რუსთავის ავტოდრომი – როცა სისწრაფე ცხოვრების წესია ტექსტი და ფოტოები: სანდრო შაყულაშვილი
2014 წლის სარბოლო სეზონი რუსთავის ავტოდრომზე ნელნელა კულმინაციას აღწევს. საგაზაფხულო სასტარტო ეტაპებმა ადრენალინით სავსე შთაბეჭდილებები და მოგონებები დაუტოვა ტრეკზე ჩამოსულ უამრავ მაყურებელს და არამარტო ჩამოსულს, არამედ მათაც ვინც ტელევიზორის მეშვეობით უყურებდა ამ ძალიან დაძაბულ და საინტერესო სანახაობას. ტელევიზიით რბოლების ტრანსლირებას პირველი არხი უზრუნველყოფს საკმაოდ მაღალი დონის რეპორტაჟებითა და კადრებით. სატელევიზიო ტრანსლაციებში მოცემულია როგორც სასტარტო მონაკვეთი, ასევე დაძაბული მომენტები მოსახვევებში და ე.წ Onboard მონაკვეთები, რომელებიც ასახავს რბოლის მიმდინარეობისას მრბოლელის თვალით მიერ დანახულ შეჯიბრს. 2014 წლის სარბოლო სეზონი დაიწყო გრანდიოზული გახსნით, რომელიც ძალიან სანახაობრივი და საინტერესო გამოდგა იმ უამრავი უჩვეულო ტრიუკის დახმარებით, რომელიც ავტომობილისტებმა და ბაიკერებმა შეასრულეს. სტარტის ხაზთან ჩამწკრივებულ ყველა კლასის ბოლიდთან და ავტომობილთან ერთად შესრულდა ექსტრემალური ნომრები, მაგრამ მთავარი მაინც შეჯირბის მიმდინარეობა იყო საქართველოს ჩემპიონატის ხუთ სხვადასხვა კლასში, რომელსაც უამრავ სხვა ივენთთან ერთად მასპინძლობს რუსთავის საერთაშორისო ავტოდრომი. ჩემპიონატი განსაკუთრებით დაძაბა და გაცილებით კონკურენტუნარიანი გახადა ახლად დამატებულმა გუნდებმა და შესაბამისად ბოლიდების რაოდენობამაც. წელს ფორმულა ალფას ტიპის 21 ბოლიდი არის განლაგებული სასტარტო ხაზთან, რაც უტოლდება ფორმულა ერთის სასტარტო ხაზთან მოწყობილ ბოლიდების რაოდენობას. რბოლებში მონაწილეობას იღებენ ლეგენდების კლასის ბოლიდები და ძარიანი ავტომობილები. ძარიანი ავტომობილების კლასი გაყოფილია: ძრავის მიხედვით შეზღუდული ავტომობილები და შეუზღუდავი სიმძლავრის მქონე ავტომობილები. შაინტერესო ისაა, რომ ბოლიდებისა და სპორტული ავტომობილების მართვა არც თუ ის მიუწვდომელი და ძვირადღირებულია როგორც ეს ჰგონიათ ადამიანებს ვინც რეალურად ტრეკზე არც არის ნამყოფი და მხოლოდ შორიდან იქმნის წარმოდგენას. რუსთავის ავტოდრომი საშუალებას გაძლევთ მინიმალურ ფასად გახედნოთ ავტოდრომის “საჯინიბოში” მყოფი ნებისმიერი ტიპისა და ცხენის ძალის მქონე “ულაყი”. ეს არის სისწრაფის, ადრენალინის, გამბედაობისა და უშიშრობის ზღვართან თამაში. პროფესიონალი ინსტრუქტორები რბოლის მინიმალურ წესებს ადგილზევე აგიხსნიან, მაგრამ თუ მაინც არ თვლით თავს საკმარისად მომზადებულად მაგალითად ფორმულა ალფას ბოლიდის მართვისთვის, შეგიძლიათ იქირაოთ ე.წ “ფორმულა ტაქსი” რომლითაც პროფესიონალური მრბოლელი გაგასეირნებთ და განგაცდევინებთ იმავეს რასაც თვითონ განიცდის. ვისაც უფრო ღრმა ინტერესი გააჩნია ავტომობილის მართვის სიღრმეებში ჩასვლის ან აპირებს ავტოსპორტში საკუთარი ძალების მოსინჯვას, ამისთვის ავდოტრომზე ფუნქციონირებს ექსტრემალური და კოტრავარიული მართვის AUTOმოტივი | ქართული სპორტი
5
ნიუ-იორკის ავტოსალონის 10 მთავარი სიახლე დავით ჩუბინიძე ა.წ. აპრილის შუალედში აშშ-ის უძველესი საავტომობილო გამოფენა ასმეთხუთმეტედ გაიხსნა: მანჰეტენზე ავტომწარმოებლებმა თითქმის სამი ათეული სიახლე წარადგინეს. ამჯერად „წვეულებას“ იაპონელები და ამერიკელები უძღვებოდნენ. თუ პირველებმა აქცენტი პრაგმატულობაზე გააკეთეს და ყურადღება სერიულ და თითქმის სერიულ სედანებსა და უგზოობის მოდელებზე გადაიტანეს, მეორენი ემოციებზე მოქმედებდნენ: ამერიკული კლასიკის ქომაგების გულის გასახარად Ford-მა, Dodge-მა და Chevrolet-მ საკულტო მოდელების არაჩვეულებრივი ვერსიები წარადგინეს. გთავაზობთ ნიუ-იორკის ავტოსალონის ათ მთავარ პრემიერას.
Chevrolet Corvette Z06 Convertible და ბოლოს-მსოფლიოში ყველაზე ამერიკული ავტომობილი. ეს ტიტული Corvette-მა დიდი ისტორიისთვის კი არ დაიმსახურა, არამედ წარმოების პატრიოტული მეთოდებისთვის: კონკურენტებისგან განსხვავებით Chevrolet Corvette-ის კონსტრუქციაში აშშ-ში დამზადებული დეტალების უმეტესობა არის შესული. ახალი სუპერქარიც არ არის გამონაკლისი. Z06-ის დასაკეცსახურავიანი ვერსია ამერიკულ სიმძლავრეზე შემუშავდა და აეწყო, როგორც საავტომობილო სტილის სათაყვანებელ მოდელს შეეფერება. სიახლე აღჭურვილია 6.2 ლიტრიანი, 625 ცხძ-იანი ძრავით, რომელიც ეხმარება Chevrolet Corvette Z06 Convertible-ს იყოს ყველაზე სწრაფი კაბრიოლეტი ბრენდის ისტორიაში. დასაკეცი სახურავი 50 კმ/სთ სიჩქარით მოძრაობის დროს შეიძლება გაიშალოს და დაიკეცოს, ძარას კი ნახშირპლასტიკის დეტალები დაემატა. თუ ტექნოლოგიურობა არ გაკმაყოფილებთ, აი, მთავარი ნიშანიც: ახალი Chevrolet-ს ძარის სიხისტე 20%-ით გაიზარდა, ანალოგიური კუპესგან განსხვავებით, წონა კი იგივე დარჩა. სანამ სხვები ოპციებზე მუშაობენ, Corvette ძარას აუმჯობესებს-საუკეთესო ილუსტრაცია ავტომობილებთან ამერიკული დამოკიდებულებისა.
Land Rover Discovery Vision Concept ალბათ, ნიუ-იორკის ყველაზე ხმაურიანი სიახლე. წარმოდგენილი ავტომობილი-Discovery მთელი ოჯახის წინაპირობაა. სერიულ მოდელებს მომავალ წლამდე ვერ ვნახავთ, მანამდე კი Land Rover-მა არაჩვეულებრივი Vision Concept მოამზადა, რომელსაც ფართოდ გასაღები კარები და პანორამული სახურავი გააჩნია. სიახლემ შორი მანძილიდან მართვის სისტემა მიიღო: მძღოლს შეუძლია სმარტფონის ან სპეციალური რეგულატორის დახმარებით, ახალი Discovery-თ მანიპულირება. როგორც ჩანს, ამ Land Roverის მფლობელებს, სივიწროვეში პარკირების მხრივ პრობლემა არ შეექმნებათ. თუ მძღოლი მაინც მიუჯდება საჭეს, დისფლეიზე დაინახავს რა ხდება ავტომობილის „ცხვირწინ“: Vision Concept-ის რადიატორის ფარში ჩამონტაჟებულია რამდენიმე ვიდეოკამერა, რომელიც ე.წ. „ბრმა ზონაში“ ჩახედვის საშუალებას იძლევა-თითქოს ძრავის ადგილიდან ხდება თვალიერება. მგზავრებიც არ მოიწყენენ: უკანა სავარძელზე მოკალათებულთათვის გათვალისწინებულია ჩასმული პლანშეტური კომპიუტერი. საერთო ჯამში, Land Rover-ი სავსეა მრავალი არასტანდარტული ელექტრონული დამხმარე მოწყობილობით-საინტერესოა, რა ეღირება სიახლე თუ ამ ხელსაწყოების უმეტესობა მართლა გადავა სერიულ ვერსიაში.
14
AUTOმოტივი | ავტო შოუ
Acura TLX მომავალი დადგა: ახლა ავტომობილები უბრალოდ კი არ აფერხებენ ხმას გარედან, არამედ თანასწორად ებრძვიან მას. Acura TLX-ის ხმაურის ჩახშობის სისტემას ხმა ემატება, როცა გარე ხმაური ძლიერდება-ამგვარი „ჩამხშობი“ ხელმისაწვდომი იქნება Honda-ს ახალი სედანი ყველა მყიდველისთვის. ალბათ, Acura TLX ნიუ-იორკის ავტოსალონის სამაგალითო წარმომადგენელია. დიდი იაპონური კომპანიის მფლობელობაში მყოფი, ხელოვნურად შექმნილი ფირმის ავტომობილი, აშშის ტერიტორიაზე არის შემუშავებული. სიახლესაც შტატებში აწარმოებენ: საერთაშორისო არენაზე ბრენდის გამოსვლის მიუხედავად, Acura კვლავ მყარად არის „მიკერებული“ ამერიკაზე. 2014 წელს TLX ერთბაშად ორ მოდელს შეცვლის: TSX-ს და TL-ს. ახალი სედანის მყიდველები შეძლებენ ოთხი ან ექვსცილინდრიანი ძრავის ამორჩევას, შესაბამისად 206 და 290 ცხძ-ის სიმძლავრით. სიახლის გაყიდვა 2014 წლის მეორე ნახევარში დაიწყება.
Ford Mustang 50th Anniversary 2014 წელს Mustang-ს 50 წელი შეუსრულდა. რა თქმა უნდა, Ford-ი ვერ აუვლიდა გვერდს ამგვარ თარიღს: იუბილეს აღსანიშნავად გასაყიდად სპეციალურ Mustang-ს გამოიყვანენ, რომელიც შეზღუდული ტირაჟით, 1964 ცალი არის დამზადებულისაკულტო მოდელის დაბადების წლის პატივსაცემად. საკოლექციო Ford Mustang-ი ნიუ-იორკის ავტოსალონზე წარადგინეს. ლიმიტირებული ვერსია მეექვსე თაობის Mustang-ი აღმოჩნდა, ოპციების მთელი კრებულით, სპორტ-პაკეტით და 5 ლიტრიანი, 420 ცხძ-იანი V8 ძრავით. მყიდველს მხოლოდ ორი შეფერილობა შესთავაზეს-თეთრი და ცისფერი. ალბათ, საიუბილეო Mustang-ის ფერთა სხვა გამით წარმოდგენა შეუძლებელია.
Subaru Outback 2015 სამოდელო წლის უნივერსალის, Subaru Outbackის დებიუტი ახალი Legacy-ს შემდეგ შედგა (ეს უკანასკნელი საზოგადოებას წლეულს, თებერვალში, ჩიკაგოს ავტოშოუზე წარუდგინეს). ამ მოდელის ძრავები, მეექვსე თაობის Outback-ს უცვლელად მოერგო: საუბარია 2.5 ლიტრიან, ოთხცილინდრიან და 3.6 ლიტრიან, ექვსცილინდრიან ძრავაზე, რომლის სიმძლავრეც 260 ცხძ-ას შეადგენს. თუმცა, დანარჩენით ეს ორი განსხვავებული ავტომობილია. ახალმა Outback-მა შეინარჩუნა წინამორბედის ორიენტაცია უგზოობაზე: კლირენსი 220 მილიმეტრის დონეზე დარჩა, სრული ამძრაობა კი სტანდარტულ კომპლექტაციაში შევიდა. ამასთან ინჟინრებმა საკიდარი და საჭის სამართავი გადააკეთეს, უნივერსალის უფრო მეტად სპორტულობისთვის. Subaru-ს სპეციალისტებმა წინა სავარძელი უკეთესი ხედვისთვის გადააკეთეს, აგრეთვე 5 სანტიმეტრით გაწიეს საქარე მინა. ითვლება, რომ ეს გადაწყვეტილება მძღოლებს გზებზე სიტუაციის უკეთესად გაკონტროლებისთვის დაეხმარება.
AUTOმოტივი | ავტო შოუ
15
Nissan Murano ახალი Murano-ს მთავარი განმასხვავებელი ნიშანი გარეგნობაა. მეორე თაობის მოდელის მორალურად მოძველებული იერსახის ნაცვლად, Nissan-მა რაღაც წინმსწრაფი მოამზადა: „ალოკილმა“ პროფილმა, ბუმერანგისნაირმა შუქფარებმა, V-ს მსგავსი ფორმის რადიატორის ფარმა და „დაცურებულმა“ თაღებმა Murano-ს ულამაზესი ავტომობილის გარეგნობა შეუქმნა. შიგნითაც არაფერია ნაკლები-ინტერიერი არაჩვეულებრივია, გაფანტული ღილაკები კი გააქრეს, თუმცა ფუნქციურობას არაფერი დაკლებია. ძრავა იგივე დარჩება, მაგრამ ინოვაციური ტრანსმისიის წყალობით, საწვავს მცირე რაოდენობით მოიხმარს. მესამე თაობის Nissan Murano-ს აწყობა მისისიპის შტატში იგეგმება, ამერიკელი მომხმარებელი სიახლეს 2014 წლის ბოლოს შეიძენს.
Infiniti Q70L და კვლავ პრემიალური იაპონელი: ნიუ-იორკში Infiniti-მ განსაკუთრებულად გრძელი სედანი Q70L წარადგინა. აქ L (Long) „გრძელს“ ნიშნავს. ადრე გრძელბაზიან ვერსიას მხოლოდ ჩინეთის ბაზარზე ჰყიდდნენ. უკანა მგზავრებისთვის დამატებითი 15 სანტიმეტრის გარდა, Q70L-ის მყიდველები ხმის გაუმჯობესებულ იზოლაციას, შუქფარების და რადიატორის ფარის შეცვლილ დიზაინს, აგრეთვე 16 დინამიკიან, მრავალარხიან აუდიოსისტემას მიიღებენ. განახლებული სედანის გაყიდვა აშშ-ში ა.წ ბოლოს დაიწყება. დანარჩენი ქვეყნებისთვის ვადა ჯერ არ განსაზღვრულა. Q70-თთან ერთად იაპონელებმა უგზოობის დიდი ავტომობილი, QX80-იც გადააკეთეს. ცვლილებების უმეტესობა დაკავშირებულია დამატებითი ოპციების გამოჩენასთან, პერსონალიზაციის მწვერვალად იქცა კომპლექტაცია Limited, განსაკუთრებულად ძვირფასი ინტერიერით და ბორბლების 22 დუიმიანი დისკებით.
Dodge Challenger ამერიკული სალონებიდან რომელი ჩაივლის კარგი MuscleCar-ის გარეშე? ნიუ-იორკში წარმატება Dodge Challenger-ს ხვდა წილად: კუპემ შეცვლილი ფორმის ჰაერგამტარი ხვრელი, გაყოფილი უკანა ნათურა და სრულიად ახალი სალონი მიიღო. „რესთაილინგურ“ Challenger-ში მონაცემების ასიმეტრიული პანელი მძღოლისკენ არის მოტრიალებული. ჩვეულებრივ ოპციებთან ერთად, შემკვეთებმა მიიღეს შესაძლებლობა საკუთარი Dodge აღჭურვონ შეჯახების გამაფრთხილებელი სისტემით, კრუიზკონტროლით და უკუხედვის კამერით. რეტროგარეგნობასა და მოდურ შიგთავსს შორის კონტრასტი უფრო მეტად იგრძნობა: იქამდეც მივიდა, რომ ახალი Challenger-ი ვერ აღიჭურვება მექანიკური გადაცემათა კოლოფით-კუპეს სთავაზობენ მხოლოდ რვასაფეხურიანი „ავტომატით“. დაანონსებული უმძლავრესი ძრავა Hellcat ჯერ კიდევ არ არის მზად. ადრე იგეგმებოდა, რომ ბოლო თაობის Challenger-ი 680 ცხძ-იან ძრავას მიიღებს. ამის ნაცვლად განახლებულმა Dodgeმა მემკვიდრეობით, ჩვეულებრივი V6 და V8 მიიღო, შესაბამისად 305 და 375 ცხძ-ის სიმძლავრის. უფრო ძლიერ კომპლექტაციაში აგრეგატის ფორსირება 485 ცხძ-მდე ხდება. Hellcat-ით აღჭურვილი მოდელის გამოჩენის ვადა ჯერაც არ გახმაურებულა.
18
AUTOმოტივი | ავტო შოუ
BMW X4 იაპონელებთან სიახლოვეს BMW მოკალათდა. ბავარიულმა მწარმოებელმა ნიუ-იორკში პირველად გამოიყვანა X4-ის სამუშაო ვერსია-აქამდე ჟურნალისტები დაკმაყოფილდნენ რამოდენიმე ფოტოგრაფიით და კონცეპტით, რომელსაც კარების სახელურები არ გააჩნია. „ცოცხალი“ X4 თითქმის ისეთივე ლამაზი და აგრესიულია, როგორც მისი „უფროსი ძმა“ X6. სიახლე ჩაფიქრებულია როგორც უგზოობისა და კუპეს თვისებების ნაერთი მოდელი-ამ ჟანრს, თავის დროზე, საფუძველი სწორედ X6-მა ჩაუყარა. ავტომწარმოებელი ამ სეგმენტს Sport Activity Coupe-ს უწოდებს. ახალი მოდელის შესაქმნელად, BMW-ს ინჟინრებმა „აიღეს“ უკვე გამზადებული პლათფორმა X3-ის ძრავებთან ერთად და „ზემოდან დააწვენ“ მანქანას: ამგვარად ავტომობილი წინაპარზე გრძელი და დაბალი გამოდგა. სპორტულობაზე აქ პასუხისმგებელია საფირმო დახრილი სახურავი და „მტაცებლური“ დიზაინი, უგზოობაზე-სრული ამძრაობა და 540 ლიტრიანი საბარგული. მგზავრებისთვის თავისუფალი სივრცის შემცირება „გზაზე მიჭყლეტვის“ მეთოდით კომპენსირდება: X3-ისგან განსხვავებით, სიახლის უკანა სავარძლები 28 მილიმეტრით არის დადაბლებული. BMW X4 გაყიდვაში 2014 წლის ზაფხულში გამოჩნდება: ამერიკაში უგზოობის კუპე 45 000 დოლარი ეღირება, X3-ზე შვიდიათასით ძვირი.
Toyota Camry სპეციალურად ამერიკული ბაზრისთვის Toyota Camry-მ „რესთაილინგი“ გადაიტანა. ინჟინრები ორიათას ახალ დეტალსა და ხმის გაუმჯობესებულ იზოლაციაზე საუბრობენ, მაგრამ ყურადღებას მაინც რადიატორის ფარი იპყრობს: ახალი Camry იმდენად „სასტიკად“ გამოიყურება, რომ განსაკუთრებულად მგრძნობიარე მყიდველის დაფრთხობა შეუძლია. თუმცა ამერიკაში სედანი ძალზე პოპულარულია. არსებული თაობის Camry-ს მონაცემების გაუმჯობესებისთვის, Toyota-მ ორიენტაცია „პრემიუმ“ კლასის მოთხოვნებზე აიღო: ინტერიერში უფრო ძვირფასი მასალა გამოიყენეს, ცენტრალურ კონსოლზე დისფლეი გაიზარდა, აღჭურვილობაში კი სმარტფონის უკაბელო დასატენი შეიტანეს. ყველაფერი ეს შესაძლებელია ძველი თანხით. ცალკეული ყურადღება XSE ვერსიამ დაიმსახურა. მას მთელი ისტორიის მანძილზე „ყველაზე სპორტული მოდელი“ შეარქვეს. ამ მოდიფიკაციისთვის Toyota-მ საჭის სამართავი გადააკეთა და უფრო მეტად მანევრირებადი გახდა Camry. სპორტისადმი ყურადღება გასაგებია: Camry-ს „ამერიკული“ ტირაჟის თითქმის ნახევარი XSE ვერსიაზე მოდის, ამ მოდელის რეკლამისთვის მთავარი არხი კი აშშ-ში საკმაოდ პოპულარული სარბოლო სერია NASCAR-ია.
AUTOმოტივი | ავტო შოუ
19
20 წელი აირტონ სენას და როლანდ რაცენბერგერის გარეშე დავით ჩუბინიძე 2014 წლის 1 მაისამდე ერთი კვირით ადრე, ქალაქ ბოლონიასთან ახლოს მდებარე „იმოლას“ დინო და ენცო ფერარის სახელობის ავტოდრომზე, რომელიც დაქირავებული ჰქონდა სან მარინოს ჯუჯა სახელმწიფოს და იქ რბოლებს ატარებდა სან მარინოს გრანპრის სახელით, 20 წლის წინ დაღუპულ ორ ავტომრბოლელს, ავსტრიელ როლანდ რაცენბერგერს და ბრაზილიელ აირტონ სენას იხსენებდნენ. სანამ ავტოდრომზე გულშემატკივრები და პილოტების კოლეგები შეიკრიბებოდნენ და „ტამბურელოს“ მოსახვევთან (სენას ავარიის ადგილი) ბრაზილიელის ძეგლს ყვავილებით შეამკობდნენ, იქვე ახლოს, ეკლესიაში პარაკლისი გადაუხადეს ორივე ავტომრბოლელს. პილოტები, ვისაც ოდესმე უასპარეზია რაცენბერგერსა და სენასთან ერთად, საინტერესო მომენტებს იხსენებდნენ სარბოლო კარიერიდან. ჩვენც გავიხსენოთ აირტონ სენა და როლანდ რაცენბერგერი. პირველი მეტ გამარჯვებასა და რბოლების უფრო მეტად უსაფრთხოდ ჩატარებაზე ოცნებობდა, მეორე კი ავტოსპორტის ყველაზე პრესტიჟულ სახეობაში დამკვიდრებაზე. 80-იანი წლებიდან 90-იანი წლების შუალედამდე, ფორმულა1ში უდიდესი კვარტეტი გამოიკვეთა ბრაზილიელი აირტონ სენას, ფრანგი ალენ პროსტის, ინგლისელი ნაიჯელ მენსელის და
22
AUTOმოტივი | ლეგენდა
ბრაზილიელი ნელსონ პიკეს შემადგენლობით. ამ პერიოდში დაიწყო როლანდ რაცენბერგერის სარბოლო კარიერაც. Formula Ford-ი, სპორტპროტოტიპები, Formula Nippon-ი, Formula 3000, ტურინგქარის მსოფლიო ჩემპიონატი, „ლე მანის 24 საათიანი რბოლა“-ყველაფერი ეს გამოიარა ავსტრიელმა პილოტმა, სანამ ბრებემების ოჯახი და ნიკ უირტი ფორმულა 1-ში ასპარეზობას შესთავაზებდა, Simtek-ის გუნდში. მსოფლიოს სამგზის ჩემპიონს, ავსტრალიელ სერ ჯეკ ბრებემს იმედი ჰქონდა, რომ მისი უფროსი ვაჟი, დევიდი და როლანდი ძალიან კარგი პარტნიორები იქნებოდნენ. როცა სენას, პროსტის, მენსელის და პიკეს რბოლას ვუყურებდი, ყველას მოგება მიხაროდა. მაგრამ 1991 წლის ჩემპიონატმა და შემდგომმაც დამანახა, რომ აირტონ სენას ვერავინ შეედრებოდა. ყოველთვის ბოლომდე იხარჯებოდა. ისე, რომ რბოლის ბოლოს, არაქათი აღარ ჰქონდა და პოდიუმზე ვეღარ ადიოდა. კონცენტრაციის საოცარი უნარით გამოირჩეოდა. 1991 წელს, McLaren-Honda-თი ბრაზილიის გრან პრი, კარიერაში, პირველად მოიგო, თანაც როგორ: ბოლო ათ წრეზე მისი მანქანის გადაცემათა კოლოფში მხოლოდ მეექვსე საფეხური მუშაობდა. მარჯვენა ხელი, რომლითაც გადაცემები უნდა გამოეცვალა, ნაღრძობი ჰქონდა
და დაძაბულობისგან უფრო ატკივდა. თან სხვადასხვა სირთულის მოსახვევები უნდა გაევლო, თან ათი წრე უნდა გაეძლო. გაძლო და მოიგო კიდეც. გადაკვეთა თუ არა ფინიშის ხაზი, მიკროფონში ყვირილი გაისმა, ყვირილი აღუწერელი სიხარულის და ტკივილის ერთდროულად. მთელი სან პაულუ გადაირია ასეთი გმირობის შემხედვარე. იმავე სეზონში, სენამ მესამედ მოიპოვა მსოფლიო ჩემპიონის ტიტული. მომდევნო სეზონი ურთულესი გამოდგა როგორც ბრაზილიელი პილოტისთვის, ისე მისი McLaren-ისთვისაც. ბრიტანული გუნდის ავტომობილი. აშკარად, უფრო სუსტი იყო, ვიდრე, ასევე ინგლისელი ფრენკ უილიამსის გუნდის მანქანა. Williams-Renault-თი მაშინ ინგლისელი ნაიჯელ მენსელი და იტალიელი რიკარდო პატრეზე ასპარეზობდნენ. ისინი მთელ ჩემპიონატს დომინირებდნენ. აირტონ სენა გამარჯვების შანსს ეძებდა და მონახა კიდეც, მონაკოში. „კაზინოს გარშემო რბოლა“ (ასე ეძახიან მონტე კარლოში რბოლას) თავიდანვე მენსელის ლიდერობით დაიწყო. სენამ, სტარტის შემდეგ, ეფექტური მანევრირებით, ჩამოიტოვა პატრეზე და მენსელს გამოედევნა. როცა მეტოქეებს შორის სხვაობამ 30 წამს მიაღწია, ყველას ეგონა, რომ მენსელი, ბოლოსდაბოლოს, გაიმარჯვებდა ჯუჯა სახელმწიფოს ლეგენდარულ ტრასაზე, მაგრამ ინგლისელმა პილოტმა იგრძნო, რომ მანქანა ტრასაზე არასტაბილური იყო და ბოქსებისკენ შეუხვია ისე, რომ ინჟინრები არ გაუფრთხილებია. ტრასაზე დაბრუნებულ მენსელს სენას McLaren-მა ჩაუქროლა. ბრაზილიელი გალიდერდა და აი, ამ მომენტიდან, ნამდვილი სარბოლო შოუ დაიწყო მონაკოში. „გადარეული“ მენსელი ყოველ წრეზე 5 წამს უგებდა ბრაზილიელს, ბოლოს „კუდზეც კი დააჯდა“, მაგრამ სენა ოსტატურად იგერიებდა მეტოქის ყოველ შეტევას.
მენსელი ხან მარცხნიდან, ხან მარჯვნიდან ცდილობდა გვერდის ავლას, მაგრამ სენა, მოცურებით, გასასვლელს უხურავდა. ტრასაზე განლაგებული მსაჯები ანუ სტიუარდები ტყუილად იქნევდნენ ცისფერ ალმებს, რაც მეტოქისთვის გზის დათმობას ნიშნავს. სენა მენსელს გზას არ დაუთმობდა. ბოლოს ორივემ გადაკვეთა ფინიშის ხაზი. ვიღაცამ აირტონს ბრაზილიის ეროვნული დროშა მიაწოდა და ავტომრბოლელმა ამ დროშის ფრიალით გაიარა საპატიო წრე. ესეც დაუშვებელია, მაგრამ იმ დღეს სენას დაჯარიმება საერთაშორისო პოლიტიკური სკანდალის ტოლფასი იქნებოდა. მენსელმა ჩაუარა სენას და გამარჯვება მიულოცა, ასევე პატრეზემაც, რომელიც მესამე იყო. ბრაზილიელმა მეხუთედ მოიგო მონაკოს გრან პრი და სათავადოში გამარჯვებების რაოდენობით ინგლისელ გრემ ჰილს გაუტოლდა. McLaren-ში კრიზისი დაიწყო. აირტონი ამას გრძნობდა და ამერიკაშიც კი გაემგზავრა, თავისი უფროსი მეგობრის, მსოფლიოს ორგზის ჩემპიონის, ემერსონ ფიტიპალდის, მიწვევით. სენამ ინდიკარის ავტომობილი გამოცადა და სერიოზულად ფიქრობდა კარიერის ამ სახეობაში გაგრძელებაზე, მაგრამ მერე გადაიფიქრა, ევროპაში დაბრუნდა და რონ დენისის გუნდთან ყოველი რბოლის წინ აფორმებდა კონტრაქტს. Honda-ს ძრავებით ამ გუნდის მომარაგების ვადა დასრულდა და ის Ford-მა შეცვალა. სენა ჩვეული მანერით ცდილობდა მისგან მაქსიმალური შედეგის მიღებას. საუცხოო რბოლა იყო ინგლისში, „დონინგტონ პარკის“ ავტოდრომზე, წვიმიან ამინდში. წინა სეზონში ალენ პროსტი არ ასპარეზობდა, ახლა ის დაბრუნდა, თანაც როგორც Williams-ის პილოტი. სამაგიეროდ ინდიკარში გადავიდა მენსელი და პიკე. მეოცე საუკუნის უდიდესი დუეტის პაექრობა გაგრძელდა. „დონინგტონის“ სასტარტო
AUTOმოტივი | ლეგენდა
23
კვარტეტი მოხვდა: Ranger, Corsair, Pacer, Citation. აშკარა
საგნად რადიატორის ფარის გაფორმება იქცა. იმ დროს, როცა
დიდი მენეჯერი ვერ ბედავდა გადამწყვეტი ნაბიჯის გადადგმას.
როგორც ყელსაბამზე ან მედალიონზე, უბრალო ხალხმა, არასწორი
ბოლოსდაბოლოს, როცა უკვე „დრო აღარ ითმენდა“, დირექტორთა
ფორმის გაჭიმული ოვალი „მიწასთან გაასწორა“, დამამცირებელ
საბჭოს თავმჯდომარემ, ერნესტ ბრიჩმა განაცხადა: “მოდით მას
მეტსახელებს არქმევდა.
ფავორი მათ შორის არ აღმოჩნდა და Ford-ის ვერც ერთი
Edsel-ი დავარქვათ, ფორდის ოჯახთან ფორმალურ საკითხს მე
თვითონ გავარკვევ!“
ითქვა და გაკეთდა! 1956 წლის 19 ნოემბერს, სპეციალურად მოწვეულ პრესკონფერენციაზე, ჰენრი ფორდ II-მ ოფიციალურად განაცხადა, რომ ფირმის ახალ განყოფილებას მისი უდროოდ წასული მამის სახელს უწოდებენ. „ლურჯი ოვალის“ პროპაგანდისტული მანქანა მთელი სიმძლავრით ამუშავდა. მომდევნო ათი თვის მანძილზე, ჯერ არარსებულ ავტომობილზე შექმნილმა რეკლამამ ამერიკული მასმედიის
Ford-ის დიზაინერები, ამ დეკორატიულ ელემენტზე საუბრობდნენ,
თუმცა, თვით საკამათო გარეგნობა, მაინც არ იყო კატასტროფა. „ჩემი მთავარი ამოცანა, კლიენტის საჭესთან მოთავსება იყო,გამოტყდა Edsel-ის ერთ-ერთი სენტ-ლუისელი დილერი.-ამის
შემდეგ ის უავტომობილოდ არ მიდიოდა!“
ნეტავ მხოლოდ ფიზიონომიით შემოფარგლული ყოფილიყო მანქანის პრობლემები! დასაწყისში ხარისხიც მოიკოჭლებდა. საქმე იმაშია, რომ ეკონომიური თვალსაზრისით, Edsel-ის მოდელების
გამოშვება, ცალკეულ ქარხანაში კი არ გადაწყვიტეს, არამედ
კომპანიის უკვე არსებულ საწარმოებში. თანაც ის ხელს არ შეუშლიდა
საშუალებები „დაიპყრო“. 1957 წლის 4 სექტემბერს, ბაზარზე
გეგმით გათვალისწინებულ მშენებლობას. უხეშად რომ ვთქვათ,
Edsel-ის ოფიციალურად გაყვანის დღეს, კომპანიამ გრანდიოზული
კონვეიერები ცოტა სწრაფად გაუშვეს. ამგვარად, ნიუ-ჯერსის
სატელევიზიო პრეზენტაცია მოაწყო. ეკრანებთან მიჯაჭვულ მილიონ მაყურებელს, ახალი ბრენდი მეგა-ვარსკვლავებმა, ბინგ ქროსბიმ, ლუი არმსტრონგმა, ფრენკ სინატრამ წარუდგინა! წლის მოვლენების შეჯამებით, Edsel-ის საპრეზენტაციო შოუ, ამერიკული ტელევიზიის
ქარხანაში, სადაც ადრე ერთ საათში Ford-ის 60 ავტომობილს
აწყობდნენ, იმავე დროის განმავლობაში, ახლა 60 Ford-ი და 1 Edsel-ი გამოდიოდა. კონვეიერის მუშებს არა მარტო სწრაფად
უწევდათ მოქმედება, არამედ საქმე ჰქონდათ ნაკლებად ცნობილ
მეორე ყველაზე რეიტინგული პროგრამა გახდა. სამწუხაროდ, ეს,
მოდელთან. გასაკვირი არ არის, რომ დილერებმა ავტომობილების
მართლაც, ერთადერთი წარმატება იყო.
პირველი ნაკადი დაუმთავრებელი სახით მიიღეს. ზოგჯერ, ძარისა
პრობლემები მაშინათვე დაიწყო. საავტომობილო პრესამ
და სალონის სპეციფიკური ელემენტები, უბრალოდ საბარგულში
მოცდა ამჯობინა-Edsel-ის „ოჯახის“ მოდელებს არც მაინცდამაინც
ეწყო, იმ იმედით, რომ გამყიდველი თვითონ დაასრულებდა მის
აქებდნენ და არც აძაგებდნენ. „ორიგინალური უკანა შუქფარები და
აწყობას.
რადიატორის ვერტიკალური ფარი-აი, ახალი Edsel-ის მხოლოდ
ის ორი რადიკალური ელემენი, რომელიც ან უნდა მოგწონდეს ან
უნდა გეზიზღებოდეს“-დაასკვნა ინგლისურმა Autocar-მა.-მხოლოდ
დრო გვიჩვენებს, რა პოზიციას დაიკავებენ მყიდველები“.
სამწუხაროდ, უბრალო ამერიკელების არჩევანმა არც ისე გაახარა დირბორნელი სტრატეგები. რა თქმა უნდა, კამათის
30
გასაკვირი არც არის, რომ ახალი ბრენდის მანქანებს არც ისე ხარისხიანს და უფრო მეტიც, მოძველებულს უწოდებდნენ. სამაგიეროდ, Ford-ის მიერ შეკვეთილი რეკლამების დახმარებით,
ამერიკელებს პირდაპირ აძალებდნენ, რომ ახალი მოდელებისთვის ყურადღება მიექციათ. თავიდან მათ არწმუნებდნენ, რომ Edsel-ი
სრულიად ახალი დონის ავტომობილია და მისი ანალოგი
საერთოდ არ არსებობს. სინამდვილეში, მყიდველებს, უხარისხოდ აწყობილ, სახეშეცვლილ Ford-ს და Mercury-ს სთავაზობდნენ, საკამათო გარეგნობით, სამომხმარებლო და დინამიური ხარისხის
რობერტ მაკნამარა, ახალგაზრდა მენეჯერთა ჯგუფში ყველაზე ნიჭიერი და იღბლიანი პიროვნება, მოიყვანა. მაკნამარამ მაშინვე მოიშორა ბრენდი, რომელიც აღიზიანებდა. ამ სიტუაციამ უხერხულ
სტანდარტული კრებულით. ამ შემთხვევაში, მასობრივი რეკლამა,
მდგომარეობაში ჩააყენა თვით ჰენრი ფორდი II, რომელიც
მანქანის საზიანოდ მუშაობდა. მაგრამ არც ეს იყო დასასრული.
დაპირდა ყველას, რომ დროებით პრობლემებს გადაჭრიან და
უფრო უარესი მოხდა. 1957 წლის მეორე ნახევარი, ახალი ბრენდის ამოქმედებისთვის, უიღბლო პერიოდი გამოდგა. ზაფხულში, ამერიკაში,
ბრენდი განაგრძობს არსებობას, რადგან Edsel-ი კომპანიის
ხანგრძლივი გეგმის შემადგენელი ნაწილია. სინამდვილეში
მცირეხნიანი ეკონომიური კრიზისი დაიწყო და უმეტესობამ ახალი
ყველაფერი სხვანაირად მოხდა. 1959 წლის 19 ნოემბერს, ბრენდის
ავტომობილის შეძენა უკეთესი დროისთვის გადადეს. ვინც მაინც
ოფიციალური წარდგენიდან სამი წლის შემდეგ, Ford Motor
ყიდულობდა მანქანას, საკუთარ არჩევანს აჩერებდა არა Edsel-
ის მსგავს საშუალო ზომის ავტომობილებზე, არამედ ახალმოდურ კომპაქტებზე, AMC Rambler-სა და VW Beetle-ზე.
ბრენდის სახელიც კი არ მოსწონდათ მყიდველებს, რადგან
Company-მ არანაკლებ ოფიციალურად „დაკრძალა“ საკუთარი
უიღბლო ნაშიერი.
ეს გრანდიოზული ჩავარდნა იყო. მიახლოებითი შეფასებით, Edsel-ის კატასტროფა Ford-ს 250 მილიონ დოლარამდე დაუჯდა.
წარმოთქმისას „დაცლილი აკუმულატორის“ ასოციაციას იწვევდა.
წლევანდელი თანხით, თითქმის 3.5 მილიარდი! ამგვარი
ცალ-ცალკე აღებული ყოველი პრობლემა, დასაწყისშივე ვერ
დარტყმისგან გამოფხიზლებას ხელი Falcon-ის და Mustang-ის,
შეძლებდა Edsel-ის განადგურებას, მაგრამ ერთად აღებული...თუმცა
ასეთ სიტუაციაში, პირველ სრულ წელიწადში გაყიდული 63 000-ზე
ყველაზე იღბლიანი მოდელების დებიუტმა შეუწყო.
გასაოცარია ისიც, რომ Edsel-ი არც ისე ცუდი ავტომობილი
მეტი ავტომობილი, არც ისე ცუდი მიღწევაა. Ford-ის სტრატეგებს
აღმოჩნდა, როგორიც მიჩნეული იყო. მართალია დიზაინის
გაყიდვის პირველი უიღბლო წელიც კი არაფერს ნიშნავდა-
იღბლიან მოდელებზე ნაკლები არც იყო. Ford Motor Company-ს
კი იმედი ჰქონდათ, რომ 200 000-ზე ნაკლებს არ გაყიდიდნენ.
მხრივ შედევრს არ წარმოადგენდა, მაგრამ იმ პერიოდის უფრო
ბოლოსდაბოლოს 1957 წელს ყველა დიდ მოთამაშეს ჩაუფლავდა
ისტორიაში ყველაზე ბედუკუღმართი ბრენდი, საკამათო
საქმე. ბაზარზე Mercury-ს წილი 4.4%-დან 2.9%-მდე დაეცა
დიზაინის ან უიღბლო სახელის მსხვერპლად კი არ იქცა, არამედ
და სწორედ ეს იყო Edsel-ის უმთავრესი პრობლემა. თანაც
ხელისუფლებისთვის ბრძოლის მძევალი გახდა, იმ ხალხის
მყიდველებს არა კონკურენტებს, არამედ „ნათესაურ“ სავაჭრო
მსხერპლი, რომელსაც, უბრალოდ, ავტომობილები არ უყვარდა.
მთავარ დამნაშავედ სწორედ Edsel-ი იქცა-ახალბედა „პარავდა“
ფირმას. სწორედ ამიტომ, უკვე 1959 სამოდელო წელს, Mercury-ს ბაზაზე აწყობილი დიდი Edsel-ის გამოშვება შეწყვიტეს, მაგრამ
წინდაუხედავი გადაწყვეტილების და დაუფიქრებელი ნაბიჯის სამწუხაროდ, პოლიტიკაში ყველაფერი ისე არ ხდება, როგორც უნდა ხდებოდეს!
ვერც ახალმა, ნაკლებად რადიკალურმა დიზაინმა და აწყობის გამოსწორებულმა ხარისხმა მოახდინა სასწაული. იმ მომენტისთვის, ბრენდის ბედი გადაწყვეტილი იყო. Ford-
ის ხელმძღვანელობაში, შიდა საკადრო ბრძოლამ, სათავეში
AUTOმოტივი | ისტორია
31
მსოფლიოს 20 ყველაზე სასაცილო ავტომობილი ზუსტად 75 წლის წინ, 1939 წლის 28 აპრილს Crosley Series 1A-ის, პირველი ამერიკული მიკროქარის დებიუტი შედგა. საკმაოდ ლამაზი გარეგნობის ავტომობილი, რომლის ბორბლების ბაზა 2 მეტრის ტოლია და აღჭურვილია 600 კუბ.სმ მოცულობის, 10 ცხძ-იანი ძრავით გაზონის პულვერიზატორისგან, ძალზე საინტერესოა. მნიშვნელოვანია ის, რომ Crosley-ს იუბილემ მიკროქარების გახსენების საბაბი მოგვცა-ავტომობილების, რომლებიც ცოტას თუ მიაჩნია ამგვარად. მაინც რა უნდა მივიჩნიოთ მიკროქარად? მკაცრი დოგმატური ფორმულირება საერთოდ არ არსებობს, ისევე, როგორც არ არის მიღებული ამგვარი ავტომობილების ერთიანი სახელწოდება. იაპონიაში მას Kei-car-ს უწოდებენ, დიდ ბრიტანეთში, თავის დროზე, ძალზე პოპულარული იყო მეტსახელი-Bubble-car-ს („ბუსკუნა მანქანები“), საბჭოეთში მას მიკროლიტრაჟიან მანქანებს ანაც „ინვალიდურს“ უწოდებდნენ. ამოარჩიე გემოვნების მიხედვით! უბრალო ავტომობილების ფართო ჯგუფს შეიძლება თავისუფლად მივაკუთვნოთ მანქანა, რომლის სიგრძე 3.5 მეტრს არ აღემატება, ძრავის სამუშაო მოცულობა 1 ლიტრამდეა, სალონი კი მხოლოდ ორ პერსონაზეა გათვალისწინებული. თუმცა მგზავრების ტევადობა ხანდახან ვარირებს, ისევე, როგორც კარების, ბორბლების და ცილინდრების რაოდენობა. ახლა კი დადგა დრო „სიმაღლის“ მიხედვით დავაწყოთ გასული წლების ყველაზე საინტერესო მიკროქარები. ჯენტლმენებო, ჩართეთ პატარა ძრავები!
1
ყველაზე ამერიკული-Crosley Series 1A (აშშ, 1939 წ.) ჩვენი ისტორიული ექსკურსის მიზეზი საინტერესოა უკვე იმითაც, რომ ოკეანისგაღმა დაიბადა, რადგან ამერიკელები, როგორც ცნობილია, საკუთარი ისტორიის ყველაზე რთულ პერიოდშიც კი უარს ამბობდნენ პატარა ავტომობილებით გადაადგილებაზე. რამ გადააწყვეტინა ფაუელ ქროსლის, გამომგონებელს, ბიზნესმენს და უბრალოდ ცინცინატელ მილიონერს სუბკომპაქტების გამოშვების დაწყება? ეს ჯერ ისევ გამოცანად რჩება... პირველი Crosley, მართალია, 1939 წელს გამოჩნდა, მაგრამ მხოლოდ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, ახალი ძარის მიღებით, რაღაცნაირად ცნობილი გახდა. უნდა ითქვას, რომ ევროპული ნაწარმის ფონზე, Crosley არც პატარა იყო და არც მაინცდამაინც ბიუჯეტური მოდელი. ავტომობილის სიგრძე სამ მეტრზე მეტს შეადგენდა-ოკეანისგაღმა საზომით საკმაოდ ცოტაა, მაგრამ, საერთო ჯამში, ნორმალურია ბებერი ევროპის სტანდარტების მიხედვით. გარდა ამისა, მანქანა აღჭურვილი იყო სრულფასოვანი 4 ცილინდრიანი ძრავით, მის კონსტრუქციაში არ არსებობდა გვერდითი საფეხურები, თუმცა ძარა ერთიანი ლითონის იყო. და ბოლოს, Crosley გახდა მსოფლიოში პირველი ავტომობილი, რომელსაც ყველა ბორბალზე დისკური მუხრუჭები ჰქონდა. თუმცა ყველაფერი ეს ომისშემდგომ ვერსიას გააჩნდა.
36
AUTOმოტივი | სახალისო ამბები
ძარის ფართო არჩევანსაც სთავაზობდნენ: სედანი, უნივერსალი, კაბრიოლეტი და უგზოობისაც. სჩანდა თითქოს მისტერ ქროსლის გეგმა უნდა ამოქმედებულიყო. 1948 წელს მიკროქარების გაყიდვამ 28 ათასს გადააჭარბა. სამწუხაროდ, წარმატება ამით დასრულდა. „დიდი დეტროიტული სამეული“ დამაჯერებლად ზრდიდა ომისშემდგომ წარმოებას და სულ უფრო მეტ ახალ დიდ, მძლავრ და იაფ მანქანებს სთავაზობდა. ამერიკელმაც ბანალურად ზურგი შეაქცია „პაწაწინას“, რაც მოსალოდნელი იყო კიდევაც...
2
ყველაზე ელექტრონული-Faure PFA (საფრანგეთი, 1940) / Peugeot VLV (საფრანგეთი, 1941) ზეკომპაქტური ავტომობილების გამოჩენის პირველადი მიზეზი შეზღუდვაა. თავის მხრივ, შეზღუდვა შეიძლება სხვადასხვა იყოს, მოსახლეობის მიერ შესყიდვის დაბალი შესაძლებლობიდან... საოკუპაციო ხელისუფლების მოთხოვნამდე. 1940 წელს გერმანულმა არმიამ საფრანგეთი დაიკავა და პარიზის ახალმა მფლობელებმა, ადგილობრივ საავტომობილო კომპანიებს მაშინვე აუკრძალეს ბენზინზე მომუშავე მსუბუქი ავტომობილების გამოშვება. მთელი საწვავი ვერმახტს ხმარდებოდა. და რა მოხდა? მოხერხებულმა ფრანგებმა ელექტრომობილების შექმნით უპასუხეს! როგორ მოგწონთ პიერ ფორის ბორბლებიანი ორადგილიანი „კაბინა“? აშკარა ავიაციური მოტივით შექმნილი მჩატე ძარა, ელექტროძრავა უკან და ექვსი აკუმულატორი წინ. უადვილესია. სვლის მარაგი-დაახლოებით 50 კმ. მაქსიმალური სიჩქარე 40 კმ/სთ. რაც მთავარია, „ახალი წესრიგის“ არანაირი დარღვევა! თუ პიერ ფორის შესახებ, მის „ელექტროკაბინამდე“, არავის განსაკუთრებულად არაფერი სმენია, Peugeot-ს სახელი უკვე მაშინ იყო ცნობილი მთელ ევროპაში. პეჟოს ოჯამაც იგივე მიზეზით გადაწყვიტა ელექტრომობილების კონსტრუირება-ბენზინზე მომუშავე მოდელების გამოშვების აკრძალვა. სახელწოდება Peugeot VLV, რომლის დებიუტიც 1941 წლის 1 მაისს შედგა, იშიფრება, როგორც Voiture Legere de Ville, ე.ი. „ქალაქის მსუბუქი ავტომობილი“. დიზაინის მხრივ უფრო ტრადიციული, ვიდრე ფორის კონსტრუქცია, VLV ადგილიდან 36 კმ/სთ სიჩქარეს „კრეფდა“ და შემქმნელების აზრით, დამუხტვიდან დამუხტვამდე 80 კილომეტრამდე მანძილს „ფარავდა“. გასაკვირია, მაგრამ VLV, რომელიც ერთ გრამ ბენზინსაც არ ხმარობდა, ოკუპანტებს მაინც არ მოეწონათ. გერმანელებმა ელექტრომობილის გამოშვება აკრძალეს იმ დროის, როცა Peugeot-ს კონვეირზე მხოლოდ 377 ეგზემპლარი ააწყვეს.
3
5
ყველაზე კაშკაშა-Alca Volpe (იტალია, 1947)
ყველაზე მიმზიდველი-Kleinschnittger F125 (გერმანია, 1950)
მას შეეძლო მიკროქარებში ყველაზე ლამაზი გამხდარიყო, მაგრამ პროტოტიპად დარჩა. მართლაც, ამ როდსტერის დიზაინი შემთხვევით არ აჩენს Alfa Romeo-ს სპორტული მოდელების ილუზიას. სწორედ უცნაური გარეგნობის წყალობით, „მელიაზე“ (მოდელის სახელწოდების თარგმანი იტალიურიდან) არც ისე ცოტა შეკვეთა შეგროვდა, მაგრამ ათეულობით აწყობილი პროტოტიპიდან ვერც ერთზე ვერ იტყოდი, რომ 100 პროცენტით შრომისუნარიანია. რატომ? იმიტომ, რომ ავტომობილს საერთოდ არ ჰქონდა ძრავა. მომწოდებლის მხრივ პრობლემის გადაჭრა ვერ მოხერხდა-Alca Volpe საინტერესო დიზაინერულ სავარჯიშოდ დარჩა.
4
ფოტოზე ის სათამაშოს ჰგავს, მაგრამ მიუხედავად ამისა, ჩვენ წინაშე უიშვიათესი ავტომობილია. გერმანელი ინჟინერი პაულ კლაინშნიტგერი, მიკროქარის კონცეპციაზე ჯერ კიდევ გასული საუკუნის 30-იან წლებში დაფიქრდა, მაგრამ იდეის განხორციელება მხოლოდ ომის შემდეგ მოახერხა. ძველი საომარი ტექნიკისა და თვითმფრინავების სათადარიგო ნაწილების გამოყენებით, პაულმა ლამაზი როდსტერი შექმნა. საკმაოდ დახვეწილი მილების ჩარჩო, ალუმინის მჩატე ძარა, რომელიც თავისი ფორმით იმდროინდელ საბავშვო, ე.წ. პედლებიან ავტომობილებს მოგვაგონებდა და მოტოციკლის 5 ცხძ-იანი, ორტაქტიანი ძრავა „კაპოტის“ ქვეშ. F125-ის ოპციებიდან აღსანიშნავია ელექტროსტარტერი (საბაზოდ ქიქ-სტარტერი ითვლებოდა) და იმ დროისათვის იშვიათი ციმციმები Hella-სგან. სულ დაახლოებით სამი ატასი „პაწაწინა“ გამოუშვეს, თანაც კლაინშნიტგერმა ლიცენზიის გაყიდვა ბელგიასა და ჰოლანდიაში მოახერხა.
6
მთლიანად მუყაოსი-Lloyd LP300 (გერმანია, 1950) ყველაზე გიჟური-Hoffmann (გერმანია, 1951) ამ ბრენდის მანქანებს სიცოცხლეშივე „ლეიკოპლასტირის ბომბდამშენებს“ უწოდებდნენ. ამის მიზეზი ნამდვილად არსებობდა. Lloyd-მა, ცნობილი გერმანული საავტომობილო კომპანიის, Borgward-ის შვილობილმა, გასული საუკუნის 50-იან წლებში, სუბკომპაქტური და ღირებულების მხრივ საკმაოდ ხელმისაწვდომი მიკროლიტრაჟიანი მოდელებით სახელი გაითქვა. რთული ეკონომიური სიტუაცია, ლითონის მოწოდების მხრივ პრობლემები, აგრეთვე, მაქსიმალურად მჩატე და იაფი მანქანის შექმნის აუცილებლობა იმის მიზეზი გახდა, რომ Lloyd 300-ის ძარას ხისა და ე.წ. „ფანერისაგან“ ამზადებდნენ. მხოლოდ გარე პანელებს ახვევდნენ, დამატებით, ქსოვილსა და ტყავის შემცვლელ მასალაში. მიხვდით საიდან წამოვიდა „ლეიკოპლასტირული“ მეტსახელი? რა თქმა უნდა, მფლობელის ჩვევიდან, დაზიანებული საფარის, რაც ხელში მოხვდებოდა, იმით დაფარვის ჩვევიდან. უბრალოდ გენიალურია.
არის ავტომობილები, რომლის ნახვისას შემქმნელებისადმი მხოლოდ ერთი კითხვა იბადება-ნეტავ, რაზე ფიქრობდით? საოცრად მთლიანი Hoffmann-ი სწორედ მათ რიცხვს მიეკუთვნება. თანაც გარეგნობა აქ არაფერ შუაშია. მერე რა, რომ ძარა ქათმის კვერცხის ფორმის არის! პროპორციებს მიაქციეთ ყურადღება! კვერცხისმაგვარი და სამთვლიანი Hoffmann-ი იყო ძალიან განიერი, მცირედით ვერ აღწევდა 2 მეტრს. ეს გარემოება, თვლების კომპაქტური ბაზის დროს, გზაზე მანქანის საკმაოდ არამდგრად ქმედებას განსაზღვრავდა. უარესიც, შტაბეჭდილების მოხდენის მიზნით, Hoffmann-ის ავტორების „ხელში“, მართვადი მხოლოდ უკანა, ერთადერთი ბორბალი გახდა. მოკლედ რომ ვთქვათ, ამ ტექნიკური კაზუსის მართვას სპეციალური უნარი სჭირდებოდა. საბედნიეროდ, სასაცილო, მაგრამ სულელური Hoffmann-ი ერთადერთი ეგზემპლარი გამოუშვეს.
AUTOმოტივი | სახალისო ამბები
37
7
8
ყველაზე მოულოდნელი-AC Petite (დიდი ბრიტანეთი, 1953)
ყველაზე ცნობილი-Messerschmitt KR175/200 (გერმანია, 1953) / Heinkel Kabin (გერმანია, 1956) თუ არ ჩავთვლით Isetta-ს (ის იმდენად ცნობილია, რომ არც გვიხსენებია ამ სტატიაში), სწორედ ეს „ტკბილი წყვილი“ არის 50-იანი წლების Bubble-car-ის არქეტიპული სახე. ორ უდიდეს გერმანულ ავიაკონცერნს, ომის შემდეგ, გარკვეული დროის მანძილზე თვითმფრინავების კონსტრუირება აუკრძალეს და მთელი ძალ-ღონე ბორბლებიანი სატრანსპორტო საშუალებების წარმოებისკენ მიმართეს. Messerschmitt KR175 „Luftwaffe”-ს ყოფილი ტექნიკოსის, ფენდ ფლიცერის შეუპოვრობის წყალობით გაჩნდა. ინვალიდის მოტორიზებული სამთვლიანი ეტლის შემქმნელმა, Messerschmitt-ს მიკროქარის ერთობლივი გამოშვების იდეით მიაკითხა. ასე გაჩნდა KR175, სიტყვასიტყვით, Kabinroller ანუ „ძარიანი მოტოროლერი“. 175 კუბ.სმ-იანი, ერთცილინდრიანი, ორტაქტიანი ძრავა, 4 საფეხურიანი, მექანიკური გადაცემათა კოლოფი (რევერსული გადაცემა არ არსებობდა) და სალონში სუფთა „თვითმფრინავული“ ჩასაჯდომი-გადასაწევი თავსახური-აი, მთელი სასიყვარულო ამბავი! მანქანა მაშინვე ჰიტი გახდა. ნაწილობრივ, უყბრალოობისა და ეკონომიურობის წყალობით და ნაწილობრივ, დამზადების საკმაოდ მაღალი ხარისხის გამო. Heinkel-ი ბაზარზე მოგვიანებით გამოჩნდა, თუმცა უფრო მეტად მოგვაგონებდა მსუბუქ ავტომობილს, ვიდრე ტელეფონის ბორბლებიან ჯიხურას. სალონში, მძღოლი და მგზავრი, წინ განლაგებული ერთადერთი, მაგრამ ჩვეული კარიდან ხვდებოდნენ! ტრანსმისიაში, რაც ძალიან გასაკვირია, უკუსვლის გადაცემა არსებობდა, საკუთარი კონსტრუქციის ერთცილინდრიანი, ოთხტაქტიანი ძრავა კი 10 ცხძ-ას ანვითარებდა, მანქანა 90 კმ/სთ სიჩქარეს აღწევდა. რაც მთავარია, კონკურენტების უმეტესობისგან განსხვავებით, Heinkel-ი ჩუმად მუშაობდა და ზეთის ნამწვისგან არ ყარდა. სამწუხაროა, მაგრამ საწყისმა წარმატებამ თავგზა აუბნია საავიაციო გიგანტების ინჟინრებს. Messerschmitt-ს და Heinkel-ს არ სჯეროდათ, რომ ევროპისთვის რთული პერიოდი ასე უცებ დასრულდებოდა. 60-იანი წლების დასაწყისში, Renault 4-ის და Austin Mini-ს გამოჩენამ Bubble-car-ების პოპულარობა საერთოდ გადაფარა.
38
AUTOმოტივი | სახალისო ამბები
რა თქმა უნდა, AC ფირმის ხსენებისას, უცებ წარმოვიდგენთ ლეგენდარული Cobra-ს ულამაზეს კონტურებს. ძნელია იმის გაგება, რომ კომპანიის სამოდელო რიგში უფრო ნაკლებად პრეტენზიული ავტომობილებიც იყო. ჯერ კიდევ 1947 წელს, საპენსიო გადახდების ბრიტანული სამინისტროს შეკვეთით, AC-მ ინვალიდებსა და უმწეოთათვის მოტოეტლების გამოშვება დაიწყო. პაწაწინა Petite-ი სრულად შეესაბამებოდა იმ დროის მოთხოვნებს. თუმცა, ის მხოლოდ ორი არსებობდა. სალონი ძალზე კომპაქტური ჰქონდა-მხოლოდ ორი ადგილით და ეკონომიური იყო. მოტოციკლის 35 კუბ.სმ-იანი, ორტაქტიანი ძრავა არც ისე სწრაფი იყო, საწვავის სუნი ტრიალებდა სალონში, თუმცა აგრეატი „ღორმუცელობით“ არ გამოირჩეოდამხოლოდ 4 ლიტრს ხარჯავდა სავალ 100 კილომეტრზე. ამასთან სამთვლიანი AC მიმზიდველადაც გამოიყურებოდა. მოკლედ, თავისი დროის ერთ-ერთი ყველაზე სიმპატიური მიკროქარი.
9
ყველაზე კეთილშობილური-Allard Clipper (დიდი ბრიტანეთი, 1953) სპორტული ავტომობილების კიდევ ერთი სპეციალისტი, რომელმაც ევროპისთვის უმძიმეს 50-იან წლებში, მიკროქარების თემას მიმართა. 1952 წელს სარბოლო Allard-მა Rally Monte Carlo აბსოლუტურ ჩათვლაში მოიგო, ერთი წლის შემდეგ კი, ლონდონური ფირმის სახელოსნოებიდან Clipper-ის პირველი პარტია გამოვიდა. სხვათა შორის, მაშინ ამ მანქანას, დასაჯდომი ფორმულით 2+2, რეკლამას უწევდნენ, როგორც მსოფლიოში პირველ ავტომობილს მინაპლასტიკის ძარით. თანაც თვით დიზაინერი სიდნი ოლარდი, საკუთარი მიკროქარის ძარას „დაუნგრეველს“ უწოდებდა. ნეტავ ეს მართალი ყოფილიყო! დანარჩენში „პატარა“ უფრო ტრადიციულიამოტოციკლის ორტაქტიანი ძრავა, ჯაჭვური გადაცემა. სამწუხაროა, მაგრამ მასობრივ წარმოებამდე Clipper-მა ვერ მიაღწია. სხვადასხვა მონაცემებით, მოდელის საერთო ტირაჟმა 50 ეგზემპლარს არ გადააჭარბა.
10
12
ყველაზე ავიაციური-Inter 175A (საფრანგეთი, 1955) დამეთანხმებით, თუ ამ ბორბლებიან ჭურჭელს ფრთებს და პროპელერს დავუმატებთ, ნატურალური თვითმფრინავი გამოვა! გასაკვირი არ არის, რადგან Inter 175-ფრანგული საავიაციო კომპანიის, SNCAN-ის, Nord-ის თვითმფრინავების მწარმოებელი ფირმის პირმშოა. Inter-ის საავიაციო მოტივები ყოველი ფეხის ნაბიჯზეა. სალონში ჩაჯდომა სახურავის გადაწევით ხდებოდა, რასაც, საჰაერო მანერით, „ფარანს“ უწოდებენ. საჭე უფრო მეტად შტურვალს წააგავდა, მაგრამ მანქანის მთავარი უცნაურობა სულ სხვა რამეშია. Inter-ის ადრეულ ვერსიებზე, წინა თვლები შიგნით ტრიალდებოდა და სივიწროვეში გაჩერებას აადვილებდა. მანქანის სიგანე 45 სანტიმეტრით მცირდებოდა! სულ ორი წლის მანძილზე, ფრანგებმა Inter-ის დაახლოებით 200 ეგზემპლარი ააწყვეს.
11
ყველაზე მულტიპლიკაციური-Zundapp Janus (გერმანია, 1956) რა თქმა უნდა, ჩვენ ამ მანქანას ცნობილი მულტფილმისCars 2 წყალობით ვიცნობთ. სამწუხაროა, რომ Pixar-ის სტუდიის ფილმში მას არასახარბიელო როლი ერგო. პროფესორი ცუნდაპის ცუდი ჩვევები სულაც არ შეესაბამება ამ მიკროქარის შესანიშნავ გარეგნობას. სხვათა შორის, Janus-ი Zundapp-ის მოტოციკლების კომპანიის მიერ კი არ არის შემუშავებული, ლოგიკურად თუ წარმოვიდგენთ, არამედ Dornier-ის საავიაციო ფირმის ინჟინრების მიერ. უბრალოდ, ავტომობილების წარმოების გამოცდილების არმქონე ავიატორებმა საქმე, ამ საკითხში გაცილებით უფრო მეტად გარკვეულ მოტოსპეციალისტებს მიანდეს. Janus-ს ლუქს კლასის Bubble-car-ი შეიძლება ვუწოდოთ. მას ოთხადგილიანი სალონი ჰქონდა, თანაც მძღოლი და მგზავრები ზურგით ისხდნენ ერთმანეთთან, კარები გვერდით კი არ იყო განლაგებული, არამედ წინ და უკან. McPherson-ის საკიდარი კომფორტული და რბილი გადაადგილების საშუალებას იძლეოდა, ჰიდრავლიკური მუხრუჭები კი იშვიათი მოვლენა იყო პატარა ავტომობილებში. სამწუხაროდ, დიზაინისა და აღჭურვილობის მხრივ უნიკალური Janus-ი, Bubble-car-ისთვის საკმაოდ ძვირი და სრულფასოვანი მსუბუქი ავტომობილისთვის საკმაოდ სპარტანული გამოდგა. სეგმენტებს შორის „გაჭედილი“ Zundapp-ი საინტერესო ტექნიკურ ექსპერიმენტად დარჩა.
13 ყველაზე ეგზოტიკური-Fuji Cabin (იაპონია, 1955) ქვეყანა, რომელმაც სამყაროს ე.წ. Kei-car-ები აჩუქა, დასაბამიდან ცნობილი იყო თავისი პაწაწინა მანქანებით. ბოლოსდაბოლოს, Mazda-ს და Subaru-ს პირველი მსუბუქი ავტომობილები თავისუფლად შეიძლება მიკროქარებად ჩავთვალოთ. თუმცა Fuji Cabin უფრო პატარაა და ფართო აუდიტორიისთვის თითქმის უცნობი. 1955 წელს, ტოკიოს ავტოშოუზე ნაჩვენები „კაბინა“ წარმოადგენდა აეროდინამიკურად გამოთვლილ მინაპლასტიკურ ძარას, წამოცმულს მოტოროლერის შასიზე. მანქანა კარგად გამოიყურებოდა და მოძრაობდა, როგორც ჩვეულებრივი Bubblecar-ი. სწრაფი არა, მაგრამ ეკონომიური კი იყო. სამწუხაროდ, მაღალი ღირებულება და რეკლამის არ არსებობა ვერ დაეხმარა Fuji-ს ბაზარზე დამკვიდრებაში. დაახლოებით 100 ცალი გამოუშვეს.
40
AUTOმოტივი | სახალისო ამბები
ყველაზე მოტოციკლეტური-Brutsch Mopetta (გერმანია, 1956) ბატონ ეგონ ბრიუჩს ერთნაირად შეიძლება ვუწოდოთ საავტომობილო რომანტიკოსიც და ოსტაპ ბენდერის ჭკვიანი მიმდევარიც. გერმანელი ინჟინერი მრავალრიცხოვანი მიკროქარის შემუშავებაზე მუშაობდა და ლიცენზიის მიღების მიზნით დიდ კომპანიებზე ჰყიდდა, რითაც სასიცოცხლო თანხას შოულობდა.
ბრიუჩის მრავალ ნახელავს შორის, Mopetta (სხვანაირად Rollera) ყველაზე ცნობილია. 1956 წელს, სარეკლამო რგოლებში მას მსოფლიოში ყველაზე პატარა ავტომობილად მოიხსენიებდნენ. სამთვლიანი მოტოციკლის მსგავსი მანქანა აღიჭურვებოდა მინაპლასტიკის ძარით, ორტაქტიანი, 50 კუბ.სმ-იანი ძრავით, ე.წ. „ქიქ-სტარტერით“ და 3 საფეხურიანი გადაცემათა კოლოფით. თეორიულად, მყიდველს შეეძლო 45 კმ/სთ მაქსიმალური სიჩქარის განვითარება ერთადგილიანი სალონის მქონე მოდელით, რომელსაც სტიქიისგან დამცავი არანაირი საშუალება არ გააჩნდა. თუმცა ყურადღებას კი იპყრობდა. Opel-ი თითქოს დაინტერესდა ამ პროექტით, მაგრამ, საერთო ჯამში, მხოლოდ 14 პროტოტიპი ააწყვეს.
მანქანა ნახევარ ტონას იწონიდა. გასაკვირი არც არის ძარის პანელების ამგვარი სისქის გამო! ლოგიკურია, რომ 14 ცხძ-იანი ძრავით აღჭურვილი ადრეული ვერსიების მაქსიმალური სიჩქარე 18 კმ/სთ-ს არ აღემატებოდა.
16
14 ყველაზე მოხდენილი-Piaggio Vespa 400 (იტალია, 1957)
ყველაზე მოწინავე-Citroen C10 Coccinelle (საფრანგეთი, 1956) Citroen-ის ამ ჭია-მაიას კონვეირამდე რომ მიეღწია, ალბათ ეპოქის ყველაზე მოწინავე ავტომობილის ტიტულს დაისაკუთრებდა. გასაკვირი არ არის, რადგან მისი ნათლია თვით ანდრე ლეფებვრიალეგენდარული Traction Avant-ისა და DS-ის გენიალური შემქმნელი, ინჟინერი, რომლისთვისაც აკრძალური თემები არ არსებობდა. ჩაფიქრებული, როგორც 2CV-ისა და DS19-ს შორის შუალედური მოდელი, Coccinelle-ი არაჩვეულებრივი აეროდინამიური შესაძლებლობებით გამოირჩეოდა (ძარის ფორმა, გადაჭიმულობის თვალსაზრისით, წყლის იდეალურ წვეთს მოგვაგონებდა) და საკმაოდ მჩატე იყო (400 კგ). ამგვარი გადანაწილებით, De Chevaux-ის 12 ცხძ-იანი, 425 კუბ.სმ-იანი ძრავაც კი სუსტი არ ჩანდა. დაუმატეთ მას ჰიდროპნევმატური საკიდარი, ოთხადგილიანი სალონი და მინის გადასაწევი ელემენტები-ნამდვილი ჭია-მაიას ფრთებია. სამწუხაროა, მაგრამ მის მაგივრად ორთოდოქსალური Ami 6 გამოჩნდა, Coccinelle-ი კი Citroen-ის ისტორიულ მუზეუმში განათავსეს.
არა, შეცდომა არ არის. ყველა ბაიკერისთვის სასიამოვნო სახელწოდებით, ერთ დროს, ავტომობილიც კი გამოდიოდა. ბოლოსდაბოლოს, მოტოფირმების ავტომწარმოებლებად გადაკეთების მრავალი მაგალითი არსებობს: Opel, BMW, Honda… გასაკვირი არ არის, რომ ევროპაში ცნობილმა მოტობრენდმა, გასული საუკუნის 50-იანი წლების მეორე ნახევარში ბედის გამოცდა ისურვა. ორკარიანი მიკროავტომობილის შემუშავებასა და გამოშვებაზე შეკვეთა, ACMA-ს ფრანგულ საინჟინრო ფირმას გაუგზავნეს და 1957 წლის სექტემბერში ოთხთვალა Vespa მონაკოში წარადგინეს. ტექნიკურად მანქანა დიდს არაფერს წარმოადგენდა, მაგრამ სიმპატიური იერსახისა და მაშინ უკვე მოდური სახელის წყალობით, თავიდან არც ისე ცუდი მოთხოვნილება იყო მასზე. თუმცა 1958 წელს გაყიდული 12 000 მანქანა იმ პატარა, ლამაზი ავტომობილისა უმაღლეს მიღწევად დარჩა, რომელიც მიკროქარების პოპულარიზაციის დასასრულისკენ გაჩნდა. Vespa-ს თემა აღარ გაგრძელებულა.
17
15
ყველაზე დაუნგრეველი-Triver (ესპანეთი, 1957) ის დაუნგრეველია პირდაპირი გაგებით. საქმე ისაა, რომ ეს ესპანური მიკროვენი იმ ფირმის პირმშოა, რომლის სპეციალიზასაც სეიფების გამოშვება წარმოადგენდა. სწორედ ამიტომ მიაღწია Triver-ის ძარის პანელების სისქემ 3 მილიმეტრს! გარდა ამისა, ესპანურ ბორბლებიან სეიფს ნორმალური კარები და 2+2 დასაჯდომი ფორმულის სალონი გააჩნდა. თუმცა 267 სმ სიგრძის
ყველაზე სპორტული-Frisky Sport (დიდი ბრიტანეთი, 1958) ზუსტად სუეცის კრიზისის პერიოდში ვინმე პეიმონდ ფლაუერმა, ბიზნესმენმა და ავტომრბოლელმა, საკუთარი მიკროქარის შექმნა გადაწყვიტა. Henry Meadow Limited-ის ვულვერჰემპტონურ ქარხანას ის ძრავების მიწოდებაზე შეუთანხმდა, დიზაინი კი იტალიურ Vignale-ს შეუკვეთა. თუმცა სასაცილო, ერთმოცულობიანი,
AUTOმოტივი | სახალისო ამბები
41
თოლიის ფრთების მსგავსი კარებით, არ მოეწონა მისტერ ფლაუერსწარმოებაში მანქანა საკმაოდ ძვირი დაჯდებოდა. შედეგად, კონვეირამდე სხვა ავტომობილმა მიაღწია. ეს იყო ორკარიანი სპორტული როდსტერი-Frisky Sport. 16 ცხძ-იანი ძრავით აღჭურვილი „პაწაწინა“ ამბიციურ სახელწოდებას ამართლებდა. 300 კილოგრამზე ცოტა მეტი წონის მანქანა 105 კმ/სთ სიჩქარეს ანვითარებდა. სეგმენტისთვის ნამდვილი რეკორდია! მოგვიანებით მოდელების გამაში კუპე და სამთვლიანი ავტომობილი გამოჩნდა, მაგრამ ბაზარზე Mini-ს გამოჩენამ, მისტერ ფლაუერის საწარმო „დაასამარა“.
18
19
ყველაზე პატარა-Peel P50 (დიდი ბრიტანეთი, 1962) Peel Engineering-ის კომპანია ორი მდგომარეობის გამო არის ცნობილი. ჯერ ერთი, ის ერთადერთი საავტომობილო ფირმაა, რომელიც ოდესმე ყოფილა მენის კუნძულზე განლაგებული, მეორეც, მიკროქარი Peel P50 დიდი ხნის მანძილზე მსოფლიოში ყველაზე პატარა ავტომობილად ითვლებოდა. ეს ფაქტი გინესის რეკორდების წიგნშიც კი არის დაფიქსირებული. ძნელია დაჯერება, მაგრამ ამ პაწაწინას სიგრძე 1მ 35 სმ-ის ტოლი იყო. ბორბლებიანი სატელეფონო ჯიხური განსაზღვრული იყო მხოლოდ ერთ ადამიანზე, თანაც აუღელვებელ მძღოლზე. სამსიჩქარიან გადაცემათა კოლოფში უკანა გადაცემა არ არსებობდა, თუმცა მანქანის ცხვირზე მზრუნველობით სახელურია დამაგრებული, რისი დახმარებითაც 60 კილოგრამიანი Peel P50 საჭირო მიმართულებით თავისუფლად შეიძლება მიტრიალდეს.
20
ყველაზე საბჭოური-СМЗ-С-3А (სსრკ, 1958) მიკროქარები საბჭოთა კავშირში, ევროპასთან თითქმის ყველაზე ვარსკვლავური-Bond Bug ერთდროულად გაჩნდა. ჯერ კიდევ 50-იანი წლების დასაწყისში (დიდი ბრიტანეთი, 1975) სერპუხოვოს მოტოციკლების ქარხანაში, ინვალიდებისთვის მიკროქარების და ინვალიდების სატრანსპორტო საშუალებების სამთვლიანი ეტლის-СМЗ-С-1Л გამოშვება დაიწყეს. თუმცა ერთ-ერთი ყველაზე ხანგრძლივი მწარმოებელი არის ბრიტანული სერპუხოვური მიკროქარები უფრო მეტად ცნობილი გახდა Reliant-ი. საკუთარი მოღვაწეობის ველოსიპედების გამოშვებით ოთთვლიანი СМЗ-С-3А-ს დებიუტის შემდეგ. უფრო სწორად, ეს დაწყებით, მან ახალ ათასწლეულამდე მიაღწია, 2002 წელს კი პატარა ავტომობილი, რომელიც გარეგნულად ორიგინალურ საბოლოოდ შეწყვიტა არსებობა. ამ ხნის მანძილზე Reliant-მა Crosley-ს წააგავდა, პოპულარული გახდა მას შემდეგ, რაც რამდენიმე საინტერესო მოდელი გამოუშვა, მათ შორის სამთვლიანი ეკრანებზე ლეონიდ გაიდაის დაუვიწყარი კომედია „ოპერაცია Ы „რობინი“, რომელსაც ვერ გამოტოვებ და რომელიც ბრიტანელი ან შურიკას ახალი თავგადასავლები“ გამოვიდა. ავტოჟურნალისტების გაუთავებელი ხუმრობის საგნად იქცა, აგრეთვე ღიაძარიანი, სიმპატიური ავტომობილი, კონვეირზე 12 წელზე უფრო მეტად ექსტრავაგანტული Bond Bug-ი. 70-იანი წლების მეტხანს გაჩერდა, 1970 წელს კი ის СМЗ - 3Д-მ შეცვალა. საშინელი დასაწყისში მისი ნარინჯისფერი, კუთხოვანი ძარა გამომწვევად მემკვიდრე, რომელიც მხოლოდ სინანულს იწვევდა, მხოლოდ მოდურად გამოიყურებოდა. სწორედ Bug-ის მიხედვით შეიქმნა სრულად დახურული ძარით გამოირჩეოდა. სახალხო სიყვარულისა ლიუკ სკაიუოქერის Landspeeder-ი „ვარსკვლავური ომების“ და აღიარების დამსახურებისთვის ეს ძალზე ცოტა აღმოჩნდა. პირველი ფილმებიდან. ასეა თუ ისე, მაინც ლეგენდარულია!
42
AUTOმოტივი | სახალისო ამბები
როდის დადგა რუსეთი ბორბლებზე? დავით ჩუბინიძე საბჭოთა მოქალაქისთვის, გასული საუკუნის 60-იანი წლების 3 მილიონი მანქანა ჩამოვიდა. ტოლიატის ქარხანამ, სადაც შუალედის ნოსტალგიური ადგილი, მდინარე ვოლგის მიდამოების წელიწადში 600 000 ავტომობილს აწარმოებენ, სსრკ ერთი მახლობლად მდებარეობს. ამ მტვრიან და დიდ სამშენებლო მოედანს დარტყმით უნდა გადაიყვანოს საავტომობილო საუკუნეში, ამ მიზნის ტოლიატი ეწოდება. ჟიგულის მთების დამრეცი ფერდობების მისაღწევად საბჭოეთი იძულებულია ნოუ-ჰაუ იტალიელებისგან გვერდით, ექვსი კვადრატული კილომეტრის ტერიტორიაზე, მოსკოვი ძვირად იყიდოს. მაშინ საავტომობილო ქარხანას და ნახევარი მილიონი მოსახლის აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის ცივი ომია გაჩაღებული, ქალაქს აშენებდა. საბჭოთა ხელისუფლება იძულებული იყო დაზგა- მაგრამ რომსა და მოსკოვს შორის ურთიერთობას შეიძლება დანადგარები საწარმოსთვის იტალიაში შეეძინა, მუშახელი კი თითქმის მეგობრული ვუწოდოთ. იტალიის კომუნისტური პარტია უზარმაზარი იმპერიის სხვადასხვა რეგიონიდან წამოვიდა. მათ ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანია დასავლეთ ევროპაში... (1964 იმედი აქვთ, რომ უფრო ფართო ბინებს მიიღებენ და „მანქანას წელს გარდაცვლილი პალმირო ტოლიატი, Partito Comunista განვადებით“, როგორც მაშინ ვიღაცამ დაწერა. Italiano-ს ლიდერი, საბჭოთა კავშირში გაიქცა, მუსოლინისგან მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, საბჭოთა კავშირმა, რამოდენიმე თავის გადარჩენის მიზნით. მან მრავალი წელი გაატარა მოსკოვის ოლქში, დასავლეთთან ჩამორჩენის შესამჩნევი ლიკვიდირება „ლუქს“ სასტუმროში, სხვა ემიგრანტებთან ერთად). მოახდინა: რაც შეეხება სიცოცხლის ხანგრძლივობას, ამ მხრივ სწორედ ამ იტალიელის პატივსაცემად უწოდა ტოლიატი კრემლმა რუსეთი, 1965 წელს თითქმის გაუტოლდა ამერიკის შეერთებულ ქალაქს ვოლგის სანაპიროზე. ალდო მორო, საბჭოთა კავშირთან შტატებს. მაშინ მამაკაცები საშუალოდ 65 წლამდე ცოცხლობდნენ, კონტაქტის დამყარებისკენ გამოდის. ამასობაში „საუკუნის გარიგება“ ქალები კი-73.6 წლამდე და ეს თითქმის ემთხვეოდა ამერიკულ შეფერხებულია: რომი კრედიტისთვის რვა პროცენტის გადახდას მაჩვენებლებს (შესაბამისად 66.8 და ითხოვს, საბჭოთა კავშირს კი ხუთის გადახდა სურს. 73.7 წელი). საბჭოეთმა პირველმა მოსკოვი ხრიკს მიმართავს-საქმეში საიდუმლო სამსახურის გაგზავნა კოსმოსში თანამგზავრი აგენტი ერთვება... ჟურნალისტი ლეონიდ კოლოსოვი და შემდეგ უკვე კოსმონავტი. რომში აკრედიტებულია, როგორც მოსკოვის მაგრამ დედამიწაზე პროგრესი ყოველდღიური გაზეთის, „იზვესტიას“ არც ისე მნიშვნელოვანი იყო. კორესპონდენტი. თუმცა თავის ცნობებს ის 1965 წელს ქვეყანაში 200 000 არა მარტო დედაქალაქში განლაგებულ მსუბუქი ავტომობილი გამოუშვეს. რედაქციაში აგზავნის, არამედ-საგარეო და ეს მაშინ, როდესაც დასავლეთ დაზვერვის სამმართველოშიც, სადაც გერმანიაში კონვეირიდან უკვე კაპიტნის ჩინით მსახურობს. კოლოსოვი
43
რომში მთავრობის საბუთების მოპოვებას ახერხებს, საიდანაც ჩანს, რომ უკიდურეს შემთხვევაში, იტალიელები მზად არიან ხუთ პროცენტს დაეთანხმონ. რომი ეშმაკობს მოლაპარაკებაზე, ხელსაყრელი პროცენტების მიღების მიზნით, მაგრამ, სინამდვილეში იქ მღელვარება იზრდება იმის გამო, რომ FIAT-ი შეიძლება დამარცხდეს პოკერის გახანგრძლივებული სეანსის თამაშის მიმდინარეობისას. სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი ზეწოლას აძლიერებს და ფრანგებთან მოლაპარაკების პროგრესზე ჭორებს ავრცელებს, სადაც საუბარია Renault-ს კომპანიასთან, FIAT-ის კონკურენტთან გარიგებაზე. შედეგად იტალიელები თანხმდებიან 320 მილიონი დოლარის ოდენობის კრედიტის 5.6%-ად გამოყოფაზე. ამრიგად, კოლოსოვი საბჭოეთისთვის, პროცესებში 38 მილიონი დოლარის ეკონომიას უზრუნველყოფს. თავისი სამუშაოსთვის ჯილდოდ იგი სანადირო თოფს იღებს. თუმცა იტალიელებს ეჭვიც არ ეპარებათ იმაში, რა ძვირი დაუჯდება მათ ეს გარიგება.
44
შრომით ბრიგადებს მხოლოდ ოთხი წელიწადი დასჭირდათ, რომ ვოლგის საავტომობილო ქარხანა (ВАЗ) აეშენებინათ. ვოლგაზე ავტოგიგანტის აშენება, გეგმით გათვალისწინებულზე სამი თვით ადრე დასრულდა. კონვეირიდან პირველი ავტომობილები უკვე 1970 წელს ჩამოვიდა, ქარხნის საკონვეირო ხაზების საერთო სიგრძემ კი 300 კილომეტრი შეადგინა. ქარხნის ტერიტორიასთან ახლოს „პანელური“ საცხოვრებელი სახლები შენდება. ეს მრავალბინიანი ნაგებობები განსაკუთრებულობით არ გამოირჩევა. თუმცა მრავალს ახალი ბინების მიღება სურს. რუსული ე.წ. „ვოლფსბურგისთვის“ იტალიიდან არა მარტო დაზგები, არამედ პირველი მოდელების ნახაზებიც ჩამოიტანეს. საბჭოეთს სურს მიიღოს უბრალო მცირელიტრაჟიანი ავტომობილი ყოველგვარი დანამატის გარეშე. არჩევანი მცირელიტრაჟიან FIAT 124-ზე შეჩერდა.
საბჭოთა ინჟინრები, ამორჩეულ ავტომობილებს ამ გიგანტური იმპერიის გზებს არგებენ: მკვრივ, დოლისებრ მუხრუჭებს იტალიური დისკური ცვლის, რადგან ის სწრაფად ივსება ჭუჭყით, რუსულ ტალახიან გზებზე. ამას ყინვაც უნდა დაემატოს და სწორედ ამიტომ მიმდინარეობს გამათბობელის და იზოლაციის გაძლიერება, ამავე დროს იზრდება მანძილი მანქანის ფსკერსა და გზის საფარს შორის. FIAT-ის ფირმის ავტომობილისგან მიღებული კლონი, სერიაში “Жигули-2101”-ის სახელწოდებით ხდება ცნობილი. საერთაშორისო ბაზრისთვის უბრალო დასახელებას-„Лада“-ს ირჩევენ. ტექნიკური თვალსაზრისით, ეს ავტომობილი უკვე მაშინ ითვლებოდა მოძველებულად, თუმცა ამ უზარმაზარი იმპერიის მილიონი მცხოვრები, ბოლოსდაბოლოს, შეძლებს სურვილის ასრულებას და საკუთარ ოთხთვალას მიიღებს. 1976 წელს ვოლგის ავტოქარხანაში, უგზოობის ავტომობილის წარმოება იწყება. ამ გამძლე, მუშა ბედაურს ვერ უწოდებ ლამაზს, მაგრამ ის სიმკვრივით გამოირჩევა. ავტომობილ „Нива“-ს შეუძლია არქტიკის კლიმატურ პირობებსაც კი გაუძლოს, სადაც 1990-დან 2002 წლამდე, მას
საბჭოთა მკვლევარები იყენებდნენ. დღეს ეს მანქანა ტოლიატის საავტომობილო მუზეუმშია მოთავსებული, ის ცოტათი დაჟანგდა, მაგრამ „პრინციპში, ექსპლუატაციისთვის მზად არის“, რასაც მუზეუმის დირექტორი სიამაყით აცხადებს. საბჭოთა მასობრივი ავტომობილი, თავისებურად, VW-ის კომპანიის „ხოჭოს“ აღმოსავლურ ანალოგად იქცა. FIAT 124ის მოდელის, „ევროპის 1967 წლის საუკეთესო ავტომობილის“ რუსული ასლი, საბოლოოდ 2012 წელს ჩამოდის კონვეირიდანმცირედი მოდერნიზებული სახით. FIAT-ის კონცერნისთვის ეს გარიგება უიღბლო გამოდგა. 1971 წელს საბჭოთა კავშირი, ვალების გადახდის მიზნით, იტალიელებს, საავტომობილო ძარებისთვის ბრტყელ ლითონებს უგზავნიდა. საბჭოთა მეორადი ლითონი კოროზიისადმი ისეთი არამდგრადი იყო, რომ იტალიელები ათწლეულების მანძილზე საუბრობდნენ, ისინი დაჟანგულ ავტომობილებს აწარმოებენო.
45
ნიკოლოზ რომანოვის ბილიკი
nikoloz romanov’s trail
მანძილი: 43 კმ
Distance: 43 km
ხანგრძლივობა: 3 დღე
Duration: 3 days
მარშრუტის ტიპი: საფეხმავლო და საცხენოსნო
Route type: pedestrian and horse riding
სირთულე: საშუალო
Difficulty: average
მთავარი ღირსშესანიშნაობები:
Main attractions:
წიწვოვანი და შერეული ტყე, ლომის მთა, ლომის მთის წმ.
Coniferous and mixed forest, Lomi Mountain, Lomi St. Giorgi
გიორგის ეკლესია, გადასახედი კავკასიონის ხედით, კოლხური
Church, scenic viewpoints with scenery of Caucasus, Colchic
სუბ-ტროპიკული ტყე.
sub-tropical forest.
ბილიკი იწყება ლიკანის მცველთა საგუშაგოდან (930 მ. ზღვის
The trail starts from the Likani guard station (930 m above sea level)
დონიდან) და მთავრდება მარელისის მცველთა საგუსაგოსთან (540
and ends at the Marelisi guard station (540 m) (or vice versa). Likani
მ.) (ან პირიქით). ეროვნული პარკის ვიზიტორთა ცენტრიდან ლიკანის
guard station is located 5 km from the National Park Visitor Center. The
მცველთა საგუშაგო 5 კმ-ში მდებარეობს. მარშრუტის მთლიანი სიგრძე
total length of the trailis 43 km. It starts in the Likani River valley where
43 კმ-ია. ლაშქრობა იწყება მდინარე ლიკანის ხეობაში, სადაც
visitors come across rare species included in the Red List of Georgia.
ვიზიტორები ხვდებიან იშვიათი ჯიშის უთხოვარის ხეებს, რომლებიც საქართველოს წითელ ნუსხაშია შეტანილი.
50
The first overnight is possible in the tourist shelter of Lomis Mta. The
პირველი ღამისთევა შესაძლებელია ლომის მთის ტურისტულ
next day the trail goes up the ascent to the top of Lomis Mta (2,198 m
თავშესაფარში. თავშესაფრიდან მეორე დღის სალაშქრო მარშრუტი
above sea level). The trip requires 1.5 hr. In good weather it is possible
მიუყვება აღმართს ლომის მთის მწვერვალისაკენ (2198 მ. ზღვის
to see the highest peak of the Great Caucasus and Europe – Ialbuzi.
AUTOტური
დონიდან), აქ ასვლას საშუალოდ 1,5 საათი სჭირდება. ლომის მთის
St. Giorgi church is located on Lomis Mta. In addition to beautiful views,
მწვერვალიდან კარგ ამინდში, შესაძლებელია დიდი კავკასიონის
there are flourishing rhododendrons in May and June.
ქედის და ევროპის უმაღლესი მწვევრალი იალბუზის დანახვა. ლომის მთაზე მდებარეობს წმ. გიორგის სალოცავი. ბილიკის
The trail goes along subalpine meadows and runs down the Colchic
ლამაზ ხედებს დამატებით ელფერს სძენს აყვავებული დეკა მაისში
sub-tropical forest zone during the second half of the day. The trip ends
და როდოდენდრონი ივნისში.
at the Sakhvlari tourist shelter (1,025 m above sea level).
ლომის მთიდან ბილიკი მიუყვება სუბალპურ მდელოებს და დღის მეორე ნახევარში ეშვება კოლხური სუბ-ტროპიკული ტყის
The trail goes along the Arjola River valley and ends at Marelisi guard
სარტყელში, მეორე დღის ლაშქრობა სრულდება სახვლარის
station.
ტურისტულ თავშესაფარში (1025 მ. ზღვის დონიდან), მესამე დღეს სახვლარის ტურისტული თავშესაფრიდან ბილიკი მიუყვება მდინარე არჯოლის ხეობას და მთავრდება მარელისის მცველთა საგუშაგოსთან.
Tentative schedule:
მარშრუტის სავარაუდო განრიგი:
დღე
1:
ლიკანის მცველთა საგუშაგო - ლომისმთის ტურისტული
Day
1:
თავშესაფარი, 15 კმ. საშუალოდ 5-6 საათი, ღამისთევა
Likani guard station – Lomismta tourist shelter 15 km, an average of 5-6 hr., overnight in tourist shelter or tent.
ტურისტულ თავშესაფარში ან კარავში. დღე
2:
ლომის მთის ტურისტული თავშესაფარი - სახვლარის
Day
2:
ტურისტული თავშესაფარი 18 კმ. საშუალოდ 6-7 საათი. ღამისთევა ტურისტულ თავშესაფარში ან კარავში. დღე
3:
Day სახვლარის ტურისტული თავშესაფარი - მარელისის
Lomismta tourist shelter - Sakhvlari tourist shelter 18 km, an average of 6-7 hr., overnight in tourist shelter or tent.
3:
Sakhvlari tourist shelter – Marelisi guard station - 10 km, an average of 4-5 hr.
მცველთა თავშესაფარი - 10 კმ. საშუალოდ 4-5 საათი.
AUTOტური
51
Keselo-Kue
კესელო - ქუე მანძილი: 10 კმ
Distance: 10 km
ხანგრძლივობა: 8 საათი
Duration: 8 hours
მარშრუტის ტიპი: საფეხმავლო
Route type: pedestrian
სირთულე: ადვილი
Difficulty: easy
მთავარი ღირსშესანიშნაობები:
Main attractions:
სოფელი ზემო ომალო, კესელოს ციხე, ეთნოგრაფიული
Village Zemo Omalo, Keselo Fortress, Ethnographic Museum,
მუზეუმი,
picturesque landscapes, diversity of bird species, finding and
შთამბეჭდავი
ლანდშაფტები,
ფრინველთა
მრავალფეროვნება, ნიამორების ნახვისა და მათზე
watching bezoar goats.
დაკვირვების შესაძლებლობა.
მარშრუტი იწყება თუშეთის დაცული ტერიტორიების ვიზიტორთა
The trail starts from the Tusheti Protected Areas Visitor Centre and
ცენტრიდან და სოფელ ზემო ომალოს გავლით მიემართება
through the Village Zemo Omalo leads toward Keselo Fortress, where
კესელოს ციხისაკენ, სადაც ვიზიტორი დაათვალიერებს ციხესა და
visitors can tour the fortress and the Ethnographic Museum. From Kue
ეთნოგრაფიულ მუზეუმს. ქუეს მინდვრიდან (სოფელ ომალოსთან ფიჭვნარი ტყით გარშემორტყმული ტერიტორია) შესაძლებელია ნიამორებზე და მტაცებელ ფრინველებზე დაკვირვება. კესელოს ციხეში ფუნქციონირებს კულტურულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი (შესვლა უფასოა, თუმცა იქვე დგას შესაწირი ყუთი), რომელიც თუშეთის შესახებ მეტად საინტერესო ექსპონატებს სთავაზობს დამთვალიერებელს. მოგზაურობა სასურველია დღის მეორე ნახევარში, რადგან
Museum in Keselo Fortress (entrance is free, however there is a donation box) offering to visitors very interesting exhibits on Tusheti. It is advisable to take the trail in the second half of the day, as there is
ქუეს გადასახედიდან ნიამორების დანახვის ალბათობა უფრო
greater possibility to see bezoar goats in the evening (05:00 pm – 07:00
მეტად მაღალია საღამოს საათებში (17:00 – 19:00 სთ). ამ დროს
pm). During the evening, bezoar goats come out in the open areas to
ნიამორები საკვებად გამოდიან ღია ადგილებში და ადვილად
feed, and one can easily spot them with binoculars. Besides bezoar
შეიძლება დურბინდით მათზე დაკვირვება. ნიამორების გარდა,
goats, it is likely that you will come across rare birds of prey and the
შესაძლებელია იშვიათი მტაცებელი და ლეშიჭამია ფრინველების
birds that feast on carrion. Potable water is available on top of Village
დანახვა. მარშრუტზე სასმელი წყალი ხელმისაწვდომია სოფელ
Kvemo Omalo and in Village Zemo Omalo.
ქვემო ომალოს სათავეზე და სოფელ ზემო ომალოში.
52
field (an area near Village Omalo surrounded by pine forsts) it is possible to watch bezoar goats and birds of prey. There is an Ethnographic
AUTOტური
წმიდა ანდრეას ბილიკი
St. andrew’s trail
მანძილი: 54 კმ
Distance: 54 km
ხანგრძლივობა: 4 დღე
Duration: 4 days
მარშრუტის ტიპი: საფეხმავლო და საცხენოსნო
Route type: Pedestrian and horse riding
სირთულე: რთული
Difficulty: Hard
მთავარი ღირსშესანიშნაობები:
Main attractions:
ნიამორების ვოლიერი, შერეული ტყეები, ეროვნული პარკის
Bezoar goat cage, mixed forest, highest peak of national park –
უმაღლესი მწვერვალი - სამეცხვარიო, მთა რკინის ჯვარი,
Sametskhvario, Mountain Iron Cross, Colchic sub-tropical forest .
კოლხური სუბ-ტროპიკული ტყე.
ბილიკი იწყება აწყურის მცველთა საგუშაგოსთან (1000 მ. ზღვის
The trail starts at Atskuri guard station (1,000 m above sea level) and
დონიდან), ამარათის ტურისტთა, სამეცხვარიოს მცველთა და
goes through the Amarati tourist shelter, Sametskhvario guard and
სახვლარის ტურისტთა თავშესაფრის გავლით სრულდება მარელისის
Sakhvlari tourist shelter and ends at Marelisi guard station or vice versa.
მცველთა თავშესაფართან. (ან პირიქით). ეროვნული პარკის ვიზიტორთა ცენტრიდან აწყურის მცველთა
Atskuri guard station is 27 km away from the National Park Visitor Center.
საგუშაგო 27 კმ-ში მდებარეობს. ბილიკის სიგრძე არის 54 კმ. აქ ერთმანეთს ენაცვლება
subalpine meadows and Colchic broad-leaved forests. The first section
ფართოფოთლოვანი ტყეები. ბილიკის პირველი მონაკვეთი
of the trail goes along a river valley followed by a narrow path up to
მდინარის ხეობას მიუყვება და შემდეგ ვიწრო ბილიკით ადის
mountain slopes. After 3 hours of hiking, the visitor will see the first
მთების ფერდობებზე. დასაწყისიდან 3 საათი ლაშქრობის შემდეგ
panoramic scenery;The second half of the day follows the mountain
პირველი პანორამული ხედები გელით, დღის მეორე ნახევარი მთის
slopes with beautiful panoramic views of the Lesser Caucasus.
ფერდობებს მიუყვება რომლებიდანაც შესანიშნავი მცირე კავკასიონის პანორამული ხედები იშლება.
54
The length of the trail is 54 km. There are mixed coniferous, alpine and
წიწვოვანი ტყეები, ალპური, სუბალპური მდელოები და კოლხური
AUTOტური
ამარათის ტურისტულ თავშესაფარში ღამისთევის შემდეგ (1900
After an overnight in theAmarati tourist shelter (1,900 m above sea level)
მ. ზღვის დონიდან) მეორე დღის ლაშქრობა სუბალპურ და ალპურ
the second-day route goes along subalpine and alpine meadows up
მდელოებს მიუყვება ეროვნული პარკის უმაღლესი მწვერვალი
to the highest peak of Sametskhvareo Mountain (2,642 m), afterwards
სამეცხვარიოსაკენ (2642 მ.), სამეცხვარიოს მცველთა თავშესაფარში
it goes down 19 km. You will go through Mountain Iron Cross, where
ღამისთევის შემდეგბილიკი ეშვება ეროვნული პარკის უმაღლესი
there was erected an iron cross according to legend. The third day hiking
მწვერვალიდან დაბლა, 19 კმ. მანძილის დაფარვის შემდეგ გზად
ends at Sakhvlari tourist shelter (1,025 m above sea level). The last day
თქვენ გაივლით მთა რკინის ჯვართან, რომელზეც ლეგენდის
route follows the river valley and is the easiest one.
თანახმად ანდრია პირველწოდებულმა პირველ საუკუნეში რკინის ჯვარი აღმართა. მესამე დღის ლაშქრობა სრულდება სახვლარის
It is possible to add one overnight in Kvazvinevi ranger shelter or tents/
ტურისტულ თავშესაფარში (1025 მ. ზღვის დონიდან), მეოთხე დღეს მარშრუტი მიუყვება მდინარის ხეობას და ყველაზე მარტივია.
#2 St. Andrew trail ends at the Marelisi guard station.
შესაძლებელია ერთი ღამისთევის დამატება ქვაზვინევის რეინჯერთა თავშესაფარში./ ან კარვებში. #2 ანდრია პირველწოდებულის ბილიკი სრულდება მარელისის მცველთა საგუშაგოსთან.
Tentative schedule:
მარშრუტის სავარაუდო განრიგი: დღე
1:
აწყურის მცველთა საგუშაგო - ამარათის ტურისტული
Day
1:
თავშესაფარი 16 კმ. საშუალოდ 6-7 საათი, ღამისთევა
average 6-7 hr., overnight in tourist shelter or tents.
ტურისტულ თავშესაფარში ან კარავში. დღე
2:
ამარათის ტურისტული თავშესაფარი - სამეცხვარიოს
Day
2:
two beds).
ღამისთევა კარავში ან მცველთა თავშესაფარში (სადაც
დღე
3:
Day
4:
სახვლარის ტურისტული თავშესაფარი - მარელისის
Sametskhvario guard shelter – Sakhvlari tourist shelter 19 km. On average 7 hr., overnight in tourist shelter or tents.
ტურისტული თავშესაფარი. 19 კმ. საშუალოდ 7 საათი.
დღე
3:
სამეცხვარიოს მცველთა თავშესაფარი - სახვლარის ღამისთევა ტურისტულ თავშესაფარში ან კარავში.
Amarati tourist shelter – Sametskhvario guard shelter 9 km. on average 4-5 hr., overnight in tourist shelter or tents (with
მცველთა თავშესაფარი, 9 კმ. საშუალოდ 4-5 საათი. სამი საწოლია).
Atskuri guard station – Amarati tourist shelter 16 km. on
Day
4:
Sakhvlari tourist shelter – Marelisi guard shelter 10 km. on average 4-5 hr.
მცველთა თავშესაფარი. 10 კმ. საშუალოდ 4-5 საათი.
AUTOტური
55
არწივის ხეობა
58
Artsivi (Eagle) Canyon
მანძილი: 7-8 კმ
Distance: 7-8 km
ხანგრძლივობა: 1 დღე
Duration: 1 days
მარშრუტის ტიპი: საავტომობილო და საფეხმავლო
Route type: automobile – integrated with pedestrian
სირთულე: საშუალო
Difficulty: average
მარშრუტი იწყება არწივის ხეობის შესასვლელთან. პირველად
The trail starts at the entrance of of Artsivi (Eagle) Canyon. At first visitors
ვიზიტორები საინფორმაციო ცენტრში მიიღებენ საინტერესო
will receive interesting information on protected areas. From here the
ინფორმაციას დაცული ტერიტორიების შესახებ, აქედან ბილიკი
trail alongside limestone cliffs and reaches the basis of the rocks where
მიემართება კირქვიანი კლდეების გასწვრივ და მიდის კლდის
it is possible to see the rare endemic plant species Campanula Kakhetica.
ძირებთან, სადაც სეზონურად შესაძლებელია იშვიათი ენდემური
Visitors are amazed by the lush green white flower that grows on the
მცენარის - კახეთის მაჩიტას ნახვა. მნახველი განცვიფრებაში მოჰყავს
limestone cliff without any soil, having chosen such a harsh habitat.
კირქვიან კლდეზე ყოველგვარი ნიადაგის გარეშე ამოსულ მწვანედ
Afterwards the trail runs toward the viewpoints on the western slopes
მოხასხასე თეთრ ყვავილს, რომელსაც სასიცოცხლოდ ასეთი მკაცრი
of the gorge, from where you can enjoy watching flying griffon vultures
გარემო აურჩევია. შემდეგ ბილიკი მიემართება ხეობის დასავლეთ
against the backdrop of hanging cliffs. It is also possible to come across
კალთაზე არსებული გადასახედებისკენ საიდანაც ჩაკიდული
9 other species of birds of prey in the gorge. Besides birds of prey, it is
კლდეების ფონზე მონავარდე ორბების თვალიერება საოცარ განცდას
possible to find other bird species that are of significant beauty, such
იწვევს მნახველში. მათ გარდა ხეობაში კიდევ 9 სახეობის მტაცაბელი
as: common pheasant (Phasianus colchicus) and black stork.
AUTOტური
ფრინველის ნახვაა შესაძლებელი. მტაცებლების გარდა არწივის
It is possible to visit the remains of medieval city-fortress of Khornabuji.
ხეობაში სხვა გამორჩეული სილამაზის ფრინველებსაც შეხვდებით,
In order to reach Khornabuji, you must pass through the narrow forest
მათ შორის კოლხურ ხოხობს და შავ ყარყატს.
road, which during summer resembles a natural tunnel. At a certain point
ასევე, შესაძლებელია შუა საუკუნეების ციხე-ქალაქის - ხორნაბუჯის
the “tunnel” suddenly widens and your attention is drawn toward the
ნანგრევების დათვალიერება. ხორნაბუჯზე მისასვლელად ტყეში
5th century fortress almost grown on the steep cliff. You can park your
გამავალ ვიწრო გზაზე უნდა გავიაროთ, რომელიც ზაფხულში
car on the flat area right below the fortress. Here starts the pedestrian
ბუნებრივ გვირაბს გავს. ერთ ადგილზე “გვირაბი” მოულოდნელად
route toward the fortress. From the fortress you can get a fine view of
ფართოვდება და ციცაბო კლდეზე შეზრდილი V საუკუნის ციხე
Alazani Valley and eastern Caucasus Mountains. Visitors can have food
იპყრობს ყურადღებას. შესაძლებელია ავტომობილის ციხის ქვემოთ
at the picnic area set up below the fortress and then take cars toward St.
არსებულ ვაკობზე გაჩერება. აქ იწყება საფეხმავლო მარშრუტი ციხე-
Elias Mountain. The pedestrian route starts while climbing the mountain
სიმაგრეზე. ციხე-სიმაგრიდან ხელისგულივით მოსჩანს ალაზნის ველი
which leads toward the St. Elias Church, built of limestone at an altitude
და აღმოსავლეთ კავკასიონი. ციხის დაბლა მოწყობილ საპიკნიკეზე
of 45 meters above sea level, on a limestone cliff itself. Presumably the
სტუმრებს შეუძლიათ ისადილონ და ავტომობილებით გაემართონ წმ.
church was built in 6th century, however it was supposedly destroyed
ელიას მთისკენ. მთაზე ასვლისას იწყება საფეხმავლო მარშრუტი,
in the beginning of 20th Century and its restoration was completed in
რომელიც კირქვიან კლდეზე, 45 მეტრის სიმაღლეზე მდებარე,
2008. To the east from the church you can see Lake Kochebi and Shiraki
კირქვითვე ნაშენი წმ. ელია თეზბიტელის ტაძრისკენ მიემართება.
valley, while to the south you can see Taribana Valley and Kotsakhura
ტაძარი სავარაუდოდ VI საუკუნეშია აშენებული, თუმცა XX საუკუნის
mountain range.
დასაწყისში ის დაუნგრევიათ და 2008 წელს დასრულდა მისი აღდგენა. ტაძრიდან აღმოსავლეთით მოჩანს “ქოჩების ტბა” და შირაქის ველი, ხოლო სამხრეთით – ტარიბანას ველი და კოწახურას ქედი.
AUTOტური
59
Mercedes Benz C-Class-ის ახალი უნივერსალი Mercedes Benz-ის კომპანიამ C-Class-ის მოდელი წარადგინა, „უნივერსალის“ ძარით. სიახლის პრეზენტაცია ქალაქ ბრემენში, კომპანიის ქარხანაში მოეწყო. მოდელის წარმოებაში ჩაშვებისთვის გერმანული ფირმა, 2014-2015 წლებში თითქმის 2 მილიარდ ევროს დახარჯავს. ახალი C-Class Estate-ის სიგრძე 4702 მილიმეტრის ტოლია, რაც 96 მილიმეტრით მეტია წინა თაობის მოდელზე, ამავე ზარით. თვლების ბაზა 80 მილიმეტრით გაიზარდა და ახლა 2840 მილიმეტრს შეადგენს. სივრცე უკანა მგზავრებისთვის 45 მილიმეტრით გაიზარდა. გარდა ამისა, მანქანის სიგანე 40 მილიმეტრით გაიზარდა, საბარგულის მოცულობა კი 490 ლიტრი გახდა. დამატებითი თანხის გადახდით, უკანა სავარძლების საზურგე ელექტრომართვადი გახდება. გარდა ამისა, ოპციის სახით შემოთავაზებულია სისტემა Easy Pack, რომლის დახმარებითაც საბარგულის კარის გაღება უკანა ბამპერის ქვეშ ფეხის მოძრაობით არის შესაძლებელი. ზომებში გაზრდის მიუხედავად, ახალი C-Class-ის უნივერსალი, წინამორბედზე 65 კილოგრამით მჩატე გახდა: ახლა ის 1500 კილოგრამს იწონის. კომპანიის ინჟინრებმა ამას მიაღწიეს კონსტრუქციაში უმკვრივესი ლითონის გამოყენების წყალობით. ძრავების ხაზს სიახლე C-Class-ის სედანთან გაინაწილებს. გამაში შევა 115-დან 333 ცხძ-მდე სიმძლავრის ბენზინის და დიზელის ძრავები. აგრეთვე ხელმისაწვდომი იქნება ჰიბრიდული ვერსიები C 300 BlueTech Hybrid (231 ცხძ-ის ჯამური სიმძლავრით) და C 350 Hybrid, ბენზინის ექვსცილინდრიანი ძრავით (საერთო სიმძლავრე-279 ცხძ-ა). გადაცემათა კოლოფი არის ექვსსაფეხურიანი „მექანიკა“ ან შვიდდიაპაზონიანი „ავტომატი“. ყველაზე მძლავრი მოდიფიკაციისთვის, ოპციის სახით ხელმისაწვდომი იქნება სრული ამძრაობის სისტემა. ამ კლასში პირველად, პნევმოსაკიდარის შეკვეთა კი შესაძლებელი იქნება C-Class-ის პრაქტიკულად ყველა მოდიფიკაციისთვის, „უნივერსალის“ ძარით. C-Class-ის ახალი უნივერსალი გაყიდვაში წლეულს, სექტემბერში გაჩნდება. Mercedes Benz-ის კომპანია მოდელების ფასს მოგვიანებით გამოაქვეყნებს.
Zagato-ს საკოლექციო უნიკალური Lamborghini იტალიურმა დიზაინ-ატელიემ, Zagato-მ, შვეიცარიელი კოლექციონერის და ფინანსისტის, ალბერტ შპისის სპეციალური შეკვეთით, ერთადერთი ეგზემპლარის სახით, Lamborghini Gallardo LP 570-4-ის სუპერქარის სპეციალური მოდიფიკაცია შექმნა. სიახლე, რომელსაც 5-95 უწოდეს, იტალიაში, კომოს ტბაზე, Concorso d’Eleganza Villa d’Este-ს სილამაზის კონკურსზე წარადგინეს. მსოფლიოში Lamborghini-ს ავტომობილების ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან კოლექციონერად მიჩნეული შპისის აზრით, სიახლე Zagato-ს 95 წლის იუბილეს აღსანიშნავად შეუკვეთა. ამ მანქანაში ბიზნესმენს „თანამედროვე კლასიკის“ იდეის ხორცშესხმა სურდა და სუპერქარი საკუთარი კოლექციის ფუნდამენტურ ნაწილად აქცია. Lamborghini Gallardo-ს კუპე აღიჭურვება 570 ცხძ-იანი, ათცილინდრიანი, 5.2 ლიტრიანი ატმოსფერული ძრავით, egear-ის ერთმოჭიდებიანი ექვსდიაპაზონიანი რობოტიზებული გადაცემათა კოლოფით და სრული ამძრაობის სისტემით. ამგვარი სუპერქარის აჩქარებას ადგილიდან 100 კმ/სთ-მდე 4 წამზე ნაკლები სჭირდება, მისი მაქსიმალური სიჩქარე კი 300 კმ/სთ-ს აჭარბებს.
76
AUTOმოტივი | სიახლეები
ავტოსპორტში დაბრუნდა
2014 წლის მარტში Martini Racing-ი Williams Mercedes F1 Team-თან ერთად დაბრუნდა ფორმულა 1-ის მსოფლიო ჩემპიონატში. დასაწყისში სკეპტიკოსები ამ გუნდს, მიუხედავად იმისა, რომ მის ღირსებას გამოცდილი ბრაზილიელი ფელიპე მასა და ახალგაზრდა ფინელი ვალტერი ბოტასი იცავენ, დიდს არაფერს უწინასწარმეტყველებდნენ, მაგრამ ყველაფერი შეიცვალა მაშინ, როცა ამ ავტომრბოლელებმა ავსტრიაში, „რედ ბულ რინგზე“ „დუბლი“ შეასრულეს საკვალიფიკაციოში, პირველი იყო ფელიპე, მეორე-ვალტერი, გრან-პრიზე კი უკუათვლით მესამე-მეოთხე ადგილი დაიკავეს. დიდ ბრიტანეთში, „სილვერსთოუნზე“ კი ბოტასმა დამაჯერებლად იასპარეზა და მეორე ადგილი დაიკავა. ახლა უკვე სპეციალისტები ალაპარაკდნენ, რომ Williams-ის და Martini Racing-ის თანამშრომლობის დაწყებამ და ამ ბრენდის ავტოსპორტის ყველაზე პრესტიჟულ სახეობაში დაბრუნებამ აშკარად გაამართლა. ამასთან დაკავშირებით, ურიგო არ იქნება გავიხსენოთ Martini Racing-ის სარბოლო ისტორიიდან დასამახსოვრებელი მომენტები. Martini Racing-ის ისტორია 1968 წლის 4 აპრილს იწყება, როცა Martini & Rossi-ს ფირმის გერმანულმა განყოფილებამ გადაწყვიტა სახელოვანი კომპანიის ლოგო „ნიურბურგრინგის 1000 კილომეტრზე“ მოასპარეზე German BG Racing-ის გუნდის Porsche 907-ის ძარაზე განეთავსებინა. Martini Germany-ს სარეკლამო და საგარეო ურთიერთობის ხელმძღვანელმა, პაულ გოპერტმა, მეგობარს, ჰანს-დიტერ დეხენტს, German BG Racingის გუნდის მენეჯერსა და ექსპერტ-მძღოლს მცირე დახმარება გაუწია. ოფიციალური Porsche-ს, Ferrari-ს და Matra-Simca-ს წინააღმდეგ ასპარეზობა ძალზე რთული იყო, მაგრამ „მონცას 1000 კილომეტრზე“, იტალიაში დეხენტ-კოხი-ლინსის ტრიომ და ეკიპაჟის მეოთხე წევრმა, კაუსენმა, კერძო 907-ე მოდელით, მოულოდნელად მესამე ადგილი დაიკავა. ამ შედეგმა Martini ავტოსპორტში პირდაპირ ჩართვაში დაარწმუნა, სადაც სპონსორობის იდეა მომგებიანი იყო. 1969 წელს, Porsche-მ პირველი ტიტული იზეიმა ე.წ. „გამძლეობაზე რბოლაში“, 908/02 ორადგილიანი, სამლიტრიანი მოდელით. მომდევნო წელს ეს ავტომობილი ხუთლიტრიანმა 917-ე პროტოტიპმა შეცვალა, ძველი 908/02 მოდელები კი კერძო გუნდებს მიჰყიდეს, მათ შორის German BG Racing-საც. ლოგო დამზადდა, მაგრამ ფერთა პირველი გამა საკმაოდ უსახური და ნაკლებად მიმზიდველი გამოვიდა. Martini-ს ჩვეული საფარის უქონლობის დროს, ჰანს-დიტერ დეხენტმა „ფსიქედელიკური“ გამოსახულება აირჩია. ტიპიური ჰიპური ნამუშევარი, რომელიც იმ დროს ძალზე მოდური იყო, გუნდისთვის იღბლიანი გამოდგა. მომქანცველი რბოლის დასასრულს, გრძელბაზიანი 917-ით მოასპარეზე ფრანგი
80
AUTOმოტივი | ექსკლუზივი
ჟერარ ლარუსის და გერმანელი ვილი კაუსენის წყვილმა მეორე ადგილი დაიკავა, თანაც Martini-ს დაფინანსებული მეორე, ძველი 908/02 ჩამოიტოვა, რომელსაც რუდი ლინსის და ჰელმუტ მარკოს ავსტრიული დუეტი მართავდა. 1970 წლის დეკემბერში, Martini Racing Team ოფიციალურად წარადგინეს ლონდონში და Wyer Engineering-ს Porsche 917-ის რამდენიმე პროტოტიპით, ე.წ. „მწარმოებლების საერთაშორისო ჩემპიონატში“ ასპარეზობა დაევალა. ამით ავტოსპორტისადმი დიდი ინტერესი გამოიხატა და შედეგად, ინოვაციური საფარი აირჩია ახალბედა გუნდმა: შავ-ცისფერი ელეგანტური ზოლები და ვერცხლისფერ ფონზე წითელი ცენტრი. ფერთა ეს სქემა შემდგომში შესამჩნევ კვალს დატოვებს ავტოსპორტის ისტორიაში. გასული საუკუნის 70-იანი წლები Martini Racing Teamისთვის წარმატებულიც იყო და წარუმატებელიც. „სებრინგზე“ ვიკ ელფორდის და ჟერარ ლარუსის ბრიტანულ-ფრანგულმა წყვილმა, შტუტგარტული ორადგილიანი მანქანით, 12 საათიანი რბოლა მოიგო. შემდეგ Martini Racing-მა „ლე მანის 24 საათიანი რბოლაში“ პირველი ადგილი დაიკავა, ჰელმუტ მარკოს და ხაის ვან ლენეპის ავსტრიულ-ჰოლანდიური დუეტის დახმარებით.
1971 წლის სეზონის ბოლოს „გამძლეობაზე რბოლებიდან“ Porsche-ს დროებით გასვლა, მოულოდნელად Martini Racingსაც შეეხო და ფორმულა 1-ში გადასვლა საუკეთესო გამოსავალი გახდა. თუმცა იტალიელი ძმები პედერცანების Techno-სთან თანამშრომლობამ სეზონში ქულების გარეშე ჩაიარა. 1973 წელს Martini Racing-ი ორ ფრონტზე იბრძოდა-ფორმულა 1-ში Techno-სთან ერთად და „მწარმოებელთა მსოფლიო ჩემპიონატზე“ უახლესი Porsche 911 Carrera RSR-ით, რომელიც 2993 კუბ. სმ მოცულობის ძრავით იყო აღჭურვილი. ე.წ. „გამძლეობაზე რბოლებს“ უფრო მეტად დამაკმაყოფილებელი შედეგი ჰქონდა, რადგან იქ, მაგალითად, Targa Florio-ზე, პალერმოს ქუჩებში, Porsche კარგად ასპარეზობდა. ჰერბერტ მიულერის და ხაის ვან ლენეპის შვეიცარიულ-ჰოლანდიურმა დუეტმა, Alfa Romeo და Ferrari ჩამოიტოვა. ფორმულა 1-ში არც ისე კარგად იყო საქმე. შედეგით და თანამშრომლობით უკმაყოფილო მხარეებს შორის
ურთიერთობა დაიძაბა და ავსტრიის გრან-პრის წინ ფორმულა 1-დან წასვლა გადაწყდა. ფორმულა 1-დან წასვლის შემდეგ, Martini Racing-მა Porsche 911 Carrera RSR-ის გაუმჯობესება განაგრძო, „მწარმოებელთა მსოფლიო ჩემპიონატისთვის“, მაგრამ ეს ავტომობილი, მიუხედავად იმისა, რომ 500 ცხძ-იანი, 6 ცილინდრიანი ძრავით იყო აღჭურვილი, მაინც ვერ უმკლავდებოდა Matra-ს, Ferrari-ს, Lola-ს და Mirage-ს. 1975 წელს Martini Racing-ი ფორმულა 1-ს დაუბრუნდა, ამჯერად ბერნი ეკლსთოუნის Brabham-Ford-ის ბოლიდების ძარაზე გაჩნდა ცნობილი ბრენდის გამოსახულება. ამ პარტნიორობას პირველი გამარჯვება მოჰყვა. „ნიურბურგრინგზე“, გერმანიის გრან-პრი არგენტინელმა კარლოს როიტემანმა მოიგო, „ინტერლაგუშზე“ ბრაზილიის გრან-პრი კი - ბრაზილიელმა კარლუშ პაჩემ. 1976 წელს სპორტპროტოტიპების მსოფლიო ჩემპიონატში Martini Racing-მა კვლავ Porsche-სთან ერთად განაგრძო ასპარეზობა და ზედიზედ ორი სეზონის მანძილზე, ჯერ ჟაკი (იგივე „ჯეკი“) იქსის და ხაის ვან ლენეპის ბელგიურ-ჰოლანდიურმა დუეტმა, მერე კი ამერიკელ ჰარლი ჰეივუდსა და გერმანელ იურგენ ბარტთან ერთად ბელგიელმა პილოტმა, Porsche 936-ით
საფარი რალიზე ბიორნ ვალდეგაარდის ეკიპაჟმა, Porsche 911-ით ვერ გაიმარჯვა, ამ სახეობაში ასპარეზობა გაგრძელდა და როგორც შემდეგ აღმოჩნდა, ძალზე წარმატებულადაც. პარალელურად, Martini Racing-მა ფორმულა 1-შიც განაგრძო მოღვაწეობა, ამჯერად Lotus-თან ერთად, მაგრამ აქ კვლავ იმედგაცრუება დახვდა ხელმძღვანელობას. მსოფლიოს 1978 წლის ჩემპიონი, ამერიკელი მარიო ანდრეტი, რომელიც წინა სეზონში დომინირებდა, ამჯერად, მოდერნიზებული ბოლიდით ვერაფერს გახდა. შეუძლებელი გახდა Ferrari-ს, Williams-ის, Ligier-ს და Renault Turbo-ს წინააღმდეგ პაექრობა. 1980-იანი წლების დასაწყისში Martini Racing-მა კვლავ World Sportscar Championship-ისკენ გადაიტანა ყურადღება და მას შემდეგ, რაც Porsche 908/80-ით, ჯეკი იქსმა „ლე მანზე“ მეორე ადგილი დაიკავა, შტუტგარტულ კომპანიასთან თანამშრომლობა შეწყდა. Martini Racing-მა Lancia-სთან კონტრაქტი გააფორმა იმ იმედით, რომ Beta Montecarlo Turbo წინა სეზონის ტრიუმფს გაიმეორებდა. ახალი თანამშრომლობა იტალიის ტერიტორიაზე ლეგენდარული რბოლის, Mille Miglia-ს მოგებით დაიწყო. მას, მომდევნო სეზონში, Beta Montecarlo Turbo-თი მსოფლიო
და 936/77 მოდერნიზებული მოდელით „ლე მანის 24 საათიანი რბოლა“ მოიგო. ფორმულა 1-ში არც ისე კარგად მიდიოდა საქმე. Martini Racing-ის და Brabham-ის თანამშრომლობა გაგრძელდა, მაგრამ ცოტა ხნით. გუნდის პირველი პილოტის, კარლუშ პაჩეს ავიაკატასტროფაში დაღუპვამ, Ford-ის სუსტი ძრავის Alfa Romeo-ს 12 ცილინდრიანი აგრეგატით შეცვლამ და ავსტრიელი ნიკი ლაუდას პირად სპონსორთან ერთად მოწვევამ, თანამშრომლობას წერტილი დაუსვა. მიუხედავად ყველაფრისა, Martini Racing-ი განაგრძობდა წარმატებულ სვლას სპორტქარების მსოფლიო ჩემპიონატის სხვადასხვა რბოლაში, ახლა უკვე ე.წ. Group 5-ის Porsche 935ით, რომელსაც “Moby Dick”-ი უწოდეს. თუმცა უმაღლესი ტიტული არ ჩანდა და Martini Racing-მა ყურადღება რალის მსოფლიო ჩემპიონატზე გადაიტანა. სიტუაციის შეცვლამ დადებითად იმოქმედა სახელოვან ბრენდზე და მიუხედავად იმისა, რომ აფრიკაში, ურთულეს
ჩემპიონის ტიტულის მოპოვება მოჰყვა. იტალიელებმა მიკელე ალბორეტომ, რიკარდო პატრეზემ, პიერკარლო გინძანიმ და იტალო-ამერიკელმა ედი ჩივერმა თითქმის ყველა რბოლა მოიგეს ჩემპიონატში, თანაც BMW-ს და Porsche-ს რეგულარულად ართმევდნენ ქულებს. მალე World Endurance Championship-ის ტექნიკური რეგლამენტი შეიცვალა და ე.წ. Silhouettes-ის ტიპის მოდელები Group C-ის დახურული ტიპის, ორადგილიანმა სპორტპროტოტიპებმა შეცვალა. თითქოს 70-იან წლებს დაუბრუნდა ჩემპიონატი, როცა სახელოვანი Porsche 917 და Ferrari 512 ბრწყინავდა. ჩეზარე ფიორიოს გუნდმა ვერ მოახერხა Porsche 956-ის დარი სუპერქარის მომზადება და Beta Montecarlo Turbo-ს გადასხვაფერებული მოდელით განაგრძო ასპარეზობა. მართალია არც ისე ცუდად, მაგრამ უმაღლეს ტიტულზე საუბარი არც იყო. სამაგიეროდ, რალის მსოფლიო ჩემპიონატში Martini Racing-ის საფარიანი Lancia 037
AUTOმოტივი | ექსკლუზივი
81
ბოლო სიახლეები ბრიტანულმა პორტალმა ”Sun Motors”-მა კვლევა ჩაატარა, რომლის ფარგლებშიც 2013 წლის განმავლობაში საავტომობილო სარეკლამო რგოლებისა და მათი ნახვების რაოდენობის შესწავლა მოხდა. ”Sun Motors”-ის მიერ შედგენილი რეიტინგის მიხედვით ლიდერი პოზიცია ”ჰონდას” ვიდეორგოლებს ერგოთ. პირველი ადგილი დაიკავა სარეკლამო სიუჟეტმა სახელად ”Hands”. სხვადასხვა პორტალზე მას 12 მილიონი ნახვა დაუგროვდა. მას ისევ ”ჰონდას” სარეკლამო ვიდეო მოსდევს, სახელად ”An Impossible made Possible”, რომელიც შვიდ მილიონზე მეტმა ადამიანმა ნახა. 2013 წელს ყველაზე პოპულარული საავტომობილო სარეკლამო ვიდეოების ნახვა ავტორადიოს ვებ და ფეისბუქის გვერდებზე შეგიძლიათ.
სუპერქარი ”შევროლე კორვეტი” და ”F” სერიის ”ფორდის” პიკაპი ბაზარზე წარმოდგენილ ავტომობილებს შორის ყველაზე ამერიკულ მოდელებად დაასახელეს. შედეგები ვაშინგტონის ბიზნესის სკოლის მიერ ჩატარებული კვლევის შედეგად გამოქვეყნდა. ავტომობილები იმის გათვალისწინებით აირჩიეს, თუ რა წვლილი შეაქვთ მათ ადგილობრივ ეკონომიკაში და ამერიკაში წარმოებული რამდენი კომპონენტისგან შედგება. რეიტინგი სპეციალურ ინდექსზეა დაფუძნებული, რომელიც დოცენტმა ფრენკ დიუბუამ შეიმუშავა. მისი მთავარი კრიტერიუმები შტაბბინის მდებარეობა, ახალი გამოგონებისა და კვლევების ცენტრისა და წარმოების ამერიკის შეერთებული შტატების ტერიტორიაზე არსებობაა. პირველი ადგილების მფლობელმა მოდელებმა თანაბარი რაოდენობის ქულები დააგროვეს. ხუთეულში მათთან ერთად Buick Enclave, Chevrolet Traverse და GMC Acadia დაასახელეს.
მიჩიგანის ტრანსპორტის სამეცნიერო კვლევითმა ინსტიტუტმა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის 2008 წლის მონაცემებზე დაყრდნობით, კვლევა ჩაატარა, რომლის მიხედვით ყველაზე უსაფრთხო გზების მქონე სახელმწიფოები გამოვლინდა. სპეციალისტებმა დაიანგარიშეს რომელ ქვეყანაში მოდის 100 ათას მოსახლეზე ავარიის შედეგად ყველაზე მეტი დაღუპული ადამიანი და ამ მაჩვენებლით ყველაზე უსაფრთხო გზების მქონე ქვეყანა მსოფლიოში მალდივები აღმოჩნდა. აქ 100 ათას მოსახლეზე მხოლოდ ორი დაღუპული ფიქსირდება. მეორე პოზიცია ტაჯიკეთს ერგო, სამეულს კი მალტა ასრულებს. ხუთეულში ფიჯი და მარშალის კუნძულები შევიდნენ. ათეულში კი ისრაელი, ტონგა, ანტიგუა და ბარბუდა, ნიდერლანდები და შვეიცარია დასახელდნენ. მსოფლიოში პირველმა ”საპახმელიო” ავტობუსმა ”Hangover Heaven”-მა მუშაობა ლას ვეგასში დაიწყო. ის აღჭურვილია ჟანგბადით, წვეთოვანითა და სხვადასხვა მედიკამენტით. როგორც ცნობილია, მსოფლიოს აზარტის დედაქალაქში ალკოჰოლს მდინარეებად მიირთმევენ და სტატისტიკის მიხედვით, ლას ვეგასში ნაბახუსევით რამდენჯერმე უფრო ხშირად იტანჯებიან, ვიდრე სხვა ამერიკულ ქალაქში. სწორედ ამიტომ ამოქმედდა კაზინოების ქალაქში ასეთი სახის სერვისი. მათ 25 ექიმისგან და მედდისგან შემდგარი გუნდი ემსახურება. დღეისათვის ისინი დღის განმავლობაში ასობით კლიენტს კურნავენ. ავტობუსის მომსახურება 70-დან 250 დოლარამდე ღირს. მკურნალობის პირდაპირ ნომერში დაწყება კი უფრო ძვირი ჯდება.
ამერიკულმა გამოცემა ”Ward’s Auto”-მ ათი საუკეთესო საავტომობილო ინტერიერი დაასახელა, რომლებიც 2014 წლის სამოდელო რიგის 41 ავტომობილიდან ამოარჩიეს. გამარჯვებულებს პრიზებს მაისის ბოლოს საზეიმო ცერემონიაზე გადასცემენ, რომელიც მიჩიგანის შტატში გაიმართება. საუკეთესო ინტერიერები სპეციალური ტესტების საშუალებით შეარჩიეს. რვა თანამშრომელმა ყველა კონკურსანტის შემოწმებას ორი თვე მოანდომა. ავტომობილები დეტროიტის ქუჩებში მგზავრობის დროს გამოსცადეს. სალონები კი შემდეგი კრიტერიუმებით შეფასდა: ეგრონომიკა, გაწყობის მასალა და ხარისხი, უსაფრთხოება, კომფორტი, დიზაინი, ესთეტიკა და ელეტქრონული სისტემების გამოყენების მოხერხებულობა. შედეგად, წელს საუკეთესო ინტერიერის მქონე ავტომობილები გახლავთ: ”შევროლე კორვეტ სტინგრეი”, ”კრაისლერ 200C”, ”GMC Sierra Denali”, ”ჰიუნდაი, Equus Ultimate”, ”ჯიპ ჩეროკი ლიმიტედი”, ”კია სოულ პლიუსი”, ”მაზდა 3”, ”მერსედეს ბენც S550”, ”როლს როის Wraith” და ”ფოლკსვაგენ გოლფ GTI”.
1
88
AUTOმოტივი | ავტორადიო
2
Yamaha XV950 ე.წ. „ქასთომაიზინგის“ ანუ შეკვეთით რაიმეს დამზადების ამერიკული სკოლა ისეთი სპეციფიკურია, რომ ხშირად ვერ გაიგებ, რომელი მოტოციკლი დაედო საფუძვლად მორიგ სამუშაოს. ახალი სამყაროს ბაზარზე, საკუთარი პროდუქციის გასაყვანად, რამდენიმე წლის წინ Yamaha-მ ცალკეული ბრენდი-Star ჩაუშვა. დღეს ის ყურადღებას საკმაოდ საინტერესო ერთობლივი პროექტებით იპყრობს. მაგალითად, ერთხელ მათ რაღაც განსაკუთრებულის შექმნა შესთავაზეს, სერიული ჩოპერის ბაზაზე. არავის დაყოლიება არ დასჭირდათ-ერთბაშად რამოდენიმე კომპანიამ, „ქასთომის“ საკუთარი ხედვა წარადგინა, Yamaha XV950-ს ბაზაზე. ყველაზე კარგი მოდელი Broward Motorsports-ს გამოუვიდა. დონორისგან თითქმის არაფერი დარჩა-მხოლოდ ძალოვან აგრეგატს არ შეეხენ. ჩარჩო ე.წ. „მშრალი“ უკანა საკიდარით და შაჭის მაღალი ღერძით ხელახლა მოამზადეს. ტელესკოპური წინა „ჩანგალი“, ძველმოდური, კლასიკური ზამბარიანი „სპრინგერით“ შეცვალეს. ბუნებრივია, საჭე ზემოთ აწიეს, ე.წ. „შესაკაზმი“ ველოსიპედის „პლაცკარტით“ შეცვალეს, საწვავის ავზი ორჯერ შეამცირეს და წყლის წვეთის ფორმა „მისცეს“. Yamaha XV950-მოდელი 2009 წელს Midnight Star-ის სახელით, სპეციალურად აშშ-ის ბაზრისთვის გამოუშვეს, მაგრამ ერთ წელიწადში ის ევროპაშიც გამოჩნდა და დღემდე იყიდება. რაფინირებული „კრუიზერი“ მახასიათებლების ბალანსით და რბილი სვლით გამოირჩევა. თუმცა, მთელი თავისი არქაული გარეგნობის მიუხედავად, აპარატი საკმაოდ მანევრირებადი გამოვიდა. ამის გამო წინა ბორბალის დიამეტრი ძალიან არ გაუზრდიათ, სახელურები კი დაადაბლეს, საჭის სიმაღლის კომპენსაციისთვის. ამ საოცრებით, „ქასთომაიზერებმა“ დაახლოებით 200 კმ გაიარეს და მხოლოდ წინა მუხრუჭის გაუმჯობესებით შემოიფარგლნენ. თუმცა ტესტების შედეგების მიხედვით, წინა საკიდარის სიხისტე გაზარდეს. Yamaha-ში უკანა თაღის ფორმა და ჯაჭვური გადაცემის გაფორმება მოეწონათ.
94
AUTOმოტივი | მოტოსპორტი
AUTOმოტივი | მოტოსპორტი
95