Jaarverslag 2021
Pleegzorg Vlaanderen vzw Ravenstraat 98, 3000 Leuven BE 0537.432.161 – RPR Leuven www.pleegzorg.be info@pleegzorgvlaanderen.be 016/23 97 75
Dan toch niet coronavrij Na een vreemd 2020 waren de verwachtingen voor het nieuwe jaar groot. We hoopten met z’n allen dat we beetje bij beetje gewoon zouden kunnen worden aan ‘het nieuwe normaal’, zoals dat werd genoemd. De situatie waarin we naast het thuiswerk elkaar ook zouden kunnen ontmoeten op kantoor en waarin digitaal overleg aanvullend zou zijn op de échte vergaderingen. Helaas bleek ook 2021 geen coronavrij jaar. Daardoor lieten we ons toch niet tegenhouden in ons werk. We pasten ons aan en gingen verder. De vormingsmedewerker, die in januari startte, creëerde onder andere een lesmodule over pleegzorg op maat van het hoger onderwijs. Docenten kunnen nu tijdens hun lessen aan de slag met een duidelijke en uitgebreide lestekst die aangevuld kan worden met allerlei artikels, filmpjes en getuigenissen. In het najaar lanceerden we een nieuwe website (www.pleegzorg.be), waarvoor we intensief samenwerkten met de vijf provinciale diensten voor pleegzorg. En ook de pleegzorgers en ouders met een kind in pleegzorg betrokken we bij het proces. Het resultaat is een moderne en overzichtelijke website die alle informatie over pleegzorg in Vlaanderen bundelt. Hoewel COVID-19 soms roet in het eten gooide, lag ook onze participatie helemaal niet stil. De nieuwe participatiemedewerker organiseerde digitale én fysieke dialoogmomenten met de verschillende doelgroepen. Thema’s zoals (zelf)zorg voor pleegzorgers en de rechten van ouders kwamen uitgebreid aan bod. Ook op vlak van beleid konden we enkele veranderingen teweegbrengen. Zo is er via een decreet een verbetering aangebracht in de schooltoeslag en studietoelage voor pleegkinderen en –jongeren. En pleegzorgers werden meteen meegenomen in het nieuwe rouwverlof dat eind juli van kracht ging. Over al deze en nog veel andere realisaties lees je meer in dit jaarverslag. Veel leesplezier!
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 3
INHOUD Dan toch niet coronavrij...................................................................................................... 3 DEEL I: PLEEGZORG & HET ONDERWIJS ........................................ 5 Vormingsbeleidsplan 2021-2023........................................................................................ 6 Lesmodule hoger onderwijs............................................................................................... 6 Materialendatabank............................................................................................................. 6 Lespakket 3de graad secundair onderwijs....................................................................... 7 Spreekbeurtpakketten ........................................................................................................ 7 DEEL II: DE STEMMEN ACHTER PLEEGZORG ................................ 8 Digitale participatie.............................................................................................................. 9 In gesprek met ouders en pleegzorgers......................................................................... 10 Participatie binnen pleegzorg............................................................................................ 11 Cliënten vertegenwoordigen............................................................................................. 12 Netwerking............................................................................................................................ 13 DEEL III: VAN AANBEVELING TOT BELEID .................................... 14 Schooltoeslag en studietoelage......................................................................................... 15 Klein verlet ............................................................................................................................ 16 Rouwverlof............................................................................................................................ 16 Ouderschapsverlof.............................................................................................................. 17 Pleegouderverlof.................................................................................................................. 17 Registratierapport............................................................................................................... 18 En dan nog dit........................................................................................................................ 18 DEEL IV: PLEEGZORG IN DE KIJKER .............................................. 19 Pleegzorgpowerfood ......................................................................................................... 20 Week van de pleegzorg 2021.............................................................................................. 21 Vlaamse wervingscampagnes......................................................................................... 26 Kleurrijk, een pleegzorgtijdschrift.................................................................................. 27 Pleegzorg in de media......................................................................................................... 29 Website 2.0............................................................................................................................ 30 Pleegjongeren.be................................................................................................................. 30 DEEL V: PLEEGZORG VLAANDEREN VZW ..................................... 33 Interne organisatie ............................................................................................................ 34 Naar een nieuw kantoor ................................................................................................... 34 Financiën .............................................................................................................................. 35
4
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
js
DEEL I: Plee
erwi d n o t e h & gzorg
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 5
In januari startte Natalie Sas als vormingsmedewerker. Haar eerste uitdaging was om de lesmodule rond pleegzorg voor het hoger onderwijs af te werken. Daarnaast maakte ze ook werk van een Vormingsbeleidsplan en andere lespakketten.
Vormingsbeleidsplan 2021-2023 Begin 2021 stelde de vormingsmedewerker een vomingsbeleidsplan op voor de periode 2021-2023. Dat plan omvat zowel een langetermijnvisie als concrete acties en ligt in lijn met het convenant voor de subsidiëring van de Partnerorganisatie Pleegzorg en het Beleidsplan van Pleegzorg Vlaanderen. Uit gesprekken met onder andere medewerkers van Pleegzorg en de doelgroepen bleek dat er op verschillende terreinen nood is aan vorming. Zo kregen we tijdens dialoogdagen bijvoorbeeld signalen dat er een meer gedegen kennis over pleegzorg nodig is in het werkveld bij diverse actoren: hulpverleners (CLB, JAC …), leerkrachten, consulenten, jeugdadvocaten … Maar ook vanuit het onderwijs zelf kwamen er regelmatig vragen naar sprekers en les- of spreekbeurtmaterialen. Het doel van het vormingsbeleidsplan was om in de veelheid aan mogelijkheden en vragen in verband met vorming een strategische visie en een concreet plan van aanpak te brengen. Het resultaat is een leidraad om pleegzorg via vorming bekend te maken en de dieptekennis te verbreden bij specifieke doelgroepen.
Lesmodule hoger onderwijs In 2021 werd de lesmodule voor het hoger onderwijs afgewerkt en beschikbaar gesteld voor een testgroep docenten. De lesmodule is een uitgebreid kant-en-klaar lespakket geworden over het hoe, wat en waarom van pleegzorg. De module omvat een lestekst en extra materialen zoals powerpoints per hoofdstuk, achtergrondartikels etc. Op die manier hebben docenten alle nodige info om pleegzorg tijdens de lessen te belichten en hebben ze de vrijheid om de module aan te passen aan hun studenten. De feedback van de testgroep zal gebruikt worden om de lesmodule nog meer op maat van de docenten en studenten te maken. In 2022 zal de lesmodule ook breder verspreid worden buiten die testgroep.
Materialendatabank Bij de ontwikkeling van de lesmodule voor het hoger onderwijs kwam de nood naar boven om de veelheid aan beschikbare materialen te ordenen en gemakkelijk toegankelijk te maken. Er werd beslist om samen te werken met een externe partner (Zenjoy) om een handige databank te ontwikkelen. De materialendatabank zal een gebruiksvriendelijk overzicht geven van het leermateriaal, informatieve documenten, audiofragmenten, artikels … De databank zal makkelijk zijn in onderhoud en kan eenvoudig uitgebreid worden, zodat het in de toekomst telkens aangepast kan worden naar de noden van de gebruikers en de organisatie. Visueel zal de databank samenhangen met de algemene website van Pleegzorg in Vlaanderen (pleegzorg.be).
6
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Lespakket 3de graad secundair onderwijs In 2021 werd er ook een nieuw lespakket over pleegzorg ontwikkeld voor leerlingen van de derde graad secundair onderwijs. Dat pakket bestaat uit verschillende onderdelen waarbij de focus ligt op uitwisseling, discussie en debat. Zo sluit het pakket aan bij de leefwereld van deze leeftijdsgroep. De inhoud van het lespakket: • Een inleiding • Tips voor introductie van het thema in de klas • Een stellingenspel met heel wat basisinformatie over pleegzorg • Een belevingsoefening • Een debat met achtergrondinformatie voor de leerkracht Dit pakket zal in het eerste semester van 2022 getest worden in verschillende middelbare scholen in Vlaanderen. Op basis van de feedback van de leerkrachten zullen nog enkele aanpassingen doorgevoerd worden. Vanaf september 2022 wordt het pakket algemeen ter beschikking gesteld aan alle leerkrachten.
Spreekbeurtpakketten Het bestaande spreekbeurtpakket voor de lagere school werd aangepast en geüpdatet. In 2021 werden er 44 pakketten verstuurd. In 2021 stuurden we ook een bevraging naar de leerlingen die recent een spreekbeurtpakket ontvingen. Hun feedback op het pakket kunnen we in de toekomst gebruiken om het spreekbeurtpakket te verbeteren of om een nieuw pakket te ontwikkelen.
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 7
zorg g e e l p r e t mmen ach
te DEEL II: De s
8
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
In april 2021 startte Stéphanie Vandenbossche bij Pleegzorg Vlaanderen als participatie medewerker. Door de stem van ouders, pleegzorgers, pleegjongeren en pleeggasten te horen en ermee aan de slag te gaan, willen we pleegzorg verbeteren voor alle betrokkenen. Ook in 2021 moesten we verschillende fysieke bijeenkomsten annuleren door COVID-19. Wanneer dat mogelijk was, werd zo’n bijeenkomst vervangen door een digitaal participatiemoment. We zijn er ons echter heel bewust van dat digitaal vergaderen niet voor iedereen haalbaar is en dat het vaak ook niet de fijnste manier van participeren is. Twee dialoogdagen, met ouders en met pleegzorgers, zijn wel fysiek kunnen doorgaan. Het deed deugd om samen te komen, elkaar te leren kennen en om ideeën en bezorgdheden te delen. We zijn ook blijven inzetten op kleinere participatiemomenten, zoals aansluiten bij het kamp van de Limburgse jongeren, en individuele gesprekken met ouders, pleegzorgers en pleeggasten.
“Ik vond het goed dat ze vanuit Pleegzorg Vlaanderen met ons kwamen praten tijdens ons kamp, zo weten ze wat voor ons belangrijk is.” Pleegjongere
Digitale participatie Hoewel we heel graag alle betrokkenen binnen pleegzorg ‘in het echt’ zien, ervaren we ook voordelen van digitaal afspreken. Een digitaal overleg raakt vaak makkelijker ingepland, er is geen reistijd … En met de MoreApp kunnen we op een heel gemakkelijke en snelle manier feedback krijgen van onze doelgroepen op een concrete vraag.
MoreApp is een online platform waarmee we vanuit Pleegzorg Vlaanderen bevragingen kunnen organiseren.
Voor pleeggasten gebruiken we deze tool voorlopig nog niet. Hen proberen we te bereiken via andere wegen die meer op hun maat zijn.
Wanneer we op korte termijn de mening willen weten van pleegzorgers, ouders of pleegjongeren, bijvoorbeeld om in te spelen op het beleid, stellen we een korte vragenlijst op. De participanten krijgen dan een melding via de app of via een link in hun mailbox. Zo kunnen zij de vragenlijst invullen.
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 9
In gesprek met ouders en pleegzorgers Zorg voor pleegzorgers
Rol van ouders in pleegzorg
Op 11 september kwamen we met vijftien pleegzorgers samen in Brussel rond het thema ‘Zorg voor pleegzorgers’. We gaven hen eerst een terugkoppeling van het beleidswerk waarmee we bezig zijn, zoals het ouderschaps- en het omstandigheidsverlof voor pleegzorgers.
Op 9 oktober namen elf ouders deel aan de dialoogdag over hun rol als ouder met een kind in Pleegzorg. Eerst vertelden we waar we vanuit Pleegzorg Vlaanderen momenteel aan werken voor hen. Zo hadden we het onder andere over de vertrouwenspersoon en de pleegzorgtoeslag.
Daarna kwam Inge Vandeweege, zelf pleegzorger en auteur van het boek ‘Een (h)echte uitdaging’, spreken over hoe in balans te blijven als pleegzorger. Ze vertelde vanuit haar eigen ervaring, deelde suggesties voor de pleegzorgdiensten en het beleid, en inspireerde met verschillende tips die kunnen helpen om goed voor jezelf te blijven zorgen.
Nadien gingen we in dialoog over de rechten van ouders in pleegzorg: we bespraken de verschillende rechten en stonden stil bij wat elk recht voor ouders betekent. Het viel op dat veel rechten onvoldoende gekend zijn en dat ouders het gevoel hebben dat ze de meeste rechten niet volledig kunnen uitoefenen. In kleine groepjes formuleerden we aanbevelingen voor zowel de pleegzorgdiensten als het beleid voor een betere uitoefening van die rechten.
Nadien gingen we met de pleegzorgers in gesprek over hun ideeën, frustraties en bezorgdheden met betrekking tot de zorg voor pleegzorgers. We kwamen tot een heleboel aanbevelingen voor zowel de pleegzorgdiensten en hun begeleiders, als gemeentebesturen en de Vlaamse én federale overheid. Vanuit Pleegzorg Vlaanderen engageren we ons om die aanbevelingen goed te verspreiden en mee te werken aan een goede zorg voor pleegzorgers.
“Het is positief dat we een plek krijgen om ervaringen uit te wisselen en adviezen te formuleren.” Pleegzorger
10
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Tijdens de middagpauze kwamen verschillende verhalen naar boven over het schuldgevoel waar veel ouders mee worstelen. Naar aanleiding van die gesprekken werd het namiddagprogramma omgegooid en gingen we met alle deelnemers samen daarover in dialoog. Het was een emotioneel gesprek, waarin we ook stilstonden bij wat het belang van het kind is en wie dat bepaalt, hoe een goede bezoekregeling eruit zou moeten zien en welke verwachtingen er zijn om een terugkeer naar huis mogelijk te maken.
Participatie binnen pleegzorg Elke provinciale pleegzorgdienst zet in op participatie, zowel op het niveau van de individuele begeleidingen als op het niveau van de organisatie. Vanuit Pleegzorg Vlaanderen zijn we een aanspreekpunt voor iedereen die binnen Pleegzorg met participatie bezig is. We bieden ondersteuning bij de organisatie van hun participatie. Dat kan zijn door mee na te denken tijdens een participatiestuurgroep van een pleegzorgdienst, door materialen en informatie te delen, maar ook door uitwisseling tussen de verschillende diensten te organiseren. Een aantal keer per jaar organiseert Pleegzorg Vlaanderen een overleg tussen alle participatieverantwoordelijken van de provinciale pleegzorgdiensten. Tijdens dat overleg wordt veel ruimte gelaten voor het delen van goede praktijken en uitdagingen. Wat goed werkt in een bepaalde provincie kan heel inspirerend zijn voor de andere pleegzorgdiensten en we kunnen veel leren van de dingen waar anderen op botsen en hoe ze daarmee omgaan. Tijdens dat interprovinciaal participatieoverleg zoeken we ook naar oplossingen voor gezamenlijke uitdagingen en signalen vanuit de doelgroepen worden besproken om ze waar mogelijk te bundelen tot een krachtigere stem. In 2021 hebben we op vraag van de participatieverantwoordelijken een bevraging georganiseerd bij de begeleiders van de ontmoetingsgroepen naar hun noden. Op maat daarvan werd een intervisie ontwikkeld die begin 2022 georganiseerd werd.
“Het doet deugd om van de andere diensten te horen waar zij mee bezig zijn en waar zij mee geconfronteerd worden. Allemaal heel herkenbaar.” Participatieverantwoordelijke
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 11
Cliënten vertegenwoordigen Eén van de opdrachten van Pleegzorg Vlaanderen is om de verschillende doelgroepen van pleegzorg te vertegenwoordigen. Dat zijn de pleegkinderen, -jongeren en –gasten, maar ook hun ouders, de pleegzorgers en de provinciale pleegzorgdiensten. We doen dat via verschillende kanalen en op verschillende manieren. Zo neemt Lieve Maesmans, bestuurder van Pleegzorg Vlaanderen, deel aan het Raadgevend Comité van het Agentschap Opgroeien. Zij bereidt dat samen met participatiemedewerker Stéphanie voor op het Cliëntvertegenwoordigersoverleg. Daar zorgen we ervoor dat de stem van de cliënten binnen jeugdhulp gehoord wordt. Dat doen we samen met andere organisaties die cliëntbelangen binnen jeugdhulp behartigen. Tijdens 2021 hebben we mee onze schouders gezet onder de oprichting van het Cliëntenforum. Dat deden we samen met andere cliëntorganisaties, namelijk Cachet vzw, Gezin en Handicap, Ouderspunt, Ouders voor Inclusie en De Ouders vzw. We werkten de visie, missie en doelstellingen van het Cliëntenforum uit, dachten na over de inhoudelijke en praktische organisatie van de nieuwe vzw en stelden een jaarplan op voor 2022. Vanaf de start van het Cliëntenforum in januari 2022, maakt Pleegzorg Vlaanderen mee deel uit van het bestuur van het Cliëntenforum. Daarnaast nemen we actief deel aan de stuurgroep Cliëntenrechten van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin van de Vlaamse overheid. We denken er mee na over bijvoorbeeld de rol van de vertrouwenspersoon, participatie in jeugdhulp en de toegankelijkheid van de jeugdhulp.
Cliëntenforum? De Vlaamse overheid keurde in 2020 de regelgeving goed die de ontwikkeling en werking van een cliëntenforum mogelijk maakt. Het cliëntenforum beoogt een netwerk van (cliënten)organisaties uit te bouwen die, vanuit gebruikersperspectief, betrokken zijn bij jeugdhulp. Het cliëntenforum wil die organisaties verenigen, zodat ze gebundeld - met aandacht voor de diversiteit van haar leden - een (krachtige) stem kunnen vormen bij de uitbouw van een jeugdhulpverlening die meer afgestemd is op hun vraag en noden. Het is de bedoeling om te komen tot een breed netwerk van organisaties waarbij zowel erkende cliëntenorganisaties als andere organisaties kunnen aansluiten. Tegelijk is het de opdracht van het cliëntenforum om bijkomend op zoek te gaan naar manieren om de stem van kinderen, jongeren of ouders, die geen lid zijn van een organisatie, te beluisteren en vertegenwoordigen. Thema’s van dit forum zijn: • de belangen van de cliënten te verdedigen; • hen op beleidsniveau te vertegenwoordigen; • te zorgen voor de nodige ondersteuning van vertegenwoordigers van cliënten op overlegtafels.
Bron: www.jeugdhulp.be/themas/participatie
12
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Netwerking Pleegzorg Vlaanderen zet zo veel mogelijk in op netwerking en samenwerkingen. In 2021 ging de partnerorganisatie in gesprek met onder meer de nieuwe coördinator van Ouderspunt en een vertegenwoordiging van Tele-Onthaal. Beide organisaties kwamen hun oor te luisteren leggen om te leren van de ervaringen van Pleegzorg Vlaanderen, de wijzigingen die we ondergaan hebben en de structuur en samenwerking zoals we die vandaag kennen. En ook wij leerden bij over de uitdagingen waarvoor zij staan en onze punten van samenwerking. Samen met één van de inhoudelijke directeurs van de pleegzorgdiensten voerden we het gesprek met een vertegenwoordiging van de Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW), specifiek over een eventuele samenwerking rond het gebruik van bezoekruimten.
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 13
eleid b t o t g n i l n aanbeve
DEEL III: Va
14
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Tijdens dialoogdagen, ontmoetingen en overlegmomenten krijgen we veel suggesties van onze doelgroepen over hoe pleegzorg volgens hen nog beter kan. Met die signalen gaan we aan de slag en waar mogelijk proberen we veranderingen in het beleid teweeg te brengen. Ook in 2021 slaagden we erin om sommige aanbevelingen om te zetten in beleid.
Schooltoeslag en studietoelage Begin maart 2021 signaleerde alleenstaande pleegvader Peter dat de toelage van zijn pleegdochter werd geweigerd. Het meisje verbleef verschillende jaren in een ander pleeggezin en arriveerde na een moeilijke situatie enkele maanden eerder bij Peter in voortgezette jeugdhulp. Tot dan had de pleegdochter automatisch recht op een volledige studietoelage, waarmee zij haar universitaire studies betaalde. Die toelage viel nu weg omdat zij nog geen volledig jaar in het pleeggezin van Peter verbleef, een vereiste in de bestaande regelgeving voor schooltoeslag of studietoelage. Niet alleen de studietoelage zelf viel weg, maar het meisje moest daardoor ook het volledige inschrijvingsgeld aan de universiteit ophoesten. Door een ongelukkige timing dreigde de pleegdochter zelfs twee jaar zonder studietoelage verder te moeten. Eind april boog de Commissie Welzijn in het Vlaams Parlement zich over de evaluatie van het Groeipakket, waarvan die schooltoeslag deel uitmaakt. Pleegzorg Vlaanderen greep die gelegenheid aan en bezorgde een nota over het probleem aan de leden van de Commissie. Verschillende parlementsleden namen meteen contact op met Pleegzorg en Vlaams Parlementslid Katrien Schryvers stelde een voorstel van decreetswijziging op. Na bespreking in de Commissie keurde de plenaire vergadering eind juni de wijziging unaniem goed: een overgang van het ene pleeggezin naar een ander pleeggezin mag geen impact meer hebben op het recht op die automatische toekenning van de volledige schooltoeslag of studietoelage aan het pleegkind. Uit een parlementaire vraag blijkt dat voor het schooljaar 2021-2022 op een totaal van 4.088 pleegkinderen met volledige schooltoeslag er maar liefst 226 pleegkinderen nu wél een volledige schooltoeslag ontvingen, terwijl ze al langer dan een jaar in pleegzorg verblijven, maar minder dan een jaar in het huidige pleeggezin wonen. (We beschikken niet over dergelijke cijfers voor de studietoelage 2021-2022.) De decreetswijziging heeft dus onmiskenbaar een positief effect op een heel aantal pleegzorgsituaties.
Studietoelage versus schooltoeslag De schooltoeslag, die deel uitmaakt van het Groeipakket, is een jaarlijkse steun voor gezinnen met schoolgaande kinderen en een laag inkomen. De schooltoeslag is er voor leerlingen in het kleuter-, lager, secundair onderwijs en HBO5 Verpleegkunde. Jongeren die naar de hogeschool of universiteit gaan, kunnen geen schooltoeslag meer krijgen, maar misschien wel een studietoelage. Dat hangt onder andere af van de gezinssituatie en het gezinsinkomen.
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 15
Klein verlet
Rouwverlof
De federale minister van Werk Pierre-Yves Dermagne vroeg de Nationale Arbeidsraad om een advies wat er zou moeten wijzigen aan het omstandigheidsverlof – beter gekend als het klein verlet – zodat bepaalde aspecten ook voor pleegzorgers van toepassing zouden kunnen zijn.
Gelijktijdig met de adviesronde binnen de Nationale Arbeidsraad over de verschillende aspecten van het klein verlet werkte de federale Kamer van Volksvertegenwoordigers aan één specifiek element: bij overlijden van een partner of familielid is niet langer het omstandigheidsverlof van één tot vier dagen van toepassing, maar een ruimere periode, namelijk het rouwverlof.
Een pleegouder in langdurige pleegzorg signaleerde al eerder dat het toch vreemd was: “Vorig jaar deed onze eigen dochter haar plechtige communie en kon ik voor de organisatie van het feest een beroep doen op een dag klein verlet. Dit jaar is onze pleegzoon, die al zes jaar bij ons woont, aan de beurt. Ook hij krijgt een leuk tuinfeest, maar ik moet daarvoor nu één van mijn vakantiedagen gebruiken.” Tijdens een hoorzitting konden we, samen met een Franstalige collega, aan de vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en mutualiteiten duidelijk maken waarvoor pleegzorg staat, welk uniek engagement pleegzorgers opnemen en welke sterke banden er ontstaan tussen de volwassene en het kind of de jongere, vaak voor het leven. We legden er de nadruk op dat de regels voor het omstandigheidsverlof niet alleen voor lopende pleegzorgsituaties, maar ook in de vele jaren nadien van toepassing horen te zijn. En dat niet alleen voor de (ex-)pleegzorger als werknemer, maar ook voor de (ex-)pleegjongere in relatie tot zijn (voormalig) pleeggezin. De Nationale Arbeidsraad kwam tot een eenparig standpunt, waarin zij heel wat van de elementen van Pleegzorg Vlaanderen overnam. Het is nu aan de minister en de administratie om op basis van dat gedragen advies de regelgeving te moderniseren. Pleegzorg Vlaanderen blijft het thema van nabij opvolgen.
16
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Het rouwverlof heeft betrekking op de hele werkende bevolking. De initiatiefneemster, Kamerlid Nahima Lanjri, nam meteen ook de pleegzorgcontext mee in haar voorstellen: binnen lopende pleegzorg en bij afgelopen langdurige pleegzorgsituaties hebben ook pleegzorgers, echtgeno(o)ten of samenwonende partners recht op tien dagen rouwverlof bij het overlijden van een pleegkind dat langer dan zes maanden in het pleeggezin verbleef. Na het corona-ouderschapsverlof in 2020 was dit de eerste maal dat bij het uittekenen van een wetgevend kader pleegzorgsituaties meteen in de oorspronkelijke algemene voorstellen staan opgenomen én dat het goedgekeurd werd door het parlement. Dat was in het verleden geen evidentie: hoe vaak moet Pleegzorg Vlaanderen niet het pleidooi houden waarom eenzelfde maatregel ook van toepassing zou moeten zijn voor een gelijkaardige pleegzorgsituatie?
Ouderschapsverlof
Pleegouderverlof
Een pijnlijk voorbeeld van zo’n ongelijke maatregel voor een zeer gelijkaardige situatie is de mogelijkheid tot het opnemen van ouderschapsverlof door pleegzorgers in langdurige pleegzorg. Helaas is er in 2021 weinig veranderd aan die wetgeving, ondanks diverse inspanningen.
Vanuit de provinciale diensten voor Pleegzorg signaleerde men ons enkele malen dat een pleegzorger bij de opstart van een langdurige plaatsing niet meteen gebruik kon maken van het pleegouderverlof, omdat daarvoor het kind op het domicilie van de pleegzorger moet ingeschreven staan. Eerst moest de pleegouder naar het gemeentehuis voor de aanmelding. Vervolgens was het wachten op het bezoek van de wijkagent om ter plekke vast te stellen dat het kind er echt woont. Eenmaal de wijkagent zijn PV had ingediend en dat verwerkt was door de administratie, kreeg de pleegzorger de uitnodiging om opnieuw langs te komen voor de werkelijke inschrijving op domicilie … Kortom, al snel waren er drie tot zes weken verstreken, terwijl het pleegouderverlof door de wetgever net bedoeld is om bij de opstart de gewenning van alle betrokkenen te faciliteren.
Aangezien het corona-ouderschapsverlof in 2020 ook van toepassing was voor pleegouders, erkende men op dat moment de gelijkaardige positie van pleegouders en ouders m.b.t. dit thema. De kaarten lagen dus perfect om het reguliere ouderschapsverlof ook open te stellen voor pleegouders. Vier sterke wetsvoorstellen liggen nu in de Commissie Sociale Zaken op tafel, maar de meerderheid slaagt er niet in om daarover een akkoord te bereiken. Ondertussen maken die voorstellen deel uit van een veel breder pakket in het kader van een EU-richtlijn om werk en privé beter op mekaar af te stemmen en waarover de Nationale Arbeidsraad zich dient uit te spreken. In De Standaard van 21 september 2021 getuigde alleenstaande pleegmoeder Dorothey dat een dergelijke regeling haar de kans zou geven om alle extra’s te plannen die nodig zijn bij een langdurig geplaatst pleegkindje, zoals bezoeken, onderzoeken en therapie. “Allemaal activiteiten die nu vaak noodgedwongen tijdens de werkuren plaatsvinden.” En pleegvader Wouter: “We vragen niets extra’s. Wij willen geen uitzondering, maar een gelijkschakeling: dat onze (pleeg)kinderen dezelfde rechten hebben als andere kinderen.”
Op onze vraag en voorzet en met inbreng van de juridische expertise van SAM vzw heeft de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken een omzendbrief verspreid aan de lokale besturen. Daarin wordt hen uitdrukkelijk opgelegd dat bij aanmelding het pleegkind meteen op het domicilieadres van de pleegouders moet worden ingeschreven en dat de controle naderhand dient te gebeuren, zodat de mogelijkheid tot pleegouderverlof onmiddellijk vanaf de volgende kalenderdag bestaat.
Pleegzorg Vlaanderen blijft, samen met zovele pleegouders en de Vlaamse Vereniging voor Pleegzorg (VVP) een vuist maken voor deze gelijkschakeling.
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 17
Registratierapport
En dan nog dit
In tegenstelling tot voorgaande jaren publiceerde Pleegzorg Vlaanderen in 2021 geen Registratierapport. Na een evaluatie oordeelde het Bestuur dat het vele werk ervoor niet langer opweegt tegen de impact van het rapport. De cijferrapportage door het agentschap Opgroeien is namelijk dermate geëvolueerd en uitgebreid, dat het eigen Registratierapport aan betekenis verloor als beleidsinstrument, maar ook als communicatiemiddel voor persaandacht.
Ondanks herhaalde inspanningen, is er nog geen verandering gekomen in de pleegzorgtoeslag, die nu aan de pleegzorgers wordt uitgekeerd. Wij blijven ervoor ijveren dat die toeslag – net als vroeger de forfaitaire kinderbijslag – in de regel niet aan de pleegzorgers, maar aan de ouders wordt uitgekeerd. Voor hen betekent dat een heel verschil om bijvoorbeeld de rit naar het bezoekmoment met hun kind te bekostigen of om bij zo’n bezoek samen een ijsje te kunnen eten of een cadeautje te kunnen geven voor een verjaardag. Bovendien zijn ook veel pleegzorgers vragende partij om die pleegzorgtoeslag aan de ouders toe te wijzen.
Pleegzorg Vlaanderen blijft wel aan de slag gaan met de cijfers. Samen met de verantwoordelijken binnen de vijf pleegzorgdiensten leveren we een aantal parameters aan voor het agentschap Opgroeien. En met het Interprovinciaal Overleg Kwaliteit binnen Pleegzorg gaan we in op tendensen door de jaren heen. Voor het bredere publiek komen er vanaf 2022 twee nieuwe instrumenten die het Registratierapport zullen vervangen. Enerzijds komt op de website een overzichtelijke infographic, waarmee de lezer in één oogopslag de kerngetallen van pleegzorg in het voorbije jaar kan zien. Anderzijds verschijnen er jaarlijks enkele themarapporten, waarin telkens vanuit de cijfers op een specifiek, relevant pleegzorgaspect wordt ingezoomd.
18
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Pleegzorg Vlaanderen nam in 2021 de voortrekkersrol in het overleg met de agentschappen Opgroeien en Zorg&Gezondheid om zowel bij de vaccinatie van de 12- tot 15-jarigen als naderhand van de 5- tot 11-jarigen ervoor te zorgen dat er snel duidelijke en werkbare afspraken waren met de vaccinatiecentra voor die doelgroepen, hun ouders en de pleegouders. Net als de voorbije jaren nam Pleegzorg Vlaanderen ook deel aan hoorzittingen. Eén in het Vlaams Parlement handelde over adoptie en pleegzorg en één in de federale Kamer over het samen plaatsen van broers en zussen.
ker
DEE
e kij d n i g r o z g L IV: Plee
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 19
Hoewel het aantal pleeggezinnen groeit, blijft de vraag naar opvang nog sterker toenemen. Daarom is Pleegzorg altijd op zoek naar nieuwe gezinnen. Ook in 2021 organiseerden Pleegzorg Vlaanderen en de provinciale pleegzorgdiensten samen verschillende wervings- en sensibiliseringscampagnes.
Pleegzorgpowerfood Bij hun pleeggezin krijgen pleegkinderen, -jongeren en –gasten de nodige power om stevig in hun schoenen te staan. Wij vroegen daarom aan hen om een kunstwerk te maken van hun favoriete powerfood: eten wat hen helpt als ze zich even niet zo goed voelen of wat hen kracht geeft om te groeien. Ze konden het zo gek niet bedenken: van eenhoorn- en dinotaarten tot een blauwe pizza, maar ook frietjes, hamburgers en spaghetti hoorden er natuurlijk bij. Met die kunstwerken trokken we naar Vlaamse foodies. We vroegen hen of zij de uitdaging wilden aangaan om dat favoriete #pleegzorgpowerfood van onze pleegkinderen en pleeggasten écht op tafel te toveren. Maar liefst negen foodies gingen daarmee aan de slag! In de week van 17 mei deelden al die foodies een verslag van hun persoonlijke uitdaging op hun website en socialemediakanalen. Ze vertelden daarbij natuurlijk ook wat meer over pleegzorg. Zo hielpen ze ons om pleegzorg meer bekend te maken en misvattingen over pleegzorg te weerleggen De negen foodies die hun schouders onder de campagne zetten waren: As cooked by Ginger, A spoonful of happiness, Catberry pastries, Foodlove Blog, Kokerellen, Mama’s Gezonde tips, Mme Zsazsa, The Messy Chef en Tartes Yaya.
Eén van de foodies, The Messy Chef, mocht over de campagne vertellen op Radio 2 bij De Madammen. Herbeluister het gesprek via de QR-code.
“Voor het project ‘pleegzorgpowerfood’ mag ik mijn twee jobs eens combineren. En daar ben ik trots op.” The Messy Chef The Messy Chef maakte van de tekening van pleeggast Sandra een heerlijke burrito met steak, frietjes en ketchup van perzik. Scan de QR-code om het recept te ontdekken. ef
© The Messy Ch
“Toen ik enkele weken geleden een mailtje kreeg van Pleegzorg Vlaanderen, moest ik eerst eens in mijn haren krabben. Wat kon ik voor hen betekenen… Maar toen ik verder las, was ik meteen verkocht. Aan dit initiatief wilde ik maar al te graag meewerken.” Tartes Yaya De taart van Tartes Yaya lijkt als twee druppels water op de tekening die pleegkind Lotte maakte. Ga jij ook de uitdaging aan om die tekening om te toveren tot een lekkere taart? Scan dan snel de QR-code voor het recept. © Tartes Yaya
20
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Week van de pleegzorg 2021 De Week van de Pleegzorg 2021 stond volledig in het teken van ‘matching’. Want voor elk pleegkind gaan we op zoek naar een pleeggezin dat goed matcht. Dat geldt natuurlijk ook voor de volwassenen met een handicap en/of psychiatrische problematiek (pleeggasten) in pleegzorg. Tijdens de eerste tien maanden van 2021 vond pleegzorg voor ongeveer 1.450 kinderen en voor een 30-tal volwassenen met een handicap of psychiatrische
problematiek een plekje in een pleeggezin. Soms vinden we die match in de eigen omgeving van het kind of de volwassene: een tante of een vriendin van de ouders, de grootouders, een leerkracht … Maar wanneer we in dat eigen familiale of sociale netwerk geen geschikte kandidaat-pleegzorger vinden, moeten we op zoek naar een bestandspleeggezin. Dat is een gezin waar vooraf geen enkel contact of band bestond met het kind of zijn ouders.
Matching?!
De zoektocht naar een match
Wat bedoelen we binnen pleegzorg precies met ‘matching’? En wat houdt het allemaal in? Nina Neuteleers, coördinator van het voortraject bij Pleegzorg Limburg, weet daar alles over.
Wanneer beide partijen in kaart gebracht zijn, volgt er een ruwe matching. We bekijken welke pleegkinderen en pleegouders er mogelijks bij elkaar zouden kunnen passen. Het kan zijn dat we één kind en drie pleeggezinnen samen zetten. Of net andersom. Daarna volgt de echte matching. De intakers en selecteurs komen samen en stellen het kind en gezin voor. De noden van het kind worden naast het aanbod van het gezin gelegd. Op die manier bekijken we wat de beste match is. Het blijft een inschatting met wikken en wegen. Toch proberen we echt te streven naar de beste match! Als er te veel twijfels zijn, wachten we liever wat langer.
Het voortraject Nina: “Voordat een pleegzorgsituatie wordt opgestart, is er al een lange weg afgelegd. Die lange weg noemen wij het voortraject en bestaat uit twee belangrijke schakels: het kind en het kandidaat-pleeggezin. Alles wat zich afspeelt rond het kind wordt door het intaketeam in kaart gebracht. Zij nemen grondig de tijd om het kind, de ouders en familie te leren kennen en bekijken welke noden het kind heeft. Intussen leert het selectieteam de kandidaatpleeggezinnen beter kennen. Het is belangrijk om te weten dat we het begrip ‘gezinnen’ heel ruim zien. Een gezin kan een homokoppel zijn, een alleenstaande of het kunnen grootouders zijn. De persoonlijke situatie van het gezin bepaalt mee welk aanbod zij kunnen doen naar een toekomstig pleegkind. Het kandidaat-pleeggezin kan ook aangeven welke pleegzorgmodule ze verkiezen. Dat kan bijvoorbeeld crisispleegzorg zijn, ondersteunende pleegzorg (tijdens weekends of vakanties) of langdurige pleegzorg. Als ze een voorkeur hebben voor het geslacht en de leeftijd van het kind, kunnen ze dat ook aangeven. Maar daar verwachten we wel een inhoudelijk argument voor. Neem nu bijvoorbeeld een koppel dat liever een jongen wil, omdat ze inschatten dat dat beter zou matchen met hun eigen kind. Dat is iets waar we rekening mee kunnen houden.
Stap voor stap Wanneer een match gemaakt is, gaat de intaker samen met de screener op bezoek bij het kandidaat-pleeggezin. Ze stellen het kind voor zonder in detail te treden rond naam en dergelijke. Het kandidaat-pleeggezin krijgt dan tijd om na te denken of ze op de vraag willen ingaan. Voelen ze zichzelf openstaan voor dit kind? Dan volgt er een kennismaking tussen het pleeggezin en de biologische ouders. We streven ernaar dat de ouders akkoord gaan met de pleegzorgplaatsing en dus ook met het pleeggezin. Op die manier heeft de samenwerking de grootste kans op slagen. Pas na die fase volgt de kennismaking tussen het pleegkind en het pleeggezin. Dat bouwt zich gestaag op en wordt afgestemd op het tempo van het kind. Wanneer we merken dat het te snel gaat, trekken we meteen aan de rem. Het kind staat van bij het begin van de intake tot het einde van de plaatsing altijd centraal.
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 21
Verhalen vertellen Samen met de provinciale pleegzorgdiensten zorgde Pleegzorg Vlaanderen tijdens de week van de pleegzorg voor een uitgebreide wervings- en sensibiliseringscampagne rond matching. Daarbij vroegen we aandacht voor het feit dat pleeggezinnen zich minder snel kandidaat stellen om pubers op te vangen. Eenzelfde tendens zien we voor kinderen met een handicap of voor broers en zussen die we graag samenhouden. Van 12 tot en met 21 november deelden we daarom allerlei verhalen over matching binnen pleegzorg. Hava en Hakki vertelden over hun match binnen cultuursensitieve pleegzorg, Chiara getuigde over de goede match met haar nichtje/pleegdochter Alexandra en mama Nathalie deelde samen met pleegmama Carina het verhaal van hun goede samenwerking.
Op radio en tv Tijdens de Week van de Pleegzorg kregen we ook gratis zendtijd van de VRT. Dankzij die zendtijd was er tussen 15 en 19 november een spot van pleegzorg te zien en te horen op tv (Eén) en op de verschillende radiozenders van de VRT (Klara, MNM, Radio 1, Radio 2 en Studio Brussel). Voor de radiospot werkten we samen met actrice en zangeres Lien Van de Kelder. Op 17 november waren pleegmoeder Eva en woordvoerder Jan Brocatus ook te gast in de Open Studio bij NRJ, waar ze twee uren live vertelden over pleegzorg.
“Het is zo belangrijk dat een kind in een warm nest kan opgroeien.” Pleegmama Eva tijdens Open Studio, radio NRJ
Ontmoeting: live en digitaal In elke provincie organiseerden we een Pleegzorg Infodag. Het was de bedoeling dat geïnteresseerden tijdens die ontmoetingsdag informatie konden krijgen over pleegzorg, dat ze tijdens babbeltafels meteen hun vragen zouden kunnen stellen aan ervaren pleegzorgers, dat ze zouden kunnen genieten van een fototentoonstelling en nog veel meer. Helaas gooide COVID-19 roet in het eten, waardoor de infosessies voornamelijk digitaal moesten doorgaan. Enkel in Limburg werd er nog een live evenement georganiseerd met extra aandacht voor de coronaregels.
22
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Bedankt aan alle pleeggezinnen We grijpen tijdens de Week van de Pleegzorg de kans om bestaande pleeggezinnen extra te bedanken. Dat deden we in 2021 met een code voor een gratis fotoboekje van Smartphoto. Zo konden ze hun pleegzorgherinneringen bundelen om ze later nog eens opnieuw te beleven. Of misschien gaven sommige pleegzorgers dat fotoboekje wel cadeau aan de ouders. Ook Wouter Beke, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding, toonde zijn erkenning aan pleeggezinnen. Hij ging bij de start van de Week op bezoek bij het pleeggezin van Brenda en Danny uit Tessenderlo.
Studio Vaderklap publiceerde ter gelegenheid van de Week van de Pleegzorg een aflevering van hun podcast waarin pleegvader Stijn getuigt over crisispleegzorg.
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 23
Ondersteunen, niet overnemen Mama Nathalie en pleegmama Carina hebben hetzelfde doel: Mieke* alle kansen geven om op te groeien tot een sterke jongedame. En dat doen ze samen.
“Mieke kwam bij ons aan toen ze één jaar was”, herinnert pleegmama Carina zich. “Dat was toen crisispleegzorg, maar intussen is de situatie geëvolueerd naar ondersteunende pleegzorg. Mieke komt nu ongeveer één weekend op twee naar ons. En ook tijdens vakanties blijft ze deels bij ons.” “Ik herinner me de eerste ontmoeting met Nathalie nog heel goed. Ze kwam aan met iemand van pleegzorg en vroeg om alle spullen nog in de auto te laten staan.“
24
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Dan zijn ze met Mieke naar binnen gekomen en na die eerste babbel zei Nathalie: “We gaan de valiezen uit de auto halen.” “Ik weet niet precies waarom, maar ik had toen het gevoel dat ik het bij Carina en haar man wel wou wagen”, vertelt Nathalie. “Misschien was het hun openheid en eerlijkheid. Ze vertelden heel duidelijk wat ze wilden doen, wat hun grenzen waren en wat ze van mij verwachtten. Dat gaf mij het gevoel dat ze mij wilden helpen en het niet wilden overnemen.”
Open & Eerlijk Juist die openheid en eerlijkheid blijkt een grote reden voor de goede match tussen Carina en Nathalie. Carina: “Wij hebben er altijd goed op gelet dat we zo open mogelijk waren tegen Nathalie en niets achter haar rug deden. Als we de pleegzorgbegeleidster wilden inschakelen, communiceerden we dat altijd eerst naar Nathalie. En we betrekken haar ook zo veel mogelijk bij beslissingen. Als ik bijvoorbeeld met Mieke naar de kapper wou gaan of schoenen voor haar wou kopen, vroeg ik altijd aan Nathalie of dat oké was voor haar. Maar het gaat verder dan alleen die praktische dingen. We hebben een heel korte lijn en bellen gemakkelijk naar elkaar.”
“We hebben een heel korte lijn en bellen gemakkelijk naar elkaar.” Pleegmama Carina Nathalie: “Ik weet nog goed toen Mieke “mama” en “papa” begon te zeggen tegen Carina en haar man. Carina vroeg me toen wat ik daarvan vond. Omdat Mieke toen nog veel te klein was om het verschil te kennen, zei ik dat het oké was. Ik wist dat ze wel op een leeftijd zou komen dat ze zou beseffen wie haar echte mama is. Ik kreeg toen wel veel commentaar dat ik dat toeliet. Maar tegen mij bleef Mieke ook altijd “mama” zeggen.”
Goede match En ook de match tussen Mieke en haar pleeggezin zit goed. Carina: “Ik denk dat het voor Mieke leuk was om drie grote pleegzussen en één pleegbroer te hebben. Zij zijn ook altijd heel betrokken geweest op Mieke. Helpen met haar huiswerk, gaan supporteren voor haar voetbalmatch, gezellig een spelletje spelen of samen met de pony gaan wandelen …
Dat is allemaal vanzelfsprekend. Ook nu de grote zussen en broer de deur uit zijn, blijft de band met Mieke heel aanwezig. “Volgens mij is die klik er altijd geweest”, vertelt Nathalie. “Mieke gaat graag naar het pleeggezin en komt ook altijd graag terug thuis. Maar ik denk dat wij niet met alle eer mogen gaan lopen voor die goede match, dat is ook dankzij Mieke zelf. Zij is een heel gemakkelijke en paste zich altijd vlot aan de regels van het huis aan. Zo wist ze bijvoorbeeld snel dat ze bij mij alleen choco of speculoos krijgt bij het ontbijt, terwijl die regel er bij Carina niet is.”
“Mieke gaat graag naar het pleeggezin en komt ook altijd graag terug thuis.” Mama Nathalie “Ik probeer ook altijd het gevoel van Mieke te volgen”, voegt Nathalie nog toe. “Toen ze kleiner was, moesten wij als volwassenen natuurlijk meer zelf beslissingen nemen. Maar nu ze ouder wordt, volg ik haar zo veel mogelijk: als iets voor haar oké is, is dat voor mij ook oké. En dat zie ik ook bij Carina.”
Beetje familie Carina: “Zo zien we de toekomst ook. Zo lang Mieke wilt blijven komen, mag ze komen. En ik denk ook dat ze dat zal blijven doen, al wordt dat met de tijd misschien een beetje minder frequent.” “En daar zal ik ook geen probleem van maken”, bevestigt Nathalie. “Hoewel het natuurlijk een fijne hulp is, heb ik zelf die ondersteuning niet meer echt nodig. Als pleegzorg nu zou stoppen, zou dat volgens mij voor mij geen ramp zijn, maar voor Mieke zou dat wel heel moeilijk zijn. En bovendien voelt Carina en haar familie nu ook een beetje als mijn familie!” *Omwille van privacy is een schuilnaam gebruikt
Meer verhalen vind je op www.pleegzorg.be/blog
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 25
Vlaamse wervingscampagnes In 2021 organiseerde het interprovinciaal wervingsteam, onder leiding van de communicatiemedewerker van Pleegzorg Vlaanderen, verschillende wervingscampagnes: een valentijnscampagne, een actie met webshops, de zomercampagne #waarislilly, een samenwerking met kappers en een actie voor Partners in Parenting (P&P).
Liefde voor pleegzorg Tijdens de valentijnscampagne konden geïnteresseerden speciaal briefpapier aanvragen via onze website. Het was de bedoeling dat mensen daarmee een brief zouden sturen naar een mogelijk pleeggezin om hen aan te moedigen om zich kandidaat te stellen. Maar het briefpapier mocht natuurlijk ook gebruikt worden om een briefje te sturen naar pleegzorgers, ouders, pleeggasten of pleegkinderen om hen te bedanken, moed in te spreken of gewoon om hen te verrassen met een leuke boodschap. Op onze socialemediakanalen deelden we filmpjes van mensen die hun brief voorlazen: pleegpapa’s, een pleegmama, een pleegkind, een directeur van pleegzorg … Het werd een hartverwarmende campagne!
Deze webshop is top In maart 2021 vroegen we alle webshops in Vlaanderen om een leuke kaart over pleegzorg toe te voegen in de pakketjes die ze verstuurden. Zo kregen al hun klanten informatie over pleegzorg. In totaal deden maar liefst 123 webshops mee en ook ZEB en Foodbag vroegen kaartjes om te delen met hun klanten. Zo werden er in totaal 235.700 kaartjes uitgedeeld in Vlaanderen.
#Waarislilly Tijdens de zomermaanden gingen we op zoek naar Lilly … of eigenlijk naar een pleeggezin voor haar. Daarom verspreidden we in heel Vlaanderen leuke strandstoelen, bierviltjes en kaarten met de vraag ‘Waar is Lilly?’. Zo kwamen mensen terecht op de speciale website www.waarislilly.be. Op die website zagen ze een mooie tekening van een strand waar kleine Lilly zich verstopte. Als de bezoeker Lilly gevonden had, werd die verwezen naar de website van pleegzorg. Intussen deelden we op onze socialemediakanalen informatie over pleegzorg, altijd met een verwijzing naar de campagne.
Geknipt voor pleegzorg Toen we na de coronamaatregelen eindelijk weer uitgebreid naar de kapper mochten gaan en daar een tijdschrift mochten lezen, was het tijd voor een leuke samenwerking met kappers. We vroegen hen op zij als echte ‘pleegzorgKAMpioenen’ pleegzorg in de kijker wilden zetten in hun salon. Meedoen was heel eenvoudig: ze moesten enkel een gratis pakket aanvragen via onze website en dat gebruiken in hun salon. Die pakketten ontwikkelden we speciaal op maat van kappers. Ze bevatten onder andere enkele exemplaren van het pleegzorgmagazine ‘Geknipt voor pleegzorg’, spiegelstickers, een deurlabel, wedstrijdkaartjes, …. In totaal deden 316 kappers mee. Ook de salons van Dirk De Witte toonden hun hart voor pleegzorg.
26
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Van leefgroep naar gezin Partners in Parenting (P&P) is een speciale vorm van pleegzorg. Kinderen in een leefgroep die niet of nauwelijks naar huis kunnen, krijgen via P&P een plek buiten de leefgroep. Die kinderen kunnen zo dus ook van pleegzorg genieten dankzij extra intensieve ondersteuning van het kind, de ouders en de pleegouders vanuit de voorziening. P&P ontstond meer dan 10 jaar geleden in Limburg, in MFC Bethanië. Sinds 2014 werkt Bethanië nauw samen met Pleegzorg. Eind 2021 startte een proeftraject om P&P ook in de andere Vlaamse provincies uit te rollen. In het kader van dat proeftraject organiseerden we een campagne om P&P bekend te maken en gezinnen te werven. De campagne werd voornamelijk op provinciaal niveau uitgerold, omwille van de nauwe samenwerking met de voorzieningen die deelnemen aan het proeftraject.
Kleurrijk, een pleegzorgtijdschrift Kleurrijk, het tijdschrift voor vlaamse pleeggezinnen, verscheen ook in 2021 vier keer: in maart, juni, september en december. Voor die publicatie is een redactieteam verantwoordelijk dat bestaat uit medewerkers van de vijf pleegzorgdiensten. Het team wordt gecoördineerd door de communicatiemedewerker van Pleegzorg Vlaanderen. Met het tijdschrift Kleurrijk willen we pleegzorgers informeren, verbinden en ondersteunen. Daarom publiceren we een brede waaier aan getuigenissen, juridische informatie, inspirerende verhalen en wetenschappelijke achtergrondartikelen. In 2021 konden pleeggezinnen onder andere getuigenissen lezen van alleenstaande pleegzorgers, ze kregen informatie en praktische tips over hechting, we deelden do’s en don’ts in verband met het gebruik van sociale media in pleegzorgsituaties, we publiceerden interviews met kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens en met kinder- en jeugdpsychiater Binu Singh ...
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 27
© Kristof Vadino
“Je kan alleen voor jezelf zorgen als je genoeg zorg krijgt” “Neem een ontspannend bad”, “ga wandelen in de natuur” of “lees een goed boek”. Op het internet vind je enorm veel tips over hoe je voor jezelf kan zorgen. Maar hoe werkt zelfzorg écht? En waarom is het nodig om voor jezelf te zorgen? Wij vroegen het aan experte Binu Singh, die als kinder- en jeugdpsychiater en psychotherapeut dagelijks samenwerkt met kinderen en hun (pleeg)ouders. “Om ons goed te voelen is het belangrijk dat we in ons ‘raampje’ blijven”, zo start Binu Singh ons gesprek. Met dat ‘raampje’ bedoelt ze het ‘Window of Tolerance’. Binu legt het verder uit: “We hebben allemaal een soort bandbreedte waarbinnen we goed kunnen omgaan met stress, dat is ons raampje. Als je binnen dat raampje blijft, werken je hersenen en zenuwstelstel op een goede manier: je voelt dan je spanningsopbouw aan en je weet wat je kunt doen om een spanningsafbouw te bereiken, waardoor je de stress voor jezelf binnen de perken houdt en dus welzijn ervaart. Maar als je uit je raampje gaat, is de spanning in je lichaam te hoog en ga je over op een stressreactie om aan die spanning te ontsnappen: vechten, vluchten of bevriezen. Als dat werkt, dan zit je weer in je raampje. Maar als het niet werkt, dan blijf je in die hoge spanning zitten en ga je van ‘leven’ naar ‘overleven’. En dat is niet gezond.” “Als ouder is het belangrijk dat je in je window zit. Alleen dan kan je kinderen helpen om ook in hun raampje te blijven, wat nodig is voor hun welzijn en ontwikkeling. Daarbij, als je zelf uit je raampje hangt, gaan kinderen - zeker jonge kinderen - mee uit hun raampje. Kinderen zijn afhankelijk van ons. Als het niet goed gaat met ons, dan worden ze bang dat we niet meer voor hen zullen kunnen zorgen en dat geeft spanning. Veel pleegkinderen gaan sowieso al gemakkelijk uit hun raampje hangen omwille van alle stress die ze al meemaakten. Dus voor pleegouders is het extra belangrijk dat ze zich zelf goed voelen en goed voor zichzelf zorgen. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan.”
Is het altijd gemakkelijk om aan te voelen of je nog in je window zit? Binu Singh: “Ja en nee. Je lichaam is een goed kompas daarin. Maar voor veel mensen die aan een te hoog tempo (moeten) leven en zichzelf voorbij (moeten) lopen om alles rond te krijgen, is het moeilijk om in te schatten of ze uit hun window zijn en wat helpt om zich terug goed te voelen. Dat komt omdat je de signalen van je lichaam veel minder voelt als je gestresseerd bent. Je kan het vergelijken met een soldaat die in zijn been geschoten is in oorlogsgebied en toch blijft lopen tot hij veilig is. Pas op dat moment zakt hij in elkaar en kan hij helemaal niet meer op zijn been staan. Dat komt omdat overleven belangrijker is dan de pijn van je lichaam voelen. Tegenwoordig moet alles zo snel gaan en moeten we veel ballen tegelijk in de lucht houden, waardoor veel mensen bijna chronisch gestresseerd zijn en op de rand van hun raampje zitten. Net zoals de soldaat in het voorbeeld voelen zij ook hun lichaamssignalen niet meer. Typische voorbeelden zijn dat je vergeet om te drinken of dat je niet voelt hoe moe je eigenlijk bent. Als je die signalen niet voelt, is het moeilijk om te beseffen dat je uit je raampje zit. Waar je al eens mee kan beginnen is je de vragen stellen: “Hoe functioneer ik als ik op vakantie ben? En is er een groot verschil met hoe ik dagdagelijks leef?”. Natuurlijk voel je je een beetje anders als je verlof hebt, maar als er een te groot verschil is, klopt er iets niet. Dan kan je je dagelijks leven eens onder de loep nemen: waar gaat jouw tijd naartoe en is er genoeg tijd voor ontspanning? Als uit die oefening blijkt dat je eigenlijk te weinig uren in een dag hebt voor alles wat je wilt of moet doen, raad ik aan om een andere balans te zoeken. Probeer momenten te zoeken waarop je even op adem kan komen. Misschien is het niet nodig dat je kind vijf verschillende hobby’s doet en dat je elk weekend sociale contacten plant. Kortom: brengen de dingen die je doet jou ook écht welzijn?”
“Tegenwoordig moet alles zo snel gaan en moeten we veel ballen tegelijk in de lucht houden, waardoor veel mensen bijna chronisch gestresseerd zijn.”
Lees het volledig artikel op de site www.pleegzorg.be/artikels/zelfzorg-voor-pleegzorgers
28
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Pleegzorg in de media Pleegzorgbegeleider Raf en pleegouders David en Katia getuigden in de wintereditie Gezond 20202021 over pleegzoon Mats, het opleidingstraject, begeleiding en hechting. Raf: “Het is schrijnend hoeveel kinderen in ons land die veiligheid missen en in een moeilijke situatie moeten opgroeien.”
In het februarinummer van het ledenmagazine van de Gezinsbond legden Lynn en Matti uit hoe pleegzoon Antonio in hun leven kwam. “Ook zonder biologische band kan je heel veel van een kind houden. En vice versa.”
TV-acteur Kristof Goffin vertelde in Het Nieuwsblad van 7 mei: “Dankzij Dertigers leerde ik pleegzorg beter kennen. Zo ging mijn personage naar infoavonden. Door te praten met de mensen van zo’n organisatie ontdekte ik dat pleegzorg iets zeer nobels is.”
Opgeleide ervaringsdeskundige Franky en woordvoerder Jan waren te gast bij Raf en Rani in het JOE Christmas House op 14 december, voor de actie ‘Pakje van je Hart’. Franky vertelde over zijn rol als ervaringsdeskundige in armoede en uitsluiting: “Mensen zien en voelen dat je dezelfde taal spreekt. Wij geven erkenning aan de persoon.”
Op 13 september vertelde ex-pleegjongere Shauny in Generation M op MNM hoe het is om in een pleeggezin op te groeien en ze praatte over haar relatie met haar eigen moeder: “Ik heb respect voor het feit dat ze wist dat ze niet voor mij kon zorgen en dat dit de beste optie was.”
Amr Ali vertelde in Goed Gevoel in december over zijn nieuwe thuis bij Maria nadat hij als nietbegeleide minderjarige vluchteling twee jaar in een asielcentrum woonde: “Ze deed me denken aan mijn eigen grootmoeder, die ons ook veel liefde gaf.”
Matthijs (20) over zijn pleegbroer Seppe (12) in S-Magazine van augustus: “Het is een gevoel. Het lijkt alsof hij er altijd geweest is. Hij is een deel van ons gezin, we hebben een band als broers.”
Nicky en Jeroen getuigden in het VRT Journaal van 20 augustus over het samen opvangen van twee broertjes in hun pleeggezin. Nicky: “Voor ons was dat de normaalste zaak.”
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 29
Website 2.0 Op woensdag 27 oktober 2021 ging de nieuwe website www.pleegzorg.be online. Die website bundelt alle informatie over pleegzorg in Vlaanderen op een overzichtelijke en toegankelijke manier. De nieuwe website is in de eerste plaats een website voor héél pleegzorg in Vlaanderen. Pagina’s zoals ‘Wat is pleegzorg’, ‘Hoe word je pleegzorger’ of de informatie over de rechten van pleegkinderen, pleeggasten, ouders en pleegzorgers maken geen onderscheid in provincie. In de vacatures, de praktische informatie voor betrokkenen bij pleegzorg en de activiteiten hebben we dan weer gezorgd voor filters waarmee bezoekers gemakkelijk de informatie kunnen vinden die voor hen van toepassing is. Aangezien Pleegzorg grotendeels afhankelijk is van subsidies van de Vlaamse Overheid zijn we verplicht om de Europese Richtlijn rond Toegankelijkheid van websites na te leven. Bij de ontwikkeling van de nieuwe website heeft Statik, dat door AnySurfer erkend is als toegankelijke bouwer, zo veel mogelijk rekening gehouden met die richtlijn. Daarnaast hebben we gekozen voor een fris en modern design dat bezoekers uitnodigt om verder te lezen en zich kanidaat te stellen als pleeggezin. De nieuwe website kwam tot stand na een intensief traject van een tijdelijke werkgroep onder leiding van de communicatiemedewerker van Pleegzorg Vlaanderen. Die werkgroep werd bij de start van het project opgericht en bestond uit vertegenwoordigers van elke provinciale pleegzorgdienst. De werkgroep werkte nauw samen met Statik, het web development bureau dat gekozen werd als partner voor dit project. Daarnaast vroeg de werkgroep op verschillende momenten feedback aan pleegzorgers, ouders met een kind in pleegzorg, professionelen, het agentschap Opgroeien en andere stakeholders.
Pleegjongeren.be De pleegjongerenwebsite werd ook in 2021 up-to-date gehouden. Dat betekende voornamelijk dat de informatie over de coronacrisis en vaccins voor jongeren werd toegevoegd en aangepast wanneer nodig. Daarbij werd dikwijls de link gelegd naar de website van WAT WAT (www.watwat.be), waar heel wat relevante informatie voor jongeren gebundeld wordt. In de loop van 2021 kregen heel wat teksten op de jongerenwebsite een update. Alle informatie werd gecontroleerd, indien nodig aangepast en aangevuld. Daarbij werd er regelmatig verwezen naar externe bronnen die interessant zijn voor pleegjongeren: brochures van agentschap Opgroeien, de website van WAT WAT, www.tzitemzo.be … Tot slot werd ook de ‘Vraag van de week’ wekelijks aangepast en verscheen er maandelijks een nieuwe poll op de homepagina.
30
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Template en afbeeldingen: Freepik.com en flaticon.com - Prettycons, monkik en iconjam
2020: 318.634 2021: 354.897
a
gin
a kp
rei
Be
Top 3
Bereik = Het aantal mensen dat content van je pagina of over je pagina heeft gezien, waaronder berichten, verhalen, advertenties, sociale informatie van mensen die interactie hebben met je pagina en meer.
In totaal 10.743 vind-ik-leuks op Facebook-pagina op 31/12/2021 Vind-ik-leuks 561 nieuwe vind-ik-leuks in 2021
Top tweet
2020: 801 2021: 822 Volgers
2020: 1.111 2021: 1.858 Profiel bezoeken
Top 3
k el rei rofi e B np va
Volgers
2020: 67.913 2021: 21.721 Bereik = Het aantal unieke accounts dat een van je berichten of verhalen ten minste één keer heeft gezien.
In totaal 3.097 volgers op Instagram op 31/12/2021 313 nieuwe volgers in 2021
zw
ren v e d n a a l V g or L V: Pleegz
DEE
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 33
Interne organisatie Het pleegzorgdecreet uit 2012 voorzag naast de vijf provinciale diensten voor pleegzorg in een partnerorganisatie. Die partnerorganisatie ging effectief van start halfweg 2014 en kreeg via een convenant met de Vlaamse overheid haar erkenning en subsidiëring. Het eerste convenant liep van 2014 tot en met 2018. Op 12 juni 2019 ondertekende toenmalig Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen een nieuw convenant voor de periode 2019-2023. Dat convenant ging gepaard met een meerjarenplan voor de organisatie. De partnerorganisatie Pleegzorg Vlaanderen vzw bestaat uit een zelfsturend team van 3,8 vte en wordt geleid door een Bestuur en Algemene Vergadering.
Team In 2021 verwelkomde het team van Pleegzorg Vlaanderen twee nieuwe medewerkers. In januari startte Natalie Sas als vormingsmedewerker en in april kwam Stéphanie Vandenbossche erbij als participatiemedewerker. De personeelsploeg van Pleegzorg Vlaanderen bestond in 2021 dus uit: • • • • •
Beleidsmedewerker en woordvoerder Jan Brocatus (0,9 vte) Communicatiemedewerker Charlotte Max (1 vte) Vormingsmedewerker Natalie Sas (0,5 vte) Office manager Hilde Van de Loo (0,8 vte) Participatiemedewerker Stéphanie Vandenbossche (0,6 vte)
Algemene Vergadering De Algemene Vergadering (AV) is verantwoordelijk voor het vastleggen van de begroting voor het volgend kalenderjaar en voor de goedkeuring van de jaarrekening van het voorbije jaar en geeft daarbij kwijting aan de bestuurders. De samenstelling van de AV bleef in 2021 onveranderd. De AV telde vijftien leden en komt elk semester eenmaal samen. Elke bijeenkomst bevat een formeel en een inhoudelijk deel. Tijdens het inhoudelijk deel van de vergadering in juni gaf Charlotte Max een korte toelichting bij de belangrijkste cijfers over pleegzorg in 2020. In november stelde vormingsmedewerker Natalie Sas het pilootproject voor van de lesmodule voor het hoger onderwijs. Participatiemedewerker Stéphanie Vandenbossche gaf meer uitleg bij de opstart van het Cliëntenforum en het jaarplan van die netwerkorganisatie.
Bestuur Het Bestuur van Pleegzorg Vlaanderen komt tweemaandelijks samen, uitgezonderd tijdens de vakantiemaanden juli en augustus. Het legt het jaaractieplan van de vzw vast, bepaalt het personeelsbeleid, volgt de grote inhoudelijke beleids- en campagnedossiers op en geeft via het jaarverslag verantwoording voor de werking van het voorbije jaar aan de Algemene Vergadering en de overheid. Het bestuur telde in 2021 acht leden, waaronder een pleegjongere, enkele pleegzorgers, twee directeurs van pleegzorgdiensten en enkele andere deskundigen rond thema’s die gerelateerd zijn aan jeugdhulp. Het Bestuur heeft dus een sterke link met het werkveld, maar ook met het hoger onderwijs en de ervaringsdeskundigheid rond armoede en sociale uitsluiting. In 2021 gaf Ann Gaublomme aan dat ze haar voorzitterschap zou willen overdragen aan een opvolger. De AV van november 2021 stelde Hai-Chay Jiang aan als nieuwe bestuurder die ook de rol van voorzitter op zich neemt. Ann Gaublomme nam ontslag als bestuurder.
Naar een nieuw kantoor De huisvesting van Pleegzorg Vlaanderen is niet meer optimaal. Het gebouw veroudert en de eigenaars lieten weten dat grote verbouwingen niet op de planning staan. Daarom keken we al ruime tijd uit naar een nieuwe locatie. Na heel wat gesprekken en voorbereidende vergaderingen zal Pleegzorg Vlaanderen in de herfst van 2022 verhuizen naar een nieuwe locatie. Die verhuis vroeg in de loop van 2021 al heel wat voorbereiding, zowel administratief als praktisch.
34
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN
Financiën Inkomsten Subsidies
Subsidies Giften
25%
Giften Andere
5%
70%
Andere
Totaalbedrag € 401.804,30
De subsidie die we ontvangen van het agentschap Opgroeien van de Vlaamse Overheid is de grootste bron van inkomsten. Daarnaast zijn er ook inkomsten vanuit de interprovinciale werking, dat is de samenwerking met de provinciale pleegzorgdiensten. We faciliteren, coördineren en/of ondersteunen aspecten van die werking als Vlaamse partner. Een voorbeeld daarvan zijn de Vlaamse wervingscampagnes om nieuwe kandidaat-pleegzorgers te vinden of het tijdschrift Kleurrijk wat alle pleeggezinnen in Vlaanderen ontvangen. De reële kosten daarvoor worden gerecupereerd bij de provinciale diensten voor pleegzorg. Ook in 2021 droegen vele mensen pleegzorg een warm hart toe en mochten we veel giften ontvangen. Daarbij zagen we enkele kleinere maandelijkse stortingen, donateurs die als cadeau een gift aan Pleegzorg Vlaanderen vroegen en eenmalige stortingen, al dan niet via de snelle link op onze website. Ook enkele grotere bedrijven steunden ons via een mooie gift.
Uitgaven Werkingskosten
Personeelkosten Personeelskosten
59%
Werkingskosten 41%
Totaalbedrag € 404.785,73
De grootste uitgaven van Pleegzorg Vlaanderen zijn de personeelskosten van het team met vijf personeelsleden of 3,8 vte. De rest van de uitgaven werd ingezet in de werking van de vzw. Na het coronajaar 2020 waren de ambities groot en budgetteerden we voor 2021 een verlies van net geen € 30.000. Helaas zijn er alsnog activiteiten niet kunnen doorgaan. Uiteindelijk resulteerde dat in een negatief resultaat van €2.981,43. Dat negatief resultaat kan de vzw dragen door de opgebouwde reserves uit vorige jaren.
Pleegzorg Vlaanderen is lid van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving.
Jaarverslag 2021 PLEEGZORG VLAANDEREN 35
Pleegzorg Vlaanderen vzw Ravenstraat 98 3000 Leuven RPR Leuven BE 0537.432.161 016/ 23 97 75 info@pleegzorgvlaanderen.be www.pleegzorg.be www.pleegjongeren.be @pleegzorgvlaanderen @pleegzorgvl Pleegzorg Vlaanderen