Y Ddraig Goch - Rhifyn Hydref 2014

Hydref 2014

£1

Y Ddraig Goch Mae newid ar ei ffordd Leanne Wood AC, Arweinydd Plaid Cymru

R

wy’n siwr fod pawb ym Mhlaid Cymru yn teimlo’n siomedig gyda chanlyniad refferendwm yr Alban. Fe fu llawer ohonoch yn gweithio’n ddiflino o blaid yr ymgyrch Ie, yn yr Alban ac yma yng Nghymru.

Rhaid parchu ewyllys pobl yr Alban. Mae’n amlwg, er hynny, fod y Deyrnas Gyfunol wedi newid am byth – all pethau ddim bod fel y buont o’r blaen gydag un gorchymyn ar ôl y llall yn dod o San Steffan.

Fydd Cymru ddim yn bodloni gyda setliad datganoli sy’n eilradd neu hyd yn oed yn y drydedd reng.

Rhaid i ni fynnu cydraddoldeb â’r Alban.

Yn ystod ymgyrch y refferendwm, rhoddodd pleidiau Llundain ryw arwydd y byddai peth cyflymu o ran gael i Gymru y pwerau y mae arnom eu hangen. Rhaid i hynny ddigwydd heb esgusodion a heb droi cefn ar yr addewid hwnnw. Nid yw’r DG bellach yn addas at y diben yn yr 21ain ganrif. Mae’r un peth yn wir am setliad datganoli Cymru.

Daeth yn bryd i Gymru symud ymaith oddi wrth yr hen broses o ddatganoli gyda mymryn bach o newid bob hyn a hyn.Hyd yma, bu pob ffurf ar ddatganoli yn ddiffygiol.

Mae angen i fwyafrif y pwerau fod yn nwylo pobl Cymru – mae cytundeb cyffredinol am hyn.

Amheus yw Plaid Cymru o hyd am addewidion o bwerau newydd a wnaed yn ystod dyddiau olaf yr ymgyrch. Dylai cynigion a wnaed i’r Alban hefyd gael eu gwneud i Gymru. Byddai unrhyw beth llai yn annerbyniol.

Mae ar Gymru yn awr angen setliad ymreolaethol fydd yn para. Mae hynny’n golygu bod yn rhan o’r trafodaethau o’r cychwyn cyntaf. Buom yn gwneud dim ond gwylio fel cenedl, gan godi briwsion o fwrdd San Steffan. Rhaid i hynny newid. Yn hytrach na derbyn briwision San Steffan, rhaid i ni fynnu’r setliad y mae Cymru’n haeddu, a’r un mae ei angen.

Dylai hunan-lywodraeth i Gymru olygu bod yr holl gyfrifoldebau yn gorwedd gyda phobl Cymru. Dylai fod yn fater i’r bobl pa bwerau y mynnwn eu rhannu gydag eraill.

Blaenoriaeth Plaid Cymru yn y tymor byr yw arwain llywodraeth sydd yn adeiladu’r economi, datblygu’r sefydliadau cenedlaethol sydd gan yr Alban eisoes, gan gynnwys system gyfreithiol a phwerau ariannol, a meddu ar bwerau i ysgrifennu ein cyfansoddiad ein hunain. Rydym eisiau i Gymru fod mewn sefyllfa lle gallwn ni hefyd gael dewis ynghylch a ydym am i Gymru fod yn wladwriaeth annibynnol.

Nod Plaid Cymru yw dod yn blaid llywodraeth a sicrhau’r pwerau mae arnom eu hangen fel y gallwn drawsnewid economi Cymru a gwneud ein cymdeithas yn fwy cyfartal. Byddwn yn ymgyrchu ac yn gweithredu’n gyson am newidiadau cadarnhaol eraill yn y cyfnod cyn annibyniaeth.

Cred Plaid Cymru fod gan Gymru y potensial i ddod yn genedl

lwyddiannus. Credwn hefyd y gallwn adeiladu Cymru gynhwysol a hyderus i gyrraedd yno.

Yn ein barn ni, mae mwyafrif pobl Cymru eisiau ein gweld yn cymryd mwy o reolaeth dros ein materion ein hunain.

Yr oedd y deffroad democrataidd yn yr Alban yn rhyfeddol.

Cofrestrodd degau o filoedd o bobl yn yr Alban i bleidleisio am y tro cyntaf. Chafwyd erioed o’r blaen 85% o’r boblogaeth yn troi allan.

Allwn ni botelu’r teimlad hwnnw yng Nghymru? Allwn ni ddangos i bobl fod ganddynt lais ac y gallant ei ddefnyddio yn effeithiol trwy’r blwch pleidleisio i achosi newid a gwella eu bywydau? Dyna’r her i ni.

Bydd Plaid Cymru yn parhau i gynrychioli buddiannau Cymru wrth i ni ddod i gyfnod o symud grym o’r canol.

Ond mae hyn yn sicr – mae newid ar ei ffordd.

Dewch i Langollen!

Cynhadledd Flynyddol

G

ydag etholiadau San Steffan a’r Cynulliad yn prysur agosáu, bydd digon o bethau i edrych ymlaen atynt yn y gynhadledd flynyddol eleni.

Lleoliad y gynhadledd flynyddol, a gynhelir rhwng Hydref 24 - 25 2014, yw Pafiliwn Llangollen. Dyma gyfle arbennig i ddathlu llwyddiannau a gobeithion y Blaid a thrafod sut i gyflawni’r gorau i’n cenedl a’i phobl. Dyma gyfle gwych i gyfrannu at ddatblygiad polisi’r Blaid drwy fwrw pleidlais dros amrywiaeth eang o gynigion.

Bydd etholiad San Steffan wrth galon y digwyddiad, gydag areithiau gan ymgeiswyr ynghyd â phaneli trafod.

Ymysg yr uchafbwyntiau fydd araith Leanne Wood brynhawn Dydd Gwener; sesiwn yn trafod canlyniad refferendwm yr Alban a’i effaith ar Gymru; sesiwn hawl i holi’r Cabinet Cysgodol lle bydd modd i aelodau’r gynulleidfa gyflwyno cwestiynau; trafodaeth banel ar

sgiliau a’r economi ynghyd ag iechyd a nyrsio.

Cynhelir cinio’r gynhadledd nos Wener, Hydref 24 yng ngwesty’r Wild Pheasant. John Curtice, Athro ar Wleidyddiaeth ym Mhrifysgol Strathclyde yw’r siaradwr gwadd a fydd yn taflu goleuni ar ganlyniad refferendwm yr Alban.

Pris tocyn i aelodau yw £35 o flaen llaw neu £40 yn y

Gynhadledd.

Fe fydd criw Caerffili yn ôl eleni i berfformio eu refiw enwog, y tro hwn ar Ddydd Sadwrn Hydref 25ain yng Ngwesty’r Hand. Mae tocynnau yn costio £10 o flaenllaw a £15 wrth y drws. Mae’n addo i fod yn noson hwyliog.

I archebu tocynnau ar gyfer cinio’r gynhadledd neu’r refiw cysylltwch ag Elen Howells ElenHowells@plaidcymru.org neu 029 20 475923.

Edrychwn ymlaen at eich gweld chi yn Llangollen!

Ryff Guide i Langollen YFED

Dafliad carreg o westy’r Hand lle cynhelir y refiw eleni mae tafarndai The Wynnstay Arms a’r Sun Inn. Os mai coctêls sy’n mynd â’ch bryd mae canmol mawr i goctêls gwesty moethus Manorhaus.

BWYTA

Chwilio am rywbeth i’w fwyta nos Iau cyn y gynhadledd? Fe fydd cangen De Clwyd yn cynnal cinio arbennig yn nhafarn yr Abbey Grange yng nghwmni Leanne Wood AC. Fe gewch chi fwyd blasus a golygfa braf yn y Corn Mill tra bod Gales of Llangollen yn cynnig tapas a gwin da.

YMWELD

Os am hoe o fwrlwm y gynhadledd beth am ddringo’r bryn i weld adfeilion Castell Dinas Brân - mae’r olygfa yn odidog, neu ymweld â dyfrbont Pontcysyllte sydd bellach yn safle treftadaeth y byd, neu ddianc ar drên stêm Llangollen.

Y Ddraig Goch

Hydref 2014

Adlewyrchu a chynrychioli’r Gymru gyfoes Steffan Lewis

O

’r amryw erthyglau sydd – ac a fydd yn cael eu cyhoeddi yn trafod ac yn cymharu teithiau cenedlaethol Cymru a’r Alban, Plaid Cymru a’r SNP, mae’n glir mai’r wers bwysicaf i ni yw bod angen i’r Blaid arwain llywodraeth Cymru.

Mae’r ffaith ein bod ni fel arfer yn ennill tua ugain y cant o’r bleidlais mewn etholiadau cenedlaethol wedi sicrhau ein bod yn llusgo eraill – fel arfer y Blaid Lafur – tuag at ddatganoli.

Fe benderfynodd yr SNP ehangu, nid cwtogi, eu hapêl etholiadol wedi’r fuddugoliaeth fach yn 2007 gan arwain at symud y genedl gam yn nes at annibyniaeth nag erioed o’r blaen. Adeiladwyd clymbleidiau ymysg carfanau o etholwyr a daeth hynny’n sylfaen i lwyddiant etholiadol pellach gan arwain y ffordd tuag at y refferendwm.

weld eu heffaith ar wleidyddiaeth ein gwlad.

Yn y Gymru fodern, mae’r ddemograffeg wedi newid yn sylweddol. Mae canran gref o weithwyr Cymru yn gweithio yn y sector breifat. O’r rheini mae nifer yn gweithio yn y sector adwerthu, y mwyafrif yn ifanc, yn annhebygol o bleidleisio na chwaith i fod yn aelod o undeb lafur.

Er nad ydynt efallai’n weithredol yn etholiadol, mae ganddynt safbwyntiau gwleidyddol. Pe byddai modd deffro’r grŵp yma’n etholiadol fe allent fod yn ddylanwad anferthol, yn yr un modd â’r glowyr a gweithwyr y rheilffyrdd ganrif yn ôl.

Yn bwysicach oll, dyma’r grŵp all benderfynu os yw Cymru’n dod yn wlad annibynnol.

Nid yw apelio at garfanau o etholwyr sydd wedi’u hanghofio yn golygu ail greu model ‘Mondeo Man’ Tony Blair. Nid yw’r sialens i ni yng Nghymru o reidrwydd yn dilyn yr un cyd-destun ideolegol ag sydd yn San Steffan. Ond mae’n rhaid i ni fel plaid genedlaethol adlewyrchu a siarad dros y Gymru gyfoes.

Dyma’n union wnaeth y blaid Lafur yng Nghymru dros ganrif yn ôl. Bryd hynny, daeth dwy ddedfryd gyfreithiol fel daeargryn gymdeithasol a gwleidyddol ar hyd Prydain, y ddwy yn ymateb i ddigwyddiadau yng Nghymru.

Cadarnhaodd y ddedfryd gyntaf, ‘Dedfryd Merthyr’ ei bod hi’n anghyfreithlon i dalu budd cymdeithasol i weithwyr ar streic – yn groes i farn a gweithredoedd cyrff budd cymdeithasol lleol yn y cymoedd.

Yr ail oedd achos Bro Taf yn 1901 wnaeth hi’n bosib i gwmnïau i adennill colledion oddi wrth undebau llafur wedi gweithredu diwydiannol.

Datblygodd y ddau achos yn rhan o wrthryfel y cyflogwyr yn erbyn undebau llafur. Dyma’r cyd-destun a wnaeth hi’n bosib i’r Blaid Lafur ddenu cefnogaeth carfan enfawr yng Nghymru. Hyd heddiw, gallwn

Undeb Credyd

Plaid Cymru Aelodau yn ei rhedeg er budd aelodau

Mae’r hen ddiwydiannau wedi diflannu a chyda nhw beirianwaith gwleidyddol y Blaid Lafur. Mae hegemoni’r blaid honno eisoes wedi hollti ac yn ddibynnol ar niferoedd sylweddol o bleidleiswyr yn aros adref ddiwrnod etholiad.

Byddai ysbrydoli a sicrhau cefnogaeth grwpiau newydd o etholwyr nid yn unig yn trawsnewid y tirlun gwleidyddol ond hefyd yn codi gallu ein sefydliadau cenedlaethol i ymateb i anghenion Cymru.

Rydym eto i ennill etholiad cenedlaethol. Tan i ni ennill, Cymru gyfan fydd ar ei cholled.

Mae Undeb Credyd Plaid Cymru (UCPCCU) yn dyst ymarferol i athroniaeth gydweithredol y Blaid o adeiladu Cymru newydd annibynol, hyderus.

Mae cynilo arian yn golygu bod gennych chi rywbeth i edrych ymlaen ato ac i syrthio’n ôl arno.Talwyd difidend o 2% ar gynilion yn 2011/12.

Yr aelodau sy’n berchen ar UCPCCU ac ers 20 mlynedd mae UCPCCU wedi gweithio dros aelodau’r Blaid a’u teuluoedd, yn cefnogi eu busnesau teuluol bychain a Changhennau’r Blaid.

Yn ddibynnol ar statws mae’n bosib benthyg hyd at £5,000 trwy benthyciad isel ei gost, heb unrhyw daliadau cudd.

Ymunwch ag Undeb Credyd Plaid Cymru ein sefydliad ariannol cenedlaethol ni.

Am fwy o fanylion, ewch at www.ucpccu.org Cliciwch ar ‘Ffurflenni’ er mwyn dadlwytho’r Ffurflenni Cais am Aelodaeth ac Archeb Banc. Printiwch a chwblhau y ffurflennni a’u postio i Swyddfa’r Undeb Credyd.

Undeb Credyd Plaid Cymru (UCPCCU) Tŷ’r Cymry, 11 Heol Gordon, Caerdydd, CF24 3AJ T: 029 2049 1888 www.ucpccu.org E: post@ucpccu.org

D.J. Williams Y Cawr o Rydcymerau (1885-1970) Crynodeb o ddarlith Emyr Hywel draddodwyd yn nigwyddiad Cymdeithas Hanes Plaid Cymru yn Eisteddfod Sir Gâr, Llanelli

G

anwyd D.J. ym Mhen-rhiw, yng nghyffiniau Rhydcymerau, Sir Gaerfyrddin. Roedd Pen-rhiw yn fferm sylweddol a phe bai’r teulu wedi aros yno ni fyddai D.J. wedi gadael bro ei febyd gan y byddai ei angen ym Mhen-rhiw i gymryd gofal o’r fferm.

Ond nid felly y bu. Wedi anghydfod teuluol symudodd y teulu i Abernant, lle bach dwy gyfer ar hugain nad oedd yn ddigon i’w cynnal.

O’r herwydd, ac yntau ond yn un ar bymtheg oed, aeth D.J. i chwilio am waith ym maes glo de Cymru gan obeithio ennill digon o arian i ymfudo i America er mwyn gwneud ei ffortiwn. Wedi treulio rhyw bedair blynedd a hanner yn gweithio tan ddaear dychwelodd D.J. i Rydcymerau gan benderfynu, yn hytrach na gadael Cymru, mynychu ysgolion ar gyfer oedolion. Pen

draw hynny oedd ennill cymwysterau a’i galluogodd i gofrestru’n fyfyriwr ym Mhrifysgol Aberystwyth yn 1911 ac yntau’n chwech ar hugain oed.

Yn Aberystwyth daeth D.J. yn ymwybodol o’i Gymreictod. Yn ogystal, yn ystod y Rhyfel Mawr, datblygodd yn heddychwr digyfaddawd. Ar ôl gadael coleg, yn 1919 cafodd swydd athro yn Ysgol Ramadeg Abergwaun, ac yn y dref honno y treuliodd weddill ei fywyd er iddo hiraethu am fro ei febyd, ei filltir sgwâr, yn Rhydcymerau. Er mwyn lleddfu’r alltudiaeth hon dechreuodd lenydda gan lunio portreadau nodedig o gymeriadau ei hen ardal a gasglwyd yn y gyfrol, Hen Wynebau, a gyhoeddwyd yn 1932. Yn dilyn y gyfrol honno cafwyd tair cyfrol o straeon byrion ynghyd â dwy gyfrol hollol unigryw, Hen Dŷ Ffarm ac Yn Chwech ar Hugain Oed. Canlyniad arall ei alltudiaeth oedd i’w Gymreictod ddatblygu’n genedlaetholdeb pybyr. Yn 1925 yr oedd yn un o’r criw bach o sylfaenodd Y Blaid Genedlaethol a ailfedyddiwyd yn Blaid Cymru maes o law.

Yn 1936, ynghyd â Saunders Lewis a Lewis Valentine, bu’n gyfrifol am losgi’r Ysgol Fomio ym Mhenyberth, Penllyn. Gweithred symbolaidd oedd hon er mwyn tynnu sylw at anfadwaith Prydain yn defnyddio tir cysegredig Cymru at ddibenion milwrol. Y gobaith oedd ysgwyd y Cymry o’u difaterwch a’u hannog i fynnu rhyddid gwleidyddol i’w cenedl.

Trwy’r blynyddoedd yn Abergwaun gweithiodd yn ddiflino dros Blaid Cymru, yn ysgrifennu erthyglau’n gyson yn y papurau lleol a chenedlaethol yn Gymraeg ac yn Saesneg.

Byddai’n canfasio dros ei hymgeiswyr mewn etholiadau, yn casglu arian, yn dosbarthu taflenni, yn gwerthu ei phapurau - Y Ddraig Goch a’r Welsh Nation, yn trefnu cyngherddau a ffeiriau yn gyson a hynny, yn ei flynyddoedd olaf, mewn poen dirfawr oherwydd aflwydd yr angina ar ei galon. Yn 1966 gwerthodd Penrhiw, yr Hen Dŷ Ffarm, a throsglwyddo holl arian y gwerthiant i goffrau Plaid Cymru.

Ei wobr am ei holl ymdrechion a’i ffyddlondeb anhygoel i’r Blaid oedd cael byw i weld Gwynfor Evans yn cipio sedd Caerfyrddin yn 1966. Yn 1970 bu farw D.J., ac yntau’n eistedd wrth ymyl Gwynfor, yng Nghapel Rhydcymerau. Bellach roedd y cylch yn gyflawn, ei alltudiaeth ar ben, ac fe’i claddwyd ym mro ei febyd ym mynwent capel Rhydcymerau.

Y Ddraig Goch

Hydref 2014

Miliwn Syniad Lansio gwefan newydd

Carl Morris o Native HQ a Leanne Wood AC yn lansio platfform Miliwn Syniad yn yr Eisteddfod Genedlaethol Llanelli.

L

ansiwyd gwefan newydd Miliwn Syniad, sydd wedi ei chynllunio’n arbennig fel ffordd newydd o drafod a chywain syniadau gan Leanne Wood AC yn ystod Eisteddfod Genedlaethol Sir Gâr, Llanelli.

Nod y prosiect yw sefydlu ffordd newydd a chyffrous i feithrin gwleidyddiaeth gyfranogol, sy’n greadigol ac yn gymdeithasol, ac yn caniatáu i bawb drafod a chynnig syniadau.

Mae’r wefan yn agored i bawb. Bydd yn galluogi pobl i gyfrannu syniad neu drafod pob maes polisi gan gynnwys addysg, iechyd, yr amgylchedd, ynni, yr economi, a’r iaith Gymraeg.

Gallai syniadau da sy’n ennyn cefnogaeth ac sy’n cyd-fynd â gwerthoedd ac egwyddorion sylfaenol Plaid Cymru ddod yn rhan o’r broses bolisi, ac fe allai’r syniadau hynny ymddangos ym maniffesto’r blaid ar gyfer etholiad 2016, sy’n golygu gallai syniadau rhywun ddod yn rhan o raglen lywodraethu.

Gallwch fewngofnodi drwy eich cyfri Facebook neu drwy e-bost. Gallwch gyfrannu syniad am agwedd

o bolisi sydd angen ei wella ar hyn o bryd - beth sydd angen ei newid a sut, neu syniad cwbl newydd ynglŷn â sut i wella sefyllfa pobl Cymru. Ac fe fedrwch ychwanegu sylw, gwelliant a barn ar y syniadau sydd wedi eu cyhoeddi eisoes.

Yn ogystal â hyn, mae gennych 10 ‘pleidlais’.

Gallwch roi un, dwy neu dair pleidlais i unrhyw syniad rydych yn ei hoffi, ond dim ond 10 sydd gennych i’w rhoi - felly defnyddiwch eich pleidlais yn ddoeth! Mae cyfle fodd bynnag i chi newid eich meddwl ac ailddosbarthu eich pleidleisiau ar unrhyw adeg .

Wrth lansio prosiect Miliwn Syniad dywedodd Arweinydd Plaid Cymru Leanne Wood AC: “Mae Plaid Cymru yn gweld prosiect Miliwn Syniad fel meicrocosm o’r prosiect cenedlaethol. Rydym wedi ein hymrwymo i gael miliwn o sgyrsiau gyda phobl Cymru cyn etholiadau’r Cynulliad yn 2016. Sgyrsiau ar stepen y drws, yng nghanol ein trefi, mewn boreau coffi, ym mhob math o ddigwyddiadau ac ar-lein.

Mae’n broses rydym ni am ei defnyddio fel cyfle i ddysgu a gwella ein polisïau.”

plaidcymru.org/miliwn-syniad partyofwales.org/million-ideas

Gair o Dyˆ Gwynfor Rhuanedd Richards, Prif Weithredwr

O ddatganoli i hunanlywodraeth go iawn R

wy’n ysgrifennu’r golofn hon oriau yn unig wedi cyhoeddi canlyniad refferendwm annibyniaeth yr Alban.

Fedra’i ddim cuddio’r ffaith fy mod i’n siomedig. Roeddwn i’n bendant yn teimlo wrth gerdded strydoedd Glasgow yn ymgyrchu dros ‘Ie’ fod newid mawr ar droed. A’r gwir amdani yw mod i dal i deimlo hynny. Yn ‘ie’ neu’n ‘na’ – doedd pobl yr Alban ddim yn fodlon â’u perthynas gyda San Steffan. Mae aelodau’r pleidiau unoliaethol yn twyllo eu hunain os ydyn nhw’n meddwl y gall pethau barhau fel y maen nhw heb fod oblygiadau pellach.

A bod yn deg rwy’n credu bod arweinwyr y pleidiau hynny yn deall y sefyllfa’n iawn.

Dyna pam y bu rhuthr o ddatganiadau yn addo grymoedd pellach. Mater cyfan gwbl wahanol wrth gwrs yw p’un ai a fyddan nhw’n gallu darbwyllo eu pleidiau – neu yn wir bobl yr Alban bod eu cynlluniau’n mynd ddigon pell.

Doed a ddelo mae’r drafodaeth gyfansoddiadol ym Mhrydain wedi newid am byth a hynny am un rheswm – grym etholiadol yr SNP. Wrth dyfu i fod y blaid fwyafrifol yn Senedd Holyrood maent wedi trawsnewid y sgwrs genedlaethol am ddyfodol eu gwlad.

Yma yng Nghymru mae’r broses o dincran gyda datganoli bellach yn gorfod dod i ben. Mae’r bryd symud tuag at y cam nesaf. Hunanlywodraeth go iawn gan gymryd rheolaeth gadarn dros y meysydd hynny na allwn fforddio eu gadael yn nwylo San Steffan.

Sut mae gwneud hynny? Ie, trwy godi llais ond fel y mae’r SNP wedi dangos dros y saith mlynedd diwethaf, trwy ennill hyder yr etholwyr ac ennill etholiadau.

Dros y misoedd nesaf felly, fe awn ni ati i drafod gyda phobl Cymru’r rhesymau pam nad yw San Steffan yn gweithio er lles ein cenedl a’n llwybr amgen.

Fe drafodwn ein gweledigaeth gadarnhaol i’n gwlad ac

Y Ddraig Goch

fe ofynnwn i’r etholwyr drin Etholiad San Steffan fel cyfle i bleidleisio dros Blaid Cymru er mwyn mynnu dyfodol gwell.

Golyga hyn bod mor weledol â swnllyd a phosib.

Mae’n rhaid i ni lenwi neuadd y Gynhadledd Flynyddol yn Llangollen; mae’n rhaid i ni ddechrau arddangos ein posteri a’n sticeri car; ysgrifennu at ein papurau lleol a dosbarthu taflenni. Mi weithiwn yn ddiflino ar y stepen drws. Rwy’n barod amdani – ydych chi?

Dwi eisoes wedi fy mhlesio’n arw gyda’r gwaith sydd wedi digwydd dros yr haf mewn rhai o’n hetholaethau ni. Mewn ardaloedd eraill, mae’n amser cynyddu’r momentwm.

A chofiwch am ein haddewid i’n haelodau yn ystod yr etholiad nesaf – y byddwn yn buddsoddi ym mhob etholaeth ym mha bynnag rhan o Gymru sydd yn gallu profi, drwy eu gwaith caled, eu bod eisiau ennill.

Trwy’r system newydd o wobrwyo gwaith called gyda ‘chredydau ymgyrchu’, mi fydd yna adnoddau sylweddol yn cael eu rhoi i’r rheini sy’n llwyddo yn eu gwaith canfasio erbyn diwedd 2014.

Welai’i i chi yn Llangollen!

Hydref 2014

Plaid Cymru Ifanc Aled Morgan Hughes

Yn yr Eisteddfod...

P

rofodd Plaid Cymru Ifanc wythnos hynod lwyddiannus yn yr Eisteddfod eleni. Bu’n gyfle arbennig i’n mudiad arddangos ei hun, ynghyd â recriwtio aelodau newydd. Cawsom gyfle hefyd, yn yr Eisteddfod, i lansio ein ‘Maniffesto i’r Ifanc’- a fydd yn cynnig cyfle i genedlaetholwyr ifanc drafod rhai o’r materion sydd yn effeithio ar bobl ifanc fwyaf.

Nododd Glenn Page, Cadeirydd Cenedlaethol Plaid Cymru Ifanc: “Mae ein ‘Maniffesto i’r Ifanc’ yn gyfle i ni fedru cynnig amrywiaeth eang o wahanol gamau ymarferol y gall y llywodraethau ar ddau ben yr M4 eu cymryd, gyda’r gobaith o wrthwynebu’r llymder sydd yn

effeithio yn fwyfwy ar ieuenctid heddiw. Dros y misoedd nesaf, bydd ein haelodau yn gweithio yn galed i greu atebion ymarferol i faterion sydd yn ein hwynebu, ac rwyf yn ymbil ar gymaint o bobl â phosib i chwarae rhan yn y broes wrth ymuno gyda’u cangen Plaid Cymru Ifanc leol.”

Yr Alban a Chatalonia Y

n ystod mis Medi, fe fydd aelodau Plaid Cymru Ifanc yn teithio ar hyd a lled Ewrop i ymestyn cefnogaeth a chyd-safiad i’n chwaer-bleidiau yn yr Alban a Chatalonia. Teithiodd dau gynrychiolydd, Daniel Roberts a Fflur Arwel, i Farcelona i gymryd rhan mewn cynhadledd ryngwladol a gynhaliwyd gan JERC (Y blaid weriniaethol chwith yng Nghatalonia).

Trefnodd Plaid Cymru Ifanc hefyd drip i’w haelodau i Gaeredin ar gyfer refferendwm annibyniaeth. Bu’n haelodau yn ymgyrchu am bleidlais ‘Ie’, gan rannu llety gyda’n cymrodyr yn SNP Ifanc.

Canghennau Prifysgolion G yda blwyddyn newydd y prifysgolion yn dechrau, mae’n debyg iawn y bydd y misoedd nesaf yn rhai hynod brysur i’n canghennau o fewn prifysgolion Cymru. Bellach, mae yna bedair cangen prifysgol Plaid Cymru Ifanc ar draws Cymru- yn Abertawe, Aberystwyth, Bangor a Chaerdydd, gan gynnig amrywiaeth eang o weithgareddau gwahanol a digwyddiadau amrywiol.

Am fwy o wybodaeth cysylltwch gyda chyfrif e-bost Plaid Cymru Ifanc: plaidifancyouth@gmail.com.

Llety’r Gynhadledd Flynyddol

F

el y gwyddoch chi dwi’n siŵr, cynhelir cynhadledd flynyddol y Blaid eleni ym Mhafiliwn Llangollen, rhwng Hydref 24-25. Bydd digwyddiadau cymdeithasol yn cael eu cynnal ar y ddwy noson gan Blaid Cymru Ifanc, ynghyd â llety i aelodau ifanc y Blaid am bris disgownt. Cysylltwch gyda’n hysgrifennydd, plaidifancyouth@gmail.com i archebu eich lle.

‘Hoffwch’ ni ar Facebook: facebook.com/PlaidCymruIfanc Dilynwch ni ar Trydar: @PlaidIfancYouth

Nabod ein pobl Vaughan Williams Ymgeisydd San Steffan Llanelli Soniwch am eich cefndir Ganwyd fi yn yr hen Ysbyty Dewi Sant ym Mangor - sydd bellach yn PC World! Magwyd fi yng Nghaergybi ond mae teulu gen i ar draws Ynys Môn.

Atgof gwleidyddol cyntaf?

Etholiad Cyffredinol 1997. Roedd pawb ar dân, yn disgwyl i’r blaid Lafur wneud pethau mawr. Ond siom oedd y cyfan yn y pendraw wrth iddynt gefnu ar y dosbarth gweithiol. Yn syth wedi hynny, f’ail atgof yw refferendwm 1997 - am agos!

Pryd y daethoch chi’n aelod o Blaid Cymru?

Des i’n aelod o Blaid Cymru yn 16 oed. Fe ddysgais Gymraeg yn Ysgol Uwchradd Caergybi ac wrth ddysgu mwy am Gymru a’n hiaith daeth yn amlwg bod rhaid i mi ymuno â’r Blaid a rhoi fy nghenedl yn gyntaf.

Pam Plaid Cymru?

Mae’n amlwg - mae’r Blaid yn rhoi Cymru a’i phobl yn gyntaf bob amser - nid ydym yn poeni am ryw bencadlys pell yn Llundain

a disgwyl gorchmynion gan ein meistri ochr draw i Glawdd Offa.

Arwyr gwleidyddol?

Fy nhaid, yn bendant.

Erbyn hyn mae yn ei 90au - ond mae’n llawn brwdfrydedd o hyd. Mae wedi bod yn uchelgeisiol dros ddyfodol Cymru erioed, hyd yn oed yn y 50au pan oedd bod yn ‘genedlaetholwr’ yn cyfateb i fod yn wallgof! Os ydw i’n gweld fy 90au hoffwn fod mor angerddol ag ef.

Beth yw eich gobeithion fel darpar Aelod Seneddol dros Lanelli?

I gwrdd â chymaint o bobl â phosibl! I drafod a rhannu ein neges a’n gweledigaeth bositif dros Gymru well. Mae gwir gyfle i greu hanes yn Llanelli ym mis Mai. Fe fydd hi’n anodd - ond does dim pwynt gwneud pethau sy’n hawdd, rhaid codi a bod yn uchelgeisiol dros ein cenedl a’n pobl. Does dim pwynt sefyll i ddod yn ail parchus

i bleidiau eraill - rhaid bod yn gadarnhaol a mynd amdani!

Diddordebau tu hwnt i Blaid Cymru?

Rwy’n dilyn rygbi’n agos iawn.

Wrth reswm, rydw i’n cefnogi’r Scarlets ac wedi gwneud ers yn ifanc iawn. Rwyf wrth fy modd yn gwylio pêl-droed hefyd, uwch gynghrair Cymru yn arbennig.

Ar wahân i chwaraeon - rwy’n mwynhau darllen yn ogystal â gwylio a darllen dramâu Henrik Ibsen.

Cefnogwyr Cynnar gan Gwynn Matthews

Y

m

n ystod yr haf bu farw un o gefnogwyr hynaf y Blaid, ynddynt o ran y bywyd eglwysig a’r gymuned ehangach.

Mrs Nan Roberts, Caerdydd (Dinbych gynt) yn 95 Yn Wrecsam bu ganddi ran allweddol yn y gwaith o oed. Ymfalchïai ei bod drwy gydol ei hoes faith heb sefydlu Cylch Meithrin Rhosddu. Bu’n gefn hefyd Nan Robe rts bleidleisio i unrhyw blaid wleidyddol ar wahân ac i’w phriod a’i mab, Y Parch (bellach) Ifan A Roberts, pan gawsant eu carcharu am eu i Blaid Cymru. Cafodd ei magu yn Dinas (Llŷn) a Deiniolen, a’i hyfforddi i fod yn rhan yn ymgyrchoedd Cymdeithas yr athrawes yn y Coleg Normal, Bangor.

Iaith. Er ei bod mor deyrngar i’r Blaid Cafodd swydd yn Ysgol Dolgarrog ac meddai ar feddwl annibynnol, ac nid yno daeth i adnabod y cenedlaetholwr oedd yn brin o leisio beirniadaeth ar dysgedig, R.E.Jones a oedd hefyd ar ambell benderfyniad nad oedd yn ei staff yr ysgol. Daeth Nan i rannu ei barn hi yn gyson ag amcanion sylfaenol weledigaeth wleidyddol a bu ganddi y Blaid. barch mawr ato fyth ers y dyddiau hynny.

Y mae chwaer Nan, Mrs Amy Edwards, (Yn ddiweddarach bu ‘R.E’ yn ymgeisydd newydd ddathlu ei phen-blwydd yn 99 oed. seneddol droeon dros y Blaid, ac yn IsAm flynyddoedd bu hi yn aelod selog o’r Blaid lywydd.) yn etholaeth Arfon, ac yna Ynys Môn. Mae’n byw yn Bu Nan yn weithgar iawn yn y cymunedau y bu hi a’i awr mewn cartref preswyl yng Nghaernarfon. Tybed ai diweddar ŵr, Y Parch Bryn Roberts, yn gwasanaethu hi yw aelod hynaf y Blaid ar hyn o bryd? yE

dw

a rd s

Y Ddraig Goch

Hydref 2014