Y Ddraig Goch - Haf 2017

Haf 2017

Y Ddraig Goch Ben Lake AS

yn ysgrifennu i’r Ddraig Goch am y tro cyntaf

“E

xcuse me, which way to the Chamber?” Pe bai unrhyw frawddeg yn cwmpasu cyfnod cyntaf Aelod Seneddol newydd, dyna hi.

Mae’r wythnosau diwethaf wedi bod yn daith swreal a di-stop o ganfod fy nhraed (weithiau’n llythrennol!) yn un o adeiladau mwyaf rhyfeddol y byd.

Tydi Senedd San Steffan gyda’i phensaernïaeth fawreddog a’i milltiroedd o goridorau ddim yn gartref naturiol i unrhyw genedlaetholwr Cymreig, ond rydw i wedi mwynhau pob munud.

Pan gefais fy newis yn ymgeisydd Plaid Cymru yn fy etholaeth enedigol, Ceredigion, ro’n i’n llwyr ymwybodol o’r her o’m blaen.

Roedd Mark Williams yn Aelod Seneddol poblogaidd ac yn wyneb gwasgfa genedlaethol, fy mhrif amcan oedd cynnal ymgyrch bositif, egnïol y byddai ffyddloniaid diflino’r sedd, a’r Blaid yn genedlaethol yn falch ohoni.

Dyna’n union fu ffrwyth llafur cannoedd o wirfoddolwyr ac rwyf mor ddiolchgar i bob un ohonynt am eu cyfraniad. Nid fy llwyddiant i oedd cipio’r sedd gan roi terfyn ar dros ganrif o gynrychiolaeth seneddol gan y Democratiaid Rhyddfrydol yng Nghymru (o dan wahanol enwau), ond ein llwyddiant ni.

Yn wir, erbyn 6 o’r gloch ar fore’r 9fed o Fehefin ac ar ôl dau ail-gyfri, roedd hi’n gwawrio arna i mai gen i bellach oedd y fraint ddihafal a’r cyfrifoldeb enfawr o gynrychioli

Draig Goch - Welsh Nation haf 2017.indd 1

ardal arbennig bro fy mebyd.

mae fy nyled iddynt eisoes yn fawr.

Daeth y newid mewn ennyd.

Llu o longyfarchion, cyfweliadau teledu ac etholwyr yn dechrau cysylltu yn syth gyda cheisiadau am gymorth ag achosion yn amrywio o fewnfudo i warchodaeth plant i drais yn y cartref.

Bydd fy mhortffolio yn cynnwys yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig, Materion Cyfansoddiadol, Diwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon. Mae sgôp ac amrywiaeth y pynciau’n enfawr ac rwy’n edrych ymlaen at gael y maen i’r wal o ran cryfhau’r achos o blaid datganoli rhai o’r meysydd hyn a sicrhau nad ydi diwydiannau allweddol yn cael eu hanfateisio yn sgil Brexit.

Erbyn y bore Mawrth ar ôl yr etholiad roeddwn ar y trên i San Steffan am y tro cyntaf fel Aelod Seneddol Ceredigion. O fewn deuddydd roeddwn wedi tyngu llw yn y Siambr ac yn barod i dorchi llewys gyda’r gwaith dydd i ddydd o sicrhau fod gan bobl fy etholaeth y llais cryfaf posib yn San Steffan.

Diolch i gefnogaeth Grŵp Plaid Cymru yn Llundain, rwyf wedi gallu bwrw ati ar unwaith.

Mae fy nghyd-Aelodau a’r staff wedi cynnig cyngor ac arweiniad amhrisiadwy i mi dros yr wythnosau a’r misoedd diwethaf ac

Dim ond megis dechrau mae’r gwaith ond yn barod rwy’n ysu i sicrhau fod pobl Ceredigion yn cael cynrychiolaeth sy’n deilwng o’u ffydd ynof fi. Rwy’n benderfynol o beidio eu siomi.

Gwyliwch araith forwynol Ben yn Nhyˆ ’r Cyffredin: partyof.wales/benlakespeech

18/07/17 15:59

Cynhadledd Flynyddol 20-21 Hydref 2017

M

i fydd Cynhadledd Flynyddol Plaid Cymru yn cael ei chynnal yn Galeri, Caernarfon, ar yr 20fed a’r 21ain o Hydref 2017. Mae’n debygol o fod yn Gynhadledd i’w chofio gyda llawer o frwdfrydedd eisioes wrth i Blaid Cymru dderbyn y nifer uchaf o gynigion ers blynyddoedd maith. Gwnewch yn siŵr eich bod yn gallu mynychu i chi gael dweud eich dweud ar bolisïau’r Blaid. Bydd yr holl wybodaeth, gan gynnwys amser a lleoliad y Cinio, yr Amserlen a’r digwyddiadau ymylol yn cael eu cyhoeddi yn fuan ar ein gwefan yn www.plaid.cymru/cynhadledd17

Llyfra dro Gymr £14.99

£9.99

£8.99 £9.99

Mae rhestr o holl lyfrau’r Lolfa ar www.ylolfa.com

Y Ddraig Goch Draig Goch - Welsh Nation haf 2017.indd 2

Haf 2017 18/07/17 15:59

Dewch i ni Siarad gan Leanne Wood

farchnad honno, a byddwn yn pwyso ar lywodraeth y DG i gynnal y cysylltiadau masnach sydd mor bwysig i’n diwydiant amaethyddol.

Yn ein senedd genedlaethol, byddwn hefyd yn parhau i ddwyn y llywodraeth Lafur i gyfrif dros eu camreolaeth o’n hysgolion, ein hysbytai a stad druenus ein heconomi.

Ond allwn ni ddim a wnawn ni ddim anwybyddu’r ffaith bod gwleidyddiaeth y DG bellach wedi newid.

W

rth i’r llwch setlo ar ôl yr etholiad diweddaraf, gallwn adlewyrchu ar ganlyniad positif i’n plaid o dan amgylchiadau heriol.

San Steffan yn ein rhoi mewn safle cryf i ailddyblu ein hymdrechion i weithredu fel llais Cymru yn San Steffan.

Fe wnaeth y polareiddio rhwng Llafur a’r Ceidwadwyr olygu fod pleidiau llai yn cael eu gwasgu.

Fe lwyddom i wrthsefyll hyn drwy gadw ein tair sedd a chipio Ceredigion gan y Democratiaid Rhyddfrydol.

Nawr fod y Torïaid wedi sicrhau cefnogaeth y DUP drwy eu llwgrwybrwyo a £1 biliwn gan beryglu’r heddwch yn y broses, bydd ASau Plaid Cymru yn gwneud popeth o fewn eu gallu i frwydro dros siâr Cymru (sydd yn oddeutu £1.7 biliwn o dan Fformiwla Barnett) i’w fuddsoddi mewn isadeiledd a gwasanaethau cyhoeddus.

Cafodd ymgyrch ein Haelod Seneddol newydd, Ben Lake, ei diffinio gan egni, brwdfrydedd a hygrededd ac mae’n barod yn sefydlu ei hun fel recriwt arbennig i’n tîm yn San Steffan. Bydd dychweliad Jonathan Edwards a Hywel Williams yn golygu y gallan nhw barhau â’u gwaith diflino dros eu hetholaethau a’u gwlad, a bydd Liz Saville Roberts heb os yn arweinydd seneddol hynod effeithiol.

Mae’r grŵp chwyddedig hwn yn

Draig Goch - Welsh Nation haf 2017.indd 3

Ynghylch Brexit, fe fyddwn yn parhau i geisio dylanwadu ar y trafodaethau i sicrhau na fydd lles yr economi Gymreig yn cael ei anwybyddu gan y Prif Weinidog.

Fe wnawn ni wrthwynebu unrhyw ymdrech i dynnu Cymru mas o’r farchnad sengl mewn ffordd fyddai’n peryglu’r 200,000 o swyddi sydd yn gysylltiedig â’r

Mae pobl yn awr yn ymddwyn yn wahanol. Fe welom lefelau llawer uwch o bleidleisio tactegol yn 2017.

Mae hyn yn golygu bod ein cyfran o’r bleidlais wedi cwympo, er i ni ennill sedd ychwanegol. Roedd hyn yn arbennig o wir mewn seddi lle’r oedd canfyddiad nad oedd siawns gyda ni o ennill.

Ni fydd y frwydr arlywyddol rhwng Corbyn a May yn ffactor yn yr etholiad nesaf ar gyfer Senedd Cymru. Mae hynny’n rhoi’r cyfle i Blaid Cymru fod yr unig ddewis amgen credadwy i fwy o’r un fath o dan Lafur.

Dyna pam bod rhaid i’n gwaith dros y blynyddoedd nesaf ganolbwyntio ar siarad yn fwy uniongyrchol gyda phobl yn eu cymunedau eu hunain a chael y sgyrsiau hollbwysig hynny wnaiff eu perswadio y bydd economi a gwasanaethau cyhoeddus Cymru yn fwy diogel yn nwylo Plaid Cymru.

18/07/17 15:59

Bargen DUP - Torïaid yn tanseilio’r achos dros yr Undeb gan Jonathan Edwards AS defnyddio mecanwaith slei i osgoi talu ein siâr ni o’r gwariant ychwanegol hwn.

Ers i mi gael fy ethol rwyf wedi cael gwybod am ysgolion yn fy etholaeth i sy’n gorfod cael gwared ar athrawon er mwyn cydbwyso’r llyfrau. Mae ffigyrau gafodd eu cyhoeddi’n ddiweddar yn dangos fod Cymru wedi colli 20% o’i hymladdwyr tân. Dyma lymder y Blaid Lafur wrth iddyn nhw basio toriadau’r Torïaid ymlaen. Mae’r fargen a roddwyd i’r DUP yn golygu eu bod nhw wedi cael yr holl arian a gollon nhw yn sgil llymder ers 2010 yn ôl.

M

ae’r rheini sydd yn gwneud yr achos dros yr Undeb yn selio eu dadl ar gyfuno a rhannu adnoddau. Yn draddodiadol mae hyn wedi golygu system drethu ganoledig iawn, gyda mwyafrif helaeth o drethi Cymru, yr Alban, Lloegr a gogledd Iwerddon yn cael eu casglu gan y Trysorlys yn Llundain. Mae dyraniad cyllidol ers 1979 wedi cael ei bennu gan y Fformiwla Barnett amrwd gyda’r tair gweinyddiaeth ddatganoledig (Cymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon) yn derbyn cyfran ar sail poblogaeth wedi ei selio ar wariant ar wasanaethau cyhoeddus yn Lloegr. Mae Plaid Cymru wedi ymgyrchu’n gyson dros ddiwygio’r fformiwla gan nad ydyw’n cymryd ystyriaeth o angen cymharol gyda Chymru yn enwedig yn cael bargen wael. Mae ffigyrau’r Trysorlys yn dangos fod gogledd Iwerddon wedi derbyn £11,106 o wariant canfyddadwy y pen y flwyddyn o’r Trysorlys yn Llundain. I’r Alban y ffigwr oedd £10,374. Y gyfran i ni yng Nghymru oedd dim ond £9,904.

Fe wnaeth yr Ysgrifennydd Gwladol Torïaidd dros Gymru wneud honiad rhyfedd tu hwnt sef bod Cymru yn derbyn arian ychwanegol ar gyfer ein dwy fargen dinas yng Nghaerdydd ac Abertawe - gan hepgor esbonio fod 90% o’r buddsoddiad hwnnw yn dod o bwrs cyhoeddus Cymru a’r sector breifat. Rwyf wedi dod yn hen law ar ganfod triciau cyfrifo San Steffan yn fy rôl fel llefarydd Plaid Cymru ar y Trysorlys - ond mae cymharu’r bwng o £1,000,000,000 a roddwyd i’r DUP gyda £100m dros 15 mlynedd yn mynd tu hwnt i bob rheswm ac yn profi unwaith eto fod yr Ysgrifennydd Gwladol Trefedigaethol yng Nghymru â llawer mwy o ddiddordeb mewn amddiffyn buddiannau San Steffan na chodi ei lais dros Gymru.

Mi fydd unrhyw un sy’n craffu ar y fargen ddieflig hon rhwng y Torïaid a’r DUP yn dod i’r casgliad nad ydi San Steffan erioed wedi gweithio i Gymru ac na wnaiff hi fyth.

I dorri stori hir yn fyr, dyw San Steffan erioed wedi chwarae’n deg gyda Chymru.

Mae’r trefniant hyder a chyflenwad (confidence and supply) gafodd ei gytuno rhwng y Torïaid a’r Blaid Unoliaethol Ddemocrataidd o chwe sir gogledd Iwerddon yn brawf pellach o’r annhegwch sydd ar waith.

Mae’r fargen sy’n cael ei hadrodd i fod yn £1bn dros ddwy flynedd yn gweithio allan fel swm cywerth o £1.7bn i Gymru yn sgil ein poblogaeth fwy. Wrth gwrs, mae’r Torïaid wedi Y Ddraig Goch Draig Goch - Welsh Nation haf 2017.indd 4

Haf 2017 18/07/17 15:59

Gyda’n gilydd y mae llwyddo gan Helen Bradley Dyma dîm o staff sy’n galluogi ein plaid i gystadlu a dal ein tir ar lwyfan Brydeinig yn erbyn pleidiau sydd â byddinoedd o staff ac ymgynghorwyr yn eu lluoedd!

M

ae’r rheini ohonom ym myd gwleidyddiaeth yn dueddol o edrych tuag at ein gwleidyddion i’n harwain a’n hysbrydoli. Dros y blynyddoedd rwyf wedi bod yn ffodus iawn i weithio gyda rhai o wleidyddion mwyaf ysbrydoledig Cymru, gan eu cynorthwyo i baratoi at eu gwaith dydd-i-ddydd a bod wrth eu hochrau ar y llwybr ymgyrchu yn ystod etholiadau.

Roedd yn fraint yn enwedig cael gweithio wrth ochr Leanne Wood dros y pum mlynedd cyntaf o’i harweinyddiaeth ac yn ystod yr amser hwn fe wnaethom ddatblygu cyfeillgarwch agos rwy’n gwybod fydd yn parhau yn hir i’r dyfodol. Rydym wedi rhannu profiadau bythgofiadwy… a rhai y bydd yn well gan y ddwy ohonom eu hanghofio!

mae hyn yn enwedig yn wir wrth fod yn rhan o’r tîm staff. Mae’n plaid yn ffodus tu hwnt i gael tîm o staff sy’n ddigymar o fewn unrhyw un o’n gwrthwynebwyr. Mae tîm o bobl yn gweithio’n ddiflino, wastad yn mynd y filltir ychwanegol yna, weithiau yn y swyddfa o beth cyntaf yn y bore tan oriau man y dydd canlynol i sicrhau bod ein gwleidyddion wedi cael eu briffio yn drwyadl, fod llenyddiaeth yn barod, fod maniffestos wedi eu drafftio a’u cyhoeddi, fod digwyddiadau yn cymryd lle hyd a lled y wlad a bod ein plaid yn cael ei hyrwyddo yn y wasg ac ar-lein.

Ond nid dim ond y gwleidyddion a’r staff sydd wedi bod yn ysbrydoliaeth i mi drwy gydol fy amser gyda Phlaid Cymru ond hefyd ein gwirfoddolwyr ac ymgyrchwyr talentog a diflino, pobl rwyf wedi eu cyfarfod wrth i mi deithio hyd a lled Cymru. Rydw i wedi tywallt dagrau o lawenydd, rhwystredigaeth, dicter a thristwch o bryd i’w gilydd gyda chymaint ohonoch. Rydym wedi rhannu profiadau anodd ond hefyd rhai hyfryd, amseroedd na wnaf i fyth eu hanghofio.

Rwy’n gwbl argyhoeddedig mai’r gyfrinach i lwyddiant Plaid Cymru yw cyd-blethu’r tair elfen hon - gwleidyddion, staff ac ymgyrchwyr ond dod at ei gilydd, gweithio gyda’i gilydd a chefnogi’n gilydd.

Bu Helen yn gweithio i Blaid Cymru rhwng 2004 a 2017, yn fwyaf diweddar fel pennaeth staff a newyddion yn y Cynulliad. Mae hi nawr yn bennaeth cyfathrebu strategol i’r elusen Chwarae Teg.

Ond byddem yn gwneud camgymeriad ond i edrych at ein gwleidyddion etholedig am ysbrydoliaeth; mae rhai o’n prif dalentau sydd gennym fel plaid yn gweithio tu ôl i’r llenni. Rwy’n aml wedi cymharu bod yn rhan o Blaid Cymru i fod yn rhan o deulu ac

Draig Goch - Welsh Nation haf 2017.indd 5

18/07/17 15:59

Newyddion ac adroddiadau o’n mudiad ieuenctid

Tanio dychymyg y genhedlaeth iau gan Sioned Treharne

E

r nad yw’n bosibl gwybod faint yn union o bobl ifanc aeth allan i bleidleisio ar 8 Mehefin, gallwn ddweud â pheth sicrwydd y bu ymchwydd yn y ganran o bobl dan 25 oed wnaeth fwrw eu pleidlais eleni. Yn gyffredinol, mae’n fwyfwy amlwg nad yw’r ystrydeb am ddifaterwch pobl ifanc ynglŷn â gwleidyddiaeth bellach yn dal dŵr.

Does dim dwywaith bod Brexit, a’i holl oblygiadau cymdeithasol ac economaidd, wedi tanio dychymyg y genhedlaeth iau; canlyniad hynny yw gweld mwy a mwy ohonynt yn cyfrannu at ein prosesau democrataidd ac yn cymryd diddordeb mewn gwleidyddiaeth ar raddfa nad ydym wedi’i gweld yn y blynyddoedd diweddar. Mae hyn, heb os, yn beth da.

Fodd bynnag, mae’n amlwg hefyd mai’r blaid Lafur wnaeth elwa o’r ymchwydd yn y ‘bleidlais ifanc’ yn yr etholiad cyffredinol eleni.

Y Ddraig Goch Draig Goch - Welsh Nation haf 2017.indd 6

Dros nos, ac yn ddigon dirybudd, daeth Jeremy Corbyn yn arwr i bobl ifanc, a phenderfynodd nifer fawr ohonynt bleidleisio dros y Blaid Lafur er mwyn ‘cadw’r Torïaid allan’. Wrth gwrs, dyma etholiad a welodd y ddwy brif blaid Brydeinig yn hawlio mwyafrif llethol y pleidleisiau ar draws pob categori oedran, a hynny ar draul y pleidiau llai. Ond cryfhau ei gafael wnaeth y Blaid Lafur yma yng Nghymru, gan ddenu nifer o bobl ifanc gyda’r addewid y byddai’n rhoi diwedd ar bolisïau llymder y Torïaid ac yn gweithio er lles pawb mewn cymdeithas. Bu’r ymgyrch yn llwyddiant mawr ymhlith pobl ifanc.

Yr her i Blaid Cymru, ac wrth gwrs i Blaid Ifanc, yw dangos i’r genhedlaeth iau nad pleidlais dros y blaid Lafur yw’r unig ddewis yma yng Nghymru.

Dros y misoedd nesaf, bydd criw Plaid Ifanc yn parhau i drefnu digwyddiadau i gynnig addysg wleidyddol i’n haelodau, gan gynnwys sesiynau yn yr ysgol aeaf, yr Eisteddfod Genedlaethol ac yng nghynhadledd y Blaid ym mis Hydref. Yn ychwanegol at hynny, byddwn yn lansio ymgyrch i gasglu syniadau gan bobl ifanc ynglŷn â dyfodol Cymru a fydd yn parhau hyd nes 2018. Byddwn yn bresennol mewn ffeiriau ym mhob un o’n prifysgolion, gyda’r bwriad o ddenu aelodau newydd a sbarduno sgwrs ynglŷn â’r hyn sydd orau i Gymru o dan lywodraeth ansefydlog ac yn sgil Brexit.

Mae cymaint yn y fantol ei bod hi’n bwysicach nag erioed i Blaid Cymru gynyddu ei phroffil, a dangos na fydd pwerau San Steffan yn meddwl ddwywaith am Gymru cyhyd â’n bod fel gwlad yn ymddiried ein pleidleisiau i’r ddwy brif blaid dro ar ôl tro.

Gobaith Plaid Cymru yw creu cenedl sy’n ffyniannus, croesawgar ac sy’n credu yng ngallu (ac yn gwarchod buddiannau) pob un o’i dinasyddion. Dyma neges a allai apelio at bobl ifanc a’u daliadau rhyddfryfol. Dyma’r neges y bydd Plaid Ifanc yn gweithio i’w lledaenu dros y misoedd a’r blynyddoedd sydd i ddod.

Haf 2017 18/07/17 15:59

Perygl y Gynghrair Flaengar gan Simon Brooks

M

ae gwerthoedd craidd Plaid Cymru yn hysbys i bawb: ymreolaeth, cefnogaeth i’r Gymraeg, cyfiawnder cymdeithasol, gwrthwynebiad i ryfeloedd diangen. Does dim angen newid yr un o’r rhain. Y broblem ydi sut i’w gwireddu, o leiaf yng nghyd-destun San Steffan, ble nad oes modd i ni ffurfio llywodraeth, hyd yn oed pe baem yn ennill pob un o’r etholaethau Cymreig.

Cynghreirio â phleidiau eraill yw ateb cefnogwyr y ‘Gynghrair Flaengar’, y Progressive Alliance bondigrybwyll. Trwy gydweithio â’r SNP, y Blaid Werdd, a’r Blaid Lafur o dan Jeremy Corbyn, hwyrach y daw llywodraeth ar y Chwith. Yn rhan o hyn hefyd, awgrymir y dylid pleidleisio’n dactegol mewn etholiadau Prydeinig i gael y nifer lleiaf posib o Aelodau Seneddol Ceidwadol.

Ar ryw olwg, mae rhywun yn parchu’r rhesymeg hon. Mae pobol Lloegr yn frodyr a chwiorydd i ni fel gweddill dynolryw, ac maent yn haeddu’r llywodraeth orau.

Undeb Credyd

Plaid Cymru Aelodau yn ei rhedeg er budd aelodau Draig Goch - Welsh Nation haf 2017.indd 7

Ond mae’r strategaeth yn beryglus i ni fel mudiad cenedlaethol. Yr anhawster cyntaf yw bod Plaid Cymru yn blaid gymharol fechan, a’r Blaid Lafur yn blaid lawer iawn mwy. Os mai’r unig flaenoriaeth ydi cael llywodraeth ar y Chwith, bydd rhai yn dehongli hynny fel rheswm i gefnogi’r unig blaid adain chwith fedr ffurfio llywodraeth yn San Steffan ar ei phen ei hun, sef y Blaid Lafur. Yr unig etholaeth ble mae pleidlais dactegol dros Blaid Cymru yn gwneud synnwyr o ran trechu’r Toris ydi Dwyfor Meirionnydd. Ymhob man arall, y ffordd orau o gael Corbyn ydi troi at Lafur.

Dyna pam bu cwymp ym mhleidlais y Blaid yn yr etholiad cyffredinol eleni.

Yr ail anhawster ydi na fydd cynghrair flaengar o ddim cymorth o ran symud Cymru ymlaen fel cenedl.

Gwelwyd hyn y tro diwethaf i genedlaetholwyr Cymreig gefnogi cynghrair flaengar, oherwydd dyna yn y bôn oedd llywodraethau Rhyddfrydol ddechrau’r ugeinfed ganrif. Er y bu enillion cymdeithasol - pensiynau, er enghraifft - ni chafwyd dim o ran ymreolaeth, na chyfiawnder i’r Gymraeg. A Lloyd George oedd y Prif Weinidog!

Y perygl felly yw y bydd cynghrair flaengar yn arwain at ein llyncu gan wleidyddiaeth Brydeinig, ac mae hyn yn arbennig o wir yn oes Brexit, pan fo popeth yn y fantol. Yn ystod y cyfnod tyngedfennol yma yn ein hanes, byddai’n well i ni sefyll ar docyn o genedlaetholdeb Cymreig agored - cadw’r ymrwymiad at gyfiawnder cymdeithasol ond cefnu ar y gynghrair flaengar.

Simon Brooks yw Cadeirydd Cyngor Tref Porthmadog a chynghorydd Plaid Cymru dros Borth-y-gest.

Mae Undeb Credyd Plaid Cymru (UCPCCU) yn dyst ymarferol i athroniaeth gydweithredol y Blaid o adeiladu Cymru newydd annibynol, hyderus.

Mae cynilo arian yn golygu bod gennych chi rywbeth i edrych ymlaen ato ac i syrthio’n ôl arno.Talwyd difidend o 2% ar gynilion yn 2011/12.

Yr aelodau sy’n berchen ar UCPCCU ac ers 20 mlynedd mae UCPCCU wedi gweithio dros aelodau’r Blaid a’u teuluoedd, yn cefnogi eu busnesau teuluol bychain a Changhennau’r Blaid.

Yn ddibynnol ar statws mae’n bosib benthyg hyd at £5,000 trwy benthyciad isel ei gost, heb unrhyw daliadau cudd.

Ymunwch ag Undeb Credyd Plaid Cymru ein sefydliad ariannol cenedlaethol ni.

Am fwy o fanylion, ewch at www.ucpccu.org Cliciwch ar ‘Ffurflenni’ er mwyn dadlwytho’r Ffurflenni Cais am Aelodaeth ac Archeb Banc. Printiwch a chwblhau y ffurflennni a’u postio i Swyddfa’r Undeb Credyd.

Undeb Credyd Plaid Cymru (UCPCCU) Tŷ’r Cymry, 11 Heol Gordon, Caerdydd, CF24 3AJ T: 029 2049 1888 www.ucpccu.org E: post@ucpccu.org 18/07/17 15:59

Adolygiad o Etholiadau Lleol 2017 gan Sian Gwenllian AC Cynyddodd cynrychiolaeth y Blaid i 36 (+8) (allan o 74) yng Nghaerfyrddin, gan fethu ennill grym ar ei phen ei hun o ddwy sedd yn unig. Cynyddodd y Blaid nifer ei seddau (+2) yn Ynys Môn gan fethu ennill grym ar ei phen ei hun o ddwy sedd yno hefyd.

Enillodd y Blaid 20 (+1) sedd yng Ngheredigion gan fethu ennill grym ar ei phen ei hun o dair sedd. Mae’r Blaid bellach yn rheoli’r tri chyngor yma fel rhan o glymbleidiau.

M

ae llawer wedi digwydd ers yr etholiadau lleol ond hoffwn ddiolch o waelod calon i’r holl ymgeiswyr a roddodd eu henwau mlaen dros y Blaid.

Fe safodd 577 ohonoch mewn etholiadau cyngor sir a channoedd mewn cynghorau cymuned, tref a dinas. Os nad oeddech yn llwyddiannus, plîs trïwch eto yn y dyfodol! Os oeddech yn llwyddiannus – llongyfarchiadau a gweithiwch yn galed dros eich etholwyr er mwyn ennill y sedd tro nesaf! Mae cynghorau lleol yn flociau democrataidd hanfodol yn y Gymru gyfoes ac mae cael presenoldeb cryf gan y Blaid yn helpu i adeiladu ymddiriedaeth y cyhoedd sy’n gallu trosglwyddo yn gefnogaeth i’r Blaid ar yr haenau Cynulliad a San Steffan hefyd.

O ran y cynghorau sir, llwyddwyd i gynnig mwy o ymgeiswyr nag erioed o’r blaen. Llwyddodd y Blaid i gadw grym yng Ngwynedd gan gynyddu ei chynrychiolaeth i 41 (+4 o gymharu a 2012) sedd (allan o 75.)

Swyddfa Plaid Cymru: Tŷ Gwynfor, Marine Chambers, Cwrt Anson, Glanfa’r Iwerydd, Caerdydd, CF10 4AL Ffôn: 02920 472272 E-bost: post@plaid.cymru Gwefan: www.plaid.cymru Golygydd: Math Wiliam Dylunio: Rhys Llwyd

Y Ddraig Goch Draig Goch - Welsh Nation haf 2017.indd 8

Cynyddodd y Blaid ei chynrychiolaeth o 9 i 18 sedd yn Rhondda Cynon Taf ac o 8 i 15 sedd yng Nghastell Nedd Port Talbot gan gryfhau eu timau wrth iddynt barhau i ddwyn y pleidiau sydd mewn rheolaeth i gyfrif yn sgil eu gwaith fel gwrthbleidiau.

Cynyddodd y Blaid ei phleidlais yn sylweddol mewn rhannau o Gaerdydd ac ennill 3 sedd o gymharu a 2 yn 2012.

Llwyddwyd i gyrraedd yn agos at y cyfanswm uchaf o seddi erioed gyda 203. Enillwyd 206 yn 2008 a 205 yn 1999. Yn wir mae’n bosibl dadlau bod y perfformiad yn well nag un 1999 gan bod mwy o seddi ar gael yn y gorffennol. Serch hynny enillwyd grym ar dri chyngor yn 1999 (Gwynedd, Caerffili a RCT) ac mae dosbarthiad y seddi wedi newid yn sylweddol ers hynny – bellach mae canran uwch o lawer o’r seddi yn hanner gorllewinol y wlad, patrwm ddaeth yn amlwg eto yn yr etholiad cyffredinol.

Sian Gwenllian yw llefarydd Plaid Cymru ar lywodraeth leol

Cyhoeddwr: Plaid Cymru Argraffwr: Gwasg Morgannwg, Uned 28, Ystad Ddiwydiannol Mynachlog Nedd Castell-nedd, SA10 7DR. Yn ogystal â’r cyfranwyr hoffai Blaid Cymru ddiolch i’r canlynol am eu cymorth gyda’r rhifyn hwn: Esyllt Meurig, Elin Roberts a Shaughan Feakes.

Haf 2017 18/07/17 15:59