nr 3 (5) lipiec 2009 7 zł (w tym 0 % VAT) ISSN 1899-4261
pismo kulturalne
temat numeru:
97 9 771899 4260
0 7>
PODRÓZ
sokogórska | do | literatura wy Pa sz riu Da | um Gellu Na | autsajderzy lan | fonoturystyka rumuński surrealista | dio i sk Me | ow Kij lay j /U ze vic dr | An zysztof Lisowski s | Abramo Elif Şafak | bitnicy ywanie Ameryki | Kr la | Ettore Sottsas kr Vio od l | Bil | ów a Ink i lag og Sz dr k onie | Gonzalo Diaz | Rade l Teatralny w Awini co i Indie | Festiwa en am fl | ie os sm ko w
PÓŁTORAK Y T R A M I K C Y T E O P ARKUSZ
Radek Szlaga, Fake Fauna 2, olej, 2009, dzięki uprzejmości artysty
Radek Szlaga, Reproduction, technika mieszana, 2009, dzięki uprzejmości artysty
Radek Szlaga, Nieczystość, z serii 7 grzechów głównych, olej, 2007, dzięki uprzejmości artysty
Radek Szlaga, Malarstwo 2, olej, 2007, dzięki uprzejmości artysty
Literatura 05
Bunt dzieci pionierów, czyli bitnikowskie wyprawy w poprzek kontynentu jako ucieczki w amerykański Mit Zachodu – Aleksandra Ewa Furtak
11
Podróże myśli – (po)szlaki mitu? O Dziecku przez ptaka przyniesionym: mitopopei Andrzeja Kijowskiego – Anna Kapusta
16
Podróż po oceanie kości. Vasco da Gama Gellu Nauma: surrealizm w Rumunii – Jakub Kornhauser
21
Prześwity – Marcin Orliński
24
Szlakiem czarnego motyla – wysokogórskie pisarstwo Jana Długosza – Katarzyna Michałkiewicz
29
Pisarka, feministka, Turczynka – o twórczości Elif Şafak – Jarosław Adamowski
32
Do tej pory nigdzie się nie zatrzymałem, ciągle jestem w drodze. Rozmowa z Mariuszem Maślanką – Małgorzata Lebda
Sztuka 35
O potrzebie osobistego doświadczenia w obliczu masowych tendencji – Krzysztof Siatka
40
Inaczej niż w raju. Tropikalno-arktyczna histeria Radka Szlagi – Marta Lisok
43
Ach, gdyby tak podróżować poza granicami naszego języka – Agnieszka Kwiecień
46
Doświadczenia podróży w designie Ettorego Sottsassa – Agata Antonowicz
50
The Lovers – The Great Wall Walk, Abramovic/ Ulay – Alexandra Hołownia
52
Pejzaż z podróży – artystyczny Mediolan – Piotr Sikora
Muzyka
Nieważne, czy podróż zachodzi w świecie zewnętrznym czy wewnętrznym, „najdalsza podróż, to podróż w głąb siebie samego” – pisał Dag Hammarskjöld; jej istotą jest zmiana. Zmiana zaś wymaga wysiłku, nieraz wiąże się z podjęciem ryzyka. Motywy podróży mogą być różne, czasem staje się ona naszym udziałem nie z naszej woli. Jednak gdy to my decydujemy się na podróż, u jej początku musi leżeć gotowość na zmianę, doznanie czegoś nowego. Możliwe, że do wyruszenia w drogę skłoni nas chęć ucieczki i nadzieja, że gdzieś, pewnie daleko stąd, znajdzie się nasze rajskie miasto Shangri-La. Zazwyczaj jednak, na co dzień, pakujemy walizki, bo chcemy coś poznać, doświadczyć czegoś bezpośrednio. Może to dotyczyć dzikiej przyrody, kultury danego kraju czy obiektu muzealnego. Czytanie omówień, oglądanie projekcji, zamiast zaspokoić chęć poznania obiektu relacji, podsyca w nas żądzę podróży. Tak jakbyśmy zakładali, że w doświadczeniu bezpośrednim jest wiązka doznań, których nie da się przekazać drugiemu człowiekowi. Dopiero kontakt z oryginałem pozwala na wielozmysłowe przeżycie, przynoszące nam radość. Mało tego, zdaje się, że bezpośredni kontakt z dziełem czy z pięknem ujawnionym w przyrodzie, daje poczucie, że stajemy się lepsi, gdyż zachwycając się walorami estetycznymi, ujawniamy coś bardzo ludzkiego, danego tylko człowiekowi. Co ciekawe owa radość jest obecna, choć może na drugim planie – gdy słuchamy smutnej muzyki, gdy przechodzimy przez ubogą wioskę, a nawet, gdy nas samych spotka coś nieprzyjemnego. Zawsze jednak bazą pozostaje świadomość, że mogliśmy doznać tych wrażeń dzięki obecności w danym miejscu, w danej chwili. Towarzyszy nam poczucie wyróżnienia. Poczucie niezwykłości. Akceptujemy to jako element przygody, po którą wyruszyliśmy. Podróż wzbogaca wielowymiarowo. Nie tylko w sensie poznawczym, ale i emocjonalnym, duchowym. Roznieca naszą kreatywność… o ile sami na to pozwolimy. Życzę udanej podróży przez nasze teksty! Anna Gregorczyk
58
Fonoturystyka – Michał Libera
redaktor naczelna:
Anna Gregorczyk
62
Czar zapomnianej przyszłości, czyli autsajderzy w kosmosie – Dariusz Brzostek
zespół redakcyjny:
70
Dźwięk z bliska. Dźwięk z daleka. Emiter, Arszyn, Muslimgauze – Piotr Tkacz
Anna Gregorczyk, Tomasz Gregorczyk, Marek Górka, Agnieszka Kwiecień, Radosław Palonka, Janusz M. Paluch
73
Indialucía. Tam gdzie Wschód spotkał Zachód – Michał Czachowski
współpracownicy:
Alexandra Hołownia, Magdalena Jankosz, Małgorzata Lebda
78
Podróżować jest bosko. Motyw podróży w polskich utworach – Mariusz Rzeszutko
Teatr 81
Awinioński cud. 63. Festiwal Teatralny w Awinionie – Magdalena Jankosz
Archeologia 87
Królewskie drogi Inków – Andrzej Krzanowski
90
Wyprawy i ekspedycje do Nowego Świata – Radosław Palonka
94
Wielka podróż. Pierwsze odkrycie Ameryki w epoce lodowcowej – Marek Łasisz
Filozofia 97
Alza le vele omai navicella… – Karolina Glazor
Varia 101
Dwaj panowie M.(w podróży) – Krzysztof Lisowski
102
List z Urugwaju – Marta Guillermo-Sajdak
Arkusz poetycki Globalne zadymy Marty Półtorak
www.fragile.net.pl e-mail: fragile@fragile.net.pl
okładka, grafika, skład: Magdalena Konik m.konik@taniecwkrakowie.pl korekta:
Marta Guillermo-Sajdak, Magdalena Jankosz
adres redakcji:
ul. Mikołajska 2 31-027 Kraków tel.: 012 422 08 14, fax: 012 431 19 60
Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń, nie zwraca materiałów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo skracania, redagowania tekstów i nadawania tytułów własnych. Przedruk materiałów lub ich części tylko za pisemną zgodą redakcji. Temat numeru październikowego: UWODZENIE Punkty sprzedaży FRAGILE: - sieć salonów EMPiK, - wybrane księgarnie i galerie w Polsce. Zamówienia można składać na adres redakcji fragile@fragile.net.pl wydawca: Śródmiejski Ośrodek Kultury w Krakowie ul. Mikołajska 2 31-027 Kraków dyrektor: Janusz M. Paluch
druk: nakład:
Zakład Graficzny „Colonel” s.c. Kraków 800 egz.