Y Ddraig Goch - Gwanwyn 2017

Gwanwyn 2017

£1

Y Ddraig Goch Y Blaid Leol – Plaid y Bobl gan Arweinydd Plaid Cymru Leanne Wood

W

rth i ni nesáu at ein Cynhadledd Wanwyn yng Nghasnewydd, mae Plaid Cymru yn parhau i ateb yr her sy’n wynebu Cymru.

Mae digwyddiadau yn y byd yn cael effaith sylweddol ar ein gwlad.

Mae Cymru weithiau yn cael ei phortreadu fel gwlad blwyfol neu fewnblyg, gyda llywodraeth Lafur ddi-ffrwt. Yr unig dro mae Cymru yn wir yn gwneud ei nod naill ai ar lwyfan gwleidyddol y Deyrnas Gyfunol neu’r byd yw pan fo Plaid Cymru yn chwarae rhan.

Ond mae’n werth cofio fod Cymru, yn fwy nac unrhyw genedl arall neu ran o’r DG, yn dibynnu’n drwm ar allforio nwyddau. Dyna pam fod ‘ Brexit Caled’ yn gymaint o fygythiad i economi Cymru. Y Farchnad Sengl Ewropeaidd yw ein marchnad allforio fewnol fwyaf. All yr un rhan arall o’r DG honni hyn i’r un graddau ag y gall Cymru.

Bu Plaid Cymru yn amlwg yn amddiffyn ein safle o fewn y farchnad sengl. Mae rhai ymgyrchwyr ‘Gadael’ eisiau ailysgrifennu hanes a dweud fod yn rhaid i chi adael y farchnad sengl os ydych yn gadael yr UE. Gadewch i ni alw hynny wrth ei enw iawn – celwydd.

Mae Norwy a Gwlad yr Iâ, dwy wlad lwyddiannus, y tu allan i’r UE ond yn y farchnad sengl. Nid slogan gan un o wleidyddion Plaid Cymru oedd “Fyddai hi cynddrwg a hynny bod fel Norwy?”, ond geiriau Nigel Farage cyn y refferendwm!

Byddwn yn dod at ein gilydd yng Nghasnewydd - dinas a sylfaenwyd ar allforion diwydiannol - gan wybod fod Plaid Cymru wedi sicrhau mai parhau yn y farchnad sengl yw safbwynt swyddogol Cymru o ran y math o ymadawiad rydym yn ei arddel.

Mae’r modd y bydd Cymru a’r DG yn gadael yr UE yn fater rhy bwysig i’w adael yn nwylo’r blaid Lafur, a oedd, nes i Blaid Cymru gamu i mewn, yn llugoer iawn am gymryd rhan yn y farchnad sengl.

Mae gennym frwydr fawr o’n blaenau yn awr i geisio dylanwadu ar Lywodraeth y DG. Yr hyn sy’n sicr yw na allwn ymddiried yn y blaid Lafur i sefyll dros Gymru.

Ar yr un pryd, rhai lleol yw’r etholiadau nesaf a wynebwn, nid rhai cenedlaethol. Dros y flwyddyn a aeth heibio, enillodd Plaid Cymru fwy o seddi mewn etholiadau lleol nag unrhyw blaid arall. Fe wnaethom ennill mewn llefydd mor amrywiol â Grangetown,

Cilycwm a Blaengwrach. Er eu holl rethreg, ni enillodd UKIP unrhyw seddi ar gynghorau lleol. Ac y mae’r blaid Lafur yn mynd tuag yn ôl mor gyflym ag y gallant.

Nid ym Mae Caerdydd yr enillir yr etholiadau ym mis Mai. Byddant yn cael eu hennill ar lawr gwlad, yn ein cymunedau. Mae angen i ni ail-godi Cymru o’r gwaelod i fyny. Datrys problemau lleol a chynrychioli cymunedau yw’r hyn sy’n bwysig i Blaid Cymru. Mae llawer o bobl nad ydynt yn cytuno â ni ar bethau eraill yn fwy na pharod i ymddiried ynom, ar lefel y cyngor lleol.

Os nad ydych wedi dod ymlaen eisoes i sefyll fel ymgeisydd ar gyfer y cyngor, gwnewch hynny nawr.

Cysylltwch â Thŷ Gwynfor neu eich cangen leol, yna mynd allan i’r strydoedd. Lle’r ydym yn gweithio, gallwn ennill. A phan mae Plaid Cymru yn ennill, mae Cymru yn ennill hefyd.

Gwas Tri Meistr gan Liz Saville Roberts, AS Dwyfor Meirionnydd

P

ethau gorlawn yw blychau e-byst aelodau seneddol ar y gorau, ond mae dyddiau Brexit yn eu chwyddo fwy byth.

Mae yno’r bobl sy’n ein siarsio i ymrwymo i bleidleisio o blaid sbarduno Erthygl 50 yn ddiamod.

I’r gwrthwyneb, mae’r bobl sy’n pryderu am sgil-effaith y weithred honno, ac yn ein siarsio i wneud fel arall.

Fel y gwyddoch, safiad o blaid lles pobl Cymru a wnaiff Hywel, Jonathan a finnau orau fedrwn.

Credwn ni – o’r hyn a welwn hyd yn hyn - fod amcanion negodi Llywodraeth San Steffan yn sylfaenol niweidiol i economi a diwylliant ein gwlad. Er bod gwleidyddiaeth yn symud yn ddi-drugaredd o sydyn ar hyn o bryd, mae prif themâu’r Toriaid yn dorgalonus o amlwg.

Ond mae’r sefyllfa bresennol yn codi’r cwestiwn am sut ddylai aelodau etholedig ddod i farn ar bleidlais.

Cofiaf o’r dyddiau fel cynghorydd

yng Ngwynedd sut roedd ambell i gynghorydd yn cymryd mai llais y bobl fwyaf swnllyd mewn cymuned oedd yr ewyllys democrataidd.

Mae hyn yn codi dau gwestiwn: sut ‘dach chi’n gwybod mai llais y mwyafrif sy’n diasbedain yn eich clustiau, a sut dach chi’n gwybod mai llais y mwyafrif sy’n iawn?

Ys dywed Edmund Burke: mae gan gynrychiolydd ddyletswydd i wneud pob ymdrech i ganfod barn y bobl mae’n eu cynrychioli.

Ond nid yw’n bosib mewn unrhyw etholaeth i ganfod, deall a chyfrif barn pawb yn wyddonol. Sut mae pwyso a mesur gwerth barn unigolion – yr hen yn erbyn yr ifanc, etholwyr gyda phleidais yn erbyn pobl heb bleidlais, llais y sawl sy’n gweiddi’n groch yn erbyn distawrwydd y sawl sydd ofn siarad allan?

Does dim ateb gonest i hyn ond i ddweud bod rhaid i gynrychiolydd hefyd ddefnyddio ei farn ei hun. Camarwain mae aelodau etholedig sy’n esgus ddweud mai cynrychioli’r mwyafrif ydynt oni

bai fod eu barn a’u doethineb gyda’i gilydd yn eu harwain i’r un casgliad.

Un o’r pethau niferus rwyf wedi gorfod ei ddysgu ers cyrraedd San Steffan ydi bod aelodau seneddol yn cael eu tynnu tair ffordd o ran atebolrwydd. Rhaid cadw cydbwysedd rhwng buddiannau a safbwyntiau pawb sy’n byw yn ein hetholaethau (boed fod ganddynt bleidlais ai peidio), egwyddorion ein plaid a’n barn unigol, bersonol.

Mae yno densiwn cynhenid rhwng y tair agwedd hon. Heb yr atebolrwydd i eraill yn ein hetholaethau, mae perygl i wleidyddion fod yn weision eu plaid yn unig. Heb y dewrder i gynnig barn fel unigolion, mae perygl i ni fod yn weision sy’n gweithredu dros llais y mwyaf swnllyd ac yn offerynnau dros ormes y mwyafrif. A heb bleidlais i’n dal ni i gyfrif, dim ond lleisiau amateur a fyddai’n prysur gynrychioli’n buddiannau’n hunain fel unigolion fydden ni.

Llongyfarchiadau!

Llongyfarchiadau i Gwen Eluned a Robyn ar enedigaeth Aneirin Huw, i Jonathan ac Emma Edwards ar enedigaeth Lili Eirianwen, i Gwennol Haf a Gareth Jones ar enedigaeth Ynyr Gwyn ac i Nerys Evans a Gareth ar enedigaeth Owain Myrddin.

Y Ddraig Goch

Gwanwyn 2017

Nid Dyma’r Amser i Anobeithio gan Rhun ap Iorwerth, Aelod Cynulliad dros Ynys Môn ddim ildio i anobaith. Buasai gadael gwagle o’r fath yn beryglus.

Greddf llawer wedi’r refferendwm oedd i ofyn “sut allwn ni atal hyn”.

Mae’r fflam honno yn dal i losgi’n gryf.

Rydym yn gwybod bod gadael yr Undeb Ewropeaidd yn debyg o gael effaith pellgyrhaeddol ar Gymru oherwydd natur ein heconomi. Rydym yn deall cymaint sydd gan wlad fach fel ein un ni i’w ennill o gydweithio’n banEwropeaidd.

Mae llawer yn gallu newid mewn cwta ddeunaw mlynedd

R

o’n i wastad yn teimlo’n ffodus o ran amseru fy ngyrfa fel newyddiadurwr gwleidyddol. Roedd yn cydfynd â chyfnod o newid hanesyddol.

Cefais fy swydd gyntaf gyda’r BBC yn 1994, ac o fewn tair blynedd i ddechrau gweithio yn BBC Westminster yn fuan wedyn roedd refferendwm wedi’i hennill a Chymru ar ei ffordd tuag at sefydlu ei Senedd gyntaf ers pum canrif. Yn 1999 roeddwn yn un o’r Gohebwyr Gwleidyddol cyntaf yn ein Cynulliad newydd, a chefais fod mewn sefyllfa freintiedig i wylio’r sefydliad, a gwleidyddiaeth Cymru, yn datblygu.

Beth felly am amseru fy ‘ngyrfa’ wleidyddol? Nid yr hinsawdd wleidyddol hon fuaswn i wedi ei dewis yn fy mlynyddoedd cyntaf fel Aelod Cynulliad.

Wedi’r blynyddoedd cyffrous hynny, cyfnod o lwyddiant i’r Blaid Genedlaethol, a chyfnod o wir obaith ar gyfer dyfodol ein cenedl, rydw i – fel chi - yn canfod fy hun yng nghanol storm wleidyddol sy’n bygwth lles a datblygiad Cymru.

Fy mhrofiad cyntaf i o refferendwm oedd 1997, ac er mai pleidlais ‘Ie’ o drwch blewyn gafwyd, bydd y gorfoledd hwnnw’n aros gyda mi tra byddaf.

6 oed oeddwn i adeg etholiad 1979 – felly allwn i ond dibynnu ar ddisgrifiadau fy rhieni i geisio dychymygu’r anobaith deimlwyd o golli’r bleidlais honno mor drwm.

Tan 23 Mehefin 2016. Rwy’n deall rwan.

Felly ar ddechrau 2017 – beth yw’r her i ni? Allwn ni

Mae’r realiti gwleidyddol, fodd bynnag, yn pwyntio at gyfeiriad gwahanol. Pleidleisiodd Prydain i adael. Mae’n torri fy nghalon bod Cymru wedi pleidleisio’r un ffordd. Mi wn cymaint o dwyll oedd y cyfan, yn enwedig i ni yma oherwydd diffyg gwir sylw i gyd-destun neilltuol Gymreig. Ond mae Plaid Cymru wedi bod yn llygad ei lle i gymryd agwedd bragmataidd hefyd, ac arwain y drafodaeth ar sut orau y gallwn warchod ein buddiannau fel cenedl ar ôl gydael yr Undeb. Dyw ein safbwynt ddim wedi newid, ond does dim dewis ond paratoi am hynny.

Yn y misoedd wedi Mehefin, bu Llafur yng Nghymru yn simsan – yn ildio i’r agenda asgell dde ar y farchnad sengl, a symudedd gweithlu. Roedd Plaid Cymru’n gadarn. Os gadael, rhaid i Gymru gael ei gwarchod.

Roedd cyhoeddi’r Papur Gwyn, ar y cyd â Llywodraeth Cymru, ar sut y gellid ceisio gwarchod buddianau Cymru yn brawf o gymaint yr ydym wedi llwyddo i dynnu Gweinidogion Llafur i’n cyfeiriad ar y cwestiwn hwn, a does gen i ddim amheuaeth bod hwn yn fater o’r fath bwys fel bod cydweithio er lles y genedl yn gwbl hanfodol.

Rhywfodd rhaid ceisio canfod llais Cenedlaethol, ac mae Plaid Cymru wedi dangos ein bod yn barod i arwain y gad.

Mae deffroad cenedlaethol refferendwm 1997 edrych yn bell iawn yn ôl. Ugain mlynedd. Beth ddaw yn yr 20 nesaf? Wel, edrychwch ar beth ddigwyddodd o ran agweddau yn y 18 mlynedd rhwng refferenda 1979 ac 1997. Mewn cyfnod o anobaith rhaid bod â hyder y gallwn godi eto.

Newyddion ac adroddiadau o’n mudiad ieuenctid

Plaid Ifanc yn Edrych Tua’r Dyfodol gan Branwen Dafydd, Is-gadeirydd Plaid Ifanc

ymgyrchu ar gyfer etholiadau’r cyngor eleni.

M

is du yw Ionawr, yn ôl sawl bardd. Ond fe brofodd Blaid Ifanc enfys o liw yn nüwch nosweithiau hirion a sych dechrau 2017. Eleni fe wnaethom gynnal ysgol aeaf am y tro cyntaf yn ein hanes. Nid un ysgol ychwaith, ond dwy. Un ym Mangor ar ddechrau’r mis ac un yng Nghastell Nedd wrth i’r nosweithiau oleuo.

Ni fûm yn ddigon ffodus o fynychu’r gweithgarwch ym Mangor ond yn ôl y sôn cynhyrchiol iawn oedd y diwrnod. Diolch i Liz Saville Roberts, Siân Gwenllian a Mair Rowlands am sgwrs banel ar sut i newid gwleidyddiaeth heddiw a’n rôl ni, fel pobl ifanc yn y mudiad yn gyffredinol. Ffeministiaeth oedd pwnc Fflur Arwel, ein Swyddog Cyfathrebu.

gan edrych ar dermau sy’n ein diffinio ond weithiau’n anodd eu hamddiffyn. Pam mai mudiad cenedlaetholgar ydyn ni? Beth yw ein safbwynt fel mudiad adain chwith? Annibyniaeth? Cymru yn Ewrop? Cynhaliwyd sgwrs fuddiol gan y mudiad Hope not Hate hefyd ar sut i ateb y cwestiynau anodd hynny wrth y drws. Yn bersonol uchafbwynt y diwrnod imi oedd hwn: nid gwylltio na throi cefn sydd angen ond gwrando er mwyn trawsnewid barn. Bydd y sesiwn honno yn un ddefnyddiol wrth

Economeg oedd pwnc olaf y diwrnod a’r drafodaeth yr oeddwn innau’n edrych ymlaen leiaf iddi!

Heb os ces i a nifer o’m cyfoedion sioc ar yr ochr orau, diolch i gyfraniad clir Daniel Roberts a lwyddodd i’n perswadio nad gwyddor ddiflas a chymhleth mo Economeg. Yn hytrach, gwyddor wleidyddol sydd yn cael ei astudio, yn bennaf, gan ddynion gwyn o gefndir breintiedig a chyfoethog de-ddwyrain Lloegr. Rhaid i hyn newid gan fod economi Cymru, fel y gwyddom, yn tanberfformio ardaloedd eraill gwledydd Prydain.

Neges glir oedd ganddo: rhaid newid hyn ac mae modd newid hyn, gyda’r weledigaeth gywir i Gymru.

Diolch i bawb a drefnodd ac i’r rhai a fynychodd. Ymlaen i’r nesaf!

Agorwyd y ddwy sesiwn gyda chyflwyniad a thrafodaeth wedi ei harwain gan ein Cadeirydd, Emyr Gruffydd. Bwriad y sesiwn oedd edrych ar graidd ein gweithgarwch a’r hyn rydym yn ei gredu, Y Ddraig Goch

Gwanwyn 2017

Gwneud yr Achos yn Ddeniadol i Bobl Ifanc gan Gadeirydd Plaid Ifanc, Emyr Gruffydd

i ymwneud â’r Blaid mewn modd ehangach.

Y

n ddiweddar, digon negyddol yw’r drafodaeth os mai Ewrop yw’r testun. Fodd bynnag, mae Cymru wedi bod yn rhan greiddiol o’r dehead i greu Ewrop unedig ers y cychwyn cyntaf. O’r Caravaggios, y Bracchis, y Minolis a’r Pietros oedd yn gweithio ac yn cyfoethogi’n cymunedau glofaol, i’r cannoedd o weithwyr Cymreig aeth draw i amddiffyn llywodraeth ddemocrataidd Sbaen yn y 30au, prin gallwn ddweud bod Cymru wedi bod ar gyrion Ewrop erioed.

Mae gweithiau mawr y Gymraeg yn cael eu lle yng nghanon llenyddol Ewrop, ac yn fwy diweddar, mae’n bosib siarad mwy o Gymraeg yn Senedd Ewrop nag ydy hi yn neuaddau crand San Steffan.

Rhesymegol felly yw’r ffaith ein bod ni yn Plaid Ifanc wedi cymryd llawer o ysbrydoliaeth ar gyfer ein gweithgarwch o fudiadau tebyg i ni ar gyfandir Ewrop. Y tueddiad yn y Blaid erioed yw edrych am ysbrydoliaeth yn nhu’r SNP, ond ar ôl treulio amser yn gweld sut roedd mudiadau ieunenctid yng Ngwladwriaeth Sbaen

yn gweithio, ces i yn bersonol fy nhanio i weithio’n galed er mwyn sefydlu mudiad ieuenctid gwleidyddol tebyg yng Nghymru.

Mae mudiadau fel JovesPV yn València a Gazte Abertzaleak yng Ngwlad y Basg yn gweithio’n agos gyda’u mam-bleidiau, ond eto maen nhw’n berchen ar y rhyddid i drefnu ei gweithgarwch a’u strwythyr eu hunain, yn debyg iawn i Plaid Ifanc.

Mae hyn yn hynod bwysig, gan y bydd nifer o bobl ifanc yn teimlo’n llawer mwy cyfforddus yn dechrau dysgu am y mudiad ac ymgyrchu gyda phobl ifanc eraill cyn mentro

Yn olaf, mae’n rhaid gwneud ymdrech i wneud gwleidyddiaeth yn berthnasol i bobl ifanc, a phwy well i wneud hyn na ni ein hunain?

Mae ein hymgyrchoedd sticeri a matiau cwrw yn ffyrdd gwahanol i bobl ifanc gael teimlo eu bod yn gwneud gwahaniaeth, ac mae nifer ohonynt yn mynd ymlaen i ymgyrchu ar stepen y drws gyda’r Blaid o fewn byr o dro. Dyma’r hyn mae mudiadau ifanc ar draws Ewrop wedi deall, a dyma’r peth mwyaf gwerthfawr y dysgais i oddi wrthynt – mai gwneud ein hachos yn un deniadol i bobl ifanc yw ein prif rôl fel ymgyrchwyr ifanc. Pryd bynnag rwy’n mynd i ddigwyddiad gyda’n chwaer-bleidiau yn EFAy erbyn hyn, rwy’n falch cael dysgu hyd yn oed yn rhagor oddi wrthynt, ac erbyn hyn, yn falch cael dweud eu bod nhw hefyd yn gallu dysgu oddi wrth fudiad llwyddiannus a bywiog fel Plaid Ifanc.

Gwneud Gwahaniaeth yw nod Gwleidyddiaeth Erthygl am Arweinydd Cyngor Gwynedd Dyfed Edwards a gyhoeddodd ei fwriad i sefyll lawr yn ddiweddar, gan Maiwenn Berry o Plaid Ifanc Bangor

E

r y bydd Dyfed Edwards yn rhoi’r gorau iddi fel cynghorydd ac fel arweinydd Cyngor Gwynedd ym mis Mai, nid yw’n hoff o ddefnyddio’r gair ‘ymddeol’.

“Mae ymddeol yn awgrymu fy mod yn barod i gasglu fy mhensiwn,” meddai, “a dydw i ddim cweit wedi cyrraedd hynny eto! Mae gwleidyddiaeth yn fwy na swydd etholedig mewn cyngor. Mae gwleidyddiaeth yn digwydd o’n cwmpas ni’n gyson. Felly dw i’n gobeithio, beth bynnag wna’ i, y bydda i’n parhau i wleidydda.”

Mae gwleidydda wedi bod yn rhan fawr o fywyd Dyfed ers tro byd. Cafodd ei danio gan refferendwm 1979, gan barhau i fod yn weithgar gydol y 1980au adeg Streic y Glowyr ac yn amrywiol ymgyrchoedd CND, a chyn cael ei ethol i Gyngor Gwynedd bu’n ymgeisydd yn Ne Clwyd yn etholiadau cyffredinol a Chynulliad 2001 a 2003.

Pan etholwyd Alun Ffred Jones, cynghorydd Penygroes ar y pryd, i’r Cynulliad yn 2003, dyna pryd y penderfynodd Dyfed Edwards y byddai’n sefyll yn yr etholiad canlynol. Enillodd y sedd ac mae’n ddiolchgar i drigolion Penygroes am ei ailethol ddwywaith wedi hynny. Wedi gwasanaethu am 13 o flynyddoedd fel cynghorydd, ac wyth mlynedd fel arweinydd, penderfynodd mai rwan oedd yr amser iawn i gamu o’r neilltu. “Mae ’na gynghorwyr sydd wedi gwasanaethu am 30 a mwy o flynyddoedd. Ond doeddwn i ddim eisiau gwneud job am oes, dim ond cyfraniad am gyfnod penodol, a rhoi fy egni a fy amser i hynny, cyn rhoi cyfle i rywun arall.”

Yn ystod ei gyfnod fel arweinydd, ystyrid Gwynedd yn un o gynghorau mwyaf llwyddiannus Cymru, a’r gyfrinach i hynny, yn ôl Dyfed, yw’r ffaith fod “gennym ni, yng Ngwynedd, y cyfuniad yna o ddiwylliant yn ei ystyr ehangach, yr amgylchedd arbennig, y cymunedau a’r bobl sy’n gwneud sir unigryw iawn. A dw i’n credu fod y cyngor wedi gwneud ei farc am ddau reswm: y

Ysgol arbennig Hafod Lon ar ei newydd wedd Y Ddraig Goch

cynta’ ydi’r Gymraeg, a’r lle blaenllaw rydan ni wedi ei roi iddi, a’r ail ydi ein cynllunio ariannol gofalus a chall. Dydan ni ddim yn mynd o argyfwng i argyfwng.

Mae ein henw da yn deillio o’r ffaith ein bod wedi cyflawni nifer o brojectau sylweddol sydd wedi gwneud gwahaniaeth i’r sir.”

Y prosiect sydd wedi rhoi’r mwyaf o foddhad iddo yw ysgol newydd Hafod Lon ym Mhenrhyndeudraeth.

“Nid yn unig ysgol newydd, ond adeilad sy’n gweddu i anghenion heddiw gyda phob dim o ran y dechnoleg, y gofod, a’r amgylchfyd.” Teimla fod yr ysgol honno’n “crynhoi pob dim. Mae hi’n cyflawni rhywbeth sydd yn gwneud gwahaniaeth, dyna beth sydd wedi bod yn ein gyrru ni.”

Dywed ei fod wedi mwynhau ei gyfnod wrth y llyw, ond un peth sydd wedi bod yn dân ar ei groen yw “tuedd rhai pobl i weld gwleidyddiaeth fel rhyfel cartref. Mae uchelgais rhai yn mynd yn drech na nhw ac maent yn barod i danseilio a sathru ar eraill. Rhaid i ni ddeall bod yna wahaniaethau gwleidyddol, a pharchu hynny. Rhaid i ni adlewyrchu’r gymdeithas rydym am ei chreu. Gadewch i ni wleidydda yn adeiladol ac yn gadarnhaol.”

Ac mae’r agwedd bositif honno yn rhan o’i fyd-olwg ehangach. Hawdd deall pam fod pobl yn ddigalon y dyddiau hyn, meddai, ond trwy “geisio goleuni y mae mynd allan o’r tywyllwch. Ein gwaith ni fel gwleidyddion yw bod yn gadarnhaol a chredu bod posib gwella pethau a gwneud cyfraniad i’r cyfeiriad hwnnw.

Mewn cyfnod o gythrwfl, mae pobl yn dod at ei gilydd i geisio sefydlogrwydd. Felly yng nghanol y storm mae yna le i ni gynllunio ac mae modd i ni gyflawni.”

Gwanwyn 2017

Ennill yng Nghaerdydd gan Neil McEvoy AC Canol De Cymru

M

ae’n amser dechrau credu.

Gall Plaid Cymru ennill o ddifri yng Nghaerdydd. Eisiau prawf?

Fis Mai y llynedd, pleidleisiodd dros 10,000 o bobl drosof i fod yn AC Gorllewin Caerdydd. Roedd yn ganlyniad gwych, a bu bron inni ennill etholaeth yng Nghaerdydd am y tro cyntaf.

Ac yna ym mis Tachwedd fe enillon ni isetholiad Grangetown.

Llongyfarchiadau i’n cynghorydd newydd Tariq Awan.

Gadewch imi ddweud rhywbeth wrthych am Grangetown. Mae’n un o bump o “hen drefi” Caerdydd.

Mae yna bobl o bob rhan o Gymru a’r byd yn byw yno. Mae’n lle gwych, ond ddeng mlynedd yn ôl, breuddwyd gwrach fyddai meddwl am ennill yno.

Ond nid felly bellach. Fe wnaethon ni daflu Llafur allan o’r sedd honno ac ym mis Mai rydym am gael gwared ar y ddau sydd ar ôl hefyd. Dyna pa mor bell rydym wedi dod fel plaid.

Rydym wedi cael uchafbwyntiau ac isafbwyntiau yng Nghaerdydd, ond fe wnaethom ni ddal ati i weithio ac mae hynny nawr yn talu ar ei ganfed.

rhai o’r bargeinion tir y mae Llafur wedi eu gwneud wedi golygu fod degau o filiynau o bunnoedd wedi mynd ar goll. Os enillwn ni ym mis Mai, byddwn yn ymchwilio i bob bargen amheus mae Llafur wedi ei gwneud.

Nid yw’n syndod fod rhywun wedi torri i mewn i fy swyddfa, gadael yr holl bethau gwerthfawr, ond wedi mynd drwy’r gwaith papur cyfrinachol. Digwyddodd yr un peth yn union yn fy nghartref lai na blwyddyn yn ôl.

Nid yw’r Heddlu wedi dal y bobl ‘broffesiynol’ a oedd yn gyfrifol.

Mae gan rywun rywbeth mawr i’w guddio. Ond os ydynt yn credu y gallant godi ofn ar Blaid Cymru Caerdydd, maent yn gwneud camgymeriad mawr.

Mae’r gwynt yn hwyliau’r ymgyrch eisoes. Mae taflenni’n cael eu dosbarthu, drysau’n cael eu curo a galwadau ffôn yn cael eu gwneud. Mae gennym ymgeiswyr cyffrous, a byddant yn gynghorwyr disglair. Ac mae ein maniffesto, a fydd yn cynnwys polisïau unigryw

i wella ein dinas, ar fin cael ei gyhoeddi.

Mae Caerdydd yn ddinas amlddiwylliannol ond yn fwy na dim, mae hi wedi bod, mae hi, ac fe fydd hi bob amser, yn ddinas Gymreig. Ein prifddinas ni ydyw.

Fel Plaid Cymru mae’n rhaid inni ennill yma, a dyna’n union beth rydym yn bwriadu ei wneud.

Os hoffech ein helpu ni i ennill, cysylltwch â’n trefnydd, Angharad Llwyd, drwy e-bostio angharadllwyd1@gmail.com neu ffonio 07775 858 620. Ac os nad oes gennych amser i helpu, gallwch gyfrannu’n ariannol ar-lein drwy fynd i https:// cardiffplaid.nationbuilder.com/ donate. Bydd pob ceiniog a godwn yn mynd yn syth i ymgyrchu ac ennill pleidleisiau newydd.

Pan mae’r byd yn edrych ar Gymru maent yn edrych ar Gaerdydd. Ac fe hoffwn i iddynt weld prifddinas Gymreig yn cael ei rhedeg gan blaid Gymreig, hyderus. Ein plaid ni yw honno – Plaid Cymru.

Wrth gwrs, mae’n help garw ein bod yn sefyll yn erbyn Plaid Lafur sy’n llanast llwyr. Maent yn bwlio ei gilydd, yn cyhuddo’i gilydd o rywiaeth a hiliaeth. Maen nhw mor rhanedig ac mor brysur yn ymladd ei gilydd fel nad oes ganddynt amser i ymladd yn ein herbyn ni.

Ac maen nhw’n llwgr hefyd.

Anghofiwch am ddraenio’r gors.

Mae’n amser draenio’r Bae. Mae Cynghorydd Plaid Cymru cyntaf erioed yn Grangetown, Tariq Awan

Adolygu’r Adolygiadau gan Llyr Gruffydd, Ysgrifennydd Cabinet Cysgodol dros Addysg

U

n gwaddol o Lywodraeth ddiwethaf Cymru oedd y rhestr hirfaith o adolygiadau a mentrau a gychwynnwyd gan y cyn-weinidogion addysg Leighton Andrews a Huw Lewis. Gadawodd lawer o’r sector yn ymateb i ymgynghoriadau yn hytrach na bwrw ymlaen â’u gwaith, ac yr oedd rhywun yn cael ei demtio i alw am adolygiad o’r adolygiadau!

Mae Adolygiad Diamond i gefnogaeth i fyfyrwyr a chyllido addysg uwch yng Nghymru yn mynd â ni i gyfeiriad llawer o’r hyn mae Plaid Cymru wedi bod yn galw amdano. Mae’n cynnig y dylai’r sawl sy’n astudio yn llawn amser, yn rhan amser ac yn ôl-raddedig allu cael yr un gefnogaeth, gan greu tirwedd addysg uwch mwy cyfartal a haws ei ddeall. Mae hefyd yn argymell yr angen i ofalu bod ein pobl ddisgleiriaf yn cael cyfle i aros yng Nghymru neu i ddychwelyd wedi cwblhau eu hastudiaethau - cynnig a wnaed yn ein maniffesto yn etholiad y Cynulliad.

Ystyriodd Adolygiad Donaldson y cwricwlwm ysgol a threfniadau asesu yng Nghymru. Yn hytrach na chael pynciau cymharol gul ac ynysig wedi eu gosod yn yr amserlen, cynigiodd yr Athro Donaldson chwe ‘Maes Dysgu a Phrofiad’ fel yr un strwythur fyddai’n trefnu cwricwlwm di-dor a diwnïad i bawb o 3-16 oed. Mae hyn yn adleisio’r dybiaeth nad talu y mae’r economi wybodaeth am yr hyn a wyddoch, ond yn hytrach yr hyn y gallwch wneud gyda’r hyn a wyddoch.

Mae consensws fod y diwygiadau yn mynd â ni ar y llwybr cywir, er bod pryderon yn cael eu mynegi’n amlwg am y modd mae’r diwygiadau yn cael eu gweithredu. Mae disgwyl i athrawon sydd eisoes a chymaint o waith hyfforddi a pharatoi am gwricwlwm sylweddol wahanol ar ben eu gwaith bob dydd yn golygu’r perygl o ailadrodd anhawster cyflwyno’r Cyfnod Sylfaen. Rhaid osgoi hyn.

Ond rhan yn unig o’r stori i athrawon yw cwricwlwm newydd i Gymru. Daeth Adolygiad Furlong i

Swyddfa Plaid Cymru: Tŷ Gwynfor, Marine Chambers, Cwrt Anson, Glanfa’r Iwerydd, Caerdydd, CF10 4AL Ffôn: 02920 472272 E-bost: post@plaid.cymru Gwefan: www.plaid.cymru Golygydd: Math Wiliam Is-olygydd: Elis Dafydd Dylunio: Rhys Llwyd

Y Ddraig Goch

ddyfodol Addysg a Hyfforddiant Cychwynnol i Athrawon yng Nghymru i’r casgliad fod angen dull mwy estynedig o hyfforddi er mwyn cyflwyno agenda Donaldson: un sy’n rhoi i’r athrawon eu hunain y sgiliau, y wybodaeth a’r duedd i arwain y newidiadau sydd eu hangen. Mae hyn yn golygu mwy a gwell datblygiad proffesiynol i athrawon sydd eisoes yn eu gwaith, a diwygio’r drefn o hyfforddiant cychwynnol i athrawon y dyfodol.

Yn fwyaf diweddar, cawsom ymateb Llywodraeth Cymru i Adolygiad Hazelkorn i addysg ôl-16.

Comisiynodd y weinyddiaeth flaenorol yr adolygiad oherwydd pryderon am gymhlethdod cynyddol y system addysg a hyfforddiant ôl-orfodol. Mae hyn yn cynnwys addysg bellach, addysg uwch, dysgu seiliedig ar waith ac addysg gymunedol oedolion, a llawer o’r rhain yn cael eu rheoleiddio a’u cyllido mewn gwahanol ffyrdd gan wahanol gyrff.

Mae Plaid Cymru wedi ymrwymo i weithio yn ysbryd Hazelkorn i hybu cydraddoldeb rhwng addysg academaidd a galwedigaethol, i wneud i ffwrdd â llawer o’r cystadlu gwastraffus ddaeth i’r amlwg mewn addysg ôl-16 dros y blynyddoedd diwethaf, a datblygu llwybrau dysgu ôl-16 cliriach a mwy hyblyg.

Ymysg argymhellion yr adolygiad mae dileu Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru (HEFCW) a chreu Awdurdod Addysg Trydyddol newydd, holl-gynhwysol.

Fe allasai rhywun feddwl fod y Llywodraeth bresennol wedi cael swm go lew o adolygiadau wedi hynny i gyd – ond gwyddom bellach fod o leiaf dau arall ar y ffordd. Un i’r buddsoddiadau ymchwil a gweithgareddau arloesedd a wnaed gan Lywodraeth Cymru ac un arall i’r modd yr ydym yn monitro ac yn gwella effeithiolrwydd a deilliannau yn ein system addysg ôl-orfodol.

Efallai nad drwg o beth wedi’r cyfan fyddai cael adolygiad o’r adolygiadau!

Cyhoeddwr: Plaid Cymru Argraffwr: Gwasg Morgannwg, Uned 28, Ystad Ddiwydiannol Mynachlog Nedd Castell-nedd, SA10 7DR. Yn ogystal â’r cyfranwyr hoffai Blaid Cymru ddiolch i’r canlynol am eu cymorth gyda’r rhifyn hwn: Ffion Edwards, Meg Elis, Matthew Ford, Luke Nicholas, Heledd Roberts ac Aaron Wynne.

Gwanwyn 2017