Y Ddraig Goch - Rhifyn Haf 2014

Haf 2014

£1

Y Ddraig Goch Trwy gyd-dynnu a gwneud y gwaith, fe allwn lwyddo Leanne Wood AC, Arweinydd Plaid Cymru

D

iolch am eich holl waith caled yn etholiad Ewrop yn ddiweddar. Bu’n frwydr galed i ni fel plaid, gyda mwyafrif y cyfryngau fel petaent wedi gwirioni ar UKIP. Ond trwy gadw’n driw i’n hegwyddorion a pheidio ag ofni wynebu gwleidyddiaeth a’i bwyslais ar ymrannu, fe lwyddom i gadw ein sedd.

Ni ddylem anghofio maint y dasg oedd yn ein hwynebu. Llwyddom i droi sgôr isel o 11% yn y polau piniwn yn llwyddiant (o drwch blewyn, rhaid cyfaddef) gyda 15.26% o’r bleidlais, gan wrthdroi sefyllfa dan amgylchiadau anodd iawn.

Ni allai hyn fod wedi digwydd heb waith caled ar hyd a lled y wlad gan aelodau’r Blaid.

Roedd hi’n galonogol ein gweld yn gwneud cystal ag yn adennill tir mewn mannau fel Ceredigion ac

Ynys Môn. Am y tro cyntaf ers blynyddoedd, mae Plaid Cymru mewn sefyllfa dda i ennill tir yn etholiad y DG y flwyddyn nesaf.

Tameidiog, fodd bynnag, oedd y canlyniadau ar hyd a lled y wlad. I’r holl dimau yn Ynys Môn, Gwynedd, Ceredigion a Sir Gaerfyrddin, y siroedd lle daethom i’r brig - diolch o waelod calon.

Ble buom yn ymgyrchu ar lawr gwlad a chyfleu ein neges yn uniongyrchol i gefnogwyr – sy’n wybyddus i ni drwy gofnodion Treeware – fe gawsom well canlyniadau.

O ganlyniad, mae sawl gwers i’w dysgu yn dilyn yr ymgyrch ddiweddar.

Yn gyntaf, wrth finiogi’n neges o obaith yn wyneb gwleidyddiaeth a’i bwyslais ar ymrannu, fe lwyddom

i adennill momentwm yn y frwydr etholiadol, darganfod ein llais a llwyddo i ddenu cefnogaeth gan bobl a fyddai fel arfer yn pleidleisio dros y Democratiaid Rhyddfrydol neu’r Gwyrddion. Roedd rhai hyd yn oed yn aelodau llawn o’r pleidiau hynny, ond am ei bod yn awyddus i Gymru gadw ei llais blaengar o fewn yr UE, benthycwyd eu pleidleisiau i ni.

Yn ail, ble’r oedd y Blaid yn weithgar yn y gymuned, gwnaethom yn dda. Er mwyn ennill yn y dyfodol a llunio’r genedl lwyddiannus, annibynnol yr ydym am ei gweld, mae’n rhaid i Blaid Cymru gychwyn ar yr ymdrech lawr gwlad fwyaf yn ein hanes.

Does dim amheuaeth am y berthynas uniongyrchol rhwng curo ar ddrysau a llwyddiant. Dros y flwyddyn nesaf, hoffwn i bob aelod ystyried hyn: beth fedra’i wneud i sicrhau fod y Blaid yn cysylltu’n uniongyrchol â mwy o bobl ar stepen eu drws?

Trwy gyd-dynnu a gwneud y gwaith, fe allwn lwyddo.

Peter Hughes Griffiths

Croeso i Shir Gâr C

roeso cynnes iawn i chi i Barc y Mileniwm yn Llanelli ac i Eisteddfod Genedlaethol Cymru o Awst y cyntaf tan Awst y nawfed eleni.

Aeth bron hanner can mlynedd heibio bellach ers i Gwynfor Evans ennill y sedd gyntaf honno i Blaid Cymru yn Etholaeth Caerfyrddin yn 1966 a bellach mae Plaid Cymru’n rym cadarn ar lefel Seneddol a Chyngor lleol yn Shir Gâr.

Cofiwch ymweld â phabell ehangach y Blaid ar Faes yr Eisteddfod gan ein bod wedi trefnu rhaglen ddiddorol iawn ar eich cyfer. Fe fydd arweinwyr Plaid Cymru ar bob lefel yno, trefnir adloniant yng nghwmni artistiaid arbennig ynghyd â sesiynau trafod ac anerchiadau diddorol. Cyhoeddir y manylion yn llawn ar y gwahanol gyfryngau digidol, ac wrth gwrs cewch gyfle i ymlacio a chael cwpaned o goffi neu de a sgwrs ddifyr gyda’ch ffrindiau.

Ryff Guide Lleu Williams i Lanelli

L

lanelli, tref hanesyddol ddiwydiannol, sydd i lawer yn fyd enwog am sosbenni a rhyw grwt o’r enw Joni bach. Ond wrth i chi ymweld â’r ardal adeg ‘steddfod, fe wnewch chi ddarganfod fod yna fwy i Lanelli nag ond rygbi a thun.

Os ydych chi’n dwli ar yr awyr agored, yna mae’n rhaid i chi ymweld â Pharc Arfordirol y Mileniwm. Llwybr sy’n ymestyn o Lwchwr yn y dwyrain i Gydweli yn y gorllewin - mae’n daith hyfryd ar gefn beic. Hefyd, os ydych yn un am golff, mae’n werth ymweld â’r nifer o gyrsiau lleol yng Nglyn Abbey, Ashburnham neu Machynys.

Neu beth am hanes? Mae Tŷ Llanelli wedi ei ailagor ar ei newydd wedd yn ddiweddar ac yn cynnwys llond gwlad o wybodaeth am hanes diweddar yr ardal, fe gewch hefyd de a chacen hyfryd yn y siop goffi sydd hefyd wedi ei lleoli yno.

Ond os fel fi eich bod chi’n dwli ar eich bwyd, yna mae’n rhaid i chi ymweld â’r Sosban, bwyty sy’n cynnig bwyd gourmet o’r safon uchaf. Neu wrth gwrs, ewch i’n nhafarn leol, y Stag ym Mhum Heol, lle gewch groeso a bwyd heb ei ail gan Nicola ac Elfryn y perchnogion, hynny’n wi’n addo i chi!

I’CH DYDDIADUR Dewch i’n gweld ni yn Sioe Frenhinol Cymru, Llanelwedd ar Orffennaf 21ain- 24ain.

Cofiwch i alw draw i’n Stondin ar Faes Eisteddfod Genedlaethol Sir Gâr yn Llanelli o Awst 1af-9fed - gweithgareddau bob dydd.

Bydd y Gynhadledd Flynyddol yn cael ei chynnal ym Mhafiliwn Llangollen ar Hydref 24ain/ 25ain. Cynhelir Cinio’r Gynhadledd ar nos Wener, Hydref 24ain yng Ngwesty’r Wild Pheasant, Llangollen. Bwciwch eich llety nawr!

Y Ddraig Goch

Haf 2014

Pererindod Naturiol Taith Jonathan Edwards AS i Batagonia Roedd yn ysbrydoliaeth ymweld ag ysgol Gymraeg wirfoddol yr Andes a gweld plant yr Indiaid brodorol yn mynychu gwersi Cymraeg. Roeddwn wrth fy modd yn clywed yr athrawon yn siarad gyda’r ‘plantos’ mewn acen Sbaeneg.

F

is Ebrill, cefais y fraint o ymweld â’r Wladfa fel rhan o ymchwiliad Pwyllgor Dethol Cymreig San Steffan ar sut y caiff Cymru ei marchnata ar draws y byd. Sbardun yr ymweliad a Phatagonia yn benodol wrth gwrs oedd dathliadau 150 o flynyddoedd ers i Michael D Jones arwain y Cymry cyntaf i Dde America ar y Mimosa.

Rhaid cyfaddef bod y daith i ben draw’r byd i ymweld â disgynyddion yr ymfudwyr cyntaf wedi bod yn un ysbrydol tu hwnt. Mae’n anodd credu bod y Gymraeg i’w chlywed o hyd a dylanwad y Cymry ar y dalaith yn parhau mor gryf.

Wedi deuddydd, teithiodd y criw ar hyd y paith am wyth awr er mwyn ymweld â chymunedau dwyreiniol y Chubut, Trelew a Gaiman. Ymwelwyd ag ysgolion Cymraeg y ddwy dref a chynnal cyfres o gyfarfodydd gyda’r gymuned Gymraeg leol. ysgoloriaeth hael David Gravelle o Gydweli.

Ein cyrchfan gyntaf oedd cymunedau’r Andes a threfi Esquel a Threfelin. Ymwelais â neuadd Hazel Charles Evans a enwyd ar ôl athrawes Gymraeg gyntaf cymunedau’r Andes.

Mae Hazel yn un o’m cyflogwyr, etholwraig o Landybie. Fe draddodais araith emosiynol wrth gannoedd o drigolion lleol gan ddanfon ei chyfarchion o sir Gâr a rhannu ei hanes.

Treuliais ddiwrnod ym Muenos Aires ble cynhaliwyd derbyniad gan Lysgenhadaeth Prydain i Gymry’r ddinas. Cefais sgwrs gyda nifer o bobl ifanc gwbl rugl yn y Gymraeg. Nifer ohonynt wedi astudio yng ngholeg Llanymddyfri ac wedi derbyn cefnogaeth drwy

Undeb Credyd

Plaid Cymru Aelodau yn ei rhedeg er budd aelodau

Mae’n amlwg bod dyfodol gobeithiol i’r iaith ym Mhatagonia o ddatblygu’r gyfundrefn addysgiadol yn y dalaith. Roeddwn yn falch felly o dderbyn addewid gan Martin Buzzi, Llywodraethwr y Chubut, bod bwriad gan y Llywodraeth Daleithiol i gynyddu buddsoddiad mewn addysg Cymraeg.

Mae stori’r Wladfa yn un anhygoel. Yn wahanol iawn i drigolion Ewropeaidd eraill penderfynodd y Cymry gydweithio gyda’r brodorion yn hytrach nag erlyn a choncro. Mae goroesiad y Gymraeg hyd heddiw yn llwyddiant anhygoel. Sbaeneg yn amlwg yw prif iaith y dalaith, ond mae gan y Gymraeg safle anrhydeddus.

Fel cenedlaetholwr roedd ymweld â Phatagonia yn bererindod naturiol. Tybiaf fod yr holl brofiad efallai yn un fwy heriol i’r unoliaethwyr ar y pwyllgor...

Mae Undeb Credyd Plaid Cymru (UCPCCU) yn dyst ymarferol i athroniaeth gydweithredol y Blaid o adeiladu Cymru newydd annibynol, hyderus.

Mae cynilo arian yn golygu bod gennych chi rywbeth i edrych ymlaen ato ac i syrthio’n ôl arno.Talwyd difidend o 2% ar gynilion yn 2011/12.

Yr aelodau sy’n berchen ar UCPCCU ac ers 20 mlynedd mae UCPCCU wedi gweithio dros aelodau’r Blaid a’u teuluoedd, yn cefnogi eu busnesau teuluol bychain a Changhennau’r Blaid.

Yn ddibynnol ar statws mae’n bosib benthyg hyd at £5,000 trwy benthyciad isel ei gost, heb unrhyw daliadau cudd.

Ymunwch ag Undeb Credyd Plaid Cymru ein sefydliad ariannol cenedlaethol ni.

Am fwy o fanylion, ewch at www.ucpccu.org Cliciwch ar ‘Ffurflenni’ er mwyn dadlwytho’r Ffurflenni Cais am Aelodaeth ac Archeb Banc. Printiwch a chwblhau y ffurflennni a’u postio i Swyddfa’r Undeb Credyd.

Undeb Credyd Plaid Cymru (UCPCCU) Tŷ’r Cymry, 11 Heol Gordon, Caerdydd, CF24 3AJ T: 029 2049 1888 www.ucpccu.org E: post@ucpccu.org

Cofio Eirian Llwyd Yn dawel yn Ysbyty Gwynedd ac wedi salwch byr bu farw’r genedlaetholwraig a’r arlunydd Eirian Llwyd yn 63 oed. Roedd Eirian yn wraig i gyn-arweinydd Plaid Cymru a’r cyn-aelod Cynulliad a Seneddol dros Ynys Môn, Ieuan Wyn Jones. Roedd hefyd yn fam arbennig i dri o blant, Gerallt, Gwenllian ac Owain, ac yn nain i chwech o wyrion ac wyresau.

Teyrnged gan ei theulu

H

anai Eirian o Brion ger Dinbych , ac yr oedd yn caru ei hardal a’r fro ei magwyd hi ynddo yn angerddol. Priododd gydag Ieuan yn 1974 - deugain mlynedd a mwy o gariad a chyfeillgarwch cadarn. Heb ei chefnogaeth gyson a pharhaol hi ni allai fod wedi cyflawni cymaint.

Bu’n gweithio i hybu lle merched mewn

gwleidyddiaeth, gan fod yn gyfrifol am welliannau i gyfansoddiad y Blaid yn y 1980au a sicrhau lle amlycach i ferched ym mhrif bwyllgorau’r Blaid.

Yn 2001, graddiodd ym maes arlunio yn Athrofa Caerdydd. Arbenigodd ym maes print a dangoswyd ei gwaith yn gyson yng Nghymru a thu hwnt. Gyda dwy ffrind, sefydlodd gwmni Y Lle Print Gwreiddiol, i ddod â phrintiadau gwreiddiol nifer o artistiaid blaenllaw Cymru i sylw cynulleidfa ehangach.

Roedd gan Eirian ffydd gref, ac yn ystod ei salwch, dangosodd gadernid anghyffredin, ac wynebu’r cyfan gyda gras ac urddas. Yn ystod y cyfnod, daeth ei theulu a chyfeillion agos i’w hadnabod yn well, bu’n fraint bod yn ei chwmni.

Allan Pritchard

B

u farw Allan Pritchard, cynarweinydd Plaid Cymru ar Gyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili yn 71 mlwydd oed. Mae’n gadael ei wraig Pauline a’i dwy ferch Kailey a Rhayna yn ogystal â thri o wyrion.

Roedd Allan yn un o gewri’r cymoedd, yn gymeriad oedd yn llond ei groen ac yn ymroddedig i wneud ei orau dros ei gymuned ac i gymunedau eraill ar draws y fwrdeistref sirol. Yn gerddor, yn fardd, yn chwaraewr rygbi o’r radd flaenaf, yn ddyn teuluol ac yn genedlaetholwr Cymraeg.

Roedd Allan ar dân dros ei

bentref genedigol, Oakdale yn ogystal â dros ei gymuned a’i wlad ac ni phylodd ei frwdfrydedd ar hyd y blynyddoedd.

Ymunodd Allan Pritchard â Phlaid Cymru wedi trychineb Aberfan ac fe’i hetholwyd yn gynghorydd i hen Gyngor Bwrdeistref Islwyn yn 1979.

Gadawodd yr awdurdod yn 1991 oherwydd galwadau gwaith ond wedi dyfodiad Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili

penderfynodd sefyll drachefn yn 1999 gan ennill ei hen sedd yn ward Penmaen yn ôl.

Cysegrodd Allan ei fywyd i wasanaeth cyhoeddus. Roedd yn wleidydd o ymroddiad a wynebai pob her, a byth yn osgoi penderfyniadau anodd. Roedd ei ymroddiad, ei gred a’i allu i ysbrydoli eraill heb ei ail, tra roedd ei hiwmor a’i gariad at fywyd yn heintus.

Nigel Jenkins

B

u farw’r bardd, beirniad a golygydd Nigel Jenkins ar 27 Ionawr, 2014. Roedd cymeriad allanol hael a thawel Nigel yn celu bardd a allai gyfleu dicter a chwerwder rhwystredigaeth y cenedlaetholwr yn well na’r un. Ystyriai Jenkins ei hun yn un o’r ‘Idrisiaid’ - bardd a allai siarad yn uniongyrchol â gwahanol gymunedau heb “pseudo-experimental party turns / designed to impress”.

Ond pan fyddai dicter angerddol Nigel yn ffrwydro, gallai ei farddoniaeth chwalu cyfyngiadau Sioraidd cerddi Idris Davies, wrth iddo anelu ei wawd ag uniongyrchedd personol grymusach nag eiddo’i arwr, Harri Webb, hyd yn oed.

Pwy all anghofio ei ‘Tasteless Farewell To Viscount No’, cerdd a ymatebai’n ddeifiol i’r moli a fu wedi

Y Ddraig Goch

marwolaeth George Thomas yn 1997, ac a achosodd cymaint o gynnwrf nes i’r Guardian roi’r bardd Cymreig ar ei dudalen flaen! Wedi’i fagu ar fferm ym Mhenrhyn Gŵyr, rhoddodd Nigel fynegiant i’r Gymru fodern mewn llais baritôn, dwfn, a allai gonsurio breuddwydion am fywyd bohemaidd môr-leidr cyfoes ar y naill law, neu wreiddiau dwfn, myfyriol, ar y llaw arall. Mae Nigel yn cael ei gofio’n annwyl o’r Mwmbwls i Faenclochog, o dafarndai Remsen, Efrog Newydd i fryniau Khasia, India. Yr oedd yn Ryng-genedlaetholwr Cymreig, yn gyfaill triw i’r iaith Gymraeg a ddysgodd yn rhugl ac a rannodd â’i blant, ac yn aelod ymroddedig o’r Blaid.

Daniel G. Williams Haf 2014

Adeiladu Cymunedau Cynaliadwy Llyˆr Gruffydd AC

D

ros y ddwy flynedd ddiwethaf bûm yn arwain comisiwn Plaid Cymru ar gefnogi cymunedau cynaliadwy.

Fel rhan o’r Comisiwn, gwahoddwyd aelodau’r blaid a mudiadau allanol i gyflwyno tystiolaeth ynglŷn â’r hyn sy’n gweithio o fewn eu cymunedau ynghyd â syniadau am welliannau. Carwn ddiolch i bawb, yn unigolion ynghyd â sefydliadau cymdeithas sifil yng Nghymru a thu hwnt, am gyfrannu ei hamser a’i syniadau’n gwbwl wirfoddol.

Mae’r enghreifftiau o’r hyn mae pobl yn ei wneud mewn

cymunedau ar draws Cymru’n ysbrydoliaeth. O gynllun bancio amser yn Elai-Caerau, i ganolfannau Heneiddio’n Dda Age Cymru Gwynedd a Môn, o fentrau cymdeithasol megis Awel Aman a hydro micro Llangattock Green Valleys sy’n darparu ynni glan, i gynllun GlawLif Dŵr Cymru sy’n adeiladu cymunedau gwydn yn ogystal â rheoli llifddwr.

Roeddwn yn hynod falch o weld yr hyn a lwyddwyd i’w gyflawni yn sgil rhaglen Cymunedau Cynaliadwy Cyngor Gwynedd.

Mae Cynghorwyr Plaid Cymru ar flaen y gad ym Mhartneriaeth

Dyffryn Ogwen, menter sy’n ceisio sicrhau bod modd i’r gymuned ddefnyddio adeilad dinesig ar stryd Fawr Bethesda unwaith yn rhagor. Mae Cynghorwyr y Blaid hefyd yn ymwneud â Phartneriaeth Penllyn, ffrwyth cydweithio rhwng pum Cyngor Cymuned. Y nod yw datblygu perthynas newydd rhwng pobl leol a gwasanaethau cyhoeddus gan hwyluso gwelliannau yn yr amgylchedd adeiledig.

Wrth gwrs, y mae’r mwyafrif o syniadau’n ffynnu yn sgil amser a phrofiad. O ganlyniad rydym hefyd wedi bod yn trafod gwersi y gellid eu dysgu gan gynlluniau na fu’n llwyddiannus.

Beth a’n nhrawodd fwyaf fodd bynnag oedd bod y mentrau a fu’n llwyddiannus yn gyson wedi llwyddo er gwaetha’r system, ac nid o’i herwydd. Yn rhy aml roeddent yn enghreifftiau unigol, a fu’n llwyddiannus diolch i egni enfawr ac ymroddiad nifer fach o unigolion.

Yr her i’r comisiwn yw adnabod sut y gallwn ni newid y system fel bod llywodraeth yn darparu fframwaith sy’n fwy cefnogol, ble y gall cymunedau cynaliadwy ffynnu. Ein canfyddiad ni yw bod ffordd Plaid Cymru o fwrw ati drwy sosialaeth ddatganoledig, yn cynnig ffordd ymlaen addas er mwyn ymrafael â’r sialens.

Fe fyddaf yn lansio’r adroddiad yn fuan iawn.

Edrychaf ymlaen at dderbyn eich ymateb.

Gair o Dyˆ Gwynfor Rhuanedd Richards, Prif Weithredwr Be nesa?

E

r gwaetha’r holl bolisïau yn ein maniffesto ar gyfer etholiad Senedd Ewrop 2014 does dim amheuaeth gen i taw’r neges fwyaf atyniadol, a’r un a weithiodd orau i mi ar stepen y drws yn ystod yr ymgyrch, oedd bod yn rhaid sicrhau nad oedd Cymru‘n colli ei llais. Mae pob darn o ymchwil sy’n bodoli yn cadarnhau fod pobl Cymru yn derbyn y bydd y Blaid, doed a ddelo, yn rhoi buddiannau Cymru’n gyntaf bob tro.

Roedd y neges honno yn ddigon wrth gwrs i ganiatáu i ni gadw’n sedd ac ail-ethol Jill Evans, ond dyw hynny ddim yn esbonio pam y daethom yn bedwerydd.

Mae’r ateb syml i hynny, yn fy marn i, yn deillio o’r ffaith bod pobl yn flin ac yn becso am y dyfodol. Maen nhw’n teimlo bod y system wleidyddol yn estron ac yn bell oddi wrth realiti eu bywydau bob dydd. O’m mhrofiad i wrth siarad gydag etholwyr doedden nhw ddim, ar y cyfan, yn cytuno gyda thrwch polisïau UKIP, ond yn gweld cyfle i roi cic i’r sefydliad ac roedd hynny’n ddigon o reswm dros fenthyg pleidlais iddyn nhw.

O gofio hyn, rwy’n credu bod yna ddyletswydd arnom ni ym Mhlaid Cymru i droi’r anobaith a’r negyddiaeth yma yn bleidlais gadarnhaol dros ddyfodol ein gwlad. Prin fod yna’r un blaid arall yng Nghymru yn medru dweud gyda’r un didwylledd a hygrededd â Phlaid Cymru, ei bod hi hefyd yn teimlo fod pobl Cymru ar eu colled ac yn cael cam gan y drefn wleidyddol Y Ddraig Goch

bresennol. Dyw San Steffan ddim yn gweithio er lles Cymru – yn wir mae’n diffyg llais a grym i benderfynu dyfodol ein hunain yn dal ein cenedl nôl.

Mae’n rhaid i ni ddarbwyllo ein cymdogion, ein ffrindiau a’n cymunedau fod ganddynt y gallu i ymbweru eu hunain a throi eu rhwystredigaeth mewn i bleidlais o hyder yng ngallu Cymru i dorri ei chwys ei hun a mynnu dyfodol gwell.

Fe all refferendwm yr Alban ar y 18fed o Fedi gynnig y cyfle gorau erioed i ni ddangos fod yna ddewis amgen. Mae’r SNP, trwy fod yn blaid lywodraeth effeithiol a phoblogaidd, wedi ennill yr hawl i fynnu eu bod yn gallu cynnig y dewis amgen hwnnw i bobl yr Alban.

Mi allwn ni yma yng Nghymru wneud yr un peth – mae gwneud hyn o fewn ein gallu hyd yn oed os nad yw, ar hyn o bryd, o fewn ein cyrraedd – ond bydd yn rhaid i ni weithio’n galetach a bod yn fwy penderfynol nag erioed.

Ni allwn fforddio sefyllfa lle mae’r un aelod o Blaid Cymru yn arsylwi ar y sefyllfa wleidyddol o’r cyrion – nid trwy drydar ar y cyfryngau cymdeithasol neu hyd yn oed trwy drefnu cyfarfodydd cangen di-ri y gwneir gwahaniaeth. Lle bynnag yr ydych yn byw, byddwch yn rhan o’r sgyrsiau ar y stepen drws – peidiwch â chaniatáu i ni golli cyfle i arwain Cymru ar hyd trywydd gwell pan fydd gwleidyddiaeth yr ynysoedd hyn yn esblygu’n gyflym dros y blynyddoedd nesaf.

Haf 2014

Plaid Cymru Ifanc — Etholiad Ewrop Aled Morgan Hughes

B

ob blwyddyn, mae mis Mai yn profi i fod yn rhyw dreiffl o emosiwn i ni fyfyrwyr- o’r digalonni a diawlio a ddaw yn sgil adolygu ar arholiadau, i’r dathlu, direidi (a dioddef!) a ddaw law yn llaw gyda dathliadau gorffen blwyddyn arall - does dim dwywaith ei fod yn gyfnod go ‘hectig mewn sawl ffordd!

Fodd bynnag, er gwaethaf amseriad yr etholiad Ewropeaidd, gwelwyd aelodau a chefnogwyr ifanc o Blaid Cymru yn ymgymryd â’r her o geisio sicrhau’r canlyniad gorau posib i Jill Evans a Phlaid Cymru unwaith eto, gan fynd allan dros Gymru gyfan - o Gaerdydd i Gaernarfon, Abertawe i Aberporth, i sicrhau bod pobl Cymru yn rhoi Cymru

yn gyntaf. Ynghyd â bod yn bresennol ar lawr gwlad, gwelwyd ein hymgyrchu hefyd ar y cyfryngau cymdeithasol ar lein - cyfrwng, fel y gwyddom sydd yn dod yn fwyfwy dylanwadol. Heb os, un o uchafbwyntiau’r ymgyrch oedd yr hunluniau ‘Pam Plaid’ a gafodd eu postio yn bennaf drwy ein cyfrif Trydar. Gwelwyd aelodau a chefnogwyr o Blaid Cymru Ifanc o bedwar ban Cymru (a Chatalonia mewn un achos!) yn anfon lluniau yn nodi’r rhesymau pam eu bod yn pleidleisio dros Blaid Cymru a Jill Evans.

Swyddog Merched B

u i fis Mai hefyd ddod newyddion cyffrous i ni fel Pwyllgor Gwaith Cenedlaethol, wrth i ni gymeradwyo creu rôl newydd Swyddog Merched o fewn y pwyllgor, gyda’r bwriad o ehangu llais merched ynghyd â materion a hawliau merched o fewn y Pwyllgor Gwaith Cenedlaethol, a gweithio i wella cynrychiolaeth a chyfranogiad merched o fewn Plaid Cymru Ifanc. Yn dilyn proses o agor a chau enwebiadau, roedd yn bleser ganom fel pwyllgor gyfethol Mared Ifan, gynt o Brifysgol Aberystwyth i’r swydd.

Cafodd Llywelyn Williams o Lanrug hefyd ei

gyfethol i’r pwyllgor fel Swyddog di-bortffolio.

Croesawodd Glenn Page, Cadeirydd Cenedlaethol Plaid Cymru Ifanc y ddau gan nodi: “Rwy’n falch iawn fy mod yn gallu croesawu Mared a Llew i’w swyddi newydd ar y Pwyllgor Gwaith. Fel Llywydd UMCA, mae Mared wedi gwneud gwaith aruthrol gydag ymgyrch Achub Pantycelyn, ac mae Llew wedi bod yn weithgar o fewn y mudiad eisoes. Mae gan y ddau ohonynt lwyth o ddawn ac rwy’n edrych ymlaen at weithio gyda nhw.”

#AchubwydPantycelyn Fel mudiad, roeddem ar ben ein digon i glywed am benderfyniad Prifysgol Aberystwyth i gadw neuadd breswyl Pantycelyn ar agor fel neuadd Gymraeg. Bu i nifer helaeth o aelodau ein cangen ieuenctid yn Aberystwyth, ynghyd â rhai ffigyrau blaenllaw o fewn y Blaid, yn weithgar iawn o fewn yr ymgyrch i gadw’r neuadd ar agor.

Mae’n arbennig clywed y bydd y neuadd yn parhau i wasanaethu cenedlaethau o fyfyrwyr y dyfodol.

Nabod ein pobl Delyth Jewell Enillydd Gwobr Ymchwilydd y Flwyddyn San Steffan Soniwch am eich cefndir

Pam Plaid Cymru?

Rwy’n gweithio i Aelodau Seneddol y Blaid ers Hydref 2009, ac yn Bennaeth Ymchwil y grŵp ers Medi 2012.

Oherwydd taw’r blaid hon sy’n rhannu fy ngreddfau gwleidyddol i.

Cyn imi weithio i’r Blaid, astudiais yng Ngholeg St Hugh’s, Rhydychen, a Choleg yr Iesu, Rhydychen, gan gyflawni gradd mewn Llenyddiaeth Saesneg ac ôlradd mewn Astudiaethau Celtaidd.

Arwyr gwleidyddol?

Cyn hynny roeddwn yn ddisgybl yn Ysgol Gyfun Cwm Rhymni, lle gwnes i gwblhau lefelau A yn Saesneg, Cymraeg, Hanes a Ffrangeg.

Atgof gwleidyddol cyntaf?

John Major yn siarad ar y teledu, yn dweud “I think it’s about time I stopped talking now – I’ve probably said enough”, a fy nhad-cu yn cytuno y dylai fe!

Emily Wilding Davison; Aung San Suu Kyi (aeth y ddwy i fy alma mater, Coleg St Hugh’s, er yn amlwg flynyddoedd cyn imi fynd); Phil Williams; Seamus Heaney; Nelson Mandela; Y Pab presennol (Pab Francis).

Diddordebau tu hwnt i Blaid Cymru?

Rwyf wrth fy modd yn canu – rwy’n aelod o Gôr San Steffan yn Llundain ac yn derbyn gwersi canu.

Roeddwn i’n gwneud cryn dipyn o actio yn y brifysgol hefyd – y Threepenny Opera (Brecht),

Shakespeare ac ati. Rwy’n dal i fwynhau mynd i’r theatr yn fawr – ac mae digon o gyfleoedd i wneud hynny yn Llundain!

Mae gennyf i ddiddordeb cryf iawn ym marddoniaeth yr ugeinfed ganrif – yn enwedig Yeats, Larkin, a Heaney. Roedd traethawd ymchwil fy ngradd Meistr ar y gynghanedd yng ngwaith beirdd Eingl-Gymreig, felly mae gen i ddiddordeb hefyd yn y maes hwnnw.

Er, os ydw i eisiau ymlacio, troi at nofelau byddaf i – gyda Graham Greene a John le Carre yn ffefrynnau.

Pawb gyda’i gilydd neu ddim o gwbwl!

Gareth Evans

D

yna deitl cyflwyniad Juan José Ibarretxe, CynArlywydd Gwlad y Basg, a draddodwyd mewn neuadd dan ei sang ar y 23ain o Fai yng Ngŵyl y Gelli eleni, gydag Adam Price yn cadeirio. Dosbarth meistr go iawn oedd hwn. Distyllwyd degawdau o brofiad i ryw ddeugain munud o anerchiad byrlymus a miniog ar sut y bu modd llunio cynllun effeithiol i adfywio economi’r wlad ar ôl iddi ennill ymreolaeth yn y saithdegau hwyr, a chreu digon o gonsensws rhwng y sectorau gwahanol i wireddu hynny. Y penderfyniad mawr oedd dewis hyrwyddo economi ‘real’, yn hytrach na dibynnu ar fympwy’r farchnad, a mynd ati i ddatblygu isadeiledd digonol ynghyd â chanolfannau ymchwil a fyddai’n cydweithio â chwmnïoedd lleol er budd yr economi leol. Hyn oll wrth geisio diogelu’r elfen gymdeithasol a chydnabod gwerth diwylliant unigryw’r Basgiaid. Yn wir, mae adfywiad yr iaith Fasgeg yr un mor drawiadol ag adfywiad economi’r wlad.

Bellach, mae Gwlad y Basg gyda’r fwyaf ffyniannus yn y byd ac mae myrdd o ddata yn cadarnhau hynny.

Y Ddraig Goch

Sut? Daeth yn amlwg fod dau beth yn gwbwl hanfodol i wireddu cynllun hir dymor o’r fath: llywodraeth genedlaetholgar sy’n barod i dorri cwys ei hunan a’r rhyddid ariannol i wneud hynny. Digon rhwydd anobeithio o safbwynt Cymru felly ond pwysleisiodd Ibarretxe dro ar ôl tro mai’r man cychwyn un yw’r penderfyniad i weithredu, waeth pa mor anorchfygol yr ymddengys y dasg.

Yn addas iawn, gwta wythnos wedi’r cyflwyniad yn y Gelli, pleidleisiodd senedd Gwlad y Basg gyda mwyafrif o ddwy ran o dair i ddatgan unwaith eto mai’r Basgiaid eu hunain ddylai gael yr hawl dros benderfynu eu dyfodol cyfansoddiadol, yn adlais o gynllun blaenorol oedd yn dwyn enw’r awdur, sef Cynllun Ibarretxe.

Yna, ychydig dros wythnos wedi’r bleidlais honno, ffurfiodd 150,000 o bobl gadwyn ddynol ar draws ganoldir Gwlad y Basg er mwyn datgan yr un egwyddor, o dan faner arwyddair oedd yn gweddu byrdwn neges Ibarretxe i’r dim: “Gure esku dago - yn ein dwylo ni y mae”.

Haf 2014