jak_zarabiac_w_domu_2012 by Piotr Iwański

ee-Poradnik

Praca i Ubezpieczenia Praca i Ubezpieczenia

Jak zarabiać w domu 25 pomysłów na zarabianie w domu Firma, praca na zlecenie czy chałupnictwo Jak płacić niższe podatki Jakie są zasady zwolnienia z VAT Jak rozliczać z ZUS pracę w domu przy dorabianiu do etatu Jak założyć jednoosobową działalność Kto może kontrolować działalność prowadzoną w domu

Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (22) 530 40 40; www.gazetaprawna.pl Redakcja: Piotr Buczek DTP: Joanna Archacka Biuro Obsługi Klienta: 05-270 Marki, ul. Okólna 40 tel. (22) 761 30 30, 0 801 62 66 66; e-mail: bok@infor.pl © Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o. ISBN 978-83-63360-55-9 Wydanie I/2012, październik 2012 r.

Spis treści Róbmy biznes z głową i z pasją.................................................................................. 5 Rozdział 1. 25 pomysłów na zarabianie w domu................................................. 7 1.1 Sklep internetowy................................................................................................ 7 1.2 Hosting...................................................................................................................9 1.3 Działania prosumenckie .................................................................................10 1.4 Catering................................................................................................................ 12 1.5 Biuro handlu nieruchomościami................................................................. 14 1.6 Gabinet masażu................................................................................................. 16 1.7 Social Lending..................................................................................................... 18 1.8 Produkcja wideoprezentacji........................................................................... 19 1.9 Zarządzanie korespondencją.........................................................................20 1.10 Administrowanie bazami danych .............................................................22 1.11 Handel podręcznikami...................................................................................24 1.12 Kantor internetowy........................................................................................25 1.13 Projektowanie sieci sprzedaży (MLM).......................................................28 1.14 Usługi niani.......................................................................................................29 1.15 Handel domenami........................................................................................... 31 1.16 Osobisty doradca.............................................................................................. 32 1.17 Mikropralnia...................................................................................................... 33 1.18 Obrót numizmatami......................................................................................34 1.19 Produkcja chałupnicza...................................................................................36 1.20 Korepetycje........................................................................................................38 1.21 Projektowanie zapachów..............................................................................39 1.22 Agencja social marketingu .......................................................................... 41 1.23 Agencja reklamy internetowej....................................................................42 1.24 Usługi księgowe...............................................................................................44 1.25 Mass mailing....................................................................................................46 Rozdział 2. Co wybrać: własną firmę, pracę na zlecenie czy chałupnictwo..........................................................................................................49 2.1 Co to jest działalność wykonywana osobiście?.........................................49 2.2 Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą..............................49 2.3 Czy przedsiębiorstwo rodzinne daje przywileje?..................................... 51 2.4 Kto może zostać chałupnikiem....................................................................52 2.5 Czym różnią się formy umów cywilno-prawnych?................................52 Przykładowa umowa o dzieło..............................................................................55 Rozdział 3. Co zrobić, aby płacić jak najniższe podatki................................. 57 3.1 Wybór najkorzystniejszej formy opodatkowania.................................... 57 3.2 Karta podatkowa................................................................................................58 3.3 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych..........................................58

3.4 Księga przychodów i rozchodów................................................................. 60 3.5 Zwolnienia z VAT...............................................................................................63 3.6 Koszty uzyskania przychodu obniżają wymiar podatku......................64 3.7 Podatek od nieruchomości przy działalności gospodarczej............................................................................66 Rozdział 4. Jak rozliczyć się z ZUS..........................................................................69 4.1 Ubezpieczenia osób prowadzących jednoosobową firmę.....................69 4.2 Składki od umowy zlecenia .......................................................................... 71 4.3 Ubezpieczenia chałupnika............................................................................. 72 4.4 Jak rozliczyć z ZUS pracę w domu przy dorabianiu do etatu.............. 72 Rozdział 5. Kto może kontrolować działalność prowadzoną w domu.................................................................................................... 75 5.1 Gdy dom staje się siedzibą firmy.................................................................. 75 5.2 Kontrolerzy mogą wkroczyć do mieszkania.............................................76 Przykładowy sprzeciw na działania kontrolne..............................................79

Róbmy biznes z głową i z pasją W czasach, kiedy więcej niż co dziesiąty zdolny do pracy Polak nie może znaleźć stałego zajęcia, a płace nie nadążają za rosnącymi kosztami życia, coraz bardziej naturalne staje się to, że zaczynamy szukać możliwości stworzenia sobie własnego warsztatu pracy. Dla tych, którzy nie mają zatrudnienia, może to być szansa na stały dochód, dla etatowców – możliwość dorobienia i zaspokojenia rosnących aspiracji finansowych. Dla wielu wreszcie znalezienie nowej formy aktywności zawodowej może oznaczać uniezależnienie się od dotychczasowej pracy, środowiska, służbowej podległości i spełnienie się we własnym biznesie. Kilkaset tysięcy firm powstałych w Polsce w ciągu ostatniej dekady to dowód na to, że jesteśmy przedsiębiorczy i aktywnie potrafimy dostosowywać się do warunków rynkowych, reagować na kryzysy i wykorzystywać gospodarcze okazje. W dużej mierze to zasługa unijnych dotacji, po które sięgamy chętnie i coraz skuteczniej. I choć w ostatnich latach standardem jest wyrejestrowywanie co roku ponad 200 tys. firm, prywatny biznes kwitnie i ma się coraz lepiej. Wejście w świat przedsiębiorców może nie jest tak łatwe, jakbyśmy chcieli i jak od lat obiecują nam politycy, ale radzi sobie z tym co roku kilkaset tysięcy osób. One już musiały się nauczyć, że chcąc realizować swoje biznesowe ambicje, nie zawsze trzeba od razu przejść całą procedurę rejestracji firmy, ponieważ można pracować w oparciu o umowę zlecenie lub umowę o dzieło. Przećwiczyły na własnej skórze rejestrację działalności gospodarczej, przeszły procedury w urzędzie skarbowym i w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Już wiedzą, że możliwości rozliczania się z fiskusem jest wiele i warto dobrze przekalkulować, zanim się wybierze tę najwłaściwszą. I że przed wejściem na drogę samodzielnej działalności gospodarczej trzeba dobrze przemyśleć, co chce się robić. Nie ma co liczyć na gotową receptę na sukces, bo czy weźmiemy się za opiekę nad dziećmi, czy za udzielanie pożyczek przez internet albo handel domenami, równie wiele będzie zależeć od naszego zaangażowania i pasji, jak od zewnętrznych czynników gospodarczych i sytuacji na rynku, na którym będziemy działać. Jedno jest oczywiste – jeśli nie znamy się na komputerach, nie bierzmy się za hosting, jeśli nie mamy talentów artystycznych, nie mierzmy się z rękodziełem artystycznym. Wielu rzeczy można się nauczyć, ale szukając sobie nowej aktywności, zajmijmy się tym, co przy okazji będzie nam sprawiać przyjemność i dawać poczucie satysfakcji. Piotr Buczek

Rozdział 1 25 pomysłów na zarabianie w domu 1.1 Sklep internetowy Jak wynika z danych Stowarzyszenia Marketingu Bezpośredniego w 2011 roku na zakupy w sieci (zarówno w e-sklepach, jak i na platformach aukcyjnych) Polacy wydali rekordową kwotę 4,5 mld euro (prawie 19 mld zł) o ponad 30 proc. więcej niż w roku poprzednim. Dla kogo Sklep internetowy może prowadzić każdy. Zgłaszając zakres działalności gospodarczej, należy wybrać tzw. numer PKD o symbolu 52.61.Z (sprzedaż wysyłkowa). Oprócz niej warto zadeklarować również przedmiot handlu. Konieczne inwestycje Najważniejszą inwestycją jest kupno komputera. Na jego wyborze nie ma co oszczędzać. Przyda się mocny procesor (najlepiej ostatniej generacji, koszt od 650 zł). Komputer nie musi natomiast mieć silnej karty graficznej (wystarczająca będzie taka za 200 – 300 zł). Konieczny jest dostęp do internetu, przy czym im większa przepustowość, tym lepiej. W przestrzeni wirtualnej potrzebujemy domeny, hostingu, oraz sklepu (skrypt komputerowy). Domena to inaczej adres. Jego wybór ma znaczenie. Powinien być prosty i łatwy do zapamiętania (najlepiej gdy składa się maksymalnie z trzech sylab) i wiązać się z asortymentem. Błędem jest użycie nazwiska (szczególnie gdy jest trudne do wymówienia) albo nazw anglojęzycznych. Po wyborze nazwy należy sprawdzić dostępność domeny. Jeśli jest zajęta, może wystarczy dodać inną końcówkę (najlepsze to .pl, .com, com.pl, .eu). Jeśli są dostępne, warto kupić wszystkie. Koszt jest niewielki (od 20 do 60 zł rocznie), a dużo więcej może przynieść ograniczenie ryzyka, że w przyszłości ktoś będzie się podszywał pod nasz sklep. Hosting to miejsce na serwerze, na którym sklep fizycznie będzie umieszczony. Aby klienci chcieli korzystać ze sklepu, jego strona musi ładować się błyskawicznie. Podczas wyboru należy zatem zwrócić uwagę na szybkość transferu danych (im wyższa, tym lepiej, pojemność bazy danych (dobrze, gdy jest nieograniczona) i panel administracyjny (intuicyjny). Koszt hostingu to wydatek rzędu 200 – 600 zł rocznie. Kolejną rzeczą jest skrypt (program do budowy sklepu). Możemy skorzystać z bezpłatnej aplikacji (np. Magento, OsCommerce, ZenCart) lub kupić stworzone w specjalistycznej firmie na wyłączne potrzeby rozwiązanie albo zdecydować się na dzierżawę. Pierwsze rozwiązanie ma jedną zaletę: jest bezpłatne. Fachowcy jednak narzekają, że aplikacje są pełne błędów, układ sklepu jest z góry narzucony i niezbyt atrakcyjny, aplikacje nie są zoptyma-

e-Biblioteka Gazety Prawnej

lizowane pod kątem wyszukiwarek internetowych. Cena za wdrożenie bezpłatnego skryptu waha się w granicach 250 – 4500 zł. Zdaniem ekspertów to rozwiązanie dobre raczej do zbadania popytu. Strona tworzona od podstaw będzie bardziej funkcjonalna zarówno dla klientów i administratora, jak i wyszukiwarek internetowych, choć tania nie jest. Koszt zależy od liczby dostępnych funkcjonalności i marki wykonawcy. Cena najprostszej strony wynosi ok. 1,5 – 2,5 tys. zł, zaawansowanej – nawet nawet kilkanaście tys. zł. Cena dzierżawy nie powinna przekroczyć 400 – 600 zł miesięcznie. Na co zwrócić uwagę Po pierwsze: klient musi mieć możliwość łatwego znalezienia produktu. Po drugie: trzeba mu dostarczyć jak najwięcej informacji opatrzonych zdjęciami. Po trzecie: klient musi mieć pewność, że kupuje bezpiecznie – strona powinna być co najmniej zabezpieczona certyfikatem SSL, a najlepiej EV, niższej jakości certyfikaty w zasadzie nie nadają się już do obsługi sklepu internetowego. Ale jeśli będzie się to wiązać z dużą liczbą rubryk do wypełnienia i wysłaniem maili, poszuka innego sklepu. Aby e-sklep zarabiał, musi być rozpropagowany. W handlu internetowym najbardziej popularne jest pozycjonowanie strony w wyszukiwarkach (Google). Należy jednak pamiętać, że liczy się tylko pierwszych dziesięć pozycji na pierwszej stronie (dalej już mało kto zagląda). Ile można zarobić Zarobki zależą od obrotów. Najwięcej sklepów sieciowych handluje odzieżą i obuwiem (ok. 20 proc.). Jest duża konkurencja, więc marże w tej branży są stosunkowo niewielkie (5 – 7 proc.). Dużo e-sklepów sprzedaje artykuły domowego użytku i ogrodowe (ok. 18 proc.). Roczne przychody popularnego, średniej wielkości e-sklepu handlującego odzieżą i obuwiem wynoszą ok. 450 – 650 tys. zł.

WARTO WIEDZIEĆ 20 proc. sklepów handluje odzieżą i obuwiem. Na drugim miejscu są artykuły wyposażenia wnętrz i związane z prowadzeniem ogrodu (18 proc.). Najmniej jest sieciowych delikatesów (4 proc.). oferujących luksusowe, mało przetworzone artykuły spożywcze.

Ile trzeba wydać Komputer – 1,2 – 2 tys. zł Najprostsze oprogramowanie sklepowe – ok. 550 zł Pozostałe oprogramowanie – ok. 350 zł Stworzenie strony – 1,5 – 2,5 tys. zł Drukarka fiskalna – 2 – 3 tys. zł

Jak zarabiać w domu Serwer i domena Księgowość Promocja w wyszukiwarkach Opłaty za telefon i internet Środki obrotowe na zakup towaru

– ok. 40 zł/mies. – ok. 100 zł/mies. – ok. 350 zł/mies. – ok. 200 zł/mies. – zależnie od branży

1.2 Hosting Nikt nie ma wątpliwości, że przestrzeń wirtualna będzie rosnąć. Firma, która nie ma swojej strony, jest przez kontrahentów traktowana z nieufnością. Sklep natomiast pozbawia się przychodów z internetowych zamówień. Dla kogo Do świadczenia usług hostingowych najlepiej nadają się osoby z przygotowaniem technicznym, interesujące się nowymi technologiami, ale nie jest to warunek konieczny. Rejestrując działalność gospodarczą w zakresie przetwarzania danych, zarządzania stronami internetowymi (hosting) oraz prowadzenia podobnej działalności, należy wybrać oznaczenie 63.11.Z. Konieczne inwestycje Serwery to komputery o dużej mocy obliczeniowej, przystosowane do udostępniania zasobów innym maszynom, które kontaktują się z nimi poprzez sieć. Wybierając taką maszynę, należy pamiętać, że powinna być wyposażona w duże i szybkie dyski twarde (głównie z rodziny SCSI), dużą ilość pamięci RAM oraz wydajne procesory (ich płyty główne mogą obsługiwać jednocześnie kilka tego typu elementów). Jako że mają pracować bez przerwy, muszą być niezawodne. Powinny zatem posiadać kilka wbudowanych zasilaczy oraz systemy awaryjnego utrzymywania napięcia. Zakup używanej maszyny to wydatek od 3000 zł wzwyż. Kupując nową, trudno zmieścić się w kwocie niższej niż 8,5 tys. zł. Serwer musi stać w wentylowanym pomieszczeniu, tzw. serwerowni. Raczej trudno trzymać taką maszynę w pokoju, w którym toczy się normalne życie, natomiast gdy mamy wolny pokój, z powodzeniem można przekształcić go w serwerownię. Konieczne są jednak inwestycje. Trzeba zaprojektować profesjonalny system wentylacji i klimatyzacji (koszt, razem ze sprzętem, to 8,5 – 13 tys. zł). Trzeba także pamiętać o ochronie przeciwpożarowej. Nie ma też co oszczędzać na urządzeniach gwarantujących ciągłość zasilania. Maszyna musi mieć także nieprzerwany dostęp do internetu. Na co zwrócić uwagę Najpopularniejszą usługą jest tzw. hosting współdzielony. Polega na wykorzystywaniu serwera przez kilka podmiotów. Jeden serwer pozwala śred-

e-Biblioteka Gazety Prawnej

nio obsługiwać od 1 tys. klientów w górę. Każdy z użytkowników powinien mieć limitowaną ilość miejsca na serwerowym dysku. Musi się także dzielić z innymi użytkownikami oprogramowaniem, mocą obliczeniową procesorów oraz pojemnością pamięci RAM. Po jakimś czasie można zaoferować bardziej dochodowy tzw. VPS (Virtual Private Server). Klient otrzymuje wtedy większą, uzależnioną od wykupionego pakietu, niewynikającą z podzielenia mocy i pojemności maszyny przez liczbę użytkowników, przestrzeń na serwerze (na przykład 1/20). W takim wariancie przestrzeń na serwerze jest odseparowana. Posiada niezależne oprogramowanie i system operacyjny. Działania innych użytkowników i generowany przez nich ruch w sieci nie mają wpływu na stabilność pracy VPS. Najwyższym stopniem usług hostingowych jest tzw. serwer dedykowany. To rozwiązanie dla najbardziej wymagających klientów, oczekujących pełnej mocy obliczeniowej. W takim przypadku konfiguracja serwera powinna być dostosowana do wymagań firmy. Poważnym zagrożeniem dla świadczenia usług w wariancie współdzielonym są niechciane wiadomości, tzw. SPAM. Wystarczy, że jeden z użytkowników roześle taką wiadomość, aby IP serwera (jego unikalny adres w sieci) został wpisany na tzw. czarne listy kierujące wiadomości do kosza (w wariancie VPS taka sytuacja nie występuje, bo wydzielona przestrzeń ma własny adres IP). Ile można zarobić Stawki za hosting współdzielony są różne, zwykle jednak dochodzą do około 1 tys. zł rocznie (porządna maszyna powinna udźwignąć do tysiąca użytkowników). Na oferowaniu usług w wariancie VPS można w ciągu dwunastu miesięcy zarobić od 4 tys. zł (w zależności od liczby użytkowników). Usługa w najbardziej wyszukanym wariancie (serwer dedykowany) powinna zapewnić wpływy na poziomie od 10 – 12 tys. zł rocznie.

Ile trzeba wydać Serwer używany Serwer nowy Dostosowanie pomieszczenia Klimatyzacja (z audytem) System przeciwpożarowy Systemy wspomagające zasilanie

– od 3000 zł – od 8,5 tys. zł – od 5 tys. zł – do 15 tys. zł – 1 tys. zł – od 2,5 tys. zł

1.3 Działania prosumenckie Firmy, których oferta jest skierowana do odbiorców detalicznych, muszą zabiegać o opinię wśród konsumentów. Prosumentem jest osoba,

Jak zarabiać w domu

która ma wpływ na opinię innych o marce, produkcie, usłudze. Wielkie koncerny chętnie sponsorują działalność blogerów, z których opinią liczą się inni konsumenci. Dla kogo Do rozpoczęcia tego typu działalności nie jest konieczne, przynajmniej na początku, formalne posiadanie firmy. Praca polega na budowaniu prestiżu, aury specjalisty w wybranej dziedzinie. Po jakimś czasie, w drugim ruchu, będzie można dołożyć do tego wymiar finansowy (zwykle po kilku miesiącach). Cieszący się uznaniem prosument może bowiem liczyć, że znajdzie sponsora, który zgodzi się na finansowanie jego działalności. Wtedy można założyć firmę świadczącą usługi doradztwa gospodarczego (PKD: 70.22.Z) lub agencję reklamową (PKD: 73.11.Z). Konieczne inwestycje Tego typu działalność nie wymaga dużych nakładów. Wystarczy mocny komputer z dostępem do internetu o prędkości od 1 – 2 Mb/s (im szybszy, tym lepiej). Najlepiej zacząć od założenia własnej, poświęconej wybranemu tematowi strony (koszty nie powinny przekroczyć 100 – 200 zł), która powinna mieć odpowiednią, związaną z tematem domenę. Po jakimś czasie warto zadbać o pozycjonowanie strony w wyszukiwarkach. Na co zwrócić uwagę Obszarem zainteresowania powinna być dziedzina, która żywo interesuje blogera. Trudno bowiem monitorować temat, który jest całkowicie obojętny. Po wtóre temat blogu powinien mieć rynek, bowiem celem tego typu działalności jest wymiar komercyjny. Jeżeli obszar zainteresowań będzie dotyczyć np. sztuki średniowiecznej, być może znajdzie się oficyna, które specjalizuje się w wydawaniu albumów zawierających reprodukcje dzieł z tego okresu, ale trudno wyobrazić sobie, by chciała utrzymywać blogera. Z drugiej strony dobra masowego użytku, np. samochody, są mocno obstawione. W internecie toczą się nieustające moderowane dyskusje na temat wyższości poszczególnych marek, rozwiązań technicznych, nowinek i dość trudno w takiej dziedzinie zająć pozycję eksperta. W tej działalności ważna jest żelazna konsekwencja. Wpisy powinny pojawiać się przynajmniej kilka razy w tygodniu. Należy pamiętać, że czytelnicy powinni mieć możliwość komentarzy. Wpisy powinny być sprzężone z aktywnością na mikroblogu (Twitter, Facebook, Blip), na którym warto zamieszczać choćby tytuły kolejnych wpisów, ewentualnie ich lead (wstęp określający temat). Blog ma jednak przewagę nad serwisami społecznościowymi: informacje zwrotne, a więc i społecznościowe ataki na autora, są mocno ograniczone.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Duże znaczenie ma wizualna atrakcyjność przekazu. Warto zadbać o oprawę, wrzucanie chętnie oglądanych relacji zdjęciowych czy filmowych. O czym pisać? Nie należy wprost zachwalać towarów. Warto natomiast dzielić się opiniami na temat rynku, marki, eventów, konkursów czy promocji. Jeżeli w materiale ma znaleźć się ocena funkcjonalności, to powinna być wysublimowana (w każdym produkcie można znaleźć lepsze i gorsze strony). Ile można zarobić Trzeba się przygotować, że do czasu wypracowania statusu specjalisty działalność nie będzie przynosiła profitów. Okres rozruchu nie powinien jednak trwać dłużej niż 5 – 10 miesięcy. Potem można liczyć na umowę z firmą, której będzie zależało na naszej przychylności. Stawka będzie zależeć od zdobytej, ocenionej przez sponsora pozycji (siły wpływu) oraz zdolności negocjacyjnych. Najlepsi związani ze sponsorem blogerzy zarabiają nawet 15 – 20 tys. zł miesięcznie.

WARTO WIEDZIEĆ 79 proc. klientów skupionych w tzw. społecznościach wokół marki poleca sygnowane nią produkty, 79 proc. wypowiada się o niej lepiej niż przed włączeniem do społeczności, ponad połowa kupuje sygnowane nią produkty.

Ile trzeba wydać Komputer (średniej klasy) – 1,8 – 3,5 tys. zł Domena – od 8 zł (w zależności od popularności słowa) Pozycjonowanie – 500 – 700 zł/mies.

1.4 Catering Według badania Pentora śniadania spożywa regularnie 92 proc. respondentów. Specjaliści uważają, że rosnące tempo życia będzie powodować, że konsumenci będą coraz mniej czasu poświęcić na przygotowanie pierwszego posiłku. Dla kogo? W handlu produktami spożywczymi ważną rzeczą jest takie ustawienie obrotu, aby produkty były sprzedawane przed upływem daty przydatności do spożycia (inaczej wygenerują stratę). Dlatego niezwykle istotna jest umiejętność zarządzania terminami. Przydaje się także wiedza z zakresu wartości energetycznych produktów, a także wpływu poszczególnych składników na kondycję konsumenta.

Jak zarabiać w domu

Rejestrując działalność gospodarczą, należy wpisać kod PKD 56.29.Z (pozostała usługowa działalność gastronomiczna). Konieczne inwestycje Nakłady na rozpoczęcie nie są wielkie i powinny zamknąć się w kwocie od 6 do 10 tys. zł. Konieczna jest inwestycja w reklamę. Najlepiej zacząć od rozniesienia ulotek reklamowych do okolicznych skrzynek pocztowych (za 400 – 600 zł można wydrukować ich 1 tys.). Rozniesienie kosztuje 10 – 20 gr za sztukę. Z tysiąca ulotek powinno wyniknąć 50 – 60 kontaktów, z tego około połowy może skutkować złożeniem zamówienia. Najskuteczniejszym kanałem przyjmowania zamówień jest internet. Konieczne będzie więc założenie w sieci swojej strony. Może to być bardzo prosta aplikacja (powinny się tam znaleźć przede wszystkim produkty wraz z ich ceną), więc można wykonać ją we własnym zakresie przy pomocy bezpłatnych programów (np. Dreamweaver). W przypadku zlecenia wykonania strony osobie z zewnątrz koszt wyniesie od 200 do 1000 zł. Trzeba też zadbać o właściwe pozycjonowanie (około 120 – 500 zł rocznie). Do rozwożenia produktów konieczny jest samochód albo zatrudnienie kierowcy. Na początek osobowe auto powinno wystarczyć (w bagażniku zmieści się 20 – 30 zestawów). Na co zwrócić uwagę Ważne jest opracowanie cennika. Powinien określać wartość co najmniej kilkunastu rodzajów pieczywa, jogurty, płatki śniadaniowe, mleko o różnej zawartości tłuszczu, sery i twarogi, soki tłoczone bezpośrednio z owoców. Działalność śniadaniowa jest dość trudna w ubogich dzielnicach, w których mieszkańcy zaopatrują się w dyskontach. Sieci te kupują u producentów ogromne ilości towarów, więc dostają upusty i mają niskie ceny. Są małe szanse, by udało się zaproponować konsumentom jeszcze niższe, co może spowodować, że zamówień nie będzie tyle, by udało się z nich utrzymać. W zamożnych dzielnicach można zaproponować wysokie marże. W produkty należy zaopatrywać się w hurtowniach, więc na wejściu można zaproponować marże, jakie są doliczane w osiedlowym sklepiku (15 – 25 proc.).

WARTO WIEDZIEĆ Odbiorcami zestawów śniadaniowych są osoby prywatne (75 proc.). Dostawa produktów śniadaniowych zamawiana jest również przez firmy na rozmaite spotkania korporacyjne (15 proc.). Produkty muszą być u klientów w godz. 7 – 9 rano. Dlatego codzienną pracę trzeba zaczynać około godz. 3.30. Tylko soki jednodniowe dostarcza-

e-Biblioteka Gazety Prawnej

ne są zazwyczaj bezpośrednio przez producenta. Pozostałe artykuły trzeba przywieźć z hurtowni, zapakować do toreb i porozwozić. Ile można zarobić Aby interes miał perspektywy, firma powinna mieć co miesiąc 30 – 40 odbiorców składających zamówienia wartości 30 – 40 zł dziennie. Przychody z takiej działalności wyniosą od 23 do 30 tys. zł, a zarobek ok. 5 – 8 tys. zł. Dochody można podnieść, oferując sprzedaż drobnych reklam na papierowych torbach, w które pakowane są produkty. Na jednej torbie może zmieścić się do 50 małych modułów (zwykle zamieszczanych jest nie więcej niż 10 – 30).

Ile trzeba wydać Kapitał obrotowy Komputer (popularna konfiguracja) Ulotki (wraz z rozniesieniem) Strona internetowa (prosty skrypt) Pensja kierowcy 10 tys. toreb z nadrukami Paliwo

– nie mniej niż 10 000 zł – 1 – 2 tys. zł – 1 tys. zł – 300 – 500 zł – 1500 – 2000 zł./mies. – ok. 2,5 - 3 tys. zł – w zależności od obszaru działania

1.5 Biuro handlu nieruchomościami Firmy pośredniczące w handlu nieruchomościami na brak klientów nie narzekają. Większość obrotu na rynku nieruchomości (około 53 proc.) realizują lokalne, małe firmy rodzinne. Dla kogo Pośrednictwo w handlu nieruchomościami podlega reglamentacji, choć być może już za kilka miesięcy się to zmieni. W tej chwili o licencję mogą ubiegać się absolwenci studiów wyższych, którzy ukończyli kierunkowe studia podyplomowe i mają zaliczony dwuletni staż pod nadzorem licencjonowanego pośrednika. Nie znaczy to jednak, że uprawnienia takie musi mieć właściciel. Wystarczy zatrudnić osobę z kwalifikacjami. Przez nią będą przechodziły transakcje, w zawarciu których będzie pośredniczyć agencja. Rejestrując działalność gospodarczą związaną z obsługą rynku nieruchomości na zlecenie, należy wpisać symbol PKD 68.31, a także 68.31.Z (pośrednictwo w obrocie nieruchomościami). Działalność warto rozszerzyć o zarządzanie nieruchomościami na zlecenie (68.32). Konieczne inwestycje Wydatki mogą sprowadzać się do kupna sprzętu komputerowego (wystarczy w pospolitej konfiguracji). Mała agencja może działać przede

Jak zarabiać w domu

wszystkim w internecie, umawiając klientów na mieście. Jednak warto stworzyć specjalne miejsce do obsługi klientów. Powinien tam być dostęp do komputera stacjonarnego albo podglądu zawartości biurowego PC poprzez tablet, tak aby podczas rozmowy z klientem możliwe było obejrzenie oferty na ekranie, porównanie cen, przeczytanie umowy. Nie warto jednak dużo inwestować w wyposażenie (ostatnio modne są punkty w formie otoczonego wysokimi siedziskami baru). Dobrze kupić meble, które w razie biznesowej klapy łatwo będzie można zagospodarować. Koszt adaptacji i mającego dostęp do komputera tabletu nie powinien przekroczyć 11 – 15 tys. zł. Na co zwrócić uwagę Standardowe umowy na pośrednictwo podpisywane są ze sprzedającym. Jak podpowiadają właściciele agencji, należy dzwonić do osób wystawiających lokale na sprzedaż w sieci i proponować pośrednictwo na lepszych warunkach. Kupujący natomiast zgłaszają się sami, dlatego warto inwestować w ogłoszenia, głównie w sieci, i w reklamę, najlepiej ogólną, usług samej agencji. Im wyższe są nakłady na promocję, tym szybciej pojawiają się osoby zainteresowane, a firma ma większe obroty. Ile można zarobić Stawki za pośrednictwo wynoszą 2 – 3 proc. Za lokal kosztujący 400 tys. zł agencja może dostać 8 – 12 tys. zł (średniej wielkości biuro w dużym mieście nawet podczas trwającej obecnie mieszkaniowej bessy powinno zawrzeć co najmniej dwie transakcje miesięcznie). Zarobek na jednej transakcji może być nawet dwa razy większy, jeżeli uda się pobrać opłatę także od kupującego. Zwykle dzieje się tak w sytuacji, gdy klient sam zgłosi się do agencji, nie wybierze czegoś, co aktualnie znajduje się w ofercie, określi swoje wymagania dotyczące rozkładu, lokalizacji itp. i firma będzie szukać lokalu na jego zlecenie.

WARTO WIEDZIEĆ Ponad połowa nieruchomości sprzedawana jest przez małe, rodzinne, lokalne agencje. Poprzez ogłoszenia prywatne nabywców znajduje około 1/5 lokali. Największy i pewny dochód dają jednak umowy na wyłączność. Przyjmując takie mieszkanie do sprzedaży, będziemy pewni, że to my dostaniemy prowizję. Możemy zatem spokojnie inwestować w doprowadzenie do takiej transakcji poprzez wywieszenie banerów na balkonie, wielkoformatowe reklamy w gazetach, ulotki czy ogłoszenia w specjalistycznych gazetkach. Prowizja wynosi wówczas 4 – 5 proc. W przypadku ofert bez klauzuli wyłączności,

e-Biblioteka Gazety Prawnej

a tych jest najwięcej, sposób reklamy należy dostosować do prawdopodobieństwa wypłaty prowizji. Jeśli jest ono niewielkie, wystarczy umieszczenie oferty na stronach portali (np. domiporta.pl, oferty.net). Za jedno ogłoszenie trzeba zapłacić 2 – 7 zł, ale kupując kilka, można uzyskać rabat w wysokości od 5 do nawet 30 proc. Statystycznie klienci najchętniej kupują mieszkania w marcu. Dobrymi miesiącami są także maj i kwiecień. Największym powodzeniem cieszą się najmniejsze lokale, o jak największej liczbie pokoi.

Ile trzeba wydać Kapitał obrotowy – 5000 zł Komputer z systemem operacyjnym – 1 – 2 tys. zł Zatrudnienie osoby z licencją – od 2 tys. zł plus prowizja Reklama na portalach nieruchomości – 1000 zł/mies. Baner (średniej wielkości) – 1300 – 3000 zł

1.6 Gabinet masażu Popyt na usługi odnowy biologicznej będzie coraz większy. W Polsce funkcjonuje około 13,7 tys. niezwiązanych z placówką medyczną (szpital, przychodnia) czy rekreacyjną salonów masażu. Dla kogo Do uruchomienia tego typu działalności nie jest potrzebne wykształcenie ani żadne zezwolenia (jedynie osoby wykonujące medyczne masaże lecznicze muszą ukończyć kierunkowe technikum i posiadać co najmniej tytuł technika rehabilitacji lub fizjoterapeuty). Aby osobiście świadczyć tego typu usługi, trzeba się ich jednak nauczyć. Organizowany w dni wolne od pracy, czteromiesięczny kurs masażu polinezyjskiego kosztuje 5 – 12 tys. zł (gdy zajęcia odbywają się w tygodniu, trwa czternaście dni). Poza tym, jak w przypadku każdego innego biznesu, wystarczy wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Aktywność powinna być oznaczona jako „działalność usługowa związana z poprawą kondycji fizycznej” i nosić symbol 96.04.Z. Konieczne inwestycje Na tego typu działalność trzeba poświęcić przynajmniej jeden pokój. Gabinet powinien mieć akcept Sanepidu. Aby dostać zgodę, pomieszczenie musi mieć co najmniej 12 mkw. powierzchni i około 2 m wysokości. Musi posiadać dostęp do światła zarówno naturalnego, jak i sztucznego (o natężeniu co najmniej 150 luksów). Niezbędna jest umywalka z ciepłą wodą, dozownikiem mydła oraz ręcznikami. Jeśli gabinet prócz klasycznych suchych masaży będzie także wykonywał tzw. mokre (z użyciem olejków), do dyspo-

Jak zarabiać w domu

zycji powinna być kabina prysznicowa. Prócz tego w gabinecie muszą się znaleźć urządzenia związane z działalnością (stół do masażu, wałki rehabilitacyjne, podkładki, prześcieradła i oliwki). Ważnym elementem jest zapewnienie odpowiedniego nastroju. Należy zatem kupić dobry sprzęt do odtwarzania muzyki oraz o uzyskać licencję. Koszt doprowadzenia do średniego standardu pomieszczenia razem z wyposażeniem nie powinien być wyższy niż 12 – 15 tys. zł (na jedno stanowisko). Jeśli pokój jest duży, niewielkim kosztem można przystosować go do wykonywania ćwiczeń rehabilitacyjnych (atlas, rowery, przytwierdzone do ściany drabinki, wykładzina na podłodze). Sporym popytem cieszą się solaria. Za najtańsze, mające 30 lamp, ale wyposażone w system wentylacji i nadmuchu, trzeba zapłacić 30 – 40 tys. zł. Bardziej skomplikowane, topowe maszyny wyposażone w systemy przeznaczone do opalania twarzy kosztują ponad dwa razy więcej. Ile można zarobić Za trwającą 65 min. sesję masażu Ma-Uri w Warszawie można zaproponować stawkę w wysokości 150 – 200 zł. Minuta w solarium kosztuje natomiast 1,30 – 1,80 zł (w zależności od posiadanego urządzenia i lokalizacji). Przeciętne miesięczne wykorzystanie solarium w dobrym punkcie wynosi 5 – 6 tys. minut. Zatem na samym opalaniu można zarobić 6 – 10 tys. zł brutto.

WAŻNE Szczegółowe zasady przystosowania pomieszczeń do wykonywania masażu reguluje rozporządzenie ministra zdrowia z 17 lutego 2004 roku w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej Większość gabinetów odnowy biologicznej ogranicza usługi do różnych form masażu. Łóżko opalające i sprzęt do usług dodatkowych zapewnia 42 proc. zysku.

Ile trzeba wydać Przystosowanie pomieszczenia Stół do masażu Wałki rehabilitacyjne Prześcieradła Olejki Atlas (używany) Profesjonalny system muzyczny (używany, Bose)

– 10 tys. zł/stanowisko – 1200 – 1850 zł – 320 zł – 200 zł – 550 zł – 5 – 6 tys. zł – 3 – 7 tys. zł

e-Biblioteka Gazety Prawnej

1.7 Social Lending

Podstawowym problemem przy tej działalności jest zdobycie odpowiednio dużego kapitału obrotowego. Serwisy pośredniczące w udzielaniu kredytów nie są na razie liczącą się konkurencją banków. W 2011 roku tą drogą pożyczonych zostało ponad 48 mln zł. Akcja kredytowa natomiast całego sektora bankowego wyniosła około 50 mld zł. Ale rynek rozwija się szybko. Na największej, krajowej platformie (Kokos.pl) zarejestrowało się dotychczas niemal 200 tys. osób. Codziennie liczba ta powiększa się o około 150. Dla kogo To typowa działalność finansowa, do której prowadzenia nie jest potrzebne zakładanie firmy. Formalnie social lending to pożyczki udzielane sobie nawzajem przez osoby prywatne, serwisy internetowe tylko w tym pośredniczą. Do prowadzenia tego typu działalności konieczna jest jednak wiarygodność (weryfikowana w bazach InfoMonitora i Krajowego Rejestru Długów). Uczestnicy systemu muszą mieć rachunek bankowy. Konieczne inwestycje Podstawowym wydatkiem jest zgromadzenie kapitału obrotowego. Jak twierdzą osoby oferujące tego typu pożyczki, obracanie kwotą niższą niż 60 tys. zł mija się z celem, bo koszty będą większe niż zyski. Konieczny jest także komputer oraz dostęp do w miarę szybkiego internetu. Kosztowna jest weryfikacja dokumentów. Za sprawdzenie dowodu osobistego przez internet trzeba zapłacić 9 zł, weryfikacja konta bankowego, rejestrów długów, telefonu kosztuje 5 zł (od jednej czynności). Najdroższa jest weryfikacja wszystkich dokumentów przez kuriera, za którą trzeba zapłacić 50 zł (ale za jednym razem weryfikowane jest wszystko). Na co zwrócić uwagę Trzeba pamiętać o ryzyku. W pierwszych tygodniach funkcjonowania serwisów ich zmorą byli nierzetelni płatnicy, którzy znikali z pieniędzmi. Od tego czasu zostały wprowadzone zabezpieczenia (procedury windykacyjne), więc w przypadku mających najlepszą reputację pożyczkobiorców współczynnik spłacalności zbliża się do 100 proc. 9 września 2012 r. na Kokos.pl zarejestrowanych było 358 niespłaconych pożyczek na kwotę 86,3 tys. zł. W terminie natomiast oddano 8461 kredytów wartości 1,73 mln zł. Średnie oprocentowanie wyniosło 19,2 proc. w skali roku. Odsetki jednak, których można oczekiwać od bezpiecznych pożyczkobiorców są mniejsze (12 – 14 proc.) niż w przypadku osób niegwarantujących bezpieczeństwa transakcji. Wartość pierwszej pożyczki nie powinna być duża (1 – 2 tys. zł). Dopiero gdy zostanie zwrócona, można powiększać jej wysokość, aż do optymalnej (pożyczając wielu osobom ryzyko podlega dywersyfikacji). Od nowicju-

Jak zarabiać w domu

sza można jednak uzyskać najlepsze oprocentowanie (w wysokości nawet 24 – 26 proc. rocznie). Ile można zarobić Oprocentowanie pożyczek społecznościowych jest kuszące, po odliczeniu prowizji wynosi do 20 proc. w skali roku. Tyle nie dadzą żadne lokaty bankowe ani uchodzące za rentowne obligacje korporacyjne (13 – 15 proc.). Mając do dyspozycji 50 tys. zł, można zatem zarabiać około 1 tys. zł miesięcznie. Najwięksi pośrednicy to Kokos.pl (58 proc. rynku) i Finansowo (40 proc.).

Ile trzeba wydać Kapitał obrotowy – nie mniej niż 60 tys. zł Komputer (słaba konfiguracja) – 1 – 2 tys. zł

1.8 Produkcja wideoprezentacji Osoby kupujące w sieci cenią sobie bezstronne, maksymalnie praktyczne informacje. Do innych podchodzą nieufnie. Do nich właśnie skierowane są wideoprezentacje. To materiały filmowe pokazujące zalety i wady produktu. Dla kogo Łatwiej będzie osobom, które mają doświadczenie w posługiwaniu się aparatem lub kamerą (obejmujący 40 godz. nauki kurs filmowania kosztuje w Warszawie 1,3 tys. zł). Filmy z recenzjami można zamieszczać na portalach społecznościowych, wklejać w blogi, a także publikować na YouTube. Producenci chętnie godzą się na wypożyczenie sprzętów do tego typu prywatnych rekomendacji, konsumenckich porównań itp. Z czasem współpraca może przybrać wymiar finansowy, istotne jest jednak zachowanie maksymalnego obiektywizmu. Można jednak pójść inną drogą i zaproponować producentowi bardziej ścisłą współpracę w ramach świadczenia usług reklamowych (PKD: 73.11.Z). Konieczne inwestycje Do produkcji konieczna jest kamera (wydatek rzędu 450 – 1000 zł), choć właściciele recenzującego sprzęty kuchenne serwisu z przepisami kulinarnymi Kotlet.tv pierwsze materiały robili zwykłym aparatem fotograficznym z funkcją nagrywania filmów. Dzisiaj dysponują już studiem, ale wcześniej wstawili do sieci około 800 prezentacji. Na co zwrócić uwagę Materiały muszą być skondensowane i użytkowe. Przede wszystkim należy pokazać omawiany sprzęt podczas pracy. Źle widziane jest zdecydowane

e-Biblioteka Gazety Prawnej

wartościowanie. Nie należy zatem twierdzić, że dany produkt jest najlepszy, niepowtarzalny, najbardziej praktyczny. Ocena omawianych sprzętów jest zadaniem internautów. Zadaniem wideorecenzji jest jedynie dostarczenie informacji. Wymiary w centymetrach, pojemność (na przykład piekarnika czy kuchenki mikrofalowej), pobór prądu, opis dołączonych funkcji dodatkowych można znaleźć w sklepie lub w informacjach dołączanych do produktu. Zadaniem recenzji jest pokazanie zastosowania praktycznego: określenie, do czego dany sprzęt może być użyty, w jakich sytuacjach spełni zadanie, do czego natomiast lepiej wybrać inny model. Podczas produkcji należy wcielić się w rolę typowego konsumenta i zadawać pytania, jakie mogłyby pojawić się z jego strony. Ile można zarobić Stawki zależą od liczby odsłon w serwisie oraz branży, której dotyczy recenzja. Za pierwsze 10 tys. kliknięć w film producent sprzętu gospodarstwa domowego płaci zazwyczaj około 750 – 1000 zł. W branży produktów spożywczych gdzie najlepiej sprawdza się emitowanie reklam poprzez lokowanie produktu, stawki są niższe i wynoszą 650 – 900 zł.

WARTO WIEDZIEĆ Do wideoprezentacji nie warto, pomijając aspekt finansowy, zatrudniać tzw. znanych twarzy. Dużo lepsze są osoby typowe, mające stosunkowo ubogi warsztat, ale sprawiające wrażenie dość swobodnego poruszania się po omawianym temacie W wideoprezentacjach dobrze sprawdza się product placement, czyli umieszczanie poszczególnych sprzętów w zupełnie innym niż reklama kontekście. W trakcie omawiania przepisu na popularne ciasto można na przykład zaprezentować zalety i wady konkretnego piekarnika.

Ile trzeba wydać Komputer Kamera cyfrowa Program do obróbki filmów Kapitał obrotowy

– 1 – 2 tys. zł – 450 – 1000 zł – do 100 zł – 2500 zł

1.9 Zarządzanie korespondencją Koncerny telekomunikacyjne, operatorzy telewizji kablowych, lokalne oddziały dystrybutorów energii muszą co miesiąc wysyłać swoim klientom informacje, rachunki, upomnienia, ulotki reklamowe. Aby ograniczyć koszty, coraz częściej tego typu prace zlecają małym kooperantom.

Jak zarabiać w domu

Dla kogo To praca niewymagająca wykształcenia, dla osób dysponujących osobnym pomieszczeniem. Podstawą jest bowiem inwestycja w maszynę sortująco-kopertującą wielkości profesjonalnej kserokopiarki. Konieczne inwestycje Za profesjonalne urządzenia niemieckiej firmy Hefter trzeba zapłacić, w zależności od typu i konfiguracji, od 12 do 35 tys. zł. Ale możliwe jest jego wynajęcie. Dystrybutorzy (na przykład koszalińska spółka MS Mailing Soliutions) z uwagi na płytki rynek zbytu zgadzają się na oddanie nowej lub używanej maszyny dzierżawę. Stawki zależą od ilości przygotowywanej korespondencji i wynoszą od 2 do 8 groszy za przesyłkę (opłatę można negocjować). Zdaniem specjalistów dzierżawa maszyny, która będzie wysyłać 30 tys. listów miesięcznie (obsługa średniej wielkości przedsiębiorstwa) powinna się zamknąć w kwocie 400 – 650 zł. Na co zwrócić uwagę Samo wykorzystywanie maszyny sortująco-kopertującej może nie wystarczyć. Usługi powinny być oferowane w pakiecie. W jego skład obok zarządzania korespondencją powinno wchodzić także skanowanie dokumentów i ich archiwizacja, najlepiej na nośnikach elektronicznych. Dobrze również, gdy firma oferuje możliwość przechowywania zarchiwizowanych dokumentów, wtedy jej pozycja przetargowa rośnie. Konieczny będzie zatem wyższej klasy sprzęt komputerowy wraz ze skanerem oraz przygotowanie pomieszczenia na archiwizację nośników. Ile można zarobić Stawki, w zależności od ilości pracy i miejsca wykonywania usługi, wynoszą 2 – 4,5 tys. zł miesięcznie. Po trzymiesięcznym okresie próbnym kontrakty podpisywane są zwykle na rok.

WARTO WIEDZIEĆ Odbiorców usług związanych z zarządzaniem korespondencją należy szukać wśród firm telekomunikacyjnych, instytucji finansowych oraz spółek komunalnych 79 proc. przedsiębiorstw zleca usługi zarządzania korespondencją podmiotom zewnętrznym, aby ograniczyć koszty. 60 proc. spodziewa się, że dzięki temu ich oszczędności wyniosą do 10 proc.

Ile trzeba wydać Wynajęcie maszyny sortująco-kopertującej – 500 zł/mies. Komputer w mocnej konfiguracji – 3 – 4 tys. zł

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Skaner Nośniki pamięci (dyski twarde) Przystosowanie pomieszczenia

– 450 – 1 tys. zł – 1 tys. zł/szt. – 5 tys. zł

1.10 Administrowanie bazami danych Nie sposób sobie wyobrazić prowadzenia biznesu bez aktywnej i stale uzupełnianej bazy klientów. Firmy zatem, choćby poprzez zapisy na różnego rodzaju newslettery, gromadzą czasem bardzo szczegółowe dane swoich klientów. Na administrowaniu nimi można zarabiać. Dla kogo Zarządzanie bazami polega na czuwaniu nad przetwarzaniem danych osobowych, pełnieniu roli tzw. administratora bezpieczeństwa informacji. Jego zadaniem jest przechowywanie odbieranych od zleceniodawców danych, ochrona przed udostępnieniem ich na zewnątrz, wyniesieniem, przetwarzaniem niezgodnie z ustawą oraz zmianą, utratą, uszkodzeniem, zniszczeniem itp. Administrator prowadzi także szczegółową dokumentację opisującą sposób przetwarzania informacji oraz podjęte w związku z tym środki bezpieczeństwa. Jednym z zasadniczych wymogów jest konieczność tzw. rejestracji zbiorów, co odbywa się to poprzez skierowanie wniosku do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO). Aby prowadzić tego typu działalność, należy mieć pisemne upoważnienie właściciela bazy danych zawierające imię i nazwisko osoby, na którą delegowane są uprawnienia administrowania, okres obowiązywania, a także zakres danych, do których administrator będzie miał dostęp (ewentualnie nazwę zbioru). Konieczne inwestycje Wystarczy w miarę mocny komputer z nowoczesnym systemem operacyjnym i pojemnym dyskiem twardym. Praca polega na zarządzaniu informacjami, ma charakter biurowy. Będzie więc odpowiednia dla osób, które mają doświadczenie w księgowości, administracji publicznej, prowadzeniu sekretariatu itp. Na co zwrócić uwagę W Polsce obowiązują dość restrykcyjne przepisy związane z przetwarzaniem danych osobowych (ustawa z 29 sierpnia 1997 roku z późn. zm.). Nawet banalny adres e-mail może być uznany za informację, która podlega ochronie. Jeżeli urzędnicy GIODO wykryją, że doszło do złamania ustawy (udostępnienia zbioru chronionego na zewnątrz), a w przypadku firm prowadzących np. aktywny mailing prawdopodobieństwo kontroli jest wysokie, powinni zawiadomić organy ścigania o możliwości popełnieniu przestępstwa. Te z kolei mogą skierować sprawę do sądu. Choć w wydawaniu wyroków w tej materii Temida póki co jest stosunkowo wstrzemięźliwa, to za naruszenie zapisów ustawy teoretycz-

Jak zarabiać w domu

nie grozi kara do dwóch lat pozbawienia wolności. Przedsiębiorcy, który złamie ustawę, grożą ponadto sankcje administracyjne (mandaty) i cywilne (osoby pokrzywdzone mogą zażądać odszkodowania). Dość skomplikowane jest tworzenie od podstaw nowej bazy adresów (na przykład przy okazji zapisów na newsletter). Jeżeli zawiera ona informacje pozwalające na identyfikację, powinna być uznana za tzw. zbiór chroniony, co skutkuje zastosowaniem wobec niej procedury ochronnej. Najpierw należy uzyskać od właścicieli zgodę na przetwarzanie danych (to ona decyduje o legalności przechowywania i przetwarzania). Następnie trzeba przygotować i prowadzić dokumentację zawierającą zgody subskrybentów (zaniedbanie tego jest najczęściej powtarzającym się wykroczeniem przedsiębiorców). Ile można zarobić Stawki za administrowanie zbiorami danych zależą od liczby i wielkości zbiorów. Ważny jest także status, aktualność bazy danych itp. Można jednak przyjąć, że zarządzanie średniej wielkości, czyli liczącym około 10 tys. rekordów, kompletnym zbiorem informacji powinno przynieść przychody w wielkości około 1800 – 2500 zł miesięcznie.

WARTO WIEDZIEĆ Dane osobowe to informacje, które identyfikują człowieka. Może to być jego imię i nazwisko, przypisane urzędowe numery, a także określenie jego cech indywidualnych (kolor oczu, charakterystyczne znamiona itp.). Bardziej ogólne informacje, jak numer domu, mieszkania czy wysokość wynagrodzenia, stają się danymi dopiero w połączeniu z takimi, które identyfikują osobę Przed rozpoczęciem usługi administrowania bazami danych trzeba pamiętać o zawarciu ze zleceniodawcą tzw. umowy powierzenia. Powinna być ona zawierana na piśmie oraz wyraźnie określać zakres i cel przetwarzania informacji.

Przykładowa klauzula zapisu na newsletter Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez (nazwa firmy i adres siedziby) w celu otrzymywania drogą elektroniczną wiadomości na tematy związane z e– biznesem, takie jak: dobry hosting, rejestracja domen oraz serwery dedykowane. Oświadczam, że znam prawo do wglądu, zmiany i żądania zaprzestania przetwarzania swoich danych. Dane podaję dobrowolnie.

Ile trzeba wydać Komputer z systemem operacyjnym – 2 – 3 tys. zł Artykuły biurowe – 500 – 1000 zł

e-Biblioteka Gazety Prawnej

1.11 Handel podręcznikami

Handel podręcznikami czekają, jak wszystko na to wskazuje, tłuste lata. W tym roku reformą z 2009 roku zostali objęci uczniowie ze szkół ponad gimnazjalnych, którzy muszą kupić całkiem nowe podręczniki. Ponadto niebawem obowiązkiem szkolnym objęte będą dzieci sześcioletnie. Dla kogo Wykształcenie nie jest konieczne. Należy zarejestrować działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży detalicznej książek w wyspecjalizowanych sklepach (PKD: 47.61.Z). Aby działalność przyniosła profity, konieczna jest wiedza dotycząca popytu w najbliższej okolicy. O wyborze książek decydują nauczyciele. Listy podręczników udostępniane są w sekretariacie placówki oświatowej już pod koniec poprzedniego cyklu nauki, w czerwcu. W niektórych szkołach są ogłaszane w drugiej połowie sierpnia lub na początku września. W ciągu roku natomiast można kupować i sprzedawać pozycje, które są używane w okolicznych szkołach. Konieczne inwestycje Najważniejszy jest kapitał obrotowy na zakup podręczników (na początek wystarczy około 20 tys. zł). Konieczne jest także znalezienie miejsca do przechowywania kupionych u producenta książek. Zwykle pakowane są one w paczki po 25 lub 50 egzemplarzy. Przyda się także prosta strona internetowa, poprzez którą klienci będą mogli dokonywać zamówień (wystarczy prosta aplikacja w jednym z darmowych programów, np. Magento, OsCommerce lub ZenCart), a także kupno atrakcyjnej domeny (maksymalnie za kilkaset złotych). Samochód ułatwi transport kupionych podręczników, ale u producenta można zamówić za drobną opłatą transport w wybrane miejsce razem z wniesieniem książek do miejsca, w którym mają być przechowywane (jednorazowy koszt: 200 – 300 zł). Na co zwrócić uwagę Jeszcze kilka lat temu na rynku były dwie górki sprzedaży: pierwsza, mniejsza, na początku wakacji, druga, większa, pod koniec. Obecnie mały szczyt czerwcowy w zasadzie nie funkcjonuje. Czy w jakiś sposób można wpłynąć na wybór nauczycieli? Jakiś czas temu wydawnictwa, przy pomocy prezentów, darmowych szkoleń itp. walczyły o przychylność tej grupy zawodowej. Najwyraźniej jednak te praktyki nie przyniosły spodziewanych skutków, bo należą raczej do rzadkości. Wydawcy coraz częściej wysyłają nauczycielom jeszcze w czerwcu pokazowe egzemplarze nowej pozycji z realizowanego właśnie planu wydawniczego. Ile można zarobić Ceny podręczników dość szybko rosną, co, jak można przypuszczać, wpłynie na popyt (od tego roku po raz pierwszy sprzedawane są z wyższym,

Jak zarabiać w domu

5-proc. podatkiem VAT). Wydawcy więcej płacą za logistykę (drożejące paliwo), media (prąd) itp. Mimo to kupując podręczniki w oficynie z pominięciem hurtowni, można liczyć na 35 – 40-proc. rabat w stosunku do sugerowanej przez wydawcę ceny. Zatem kupując podręczniki za 20 tys. zł, można oczekiwać zarobku na poziomie 7 – 8 tys. zł. Dochód może różnić się w poszczególnych grupach produktów. Generalnie do im starszego odbiorcy książka jest skierowana, tym jej cena detaliczna wyższa. Droższe są także pozycje do nauki języków obcych i mniej popularne książki specjalistyczne do zajęć dodatkowych. Dobrym uzupełnieniem oferty, pozwalającym na handel przez cały rok, jest wtórny obrót książkami (są one tańsze od nowych o 30 – 40 proc.). Obecnie tylko w segmencie podręczników dla szkół ponadgimnazjalnych 40 – 60 proc. kupowane jest z drugiej ręki.

WARTO WIEDZIEĆ Najwięcej podręczników sprzedają Wydawnictwa Szkole i Pedagogiczne. Ich przychody w 2011 roku (razem z przejętą oficyną Zielona Sowa) wyniosły 228 mln zł i były o 10 proc. wyższe niż w tym samym okresie roku 2010. Wicelider, wydawnictwo Nowa Era, sprzedał książki niewiele niższej wartości, ale w 2010 roku zanotował sześciokrotnie wyższy niż WSiP wzrost przychodów. O kilkanaście procent większe były obroty zajmującej III pozycję Grupy Edukacyjnej (sprzedaż w 2011 roku o wartości 96,7 mln zł).

Ile trzeba wydać Kapitał obrotowy – nie mniej niż 25 tys. zł Komputer w popularnej konfiguracji – 1 – 2 tys. zł Internet – od 50 zł/mies. Strona internetowa – 300 – 400 zł Domena – do 100 zł

1.12 Kantor internetowy Roczny obrót rynku wymiany walut szacowany jest na 2 – 3 mld zł. Obecnie kantory generują w miarę przyzwoite dochody. W dłuższej perspektywie należy jednak brać pod uwagę spadek obrotów związany z przyjęciem przez Polskę euroejskiej waluty. Dla kogo Kantory działają jako swego rodzaju ekspozytury Narodowego Banku Polskiego. Przed uruchomieniem tego typu działalności, czy będzie się ona odbywać w przestrzeni realnej, czy wirtualnej, ich właściciele muszą uzyskać koncesję terenowego oddziału NBP (w miastach wojewódzkich).

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Zgodnie z przepisami osoba dokonująca transakcji musi mieć licencję kasjera walutowego. Aby ją uzyskać, trzeba ukończyć trwający 2 – 3 dni kurs (są organizowane przez lokalne firmy szkoleniowe; kosztują 450 – 650 zł). Tylko on daje prawo obracania gotówką i przebywania w pomieszczeniu, w którym będą się odbywać transakcje (także te w przestrzeni wirtualnej). Konieczne inwestycje Podstawą jest stworzenie strony internetowej, przez którą dokonywane będą transakcje. Nie jest ona specjalnie skomplikowana, ale musi zawierać moduł z automatycznie odświeżanymi kursami walut, możliwość rejestracji oraz panel użytkownika (szacunkowy koszt: 250 – 1250 zł). Po przekazaniu danych do systemu klienci będą mieć możliwość kupna lub sprzedaży waluty (obrót rzeczywisty odbywa się poprzez przelewy z rachunków bankowych). Internetowy, działający w mieszkaniu kantor powinien być wyposażony w komputer z profesjonalnym softem pozwalającym na wystawianie kwitów potwierdzających transakcję.

WAŻNE Działalność kantorów reguluje prawo dewizowe (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 826), a także rozporządzenie ministra finansów z dn. 24 września 2004 r. określające wyposażenie, sposób prowadzenia ewidencji i wydawania dowodów kupna i sprzedaży tzw. wartości dewizowych (Dz.U. nr 219, poz. 2220) Podstawą jest odpowiednia ilość pieniędzy, walut obcych i polskich złotych, którymi placówka będzie obracać (ich wartość zależy od spodziewanego ruchu). Z kwotą poniżej 50 – 65 tys. zł, jak twierdzą osoby prowadzące tego typu placówki, nie ma jednak co zaczynać. Łatwiejsze jest zorganizowanie platformy internetowej formalnie nie dokonującej obrotu walutami, tylko będącej wirtualnym miejscem spotkań osób, które chciałyby sprzedać obce środki płatnicze, z tymi, które mają zamiar je kupić. Tego typu platforma jest prostym, pozbawiony wielu kosztownych funkcjonalności softem. Z powodzeniem może być wykonana przez osobę znającą podstawy projektowania stron www. Spółka zajmująca się tym profesjonalnie zadba o atrakcyjny design strony i dodatkowe funkcjonalności, więc będzie oczekiwała większej zapłaty, nie warto jednak przepłacać. Wykonanie strony będącej wirtualnym miejscem spotkań osób handlujących walutą nie powinno kosztować więcej niż kilkaset złotych. Bez względu na to, czy będzie to kantor, czy jedynie platforma, należy zainwestować w reklamę. Przede wszystkim trzeba zadbać o odpowiednie pozycjonowanie strony, umieszczenie linku na odpowiednio wysokich miejscach w wyszukiwarkach (koszt: kilkadziesiąt złotych miesięcznie). Warto także rozpropagować stronę w mediach, a także poprzez akcję ulotkową. Działalność, przynajmniej na początku, odbywać się bę-

Jak zarabiać w domu

dzie lokalnie, zatem i zasięg reklamy, a więc i koszt, powinien być stosunkowo niewielki (do 1 tys. zł). Na co zwrócić uwagę Kantory, także te działające w sieci, podlegają drobiazgowej, przeprowadzanej co kilka tygodni kontroli zarówno ze strony NBP, jak i urzędu skarbowego. Drobne wykroczenia są karane mandatem, poważne (na przykład transakcje dokonywane przez osobę nieuprawnioną) mogą skończyć się odebraniem licencji. Ile można zarobić Prowadzący kantor zarabiają na dwa sposoby. Część generuje zysk na podstawie różnicy pomiędzy kursem kupna a kursem sprzedaży walut obcych (przeciętny tzw. spread wynosi od 1,5 do 2,5 proc.). W takim przypadku jako przychód traktować należy całą kwotę z tytułu sprzedaży waluty. Odpowiednio kosztem będzie cała wartość wydatkowana na zakup waluty obcej. Są kantory, które niższe spready rekompensują dodatkową prowizją z tytułu dokonanej transakcji. Jej wartość jest z reguły uzależniona od rodzaju transakcji. Kwota naliczonej prowizji stanowi przychód podatkowy.

WARTO WIEDZIEĆ 45 proc. obrotów przeciętnego kantoru zapewnia handel euro. 20 proc. przychodów pochodzi z obrotu dolarem amerykańskim, a około 10 proc. – frankiem szwajcarskim Konkurencja na rynku jest spora. Wysokość marży zależy od wielkości obrotu. Jeśli w grę będzie wchodzić zakup lub sprzedaż dużej ilości gotówki, marża może być niższa. Zwykle jednak standardowe, średniej wielkości transakcje nie powinny kosztować klienta więcej niż 1 proc. Przelewy mogą się odbywać drogą tradycyjną (poprzez system elixir), co trwa od kilku do 12 godzin. Dysponując kwotą 65 tys. zł, przy dużym obrocie, można osiągnąć roczny zarobek 6 – 11 tys. zł.

WARTO WIEDZIEĆ Programy do kasowej obsługi kantoru różnią się w poszczególnych województwach. Ich parametry są bowiem dostosowywane do wymagań lokalnych urzędów skarbowych Wszystkie operacje powodujące zmianę ilości wartości dewizowych i waluty polskiej muszą być na bieżąco, w sposób trwały i ciągły oraz zgodny z przepisami, ewidencjonowane w tzw. ewidencji sprzedaży i nabycia walut obcych. Standardowo jest ona prowadzona za pomocą komputera i jest podstawą drukowania wydawanego klientowi potwierdzenia transakcji.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Ile trzeba wydać Gotówka w obrocie Sejf Reklama tradycyjna Pozycjonowanie strony Serwer i domena Kurs kasjera walutowego

– 50 – 65 tys. zł – od 3 tys. zł – 1 tys. zł – 500 zł – 50 – 100 zł – 300 – 600 zł

1.13 Projektowanie sieci sprzedaży (MLM) Pionierskie, przypadające na lata 80. i 90. XX w. czasy sprzedaży bezpośredniej (ang. Multi–Level Marketing, w skrócie MLM), kiedy na rynku królowały jedynie środki czystości Amwaya, kosmetyki Oriflame i suplemety diety Herbalife, minęły. Obecnie o przychylność konsumentów walczą setki, jeśli nie tysiące firm, dających zatrudnienie (zwykle dodatkowe) rzeszy ponad miliona osób, oferujące przede wszystkim dobra powszechnego użytku. Po uwolnieniu cen energii elektrycznej dla odbiorców indywidualnych, poprzez kanał sprzedaży bezpośredniej rozprowadzać będą swoje usługi związane z koncernami energetycznymi spółki dystrybucyjne (kilkadziesiąt dużych firm w kraju). Tym kanałem sprzedaży są zainteresowane także małe i średnie przedsiębiorstwa. Dla kogo Zbudowanie profesjonalnej sieci sprzedaży wymaga przede wszystkim wysiłku intelektualnego. Zaprojektowanie całego systemu wzajemnych zależności i rozliczeń jest zadaniem mozolnym i czasochłonnym (czas wykonania usługi w firmach wykonujących tego typu działalność wynosi zwykle od trzech miesięcy do ponad pół roku). Dlatego jest to zajęcie dla osób, które cechuje skrupulatność i cierpliwość. Przydaje się także praktyczne doświadczenie w sprzedaży bezpośredniej. Ponieważ tego typu projektowanie odbywa się poprzez modyfikację już istniejących komputerowych programów szkieletowych (np. aplikacja Pajęczyna Marca i Bukielskiego), można zarejestrować firmę świadczącą usługi tzw. pozostałej działalności usługowej w zakresie technologii informatycznych i komputerowych (PKD: 62.09.Z). Konieczne inwestycje Do wykonywania usługi wystarczy komputer w popularnej konfiguracji i program szkieletowy. Inwestycja w reklamę nie jest konieczna, bo informacje o zleceniach rozchodzą się niemal wyłącznie w środowisku sprzedawców. Dlatego ważne jest nawiązanie kontaktów poprzez uczest-

Jak zarabiać w domu

nictwo w klubach zrzeszających ludzi przedsiębiorczych, takich jak BNI Polska (w każdym województwie) czy też Studenckie Forum Business Centre Club. Na co zwrócić uwagę Chociaż konieczna jest znajomość istniejących na rynku systemów, nie wystarczy ich skopiowanie. Podstawy działania są podobne (sprzedaż poprzez sieć przedstawicieli). bardziej szczegółowe kwestie powinny być dostosowane do specyfiki produktu. Muszą być określone sposoby dostawy artykułów, związany z tym obieg płatności, system rabatów, do specyfiki rynku musi być dostosowane drzewo wzajemnych rozliczeń przedstawicieli handlowych na coraz niższych szczeblach, a także system premiowania za wyniki sprzedaży oraz kwestie związane z gwarantowanym przez przedstawicieli poziomem zakupów. Również sposób komunikacji z klientem (marketing) powinien być dostosowany do specyfiki branży (inaczej sprzedawane są proszki do prania, inaczej kosmetyki). Aby system był pełen, musi zawierać dodatkowe funkcjonalności, takie jak księgowość, prowizje, śledzenie obrotu. Oferta powinna także być uzupełniona o sklep internetowy, w którym zaopatrywać się będą zarówno przedstawiciele handlowi i odbiorcy detaliczni. Ile można zarobić Cena gotowej aplikacji wraz z szytymi na miarę modyfikacjami gotowym do zapełnienia sklepem, wdrożeniem i szkoleniem, wynosi od 15 do 65 tys. zł. Usługa może być uzupełniona o rekrutację handlowców (wdrożenie systemu). Wtedy koszt usługi może wynieść ponad 80 tys. zł.

Ile trzeba wydać Komputer w mocnej konfiguracji Skrypt szkieletowy do projektowania sieci Dodatkowe programy (księgowość, prowizje) Przystosowanie pokoju na spotkania Kapitał obrotowy

– 3 – 4 tys. zł – 500 – 750 zł – 350 – 500 zł – 3,5 tys. zł – do 5 tys. zł

1.14 Usługi niani Niezależne organizacje szacują deficyt miejsc w stołecznych przedszkolach, żłobkach i klubach dziecięcych na około 60 tys. W innych miejscowościach też są ewidentne braki. Coraz większy jest także popyt na opiekę nad dziećmi w weekendy i dni świąteczne. Osoba zajmująca się w mieszkaniu własnym potomkiem może połączyć przyjemne z pożytecznym: zarabiać na zajmowaniu się dziećmi sąsiadów, znajomych itp.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Dla kogo Niania maksymalnie może zajmować się pięciorgiem dzieci. Tego typu działalność można wykonywać w swoim domu lub mieszkaniu bez specjalnych zezwoleń, na podstawie prywatnej umowy z rodzicami. Jeśli chcielibyśmy sformalizować działalność, należy założyć firmę świadczącą usługi dziennej opieki nad dziećmi (PKD: 88.91.Z). Konieczne inwestycje Na potrzeby nieformalnego klubiku trzeba przeznaczyć przynajmniej jedno pomieszczenie o powierzchni 16 – 18 mkw. Dzieci muszą mieć dostęp do ubikacji, stoliki z miejscem do jedzenia posiłku, zapewnione miejsce do spania. Na co zwrócić uwagę Dużo energii i wysiłku zajmuje wymyślenie i przeprowadzanie każdego dnia szczegółowo określonego planu zajęć. Nie wystarczy wziąć dzieci do siebie i włączyć telewizor. Dziecku trzeba zapewnić serię ciekawych, rozwijających zajęć, zabrać na spacer i podać przynajmniej dwa posiłki (drugie śniadanie i składający się z dwóch dań obiad z deserem). Najtaniej posiłki można przygotowywać we własnym zakresie. Nieco droższa jest opcja zakupu gotowych dań w firmie cateringowej (koszt dziennego wyżywienia w stolicy to nie mniej niż 12 – 15 zł na dziecko). Ile można zarobić Stawki za opiekę są zróżnicowane i zależą od miejsca prowadzenia tego typu działalności, wieku dziecka, zakresu opieki. Najlepiej zorientować się, jakie są opłaty w najbliższym żłobku, przedszkolu, klubiku dziecięcym i zaproponować stawki nieco niższe (opłata za godzinę opieki nad dzieckiem w wieku przedszkolnym wraz z wyżywieniem na warszawskim Żoliborzu wynosi 16 – 20 zł, na Pradze Południe: 13 – 19 zł).

WARTO WIEDZIEĆ Umowa na wykonywanie obowiązków niani powinna zawierać ich zakres, szczegółowy czas pracy, kwotę wynagrodzenia, gwarancję urlopu w wynegocjowanej długości i zwolnienia lekarskiego. Muszą także znaleźć się w niej okres i warunki wypowiedzenia

Ile trzeba wydać Dziecięce meble i remont pomieszczenia – 5 tys. zł Zabawki (używane) – 1 tys. zł Kapitał obrotowy (na wyżywienie) – 2 tys. zł

Jak zarabiać w domu

1.15 Handel domenami

Dla osób handlujących domenami otwierają się nowe możliwości inwestowania. Trwa weryfikacja zgłoszonych nowych domen tzw. najwyższego rzędu, które mogą mieć w końcówce nazwę firmy, korporacji, miasta itp. Eksperci szacują, że nowe domeny (generic top-level domains) mogą być w pełni operacyjne już na początku 2013 roku i staną się wtedy przedmiotem obrotu na rynku wtórnym. Konieczne inwestycje Zarabianie na domenach jest stosunkowo proste. Nie trzeba do tego prowadzić firmy. Wystarczy komputer z dostępem do internetu i odpowiednio dużo czasu. Trzeba stworzyć atrakcyjny produkt (domenę), ewentualnie tanio go kupić i maksymalnie drogo sprzedać. Handel domenami odbywa się na internetowych platformach aukcyjnych (m.in. nazwa.pl, sedo.com, domeniarstwo.pl, badznatopie.pl). Na co zwrócić uwagę Warto nabywać lub wymyślać dobrze rokujące adresy. Jeżeli zatem mamy przekonanie, że niebawem szybko będzie rozwijać się jakaś branża, marka czy produkt, warto sprawdzić, czy adres z nimi związany jest zarejestrowany. Domeny są przejmowane za pośrednictwem tzw. rejestratorów. Aby stać się właścicielem adresu, wystarczy przesłać i potwierdzić dane i wnieść drobną opłatę (kilkanaście zł). Już przejęte domeny można natomiast kupić na giełdzie. Ceny bywają rozmaite: od kilku do kilkudziesięciu tysięcy (samych wystawionych na sprzedaż domen jest już blisko 150 tys.). Kupno interesującego adresu może być trudne. Ruch w sieci jest zawrotny. Aby kupić wybrany adres, warto skorzystać z usług specjalizujących się w przechwytywaniu domen firm. Za niewielką opłatą mogą one upolować niemal każdy adres. Ile można zarobić Po kupieniu domeny można zarabiać na tzw. parkowaniu. Polega to na umieszczaniu reklam (linków). Reklamy te są dopasowane tematycznie do profilu strony. Odwiedzający ją internauci mogą zapewnić właścicielowi domeny zysk. Nie będzie on duży. Na każdym kliknięciu w reklamę zarobimy od kilku do kilkudziesięciu groszy. Można też próbować rejestrować nazwy, które wykorzystują korporacje (tzw. cybersquatting), licząc na to, że w przyszłości uda się odsprzedać im adres za dużą kwotę. Zazwyczaj próbuje się rejestrować wiele domen najwyższego możliwego poziomu, na przykład onet.com, onet.org czy onet.net. Tego typu działalność może się jednak zakończyć źle. Kwestie sporne rozstrzygane są przez Polubowny Sąd ds. Domen Internetowych, który, w przypadku niekorzystnego dla osoby handlującej wyroku może zasądzić odszkodowanie.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Inną legalną formą zarabiana jest typosquatting. To działalność podobna do cybersquattingu. Polega na rejestrowaniu popularnej domeny z błędem (np. Omet.pl, Allehro.pl czy Gogle.pl). Internauci bowiem często źle wpisują adresy. Właściciel napisanej z błędem domeny może czerpać zysk z takiej pomyłki. Przez zakupem warto skorzystać z tzw. usługi DNT (Domain Name Tasting). Pozwala ona przetestować wybrany adres. Dzięki temu można się zorientować, ilu internautów popełnia błąd i zagląda na stronę i obliczyć ewentualny zysk. Właściciel domeny może zarabiać na reklamach i oferowanych produktach.

WARTO WIEDZIEĆ Co roku najważniejsze transakcje wyceniane są nawet na około 1 mln zł. W marcu 2012 r. najwyższe ceny osiągnęły adresy CDN.net, za którą zapłacono 185 tys. dol. (to najdroższa w tym roku domena z rozszerzeniem innym niż .com), SOL.com (127 tys. dol.) oraz Online-Casinos. de (cena: 85 tys. dol.). Spośród domen krajowych najwięcej zapłacono za adres lofty.pl, który zmienił właściciela za 20 100 zł. Druga była domena pozytywni.pl (niecałe 16 tys. zł), trzecia – skupzlota.pl (15,5 tys. zł).

1.16 Osobisty doradca Agresywna reklama sprawia, że konsumenci mają coraz większe trudności z wyborem artykułów, których naprawdę potrzebują, i kupują to, co chcą im sprzedać handlowcy. Otwiera to rynek dla osobistych doradców pomagających w najbardziej korzystnym wyborze towarów. Dla kogo W Polsce tego typu działalność póki co jest w powijakach. W Warszawie usługi takie, najczęściej w kręgu znajomych, świadczy kilkadziesiąt osób. W krajach anglosaskich jest to zajęcie o wiele bardziej rozpowszechnione. Prowadzenie tego typu działalności wymaga dokładnego poznania obszaru, którego doradztwo ma dotyczyć. Konieczne będą zatem wizyty w sklepach, studiowanie wydawanych przez handlowców katalogów, śledzenie aktualnej oferty najważniejszych marek w internecie. Porady dotyczące wizerunku powinny być poprzedzone komputerową analizą proporcji sylwetki i typu kolorystycznego twarzy klienta. Do rozpropagowania usługi najczęściej używane są media społecznościowe (na przykład Fun Page na Facebooku). W tego typu działalności nie jest praktykowane formalne zakładanie firmy. Na co zwrócić uwagę Najczęściej tego typu usługi świadczone są przez tzw. personal shoppera, który ze swoim klientem wybiera się na zakupy i np. podczas przymierzania garderoby ocenia, w czym danej osobie jest do twarzy, a co na jego wize-

Jak zarabiać w domu

runek wpłynie mniej korzystnie. Klient musi mieć zaufanie do takiego doradcy, który umie także, o ile jest profesjonalnie przygotowany, stwierdzić, czy za dany artykuł warto zapłacić proponowaną cenę. Mężczyznom osobisty doradca może pomóc na przykład w wymagającym czasochłonnego studiowania szczegółowych ofert wyborze samochodu. Przydaje się także podczas kupna sprzętu AGD/RTV. Ile można zarobić Wynagrodzenie personal shoppera dokonywane jest za godzinę pracy. Najwięcej można zarobić na usługach związanych z kupnem samochodu, mebli i elektroniką (zwykle około 100 zł za godzinę). Nieco niższe stawki dotyczą zakupów modowych (60 – 75 zł). Trwająca godzinę porada dotycząca osobistego wyglądu w dużym mieście kosztuje także około 100 zł za godzinę.

Ile trzeba wydać Komputer w popularnej konfiguracji Dostęp do internetu Soft do analizy proporcji twarzy Przygotowanie pokoju na spotkania

– 750 – 1,5 tys. zł – od 30 zł./mies. – 200 – 900 zł – od 1,5 tys. zł

1.17 Mikropralnia Dla wielu osób prasowanie koszul to koszmar. Trudno wyobrazić sobie świadczenie tego typu usług w małych miasteczkach albo na wsi, jednak w dużych aglomeracjach, a jeszcze lepiej w zamożnych dzielnicach, popyt powinien być na tyle duży, by dało się z niego utrzymać. Dla kogo Aby wykonywać tego typu usługi, trzeba dysponować miejscem w mieszkaniu, gdzie zmieści się deska do prasowania. W łazience musi być miejsce na w miarę profesjonalną pralkę. Firma tego typu świadczy tzw. usługi prania i prasowania wyrobów włókienniczych i futrzarskich (PKD: 96.01.Z). Konieczne inwestycje Konieczne jest kupno dobrego żelazka. Bardzo przydatna jest profesjonalna prasowalnica. Dobrej jakości stół do prasowania natomiast umożliwi odsysanie powietrza, tak że podczas prasowania ubranie będzie do niego przylegać, ułatwiając prasowanie. W trosce o bezpieczeństwo tkanin należy zainstalować filtry zmiękczające wodę. W łazience zaopatrzonej w wydajną pralkę i suszarkę musi być miejsce do składowania brudnych rzeczy. Niezbędny będzie także samochód do odbierania i dowożenia garderoby. Ważne jest także opakowanie wyprasowanych koszul. Znacznie tańsze są foliowe torby, ale niektórzy klienci

e-Biblioteka Gazety Prawnej

nie lubią plastiku i lepiej się czują, odbierając – za niewielką dopłatą – ubranie zapakowane w papier. Na co zwrócić uwagę Czynnikami, które decydują o powodzeniu biznesu, jest jakość i zindywidualizowana oferta. Klientom należy zaoferować maksymalnie szeroki wachlarz usług, a więc nie tylko prasowanie, ale także pranie. Więcej zarobi firma, która odbierze koszulę i ją odwiezie. Działania powinny być ukierunkowane na zdobycie stałych klientów. Ten biznes wymaga bowiem bezpośredniego kontaktu. Ważne jest więc, by był jak najlepszy. Istotna jest także reklama. Najskuteczniejszy w tego typu działalności jest mailing skierowany do osób mieszkających w promieniu kilkunastu kilometrów od miejsca prowadzenia działalności. Dobrym sposobem są także ulotki i marketing szeptany. Ile można zarobić Stawka za wyprasowanie jednej koszuli w dużym mieście wynosi 13 – 18 zł. Jeżeli połączone ma to być z praniem cena wzrasta do 15 – 21 zł. Koszt usługi kompleksowej, obejmującej odbiór i dowóz zależy od liczby oddanych koszul i wynosi od 15 zł za sztukę (10 sztuk i więcej) do 45 zł (od 1 do 3 sztuk).

WARTO WIEDZIEĆ Gdy biznes będzie się rozwijał, można pomyśleć o wzbogaceniu oferty. Ciekawym uzupełnieniem mogą być usługi obsługi korespondencji (wysłanie listów i paczek, odbiór przesyłek poleconych) lub dostarczanie prasy

Ile trzeba wydać Deska do prasowania Prasowalnica Pralka Żelazko Suszarka Używany samochód Zatrudnienie pracownika

– 100 – 200 zł – 4 – 5 tys. zł – 600 – 1,5 tys. zł – 100 – 500 zł – ok. 900 zł – od 3 tys. zł – od 1 tys. zł (netto, miesięcznie)

1.18 Obrót numizmatami Polski rynek ustępuje tylko niemieckiemu pod względem liczby kolekcjonerów. Specjaliści szacują, że zbieraniem numizmatów zajmuje się w Polsce około 90 tys. osób, które w 2011 r. roku ulokowały w nich ponad 4,5 mld zł (wszystkie oszczędności wynoszą przeszło 580 mld zł). Rocznie przez Na-

Jak zarabiać w domu

rodowy Bank Polski wypuszczane są kolekcjonerskie numizmaty wartości około 100 mln zł. Dla kogo Działalność polegającą na obrocie numizmatami trzeba rozpocząć od… wiedzy. Na rynku dostępne są pozycje omawiające zagadnienia związane z numizmatyką (przede wszystkim katalogi monet Fischera oraz banknotów Czesława Miłczaka wraz z cennikami). Warto korzystać także z zasobów internetowych (m.in. e-numizmatyka, katalogmonet.pl, wcn.pl, cenum.pl). Działalność gospodarczą należy zarejestrować jako sprzedaż detaliczna towarów nieżywnościowych w wyspecjalizowanych sklepach gdzie indziej niesklasyfikowana (PKD: 52.48.G). Konieczne inwestycje Podstawą jest zgromadzenie kapitału obrotowego, za który będą kupowane numizmaty. Im kapitał większy, tym zarobek bardziej pokaźny. Można zaczynać od niewielkich inwestycji (kilkaset złotych miesięcznie). Jeżeli obrót numizmatami miałby być jedynym źródłem utrzymania trudno wyobrazić sobie przyzwoite dochody bez kapitału w wysokości 40 – 55 tys. zł. Do poszukiwania okazji konieczny jest komputer (może być w popularnej konfiguracji) z dostępem do internetu. Prócz tego należy zaopatrzyć się w zestaw podstawowych narzędzi: lupę, specjalne rękawiczki, klasery i koszulki (za kilkaset złotych). Na co zwrócić uwagę Najłatwiej polować na tanie numizmaty na aukcjach internetowych (np. Allegro). Cennym źródłem numizmatów są także aukcje i giełdy stacjonarne. Należy śledzić plany wydawnicze Mennicy Polskiej i Narodowego Banku Polskiego. To pierwszy obieg. Kupno numizmatu z pierwszej ręki nie jest już jednak tak dochodowe, jak kilka lat temu, kiedy praktycznie każdy wypuszczony walor po roku dawał kilkudziesięcioprocentowy zysk. Warto monitorować aukcje na serwisach zagranicznych, a także śledzić strony kolekcjonerów na innych kontynentach (szczególnie w Stanach Zjednoczonych i Australii). Poza naszym krajem wystawiane są do sprzedaży polskie monety i banknoty po atrakcyjnych cenach (na lokalnym rynku czasem nieznana jest nawet ich wartość). Dużo polskich numizmatów sprzedawanych jest na niemieckim i francuskim eBayu. Kupując monety lub banknoty za granicą, trzeba pamiętać, że nieco bardziej skomplikowane są kwestie dotyczące rozliczenia transakcji (warto korzystać z przelewów on-line PayPal). Trzeba także doliczyć nieco droższy transport. Należy pamiętać, że sprowadzać do Polski numizmaty można w zasa– dzie bez ograniczeń, a wysłanie za granicę jest reglamentowane. Przedmioty wykonane przed 9 maja 1945 r. są traktowane jako dobra kultury i mogą być wywożone tylko za zgodą Głównego Konserwatora Zabytków.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Ile można zarobić W tego typu biznes na pewno nie należy wchodzić bez przygotowania. Łatwo popełnić błąd, który sprawi, że działalność będzie pod kreską. Numizmaty są drogie i co roku systematycznie drożeją (w 2010 roku średnio o około 15 proc.). Wysokość zarobku zależy jednak od ceny kupna i sprzedaży konkretnego waloru.

WARTO WIEDZIEĆ Firmy numizmatyczne najczęściej handlują monetami i banknotami kolekcjonerskimi, wydawanymi przez Narodowy Bank Polski z okazji rocznic, dla upamiętnienia wydarzeń i wybitnych obywateli. W dniu emisji wybita w 1995 roku moneta z wizerunkiem Fryderyka Chopina (nakład 500 sztuk) kosztowała 780 zł. Dzisiaj jej cena wynosi 42 – 45 tys. zł (zysk ponad 5,5 tys. proc.). Wybita w 2001 roku moneta „Szlak Bursztynowy” (nakład 57 tys. sztuk) w okienkach NBP kosztowała 57 zł. Dzisiaj trzeba za nią zapłacić ponad 3,6 – 3,8 tys. zł.

Ile trzeba wydać Komputer w popularnej konfiguracji – 750 – 1,5 tys. zł. Dostęp do internetu – od 30 zł/mies. Katalogi (Fischer i Miłczak) – ok. 350 zł Klasery z koszulkami – ok. 300 zł Sejf – 200 – 1000 zł System alarmowy (ewentualnie) – od 1,5 tys. zł Kapitał obrotowy -– od 40 tys. zł

1.19 Produkcja chałupnicza W dobie taniej produkcji mechanicznej artykuły robione ręcznie są dobrem coraz bardziej poszukiwanym. Oczywiście trudno oczekiwać, że zaraz po uruchomieniu firmy zamówienia posypią się jak z rękawa. Najtrudniejsze jest przetrwanie pierwszych trzech miesięcy. Dla kogo Nad wyborem przedmiotu produkcji trzeba zastanowić się samemu, biorąc pod uwagę posiadane umiejętności. Wiele osób utrzymuje się z wytwarzania wełnianych i bawełnianych czapek i swetrów. Własnym sumptem wykonywane są drobne przedmioty codziennego użytku: drewniane pojemniki na herbatę, na przyprawy, tzw. chusteczniki (skrzynki na papierowe chustki do nosa), ozdobne wieszaki, ręcznie haftowane poduszki, drobna biżuteria (broszki, kolczyki, bransoletki), papierowe zaproszenia na uroczystości. Rejestrując firmę zajmującą się

Jak zarabiać w domu

pracą chałupniczą, trzeba podać przedmiot produkcji (szczegółowe oznaczenia znajdują się w dziale 12 PKD – Polskiej Klasyfikacji Działalności). Konieczne inwestycje Jeśli wcześniej nie wykonywaliśmy tego rodzaju artykułów, warto wcześniej pójść na specjalistyczne zajęcia (w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie organizowane są na przykład warsztaty haftu koralikowego, koronczarskie, rzeźbiarskie, produkcji ozdób świątecznych). Wartość inwestycji w urządzenie warsztatu pracy, materiały itp. zależy od przedmiotu produkcji. W większości działalności związanych np. z produkcją odzieży nie powinna przekroczyć 3 – 5 tys. zł. Do samodzielnej sprzedaży artykułów można wykorzystać platformę aukcyjną Allegro. Trzeba jednak pamiętać, że serwis ten pobiera opłaty nie tylko za zrealizowane aukcje, ale także za wystawienie przedmiotu do sprzedaży (w zależności od kategorii od kilku do kilkudziesięciu groszy). Za sprzedaż artykułu w cenie do 100 zł poprzez serwis Allegro, w zależności od kategorii, trzeba zapłacić prowizję w wysokości od 3,5 do 6 proc. Za transakcje dotyczące droższych przedmiotów pobierana jest stała opłata (kilkadziesiąt zł) plus procent określony w tabeli (cennik znajduje się w zakładce Regulamin na stronach serwisu). Na co zwrócić uwagę Zleceń najlepiej szukać przez internet. W tym celu warto otworzyć konto na portalach pośredniczących (np. Oferia, Oferteo czy Gumtree). Ogłoszenia należy jednak traktować z pewną nieufnością. Portale te są wykorzystywane do budowania tzw. łańcuszków szczęścia, systemów argentyńskich itp. Reklamują się tam także naciągacze obiecujący zajęcie chałupnicze (na przykład składanie długopisów), ale po wpłaceniu kilkuset złotych wpisowego pocztą przychodzi zestaw do produkcji i okazuje się, że nic z niego złożyć się nie da, ale zwykle nie ma żadnego odzewu. Duża część ogłoszeń dotyczy także firm sprzedaży bezpośredniej (MLM) wymagającej aktywności poza domem. Dość bogatym źródłem poważnych zamówień na artykuły wykonywane ręcznie są strony miejskie i rejonowych urzędów pracy. Największy jest popyt na produkcję przedmiotów (odzież i biżuteria) z wyższej, choć nie luksusowej półki. Odpadają artykuły powszechnego użytku, słabej jakości, ale używane w dużych ilościach.

WARTO WIEDZIEĆ Produkcją chałupniczą w warunkach domowych utrzymuje się w Polsce według różnych szacunków od 200 do 300 tys. osób. Dla kolejnych 175 tys. jest to dodatkowe zajęcie

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Od początku warto zwrócić uwagę na staranność wykonania. Warto produkować z wykorzystaniem materiałów wyższej lub najwyższej na rynku jakości i budować renomę, bo to ona zdecyduje o kolejnych zamówieniach.

Ile trzeba wydać Komputer w popularnej konfiguracji – 1 – 2 tys. zł Kapitał obrotowy – w zależności od przedmiotu produkcji

1.20 Korepetycje Zapotrzebowanie na wiedzę jest wciąż ogromne. Najważniejsze, jak przekonują osoby prowadzące tego typu działalność, to oprzeć zakres usług na własnych zainteresowaniach. Prócz standardowych przedmiotów można udzielać lekcji np. wizażu (jak dobierać odpowiedni makijaż), malarstwa (dla osób pragnących dostać się na Akademię Sztuk Pięknych, ale także osób w podeszłym wieku, dla których jest to atrakcyjna forma aktywności), szycia i projektowania ubrań (wiele osób ma nietypową sylwetkę i trudno im jest kupić dopasowane stroje), fotografii, tańca czy gotowania. Dla kogo Ucząc innych, samemu trzeba mieć przygotowanie merytoryczne. Mitem jest jednak pogląd, że korepetycji udzielają tylko studenci albo osoby mające wykształcenie kierunkowe. Tak naprawdę bowiem ucząc innych, można samemu na bieżąco przyswajać konieczną wiedzę. Aby świadczyć usługi poprzez firmę, należy zarejestrować działalność gospodarczą w zakresie tzw. pozostałych pozaszkolnych form edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKD 08.559.B). Konieczne inwestycje Zwyczajem jest, że lekcje są udzielane u korepetytora, wystarczy więc odpowiednie przygotowanie miejsca w mieszkaniu. Konieczny będzie także zakup odpowiednich do przedmiotu korepetycji pomocy naukowych, ewentualnie komputera, który zawsze pomaga w prowadzeniu tego typu zajęć. Na co zwrócić uwagę Najpopularniejsze są korepetycje z języków obcych, przede wszystkim angielskiego (pozostałe języki to francuski, niemiecki, rosyjski i hiszpański, ale jest na nie zdecydowanie mniejsze zapotrzebowanie). Indywidualne lekcje zamawiają uczniowie, studenci, ale także pracownicy firm pragnący podnieść swoje kwalifikacje. Na drugim miejscu pod względem popularności znajdują się przedmioty maturalne, wśród których największy jest popyt na obowiązkowe dla wszystkich język polski i matematykę. Nieco mniejsze

Jak zarabiać w domu

jest zapotrzebowanie na pozostałe przedmioty maturalne (biologię, fizykę, chemię, historię i geografię).

WARTO WIEDZIEĆ Najlepiej szukać kursantów poprzez portale specjalizujące się w publikowaniu bezpłatnych ogłoszeń. Dobrym pomysłem są także portale miejskie Znacznie mniejszym zainteresowaniem cieszą się przedmioty specjalistyczne, takie jak ekonometria, statystyka, logika (wykładane na uczelniach technicznych i ekonomicznych), filozofia, historia sztuki, ikonografia (szkoły humanistyczne). Jednak udzielanie korepetycji w tym zakresie nie musi być mniej dochodowe. Osób (firm) udzielających korepetycji z języka angielskiego jest mnóstwo. Rynek korepetycji w zakresie przedmiotów specjalistycznych jest płytki. Dużym powodzeniem cieszą się indywidualne zajęcia z informatyki. Korzystają z nich nie tylko uczniowie i studenci. Bardzo dużo osób starszych ma problemy z obsługą komputera i korzystaniem z przestrzeni wirtualnej w podstawowym zakresie. Osoby młodsze natomiast poszukują wiedzy na temat tworzenia stron www, pozycjonowania, programowania. Ile można zarobić Stawki są zazwyczaj ustalane indywidualnie, zależą od miejsca oraz doświadczenia osoby świadczącej tego typu usługi. Za godzinną lekcję języka angielskiego w Warszawie, gdzie jest bardzo duża konkurencja, można liczyć na wynagrodzenie w wysokości od 30 do 55 zł. Mając wypełniony grafik lekcji, co nie jest niemożliwe, pracując sześć godzin dziennie, można zarobić od 3,5 do 5,5 tys. zł. Za korepetycje w zakresie przedmiotów specjalistycznych można zaproponować stawki nawet dwa razy wyższe, chętnych jednak nie będzie wielu.

Ile trzeba wydać Pomoce naukowe Komputer w popularnej konfiguracji Dostęp do internetu Ogłoszenia Ulotki (wraz z rozniesieniem)

– 600 zł – 750 – 1,5 tys. zł – od 30 zł./mies. – 200 – 300 zł/mies. – 650 – 850 zł

1.21 Projektowanie zapachów Aromamarketing jest stosunkowo nową gałęzią reklamy. Wiedza na jego temat póki co nie jest wykładana na uczelniach, trudno także znaleźć odpowiednie książki do jego nauki.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Dla kogo Umiejętność doboru zapachów można zdobyć na zajęciach organizowanych przez instytucje propagujące ten rodzaj marketingu. Za trwający od jednego do trzech dni kurs w warszawskim Scent Marketing Institute (tzw. Uniwersytet Zapachu) trzeba zapłacić od 600 do 1,2 tys. zł. Konieczne inwestycje Prócz zwykłego wyposażenia biurowego (komputer) dużo kosztować będzie zastaw podstawowych olejków eterycznych, z których budowane są zapachy (koszt: około 3,5 – 6 tys. zł). Tworzenie laboratorium nie jest konieczne. Firmy zajmujące się aromamarketingiem tylko projektują zapachy dostarczane potem przez producentów olejków eterycznych. Do rozpoczęcia działalności konieczny jest kapitał obrotowy w wysokości około 15 tys. zł. Firma powinna zaoferować klientom nie tylko szyte na ich miarę aromaty, ale także urządzenia do ich rozpylenia. Najprostsze kosztują kilkaset złotych, za te bardziej wyszukane, nadające się do zamontowania w systemach wentylacyjnych, trzeba zapłacić nawet kilka tysięcy złotych. Podobna jest cena urządzeń ozdobnych, emitujących zapach i jednocześnie cieszących oko (np. w formie kolumn). Na co zwrócić uwagę Aromamarketing zlecany jest już obecnie przez niemal wszystkie branże. Na najwięcej zamówień można liczyć ze strony hoteli i pensjonatów. Bardzo dobrym klientem są puby, restauracje i kawiarnie (w większości sieciowych kawiarni zapach mielonej kawy wywoływany jest sztucznie). Coraz więcej zleceń pochodzi ze sklepów i galerii handlowych. Aromamarketing stosowany jest także okazjonalnie przez firmy urządzające przyjęcia dla pracowników bądź klientów. Ile można zarobić Zbudowanie odpowiedniej kompozycji zapachowej to usługa droga, wyspecjalizowane w tym firmy biorą nawet kilkanaście tysięcy złotych za stworzenie kompozycji na potrzeby konkretnego odbiorcy.

WARTO WIEDZIEĆ W sklepach najlepiej się sprawdzają mające opinię uwodzicielskich nuty piżma (używają ich na przykład marki Versace oraz Salvatore Ferregamo). Dobrze z handlowego punktu widzenia działają zapachy cytrusów, które odprężają. Bursztyn, który podkreśla elegancki styl, bardzo pasuje do salonów z odzieżą W placówkach handlowych stosujących marketing zapachowy 26 proc. klientów odczuwa zadowolenie z obsługi, 23 proc. – większą satysfakcję z zakupów, 16 proc. spędza w sklepie więcej czasu niż planowało, 14,8 proc. wydaje większą kwotę pieniędzy.

Jak zarabiać w domu

Ile trzeba wydać Komputer w popularnej konfiguracji Dostęp do internetu Reklama Zestaw olejków aromatycznych Urządzenie do rozpylania zapachów Kapitał obrotowy

– 750 – 1,5 tys. zł – od 30 zł/mies. – od 1,5 tys. zł – 3,5 – 8,5 tys. zł – od kilkuset zł – od 20 tys. zł

1.22 Agencja social marketingu Reklama szeptana stała się ważnym elementem reklamowej perswazji. Źródłem sukcesu tej formy marketingu jest wysoki poziom zaufania odbiorców. Przeprowadzone w 2008 roku przez Nielsena badania „Trust in advertising” pokazały, że 78 proc. konsumentów ufa innym konsumentom. Tym samym marketing szeptany awansował do grona najbardziej efektywnych narzędzi sprzedażowych. Dla kogo Przed rozpoczęciem działalności należy zapoznać się z produktem lub usługą (określić przede wszystkim słabe strony, które mogą być wystawione na atak, i opracować strategię obrony). Warto także zbadać otoczenie rynkowe, w którym działa zleceniodawca. Ważnym elementem pracy jest reakcja na sytuacje kryzysowe, gdy na forum społecznościowym pojawi się niekorzystny dla klienta post. Duża część takich działań wchodzi w zakres tzw. czarnego PR i jest podejmowana na zlecenie konkurencji. Trzeba mieć argumenty, aby odeprzeć tego typu ataki. Firmy świadczące tego typu usługi funkcjonują jako agencje reklamowe (PKD: 73.11.Z). Konieczne inwestycje Do prowadzenia tego typu działalności konieczny jest w miarę mocny komputer z dostępem do szybkiego internetu oraz utworzenie konta na portalach społecznościowych (zazwyczaj bezpłatne). Trzeba także zainwestować w reklamę, aby wiadomość o usługach trafiła do ewentualnych zleceniodawców. Na co zwrócić uwagę Zdaniem specjalistów w zasadzie każdy produkt czy marka nadaje się do kampanii szeptanej. Najczęściej jednak z tego typu usług korzystają firmy z branży turystycznej, gastronomicznej, farmaceutycznej, produktów kupowanych przez rodziców skierowanych dla dzieci (tzw. parenting). Ostatnio coraz częściej z usług agencji social marketingu korzystają firmy oferujące usługi finansowe i deweloperzy.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Najpopularniejszym działaniem są wpisy na różnego rodzaju forach internetowych (60 proc. działających na rynku agencji marketingu społecznościowego ogranicza się do takiej właśnie działalności). Praca polega na zamieszczania notatek promujących markę na wybranym forum (tam, gdzie na przykład toczą dyskusje młode matki, amatorzy motocykli czy nurkowania), moderowania dyskusji. Usługi z czasem można wzbogacić o oferowane w pakiecie bardziej rozbudowane kampanie połączone na przykład z organizowaniem imprez dla forumowiczów. Wciągnięcie ich w dyskusję zakończoną tego typu wydarzeniem jest dużo bardziej efektywne niż prosta, odbywająca się jedynie w przestrzeni wirtualnej kampania. W ramach usługi można także zaoferować uruchomienie i prowadzenie firmowej strony na portalu społecznościowym Facebook (tzw. fan page).

WARTO WIEDZIEĆ Aby fan page miała dużą liczbę odsłon, warto poświęcić trochę czasu na jej personalizację. W odpowiednim, wskazanym, przez portal miejscu powinno znaleźć się logo firmy w maksymalnej rozdzielczości 180 x 540 pikseli Ile można zarobić Koszt prostej kampanii szeptanej wynosi od 3 do 15 tys. zł miesięcznie (rozliczenia dokonywane są zazwyczaj na podstawie liczby dokonanych wpisów oraz ich siły oddziaływania na przebieg toczonej dyskusji).

Ile trzeba wydać Komputer w mocnej konfiguracji – 2 – 3 tys. zł Dostęp do internetu – od 75 zł/mies. Kapitał obrotowy – od 10 tys. zł

1.23 Agencja reklamy internetowej Reklamy internetowe najczęściej wykupują małe i średnie przedsiębiorstwa z branży finansowej. Wartość polskiego rynku reklamy on-line nieustannie rośnie: w 2011 roku był on wart 1,9 mld zł, co oznacza wzrost w stosunku do 2010 roku o 14,2 proc. Dla kogo Działalnością reklamową w internecie może się zajmować w zasadzie każdy. Nie istnieją żadne formalne ograniczenia. Oczywiście najlepiej poradzi sobie osoba, która miała wcześniej do czynienia z tą branżą. Podstawy wiedzy łatwo zdobyć.

Jak zarabiać w domu

Trwające trzy pełne dni robocze (po pięć godzin dziennie) szkolenie w zakresie tworzenia i sprzedaży reklamy internetowej kosztuje 1,7 – 2 tys. zł. Firmy świadczące tego typu usługi funkcjonują jako agencje reklamowe (PKD: 73.11.Z). Konieczne inwestycje W sieci możemy przeprowadzić efektywną kampanię zarówno dysponując budżetem 200 tys. zł, jak również mając 2 tys. zł. Wszystko zależy od wartości idei, zasięgu mediów, stopnia skomplikowania kreacji, miejsca i czasu trwania. We własnym zakresie trzeba zainwestować w opracowanie kreacji. Warto to zlecić profesjonalnym grafikom, bo słaby projekt zamiast zachęcić może wywołać niechęć. Zaprojektowanie prostego, pozbawionego animacji banera to wydatek od 1,5 tys. zł. Form wirtualnej reklamy jest wiele. Najpopularniejszą w ubiegłym roku był display (typowa, graficzna reklama w sieci), który wygenerował 50 proc. wydatków firm na marketing on-line. Cena za taką kreację zależy od stopnia skomplikowania i wynosi od kilkuset do kilku tysięcy złotych. W niektórych przypadkach konieczne mogą się okazać fundusze na kampanię wspierającą (celowe zatrudnianie użytkowników internetu na potrzeby wypowiedzi o produkcie lub usłudze na przykład na blogach), który w pośredni sposób ukierunkuje do odbioru głównego przekazu reklamowego (od 1 tys. zł). Na co zwrócić uwagę Odbiorców usług należy szukać wśród firm z branży finansowej, które najczęściej zlecają kampanie w przestrzeni wirtualnej (13,6 proc. wydatków). Dobrym klientem są także przedsiębiorstwa działające na rynku mediów, książek, CD i DVD (10,8 proc.) oraz firmy telekomunikacyjne (7,7 proc.) oraz z branży motoryzacyjnej (6,2 proc.). Reklama w internecie jest szczególnie przydatna w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, które nie mogą sobie pozwolić na promocję w prasie, radiu czy telewizji (w przypadku firm działających lokalnie nie jest to nawet konieczne). Internet pozwala dokładniej określić grupę odbiorców, a co za tym idzie zminimalizować koszty dotarcia. Reklama on-line daje przy tym możliwości dużo większej interakcji z użytkownikiem niż tradycyjne media. Ile można zarobić Istnieje kilka metod rozliczania kampanii reklamowych w internecie. Emisję klient może zlecić na określony czas (Flat Free). Płaci wówczas za to, że reklama pojawia się w wyznaczonym miejscu przez jeden dzień, tydzień lub miesiąc. Innym sposobem jest wykupienie przez zleceniodawcę określonej liczby emisji, czyli model CPM lub CPT (Cost Per Mille lub Cost Per Thousand). Tu-

e-Biblioteka Gazety Prawnej

taj klient płaci za wyświetlenie reklamy tysiącowi użytkowników. Ważne znaczenie ma tzw. wskaźnik SOV (Share Of Voice), który określa procentowy udział reklamy wśród wszystkich emisji na określonej przestrzeni. Im SOV bliższy 100 proc., tym reklama pojawia się częściej. Można też oprzeć cennik tylko na badaniu osiągnięcia oczekiwanego efektu dzięki rozwiązaniu CPC (Cost Per Click), kiedy to reklamodawca płaci tylko za faktyczne kliknięcie w swój własny przekaz i przejście na wskazaną stronę www.

WARTO WIEDZIEĆ Wartość polskiego rynku reklamy on-line w ubiegłym roku wyniosła 2,1 mld zł. Specjaliści szacują, że w 2012 roku będzie on warto więcej niż 2,5 mld zł. Najpopularniejszym rodzajem wirtualnej reklamy jest display (55 proc. wydatków). Na kolejnych miejscach jest SEM (reklama w wyszukiwarkach), który odpowiada za 28 proc., proste ogłoszenia (13 proc.), e-mail (8 proc.). O skuteczności reklamy decyduje jej atrakcyjność oraz dopasowanie formy i miejsca emisji do grupy docelowej, do której przekaz ma dotrzeć. Systemy emisji reklam on–line pozwalają na bieżąco kontrolować skuteczność poszczególnych elementów kampanii. Podstawowym wskaźnikiem jest Click Through Rate (CTR) mówiący o tym, ile spośród osób, które zobaczyły reklamę, zdecydowało się na nią kliknąć. Dobry poziom to kilka, kilkanaście procent. W ocenie skuteczności kampanii prowadzonej przez określony czas (Flat Free) lub przy wykupionej określonej liczbie emisji (CPM) pomagają również wskaźniki kosztu nakłonienia internauty do wykonania określonej czynności, kliknięcia w baner lub na przykład wypełnienia formularza. W obu przypadkach im wartość jest niższa, tym lepiej świadczy o skuteczności. Wskaźnikiem, który także warto wziąć pod uwagę, jest również RIO (Return On Investment), czyli stosunek zysku wygenerowanego przez reklamę lub całą kampanię do poniesionych kosztów.

Ile trzeba wydać Komputer w mocnej konfiguracji – 2 – 3,5 tys. zł Dostęp do internetu – od 75 zł/mies. Projekt graficzny (display) – od 1,5 tys. zł

1.24 Usługi księgowe W Polsce zarejestrowanych jest niemal 4 mln firm, z czego połowa prowadzi aktywną działalność. Nie każdy przedsiębiorca ma czas na wypełnianie deklaracji podatkowych, przygotowywanie przelewów do Zakładu Ubezpie-

Jak zarabiać w domu

czeń Społecznych, monitorowanie zmian prawa pracy czy podatków. Popyt na usługi specjalistów w tym zakresie jest więc spory. Dla kogo Prowadzeniem księgowości i rachunkowości może zajmować się tylko osoba mająca licencję, odpowiednie wykształcenie i kilkuletni staż. Taką osobę można jednak zatrudnić (w dużym mieście trzeba zaoferować jej pensję w wysokości od 3000 zł), swoją aktywność ograniczając do wsparcia finansowego, podejmowania działań promocyjnych i marketingowych, szukania odbiorców. Zarejestrować firmę świadczącą usługi w zakresie księgowości i rachunkowości (PKD: 69.20.Z) może każdy. Konieczne inwestycje Aby otworzyć biuro, nie trzeba dużych nakładów finansowych. Wystarczy skromne pomieszczenie (może być pokój w mieszkaniu), a także odpowiedni sprzęt komputerowy, oprogramowanie i akcesoria biurowe. Trzeba kupić meble (biurko, wygodny fotel biurowy, najlepiej na kółkach), szafki, półki, na których będą stać segregatory zawierające dokumenty i skoroszyty. Komputer musi być wyposażony w odpowiednio dobrane programy (edytory tekstowe, arkusze kalkulacyjne, programy kadrowo-płacowe i rozliczeniowe). W biurze powinna znaleźć się drukarka oraz kserokopiarka (obie funkcje może pełnić urządzenie wielofunkcyjne). Konieczne będą papier, skoroszyty, koszulki na dokumenty, teczki, segregatory, a także inne drobne elementy wyposażenia biurowego. Na co zwrócić uwagę Istotny jest wybór konkretnych usług (najlepiej zaoferować od początku jak najszerszy ich zakres, potem ewentualnie go ograniczyć). Podstawę stanowią rozliczenia z fiskusem, przygotowanie deklaracji podatkowych, prowadzenie ksiąg przychodów i rozchodów, ewidencjonowanie ryczałtu, doradztwo w zakresie przyjęcia najlepszej strategii rozliczania się z urzędem skarbowym (nierzadko wiąże się to z określeniem ryzyka i opłacalności w zakresie poszczególnych ulg bądź innych elementów rachunkowości i związanych z nimi problemów), reprezentowanie klienta w kontaktach z fiskusem. Usługi można poszerzyć o prowadzenie dodatkowej dokumentacji, np. analizy ekonomiczno-finansowe, rachunki zysków i strat, sprzedaży VAT, ewidencji środków trwałych, rocznych bilansów, listy płac, prowadzenie kadrowych kartotek pracowników.

WARTO WIEDZIEĆ Prócz standardowych form promocji (reklama w lokalnej gazecie, informacje mejlowe do odbiorców w najbliższej okolicy) warto zamieścić ogłoszenia na tablicy w najbliższych oddziałach urzędu skarbowego

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Większym wzięciem cieszyć się będą usługi biura, którego pracownik odbierze faktury na mieście lub w siedzibie klienta, a gotowe deklaracje wyśle we własnym zakresie do urzędu lub dostarczy (wypełnione) mailem. Ile można zarobić Proste prowadzenie księgi przychodów i rozchodów w dużym mieście nie da więcej niż 175 – 200 zł netto miesięcznego dochodu od jednego klienta. Natomiast bardziej rozbudowane usługi mogą przynieść nawet 1,2 tys. zł (od jednego klienta). Przychody zatrudniającego dwóch pracowników małego biura w podwarszawskim Piasecznie wynoszą 12 tys. zł.

Ile trzeba wydać Przygotowanie pomieszczenia Pomoce biurowe Komputer w średniej konfiguracji Dostęp do internetu (szybkie łącze) Oprogramowanie (Microsoft) Reklama Pensja osoby z licencją System alarmowy (ewentualnie)

– od 2 tys. zł – ok. 1 tys. zł – 1,2 tys. zł – od 75 zł./mies. – 300 zł – 2 tys. zł – od 3 tys. zł (Warszawa) – od 350 zł

1.25 Mass mailing Poczta elektroniczna jest używana jako kanał reklamy szczególnie przez małe i średnie firmy. Działania marketingowe z użyciem poczty elektronicznej są uważane za skuteczne. Według ostatniego badania firmy Sare 84 proc. korzystających z tej usługi firm zauważyło, że na skutek kampanii wykorzystującej mass mailing zwiększyła się liczba odwiedzin ich strony internetowe. Dla nieco mniejszej liczby (74 proc.) wynikiem była intensyfikacja kontaktów z klientami i kontrahentami. Akcja e-marketingowa dla 61 proc. zakończyła się znaczącym (powyżej 20 proc.) wzrostem sprzedaży. Dla kogo Profesjonalne szkolenie obejmujące zarówno zagadnienia teoretyczne (najbardziej popularne sposoby postępowania z danymi osobowymi), praktyczne (umiejętności pisania meila, który nie zostanie potraktowany jako tzw. SPAM), jak i komplet materiałów szkoleniowych kosztuje w Warszawie od 2,3 do 3,5 tys. zł. Kurs trwa dwa pełne dni robocze, a po jego zakończeniu przez dwa tygodnie kursanci są pod opieką trenera, który pomaga we wdrożeniu zdobytej wiedzy w życie. Jako osobna usługa mailing w Polskiej Klasyfikacji Działalności nie jest wyszczególniony. Firmy świadczące tego typu usługi funkcjonują jako agencje reklamowe (PKD: 73.11.Z).

Jak zarabiać w domu

Konieczne inwestycje Do świadczenia tego typu usług konieczny jest sprzęt komputerowy w mocnej konfiguracji oraz dostęp do szybkiego (co najmniej 10 Mb/s) internetu. Im szybsze łącze, tym oczywiście lepiej, bo mieć to będzie wpływ na szybkość wykonywanej pracy. Mass mailing można wykonywać według przekazanej przez klienta bazy odbiorców albo oferować własne zbiory (uwaga na ograniczeniach związanych z ustawą o ochronie danych osobowych!). W tym drugim przypadku potrzebny jest kapitał obrotowy, bo spis adresów trzeba kupić w firmach udostępniających tego typu informacje. Na obsługę pierwszych zleceń powinna wystarczyć kwota 7 – 10 tys. zł. Potrzebne będą komputerowe aplikacje do wysyłki wiadomości (dostępne w sieci aplikacje bezpłatne, a także popularny Outlook nie są polecane do działalności biznesowej). Profesjonalne programy pozwolą na personalizację wiadomości. Firmy świadczące usługi e-marketingu najczęściej używają programów Advanced Direct Remailer, GroupMail Personal, Mailing List Deluxe, eNewsletter Manager Pro, Sendblaster, e-Compaing. Każdy z nich w zależności od wersji kosztuje 100 – 400 zł. Na co zwrócić uwagę Odbiorcami usług są firmy kierujące swoją ofertę zarówno do klientów indywidualnych, jak i w formacie B2B, tak produkcyjne, jak i usługowe (z ostatnich badania firmy Sare, specjalizującej się w pocztowym marketingu, wynika, że 92 proc. przedsiębiorstw co najmniej raz korzystało z takiej promocji). Należy pamiętać, że kluczem do sukcesu nie jest wcale częsta wysyłka informacji. Jest nim natomiast właściwa personalizacja wiadomości według tzw. znaczników określających wiek, adres, miejsce zamieszkania, płeć odbiorcy wiadomości. Od masowej wysyłki w ciemno dużo skuteczniejsze jest tzw. trafienie w punkt – na przykład przesłanie życzeń urodzinowych czy imieninowych z dołączoną niewielką niespodzianką (może być wysłana pocztą tradycyjną).

WARTO WIEDZIEĆ Szerokość wiadomości nie powinna przekraczać 600 pikseli. Inaczej zostanie ona nieprawidłowo wyświetlona przez większość programów pocztowych Ile można zarobić Wysokość przychodów uzależniona jest od liczby odbiorców kampanii. Przyjmuje się, że akcja mass mailingowa do 5 tys. odbiorców powinna przynieść około 1 – 1,2 tys. zł. Więcej można zarobić na organizacji kampanii połączonych z budową bazy klientów. Za akcję marketingową

e-Biblioteka Gazety Prawnej

połączoną z tworzeniem takiego zbioru (obejmującego około 5 tys. rekordów) odbiorca może zapłacić (w zależności od branży i miejsca działania) od 2,5 do 5 tys. zł. Z marketingu mailowego w 2012 roku zamierza skorzystać 55 proc. firm.

Ile trzeba wydać Komputer w mocnej konfiguracji – 2 – 3 tys. zł Dwa programy (jeden rezerwowy) do wysyłki wiadomości – 200 – 400 zł Przemysław Puch

Rozdział 2 Co wybrać: własną firmę, pracę na zlecenie czy chałupnictwo 2.1 Co to jest działalność wykonywana osobiście? Działalność wykonywana osobiście nie jest trudna do zakwalifikowania. Osoba, która ją wykonuje, nie rejestruje nigdzie tego faktu. Określenie to występuje w rozliczeniu podatku dochodowego od osób fizycznych. Swoją działalność wykonuje się najczęściej na podstawie umowy o dzieło, zlecenia lub kontraktu menedżerskiego. Świadczenie pracy nie jest jednak identyczne z typowym dla zleceniobiorcy albo wykonawcy. Osobiście można również wykonywać działalność artystyczną, literacką naukową, trenerską, oświatową i publicystyczną, a nawet sportową czy związaną z wykonywaniem obowiązków obywatelskich i społecznych. Aby rozróżnić działalność wykonywaną osobiście od na przykład działalności gospodarczej, istotne będzie ustalenie odpowiedzialności, samodzielności i ryzyka gospodarczego dla osoby wykonującej każdą z tych działalności. Przy działalności świadczonej osobiście nie można np. ponosić odpowiedzialności wobec osób trzecich (ta spada w całości na zleceniodawcę), wykonującego ją obciąża za to ryzyko gospodarcze związane z wykonywaną czynnością.

2.2 Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą

Aby rozpocząć prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej, wystarczy złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Zdarza się, że działalność gospodarczą chcą prowadzić przedsiębiorcy, którzy zawarli umowę spółki cywilnej. Każda z tych osób powinna uzyskać wpis do CEIDG jako jednoosobowy przedsiębiorca. Dlatego każda z nich musi dopełnić takich formalności, jak gdyby rejestrowała jednoosobową działalność. Spółka cywilna nie jest zarejestrowana w CEIDG. Jedynie przy wpisie przedsiębiorcy zostanie umieszczona adnotacja o tym, że działa razem z innymi wspólnikami na podstawie umowy spółki cywilnej. Osoba fizyczna, która złożyła wniosek, może podjąć działalność gospodarczą od razu, jednakże we wniosku o wpis może wskazać dzień późniejszy. Prowadzenia działalności natychmiast po złożeniu wniosku nie może rozpocząć przedsiębiorca, który ma obowiązek uzyskania koncesji lub zezwolenia, ponieważ rodzaj działalności, którą chce prowadzić, tego wymaga. Wniosek o wpis przedsiębiorca składa za pośrednictwem formularza elektronicznego dostępnego na stronie internetowej CEIDG oraz za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej. Można

e-Biblioteka Gazety Prawnej

go również złożyć na formularzu papierowym, którego treść powinna być zgodna z formularzem przesyłanym przez internet. Formularz papierowy przyszły przedsiębiorca może złożyć osobiście albo wysłać listem poleconym do dowolnie wybranej przez siebie gminy, niekoniecznie tej, w której mieszka, ani tej, w której będzie wykonywał działalność. Za pośrednictwem internetu wniosek może zostać przesłany również przez osobę przebywającą za granicą. Składając w gminie osobiście wniosek sporządzony na papierze, przedsiębiorca otrzyma pokwitowanie jego przyjęcia, a organ gminy potwierdzi tożsamość składającego. Gdy zdecyduje się przesłać wniosek listem poleconym, to wówczas jego podpis na formularzu powinien być potwierdzony przez notariusza.

WAŻNE! Wójt, burmistrz i prezydent miasta od 1 stycznia 2012 r. przestali być organem ewidencyj– nym dla przedsiębiorców. Oznacza to, że nie prowadzą ewidencji w gminie, a organem ewidencyjnym jest wyłącznie CEIDG. Natomiast przedsiębiorca może składać w urzędzie gminy, bez właściwości miejscowej, wszelkie wnioski związane z wykonywaniem tej działalności np. o wpis, zmianę wpisu, zawieszenie, wznowienie działalności oraz wykreślenie z ewidencji. Urzędnik gminy prześle wniosek do CEIDG Upoważniony pracownik gminy przekształca wniosek złożony przez przedsiębiorcę na formę dokumentu elektronicznego i opatruje go: ■■elektronicznym weryfikowanym za pomocą kwalifikowanego certyfikatu lub ■■podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP, lub ■■podpisem osobistym (o którym mowa w przepisach o dowodach osobistych), lub ■■podpisuje w inny sposób akceptowany przez system CEIDG, który umożliwia jednoznaczną identyfikację osoby przesyłającej wniosek oraz czasu przesłania. Opatrzony jednym z takich podpisów przekształcony wniosek urzędnik powinien przesłać do CEIDG najpóźniej następnego dnia roboczego po jego otrzymaniu. Wypełniając wniosek, należy oznaczyć: ■■swoją firmę i numer PESEL (o ile się go posiada), a także datę urodzenia, ■■numer REGON (o ile się go posiada) oraz NIP, ■■informację o obywatelstwie przedsiębiorcy, ■■miejsce zamieszkania, adres do doręczeń, adresy, pod którymi jest wykonywana działalność gospodarcza (w tym adres głównego miejsca wykonywania jej oraz oddziału, o ile został utworzony), ■■adres poczty elektronicznej przedsiębiorcy i jego strony internetowej (o ile przedsiębiorca je posiada i chce zgłosić we wniosku),

Jak zarabiać w domu

■■datę

rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, wykonywanej działalności zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD), ■■informacje o istnieniu bądź ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej, ■■numer NIP i REGON spółki cywilnej, gdy przedsiębiorca zawarł umowę takiej spółki, ■■dane pełnomocnika upoważnionego do prowadzenia spraw przedsiębiorcy (gdy udzielił on pełnomocnictwa, ze wskazaniem zakresu spraw, które ono obejmuje). Integralną częścią wniosku o wpis do CEIDG jest żądanie wpisu albo zmiany wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej REGON, zgłoszenie identyfikacyjne lub aktualizacyjne w związku z numerem NIP, zgłoszenie przedsiębiorcy do ZUS jako płatnika składek lub oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników, a także oświadczenie o wyborze formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych albo wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej. Do wniosku dołącza się też zgłoszenie rejestracyjne lub aktualizacyjne VAT (podatku od towarów i usług). W przypadku zmiany danych podlegających wpisowi do CEIDG przedsiębiorca powinien poinformować o tym fakcie w ciągu 7 dni od zmian. Tyle samo czasu ma na zgłoszenie trwałego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej. Pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia składa się też oświadczenie o braku orzeczonych w stosunku do przedsiębiorcy zakazów prowadzenia działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu, który podlega wpisowi do CEIDG, prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem lub edukacją małoletnich albo opieką nad nimi. Wniosek o wpis do CEIDG jest wolny od opłat. Wpis dokonywany jest tylko na podstawie złożonego poprawnego wniosku. Niepoprawnym wnioskiem jest dokument bez podpisu, dotyczący osoby, która jest już wpisana do CEIDG, albo działalności nieobjętej przepisami lub złożony przez osobę, wobec której orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. ■■przedmioty

2.3 Czy przedsiębiorstwo rodzinne daje przywileje?

Coraz więcej mikro- i małych firm to przedsiębiorstwa rodzinne. Przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie wyodrębniają takich firm jako osobnego tworu. Z racji zatrudniania wyłącznie członków rodziny przedsiębiorca nie ma żadnych dodatkowych przywilejów. Na fakt zatrudnienia członków rodziny zwraca uwagę jedynie ZUS przy wyliczaniu składek, a także urzędy skarbowe przy wymiarze podatku. Firma rodzinna może być prowadzona jako jednoosobowe przedsiębiorstwo. Wtedy członkowie rodziny mogą mieć status osób współpracujących

e-Biblioteka Gazety Prawnej

lub być zatrudnione na podstawie umowy o pracę, zlecenia lub o dzieło. Firma rodzinna może też funkcjonować jako spółka, np. cywilna albo jawna. Przedsiębiorca ma prawo zawiązać z pełnoletnimi członkami rodziny (np. dziećmi) spółkę cywilną i prowadzić firmę w tej formie. Każde z dzieci powinno wówczas uzyskać wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i w ten sposób uzyskać status odrębnego przedsiębiorcy. Następnie przedsiębiorcy mają prawo zawrzeć umowę spółki cywilnej na takiej samej zasadzie, jakby tę spółkę zawiązały osoby obce. Przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny, które regulują sposób zawiązywania i działania spółki cywilnej, nie wspominają o tym, kim mają być wspólnicy. Skoro nie zabraniają zawierania umowy spółki przez członków rodziny, to przyjmuje się, że jest to dopuszczalne.

2.4 Kto może zostać chałupnikiem

Chałupnikiem potocznie nazywa się osobę, która wykonuje swoją pracę w domu – najczęściej z surowców i materiałów zapewnionych przez firmę (czyli nakładcę), a także z dostarczonych jej niezbędnych do tego narzędzi, w czasie dla siebie dogodnym. Z pracodawcą łączy ją umowa o pracę nakładczą, ponieważ chałupnik nie jest pracownikiem w rozumieniu przepisów prawa pracy. Ma status wykonawcy i przysługują mu niektóre uprawnienia podobne do pracowniczych (np. prawo do urlopu, umowa o pracę nakładczą powinna zostać zawarta na piśmie) oraz do uprawnień osoby zatrudnionej na podstawie umowy o dzieło (rozliczany jest z wykonanej pracy, w każdym miesiącu może osiągać zróżnicowane zarobki uzależnione od wykonanej miesięcznej pracy). Nakładca nie sprawuje kontroli nad tym, w jaki sposób na bieżąco chałupnik realizuje powierzone mu zadania. Gdy nakładca zobowiąże wykonawcę do codziennej osobistej pracy w ściśle określonych godzinach w lokalu firmy lub wynajętym przez nią, a on się na to godzi, to wówczas umowa o pracę nakładczą przekształca się w zwykłą umowę o pracę unormowaną w przepisach kodeksu pracy. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z 11 maja 1976 r. (sygnatura akt I PZP 18/76 opublikowanym w OSPiKIA nr 12 z 1976 r., poz. 225). Aby zostać chałupnikiem, trzeba zawrzeć na piśmie umowę o pracę nakładczą i określić jej rodzaj oraz podstawowe warunki, szczególnie rodzaj pracy i termin rozpoczęcia oraz zasady wynagradzania. Istotne jest wskazanie ilości pracy, jaka w ciągu miesiąca powinna zostać wykonana. Przewidywane zarobki nie mogą być niższe niż 50 proc najniższego wynagrodzenia. Gdy praca chałupnicza dla danej osoby stanowi jedyne źródło dochodu, to wówczas miesięczne wynagrodzenie nie może być niższe niż najniższe pracownicze.

2.5 Czym różnią się formy umów cywilno-prawnych?

Pracę w domu można wykonywać, zatrudniając się na podstawie umowy cywilnoprawnej: o dzieło albo zlecenia. Zleceniobiorca i wykonawca

Jak zarabiać w domu

nie świadczą wówczas pracy w siedzibie firmy ani jej oddziału, nie wykonują jej regularnie pod nadzorem przełożonego we wskazanych w umowie godzinach i nie podpisują listy obecności. Osoba zatrudniona nie jest podporządkowana kierownictwu firmy, która ją w ten sposób zatrudnia. Dlatego nie może dostać do wykonania innych zadań niż objęte treścią zawartej umowy. Zlecenie Umowę zlecenia zawiera zleceniobiorca przyjmujący zlecenie. Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonych czynności dla dającego zlecenie. Umowa może zostać zawarta w dowolnej formie: na piśmie, ustnie, a nawet w sposób dorozumiany. Za wykonanie zlecenia przysługuje wynagrodzenie, pod warunkiem że np. z umowy lub z okoliczności nie wynika, że jego wykonanie jest bezpłatne, bo np. przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia. Najczęściej wynagrodzenie wypłacane jest dopiero po wykonaniu zlecenia. W umowie można też określić inny sposób jego wypłaty (np. miesięcznie, w ostatnim dniu). Bez względu na to, czy zleceniobiorca pracował np. w niedziele i święta, przysługuje tylko wynagrodzenie umówione. W umowie strony powinny określić wysokość wynagrodzenia albo odwołać się do obowiązującej taryfy. Oprócz wynagrodzenia przysługuje też zwrot wydatków (nawet z odsetkami ustawowymi), które zostały poniesione, aby w sposób prawidłowy wykonać zlecenie. Zanim zleceniobiorca poczyni te wydatki, może domagać się od zleceniodawcy wypłaty zaliczki.

WAŻNE! Zleceniobiorca i zleceniodawca nie mogą się zrzec z góry prawa do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów Przyjmujący zlecenie nie musi wykonywać powierzonych mu zadań osobiście. Nie ma nawet obowiązku prosić zlecającego, aby wyraził na to zgodę. Odpowiada jednak za wynikłe, nawet przypadkowe, szkody wówczas, gdy powierzył wykonanie zlecenia osobie trzeciej bez zgody zlecającego. Za wybór osoby zastępującej odpowiada więc zleceniobiorca, ponieważ to na nim ciąży obowiązek zagwarantowania, że zlecenie zostanie wykonane dobrze i na czas. Umowa o dzieło Umowę o dzieło zawierają dwie strony: przyjmujący zamówienie (czyli wykonawca) oraz zamawiający (czyli ten, dla którego dzieło ma być wyko-

e-Biblioteka Gazety Prawnej

nane). Mogą to zrobić w formie ustnej, pisemnej, a nawet w sposób dorozumiany. Przyjmujący zobowiązuje się do wykonania w określonym czasie określonego dzieła (np. wykonania planu technicznego, sporządzenia bilansu, remontu itd.), natomiast zamawiający do wypłaty wynagrodzenia. Po zawarciu umowy między stronami nie powstanie stosunek podporządkowania, który występuje w umowie o pracę. Przyjmujący zamówienie nie musi wykonać dzieła osobiście. Jednak są wyjątki od tej zasady, gdy wynika to np. z umowy lub charakteru dzieła (np. zamawiający chce, aby obraz namalował konkretny artysta). Gdy przyjmujący zamówienie nie wykonuje dzieła sam, to powinien przynajmniej osobiście kierować osobami, które się tym zajmują, ponieważ ponosi odpowiedzialność za rezultat ich pracy. Umowa o dzieło powinna określać, z czyich materiałów będzie korzystał wykonawca. Jeśli z materiałów dostarczonych przez zamawiającego, to wówczas wykonawca powinien ich użyć w sposób odpowiedni, natomiast niewykorzystaną część materiałów musi zwrócić zamawiającemu. Zdarza się, że dostarczony materiał nie nadaje się do wykonania dzieła. Wykonawca musi wówczas o tym powiadomić zamawiającego. Po wykonaniu dzieła wykonawca ma obowiązek wydać je zamawiającemu. Otrzyma wówczas za to wynagrodzenie. Wynagrodzenie oraz sposób wyliczenia go strony określają w umowie. Mogą je ustalić na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów i wówczas będzie to wynagrodzenie kosztorysowe. Wykonawca może też otrzymać wynagrodzenie ryczałtowe. Po wykonaniu dzieła otrzyma wówczas określoną kwotę, jaką strony ustaliły przy zawieraniu umowy. Gdy wyrazi zgodę na wynagrodzenie ryczałtowe, to wówczas nie może domagać się jego podwyższenia nawet wówczas, gdy w chwili zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru i kosztów prac. Może jedynie wystąpić do sądu o podwyższenie ryczałtu lub rozwiązanie umowy. PODSTAWA PRAWNA:

n Rozporządzenie Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób

wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. z 1976 r. nr 3, poz. 19),

n Art. 627–646 i 734–751 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.), n Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 z późn. zm.).

Małgorzata Piasecka-Sobkiewicz

Jak zarabiać w domu

Przykładowa umowa o dzieło Umowa o dzieło zawarta 10 lipca 2012 r. między firmą Władysław Mąka Pościel dla domu z siedzibą w Warszawie przy ul. Starowiślnej 10 m 22, zwanym dalej zamawiającym, a Franciszkiem Bąkiem, zamieszkałym w Warszawie przy ul. Podzamcze 17 m 102, zwanym dalej wykonawcą. §1 Zamawiający zamawia, a wykonawca zobowiązuje się uszyć 200 kompletów pościeli, składającej się z: dużej poszwy na kołdrę, średniej poszwy na poduszkę i małej poszwy na jasiek. §2 Strony ustalają, że wymiary poszew oraz wzór przyozdobienia koronką poszew zostaną określone w aneksie do umowy, który zamawiający dostarczy wykonawcy w ciągu 7 dni, licząc od zawarcia niniejszej umowy. §3 Wykonawca zobowiązuje się rozpocząć szycie pościeli 12 lipca 2012 r. i zakończyć wykonywanie dzieła 12 września 2012 r. §4 Wykonawca użyje do wykonania materiałów zakupionych przez niego na rachunek zamawiającego. §5 Zamawiający oświadcza, że w ciągu 2 dni od zakończenia uszycia pościeli oświadczy na piśmie, czy dzieło przyjmuje lub czy żąda wykonania określonych poprawek. §6 Za wykonanie dzieła zamawiający zobowiązuje się zapłacić wykonawcy kwotę 10 000 (słownie: dziesięć tysięcy) złotych w dniu przyjęcia dzieła oraz zwrócić koszty zakupionych materiałów. §7 Bez pisemnej zgody zamawiającego wykonawca nie może powierzyć uszycia pościeli innym osobom. §8 W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego. §9 Umowa została sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej strony. Franciszek Bąk Władysław Mąka (Wykonawca) (Zamawiający) własnoręczny podpis własnoręczny podpis

Rozdział 3 Co zrobić, aby płacić jak najniższe podatki 3.1 Wybór najkorzystniejszej formy opodatkowania Na wybór formy opodatkowania podatnicy mają czas do 20 stycznia każdego roku. To ważna wiadomość dla osób, które planują rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej lub z początkiem roku zaczną wynajmować nieruchomości. Również podatnicy, którzy chcą zmienić sposób opodatkowania, np. z zasad ogólnych na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, mają czas na zmianę do 20 stycznia. Decydując się na jedną z form: zasady ogólne (czyli skala PIT), liniowy 19-proc. PIT, formy zryczałtowane (ryczałt od przychodów ewidencjonowanych bądź karta podatkowa), trzeba dobrze przeanalizować, która z form będzie dla nas najbardziej opłacalna. Przy niektórych rodzajach działalności wybór np. karty podatkowej, nie będzie możliwy. Dokonany wybór formy opodatkowania będzie wiążący do końca roku podatkowego, czyli do 31 grudnia. Oznacza to, że nie można zmienić sposobu rozliczeń z fiskusem, w którym płacimy PIT, w trakcie roku podatkowego. Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych rozpoczynający działalność gospodarczą mogą: ■■płacić podatek według skali podatkowej ze stawkami 18 i 32 proc.; ■■wybrać opodatkowanie według jednolitej 19-proc. stawki PIT; ■■opłacać podatek w formie zryczałtowanej – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub karta podatkowa. Domyślną formą opodatkowania są tzw. zasady ogólne, czyli opłacanie podatku według progresywnej skali podatkowej. Oznacza to, że podatnik, który nie wybierze innej formy, będzie musiał rozliczać się z fiskusem na zasadach ogólnych. Trzeba jednak pamiętać, że nie zawsze podatnik będzie mógł dowolnie wybrać formę opodatkowania. Karta podatkowa obejmuje np. tylko wybrane formy aktywności zawodowej, głównie małe warsztaty rzemieślnicze. Również ryczałt nie jest dostępny dla wszystkich. Wyłączenia dotyczą zarówno wybranych form działalności, jak i firm uzyskujących w poprzednim roku przychody powyżej pewnego pułapu. Wybierając sposób opodatkowania, warto oszacować planowane przychody i koszty. Jeśli wydatki będą wysokie, warto wybrać skalę PIT lub podatek liniowy. Wtedy bowiem można uwzględniać firmowe wydatki w kosztach uzyskania przychodu. Przy ryczałcie i karcie takiej możliwości nie ma. Tu podatek płacony jest od przychodu.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

3.2 Karta podatkowa

Podatnicy opłacający podatek w formie karty podatkowej są zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Są jednak zobowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury. Ponadto przedsiębiorcy opłacający kartę muszą wpłacać na rachunek urzędu skarbowego określoną kwotę podatku, którą określi w decyzji naczelnik urzędu skarbowego, pomniejszonej o zapłaconą składkę na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, do siódmego dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni (a za grudzień w terminie do 28 grudnia). Po upływie roku podatkowego, w terminie do 31 stycznia, podatnik karty musi złożyć w urzędzie skarbowym roczną deklarację o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne, zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach (PIT–16A).

WAŻNE Stawki karty podatkowej są określone kwotowo. Ich wysokość jest uzależniona m.in. od rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników, liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza Warto wiedzieć, że podatnik może zrzec się zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej. W takim przypadku jest zobowiązany od pierwszego dnia miesiąca następującego po zrzeczeniu: ■■zaprowadzić ewidencję i płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki do tej formy opodatkowania albo ■■zaprowadzić właściwe księgi i płacić podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Do końca miesiąca, w którym podatnik zrzekł się opodatkowania w formie karty, jest zobowiązany opłacać podatek dochodowy na ogólnych zasadach. W tym przypadku podatnik musi wpłacić – w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zrzekł się opodatkowania w formie karty – różnicę pomiędzy kwotą podatku dochodowego obliczonego na ogólnych zasadach za okres od początku roku do końca miesiąca, w którym zrzekł się opodatkowania w formie karty podatkowej, a kwotą podatku dochodowego zapłaconego w formie karty podatkowej w okresie przed zrzeczeniem się opodatkowania w tej formie.

3.3 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Z tej formy mogą korzystać m.in. podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą. Ryczałt jest korzystną formą rozliczeń dla osób

Jak zarabiać w domu

działających na niewielką skalę, nie trzeba np. prowadzić ksiąg. Jednak podatnicy oraz spółki, których wspólnicy są opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, są zobowiązani posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów, prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ewidencję wyposażenia oraz, odrębnie za każdy rok podatkowy, ewidencję przychodów. Obowiązek prowadzenia ewidencji powstaje od dnia, od którego ma zastosowanie opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Jeśli przedsiębiorca chciałby rozliczać się w formie ryczałtu, musi o tym fakcie zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego. Jeśli podatnik rozpoczyna prowadzenie firmy w trakcie roku, oświadczenie o wyborze ryczałtu jako formy opodatkowania musi złożyć do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Zgodnie z przepisami ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne podatnicy opłacają w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli w roku poprzedzającym dany rok podatkowy uzyskali przychody z działalności prowadzonej wyłącznie samodzielnie w wysokości nieprzekraczającej 150 tys. euro lub uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki nie przekroczyła 150 tys. euro. Limit obrotów określony w euro należy przeliczyć na złote według kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy roboczy dzień października.

WAŻNE Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze Obroty ponad limit powinny skłonić przedsiębiorców do zastanowienia się nad wyborem innej formy opodatkowania. Przy decyzji o stosowaniu liniowej 19-proc. stawki PIT trzeba pamiętać o zgłoszeniu tego faktu na piśmie naczelnikowi urzędu skarbowego. Podatnicy są zobowiązani za każdy miesiąc obliczać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego w terminie do 20. następnego miesiąca, a za grudzień – w terminie złożenia zeznania. Podatnicy mogą też obliczać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego w terminie do 20. dnia następnego miesiąca po upływie kwartału, za który ryczałt ma być opłacony, a za ostatni kwartał roku podatkowego – w terminie złożenia zeznania.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Stawki ryczałtu n 20 proc. – dla przychodów osiąganych m.in. w zakresie wolnych zawodów

n 17 proc. – dla przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych n 10 proc. – dla przychodów m.in. z odpłatnego zbycia praw majątkowych

n 8,5 proc. – dla przychodów osiąganych m.in. z działalności usługowej, w tym z działalno-

ści gastronomicznej; z najmu

n 5,5 proc. – dla przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych

n 3,0 proc. – dla przychodów osiąganych m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu

3.4 Księga przychodów i rozchodów Do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów zobowiązane są osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie. Na wysokość podatku dochodowego opłacanego na zasadach ogólnych na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów wpływa przede wszystkim wysokość osiągniętego przychodu oraz poniesionych kosztów jego uzyskania. Nie ma w tym przypadku znaczenia liczba zatrudnionych pracowników ani mieszkańców miejscowości, w której wykonywana jest działalność, ani jej rodzaj.

WAŻNE Podatnik musi prowadzić księgę rzetelnie, na podstawie określonych wzorów i zgodnie ze stanem rzeczywistym. Niewłaściwy wpis może spowodować wadliwość księgi oraz sankcje karne Podatnicy są zobowiązani założyć księgę na 1 stycznia roku podatkowego lub na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego. Ci, którzy rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej albo w poprzednim roku podatkowym korzystali ze zryczałtowanego opodatkowania podatkiem dochodowym lub prowadzili księgi rachunkowe, są zobowiązani zawiadomić w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika o prowadzeniu księgi w terminie 20 dni od dnia jej założenia. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki jawnej osób fizycznych lub spółki partnerskiej, zawiadomienie o księdze składają wszyscy wspólnicy naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania każdego z nich. Podatnik musi prowadzić księgę rzetelnie i w sposób niewadliwy. Księga jest niewadliwa, gdy jest prowadzona zgodnie z przepisami rozporządzenia i objaśnieniami do wzoru księgi. Natomiast księga jest rzetelna wtedy, gdy jest prowadzona zgodnie ze stanem rzeczywistym, czyli dokonywane w niej zapisy odzwierciedlają zdarzenia gospodarcze faktycznie zaistniałe.

Jak zarabiać w domu

Niewłaściwy wpis – oprócz tego, że może spowodować wadliwość księgi – może również spowodować, że organ podatkowy ustali podstawę opodatkowania przychodów podatnika na drodze szacunku. Naruszenie przez podatnika przepisów dotyczących księgi podatkowej może również spowodować sankcje karne. Podatnik ma obowiązek rzetelnego, czyli zgodnego z sumą zapłaty, jaką otrzymał od klienta, księgowania kwoty przychodów. Zgodność zapisów w księdze ze stanem rzeczywistym dotyczy również wszelkich innych zapisanych w niej danych, takich jak np. oznaczenie kontrahenta, numer dowodu księgowego, opis zdarzenia gospodarczego itp. Rozporządzenie dopuszcza jednak uznanie księgi za rzetelną również gdy: ■■niewpisane lub błędnie wpisane kwoty przychodu nie przekraczają łącznie 0,5 proc. przychodu wskazanego w księdze za dany rok podatkowy lub przychodu wskazanego w roku podatkowym do dnia, w którym naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej stwierdził te błędy; ■■brak właściwych zapisów związany jest z nieszczęśliwym wypadkiem lub zdarzeniem losowym, które uniemożliwiło podatnikowi prowadzenie księgi; ■■ błędy spowodowały podwyższenie kwoty podstawy opodatkowania, z wyjątkiem błędów polegających na niewykazaniu lub zaniżeniu kosztów zakupu materiałów podstawowych, towarów handlowych oraz kosztów robocizny. Jednak trzeba pamiętać, że błąd ten przy zawyżeniu przychodu nie może przekraczać 0,5 proc. przychodu wykazanego w księdze za dany rok podatkowy lub przychodu wykazanego w roku podatkowym do dnia, w którym naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej stwierdził te błędy; ■■podatnik uzupełnił zapisy lub dokonał korekty błędnych zapisów w księdze przed rozpoczęciem kontroli przez pracowników urzędu skarbowego lub przez organ kontroli skarbowej. Podatnik może poprawić lub uzupełnić prowadzoną przez siebie księgę tylko do momentu rozpoczęcia u niego kontroli skarbowej lub podatkowej; ■■błędne zapisy w księdze są skutkiem oczywistej omyłki. Ustawodawca w tym przypadku wyszedł z założenia, że rzeczą ludzką jest mylić się i potem to poprawić, oczywiście pod warunkiem, że taka pomyłka nie wynikała ze złej woli podatnika prowadzącego księgę. Organ podatkowy uzna za dowód podatkową księgę przychodów i rozchodów prowadzoną w sposób wadliwy, jeżeli stwierdzone wady nie będą miały istotnego znaczenia dla wysokości zaewidencjonowanego przychodu. Jeśli jednak podatnik pomyli się przy wypełnianiu księgi, przepisy podatkowe zawierają wskazówki, jak taki błąd naprawić. Stwierdzone błędy w zapisach poprawia się przez: ■■skreślenie dotychczasowej treści i wpisanie nowej, z zachowaniem czytelności błędnego zapisu, oraz podpisanie poprawki i umieszczenie daty dokonania poprawki lub

e-Biblioteka Gazety Prawnej

■■wprowadzenie

do księgi niewpisanych dowodów lub dowodów zawierających korekty błędnych zapisów. Zapisy zmniejszające przychody lub koszty mogą być dokonywane ze znakiem minus (–) lub kolorem czerwonym.

WAŻNE Na udokumentowanie dotyczących niektórych kosztów (wydatków) zapisów w księdze mogą być sporządzone dokumenty zaopatrzone w datę i podpisy osób, które bezpośrednio dokonały wydatków (dowody wewnętrzne), określające: przy zakupie – nazwę towaru oraz ilość, cenę jednostkową i wartość, a w innych przypadkach przedmiot operacji gospodarczych i wysokość kosztu (wydatku) Księga oraz dowody, na podstawie których są w niej dokonywane zapisy, muszą na stałe znajdować się w miejscu wykonywania działalności lub miejscu wskazanym przez podatnika jako jego siedziba. U podatników prowadzących działalność w zakresie handlu obwoźnego księga musi znajdować się w miejscu wykonywania działalności. Natomiast w przypadku gdy podatnik prowadzi ewidencję sprzedaży, w miejscu wykonywania działalności musi znajdować się co najmniej ta ewidencja. Podatnicy, którzy korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, jeżeli nie prowadzą odrębnej ewidencji, tzw. ewidencji uproszczonej VAT, mogą w ewidencji sprzedaży w odrębnej kolumnie wykazywać przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług określone w ustawie o VAT oraz łączną kwotę dziennej sprzedaży wynikającą z faktur, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. Podatnicy mają również obowiązek zbroszurować księgę i kolejno ponumerować jej karty. Zapisy w księdze muszą być dokonywane starannie, czytelnie i trwale w języku polskim i w walucie polskiej, na podstawie prawidłowych i rzetelnych dowodów. Jeżeli podatnik otrzyma od kontrahenta dowód księgowy w obcej walucie, musi dokonać przeliczenia kwoty, jaką ma wpisać w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, według odpowiedniego kursu. Kwotę w walucie polskiej, będącą wynikiem przeliczenia obcej waluty, zamieszcza się w wolnym miejscu faktury lub na dołączonej kartce, a następnie wpisuje we właściwej rubryce księgi. Księga, która nie będzie prowadzona według określonego wzoru i obowiązujących przepisów, może zostać odrzucona przez organ podatkowy lub inspektora kontroli skarbowej jako dowód w postępowaniu podatkowym. Wzór księgi zawiera rubryki pionowe oznaczone numerami 1 – 17. Są to tzw. kolumny księgi. Rubryki poziome określane są mianem „pozycje”. We wzorze księgi można rozróżnić dwie główne części. Pierwsza to część tekstowa, którą stanowią kolumny 1 – 6. Wprawdzie w kolum-

Jak zarabiać w domu

nach 1 – 3 zapisywane są cyfry, jednak nie dotyczą one kwot wykazanych w dowodach księgowych, a są ściśle powiązane z zapisywanym w nich tekstem lub miejscem pozycji, w jakiej są zaksięgowane w księdze. Do tej części można również zaliczyć kolumnę 17, w której wpisuje się wyjaśnienia dotyczące zapisów wykazanych w poszczególnych pozycjach. W części tekstowej podatnik nie musi wypełniać kolumn 3 – 5, gdy dokonuje wpisu do księgi na podstawie dodatkowych ewidencji, takich jak: ■■ewidencja sprzedaży, ■■ewidencja kupna i sprzedaży wartości dewizowych (tzw. ewidencja kantorowa), ■■ewidencja pożyczek i zastawionych rzeczy (tzw. ewidencja lombardowa), ■■ewidencja prowadzona dla potrzeb VAT (tzw. rejestry sprzedaży). W przypadku dodatkowych ewidencji do księgi przenoszone są kwoty przychodu oraz kwoty ponoszonych kosztów na koniec każdego miesiąca wynikających z miesięcznego podsumowania przychodów osiągniętych w danym miesiącu lub kosztów poniesionych w danym miesiącu. Gdy podatnik prowadzący księgę sporządza dowody księgowe własne, nie wypełnia kolumn 3 i 4, ponieważ dotyczą one wyłącznie kontrahenta. Drugą część podatkowej księgi przychodów i rozchodów stanowi część kwotowa. Ta część podzielona jest na część: przychodową – kolumny 7, 8, 9 i część kosztową – kolumny 10 – 15. Trzeba podkreślić, że kolumny 10 i 11 są tzw. kolumnami autonomicznymi. Kwot zaewidencjonowanych w tych kolumnach nie dodaje się do kwot wykazanych w pozostałych kolumnach części kosztowej. Natomiast kwoty zaewidencjonowane w kolumnach 12, 13 i 14 przenosi się do kolumny 15, którą podsumowuje się na koniec strony i na koniec każdego miesiąca. Trzeba również podkreślić, że do części kwotowej księgi wpisuje się wyłącznie kwoty wynikające z dowodów księgowych, które podlegają zaewidencjonowaniu. W tej części nie wpisuje się żadnych tekstów, choćby wyrażonych liczbowo.

3.5 Zwolnienia z VAT

Najważniejsze zwolnienie w zakresie podatku od towarów i usług jest sprecyzowane w art. 113 ustawy o VAT i związane z limitem obrotów podatnika. Przepisy te przewidują, że zwalnia się z VAT podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym 150 tys. zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Do wartości sprzedaży nie wlicza się także odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych z podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są przez podatnika zaliczane do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji. Warto wiedzieć, że podatnicy mogą zrezygnować z tego zwolnienia pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Jeżeli wartość sprzedaży u podatników zwolnionych z VAT przekroczy 150 tys. zł, zwolnienie traci moc w momencie przekroczenia tej kwoty. Obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej kwoty, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę.

3.6 Koszty uzyskania przychodu obniżają wymiar podatku

Zanim podzielimy się zyskiem z fiskusem, warto zadbać nie tylko o wybór najkorzystniejszej z naszego punktu widzenia formy opodatkowania, ale i dokładnie policzyć wszystkie możliwe firmowe wydatki, które zaklasyfikujemy jako koszty uzyskania przychodu. Te ostatnie pozwalają obniżyć wymiar daniny przeznaczonej dla urzędu skarbowego. Niestety, jak wspomnieliśmy wcześniej, niektóre formy opodatkowania, jak ryczałt czy karta podatkowa, wyłączają możliwość uwzględnienia takich kosztów. Na szczęście to jedyne ograniczenie, bowiem rodzaj wykonywanej działalności, skala naszego biznesu ani jego lokalizacja nie są przeszkodą w skorzystaniu z dobrodziejstwa instytucji kosztów uzyskania przychodu. A to oznacza, że uwzględnimy je w naszych rozliczeniach z fiskusem również wtedy, gdy nasza działalność ogranicza się do niewielkiej firmy prowadzonej w prywatnym mieszkaniu. Zgodnie z ustawową definicją takimi kosztami są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów, a także zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Tyle teoria. Praktyka okazuje się bardziej skomplikowana. O ile wątpliwości nie budzi zaliczenie do kosztów wydatków np. na służbowy laptop, o tyle przedsiębiorcy często głowią się nad tym, czy kosztami są wydatki eksploatacyjne związane z mieszkaniem lub domem, w którym jednocześnie mieszkają i prowadzą działalność gospodarczą. Tymczasem opłacenie mediów, rachunków telefonicznych oraz czynszu to często spore sumy. Ich wątpliwości pomagają rozwiać organy podatkowe i ich interpretacje przepisów. Fiskus przychyla się do korzystnego dla przedsiębiorców rozwiązania, ale jednocześnie stawia pewne ograniczenia. Oznacza to, że do kosztów uzyskania przychodów zaliczymy wydatki na bieżącą eksploatację mieszkania, w którym prowadzimy firmę, ale tylko w takim zakresie, w jakim mają one związek z działalnością gospodarczą. Jeśli więc chcemy uwzględnić jako koszty część czynszu, który płacimy za mieszkanie, musimy wyodrębnić w lokalu pomieszczenie służące wyłącznie celom działalności. Bez tego uwzględnienie kosztów uzyskania przychodów nie będzie możliwe, co potwierdził dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 25 czerwca 2012 r. (sygn. akt IBPBI/1/415-379/12/ZK). Jeśli już to zrobimy, kosztem będzie część czynszu przypadająca na wskazany do prowadzenia firmy pokój. Jednym ze sposobów ustalenia wspomnianej części wydatków jest zastosowanie do obliczeń wskaźnika udziału powierzchni zajmowanej na działalność gospodarczą do całej powierzchni lokalu. Na to z kolei wskazał dy-

Jak zarabiać w domu

rektor bydgoskiej Izby Skarbowej w interpretacji z 2 lutego 2010 r. (sygn. akt ITPB1/415-838/09/PSZ).

PRZYKŁAD: Pani Zofia, bezrobotna nauczycielka, postanowiła zarobić, udzielając korepetycji uczniom. Zarejestrowała działalność gospodarczą, wybrała formę opodatkowania, kupiła potrzebne materiały biurowe i edukacyjne, a jako miejsce udzielania korepetycji wybrała jeden z czterech pokojów (20 mkw.), które posiada w swoim mieszkaniu (100 mkw.). Wspomniane pomieszczenie zajmuje więc 20 proc. całej powierzchni. Jeśli miesięczny czynsz kosztuje ją 1000 zł, to część przypadająca na pokój to 200 zł (kwota czynszu razy 20 proc.). Proporcjonalnie wliczamy też do kosztów pozostałe wydatki, jak opłaty za prąd, wodę czy telefon. Problem polega na tym, że aby organy podatkowe nie zakwestionowały naszych wyliczeń, a także nie zarzuciły nam zagrożonego odpowiedzialnością karnoskarbową nieuzasadnionego zawyżania kosztów, muszą one znajdować twarde podstawy w dokumentacji. Szczególnie że to na podatniku spoczywa obowiązek udowodnienia związku danego wydatku z prowadzoną przez siebie działalnością. Jak więc to zrobić? W przypadku wody czy prądu sensownym rozwiązaniem wydaje się zainstalowanie przy głównych licznikach zużycia w mieszkaniu czy domu podliczników (cena najtańszych to około 100 zł) sumujących zużycie prądu czy wody w pomieszczeniu wykorzystywanym do prowadzenia działalności. Prościej jest z domowym telefonem, czy to stacjonarnym, czy komórkowym. Tu wystarczy wyodrębnić na liście wykonanych przez nas połączeń (zazwyczaj takie zestawienie dostajemy razem z comiesięcznym rachunkiem) te, które realizowaliśmy w celu kontaktu z kontrahentami czy klientami. Należy jednak pamiętać, że w takiej sytuacji nie będzie wydatkiem opłacany przez nas abonament. Ten można zaklasyfikować jako koszt uzyskania przychodu, jedynie jeśli aparat telefoniczny jest zarejestrowany nie na osobę prywatną, a na firmę. Przypomniał o tym naczelnik Urzędu Skarbowego Poznań-Winogrady w interpretacji z 22 września 2004 r. (sygn. akt DG-I/005/22/04). Z kosztami wiąże się również samo rozpoczęcie przygody z przedsiębiorczością. Chodzi między innymi o koszty remontu w celu przystosowania danego pomieszczenia do możliwości prowadzenia w nim działalności oraz zakup odpowiedniego wyposażenia. Co ważne, o tym, co jest nam potrzebne do realizacji zadań biznesowych, decydujemy my sami, a nie fiskus, choć oczywiście nasze wybory muszą być racjonalnie uzasadnione. Kosztami będą więc: zakup regałów, biurka, krzeseł i innych mebli do danego pomieszczenia, a także sprzętu elektronicznego. Należy jednak pamiętać, że sprzęty te powinny stale znajdować się w pomieszczeniu wydzielonym do prowadzenia działalności. Jeśli jest inaczej, to w razie kontroli urzędnicy

e-Biblioteka Gazety Prawnej

mogą uznać, że nabyliśmy je i używamy ich w celach związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego a to zazwyczaj kończy się negatywnymi konsekwencjami dla przedsiębiorców.

3.7 Podatek od nieruchomości przy działalności gospodarczej Jak już wielokrotnie wskazywaliśmy, prowadzenie działalności gospodarczej w domu niesie ze sobą wiele korzyści. Trzeba jednak pamiętać o jeszcze jednym podatkowym obowiązku związanym z tym faktem – podatkiem od nieruchomości. Jest to danina, którą płacimy na rzecz gminy z tytułu posiadania nieruchomości. Ma ona charakter majątkowy, a więc niezależny od dochodów, jakie osiągamy w związku z danym budynkiem. Jego wysokość określa corocznie w uchwale rada gminy, przy założeniu, że stawka podatku nie może przekraczać maksymalnej wysokości wyznaczonej przez ministra finansów. Informację o wysokości należnej daniny właściciel nieruchomości dostaje w skierowanej do niego indywidualnej decyzji. O ile w przypadku nieruchomości o przeznaczeniu mieszkalnym obecne stawki podatku nie mogą być wyższe niż 71 gr za 1 mkw., o tyle sytuacja ulega diametralnej zmianie, gdy w budynku prowadzona jest działalność gospodarcza. Wtedy podatek może wzrosnąć trzydziestokrotnie, aż do 21,94 zł za 1 mkw.

WAŻNE Od 1 stycznia 2013 r. wzrastają maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych, wobec czego zapłacimy również wyższy podatek od nieruchomości. Maksymalnie będzie to: n 0,73 zł za 1 mkw. mieszkalnej powierzchni użytkowej, n 22,83 zł za 1 mkw. powierzchni użytkowej związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej Sam fakt prowadzenia biznesu w domu nie oznacza automatycznej konieczności uregulowania wyższego podatku. Taka rodzi się w momencie, gdy wyodrębnimy w domu pomieszczenia przeznaczone wyłącznie dla działalności, a więc wyłączymy funkcję mieszkalne tych pokojów (na przykład w celu otwarcia mikropralni lub gabinetu masażu). Jeśli natomiast w naszym mieszkaniu, które jednocześnie jest siedzibą firmy, wszystkie pomieszczenia pełnią funkcje mieszkalne, a wykonywane biznesu jest dla nas jedynie dodatkowym sposobem wykorzystania lokum, wówczas wyższa danina nas ominie. Taki tok rozumowania przyjął Naczelny Sąd Administracyjny z 22 lipca 2009 r. (sygnatura akt II FSK 460/08). Podobnie uznał prezydent Łodzi w interpretacji z 3 sierpnia 2007 r. (sygnatura akt IIIRF 31100/1/02/07). Pocieszający jest również fakt,

Jak zarabiać w domu

że podatek w wyższym wymiarze można zakwalifikować jako koszt uzyskania przychodu. PODSTAWA PRAWNA

n Ustawa z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przycho-

dów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.)

n Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r.,

poz. 361 z późn. zm.)

n Rozporządzenie ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi

przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.)

n Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) n Ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity, Dz.U. z 2010 r. nr 95,

poz. 613 z późn. zm.)

n Obwieszczenie ministra finansów z 2 sierpnia 2012 r. w sprawie górnych granic kwotowych podat-

ków i opłat lokalnych w 2013 r. (Monitor Polski z 14 sierpnia 2012 r., poz. 587)

Ewa Matyszewska i Piotr Pieńkosz

Rozdział 4 Jak rozliczyć się z ZUS 4.1 Ubezpieczenia osób prowadzących jednoosobową firmę Każda osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej zostanie zgłoszona w ZUS jako płatnik składek po złożeniu wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Sama natomiast musi się zgłosić do ubezpieczeń społecznych zdrowotnego, składając formularz ZUS ZUA albo ZZA. Osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu. Dobrowolne jest dla niej ubezpieczenie chorobowe.

PRZYKŁAD: Dobrowolne opłacanie składki chorobowej Jan W. od 4 stycznia 2011 r. prowadzi działalność gospodarczą, z której podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu. Rozpoczynając prowadzenie działalności, nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Uznał, że chce mu podlegać od 1 stycznia 2012 r. W tym celu musiał złożyć druk ZUS ZWUA i wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego od 1 stycznia 2012 r., a następnie złożyć druk ZUS ZUA i zgłosić się do ubezpieczenia z tytułu działalności od 1 stycznia 2012 r. do obowiązkowych ubezpieczeń: emerytalnego, rentowych, wypadkowego, zdrowotnego, a także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego W korzystnej sytuacji są emeryci prowadzący działalność gospodarczą, osoby uprawnione do renty rodzinnej czy renty z tytułu niezdolności do służby. Dla nich ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dobrowolne. Ubezpieczenia te mogą być dobrowolne, także gdy prowadzący działalność ma równocześnie inne tytuły do ubezpieczeń, np. gdy wykonuje umowę o pracę z wynagrodzeniem równym co najmniej minimalnemu, podlega obowiązkowo wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeżeli zdecyduje się na przystąpienie do dobrowolnych ubezpieczeń, to z działalności podlega także ubezpieczeniu wypadkowemu. Niezależnie od wniosku o wpis do CEID, przedsiębiorca dokonuje zgłoszenia siebie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, składając w ZUS formularz ZUS ZUA – gdy z działalności podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu albo ZUS ZZA – jeśli z działalności podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Gdy działalność ma być prowadzona w ramach spółki cywilnej, każdy ze wspólników jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Złożenie druku ZUS ZUA albo ZUS ZZA powinno nastąpić w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń, tj. od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności. Osoba prowadząca działalność gospodarczą musi opłacać składki bez względu na wysokość uzyskiwanych dochodów. Ten obowiązek ciąży na niej, nawet gdy prowadzona firma przynosi stratę. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób prowadzących działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy. W 2011 roku podstawa ta wynosiła 2015,40 zł, a w 2012 roku – 2115,60 zł. Osoby rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej mogą płacić składki na ubezpieczenia społeczne od niższej podstawy. Ulga ta obowiązuje przez okres 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności. Ta preferencyjna podstawa wynosi 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. W 2012 roku minimalne wynagrodzenie to 1500 zł, a minimalna podstawa wymiaru składek – 450 zł). Składki od niższej podstawy mogą opłacać osoby rozpoczynające prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, które: ■■w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia jej wykonywania nie prowadziły innej pozarolniczej działalności gospodarczej, ■■nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

WAŻNE Składkę na Fundusz Pracy odprowadzają prowadzący działalność, którzy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, nie osiągnęły wieku 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni) oraz opłacają składki od podstawy nie niższej niż minimalne wynagrodzenie Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się także z obowiązkiem opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jest ona miesięczna i niepodzielna. Podstawa wymiaru składki jest dla wszystkich prowadzących działalność taka sama. Składkę trzeba naliczać oraz opłacać od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego włącznie z wypłatami z zysku. Wysokość składki obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Obowiązującą kwotę skład-

Jak zarabiać w domu

ki można sprawdzić na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

4.2 Składki od umowy zlecenia

Zatrudnienie zleceniobiorcy, który nie ma równocześnie innych tytułów do ubezpieczeń, wiąże się z koniecznością opłacenia składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Tylko ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Z powyższego wynika, że umowa zlecenia, która stanowi dla zleceniobiorcy jedyny tytuł do ubezpieczeń, jest zarówno dla zleceniobiorcy, jak i zleceniodawcy drogą formą zatrudnienia. Jednak od zasady, że od tzw. samoistnej umowy zlecenia trzeba płacić składki, są wyjątki. Pierwszy dotyczy wciąż wykonywanych umów zlecenia z emerytami i rencistami zawartych przed 14 stycznia 2000 r. W przypadku takich umów ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dobrowolne, a obowiązkowa jest tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne. Drugi wyjątek dotyczy umów zlecenia ze studentami, uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych i ponadpodstawowych poniżej 26. roku życia. Składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne nie opłaca się za: ■■uczniów szkół bez względu na ich rodzaj, tj. szkoły zawodowej, liceum, oraz bez względu na to, czy nauka jest prowadzona w systemie dziennym, wieczorowym czy zaocznym, ■■studentów bez względu na rodzaj szkoły, tj. państwowa czy prywatna, typ studiów – dzienne, zaoczne czy wieczorowe.

WAŻNE Zleceniobiorca będący studentem do ukończenia 26 lat nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, bez względu na obywatelstwo i kraj odbywania studiów Status ucznia przysługuje do 31 sierpnia danego roku. Dotyczy to osób, które kontynuują naukę w tej samej szkole, rozpoczynają naukę w kolejnej szkole, w której rok szkolny zaczyna się 1 września, lub nie kontynuują nauki. Osoby, które przedstawią zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe, powinny być uznawane za ucznia do 30 września danego roku, ponieważ status studenta uzyskują dopiero od 1 października. Natomiast studentem z punktu widzenia ubezpieczeń jest osoba, która kształci się na studiach pierwszego lub drugiego stopnia albo na jednolitych studiach magisterskich. Nie są studentami w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uczestnicy studiów doktoranckich oraz podyplomowych. Status studenta przysługuje do ukończenia studiów bądź do daty skreślenia z listy studentów. Od 1 października 2011 r. osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawa studenta do dnia 31 października roku, w którym ukończyła te studia.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

Należy pamiętać, że jeśli zleceniobiorca będący uczniem lub studentem w wieku do 26 lat zawrze umowę z własnym pracodawcą, od umowy tej trzeba będzie opłacić wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. W takiej sytuacji umowa zlecenia jest bowiem traktowana jak umowa o pracę. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskiwany z umowy zlecenia, jeżeli odpłatność za jej wykonanie określono kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Jeżeli odpłatność została ustalona w innej formie (co w praktyce raczej nie występuje), podstawę wymiaru stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż minimalne wynagrodzenie. Podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może być w danym miesiącu wyższa niż 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stosuje się przedstawione wyżej zasady z wyjątkiem ograniczenia do tzw. rocznej podstawy wymiaru, po przekroczeniu której nie opłaca się składek. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe i chorobowe finansowane przez ubezpieczonego i potrącone z jego środków przez płatnika.

4.3 Ubezpieczenia chałupnika

Jeśli zatrudniony na podstawie umowy o pracę nakładczą nie ma innych tytułów do ubezpieczeń, konieczne jest opłacanie za niego składki emerytalnej i rentowych. Od umowy o pracę nakładczą konieczne jest też naliczenie i przekazanie składki zdrowotnej. Dla chałupników dobrowolne jest ubezpieczenie chorobowe. Nie podlegają oni natomiast ubezpieczeniu wypadkowemu. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu pracy nakładczej. W podstawie nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, którą również stanowi przychód, nie stosuje się wymienionego wyżej wyłączenia oraz ograniczenia do tzw. rocznej podstawy wymiaru. Podstawę należy pomniejszyć o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe finansowane przez ubezpieczonego i potrącone z jego środków przez płatnika.

4.4 Jak rozliczyć z ZUS pracę w domu przy dorabianiu do etatu

Często osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę podejmują dodatkową aktywność zarobkową. W takiej sytuacji o podleganiu ubez-

Jak zarabiać w domu

pieczeniom m.in. z tytułu prowadzenia własnej firmy, zawarcia zlecenia czy umowy pracę nakładczą decyduje zwykle wysokość przychodu ze stosunku pracy.

PRZYKŁAD: Umowa na część etatu i działalność gospodarcza Krzysztof T. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na 1/3 etatu. Jego wynagrodzenie z umowy o pracę wynosi 1100 zł miesięcznie. Od 19 listopada Krzysztof T. rozpoczął też prowadzenie działalności gospodarczej. W związku z tym, iż jego wynagrodzenie z umowy o pracę jest niższe od minimalnego, z działalności podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Obowiązkowe jest również ubezpieczenie wypadkowe i zdrowotne. Dobrowolne jest tylko ubezpieczenie chorobowe. Pracownik, którego wynagrodzenie ze stosunku pracy jest równe co najmniej minimalnemu (w 2012 roku – 1500 zł, w 2013 – 1600 zł), podlega z tytułu prowadzonej równocześnie działalności gospodarczej dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Gdy przystąpi do tych ubezpieczeń, podlega również ubezpieczeniu wypadkowemu. Ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzonej działalności jest zawsze obowiązkowe. Zatem przedsiębiorca podlega mu niezależnie od tego, czy przystąpi do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, czy też nie. Przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń znaczenie ma miesięczna pensja, jaką pracownik ma otrzymywać ze stosunku pracy. Osoba zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy musi mieć wypłacane co najmniej minimalne wynagrodzenie, co oznacza, że pracownik zatrudniony na pełny etat, który zdecyduje się na prowadzenie działalności gospodarczej, będzie z tego tytułu podlegał obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Gdy wynagrodzenie określone w umowie o pracę jest niższe od minimalnego, ubezpieczenia emerytalne i rentowe z działalności są obowiązkowe. W takiej sytuacji konieczne jest również opłacanie składki na ubezpieczenie wypadkowe. Obowiązkowe jest też ubezpieczenie zdrowotne. Dobrowolne jest natomiast ubezpieczenie chorobowe. Jeżeli działalność gospodarczą podejmuje pracownik, który ma ustalone prawo do emerytury, to bez względu na wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy o pracę ubezpieczenia emerytalne i rentowe z działalności są dla niego dobrowolne. Obowiązkowe jest wyłącznie ubezpieczenie zdrowotne. Gdy wynagrodzenie z umowy o pracę jest równe co najmniej minimalnemu, to z tytułu umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niż pracodawca (i niewykonywanej na jego rzecz) ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dobrowolne (znaczenie ma wynagrodzenie określone w umowie o pracę, a nie faktycznie wypłacone w danym miesiącu). Obo-

e-Biblioteka Gazety Prawnej

wiązkowa jest wówczas tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli natomiast wynagrodzenie ze stosunku pracy jest niższe od minimalnego, to zleceniodawca będzie musiał opłacić składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne. Dobrowolne dla zleceniobiorcy będzie tylko ubezpieczenie chorobowe. Trzeba podkreślić, że przedstawiona wyżej zasada nie dotyczy emerytów i rencistów. Zleceniodawca zatrudniający (na podstawie umowy zawartej od 14 stycznia 2000 r.) osobę uprawnioną do emerytury lub renty, pozostającą z innym podmiotem w stosunku pracy, musi zgłosić zleceniobiorcę tylko do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego (ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dobrowolne). W przypadku emerytów i rencistów nie ma znaczenia wysokość wynagrodzenia z umowy o pracę. Jeżeli osoba, która pozostaje w stosunku pracy, zostanie równocześnie zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą, obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych chałupnika będzie uzależniony od wysokości wynagrodzenia z umowy o pracę. Zastosowanie znajdzie przedstawiona wyżej zasada – gdy wynagrodzenie określone w umowie o pracę będzie równe co najmniej minimalnemu, z umowy o pracę nakładczą ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą dobrowolne, a obowiązkowa będzie wyłącznie składka na ubezpieczenie zdrowotne. PODSTAWA PRAWNA:

n Art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6, art. 11 ust. 2, art. 14, art. 18 ust. 8, art. 18a, art. 36 ust. 4 ustawy

z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) n Art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164 poz. 1027 z późn. zm.) n Art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 6 ust. 4, art. 11 ust. 2, art. 18 ust. 3, art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) n Art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) n Art. 6 ust. 1 pkt 2, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 2, art. 18 ust. 1, art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) n Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. d, art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) n Art. 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) n Art. 82 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164 poz. 1027 z późn. zm.)

Michał Jarosik i Monika Bugaj-Wojciechowska

Rozdział 5 Kto może kontrolować działalność prowadzoną w domu 5.1 Gdy dom staje się siedzibą firmy

Decydując się na zlokalizowanie siedziby naszego biznesu w mieszkaniu lub domu, musimy pamiętać, że pewnym modyfikacjom ulega również status prawny lokum. Staje się miejscem, które mogą odwiedzić urzędnicy kontroli skarbowej, Sanepidu czy pracownicy banku, jeśli wzięliśmy kredyt firmowy na określony cel. Co do zasady zarejestrowanie firmy na adres domowy i wykonywanie prostych czynności biurowych, w tym prowadzenie księgowości, nie powodują konieczności dokonania żadnych dodatkowych zgłoszeń. To duży atut dla osób, które z kontrahentami spotykają się na mieście, a ich działalność w domu – siedzibie firmy ogranicza się do pracy z komputerem. Nieco inaczej jest np. w przypadku usług cateringu, gabinetu masażu, mikropralni czy udzielaniu korepetycji, a nawet biznesu polegającego na stałym przyjmowaniu klientów. Prowadzenie firm o takim zakresie działalności zazwyczaj wiąże się z koniecznością wprowadzenia istotnych modyfikacji w funkcjonowaniu lokalu. Mówimy o nich w sytuacji, gdy podjęcie działalności zmienia warunki bezpieczeństwa pożarowego, bezpieczeństwa powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, wielkości lub układu obciążeń oraz ochrony środowiska. Jeżeli prowadzenie naszego biznesu będzie wywoływało zmiany w którymś z tych zakresów, musimy poinformować starostwo powiatowe (lub magistrat w przypadku miast na prawach powiatu) o zmianie przeznaczenia budynku. Trzeba to zrobić co najmniej na miesiąc przed uruchomieniem działalności. Modyfikacji możemy dokonać, jeżeli w ciągu 30 dni od zgłoszenia organ nie wyrazi sprzeciwu, a może to zrobić, gdy starosta uzna, że zmiana sposobu użytkowania obiektu wymaga przeprowadzenia robót budowlanych. W takiej sytuacji dodatkową formalnością, której będziemy musieli dokonać, stanie się uzyskanie pozwolenia budowlanego.

PRZYKŁAD Pan Stanisław chce oferować usługę mass mailingu. Działalność wykonuje jednoosobowo, nikogo nie zatrudnia. Z klientami kontaktuje się w ich siedzibach, drogą elektroniczną lub w kawiarniach. W pracy wykorzystuje komputer postawiony w salonie i podłączony do internetu. Nie musi wnioskować o zmianę sposobu użytkowania swojego mieszkania.

e-Biblioteka Gazety Prawnej

PRZYKŁAD Pani Joanna zdecydowała, że w swoim mieszkaniu na pierwszym piętrze uruchomi mikropralnię. Zanim rozkręci swoją firmę, powinna wystąpić do właściwego dla siebie starostwa powiatowego o zmianę przeznaczenia budynku. Charakter jej działalności wywoła bowiem zmiany w układzie obciążeń, ponieważ przybywający klienci zwiększą liczbę korzystających z klatki schodowej. Więcej osób korzystających z budynku przekłada się również na wzmożone ryzyko pożarowe. Niektóre rodzaje działalności wymagają odbioru lokalu przez inspektora sanitarnego. Dotyczy to biznesów związanych z gastronomią i kosmetyką. Urzędnik powiatowego inspektoratu sanitarno-epidemiologicznego zdecyduje, czy nasze pomieszczenia, które wyodrębniliśmy w domu, nadają się do profesjonalnego zajmowania się cateringiem czy prowadzenia gabinetu masażu. Wniosek do Sanepidu powinien zawierać między innymi plany architektoniczne pomieszczeń i ich dane (np. powierzchnia, wysokość, liczba okien). W ciągu 14 dni inspektor powinien odwiedzić lokal, dokonać oględzin, a następnie wydać stosowną decyzję odbioru. Jeśli natomiast zatrudniamy choćby jedną osobę, należy pamiętać, że pomieszczenia pracy muszą odpowiadać wyśrubowanym warunkom przewidzianych w przepisach dla zakładów pracy. Prawo nie rozstrzyga wprost kwestii, czy osoba fizyczna, która chce prowadzić firmę we własnym mieszkaniu, musi uzyskać na to zgodę wspólnoty mieszkaniowej czy spółdzielni. W przypadku tych pierwszych spór rozstrzygnął Sąd Najwyższy w wyroku z 3 kwietnia 2009 r. (sygn. akt II CSK 601/08), w którym stwierdził, że wspólnota nie może zakazywać prowadzenia działalności w mieszkaniu, a w regulaminach określać restrykcyjnych wymogów uzyskania przez przedsiębiorcę jej zgody. W odniesieniu do spółdzielni takich orzeczeń próżno szukać, więc duża część z nich umieszcza w swoich regulaminach zapisy o konieczności uzyskania zgody zarządu na działalność biznesową w lokalu mieszkaniowym. Przedstawiciele doktryny wskazują jednak, że takie postanowienia mogą odnosić się jedynie to tych rodzajów działalności, które wymagają zmiany przeznaczenia lokalu.

5.2 Kontrolerzy mogą wkroczyć do mieszkania

Do prywatnego mieszkania lub domu pracownicy państwowych służb i organów mogą wejść jedynie z prokuratorskim nakazem. W przypadku lokum mieszkalnego, w którego całości lub części prowadzona jest działalność gospodarcza, sytuacja ulega zmianie. Zgodnie z przepisami kontrolę przedsiębiorcy przeprowadza się w siedzibie firmy bądź miejscu i czasie faktycznego wykonywania dzia-

Jak zarabiać w domu

łalności gospodarczej. Wyznaczając siedzibę we własnym mieszkaniu lub domu, przedsiębiorca niejako godzi się na to, by w miarę potrzeby do jego lokum mogli zawitać pracownicy urzędu skarbowego i innych organów kontrolnych, choć niewątpliwie jest to dosyć kłopotliwe. Wydaje się to jednak logiczne: skoro mieszkanie jest siedzibą firmy, to tu znajduje się firmowa dokumentacja i dowody ewentualnych naruszeń. Kontrolerom podatkowym powinno się zapewnić oddzielny pokój do prowadzenia działań (chodzi przede wszystkim o analizowanie dokumentacji). Jeśli nie jest to możliwe, kontrolerzy mogą doprowadzić do przeniesienia działań weryfikacyjnych poza siedzibę przedsiębiorcy. W przypadku działalności wykonywanej w domu okazuje się to częstą praktyką. Urzędnicy mogą również dokonywać oględzin w mieszkaniu przedsiębiorcy. Mają one miejsce, gdy np. celem kontroli jest zweryfikowanie, czy osoba, która wskazała określone koszty uzyskania przychodu, rzeczywiście poniosła dane wydatki na przystosowanie lokum do prowadzenia biznesu. Są one również dokonywane, w sytuacji gdy organ musi określić wysokość podstawy opodatkowania lub zobowiązania wobec fiskusa. Co ważne, przedsiębiorca musi wyrazić zgodę, by kontrolerzy mogli przeprowadzić oględziny w jego mieszkaniu. Brak aprobaty nie wiąże jednakże rąk urzędnikom. Wówczas oględziny są dopuszczalne, jeśli zgodę na nie wyda prokurator rejonowy. Dom przedsiębiorcy w związku z kontrolą może zostać również przeszukany. Oczywiście przeszukanie może dotyczyć wyłącznie tej części lokalu mieszkalnego, która została wyodrębniona jako miejsce prowadzenia firmy. Celem jest zabezpieczenie dowodów w związku z podejrzeniem naruszenia przepisów przez przedsiębiorcę. Chcąc podjąć tego typu działanie, kontrolerzy muszą dysponować zgodą prokuratora rejonowego. Jeśli zatrudniamy choćby jedną osobę, istnieje możliwość przybycia do lokalu pracowników inspekcji pracy. Gdy zawodowo zajmujemy się gastronomią, należy spodziewać się wizyty inspektorów sanitarnych. Jeżeli zaś naszymi klientami są osoby fizyczne, a więc konsumenci, drzwi do naszej posesji ma również otwarte inspekcja handlowa. Kontrola nigdy nie jest sytuacją komfortową, szczególnie jeśli odbywa się w naszym mieszkaniu. Dlatego warto się do niej odpowiednio przygotować od strony organizacyjnej. Jest to możliwe, ponieważ prawo obliguje organ kontrolny do zawiadomienia przedsiębiorcy o planowanej wizycie na co najmniej 7 dni przed nią. W piśmie kierowanym do przedsiębiorcy wskazuje się również zakres kontroli. Wszystko to pozwala zebrać dokumenty i tak zaplanować rozkład zajęć, by przedsiębiorca był obecny w czasie wizyty urzędników w swoim domu. Należy jednak pa-

e-Biblioteka Gazety Prawnej

miętać, że organ nie zawsze musi przygotować zawiadomienie, co oznacza, że w obecnym stanie prawnym kontrole z zaskoczenia wciąż są dopuszczalne (na zasadzie wyjątku). Jeśli uważamy, że podejmując i wykonując kontrolę, organ naruszył prawo (na przykład przekroczył zakres kontroli albo dokonał oględzin w części lokalu mieszkalnego niezwiązanej z prowadzoną działalnością gospodarczą), możemy zgłosić swój sprzeciw. Jest to pismo, które wnosimy do organu kontrolnego w terminie 3 dni od rozpoczęcia kontroli, odpowiednio uzasadniając zastrzeżenia. Co ważne, wystosowanie sprzeciwu prowadzi do zawieszenia wykonywania czynności kontrolnych do momentu jego rozpatrzenia. Jeśli organ podzieli uwagi przedsiębiorcy, kontrola ulega zakończeniu. W innym przypadku jest kontynuowana. Od negatywnie rozpatrzonego sprzeciwu można się odwołać do organu wyższego stopnia. PODSTAWA PRAWNA

n Ustawa z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) n Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447

z późn. zm.)

n Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., nr 749 z późn. zm.)

Piotr Pieńkosz

Jak zarabiać w domu

PRZYKŁADOWY SPRZECIW NA DZIAŁANIA KONTROLNE Sprzeciw przedsiębiorcy wobec podjęcia i wykonywania przez organ kontroli czynności z naruszeniem przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej

…………………………………………. imię i nazwisko / nazwa kontrolowanego ……….…………………………… adres zamieszkania / siedziby firmy .…..…….…..…………………. numer identyfikacji podatkowej

………………….. miejscowość, data

……………….…….…….…… określenie organu kontrolnego ……….……..….……………..…. adres siedziby organu kontrolnego

Na podstawie art. 84c ust. 1 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) wnoszę sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez ………………………………………… (określenie organu kontrolnego) czynności z naruszeniem następujących przepisów tej ustawy: ….…………………………………………………………………………………………….… ….…………………………………………………………………………………………….… ….…………………………………………………………………………………………….… (uzasadnienie wraz z przywołaniem naruszanych zdaniem przedsiębiorcy przepisów). Sprzeciw dotyczy czynności w ramach kontroli prowadzonej na podstawie upoważnienia nr ……………… z dnia ……………… w zakresie: ….…………………………………………………………………………………………….… ….…………………………………………………………………………………………….… ….…………………………………………………………………………………………….… ………..…….……………………………………… podpis przedsiębiorcy / osoby reprezentującej przedsiębiorcę

Elektroniczne wersje książek w formacie PDF

Kompendium wiedzy

o fakturach

i fakturach elektronicznych

Wszystko o fakturach Co musi zawierać faktura Jak wystawiać i korygować faktury elektroniczne Jak powinni opisywać faktury beneficjenci programów unijnych Interpretacje podatkowe, orzecznictwo i porady ekspertów

Liczba stron: 238 cena: 29 zł

Zamówienia: