eUP project. A total of P5 million has already been allotted to develop the CRS software and is targeted for completion by 2018. This sets Diliman apart from the other constituent units that have already started implementing SAIS, such as UP Los Banos and UP Manila. “SAIS would eventually banish the long queues that have remained an embarrassing hallmark of the UP registration system in this digital age,” Pascual said in a statement last semester. Despite the supposedly positive outcomes of using SAIS, the system still encountered glitches even after its pilot implementation. For instance, more than 600 UPLB students were forced to camp inside campus just to access the site, which was inaccessible outside university premises. “Nakadepende ang enlistment sa petsa kung kailan dapat mag-enlist ang batch mo. Bukod sa hindi maaccess on time ang SAIS sa mismong petsa ng batch enlistment, tira-tira na lang ‘yung slots for a subject or worse wala ng natitira kapag hind ka tagged as priority,” said second year Computer Science major Nicole Rabang of UP Los Banos. Lack of faculty items is the main root of the lack of classes every enrolment, said University Student Council Councilor Shari Oliquino. “Hindi rin solusyon ang pag-implenta ng SAIS [sa buong UP System]. Sa katunayan, dagdag pahirap ito tulad na lamang nang naipakitang sitwasyon sa UPLB. Sa halip na paunlarin ang CRS, pinili ng UP Administration na kumapit sa mga pribadong kumpanya na naglalayong humuthot ng mataas na kita,” Oliquino added. −
MARTES 14 PEBRERO 2017
BALITA
5
PEOPLE POWER Dylan Reyes and Karen Ann Macalalad Various sectors urge the Duterte administration to continue the peace talks between the government and the National Democratic Front of the Philippines (NDFP) during protest actions in key cities nationwide for the past months. Citing national industrialization and genuine land reform as keys to address the armed conflict in the country, the protesters have pushed both parties to endorse the Comprehensive Agreement on SocioEconomic Reforms (CASER). Farmers from Tagum City (left) have been fighting a decades-old dispute on land ownership with the agribusiness firm Lapanday while members of urban poor group Kadamay (right) have been struggling because of the spate of demolitions by state forces on settlement areas.
Sectoral groups denounce axed peace talks −
PEACE ADVOCATES AND SECTORAL groups called on the Duterte administration to resume the peace talks between the Government of the Republic of the Philippines (GRP) and National Democratic Front of the Philippines (NDFP) to address the roots of the fourdecade armed conflict in the country. The parties’ negotiators have demonstrated in varying degrees their willingness to discuss the substantive agenda, and have shown flexibility to meet along the way even as they can remain firm yet not obstinate on certain issues, said Edre Olalia, president of the National Union of People’s Lawyers. President Rodrigo Duterte has terminated the peace negotiations on February 4 while Defense Secretary Delfin Lorenzana declared an all-out war against the rebels, despite the successful third round of talks in Rome last January wherein both panels of the GRP and NDFP agreed in the principle of free land distribution.
The president also lifted the government military’s ceasefire on February 3 against the New People’s Army (NPA), who terminated their ceasefire agreement on February 10, citing the delayed release of more than 400 political prisoners as reason of its ceasefire cancellation, but still pushed for the peace talks’ resumption. Breached pacts Peace negotiations between the GRP and NDFP have begun since 1986, and three peace documents have been finalized so far: the Hague Declaration which outlined the agenda of the peace negotiations, Joint Agreement on Safety and Immunity Guarantees (JASIG), and Comprehensive Agreement on Respect for Human Rights and International Humanitarian Law (CARHRIHL). Human rights group Karapatan continued to record several human rights violations involving political killings and harassments amid the signing of CARHRIHL in 1998. The drug-related
K. A. MACALALAD
killings under Duterte which resulted to more than 7,000 casualties so far are also a festering issue that the GRP should put a stop to, said Karapatan SecretaryGeneral Cristina Palabay. Several events had earlier sabotaged the ongoing talks, including the 1987 Mendiola Massacre which killed 13 protesting farmers and former President Benigno Aquino III’s refusal to acknowledge the earlier signed pacts. “On the release of political prisoners they always have repeated commitments, pero there’s no tangible output,” she added. Palabay denounced the active role of the Armed Forces of the Philippines (AFP) in disrupting the peace talks, as Duterte admitted the role of the military on the political detainees’ release on February 2 in Davao City. Three of the remaining 392 political prisoners are part of the NDFP’s negotiating panel. “The release of political prisoners is not simply a goodwill measure on the part of the GRP nor is it
a precondition,” said NDFP Negotiating Panel Chairperson Fidel Agcaoili in his closing statement in Rome. Meaningful reforms With the GRP’s termination of JASIG on February 7 which provides immunity and security to peace consultants, the resumption of the talks will be extremely difficult and impracticable, if not impossible, Olalia said. Police and military personnel arrested NDFP consultant Ariel Arbitrario in Davao City on February 6, even before the termination of JASIG. “Furthermore, our lawyers have advised us that Arbitrario’s release last August is secured by bail,” Agcaoili said in a statement. The issue of sincerity may block the advancement of the peace talks, Palabay said. “You will show it by contextualizing the problems, deep-faced, for you to propose solutions or reforms. Kailangan nagkakaisa or may common understanding ng mga problema.”
The next agenda had the peace talks continued would have been on the proposed Comprehensive Agreement on Social and Economic Reforms (CASER), also believed to be the “meat” of the negotiations resolving poverty and social inequities in the country. Issues of the youth are reflected in CARHIRHL and to be discussed in CASER, which targets to make the education system more accessible to all Filipinos, Palabay said. To ensure the sincere resumption of peace talks, everyone should fulfill pledges and respect binding bilateral agreements which are the most principled gestures of good faith and enduring trust, Olalia said. Palabay meanwhile called on the youth to intensify their support and active involvement in the crafting of the reforms. “Peace process is a public process, and active youth and student movement is very important in advancing and using the peace talks to advance the democratic rights, interests, and welfare of the students,” she said. −
Farmworkers flee Luisita due to inhumane condition −
J. D. BOONE
A TOTAL OF 16 SUGARCANE plantation workers have finally been sent back to their respective provinces by the Department of Agrarian Reform (DAR), after escaping slave-like working conditions in Barangay Mapalacsiao, Hacienda Luisita. The agricultural workers or sakadas fled Luisita on January 14, two months after being recruited from different provinces in Mindanao such as Bukidnon, Davao, and Zamboanga. The sakadas were recruited with 200 others with the promise of free food, housing, and transport on top of their P480 daily salary. Despite this promise, the sakadas received at most P240 per week due to numerous deductions like food and housing, said Ferdinand Malana, 48. There were also instances when they would receive only P9.50 per day despite being forced to work from 5AM until 5:30 in the afternoon under changing weather conditions, Malana added. At night, around 17 sakadas would cramp themselves in bunk houses made from old container vans with a door and a small window. “Dalawa [lang] ang
electric fan namin, kaya napakainit,” Malana said. Workers in each bunk house would be given rations of five kilos of rice and canned goods meant to be shared for a week. Malana also cited instances when they were given rusty sardine cans which has already expired in 2010. Two plantation guards pointed guns at the sakadas on the night they left, engaging some of the farmworkers in a physical fight before being allowed to leave. Hitchhiking on several trucks from Tarlac to Cubao, the sakadas walked toward the Department of Social Works and Development (DSWD) where they were given primary help, including food, water, and fare to go to DAR. A total of 52 more sakadas were able to escape more than a week prior on January 5. As of January 26, all of them have already been sent back to their respective provinces after staying in the DAR main office for more than three weeks. Landlords in Luisita recruit sakadas instead of local farmers to save money. Sakadas are paid on “pakyawan” basis, which force them to get a job done in a
certain amount of time, said Antonio Flores, secretary general of farmers group Kilusang Magbubukid ng Pilipinas (KMP). As for Malana’s case, at times they were expected to harvest seven tons of canes in two days. The sakadas’ conditions back in Luisita manifest the aggravating conditions for farmers and farmworkers in the country, Flores said. To date, 9 out of 10 farmers remain landless because of lack of a genuine agrarian reform, according to data from KMP. This is on top of numerous other human rights violations they experience. Two farmers in Negros were killed by unknown men in different dates in January with issues linked to land disputes. Wenceslao Pacquiao, sustaining five gunshot wounds, died January 25 while working in his farm. Negros peasant leader Anthony Ceballos was killed in his home, January 20. Both assaults happened only days after the 30th anniversary commemoration of the Mendiola Massacre, which killed 13 protesting peasants in 1987. CONTINUED ON PAGE 11
BANNED AID Patricia Louise Pobre
The League of Filipino Students National Speaker JP Rosos slams US President Donald Trump’s immigration ban and the continuance of the Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA) in a protest in front of the US Embassy, January 30. According to the protesters, the EDCA is a lopsided agreement that only benefits the US and compromises the country’s national sovereignty.
6
LATHALAIN MARTES 14 PEBRERO 2017
Minsan lang sila bata −
A. Villegas
Halos magpatung-patong na ang mga preso upang magkasya sa nanlilimahid na kulungan—walang malinis na palikuran, tumutulo ang bubong tuwing umuulan, at kapag tag-init ay tila sinisilaban. Marahas ang ganitong kundisyon maging sa mga kriminal na ikinulong dahil sa pagpatay, panggagahasa, at paggamit ng iligal na droga. Sakaling maipasa ang House Bill (HB) 002 o Batang Bilanggo Bill na naglalayong ibaba ang Minimum Age of Criminal Responsibility (MACR) mula 15 patungong siyam na taong gulang, hindi malayong sa ganitong kalagayan din humantong ang isang batang ikukulong dahil sa mababaw na krimen tulad ng pagnanakaw. Ito ang tinututulan ng 17 taong gulang na si *Zian na dinampot noong 2014 sa Barangay Culiat dahil sa paggamit ng iligal na droga at pagkakasangkot ng barkada sa isang away. Matapos ikulong nang isang linggo, sumailalim siya sa rehabilitasyon sa loob ng mahabang panahon. "Na-realize ko ‘yung mga maling ginagawa ko dati na hindi ko namamalayan [noon]. Dapat mabigyan din ng pagkakataon ang ibang mga bata at 'di lang basta ikulong," ani Zian. Pagkulong sa biktima Isa lamang ang HB 002 sa limang panukalang batas na nagbababa sa MACR na nakasaad sa Juvenile Justice and Welfare Act (JJWA) of 2006. Sa ilalim ng JJWA, nagkaroon ng hiwalay na sistema ng pagpapanagot sa mga tinatawag na Children in Conflict with the Law (CICL), mga batang naakusahan o nahatulang lumabag sa batas. Kabilang na rito ang rehabilitasyon at integrasyon sa komunidad na pinagdaanan ni Zian. Sa ganitong mga programa naisisiwalat ang mas malalim na problema na lumilikha ng kundisyon sa pagdami ng CICL, ayon kay Kagawad Cristina Bernardino o Nanay Bebang, tagapangulo ng Women’s, Children, and Family Affairs ng Barangay Culiat. “Sa lahat halos ng mga na-report na gumagawa ng petty crimes, lahat ng CICL [ay] lagi-laging magulo ang pamilya, nakakaranas ng pambubugbog, o kaya ay disiplinang may halong pananakit,” aniya. Ganito rin ang pagtingin ng Psychological Association of the Philippines (PAP), organisasyong nagsusulong ng sikolohiya sa Pilipinas. Tahasang tinututulan ng PAP ang pagpasa sa HB 002, pangunahin ang dahilan na hindi pa buo ang kaisipan ng isang bata upang lubos na maunawaan
Dibuho ni John Kenneth Zapata Disenyo ng pahina ni Jul Yan Espeleta
at panindigan ang nagawang paglabag sa batas. Dagdag ni Nanay Bebang, marami rin sa kanila ang hindi nakapag-aaral, tulad ni Zian na napilitang huminto sa Grade 5 dahil sa problemang pinansyal. Namamasukan sa konstruksyon ang kaniyang ama, samantalang nangangalakal minsan ang kaniyang ina. "Napariwara ako sa magulang tapos pumunta ako sa barkada ko. Nahila nila ako sa maling gawain tulad ng pagnanakaw at pagdodroga," ani Zian. Para kay Nanay Bebang, hindi lang ang bata ang may pananagutan sa kaniyang pagkakamali, dahil napabayaan ito ng mga magulang at maging ng komunidad sa kaniyang paglaki. Kaya naman hindi maaaring pag-isahin ang parusa sa bata at matanda, ayon sa Plan International, organisasyong nagsusulong ng karapatan ng mga kabataan. “Magkaiba ang kakayanan ng bata sa matanda. Iba dapat ‘yung treatment sa bata dahil sa panahong ginawa niya [ang krimen], hindi pa buo ang isip niya,” ani Ernesto Almocera, Communication and Advocacy Manager ng Plan International. Hindi solusyon ang pagbababa sa MACR dahil hindi nito tinutumbok ang ugat ng problema, dagdag ni Almocera. “Dahil karamihan ng mga sangkot ay outof-school youth at disadvantaged, may prior problem: paano sila ibalik sa eskwelahan, paano sila iahon sa kahirapan,” aniya. Pag-alpas sa rehas Maigting na isinusulong ng mga mambabatas ang pagbababa sa MACR, alinsunod na rin sa pagtingin ni Pangulong Rodrigo Duterte na nakakalusot lamang ang mga bata sa krimen dahil sa JJWA. Ayon kay House Speaker Pantaleon Alvarez na pangunahing awtor ng HB 002, ginagamit ng mga sindikato ang mga bata sa mga krimeng tulad ng drug trafficking dahil ligtas sila sa parusa. “While the intent of protection of the Filipino youth may be highly laudable, its effects have had the opposite effects—the pampering of youthful offenders who commit crimes knowing they can get away with it,” pahayag ng mambabatas. Subalit para kay Almocena, ang dapat solusyonan ay ang proseso ng pagpapanagot sa mga sindikatong ito. “If you just lower the age to nine years old, they will again use these children with age lower than what is required,” aniya. Taliwas din sa pagtingin na mataas ang bilang ng krimeng sangkot ang kabataan, nasa 1.72 porsyento lamang ng bilang ng krimen ang naitala ng pulisya sangkot
ang CICL. Karamihan pa rito ay mababaw na krimen tulad ng pagnanakaw dahil na rin sa kahirapan. Sa halip na amyendahan ang batas, mas kinakailangan ang kumprehensibo at malawakang pagpapatupad nito, ayon sa Plan International at iba pang mga organisasyon. Kabilang sa mga nakasaad sa JJWA ang paglalaan ng P400 milyon pampagawa ng Bahay Pag-asa sa bawat probinsya para sa rehabilitasyon ng mga CICL, at mga programa upang maging produktibo at makabalik sa lipunan ang mga bata. "Due to lack of youth care facilities, children will most likely end up in jails where they may be subjected to violence and abuse," pahayag ng mga grupong nagsusulong ng proyektong Children Not Criminals kabilang ang United Nations Children's Fund (Unicef). Ayon sa Unicef, lubhang mababa ang siyam na taong gulang kumpara sa 12 taong gulang na “internationally acceptable” batay sa itinatakda ng UN Convention on the Rights of the Child na pinirmahan ng Pilipinas. "The problem is not the age but the weak commitment to implement the law," ani Almocena. Pananagutan Kinakailangan ang batas na may pagtingin sa CICL bilang biktima na dapat tulungan sa halip na kriminal na dapat parusahan, pahayag ni Nanay Bebang. Dahil sa programa ng kanilang lokal na pamahalaan, malaki na ang pagbabago kay Zian at sa iba pang kabataan ng Barangay Culiat. "Maraming opportunities ang dumating sa akin," ani Zian na ngayon ay tagapagsalita na sa mga seminar. Iba't
ibang usapin din ang kaniyang bitbit sa paglibot niya sa lungsod ng Quezon, mula sa positibong pagdidisiplina ng magulang hanggang sa mga sakit na maaring makuha mula sa pagtatalik. Sa maliliit na hakbang na ito ni Zian, malaki na ang kanyang iniunlad sa sarili. Mula sa pagsasagawa ng seminar, nakatatanggap siya ng P3,000 kada buwan na sustentong ginamit niya upang makabalik sa pag-aaral. Kasabay nito, malaki na rin ang kanyang naiaambag sa pag-unlad ng pamayanan. Sa kanilang huling seminar, ang mga bata na mismo ang tagapagsalita at ang dati nilang mga guro ang mga manonood. Nagsasagawa na rin sila ng mga teatrong palabas tungkol sa mga karanasan ng CICL upang iparating ang isyu sa iba't ibang sektor ng lipunan. Para kay Nanay Bebang, maliit man ang kanilang hakbangin, tinatahak nila ang daan pasulong na dapat ding tahakin ng pambansang gobyerno. "Kaya ngayon, sobra yung paglakad namin para tutulan ang pagbaba sa age of criminal liability. Nakakalungkot na may mga mambabatas na nagsusulong nito sa halip na lumikha ng programa na sentro ang bata,” ani Nanay Bebang. "Ayokong gayahin din ako ng ibang mga bata. Pero sana sa paglaban namin para tutulan ito, mas marami pa ang makilahok," pahayag ni Zian. Dahil kailanman, hindi maiwawasto ng rehas ang pagkakamali ng isang bata, at lalong hindi nito mapupunan ang kinakailangan nilang gabay at kalinga. −
*hindi tunay na pangalan *pasintabi kina Sadhana Buxani at Ditsi Carolino
BANAT
MARTES 14 PEBRERO 2017
LATHALAIN
7
BUTO SULIRANIN NG MGA KONTRAKTWAL SA UP
−
J.D. BOONE
PATUNAY ANG MGA KALYADONG palad ni Kuya Seven Acuzar, 32, sa mahabang panahong ginugol niya sa paglilinis, pagpupulot ng kalat, at pagtutulak ng karitela sa kahabaan ng University Avenue. Lampas 13 taon na siyang nagtatrabaho bilang janitor sa UP Diliman (UPD) kung kaya naman halos hindi na niya alintana ang ambon o ang init ng tirik na araw habang nagtatrabaho. Pinanday man ng mahigit isang dekadang paninilbihan sa unibersidad si Kuya Seven, hindi siya kailanman naging regular na empleyado nito: wala pa rin siyang benepisyo at tumatanggap lang ng halos limos na sweldo. Bigat ng pasanin Isa lamang si Kuya Seven sa mahigit 3,422 empleyadong kontraktwal sa buong UP System, ayon sa nakalap na impormasyon ng Association of Contractual Employees in UP (ACEUP) sa UPD Human Resource and Development Office (HRDO)
DIBUHO NI CHESTER HIGUIT DISENYO NG PAHINA NI JAN ANDREI COBEY
noong 2013. Bagaman walang maayos na sistema ang UP upang matiyak ang bilang ng mga kontraktwal, posibleng lalo pa silang dumarami dahil sa patuloy na pagtanggap ng empleo, ani Ma. Stephanie Andaya, secretary general ng ACE-UP. Noong 2012, lampas kalahati o 53 bahagdan naman ng mga empleyado ng UP Diliman ang kontraktwal, na nahahati sa dalawang uri—UP at non-UP contractuals—ayon sa datos ng HRDO. Tulad ng mga regular na empleyado sa unibersidad, tumatanggap ng lahat ng benepisyo ang mga UP contractuals gaya ng grocery allowance at rice subsidy, dagdag sa tinatanggap nilang sweldo. Subalit, wala silang security of tenure, kung kaya maaring matanggal sila sa trabaho sa pagtatapos ng kontrata. Ganito ang problemang kinakaharap ng maraming mga fakulti, research assistants, at kawani sa pamantasan. Mas mabigat naman ang pasaning dala ng mga non-UP contractuals, na pinapapasok sa pamantasan upang pansamantalang tugunan ang mga bakanteng posisyon. Nahahanay sa mga ito ang mga janitor tulad ni Kuya Seven at ilang mga kawani sa mga opisina, na
wala ni anong benepisyong natatanggap. Walong oras sa limang araw kada linggo ang ginugugol ni Kuya Seven sa pagtatrabaho gaya ng karaniwang empleyado. Bago pa mag-ika-6 ng umaga, nasa UP na siya at naglilinis ng kalsada. Uuwi siya ng lampas ika-5 ng hapon dahil may lunch break sila mula ika-10 hanggang ika-1 ng tanghali. Nakapagtapos si Kuya Seven ng motorcycle at auto mechanic servicing, mga kursong bokasyonal, ngunit aniya, masaya na siya sa tinatanggap na P616 kada araw. “Tumaas [pa nga] ‘yan . Dati, P560 lang kada araw,” pahayag niya. Pagbabanat-buto Bagaman mas mataas ang sinasahod ni Kuya Seven sa minimum wage sa Kamaynilaan, malayo pa rin ito sa P1,088 kada araw na sapat na kita para sa isang pamilya na may limang miyembro, ayon sa huling pagtatasa ng IBON Foundation, isang independent research institution. At lalo pang lumalala ang problema kung kinakaltasan ang sweldo, kagaya ng kaso ni Kuya Seven. Binabawasan ng buwis ang sinusweldo ni Kuya Seven, kaya naman pumapatak sa P584 ang kinikita niya sa maghapon. Pagkakasyahin niya ito para sa pamilya niya—dalawang anak niya ay nasa elementarya na, ang isa naman ay dalawang taong gulang pa lang. “Nakakaraos naman kami [kahit papaano]. Pero wala kaming benepisyong natatanggap. … Tapos baka matanggal pa bigla,” pangamba ni Kuya Seven. Kadalasan, anim na buwan lang ang kontrata ng mga kagaya ni Kuya Seven, at pagkatapos nito, kailangan na naman niyang pumasok sa panibagong kontrata. Ang halos walang katapusang siklo ng pagkapaso ng kontrata at pagre-renew nito ang dahilan kung bakit may ilan nang empleyadong binansagang “permanenteng kontraktwal.” Kabalintunaan nang maituturing ang kakayahan ng mga empleyadong i-renew nang i-renew ang kontrata ng mga manggagawa nang hindi sila kailanman nare-regular, ani Kuya Seven. Wala ring hazard pay ang ilang kontraktwal na may mapanganib na trabaho, at binabawalan silang magovertime na pandagdag kita man lang sana, ayon kay Kuya Seven. Dahil wala ring inaasahang paid leave, ibinabawas sa kanilang sweldo ang mga araw na nagkasakit o pagliban nila. Ngunit bukod sa kawalan ng maraming benepisyo at alinlagan sa biglaang pagkatanggal sa trabaho, dagdag pasanin din sa mga kontraktwal ang diskriminasyon: sa maraming pagkakataon, ipinagagawa sa kanila ang mga trabahong hindi naman nakasaad sa job description gaya ng pagtitimpla ng kape at pagbili ng pagkain
sa kantina. “‘Yan ang hirap kapag kontraktwal ka: … submissive ka. [Kaya] kahit anong ipagawa sa ‘yo, susundin mo na lang,” ani Nelin Estocado, kalihim ng ACE-UP. Kuyom na palad Nahadlangan ang regularisasyon ng maraming kontraktwal dahil sa freeze hiring na inimplementa sa UP noong 2013, ani Andaya. Kasabay naman ng pagpapawalang bisa nito ay ang pagbabawas naman sa maraming posisyon noong 2015, dagdag niya. Sa kalagayan ng mga kagaya ni Kuya Seven, napipinta ang mukha ng kontraktwalisasyon sa UP. Tila nalimutan na ng administrasyon ang tungkulin nitong pangalagaan ang kapakanan ng mga constituent nito, mapa-estudyante o manggagawa man, ayon kay Daniel Renz Roc, tagapangulo ng Community Rights and Welfare Committee ng UPD University Student Council. “[A]s Iskolars ng Bayan, UP students are mandated to be in service of the people, especially those who are marginalized in the society. It is under this light that students must partake in the struggle in the struggle of the greater masses for social justice,” aniya. Samantala, katulad ng kalagayan ng mga kagaya ni Kuya Seven, lumalala rin ang kalagayan ng mga manggagawa sa labas ng UP dahil sa parehas na suliranin.
Nakatitipid nang malaki ang mga negosyante kung maraming kontraktwal sa empleo dahil bukod sa walang kailangang bayarang benepisyo tulad ng 13th month pay, halos hindi rin tumataas ang sahod na tinatanggap ng mga manggagawang kontraktwal, ayon sa pag-aaral ng mga progresibong grupo ng mga manggagawa. Sa kabilang banda, ipinangako ni Pangulong Duterte na tuluyang tutuldukan ang kontraktwalisasyon. Anim na buwan na ang makalipas, nanatiling halos kalahati o 43.5 bahagdan ng lahat ng empleyado sa bansa ang kontraktwal, ayon sa tala ng Ibon Foundation noong 2016. Kabilang dito ang humigit-kumulang 10,000 empleyado ng nasunog Housing Technology Industries (HTI), isang pabrika ng semi-conductor sa Cavite. Dahil walang employer-employee relationship, nanganganib na mawalan ng trabaho ang mga naapektuhan ng sunog. Panawagan ng mga manggagawa sa labas ng UP na ibukas ng administrasyon ang nakakuyom nilang palad na nagpapatuloy sa mga represibong aksyong pinasimulan ng mga nakaraang administrasyon, pahayag ng Kilusang Mayo Uno, progresibong grupo ng mga manggagawa. Ganito rin ang hiling nina Kuya Seven at ng mga kamanggagawa niya: mawakasan ang kontraktwalisasyon at diskriminasyon. “’Yun lang naman ‘yung panawagan namin [sa susunod na administrasyon]. Sana maregular na kaming [matagal nang] nagtatrabaho sa UP,” aniya. −
8
KULTURA MARTES 14 PEBRERO 2017
Merkado ng Marka −
S.B.D. Afable
Halos kalahating araw ang ginugugol ng mga turista mula Maynila upang marating ang tagong tribo ng Butbut sa Buscalan, Kalinga. ‘Di tulad ng mga karatig-lugar na Sagada o Baguio, hindi bukas sa lahat ang destinasyon at walang anumang hotel na sasalubong. Ngunit hindi ang tanawin ang tunay na sadya ng mga turista. Ang atraksyon ay si Apo Whang Od, isa sa mga lider ng tribo. Gamit ang minanang paraan—malaking tinik at tintang uling na itinatatak sa balat—nakilala ang sining ng pagtatato ng halos isandaan-taong gulang na si Whang Od, na sinasabing huling mambabatok na sa kanilang tribo. Bawat marka ay mabusisi niyang iginuguhit, permanenteng itinatatak ang makasaysayang tradisyon sa balat ng bawat estrangherong dumayo pa mula sa malayo. Ngunit kapalit ng turismo’t salaping hatid ng pagbabatok ay ang panganib na mabura nang tuluyan ang natatanging sining at kultura ng mga taga-Kalinga. Los Pintados Nakatatak sa tradisyon ng pagtatato ang pag-iral at pagyabong ng mga pamayanan sa bansa bago pa man tayo “madiskubre” ng mga mananakop. Nang dumating ang mga Kastila sa Visayas, tinawag nila itong “Islas de los Pintados” dahil sa masining na tato sa katawan ng mga katutubo. Simbolikal ang pagtatato para sa mga katutubong Pilipino. Para sa mga taga-Kalinga, marka ng pagpasok sa bagong yugto ng buhay ang pagpapatato o “pagbabatok.” Masasabing nasa sapat na gulang na upang maging “mengor” o mandirigma ang isang batang lalaki matapos ang pagbabatok, samantalang tanda ng pagiging ganap na bahagi nila sa lipunan ang pagpapabatok sa mga kababaihan. Taglay ang iba’t ibang kahulugan, pinag-uugnay ng tato o batok ang mga miyembro ng tribo. Ngunit ayon kay Whang Od, may mga markang laan lamang sa mga mandirigma ng tribong nagtatagumpay laban sa mga kaaway. Nagiging tanda ang mga nakamit na batok
upang ituring at igalang ang mandirigma bilang lider o “lakay” ng tribo. Dala-dala ng kultura ng pagbabatok ang makasaysayang paglaban ng mga taga-Kalinga. Ipinagmamalaki ng ilang taga-Butbut ang batok sa kanilang dibdib na kanilang nakamit matapos sagupain ang mga sundalong Hapon noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Markado ng tato ang mga katawan, nagkaisa naman ang dating magkalabang mga tribo ng Bontoc at Kalinga noong 1975 upang tutulan ang pagpapatayo ng Chico Dam sa kanilang lupang ninuno. Sa pagtatangkang buwagin ang ipinakitang pagkakaisa at kultura ng mga katutubo, ikinabit ng mga mananakop ang iba’t ibang konotasyon sa pagpapatato—dumi sa katawan, tatak ng mga kriminal, o di kaya’y sining ng demonyo. Nagkaroon din ng diskriminasyon sa mga katutubong nagpapatuloy sa tradisyon. Unti-unting nabubura ang sining ng mga taga-Kalinga, kasabay ang maraming banta sa kanilang kultura at pamumuhay. Pagtanaw sa ‘ibaba’ Labis na nadismaya ang isang turista nang malaman niyang may sakit at hindi makapagbabatok sa araw ng kaniyang pagbisita si Whang Od. Ngunit payo ng turista, maaaring bigyan ng tsokolate ang matanda upang mapilit itong magbatok. Umani naman ito ng libu-libong share at reaksyon sa Facebook, kasabay ng mga dasal na humaba pa ang buhay ni Whang Od alang-alang sa mga nagnanais magpatato sa kaniya. Madaling isipin na imersyon at pagbuhay sa nawawalang kultura ng Kalinga ang pagiging “tourist attraction” ni Whang Od at ng kaniyang sining. Ngunit nakakubli rito ang pagtanaw ng mga turista sa katutubong tradisyon bilang exotic na palabas—may “thrill” kung susubukan lalo’t dinarayo na rin ng mga artista, pero hindi bilang isang gawaing nagtataglay ng maraming kahulugan at kasaysayan. Tinawag itong “tourist gaze” ng sosyolohistang si John Urry. Ito ang pagnanais ng mga turista, na karaniwa’y
mga gitnang-uring manggagawa, na maghanap ng “authentic” na karanasan malayo sa ordinaryong buhay, ayon kay Urry. Dahil dito, tinitingnan nila bilang exotic o kakaibang tanawin tulad sa museo ang mga dinarayong komunidad at kultura, kahit pa pinatitindi lamang nito ang stereotyping at paghihiwalay sa mga katutubo. Ngunit laganap pa rin ang turismo sa paniniwalang matutulungan nito ang mga mahihirap na komunidad, kaya “marketing will do them good,” ayon sa isang turista. Ngunit mapanganib ito para sa mga katutubong tulad ni Whang Od dahil nalulusaw ang kahulugan ng kanilang tradisyon kapalit ng ilang salapi, imbis na hayaan silang pagyamanin ang sariling kultura. Kinondena naman ni Kakay Tolentino, katutubong Dumagat at National Council Leader ng Kalipunan ng mga Katutubong Mamamayan ng Pilipinas (KATRIBU), ang mistulang pagturing sa mga katutubo bilang “display.” “Ang pagtatato ay na-commercialize. 'Yung itinatato ay hindi na wisdom galing sa mga matatanda... Dapat ang pagpapatato ay pagpapakilala sa ating identity—na kinikilala ka ng komunidad o mayroon kang nagawa,” aniya. Tinubuang lupa Hinihikayat ng turismo ang pagtatanghal sa iba’t ibang kultura sa ngalan ng multikulturalismo, o ang pagyakap sa pagkakaiba-iba o “diversity” ng mga kultura. Ideyal ang layunin nito: bigyang-diin ang pagkakaiba ng mga kultura para sa mas bukas na lipunan. Ngunit ikinukubli lamang ng magkasalikop na multikulturalismo at turismo ang pamamayani ng kolonyal na kamalayan laban sa mga katutubo. Ayon sa kritikong si Edward Said, ito ang paniniwalang kailangan ng mga “mahihina,” “mababa,” o “hindi sibilisadong” mga tao o lahi ang pananakop ng mga kanluranin at pagbuwag sa kanilang kultura. Kapalit ng “pagtanggap” sa mga katutubo ang pagtatanghal sa kanilang bilang “spectacle” o palabas para sa kita at turismo. Nagiging komoditi ang tradisyon
tulad ng pagbabatok at itinatanghal ang kultura bilang produktong walang kasaysayan. Dahil dito, epektibong nakukubli ang naratibo ng mga taong humuhubog sa, at hinuhubog ng, kultura. Sa isang tagong komunidad ng mga Aeta sa Pampanga, halimbawa, hindi lubos na ikinatuwa ng mga katutubo ang itinayong ziplines ng pamahalaan. Naging bahagi sila ng atraksyon, imbis na tugunan ang kawalan ng sapat na serbisyong panlipunan sa kanilang komunidad. Hindi simpleng “pagtanggap” ang suliraning kinakaharap ng mga katutubo. Banta sa kanilang kultura at pamumuhay ang mabilis na modernisasyon, patuloy na militarisasyon sa kanilang komunidad, pagpasok ng malalaking korporasyon sa kanilang lupain, at paghihiwalay sa kanila sa pambansang diskusyon. Sa katunayan, marami sa tribo ni Whang Od ay nagtungo sa lungsod upang makapag-aral at makapagtrabaho, dahilan upang unti-unting humina ang malalim na tradisyon at kultura ng pagbabatok sa Kalinga. Kawalan ng sapat na oportunidad at patuloy na pag-atake sa kanilang karapatan ang mas malaking banta sa kultura at pamumuhay ng mga katutubo. Kaya para kay Tolentino, hindi dapat ihiwalay ang kultura sa kalagayan nilang katutubo lalo sa kanilang panawagan para sa karapatan sa sariling pagpapasya. “Ang usapin ng kultura ay hindi hiwalay doon sa political aspect at sa ekonomiya. Magkakakabit ang tatlong 'yan... Kung aalisin ang kulturang nakamulatan, wala na kaming pupuntahan.” Pinadadaloy ng kultura ang patuloy na paglaban ng mga katutubo para sa lupang ninuno, sariling pagkakakilanlan at pagpapasya—“katutubo” dahil hindi nagpasakop. At tulad ng ilang-daang taong tradisyon ng Kalinga, iginagawad ng kasaysayan ang pinakaespesyal na batok sa kanilang mga nangahas at magiting na lumalaban. −
Dibuho ni John Kenneth Zapata at Jul Yan Espeleta Disenyo ng pahina ni Jul Yan Espeleta
MARTES 14 PEBRERO 2017
UNANG INILATHALA
FROM THE ARCHIVES
9
JANUARY 5, 1970
10
opinyon
MARTES 14 PEBRERO 2017
Vox Populi −
Chester Higuit
The call for social justice knows no gender. I have seen every gender in every march, either for women’s rights, workers’ wage hike, peasants’ land ownership, student’s free tuition, or rights of the LGBT community. The people’s march carries the vox populi, and I have heard its colors spread along the streets. It was lavender on February 14 last year, One Billion Rising Revolution. I walked with hundreds of women along the academic oval, campaigned for gender equality, and denounced domestic violence, double standards, discrimination, and objectification. I suppose it’s a yearly activity for women alone across the globe, but I noticed quite a number of men in the mobilization. I considered myself one of them. It was fuchsia during Women’s March, when millions of people regardless of gender flooded the streets and held hands to welcome the presidency of Donald Trump. They condemned Trump’s misogyny and
together defended their rights. I would have been among them millions, if only I were in America that time. And then it was scarlet. It was during the march of national minorities— Lakbayan ng Pambansang Minorya— when I saw her. I focused my camera on her as she raised her fist. She’s a woman of honor. I loved seeing her hold their banner as they walked along the streets, campaigning to stop the development of aggression on their lands. She was an Igorot calling for peace, abolishment of militarization, and respect for their rights. After capturing her photo, I joined their march. I saw a parade of colors during Pride March. I joined the protest, but I barely recognized him. He wore a black night gown and blonde wig, not his usual pants and polo-shirt he used to wear when leading the students’ movement for free and accessible education. He’s gay and a leader. Placards and banners echoed the shouts that he and other genders had been singing. The pride of every gender was there, calling for gender equality.
I’ve seen every gender in revolt, and I’ve seen them in equal footing.
The voices were gray during the march against human rights violations. I saw her mother embracing her portrait. She was raped, killed by an American soldier who visited the country for military exercises. And then another photo, now of a man murdered in Hacienda Luisita. Meanwhile, Karen and She’s mother walked alongside each other, carrying the pictures of their missing daughters. Together, they all lit candles at the end of the commemoration program. I’ve seen every gender in revolt, and I’ve seen them in equal footing. Whenever a man or a woman suffers domestic violence and oppression, both men and women go to the streets, and I know they stand to defend whoever is oppressed or marginalized. Whenever there’s abuse of power we resist. Every march echoes our calls for justice. −
First Love −
JK Zapata
During my first days as a freshie, I was just a typical student driven by a clichéd set of goals: finish college, get a job, earn money, and survive whatever comes after. I poised myself to achieve everything— the earlier, the better. The rest is unnecessary. Until I met you. It was on the 15th of February when a friend of mine introduced me to you. I never thought that our first jittering 'gamble-just-for-fun' meeting—the time when I shared every piece of me for you to review, would be my turning point toward who I am today. Upon meeting you, I realized that there's more to being an Iskolar ng Bayan than focusing on academics. It was you who brought me to my second family which I never thought I would treasure. You also helped me find the purpose of my craft: to shed light on the stories, dreams, and hard-fought struggles of the unheard. Learning how much my works contribute to amplifying their voices motivates me to give it my all— just as how you would always do fearlessly. Thanks to you, not only did I get to widen
If I were to choose, I would rather keep on reliving the moments I had with you.
my horizons with all the far-flung places we have visited, you have also propelled me to take my first step beyond my comfort zone. Our story, however, was not always a chirpy ride atop the world— the people dear to me have looked down on our relationship. It was tough, but I kept standing by you just like how you ceaselessly stood by the underprivileged. It has also been emotionally and mentally taxing at times, assuming the role to inform and persuade the people with limited manpower. I even almost lost the spirit to continue. But I stayed, and nothing would beat the sense of fulfilment as we triumph over every hurdle together. If I were to choose, I would rather keep on reliving the moments I had with you. Someone once told me that time seems to run faster when you’re happy with what you are doing. Man, how time flies. A few days from now, we will be celebrating our second anniversary. It has been a long and draining ride, but it was fun, and I have no intention of leaving you on the road ahead. As I wrote this piece, I saw how
far we have come. I have realized how much I am indebted to you. Thank you Kule for setting my eyes on the things that matter. I may have a lot of shortcomings, but you continuously help me rise beyond my limits—molding me to become a responsible, critical, and informed artist for the people. You gave my craft direction when I was lost, and filled all the gaps in my being. Thank you for making my ‘legit’ first love meaningful— in a year full of clumsy and regrettable decisions, you were one of the very few right decisions I have taken as a freshie. To show my gratitude, I vow to continue on practicing the medium with principles that you have instilled in me as an artist— critical, responsible, and fearless, and to pass it on to the future members of our family. −
LAKBAYDIWA e u l a ca b i l i n g
Pagmumuni-muni sa loob ng dyip Kay sarap pagmasdan ang mga tuyo at hugis-bilog na dahong tinatangay ng mga rumaragasang sasakyan sa kahabaan ng CP Garcia tuwing hapon— parang tumatalontalong hinahabol nila ang mga nagdaraang dyip o kung ano man. At makaraang saglit ay titigil sila, at tatalon-talon muli kapag may dumaang alimpuyo ng hangin. Ngunit kadalasan, matapos panandaliang magalak sa eksenang ito mula sa kinauupuan kong dyip ay biglang malulungkot ako— para bang nakikita ko sila bilang mga biktima ng isang hit-and-run na aksidente: may maaagrabyado, may tatakasan, at may tatakas. O di kaya’y mga biktima ng mga ridingin-tandem na vigilante, ‘yun bang gaya ng napapanood ko sa telebisyon ng kinakainan kong karinderya malapit sa boarding house. Gabigabi na lang may balita tungkol sa pinaslang na taong nagtutulak o gumagamit umano ng droga, gabi-gabi na lang may iiyak na kamag-anak na sinasabing “inosente ‘yang binaril nila.” At habang tumatagal ang byahe sa dyip, marami pang sasagi sa isip ko. Ang mga tumatalon-talong mga dahon sa kahabaan ng kalsada ay para rin palang mga sibilyan sa mga komunidad na walang habas kung hulugan ng bomba ng mga militar. O gaya ng mga bilanggong politikal na hinatulan ng mga gawa-gawang kaso, habang ang mga tunay na berdugo ay malaya upang magpalaganap ng karahasang pahamak sa mga ordinaryong mamamayan. Marahil hindi rin ito nalalayo sa kalagayan ng mga katutubo natin sa bansa, na patuloy na nagsasagawa ng Lakbayan upang panagutin ang mga nasa likod ng pamamaslang at pagbabakwit ng kanilang sektor. At para rin pala itong mga pamilya ng mga biktima ng pamilyang Marcos, na hanggang ngayon ay walang napala at patuloy na ninakawan ng angkan. (Tila hit-and-run: hit the people with truncheons at run tuwing eleksyon na parang walang nangyari.) Kaya ba tumatalon-talon ang mga dahon ay dahil hinahabol nila ang mga may sala? Dahil kailangan makamit ang hustisya? Dahil walang tumutulong sa kanila, at pinagmamasdan lang ng mga gaya kong nakasakay sa umaabanteng dyip— nakaupo lamang at patuloy sa pakikinig ng mga melodramatikong kantang uso sa mainstream? Masarap sanang panuorin ang sayaw ng mga tuyong dahon alinsabay sa alimpuyo ng hangin, ngunit sa mga bagay na tumatakbo sa utak ko tuwing nasa dyip, heto ako’t ikakahiya ang sarili dahil nagalak sa isang bagay na hindi dapat kagalakan. O dahil din sa eksaheradang interpretasyon ko sa aking mga nakikita. Kaya minsan ayokong sumasakay sa dyip, umaabante ka man patungo sa iyong destinasyon, napakastatik naman ng buhay mo sa loob. Kung maglakad kaya ako o tumakbo, may magbago kaya? −
MARTES 14 PEBRERO 2017
Farmworkers flee Luisita... FROM PAGE 5 Victims of the Mendiola Massacre were protesting for distribution of the lands that they till. Yet after 30 years, they still rally the same cause as the landholdings of landlords like Cojuangcos and Lorenzos remained untouched under certain provisions of the Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP). Peasant groups aim to institutionalize the Genuine Agrarian Reform Bill, aiming to fairly distribute lands and put an end to CARP. “Sa mga ganitong panahon, lalong dapat igiit ang tunay na repormang agraryo para sa karapatan ng mga magsasaka at manggagawang bukid,” Flores said. −
CALL FOR IMMEDIATE SUPPORT FORMER PHILIPPINE COLLEGIAN editor-in-chief and KABATAAN Partylist National President MARJOHARA TUCAY continuously shows signs of recovery. However, he is given higher doses of antibiotics due to his history with Pneumonia. At the moment, doctors have yet to assess if he has been manifesting symptoms of mild amnesia as he has yet to speak due to his jaw bone fracture. The Collegian is calling on the UP community for support and financial assistance. For cash donations, you may deposit at the following: Landbank: 3125 0119 09 Sarah Jane I. Elago
BPI: 4439 1512 48 Marian Rose P. Uichanco BDO: 446 009 8647 Charina A. Claustro −
CONGRATULATIONS TO THE NEWEST MEMBERS OF THE PHILIPPINE COLLEGIAN! Charles T. Maquiling Layout Artist Patricia Louise A. Pobre Photojournalist
SIPAT Isang Kahig, Walang Tuka −
CHESTER HIGUIT
TARLAC MARCH 2016
OPINYON
11
−
Y SANNY BO
AFABLE