Phoebe Giannisi "Urban Void_excerpts" by phoebe giannisi

Αστικό Κενό

Δράσεις 1998-2006

Urban Void

Actions 1998-2006

Το Αστικό Κενό είναι μια ανοιχτή ομάδα δράσης για τον χώρο και τα δικαιώματα στην πόλη η οποία αποτελείται από αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες που πραγματοποιεί συλλογικές δράσεις. Η ομάδα έχει ξεκινήσει από το 1998 και έχει πραγματοποιήσει 13 δράσεις στο αστικό χώρο προκαλώντας την ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Με την παρουσία τους στους τόπους, τα μέλη της ομάδας Αστικό Κενό καλούν τους πολίτες να δραστηριοποιηθούν σ’ αυτές τις εγκαταλειμμένες περιοχές της πόλης. Τα αστικά κενά, χώροι οι οποίοι βρίσκονται συνήθως σε μία διφορούμενη νομική κατάσταση μέσα από τις δράσεις, αλλάζουν χρήση και μετασχηματίζονται. Μ’ αυτή την εφήμερη κατοίκηση, το Αστικό Κενό βάζει σε δοκιμασία την σχέση των τόπων με τους πολίτες και την αστική ζωή.

Αστικό Κενό

Δράσεις 1998-2006

Urban Void

Actions 1998-2006

Urban Void is an open group of architects and artists working on collective actions in the city of Athens. Since 1998 the group has performed 13 actions in the urban context involving the active participation of the public. Simply through their presence on the sites, Urban Void members invite the citizens to activate these neglected areas of the city. These empty fields are places in limbo undergoing changes and transformations, urban spaces characterized by ambiguity in respect to their identity, use or legal status. By temporality inhabiting these spaces, Urban Void is testing the relationship of the sites to the citizens and the city life.

ISBN 978-960-6654-69-5

futura

Αστικό Κενό

Δράσεις 1998-2006

Urban Void

Actions 1998-2006

www.urbanvoidathens.wordpress.com

futura

Αστικό Κενό

Δράσεις 1998-2006

Urban Void

Actions 1998-2006

www.urbanvoidathens.wordpress.com

futura

περιεχομενα

contents

Πρόλογος /9/

4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, Εγκαταστάσεις Αεροδρομίου στο Ελληνικό, Αθήνα /184/

01 1. Δράση στον κενό χώρο μεταξύ των οδών Τάμη, Αγ. Αναργύρων και Λεπενιώτου, Ψυρρή /13/ 2. Εκφωνήσεις στον ακάλυπτο χώρο - Ψυρρή /29/ 3. Βηματισμός /43/ 4. Δράση στην κοίτη του ποταμού Κηφισού. Θορυβώδης πορεία /55/ 5. Πλάνητες. Κοίτα την πόλη από κάτω προς τα πάνω /65/ 6. Περπατώντας στις ταράτσες /79/ 7. Παιχνίδι στις προσφυγικές πολυκατοικίες της Λ. Αλεξάνδρας /89/ 8. «Ταξίδι - Μετανάστευση» /95/ 9. Αποχαιρετώντας την ελεύθερη πόλη. Γεύμα στην Ακαδημία Πλάτωνος /111/ 10. Πολιτική δράση. Τι άλλο μπορεί να συμβεί στο Μετρό /125/ 11. «Αναμονή»: Προσφυγικές πολυκατοικίες της Λ. Αλεξάνδρας /139/ 12. Δράση στο νησί Πάτροκλος (Νότια Αττική) /145/ 13. «Υπέρ-αστικό Κενό», τρόφιμα και άλλα /157/ 02 Περιπλάνηση στον Ταύρο /170/ Συζήτηση για δράση στη Δεξαμενή /172/ Δράση στο Φάληρο /174/ «Συνομιλίες». Παρουσίαση δράσεων Αστικού Κενού, Πολιτιστικό Κέντρο «Ελληνικός Κόσμος» /176/ Έκθεση «Αθήνα, Μητρόπολη κατά λάθος;».Συζήτηση στο Bios και περιπλάνηση στο Μεταξουργείο /178/ / /

03 Αστικό Κενό: Συζήτηση /192/ Λένα Τζιώρα: Γράψε μια ιστορία για το Αστικό Κενό στο κενό παρακάτω /210/ Φοίβη Γιαννίση: Αστικό Κενό - Σώμα - Μνήμη και Πολιτική /212/ Αρσυλία Γιαραμαζίδη: Η καθημερινότητα, ο ιδιωτικός και δημόσιος χώρος, ο «χαμένος» χρόνος και ο κενός χώρος – το Αστικό Κενό /218/ Τζίμης Ευθυμίου: «Αερίων έπεων άρχομαι» (Σαπφώ) /220/ Νίκος Καζέρος: Αστική έκθεση /224/ Λία Καναγκίνη: Έννοιες /230/ Ζήσης Κοτιώνης: Σώμα και Ενέργημα /234/ Πάνος Κούρος: Αστικό Κενό: η δράση ως διαχείριση μορφών συλλογικότητας /239/ Πάνος Κούρος: Το πεδίο των διανθρώπινων δράσεων ως νέα πολιτική συνθήκη /242/

Introduction /8/

Urban Void: Discussion /193/

01 1. Action in an empty space in Psirri /14/ 2. Speeches at an open site Psyrri /30/ 3. Treading /44/ 4. Action in the bed of the river Kifissos. Noisy march /56/ 5. Planets. Look at the city from below towards above! /66/ 6. Walking around on the terraces /80/ 7. Games in the Refugee Housing Complex of Alexandras Avenue /90/ 8. “Travel - Immigration” /96/ 9. Farewell to the free city. Lunch at Akadimia Platonos /112/ 10. Political action. What else can happen on the Metro /126/ 11. “Queuing”: Refuge housing on Alexandra Avenue /140/ 12. Action at Patroklos Island (Southern Attica) /146/ 13. “Hyperurban Void”: Provisions and other /158/

Ανδρέας Λυμπεράτος: Δεκαέξι παραχωρήσεις για ένα κενό /246/

Ζάφος Ξαγοράρης: Η τρύπα στο κείμενο /248/

Action in Tavros /171/

Χριστίνα Παρακεντέ: Αστικό Κενό /252/

Action at Dexameni /173/ Action at Faliron /175/

Ελένη Τζιρτζιλάκη: Από την περιπλάνηση στη δράση: Η πόλη ως εξ-ορία – Το σώμα-μάζα ως πλήθος /260/ Χαρίκλεια Χάρη: Ανάμεσα στις χωρικές κοινωνικές πρακτικές και την ομαδική ψυχοθεραπεία /268/

«Conversations”. Presentation of actions undertaken by Urban Void, the Cultural Centre “Greek World” /177/ Exhibition “Athens, Metropolis by mistake?”, Debate at Bios and stroll around Metaxourgio /179/ 4th European Social Forum, Airport Facilities at Elliniko, Athens /185/ / /

Lena Tziora: Write your own random story of the Urban Void in the void below /211/ Phoebe Giannisi: Urban Void - Body - Memory and Politics /213/ Arsylia Giaramazidi: Everyday reality, private and public space ‘lost’ time and empty space – The Urban Void /219/ Jimis Efthimiou: “With ethereal words I begin” (Sappho) /221/ Nikos Kazeros: Urban exposition /225/ Lia Kanagini: Concepts /231/ Zissis Kotionis: Body and Act /235/ Panos Kouros: Urban Void: action as managing of forms of collectivity /239/ Panos Kouros: The field of interpersonal actions as a new political condition /243/ Andreas Lyberatos: Sixteen concessions for a void /247/ Zafos Xagoraris: The hole in the text /249/ Christina Parakente: Urban Void /253/ Eleni Tzirtzilaki: From Errantry to Action: The City as Exile – The Body-mass as Crowd /261/ Harikleia Hari: Between Spatial Social Practices and Group Therapy /269/

περιεχομενα

contents

Πρόλογος /9/

4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, Εγκαταστάσεις Αεροδρομίου στο Ελληνικό, Αθήνα /184/

Introduction /8/

Urban Void: Discussion /193/

Ανδρέας Λυμπεράτος: Δεκαέξι παραχωρήσεις για ένα κενό /246/

Ζάφος Ξαγοράρης: Η τρύπα στο κείμενο /248/

Action in Tavros /171/

Χριστίνα Παρακεντέ: Αστικό Κενό /252/

Action at Dexameni /173/ Action at Faliron /175/

Urban Void is an open group of architects and artists working on collective actions in the city of Athens. Since 1998 the group has performed 13 actions in the urban context involving the active participation of the public. These events include walking, announcing texts and other simple everyday acts organized by the group on the sites of interest. Simply through their presence on the sites, Urban Void members invite the citizens to activate these neglected areas of the city. These empty fields are places in limbo undergoing changes and transformations, urban spaces characterized by ambiguity in respect to their identity, use or legal status. By temporality inhabiting these spaces, Urban Void is testing the relationship of the sites to the citizens and the city life.

Το Αστικό Κενό είναι μια ανοιχτή ομάδα δράσης για τον χώρο και τα δικαιώματα στην πόλη η οποία αποτελείται από αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες που πραγματοποιεί συλλογικές δράσεις. Η ομάδα έχει ξεκινήσει από το 1998 και έχει πραγματοποιήσει 13 δράσεις στο αστικό χώρο προκαλώντας την ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Οι δράσεις περιλαμβάνουν περπάτημα, ανάγνωση κειμένων και άλλες απλές καθημερινές δραστηριότητες και οργανώνονται από την ομάδα σε επιλεγμένες τοποθεσίες. Με την παρουσία τους στους τόπους, τα μέλη της ομάδας Αστικό Κενό καλούν τους πολίτες να δραστηριοποιηθούν σ’ αυτές τις εγκαταλειμμένες περιοχές της πόλης. Τα αστικά κενά, χώροι οι οποίοι βρίσκονται συνήθως σε μία διφορούμενη νομική κατάσταση μέσα από τις δράσεις, αλλάζουν χρήση και μετασχηματίζονται. Μ’ αυτή την εφήμερη κατοίκηση, το Αστικό Κενό βάζει σε δοκιμασία την σχέση των τόπων με τους πολίτες και την αστική ζωή.

The meetings of the group Urban Void took place at the workshop of Eleni Tzirtzilaki and Nikos Kazeros at Psirri, the Aerostato [Air Balloon] (Sina Street), the Aerostato [Air Balloon] (Pagrati), Zonar’s, BIOS, Gazonrouze (Kolokotroni Street), and at various cafés at Metaxourgio.

Οι συναντήσεις της ομάδας Αστικό Κενό [Urban Void] έγιναν στο εργαστήριο της Ελένης Τζιρτζιλάκη και του Νίκου Καζέρου στου Ψυρρή, στο Αερόστατο (οδό Σίνα), στο Αερόστατο (Παγκράτι), στο Zonar’s, στο BIOS, στην Gazonrouze (οδός Κολοκοτρώνη), σε καφενεία του Μεταξουργείου.

/ /

Urban Void is an open group of architects and artists working on collective actions in the city of Athens. Since 1998 the group has performed 13 actions in the urban context involving the active participation of the public. These events include walking, announcing texts and other simple everyday acts organized by the group on the sites of interest. Simply through their presence on the sites, Urban Void members invite the citizens to activate these neglected areas of the city. These empty fields are places in limbo undergoing changes and transformations, urban spaces characterized by ambiguity in respect to their identity, use or legal status. By temporality inhabiting these spaces, Urban Void is testing the relationship of the sites to the citizens and the city life.

Το Αστικό Κενό είναι μια ανοιχτή ομάδα δράσης για τον χώρο και τα δικαιώματα στην πόλη η οποία αποτελείται από αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες που πραγματοποιεί συλλογικές δράσεις. Η ομάδα έχει ξεκινήσει από το 1998 και έχει πραγματοποιήσει 13 δράσεις στο αστικό χώρο προκαλώντας την ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Οι δράσεις περιλαμβάνουν περπάτημα, ανάγνωση κειμένων και άλλες απλές καθημερινές δραστηριότητες και οργανώνονται από την ομάδα σε επιλεγμένες τοποθεσίες. Με την παρουσία τους στους τόπους, τα μέλη της ομάδας Αστικό Κενό καλούν τους πολίτες να δραστηριοποιηθούν σ’ αυτές τις εγκαταλειμμένες περιοχές της πόλης. Τα αστικά κενά, χώροι οι οποίοι βρίσκονται συνήθως σε μία διφορούμενη νομική κατάσταση μέσα από τις δράσεις, αλλάζουν χρήση και μετασχηματίζονται. Μ’ αυτή την εφήμερη κατοίκηση, το Αστικό Κενό βάζει σε δοκιμασία την σχέση των τόπων με τους πολίτες και την αστική ζωή.

/ /

Αστικό Κενό: Συζήτηση

Urban Void: Discussion

ΤζόΫς Χάρης:

Joyce Haris:

Αν ξεκινούσαμε μία δράση τώρα, μετά από την εμπειρία των προηγούμενων ενεργών χρόνων του Αστικού Κενού, θα ακολουθούσαμε την ίδια μεθοδολογία με την οποία έχουμε δουλέψει μέχρι τώρα; Για παράδειγμα τις συζητήσεις μας θα τις κάνουμε κάθε εβδομάδα εδώ ή θα τις κάναμε κάπου αλλού, σε κάποια σημεία της πόλης τα οποία θα επιλέγαμε εμπλέκοντας στη συζήτηση κάποιους άλλους κατοίκους; Θα μετατοπίζαμε την βάση μας, θα ήμασταν πιο πολύ «έξω» ή «μέσα»; Ελένη Τζιρτζιλάκη:

Νομίζω ότι πρέπει να ξεκινήσουμε από μία νέα πραγματικότητα. Το γεγονός ότι δεν ζούμε πλέον όλοι σε αυτή την πόλη (η Φοίβη μένει στο Βόλο, ο Τζίμης στον Πύργο κλπ) μπορεί αυτό να έχει κάποιο ενδιαφέρον. Είναι κάτι που συμβαίνει σε αυτή την ομάδα, η οποία ξεκίνησε σε αυτή την πόλη, την Αθήνα και σκέφτομαι μήπως είναι ένα έναυσμα να κάνουμε μία δράση που να έχει να κάνει με αυτούς τους διαφορετικούς τόπους στους οποίους ζούμε αυτή τη στιγμή. Να γίνει πιθανόν μία δράση συγχρόνως σε όλα αυτά τα μέρη. Για μένα το θέμα το οποίο είναι πιο σημαντικό είναι η έννοια του τόπου και της μετακίνησης, να ερευνήσουμε δηλαδή τι σημαίνει τόπος, τι σημαίνει μετακίνηση ξεκινώντας από τη δική μας εμπειρία. Νίκος Καζέρος:

Εννοείς ότι θα έχει ενδιαφέρον, η ομάδα να στρέψει την προσοχή της στα βιώματα και στις εμπειρίες που αποκτά ο καθένας μας μετακινούμενος και κατοικώντας σε διάφορους τόπους, το Βόλο, την Πάτρα, τον Πύργο.

/ 192 /

If we started an action now, with years of experience with Urban Void under our belt, would we employ the same methodology we have applied until now? For example, would we hold our discussions here every week, or would we have them elsewhere, at other points in the city which we’d choose to involve other inhabitants in the discussion? Would we shift our base, would we be more ‘in’ or ‘out’? Eleni Tzirtzilaki:

I think we should start out from a new reality: the fact that we don’t all live in this city anymore. Phoebe lives in Volos, Jimmis in Pyrgos and so on, and that might be interesting. It’s something that has happened to this group that started out in this city— Athens--and I think it might stimulate us to stage an action dealing with the different places we’re living in at the moment; maybe an action that takes place in all these places at the same time. The most important thing for me are the concepts of place and of movement, meaning we should explore the meaning of place and of movement, starting with our own experiences. Nikos Kazeros:

You mean it would be interesting if the group focused on the experience and the experiences we have of moving and of living in different places; in Volos, Patras and Pyrgos? Eleni:

Yes. Our dealing with our reality at this moment in time.

Jimmis Efthymiou:

Truth be told, we’re turned into a hyper-urban, long-dis/ 193 /

Αστικό Κενό: Συζήτηση

Urban Void: Discussion

ΤζόΫς Χάρης:

Joyce Haris:

/ 192 /

You mean it would be interesting if the group focused on the experience and the experiences we have of moving and of living in different places; in Volos, Patras and Pyrgos? Eleni:

Yes. Our dealing with our reality at this moment in time.

Jimmis Efthymiou:

Truth be told, we’re turned into a hyper-urban, long-dis/ 193 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

Ελένη:

tance void.

Ναι, να ασχοληθούμε με αυτό πού είναι η πραγματικότητά μας αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή. Τζίμης Ευθυμίου:

Η αλήθεια είναι ότι έχουμε γίνει υπεραστικό κενό.

Φοίβη Γιαννίση:

Αυτό βέβαια δεν απαντάει στην ερώτηση της Τζόυς για το αν χρειάζεται να συναντιόμαστε εδώ. Για μένα οι συναντήσεις εδώ και οι συζητήσεις είναι αναπόσπαστο μέρος των δράσεων. Λία Καναγκίνη:

Νομίζω ότι είναι αδύνατο να σταματήσουν οι συναντήσεις εδώ.

Ζάφος Ξαγοράρης:

Ψυχολογικά δηλαδή το εννοείς αυτό.

Λία:

Όχι ψυχολογικά, αλλά όταν κάνουμε μια δράση σε ένα σημείο της πόλης μετά να μαζευόμαστε εδώ και μέσω της συζήτησης να βγάζουμε το νοηματικό απόσταγμα. Ζήσης Κοτιώνης:

Εμένα μου αρέσει που μπήκανε αυτά τα δύο θέματα της Τζόυς και της Ελένης. Το θέμα που έθιξε η Τζόυς είναι πολύ κεντρικό διότι πάντα επικαλούμασταν στις δράσεις που κάναμε μία κοινωνική συμμετοχή, ήταν ένα είδος καλέσματος, ταυτόχρονα όμως ήμασταν και πάρα πολύ εσωστρεφείς. Εγώ δεν έχω κανένα ιδεολογικό άγχος για αυτή την αντίθεση, το Αστικό Κενό είναι για μένα πάρα πολλές συζητήσεις ανάμεσα σε ανθρώπους που φέρουνε πολύ διαφορετικά πράγματα μέσα τους, μια σταδιακή ανάκτηση εμπιστοσύνης ανάμεσά μας, ένα πολύ εσωστρεφές πράγμα το οποίο βγαίνει προς τα έξω και ζητάει ανταπόκριση για μια περίεργη ιδέα. Διότι είναι περίεργες αυτές οι ιδέες πού καταλήγουν στις δράσεις, είναι ετεροκαθοριζόμενες αλλά συγχρόνως έχουν και μία εσωτερική συνοχή. Τώρα το ερώτημα της Τζόυς φαντάζομαι ότι ξαναθέτει το θέμα αν η ομάδα μετά από μία σχεδόν ψυχαναγκαστική ας πούμε αυτοανάλυση και ζύμωση θα βγαίνει με μια ιδέα προς τα έξω, προς το «κενό», με το ρίσκο της μοναχικότητας της ομάδας –πράγμα που εμένα με ενδιαφέρει περισσότερο-, η αυτό το κενό θέλουμε να το οργανώσουμε έτσι ώστε να είναι πιο διαδραστικό. Ζάφος:

Εγώ αναρωτιέμαι αν η Τζόυς έχει στο μυαλό της κάτι συγκεκριμένο για το πώς μπορεί να γίνει αυτή η αλλαγή στον τρόπο που δουλεύουμε και αποφασίζουμε τα πράγματα συμπεριλαμβάνοντας στην απόφασή μας αυτή και αυτούς στους οποίους απευθυνόμαστε. ΤζόΫς:

Δεν θέλω να υποδείξω κάτι συγκεκριμένο απλά αναρωτιέμαι σε αυτή τη φάση ποια είναι η ανάγκη όλων μας. Σ’ αυτό το πλαίσιο δεν έχω κάποια απάντηση ούτε πιστεύω ότι το ένα είναι καλύτερο από το άλλο. Τζίμης:

Θα ήταν πολύ ωραία αν δοκιμάζαμε δημόσιους διαλόγους, να βρούμε / 194 /

Phoebe Giannisi:

That doesn’t answer Joyce’s question about whether we need to meet here. I have to say that, for me, our meetings here and our discussions are an integral part of the actions. Lia Kanagini:

I don’t think it’s possible to stop meeting here.

Zafos Xagoraris:

Psychologically speaking, you mean..?

Lia:

No, not psychologically…I mean our gathering here to extract the notional essence of an action we’ve just staged somewhere in the city. Zisis Kotionis:

I’m glad Joyce and Eleni have raised these two subjects. I’d say Joyce’s question is crucial, given that we’ve always invoked an element of social participation in the actions we do, a sort of invitation, while remaining very introverted at the same time. Personally speaking, this contrast is not a source of ideological stress; I’ve always seen Urban Void as a long series of discussions between people who bring very different things to the table, as a feeling of mutual trust gradually achieved, as a very introverted thing that turns outwards and seeks a response to a strange concept. Because these ideas that end up as actions are strange; they’re defined in different terms but have an internal coherence, too. Now, I imagine that Joyce’s question raises an issue we debated in the past: whether, after a period of fermentation and what might be described as near compulsive self-analysis, the group is going to take an idea out into the world, out into the void, at the risk of finding itself alone— which I, personally, consider the more interesting option—or whether we want to organize this void to make it more interactive. Zafos:

I wonder if Joyce has anything specific in mind with regard to how this change in the way we work and decide things might be brought about; how we could include the people we’re addressing in out decision? Joyce:

I don’t have a specific proposal to make, I was just wondering what our needs are at this point in time as a group. I don’t have an answer, nor do I consider any one solution better than any other. Jimmis:

It would be great to experiment with public dialogues, to focus on finding a form, a meeting point. Zafos:

What Joyce is saying raises another question: whether there’s still a point to our discussing things among ourselves. Where such / 195 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

Ελένη:

tance void.

Ναι, να ασχοληθούμε με αυτό πού είναι η πραγματικότητά μας αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή. Τζίμης Ευθυμίου:

Η αλήθεια είναι ότι έχουμε γίνει υπεραστικό κενό.

Φοίβη Γιαννίση:

Νομίζω ότι είναι αδύνατο να σταματήσουν οι συναντήσεις εδώ.

Ζάφος Ξαγοράρης:

Ψυχολογικά δηλαδή το εννοείς αυτό.

Λία:

Θα ήταν πολύ ωραία αν δοκιμάζαμε δημόσιους διαλόγους, να βρούμε / 194 /

Phoebe Giannisi:

That doesn’t answer Joyce’s question about whether we need to meet here. I have to say that, for me, our meetings here and our discussions are an integral part of the actions. Lia Kanagini:

I don’t think it’s possible to stop meeting here.

Zafos Xagoraris:

Psychologically speaking, you mean..?

Lia:

No, not psychologically…I mean our gathering here to extract the notional essence of an action we’ve just staged somewhere in the city. Zisis Kotionis:

It would be great to experiment with public dialogues, to focus on finding a form, a meeting point. Zafos:

What Joyce is saying raises another question: whether there’s still a point to our discussing things among ourselves. Where such / 195 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

απλώς μια φόρμα, ένα σημείο συνάντησης.

a discussion could take place (in Volos, Patras or elsewhere) is an interesting point, and Jimmis’ idea is interesting, too, which would entail a general public dialogue, setting up a little podium, a little stage, and taking it to various places to sit and discuss issues among ourselves and with others. That would constitute an extension of the actions we have done to date. But as I see it, we’d go there and no one would come; we’d be all on our own.

Ζάφος:

Σε αυτό που λέει η Τζόυς μπαίνει το ερώτημα για το αν υπάρχει νόημα ακόμα να συζητάμε μεταξύ μας. Το πού θα γίνει μια συζήτηση (στο Βόλο, στην Πάτρα κλπ) είναι ενδιαφέρον και αυτό που λέει ο Τζίμης έχει ενδιαφέρον, δηλαδή ένας δημόσιος διάλογος εν γένει, να στήσουμε ένα μικρό βήμα, μία μικρή εξέδρα που να την πηγαίνουμε σε διάφορα μέρη να καθόμαστε και να συζητάμε μεταξύ μας και με άλλους. Αυτό θα ήταν μια προέκταση των δράσεων που κάνουμε. Εγώ όπως το φαντάζομε θα πηγαίνουμε εκεί δεν θα έρχεται κανείς και θα είναι η απόλυτη μοναξιά. Ζήσης:

Κάτι είναι και αυτό. Ίσως μάλιστα να είναι και το ζητούμενο.

Ζάφος:

Είναι μία δράση. Να πάμε στον Πύργο να το στήσουμε και να μην έρθει κανείς, Αγγελόπουλος…. Φοίβη:

Τότε γιατί να βαυκαλιζόμαστε με την ιδέα ότι θα κάνουμε μία επαφή με τον κόσμο και ότι θα γίνει ένα διαδραστικό παιχνίδι μαζί του και να μην πάρουμε απόφαση ότι αυτό είμαστε και θέλουμε να συνεχίσουμε έτσι. Χριστίνα Παρακεντέ:

Η διαφορά αυτού που λέμε τώρα είναι ότι ενώ στις προηγούμενες δράσεις υπήρχε μία ιδέα εκ των προτέρων στημένη που δεν ωθούσε τον κόσμο να συμμετέχει, όπως π.χ. η δράση με τα μικρόφωνα που είχαμε έτοιμα κείμενα από πριν, τώρα μιλάμε για συζήτηση με τον κόσμο, θα μπορούσε η δράση να αρχίζει με μία πρόσκληση για συζήτηση. Η προηγούμενη διαδικασία ήταν κάτι κάπως πιο ελιτίστικο και πιο σκηνοθετημένο, το θέμα τώρα είναι αν είμαστε σε θέση να κάνουμε κάτι πιο άμεσο με όλα τα στοιχεία που έθιξε η Ελένη, τις διάφορες πόλεις κλπ. Ελένη:

Αυτό λέω αν ο καθένας μας χρησιμοποιήσει τον τόπο που ζει και οργανωθούν τέτοιες συζητήσεις σε διάφορα μέρη. Έτσι μπορούν να γίνουν συγχρόνως δράσεις στο λιμάνι του Βόλου, στην Πάτρα, στον Πύργο, στου Ψυρρή με θέμα τον τόπο και την μετακίνηση. Λία:

Εμένα από αυτά πού έχετε πει μου αρέσει η ιδέα της επέκτασης του αστικού χώρου μέσω της μετακίνησης. Το ότι θέλουμε να κάνουμε κάποιες δράσεις χρησιμοποιώντας το γεγονός ότι κάποιοι από εμάς ζουν αυτή τη στιγμή αλλού δεν σημαίνει ότι δεν μιλάμε για τον αστικό χώρο της Αθήνας πια. Εγώ νομίζω ότι ο αστικός χώρος της Αθήνας μέσω αυτής της μετακίνησης έχει πάρει νέες διαστάσεις. Αυτό νομίζω ότι έχει ενδιαφέρον γιατί και στο θέμα της Πάτρας αναφερθήκαμε στην «άλλη Πάτρα», αυτή που ορίζεται από τα κομβικά σημεία της περιφέρειας από τα οποία περνάνε οι διάφοροι μετακινούμενοι περαστικοί και όχι από το κέντρο στο οποίο κινούνται οι Πατρινοί. Το άλλο που θέλω να επαναλάβω μετά από τις διάφορες δράσεις πού πι/ 196 /

Zisis:

That’s something in itself. It might even be what we’re after.

Zafos:

It’s an action. Going to Pyrgos, setting everything up and no one coming. Aggelopoulos… Phoebe:

Then why kid ourselves with all this talk of making contact with the public, of entering into some sort of interactive game with them, without accepting that that’s what we are and that’s how we want to continue to be? Christina Parakente:

This proposal differs from what we’ve done in the past, because while then we decided beforehand not to push the public into participating—for example, in the action with the microphones and the prepared texts—now we’re talking about a discussion with the public. The action could start with an invitation to participate. The old procedure was somewhat more élitist and stage-managed; the issue now is whether we are in a position to do something more direct with all the elements proposed by Eleni…the different cities et cetera. Eleni:

That’s right. If everyone uses the place where they live and we arrange this sort of discussion in the different towns, we can stage simultaneous actions in Volos harbour, Patras, Pyrgos and Psyrri, all focused on the issues of locality and movement. Lia:

Of everything we’ve said so far, I most like the idea of extending the urban space through movement. That we want to stage actions like this, utilizing the fact that some of us are living elsewhere at the moment, doesn’t mean we’re not talking about Athens’ urban space any more. I’d say Athens’ urban space has taken on new dimensions through this movement, which I find interesting, because when we were talking about Patras, too, we mentioned the “other Patras”, the one defined by the provincial nodal points which the various individuals on the move pass through, and not by the centre in which the local people are active. The other thing I’d like to reiterate is that, it’s essential for us all to meet up here after the various actions we may be staging to redefine what it was we did exactly through discussion.

/ 197 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

απλώς μια φόρμα, ένα σημείο συνάντησης.

Ζάφος:

Κάτι είναι και αυτό. Ίσως μάλιστα να είναι και το ζητούμενο.

Ζάφος:

Είναι μία δράση. Να πάμε στον Πύργο να το στήσουμε και να μην έρθει κανείς, Αγγελόπουλος…. Φοίβη:

Zisis:

That’s something in itself. It might even be what we’re after.

Zafos:

It’s an action. Going to Pyrgos, setting everything up and no one coming. Aggelopoulos… Phoebe:

/ 197 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

θανόν να κάνουμε είναι αναγκαίο να βρισκόμαστε εδώ, και μέσα από τη συζήτηση να επαναπροσδιορίζουμε τι ήταν αυτό που κάναμε.

Jimmis:

Τζίμης:

Έχουμε ανάγκή όμως να βρισκόμαστε και με άλλους;

ΤζόΫς:

Αυτό που έχω καταλάβει είναι ότι υπάρχει κάτι τυχαίο στη διαδικασία, είμαστε μεταξύ μας συζητάμε και μετά πάμε κάπου και τυχαία βρίσκονται άλλοι με τους οποίους συζητάμε. Δηλαδή μπαίνουν στη συζήτηση μέσω του χώρου και συζητάμε με τους περαστικούς ή με τους κατοίκους του χώρου που επιλέξαμε. Είναι σημαντική η έννοια του τυχαίου, είναι συγκινητικό ότι όταν γίνεται μία δράση κάποιος περαστικός βλέπει μία στιγμιαία αλλαγή στην πόλη. Άρα ίσως το ερώτημα είναι πώς η εμπλοκή αυτού του τυχαίου μπορεί να γίνει πιο έντονη. Φοίβη:

Μας ενδιαφέρει τελικά η επιδίωξη εμπλοκής αυτού του περαστικού ή μήπως είναι απλώς μία αφορμή για να είμαστε εκεί χωρίς όμως να θέλουμε να της δοθεί κάποια συνέχεια; ΤζόΫς:

Να σας θυμίσω τη δράση της Ακαδημίας Πλάτωνος όπου κάναμε μια απόπειρα να φάμε, να συζητήσουμε και να καλέσουμε τους περαστικούς σε συμμετοχή. Τελικά ήρθαν πολύ λίγοι, αλλά πιθανόν σε αυτή την περίπτωση, αν είχαμε επιμείνει λίγο, να είχε δημιουργηθεί μία εμπλοκή που θα είχε περισσότερο ενδιαφέρον. Φοίβη:

Αν αναρωτιόμασταν: τι είναι πιο σημαντικό στη δράση της Ακαδημίας Πλάτωνος, αυτό που κάναμε ή η εμπλοκή των άλλων; Και αν αυτή, η εμπλοκή των άλλων δηλαδή, ήταν μεγαλύτερη, η δράση θα ήταν καλύτερη ή τελικά το ποσοστό συμμετοχής των περαστικών είναι αδιάφορο και η ουσία είναι ότι εμείς λειτουργούμε μέσω της δράσης ως ένα κάλεσμα, κι αυτό αρκεί από μόνο του. ΤζόΫς:

Η δράση όπως την είχαμε κάνει ήταν αρκετή σε ένα επίπεδο, από κει και πέρα πιστεύω ότι θα είχαμε βιώσει πιο έντονα τον χώρο αν είχαμε εμπλέξει από πριν πολύ περισσότερο τους περαστικούς. Ζάφος:

Μέσα από αυτή τη συζήτηση φαίνεται μια αντίφαση που υπάρχει στο Αστικό Κενό προς δύο τάσεις και αυτό είναι ενδιαφέρον. Από τη μία θέλουμε να εμπλέξουμε μεγαλύτερες ομάδες και να αυξήσουμε ουσιαστικά το κοινό των δράσεων, αυτό π.χ. θα το πετυχαίναμε αν μοιράζαμε φυλλάδια όπως ένας κομματικός οργανισμός. Από την άλλη εγώ έχω μία σαφή αντίρρηση σε αυτό εκφράζοντας μια άλλη θέση που υπάρχει στην ομάδα και υποστηρίζει ότι αυτό που κάνουμε έχει περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα, ότι το γεγονός ότι ερχόμαστε σε επαφή με κάποιο κοινό έχει να κάνει ακριβώς με το ότι βρισκόμαστε σε ένα χώρο στον οποίο ο ένας που πιθανόν να περάσει ίσως καταλάβει, ίσως δεν καταλάβει και πολλά για τη / 198 /

But is there a need for us to meet up with others?

Joyce:

As I see it, there’s a random element to the process. We talk among ourselves and then we go somewhere and there are others who happen to be there with whom we converse. Meaning that we enter into a discussion through the space, and converse with the passers-by or the inhabitants of the place we choose. The concept of the random is important; it moves me that when there’s an action, a passer-by notices a momentary change in the City. So perhaps we should frame the question differently: how can we make the involvement of this passer-by more intense? Phoebe:

Ultimately, are we interested in attempting to involve that passer-by, or is that just a pretext for us being there, in which case we aren’t really interested in following it up? Joyce:

I’d like to recall the action we did in Plato’s Academy, when we made an attempt to eat, to talk and to invite passers-by to join us. Very few people came in the end, but it’s possible that if we’d been a little more insistent, there would have been greater involvement, which would have made it more interesting. Phoebe:

We should ask ourselves what was more important in the Plato’s Academy action: what we did or the involvement of others? If we decide this involvement was the key, would the action have been better, or was the number of passers-by who took part actually irrelevant in the end? Perhaps the heart of the matter is us functioning through the action as an invitation; maybe that is enough in itself? Joyce:

As we did it, the action was pretty much on a single level; I think we would have got a more intense experience of place if we had involved a lot more passers-by beforehand. Zafos:

This discussion has brought a paradox to light in Urban Void, and that’s interesting. We want to involve more groups and to significantly increase the audience for our actions, which is something we could achieve by handing out flyers like a political party. However, I have a clear objection to that, which reflects another tendency within the group: I’d argue that what we do is more symbolic in nature; that the fact of our coming into contact with some sort of public is directly related to our being in a space in which someone passing by may or may not grasp much from our action. Nevertheless, we’re interested in the fact that this is taking place there, and it remains symbolic with an introspective character which is ultimately externalized.

/ 199 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

Jimmis:

Τζίμης:

Έχουμε ανάγκή όμως να βρισκόμαστε και με άλλους;

ΤζόΫς:

But is there a need for us to meet up with others?

Joyce:

Ultimately, are we interested in attempting to involve that passer-by, or is that just a pretext for us being there, in which case we aren’t really interested in following it up? Joyce:

As we did it, the action was pretty much on a single level; I think we would have got a more intense experience of place if we had involved a lot more passers-by beforehand. Zafos:

/ 199 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

δράση. Παρ’ όλα αυτά εμάς μας ενδιαφέρει ότι αυτό το πράγμα γίνεται εκεί και παραμένει συμβολικό με έναν χαρακτήρα εσωστρέφειας η οποία τελικά βγαίνει προς τα έξω.

Phoebe:

Φοίβη:

Εγώ συμφωνώ με αυτά που είπε ο Ζάφος, και επειδή είμαι και λίγο νοσταλγική μου αρέσει αυτή η ιδέα όπου απευθυνόμαστε κάπου στο κενό και μπορεί κάποιοι να έρθουν προς τα εμάς, μπορεί και όχι. Η πρόταση να εμπλέκουμε το κοινό σε μία διαδικασία μορφοποίησης μίας πρότασης παραπέμπει σε κάτι διαφορετικό από αυτό πού κάναμε μέχρι τώρα. Εμείς πηγαίναμε στους επιλεγμένους χώρους, κάναμε κάτι, και το τι θα συνέβαινε εκεί σε σχέση με τους περαστικούς ήτανε ένα στάδιο παραπέρα που δεν άλλαζε τα πράγματα. ΤζόΫς:

Για παράδειγμα, αν αποφασίζαμε να κάνουμε μία δράση με μαγείρεμα θα μαγειρεύαμε μόνοι μας ή μαζί με τη γειτονιά; Φοίβη:

Το μαγείρεμα μου άρεσε, τώρα με μπέρδεψες, αλλά θέλω να πω και κάτι άλλο. Το θέμα της δικής μας εμπειρίας που ανέφερες στο τέλος είναι μια άλλη διάσταση που δίνεις. Το τι κάνουμε αν θέλουμε να εμπλουτίσουμε τη δική μας εμπειρία δεν ξέρω αν έχει τόση μεγάλη σημασία για τη δράση που κάνουμε. Κι ίσως πρέπει να συνεχίσουμε να κινούμαστε όπως πριν. Ελένη:

Το θέμα είναι ότι ξεκινήσαμε το 1998 με αυτές τις δράσεις και τώρα έχουμε 2006 και νομίζω ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Εγώ την κοινωνική και την πολιτική διάσταση τις βάζω σε προτεραιότητα, με όλα αυτά που συμβαίνουνε γύρω μας δεν μπορούμε να είμαστε βυθισμένοι στον εαυτό μας. Γι’ αυτό θέτω το θέμα, είμαι ρομαντική και μου άρεσε πολύ αυτό που κάναμε, όμως τώρα πια πιστεύω ότι πρέπει να ανοιχτούμε, να κάνουμε πράγματα μαζί και με άλλους. Επίσης αυτό που έχω δει στην Αρχιτεκτονική της Αθήνας είναι ότι οι φοιτητές της αρχιτεκτονικής έχουν μεγάλη ανάγκη να εμπλακούν σε κάτι σαν αυτό που κάνουμε εμείς διότι πολλοί τους ζαλίζουν το κεφάλι με τον μονόχνοτο σχεδιασμό κτιρίων και δεν εισάγονται σε πιο εννοιολογικά θέματα της πόλης, της αστικής έκφρασης κλπ. Καλώς ή κακώς λοιπόν έχουμε μία πρωτοποριακή δράση την οποία αν θελήσουμε να τη συνεχίσουμε θα πρέπει να ανοιχτούμε προς τα έξω και να εμπλακούμε με άλλες ομάδες. Ζήσης:

Θα ήθελα να συμπληρώσω σε αυτό που είπε πριν ο Ζάφος. Όντως οι δράσεις που έχουν προηγηθεί ενείχαν πολύ την επιθυμία του κοινωνικού και της κοινωνικότητας και ταυτόχρονα πέφτανε μέσα στην απουσία και στο κενό του κοινωνικού. Νομίζω ότι αυτό είναι το δραματικό στοιχείο των δράσεων. Όταν αποφασίζαμε να βρεθούμε και να γευματίσουμε στα αρχαία ή να περπατήσουμε στο ποτάμι παράλληλα με την κίνηση της εθνικής οδού ή να ξαπλώσουμε στη Κλαυθμώνος και την ίδια στιγμή να περνάν / 200 /

I agree with Zafos, and because I’m a nostalgic sort of person, I like the idea of our addressing the void somewhere, and the fact that passers-by may or may not approach us. The idea of involving the public in a process of giving form to a proposal alludes to something different from what we have been doing until now. We have been going to specific places and doing something; what would happen there in terms of passers-by was one stage removed--it didn’t change anything. Joyce:

For example, it we decided to stage an action with cooking, would we cook ourselves or with our neighbours? Phoebe:

I liked the cooking…you’ve confused me now, but I want to say something else: in mentioning the issue of our own experience at the end, you are giving things another dimension. I’m not sure that what we do if we want to enrich our experience is really significant to the action we’re staging. Maybe we keep moving in the direction we’re been moving in till now. Eleni:

The issue here is that we started these actions in ’98; it’s 2006 now, and I think something should change. I assign priority to the social and political dimensions; with everything that’s going on around us, we can’t naval gaze—that’s why I raised the issue. I’m a romantic, and I’ve really liked our work to date, but I’m convinced the time has come to open up as a group and do things with others. What’s more, my experiences at the Architecture Faculty in Athens has shown me that the architecture students has a real need to get involved in the sort of thing we do. A lot of them just keep on designing building after building in solitude until their heads are swimming, and no one’s introducing them to more conceptual issues relating to the city of urban expression and so on. For better or for worse, we’re breaking new ground with our actions, and if we want to continue, we’ll have to open up to the outside and get involved with other groups. Zisis:

I’d like to add something to what Zafos said earlier. Our previous actions contained a powerful desire for society and communality, yet fell into absence and the social void at the same time. I think this is the dramatic element of the actions. When we decided to be and to eat among the ancient ruins, or to walk along the river parallel to the national road, or to lie down in Klauthmonos Square in central Athens with hundreds of people walking by at the same time, we chose to act in places whose surroundings are full of energy and tension, but which are also a very powerful void. So what we did was to invoke the social by simultaneously demonstrating its absence. We highlighted something that was missing, something impossible, the impossibility / 201 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

Phoebe:

Φοίβη:

For example, it we decided to stage an action with cooking, would we cook ourselves or with our neighbours? Phoebe:

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

εκατοντάδες άνθρωποι, επιλέγουμε να δρούμε σε χώρους στους οποίους υπάρχει μεγάλη ένταση στον περίγυρο και ταυτόχρονα και μια πολύ ισχυρή απουσία. Άρα αυτό που κάναμε είναι ότι επικαλούμασταν το κοινωνικό μέσα από την ταυτόχρονη ανάδειξη της απουσίας του. Αναδεικνύαμε κάτι που λείπει, κάτι που είναι αδύνατο, το αδύνατο του κοινωνικού το οποίο το φέραμε μέσα μας και ταυτόχρονα δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Αυτό νομίζω ότι ήταν το εγγενές στοιχείο του δράματος σε αυτές τις μικρές πράξεις. Τώρα σε σχέση με αυτά πού είπε η Ελένη νομίζω ότι είναι ενδιαφέρον ότι αυτό που κάναμε όντες οι περισσότεροι αρχιτέκτονες είναι ότι υποκαθιστούσαμε με τις ενέργειές μας αυτόν τον ιδεαλισμό που υπάρχει στο μυαλό των αρχιτεκτόνων. Οι αρχιτέκτονες αναπτύσσουν ένα τεράστιο φαντασιακό σε σχέση με ένα σχέδιο, δηλαδή ότι μπορώ να σχεδιάσω μια κατάσταση επειδή την επαγγέλλομαι, η οποία εμπεριέχει μία ιδανικότητα ακόμα κι αν είναι το εξοχικό σπίτι της θείας μου, αλλά αυτή η ιδανικότητα του σχεδίου είναι αμφίβολο αν μπορεί να πραγματοποιηθεί ως εμπειρία. Από την άλλη, οι καλλιτεχνικές πρακτικές τείνουν σε τυφλές προβολές της βιωματικής εμπειρίας στο χώρο της πόλης χωρίς επίγνωση αυτού του χώρου. Στο Αστικό Κενό μπορούσαμε να πραγματοποιήσουμε κάτι, να οργανώσουμε με το σώμα και την παρουσία μας στον χώρο κάτι το οποίο να είναι αρχιτεκτονική χωρίς αναγκαστικά να είναι σχέδιο και να εμπεριέχει τον ιδεαλισμό μιας πραγματοποίησης. Αυτό που κάναμε δεν έστηνε κτίρια αλλά έστηνε συμβάντα.

of the social which we carry round within us but which we cannot make manifest. I’d say this was the intrinsic element of drama in these small acts. Now, turning to what Eleni said, I find it interesting that what we did—and most of us are architects--was to replace the architect’s mental idealism with our actions. Architects develop an enormous imaginary world with regard to a design, meaning that I can design a condition--because that’s my profession—which contains an element of idealism, even if it’s my aunt’s summer house, though it’s doubtful whether this ideal plan can be transformed into something experienced in reality. On the other hand, artistic practices tend towards the blind projection of lived experience in the urban environment without knowledge of the space. At Urban Void, we managed to bring something into being using our bodies and our presence in space; we succeeded in organizing something that is architecture without necessarily being a plan, and which contains the idealism of a realization. We erected happenings rather than buildings.

Νίκος:

Δεν θεωρώ ότι υπήρξε διάσταση ανάμεσα σε εμάς και στο κοινωνικό. Ακούγεται παράδοξο αλλά στις δράσεις μας παρόλο που δεν ερχόταν άλλος κόσμος δεν ένιωθα μοναξιά, αποκομμένος από το κοινωνικό. Όλα όσα κάναμε είχαν μία ιδιορρυθμία, αποκτούσαν μια έντονη φόρτιση επειδή ακριβώς συνυπήρχαν με αυτό που συνέβαινε τριγύρω. Για παράδειγμα όταν πήγαμε στον Κηφισό και περπατήσαμε στην κοίτη δεν επιζητήσαμε παρατηρητές, δεν επιδιώξαμε να σταματήσουν τα αυτοκίνητα για να μας δουν να κουβαλάμε τους κουβάδες, αλλά εκείνο το οποίο πραγματοποιήσαμε ήταν να ακολουθούμε τη υπάρχουσα ροή της πόλης με έναν άλλο όμως ρυθμό. Άρα δεν υπάρχει κάποια κοινωνική αποξένωσης ή αποκοπή. Άλλωστε σε κάποιες από τις δράσεις μας επιζητάμε να ενεργοποιηθεί μια γειτονιά, π.χ. να μαγειρέψουμε μαζί κ.λ.π. Συνεπώς δεν υπάρχει κανένα ζήτημα ανατροπής κάποιας θεμελιώδους ιδιότητάς μας, αντίθετα αναρωτιέμαι γιατί αυτή η ομάδα θέλει να αποκτήσει ένα χαρακτηριστικό που βλέπουμε σε άλλες καλλιτεχνικές ομάδες. Εννοώ ότι πηγαίνουν σ’ ένα μέρος, συνομιλούν με τους κατοίκους και στη βάση αυτή προσπαθούν να στήσουν ό,τι θα ακολουθήσει. Τζίμης:

Είχα κάνει δύο δράσεις, η μία ήτανε στη Ρώμη με θέμα τον πόλεμο που έγινε στη Σερβία και είχα ξαπλώσει σε ένα κεντρικό σημείο στην Biennale και κάποιοι άλλοι γύρω μου μοιράζανε κεράσια. Όταν σηκώθη/ 202 /

Nikos:

I don’t think there was a distance between us and the public. It may sound strange, but even though no one else came to our actions, I didn’t feel alone or cut off from society. Everything we did had its own singularity and became intensely charged precisely because it coexisted with what was happening around it. For instance, when we went to the Kifisos and walked along the riverbed, we didn’t seek observers; we didn’t want the cars to stop and people to watch us carrying the buckets. What we brought into being was us following the extant flow of the city, but at another pace; we weren’t alienated or cut off from society. And in some of our actions, we seek to activate a neighbourhood: for example by cooking together. All of which means we’re not talking about subverting some fundamental aspect of our identity here. In fact, I’m wondering why this group wants to acquire a feature we see in other artistic groups, meaning those that go to a place, talk to the inhabitants and strive to base their subsequent actions on that. Jimmis:

I did two actions some time ago. One was in Rome, and dealt with the war in Serbia: I lay down in a central point at the Biennale and others around me handed out cherries. When I got up, they’d filled the whole place, everything, with cherries. Now, someone might say this was a successful action in which the public participated. In another action I did outside the Athens Polytechnic, I had a sign in front of me on which I’d written: “Help me become a better person”. When I watched the video, I noticed the passers-by, in whom indifference was mixed with discomfort. It moved me more than the video of the Rome ac/ 203 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

Νίκος:

Nikos:

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

κα είχαν γεμίσει παντού τα πάντα με κεράσια, μπορεί κανείς να πει ότι αυτή ήταν μια πετυχημένη δράση στην οποία συμμετείχε ο κόσμος. Σε μία άλλη δράση που έκανα έξω από το Πολυτεχνείο είχα βάλει μπροστά μου μία ταμπέλα πού έγραφε «Βοηθήστε με να γίνω καλύτερος άνθρωπος», όταν είδα το βίντεο παρατήρησα την αδιαφορία και συγχρόνως την αμηχανία των περαστικών. Με συγκίνησε περισσότερο από το βίντεο της Ρώμης διότι αυτή η απουσία ήτανε πολύ ομιλητική και έδινε τα δικά της συμπεράσματα. Δεν πιστεύω λοιπόν ότι μία δράση πάντα επιζητάει τη συμμετοχή του πολύ κόσμου, μπορεί να είναι εξίσου πετυχημένοι και με την απουσία αυτού. Αυτό το οποίο εμένα με συγκινεί είναι η μεγαλύτερη εμπλοκή με τον δημόσιο χώρο γι’ αυτό μου αρέσει πολύ η ιδέα να κάνουμε κάποιες επιτόπιες συζητήσεις ή κάποιες μικρές δράσεις μαζί με τον κόσμο ακόμα κι αν αυτό βγει Αγγελοπουλικό.

tion, because this absence was so eloquent and produced its own conclusions. So I don’t believe that an action should always seek participation from lots of members of the public; it can be just as successful without it. What moves me is maximizing an action’s involvement with public space, which is why I really like the idea of our having in situ discussions or staging little actions along with the public, even if the result is somewhat Angelopoulos-like.

Ζάφος:

Νομίζω ότι χωρίς να προσπαθήσουμε να αυξήσουμε τον κόσμο ή τη δυνατή επικοινωνία μπορούμε να μειώσουμε το βαθμό σχεδιασμού, δηλαδή οι δράσεις να είναι ακόμα πιο ασχεδίαστες. Επομένως όντως αυτές οι συναντήσεις στους επιλεγμένους χώρους, παρ’ όλο που θα βρισκόμαστε οπωσδήποτε και εδώ, θα πρέπει να ανοίξουνε όχι σε επίπεδο ποσότητας κοινού αλλά οι δράσεις και ο σχεδιασμός τους να ταυτίζονται, να γίνει πιο επιτόπιος ο σχεδιασμός ακόμα και αν δεν υπάρχει η συμμετοχή κανενός άλλου. Νίκος:

Αυτό που θα ήθελα να καταλάβω είναι η ανάγκη για τον καθένα της ομάδας να μην αυτοαναφέρεται μέσα από μία κουβέντα σαν αυτή που κάνουμε τώρα εδώ μεταξύ μας, αλλά να παίρνονται οι αποφάσεις ή να προκύπτει η επόμενη δράση με επιτόπιες συζητήσεις και την παρουσία διαφόρων άλλων. Ποια είναι η ειδοποιός διαφορά που μας κάνει να αισθανόμαστε καλύτερα, δηλαδή ότι με αυτόν τον τρόπο συμβαίνει κάτι πιο επαναστατικό ή πιο σύγχρονο στην ομάδα. Είπε η Ελένη προηγουμένως ότι δεν είμαστε στο 1998 αλλά στο 2006, δεν συνέβαιναν τέτοια πράγματα και το 1998; Τζίμης:

Ναι διότι όλοι τώρα ξυπνήσανε και είδανε ότι πουλάει το μοντελάκι που λέγεται «τέχνη και δημόσιος χώρος». Κάνω μία μεταφορά σαν να ήταν μία μπάντα η οποία έκανε πρόβες και τώρα πρέπει αρχίσει να κάνει τα live της. Δεν το βλέπω σαν κάτι επαναστατικό, το βλέπω σαν μια φυσική εξέλιξη, συγκεντρώσαμε δηλαδή μέχρι τώρα έναν προβληματισμό τον οποίο τίποτα δεν τον εμποδίζει να αρχίσει να μοιράζεται όχι μόνο από εμάς προς τα έξω αλλά και από έξω προς τα εμάς. Εγώ μπορώ να σας φιλοξενήσω στον Πύργο και μπορώ να σας εισάγω σε θέματα που απασχολούν τον κόσμο εκεί και τελικά να φύγουμε από τη φάση που διεκδικούμε ελεύθερους χώρους στην Αθήνα και να δούμε πώς αυτό το μικρόβιο, που μας απασχολεί σε προσωπικό επίπεδο στους χώρους της Αθήνας που έχουμε ζήσει, έχει επεκταθεί.

/ 204 /

Zafos:

I’d say that we can reduce the degree of planning without trying to increase our public or our communication potential. Meaning that, even though we’ll undoubtedly meet up here too, these meetings in selected places really should open up, not in terms of the number of members of the public present, but in the sense that the actions and their design should identify with one another, should become more onthe-spot, even if no one else actually participates. Nikos:

What I’d like to understand is the need for every member of the group to not refer to themselves in a discussion like this we’re having now, but for decisions to be taken or the next action to arise from in situ discussions and the presence of others. Where is the significant difference that makes us feel better because something more revolutionary or contemporary is happening in the group? Eleni said that this isn’t 1998 anymore, but 2006. Weren’t things like that happening in 1998, too? Jimmis:

Yes, because we’ve all woken up now and seen that the model marked “art and public space” sells: metaphorically speaking, we could say the band were rehearsing all this time, but the time’s come to start playing live. I don’t consider that revolutionary; I see it as a natural development, meaning we’ve pulled together an area of research since ’98, and there’s nothing to stop it starting to share itself not only from us out, but also from out to us. I can put you up in Pyrgos, and I can ground you in issues of concern to the people there, and we can move on from laying claim to free spaces in Athens to a new phase in which we see how this microbe that fascinates us on a personal level in the Athenian space we have lived has extended. Lia:

I foresee practical problems when it comes to communicating with the others, whoever they may be. Zafos said the process by which we come together with these others—a process which has presented us with numerous problems in practice--might have to become even less organized. As it is, every time we get together and try to communicate with others, we’re left feeling uncomfortable. Eleni:

I don’t agree. / 205 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

Ζάφος:

/ 204 /

Zafos:

I don’t agree. / 205 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

Λία:

Zisis:

Εγώ βλέπω ένα πρακτικό πρόβλημα στο ζήτημα της επικοινωνίας μας με τους άλλους, οποίοι κι αν είναι αυτοί. Ο Ζάφος πριν είπε ότι ίσως πρέπει να γίνει ακόμα λιγότερο οργανωμένη η διαδικασία συνεύρεσης με αυτούς τους άλλους, όμως στην πράξη έχουμε συναντήσει πολλά προβλήματα με αυτό. Δηλαδή κάθε φορά πού βρισκόμαστε και προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε με άλλους υπάρχει μεγάλη αμηχανία. Ελένη:

Δεν συμφωνώ.

Following on from the last two speakers, I’d like to say that as I see it, the sad things about where we are with relation to our surroundings is that the relationship with public space and the artistic/architectural action has suddenly come to dominate our discussion. I think the interesting thing the group has achieved is that we were active at a time when the art/architecture scene hadn’t even realized it. Eleni:

Ζήσης:

Με αφορμή τους δύο προλαλήσαντες έχω να πω τα εξής. Νομίζω ότι το μελαγχολικό κομμάτι σε σχέση με το πού βρισκόμαστε με τον περίγυρό μας είναι ότι ξαφνικά πρωταγωνιστεί στη συζήτηση η σχέση με τον δημόσιο χώρο και τη δράση την καλλιτεχνική, την αρχιτεκτονική, οτιδήποτε. Νομίζω το πολύ ενδιαφέρον που διέσωσε την ομάδα είναι ότι δράσαμε σε μία εποχή που αυτό δεν ήτανε συνειδητό στον ευρύτερο χώρο μας. Ελένη:

Όχι.

Ζήσης:

Νομίζω οι δράσεις που κάναμε αρχικά εμπεριείχαν το στοιχείο της αφέλειας και αυτό ακριβώς το στοιχείο ήτανε ότι γινόντουσαν έξω από ένα context μιας γενικής συζήτησης η οποία εκλογικεύει και κεφαλαιοποιεί τέτοιου είδους παρουσιάσεις. Δεν λέω ότι ανακαλύψαμε την Αμερική εξ’ αρχής αλλά ότι είχαμε ένα στοιχείο αφέλειας, σε μικρή κλίμακα επινοητικότητας, η οποία αυτή η επινοητικότητα δεν ήταν δηλητηριασμένη από το γεγονός ότι ταυτόχρονα με εμάς το ίδιο πράγμα το κάνανε και πολλοί άλλοι. Νομίζω ότι το γεγονός ότι οι δράσεις που κάναμε εμείς εδώ και επτά χρόνια βρίσκονται σήμερα σε μία συγχρονικότητα μας σφίγγει το λαιμό. Το άλλο θέμα που με ενδιαφέρει πολύ είναι το περί Πύργου που είπε ο Τζίμης και η ιδέα της μετάβασης του όρου Αστικό Κενό σε Υπεραστικό Κενό. Φοίβη:

Είναι δύο διαφορετικά πράγματα τα οποία συζητάμε και όλο πάμε να τα κάνουμε ένα. Το ένα είναι αν θα κάνουμε διάφορα πράγματα σε διάφορες πόλεις προσπαθώντας να οργανώσουμε ένα δίκτυο. Το δεύτερο αν θα απευθυνθούμε και θα συνεργαστούμε με άλλους για τον σχεδιασμό των δράσεων. Ελένη:

Νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε μία δράση συγχρόνως στην Πάτρα, στο Βόλο, στον Πύργο και στην Αθήνα. Ζήσης:

Εννοείς ταυτόχρονα ή διαδοχικά σε αυτά τα μέρη.

Ελένη:

Διαδοχικά, δεν θα μπορούσαμε να τα βγάλουμε πέρα ταυτόχρονα.

/ 206 /

No.

Zisis:

I think our first actions contained an element of naïvety, and that it was this element that dominated the presentations that took place outside the context of a wide-ranging discussion which serves to apply logic and recap. I’m not saying we discovered America anew, just that there was an element of naïvety in the small-scale invention which was not poisoned by the fact that a lot of other people were doing much the same as us at the same time. I’d say the fact that the actions we’ve been doing over the last 7 years are now contemporaneous is suffocating us. I’m also very interested in what Jimmis said about Pyrgos, and the idea of changing the term Urban Void to Hyper-urban (long-distance) Void. Phoebe:

These are two different things we’re discussing, although we keep lumping them together into one. The first question is whether we’re going to do different things in different cities in an effort to organize a network. The second is if we are going to address others and collaborate with them in planning our actions. Eleni:

I think we should do an action in Patras, Volos, Pyrgos and Athens at the same time. Zisis:

Do you mean simultaneously or sequentially?

Eleni:

Sequentially: I don’t think we could pull it off simultaneously.

Nikos:

I like the idea of doing a sequence of action, starting in the North, in Volos, and working down. We could make a map. Zisis:

As an idea, it follows on logically from the action we did on Patroklos, in which we had already distanced ourselves from the specific city limits of Athens. Zafos:

I’d like us to be a little more specific about what we’re going to / 207 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

Λία:

Zisis:

Δεν συμφωνώ.

Ζήσης:

Όχι.

Ζήσης:

Νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε μία δράση συγχρόνως στην Πάτρα, στο Βόλο, στον Πύργο και στην Αθήνα. Ζήσης:

Εννοείς ταυτόχρονα ή διαδοχικά σε αυτά τα μέρη.

Ελένη:

Διαδοχικά, δεν θα μπορούσαμε να τα βγάλουμε πέρα ταυτόχρονα.

/ 206 /

No.

Zisis:

I think we should do an action in Patras, Volos, Pyrgos and Athens at the same time. Zisis:

Do you mean simultaneously or sequentially?

Eleni:

Sequentially: I don’t think we could pull it off simultaneously.

Nikos:

I like the idea of doing a sequence of action, starting in the North, in Volos, and working down. We could make a map. Zisis:

As an idea, it follows on logically from the action we did on Patroklos, in which we had already distanced ourselves from the specific city limits of Athens. Zafos:

I’d like us to be a little more specific about what we’re going to / 207 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

Νίκος:

Πάντως αυτή η ιδέα έρχεται σε συνέχεια με τη δράση του Πάτροκλου όπου είδη έχουμε απομακρυνθεί από τα συγκεκριμένα όρια της Αθήνας.

do. I like ‘hyper-urban’ as a concept, and the idea of a trip, too. I’d like to go back to in situ planning, without meaning improvisation in the sense of going somewhere and doing whatever comes to us on the day, and propose that instead of holding a discussion here, we go somewhere with a few benches and open up our discussion and our action to others.

Ζάφος:

Lia:

Μου αρέσει η ιδέα να κάνουμε κάποιες διαδοχικές δράσεις που να αρχίσουν από βόρια, το Βόλο, και να κατέβουν προς τα κάτω, να κάνουμε έναν χάρτη. Ζήσης:

Θα ήθελα να γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι ως προς το τι θα κάνουμε. Μου αρέσει το «υπεραστικό» ως έννοια και η ιδέα της διαδρομής. Εγώ επανέρχομαι στον επιτόπου σχεδιασμό χωρίς να εννοώ αυτοσχεδιασμό, ότι δηλαδή θα πάμε να κάνουμε ό,τι μας έρθει, αλλά προτείνω αντί να κάνουμε εδώ τη συζήτηση να πάμε εκεί να βάλουμε κάποιους πάγκους και να κάνουμε συζήτηση και δράση ανοιχτή και σε άλλους. Λία:

Εγώ πάντα όταν μιλάτε για πρόσκληση στους περαστικούς θεωρώ ότι ο καλύτερος τρόπος είναι αν είμαστε εμείς εκεί και συζητάμε και είναι π.χ. καλοκαίρι να έχουμε ένα καφάσι με παγωμένα νερά ή αν είναι χειμώνας λίγο ζεστό κρασί, να υπάρχει δηλαδή ένα «δόλωμα» ώστε να προσφέρουμε στους περαστικούς τους οποίους θέλουμε να προσεγγίσουμε τη δυνατότητα να κάνουν ένα μικρό διάλειμμα, μια μικρή ανάπαυση. Φοίβη:

Εμένα δεν μου αρέσει η διαδικασία της διαφώτισης. Δηλαδή ότι αυτός ο καημένος που θα βρεθεί εκεί την ώρα που εμείς θα τρώμε τα κάστανα και θα συζητάμε θα έρθει και θα πει «βρε τι κάνετε εσείς εδώ» και εμείς θα του πούμε «είμαστε μία ομάδα …» και θα χαθεί όλη η συζήτηση σε αυτό, όπως και όλη η δράση. Ζήσης:

Επειδή σκέφτομαι με εικόνες κρατάω τον Πύργο και τις γύρω περιοχές πάντα με το «υπεραστικό κενό» στο μυαλό και ότι αυτοί οι χώροι είναι ένα είδος αστικού αποθέματος αγροτικών προϊόντων και ότι τελικά και αυτοί οι χώροι στην ανοικτή ύπαιθρο είναι ένα είδος αστικού εδάφους. Επίσης αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι ενώ μέχρι τώρα ασχολιόμασταν με αστικά κενά μέσα στην Αθήνα τώρα στρεφόμαστε σε άλλες πόλεις όπως π.χ. ο Πύργος που είναι αστικό κενό ολόκληρες,

Talking about inviting passers-by to join in, I’d say the best way is for us to be there discussing, and to have a few crates of cold water, if it’s summer, or a little mulled wine if it’s winter; something to tempt the passers-by we want to approach, to give them the chance to take a short break, to rest a while. Phoebe:

I’m not into the enlightenment process. You know, the poor devil who happens to be there while we’re munching chestnuts and talking coming over and saying “Hey, what are you lot up to?”, and us saying “We’re a performance group…” and our discussion going up in smoke along with the whole action. Zisis:

Because I think in images, I’m keeping Pyrgos and the surrounding area in the ‘hyper-urban’ void in mind, along with the fact that these places are a sort of urban repository for agricultural products; that, in the end, these spaces in the open countryside are a type of urban territory, too. It’s also interesting that while we have concerned ourselves until now with urban voids in Athens itself, we’re now turning to other cities like Pyrgos, that are an urban void in their entirety. Phoebe:

If we think of Athens, we conceive of its as an urban void which circumscribes/is supplied by a rural expanse. This rural expanse stretches beyond Attiki to the whole of Greece; it’s a sort of network. So one idea would be to see farm land as part of the urban land, and maybe to do something with farm products…

Φοίβη:

Εάν σκεφτούμε την Αθήνα την αντιλαμβανόμαστε σαν έναν αστικό χώρο που περιλαμβάνει - τροφοδοτείται από μία αγροτική έκταση. Η αγροτική έκταση αυτή επεκτείνεται εκτός της Αττικής σε ολόκληρη την Ελλάδα, είναι ένα είδος δικτύου. Μια ιδέα είναι λοιπόν να δούμε την αγροτική γη σαν μέρος της αστικής γης και να κάνουμε κάτι ίσως με το αγροτικό προϊόν…

Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2005, στην περιοχή Ψυρρή της Αθήνας.

/ 208 /

The meeting took place in December 2005 in Psyrri, Athens.

/ 209 /

αστικο κενο // συζητηση /////////////

urban void // a conversation /////////////

Νίκος:

Ζάφος:

Lia:

Φοίβη:

Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2005, στην περιοχή Ψυρρή της Αθήνας.

/ 208 /

The meeting took place in December 2005 in Psyrri, Athens.

/ 209 /

Φοίβη Γιαννίση

Αστικό Κενό - Σώμα - Μνήμη και Πολιτική

Ας κοιτάξουμε το σώμα της σύγχρονης πόλης ως ένα ποσό συσσωρευμένης επεξεργασμένης ύλης πάνω στην γη. Τα αστικά κενά είναι τότε ασυνέχειες, κενά ύλης, τρύπες. Οι τρύπες αυτές μπορεί να είναι είτε αυτόνομες, περικυκλωμένες από άλλη ύλη, όπως οι τρύπες μέσα στο τυρί που θα φάει ο ποντικός Τζέρυ, είτε γραμμικά κενά, κενά που εκτείνονται στα ολοένα μεταβαλλόμενα όριά της. Οι αυτόνομες, ορισμένες από ύλη τρύπες, είναι οι πλατείες, τα οικοδομικά τετράγωνα, τα άχτιστα οικόπεδα, φυσικά στοιχεία όπως οι λόφοι ή τα πάρκα, και οι εκτεινόμενες τρύπες είναι οι δρόμοι, και φυσικά στοιχεία της μορφολογίας του εδάφους όπως ένα ποτάμι ή ένα ρέμα, αλλά και η θάλασσα στα όριά της πόλης που έρχεται να συναντήσει απέναντι, όσο κοντά ή μακριά μπορεί να είναι αυτό το απέναντι, μία άλλη στεριά και ενδεχομένως μία άλλη αστική συγκέντρωση. Σε άλλη κλίμακα το κενό μπορεί να είναι ένας χτισμένος αλλά κενός χρήσης χώρος, ένα εγκατελελειμμένο κτίριο, ένα κτίριο που τελείωσε και περιμένει να πεθάνει ή να ξαναζήσει. Χρησιμοποιώ την μεταφορά του κτιρίου αλλά και της πόλης ως σώματος, για να μιλήσω για την μνήμη. Στην Ιλιάδα, τα οστά του νεκρού Πατρόκλου μετά την καύση του μαζί με άλλα σώματα ίππων και ανδρών αναγνωρίζονται από τον Αχιλλέα από την κεντρική θέση τους στην νεκρική πυρά. (Ιλ. ψ, 239-42). Στο κείμενο του Κικέρωνα De Oratore (55 π.Χ.) μεταφέρεται η ιστορία του Σιμωνίδη του Κείου που θεωρείται ως η εφεύρεση της μνημοτεχνικής: Κατά την διάρκεια ενός συμποσίου στο σπίτι του πλουσίου αριστοκράτη Σκόπα στη Θεσσαλία, ο Σιμωνίδης απαγγέλει προς τιμήν του οικοδεσπότη ένα λυρικό ποίημα, κι όταν ο ποιητής καλείται να εξέλθει της οικίας για να συναντήσει δύο νέους που τον ζητούν, η στέγη του σπιτιού καταρρέει και θάβει συνθλίβοντας κάτω της τους συνδαιτυμόνες. Ο Σιμωνίδης βοηθά τους συγγενείς να αναγνωρίσουν τα σώματα των νεκρών ανακαλώντας την θέση που κατείχαν στις κλίνες του συμποσίου. Η τάξη, η σειρά των τόπων βοηθά στην ανάκληση των εικόνων, αυτό ήταν το συμπέρασμα του Σιμωνίδη κι ο Σιμωνίδης γιά την εξάσκηση της μνήμης προτείνει ως εκ τούτου την δημιουργία μίας σειράς τόπων που θα φυλάσσουν ως εικόνες τα γεγονότα προς ανάκληση. Οι εικόνες πρέπει να είναι έντονες και η ανάμνησή τους γίνεται δυνατή μόνο με την τοποθέτησή τους εντός πλαισίου, εφόσον ένα υλικό αντικείμενο δεν μπορεί να συλληφθεί εκτός ενός συγκεκριμένου τόπου (II, Lxxxvi.352- Lxxxviii. 358). Το χωρικό πλαίσιο που περιλαμβάνει τη σειρά των τόπων (η οποία φυλάσσει τη σειρά των γεγονότων) μπορεί κατά τον Κικέρωνα να είναι ένα σπίτι, αλλά κατά τον Κουϊντιλιανό έναν αιώνα αργότερα, μπορεί επίσης να είναι ένα δημόσιο κτίριο, ένα μακρύ ταξίδι, μια διαδρομή μέσα στην πόλη (Inst. Or. XI, ii, 17-22). Αρα για την ενθύμηση της σειράς και συνεπώς της ταυτότητας των σωμάτων είναι απαραίτητο ένα συνδετήριο νήμα, μια κίνηση κάπου κι η κίνηση αυτή απαιτεί το κενό για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί. Ο Αριστοτέλης θέτει αντίστροφα το θέμα γράφοντας για τον τόπο: «Μια κίνηση δεν είναι δυνατή χωρίς τόπο» (Φυσικά, 210a3-4). / 212 /

Phoebe Giannisi

Urban Void - Body - Memory and Politics

Let us view the body of the contemporary city as a quantity of accumulated processed matter on the earth. In which case urban voids are discontinuities, gaps in matter, holes. These holes can either be autonomous, surrounded by other matter, like holes in the cheese Jerry the mouse may nibble at, or linear voids, or voids that extend as far as its ever-changing limits. The autonomous holes, defined by matter, are the squares, the city blocks, the plots not yet built on, natural features like hills or parks, and the extended holes are the roads and natural topographical elements like a river or a ravine, but also the sea at the limits of the city coming in to meet opposite, however near or far that opposite may be, another body of dry land and, possibly, another urban concentration. On another scale, the void can be a built but void-of-use space, an abandoned building, a building that has come to an end and is waiting to die or to live again. I am using the metaphor of the building and the city as a body to speak of memory. In the Iliad, Achilles recognizes Patroclus’ bones after his corpse has been consigned to the flames with the remains of other men and of horses from the central position they occupy on the funeral pyre (Iliad 23, 239-42). In his De Oratore (55 BCE), Cicero relates the tale of Simonides of Ceos, who is considered the inventor of mnemonics. During a symposium at the Thessalian home of Scopas, a wealthy aristocrat, Simonides recites a lyric poem in their host’s honour. When the poet is asked to go out of the house to meet two young men who have are asking after him, the roof collapses and crushes and buries his fellow diners. Simonides helps the relatives to identify the bodies of the dead by recalling the place each occupied on the symposium couches. Simonides concludes that order, the ordering of places, helps recall images, and goes on to recommend, as a means of exercising memory, the creation of such a series of places to which facts we wish to remember could be committed as images for safekeeping. The images much be vivid, and can only be recalled when they are placed into a framework, since a material object cannot be conceived of outside a particular place (II, Lxxxvi.352-Lxxxviii.358). According to Cicero, the spatial framework containing the series of places (which keeps the series of events safe) could be a house, though a century later, Quintilianus writes that it could equally well be a public building, a long journey, a route through the city (Inst.Or. XI, ii, 17-22). Which is to say that if we are to remember the order—and consequently the identity—of bodies, we require a connecting thread, a movement somewhere, and this movement needs the void to be able to take place. Aristotle approaches the subject the other way round, writing with regard to place: “A movement is not possible without place” (Physics, 210a3-4). I shall make three reductions concerning Urban Void, beginning with / 213 /

Φοίβη Γιαννίση

Αστικό Κενό - Σώμα - Μνήμη και Πολιτική

Phoebe Giannisi

Urban Void - Body - Memory and Politics

φοιβη γιαννιση // αστικο κενο - σωμα - μνημη και πολιτικη /////////////

Phoebe Giannisi // Urban Void - Body - Memory and Politics /////////////

Θα κάνω τρείς αναγωγές για το Αστικό Κενό ξεκινώντας από την συγκεκριμένη ιστορία, όπου ταυτόχρονα παίζει το σώμα, ο τόπος και η μνήμη. Η πρώτη αφορά το σώμα της πόλης ως μνήμη και ιστορία, η δεύτερη το ανθρώπινο σώμα και την παρουσία του στον συγκεκριμένο τόπο, η τρίτη το πολιτικό σώμα ως συνέπεια των προηγουμένων. Στην αρχαία μνημοτεχνική, κάτι αναγνωρίζεται από την θέση του μέσα στον χώρο όταν δεν είναι αναγνωρίσιμο από την μορφή του: στον Κικέρωνα τα νεκρά σώματα ξανα-αποκτούν το όνομά τους όταν επανευρίσκεται η θέση που αυτά κατείχαν, όταν αυτή δηλαδή γίνεται αντικείμενο ενθύμησης. Προτείνω ότι στο Αστικό Κενό το σύνολο της πόλης επαναεφευρίσκεται ως ταυτότητα με την δημιουργία τόπων-αντικειμένων ενθύμησης από τις δράσεις που πραγματοποιούνται εντός τους. Είναι οι ίδιοι οι άδειοι χώροι που επιλέγονται από το Αστικό Κενό νεκρά σώματα που αναζητούν την ταυτότητά τους. Η ταυτότητα δίνεται στα σώματα των τόπων με την πραγματοποίηση της δράσης. Τόπος και δράση συνδέονται κατασκευάζοντας ένα νέο αντικείμενο που είναι και το αντικείμενο της ενθύμησης. Η δράση ως γεγονός υποκαθιστά κατά κάποιο τρόπο την εύρεση της ταυτότητας του τόπου. Με την δράση μια εικόνα προς ενθύμηση επιτίθεται σε ενα συγκεκριμένο σημείο του αστικού χώρου. Η εικόνα ακολουθεί την αρχαία μνημοτεχνική κατά τούτο: είναι όσο το δυνατόν εντονότερη. Για το αστικό κενό η έντονη εικόνα προκύπτει από την αναντιστοιχία μεταξύ του πλαισίου, του χώρου, και του ίδιου του συμβάντος ως θέματος. Ο ανοικτός αρχαιολογικός χώρος γίνεται η υποδοχή ενός γεύματος, δύο αντικρυστά παράθυρα βιομηχανικών κτιρίων γίνονται το θέατρο μιας απαγγελίας κειμένων με θέμα την μετανάστευση και τον τουρισμό, η πλατεία είναι ο χώρος όπου ξαπλώνουν για κάποιες ώρες μη άστεγοι αστοί πολίτες, ένα οικόπεδο με ίχνη κατεδάφισης σε αναμονή της νέας ανέγερσης σαρώνεται από βηματισμούς, η κοίτη του ποταμού είναι δρόμος για νυκτερινό περπάτημα με κουβάδες. Το σύνολο της πόλης μπορεί έτσι να ειδωθεί ως ένας νέος χώρος κατασκευής μνήμης. Πώς όμως κατασκευάζεται αυτή η μνήμη; Αν η αναντοιστιχία μεταξύ δράσης και πλαισίου είναι ήδη δημιουργία μιας έντονης εικόνας, θα αρκούσε ίσως η απλή πρόταση για δράση για την δημιουργία μνήμης. Με αυτή την λογική όλες οι προτάσεις για δράσεις που δεν έχουν πραγματοποιηθεί θα συγκροτούσαν ήδη αυτή τη μνήμη. Εδώ έρχεται η δεύτερη αναγωγή ως προς το σώμα που προτίθεμαι να κάνω: Οι δράσεις του Αστικού Κενού δημιουργούν μνήμη με την παρουσία σε μια συγκεκριμένη στιγμή, σε έναν συγκεκριμένο χώρο των μελών της ομάδας και των άλλων συμμετεχόντων στην δράση. Το «νεκρό σώμα» του συγκεκριμένου τόπου ξανα-αποκτά την ταυτότητά του με την παρουσία των ζωντανών σωμάτων που πραγματοποιούν το γεγονός της δράσης. Αρκεί το γεγονός της επίσκεψης για να ενεργοποιηθεί η μνήμη του τόπου. Αν έρθουμε πάλι στις πρώτες έννοιες που αφορούν τον χώρο στα αρχαία ελληνικά, ο «τόπος» είναι αρχικά ένα μέρος μακριά από το υποκείμενο

the particular history in which the body, place and memory play simultaneous roles. The first relates to the body of the city as memory and history, the second to the human body and its presence in the specific place, the third to the political body as a consequence of the previous two correlations. In ancient mnemonics, something can be recognized from its position in space when it is not recognizable from its form: in Cicero, the dead bodies regain their names when the position they occupied was refound, which is to say when this position becomes the object of recollection. I propose that in Urban Void, the whole city is re-found as identity through the creation of place/objects of recollection by the actions that take place within them. The empty spaces chosen by Urban Void are themselves dead bodies in search of their identity. The bodies of the places are given identity through the enactment of the action. Place and action are combined to form a new object that is also the object of recollection. In some way, the action as an event replaces finding the identity of the place. With the action, an image for recollection is superimposed on a particular point in urban space. The image follows the ancient mnemonic method thus: it is as vivid as possible. In the case of the urban void, vivid images are the product of a lack of correspondence between the context, the space, and the event itself as subject-matter. An open-air archaeological site becomes the venue for a meal, two windows facing each other from industrial buildings become a theatre for the recitation of texts relating to immigration and tourism, a square becomes a place where non-homeless middle-class citizens lie down for a few hours, a plot of land with traces of subsidence awaiting new building work is swept by footsteps, a river-bed becomes a route for a nocturnal stroll with buckets. The city in its entirety can thus be viewed as a new space for the construction of memory. But how is this memory constructed? If the lack of correspondence between action and context already constitutes the creation of a vivid image, simply proposing an action might be sufficient to create memory. Looked at in this way, every proposal for an action that has never been enacted would already construct this memory. Here comes the second reduction regarding the body that I intend to make: the actions of Urban Void create memory through the presence at a particular time in a particular place of members of the group and other participants in the action. The “dead body” of the place in question regains its identity through the presence of the living bodies that enact the event of the action. The event of the visit is sufficient to activate the memory of the place.

/ 214 /

/ 215 /

φοιβη γιαννιση // αστικο κενο - σωμα - μνημη και πολιτικη /////////////

Phoebe Giannisi // Urban Void - Body - Memory and Politics /////////////

/ 214 /

/ 215 /

φοιβη γιαννιση // αστικο κενο - σωμα - μνημη και πολιτικη /////////////

Phoebe Giannisi // Urban Void - Body - Memory and Politics /////////////

που αναφέρεται σ’αυτόν, ο «χώρος» το έδαφος που είναι διαθέσιμο για κάθε χρήση, αλλά η «χώρα» είναι μια ακριβής περιοχή, τόπος του υποκειμένου, του προσώπου. Οι κόγχες των ματιών είναι λοιπόν «χώραι των οφθαλμών», είναι η περιοχή που έχει δοθεί προς κατάληψη από τα μάτια.1 Αν συνεχίσουμε τον συλλογισμό, τα Αστικά Κενά όπου κάποια δράση έχει συμβεί, είναι «χώραι» αφού ενσωμάτωσαν την παρουσία των συμμετεχόντων στην δράση, αφού ενσωμάτωσαν την παρουσία των σωμάτων σε κάποιο συγκεκριμένο ενέργημα κάποτε. Αν τα σώματα των νεκρών αναγνωρίζονται, όταν ανακτούν μέσω της ενθύμησης το όνομά τους, οι «τόποι» του Αστικου Κενού γίνονται «χώραι», αποκτούν την ταυτότητα, το όνομά τους, όταν από τόποι ειδωμένοι από μακριά γίνουν το έδαφος που θα καταληφθεί από τα σώματα των συμμετεχόντων στην δράση κάποια συγκεκριμένη στιγμή. Η συνεύρεση των σωμάτων στην δράση, εκτός από το εκάστοτε πολιτικό νόημα που δίνεται από την ομάδα, ανασύρει ταυτόχρονα και το γενικότερο πολιτικό νόημα του δημόσιου χώρου ως χώρου της πόλης. Θέλω να πω με αυτό ότι η παρουσία των σωμάτων των δρώντων υποκειμένων είναι αυτή που καθιστά δημόσιο, ή αλλιώς πολιτικό, τον αστικό χώρο, τουλάχιστον ως σήμερα. Τα δρώντα συλλογικώς ανθρώπινα υποκείμενα δεν μπορούν παρά να θέτουν πολιτικά ερωτήματα. Μπορεί ο δημόσιος χώρος να υποκατασταθεί από τον κυβερνοχώρο ως τόπος πολιτικής δράσης; Μπορεί η ελευθερία πρόσβασης στον ανοικτό δημόσιο χώρο να μειωθεί επιπλέον χωρίς παρενέργειες στην πολιτική στάση του κοινωνικού σώματος; Η πόλη της Αθήνας φυλάει ακόμα στα σώματα μερικών κτιρίων τα ίχνη από τις σφαίρες του εμφυλίου, και το Σύνταγμα δεν παύει να είναι ο χώρος που υποδέχθηκε αιματηρές διαδηλώσεις στα Δεκεμβριανά. Νοσταλγικά σκέπτομαι πως αν τα σώματα των ανθρώπων δεν συνευρίσκονται στα κενά της πόλης, στους ανοικτούς χώρους της, η πολιτική μνήμη της πόλης στο μέλλον δεν μένει παρά να συρρικνωθεί.

If we turn once more to the primary concepts relating to space in ancient Greek, “τόπος” initially denoted a place far from the subject referring to it, “χώρος” was the territory available for every use, but “χώρα” was a precise area, the place of the subject, of the person. So eye sockets are “χώραι των οφθαλμών” are the area that has been given to the eyes to occupy.1 If we continue with this reasoning, the Urban Voids in which a certain action has taken place are “χώραι”, since they incorporated the presence of the participants in the action, since they incorporated the presence of the bodies in a particular act at a particular time. If the bodies of the dead are recognized when their names are recovered through recollection, Urban Void’s “τόποι” become “χώραι”, acquire identity, their name, when from places seen from afar they become a territory that will be occupied by the bodies of the participants in an action at a particular point in time. Apart from the political meaning assigned to a given action by the group, the bodies being conjoined in the action also raises the more general political meaning of public space as city space. This is what I mean: it is the presence of the bodies of the actor/subjects that has—to date, at least—made urban space public, or, put another way, political. Human subjects acting collectively cannot but pose political questions. Can public space be replaced by cyberspace as a place of political action? Can free access to open public space be still further reduced without the political views of the social body being affected? The city of Athens still safeguards the traces of civil war bullets in the bodies of certain buildings, and Syntagma Square has never ceased to be the place where the bloody demonstrations of December 1944 that sparked off that civil war took place. I nostalgically ponder the fact that, if people’s bodies do not come together in the city’s voids, in its open spaces, the future can only bring with it the collapse of the political memory of the city.

M. Casevitz, “Histoire de quelques mots exprimant l’espace en grec”, στο REA 100 (1998),

σσ. 417-435.

M. Casevitz, “Histoire de quelque mots exprimant l’espace en grec”, in REA 100 (1998),

pp. 417-435

/ 216 /

/ 217 /

φοιβη γιαννιση // αστικο κενο - σωμα - μνημη και πολιτικη /////////////

Phoebe Giannisi // Urban Void - Body - Memory and Politics /////////////

M. Casevitz, “Histoire de quelques mots exprimant l’espace en grec”, στο REA 100 (1998),

σσ. 417-435.

M. Casevitz, “Histoire de quelque mots exprimant l’espace en grec”, in REA 100 (1998),

pp. 417-435

/ 216 /

/ 217 /

Έκδοση: Αστικό Κενό / Εκδόσεις futura Eπιμέλεια έκδοσης: Αστικό Κενό Συντονισμός έκδοσης: Νίκος Καζέρος Σχεδιασμός: Εκδόσεις futura - Μιχάλης Παπαρούνης Επιμέλεια κειμένων: Θεόφιλος Τραμπoύλης / Αστικό Κενό Μεταφράσεις στα αγγλικά: Μιχάλης Ελευθερίου / Λία Καναγκίνη / Πάνος Κούρος / Βεατρίκη Σκορδίλη Φωτογραφίες: Αρχείο Αστικού Κενού

Published by: Urban Void / futura Publications Edited by: Urban Void Coordination: Nikos Kazeros Design: futura Publications - Michalis Paparounis Texts edited by: Theofilos Traboulis / Urban Void Translations to english: Michael Eleftheriou / Lia Kanagini / Panos Kouros / Beatriki Skordili Photos: Urban Void Archive

Ομάδα Αστικό Κενό: Φοίβη Γιαννίση, αρχιτέκτων Τζίμης Ευθυμίου, εικαστικός Λία Καναγκίνη, αρχιτέκτων Νίκος Καζέρος, αρχιτέκτων ΖήσηςΚοτιώνης, αρχιτέκτων Πάνος Κούρος, εικαστικός Ζάφος Ξαγοράρης, εικαστικός Χριστίνα Παρακεντέ, αρχιτέκτων Ελένη Τζιρτζιλάκη, αρχιτέκτων Χαρίκλεια Χάρη, αρχιτέκτων

Urban Void members: Phoebe Giannsi, architect Jimis Efthimiou,artist Lia Kanagini, architect Nikos Kazeros, architect Zisis Kotionis, architect Panos Kouros,artist Zafos Xagoraris,artist Christina Parakente, architect Eleni Tzirtzilaki, architect Hariklia Haris, architect

Εκδόσεις futura - Μιχάλης Παπαρούνης Βίκτωρος Ουγκώ 15, 104 37 Αθήνα τηλ. & φαξ: 210 5226173 - 5226361 futura@ath.forthnet.gr http://futura-books.blogspot.com

futura Publications - Michalis Paparounis 15 Victor Hugo str, 104 37 Athens, Greece tel. & fax: +30 210 5226173 - 5226361 futura@ath.forthnet.gr http://futura-books.blogspot.com

ISBN 978-960-6654-69-5

Αστικό Κενό

Δράσεις 1998-2006

Urban Void

Actions 1998-2006

Αστικό Κενό

Δράσεις 1998-2006

Urban Void

Actions 1998-2006

ISBN 978-960-6654-69-5

futura