Kleurrijk! - Maart 2022 - Limburg

Kleurrijk!

Jaargang 3 – nr. 1 – driemaandelijks, maart, april, mei 2022 – Afgiftekantoor: 9000 Gent X – P 918599 Pleegzorg Limburg, Welzijnscampus 19 bus 1, 3600 Genk

Pleegzorg Limburg

PB- PP BELGIE(N) - BELGIQUE

Kleurrijk Maart 2022 > Welkom <

Welkom Een goede match Beste pleegzorgers, Het thema van de Week van de Pleegzorg afgelopen november was ‘een goede match’. Die match is ook heel belangrijk bij cultuursensitieve pleegzorg. In deze Kleurrijk lees je het verhaal van Hava en haar man Hakki, die twee jaar lang een meisje met Turkse roots een warme thuis gaven. Een mooi verhaal!

Een goede match is er ook tussen oma Anny en pleegmoeder Evelyne.

Anny kon zelf de voltijdse zorg voor haar kleindochter niet op zich nemen, maar blijft wel betrokken bij de opvoeding als steungezin. Pleegmama Evelyne wilde haar graag bedanken voor alles wat ze doet voor haar kleindochter. Daarom gaat de pleegzorgpluim deze keer naar oma Anny.

Pleeggrootouder worden is een hele verandering. Plots mag je je kleinkind niet alleen verwennen, maar ben je ook verantwoordelijk voor de opvoeding. Welke rollen nemen pleeggrootouders op? En hoe zit het in zo’n situatie met de loyaliteit? Je leest er alles over in een interview met Anouk Swevers, die mee aan de basis stond van GRIP. Altijd al benieuwd geweest naar hoe een week van een pleegzorgbegeleider eruitziet? Nina geeft je graag een inkijk in haar week. Druk, maar ook heel divers en veelzijdig. Om het met haar eigen woorden te zeggen: “Nooit saai!”.

Veel leesplezier!

Ann Vandersanden Algemeen Directeur Pleegzorg Limburg vzw

2

Kleurrijk Maart 2022 > Inhoud <

Welkom

2

Nieuwtjes uit de regio’s

4

Interview

Een goede match in cultuursensitieve pleegzorg

6

De brief

8

Achtergrondartikel: grootouders in pleegzorg

9

Een ingrijpende beslissing Stem van de ouder

12

De pleegzorgpluim

13

De week van een begeleider

14

Juridisch advies

Vraag het aan Jeugdrecht.be Column

16 18

Lies

COLOFON Kleurrijk! verschijnt vier maal per jaar en is een uitgave van Pleegzorg Vlaanderen vzw en de vijf provinciale diensten voor pleegzorg.

Redactie: Anne Baert, Lynn Bringmans, Hilde Cloet, Femke De Lameillieure, Ann Macharis, Charlotte Max, Karina Van Belle, Bernadette Verdonck

Verantwoordelijke uitgever: Pleegzorg Vlaanderen vzw Ravenstraat 98, 3000 Leuven BE 0537.432.161 / RPR Leuven 016/23 97 75 www.pleegzorg.be info@pleegzorgvlaanderen.be

Vormgeving: www.dsigngraphics.be

Kleurrijk wordt gedrukt op X-per papier, gemaakt met FSC®-gecertificeerde ECF-pulp

3

UIT DE REGIO’S Vorig jaar brachten we jullie al op de hoogte van onze pleegzorgmuur in Hasselt, maar wist je dat er in november 2021 een tweede pleegzorgmuur in Kuringen is gezet op initiatief van de stad Hasselt?

Nieuwe pleeggezinnen vinden blijft broodnodig. Nog steeds wachten heel wat kinderen, jongeren en volwassenen met een handicap en/ of psychiatrische problematiek op een warm plekje in een gezin. We willen daarom onze oproep om pleeggezin te worden zo zichtbaar mogelijk maken.

Over cijfers en plannen Heb jij een van de twee pleegzorgmuren al gespot? Met de lente in aantocht is het het ideale moment om eens te gaan wandelen in Hasselt en Kuringen en zo de twee pleegzorgmuren te bewonderen! Ook jij kan helpen om onze oproep zo breed mogelijk te verspreiden. Maak een selfie voor de muur en deel hem op sociale media met #pleegzorgmuur #jethuisdelenverrijktjeleven (en vergeet ons niet te taggen!).

Zo help je ook om nieuwe kandidaat-pleeggezinnen te vinden, die hopelijk een plekje kunnen vrijmaken aan de ontbijttafel, in hun zetel, in hun hart. Alvast bedankt!

Intussen hebben we de eerste maanden van het nieuwe jaar al achter ons liggen. Tijd om eens te kijken naar enkele cijfers uit onze provincie. De pleegouders van Vlaams-Brabant en Brussel blijven zich toenemend engageren. 1.440 kinderen, jongeren en volwassenen kunnen nu bij hen terecht. En maar liefst 165 medewerkers staan in voor de ondersteuning en begeleiding van de gezinnen. We zijn dankbaar voor deze inzet die een levenslang verschil maakt!

VLAAMS-BRABANT & BRUSSEL

Pleegzorgmuur al gespot?

LIMBURG

En ook aan plannen is er geen gebrek. We blijven de organisatie van onze hulp- en dienstverlening verbeteren via bijkomende en gerichte inzet van medewerkers, daar waar het nodig is. Eind dit jaar verhuizen 85 Leuvense medewerkers naar een nieuw centraal kantoor op de Brusselsesteenweg in Leuven. We voorzien daar eveneens een warme plek voor ouders, pleegouders, kinderen en jongeren. Een plek om elkaar te ontmoeten en te steunen in pleegzorg!

Doneer je e-mailhandtekening Om pleegzorg nog meer bekend te maken in Vlaanderen roepen we deze maand alle bedrijven op om ons te steunen.

Hoe dan? Wel, het is heel eenvoudig: op onze website kunnen ze een speciale e-mailhandtekening downloaden die ze kunnen gebruiken zo lang ze willen. En we hebben ook een paar leuke extraatjes voorzien.

Interesse? Ga naar www.pleegzorg.be/doneer-je-e-mailhandtekening.

Wie weet kan jij je werkgever wel overtuigen om mee te doen!

4

VLAANDEREN

NIEUWTJES

Kleurrijk Maart 2022 > Nieuwtjes uit de regio’s <

ANTWERPEN

Kleurrijk Maart 2022 > Nieuwtjes uit de regio’s <

Een oproep van onze pleegzorgers aan pleegzorgers Hallo, wij zijn allemaal pleegzorgers bij Pleegzorg Provincie Antwerpen.

Vier keer per jaar komen we samen om elkaar te vertellen wat we zoal meemaken in pleegzorg.

We denken ook na over wat er anders/beter kan in pleegzorg, omdat we het belangrijk vinden dat pleegzorgers een stem hebben en omdat we als geen ander weten hoe het er in de praktijk aan toe gaat.

Wil jij graag jouw verhaal delen met andere pleegzorgers? Wil je je

inzetten om pleegzorg nog beter te maken? Neem dan contact op met Anja van pleegzorg. Je kan haar bellen of sms’en op het nummer 0491/15.26.83 of mailen naar anja.janssens@ pleegzorgprovincieantwerpen.be.

De pleegouderraad vindt plaats in de nieuwe afdeling in Berchem (Heilig Hartstraat 12).

We komen samen van 19.00 uur tot 21.30 uur. Een hapje en een drankje staan op je te wachten.

Dit zijn alvast de data van onze bijeenkomsten in 2022: • 1 juni Woon je in een andere provincie, maar wil • 22 september je je ook engageren binnen de pleegou• 1 december derraad van jouw provincie? Neem dan contact op met je begeleider om te horen wat de mogelijkheden zijn.

Met het pilootproject ‘Partners in Parenting’ (P&P) sloegen Pleegzorg Oost-Vlaanderen en Vzw Amon in Zuid-Oost-Vlaanderen de handen in elkaar om kwetsbare kinderen een thuis te bieden.

De twee jeugdhulporganisaties gaan samen op zoek naar gezinnen die kinderen met emotionele en gedragsproblemen willen opvangen. De kinderen verblijven in de verschillende leefgroepen

van vzw Amon in Kruisem, Zwalm en Ninove en kunnen omwille van hun problematiek niet in reguliere pleegzorg terecht. Het bijzondere aan P&P is dat er veel en intensieve begeleiding voorzien wordt voor zowel ouders als pleegzorgers.

Het project wordt bij Pleegzorg Oost-Vlaanderen getrokken door teamcoach Cindy Stevens en uitgevoerd met de steun van verschillende medewerkers

OOST-VLAANDEREN

Pilootproject P&P helpt kinderen van leefgroep naar gezin

Voor meer info: nderen.be cindy.st evens@pleegzorgoost vlaa

instroom, begeleiders, staf- en directieleden en de communicatiedienst.

WEST-VLAANDEREN

Waar kan je ons vinden?

Ondanks de vele coronaperikelen zijn we bij Pleegzorg West-Vlaanderen niet bij de pakken blijven zitten. De afgelopen tijd is onze organisatie blijven groeien. Dat betekent steeds meer medewerkers en dus waren hier en daar andere locaties noodzakelijk.

Even niet meer mee waar je ons nu kan vinden? Op deze locaties kan je onze diensten in West-Vlaanderen bereiken.

5

Kleurrijk Maart 2022 > Interview <

Hava en haar man Hakki zorgden twee jaar lang voor een klein meisje met Turkse roots. “Wij zijn zelf Turkse Gentenaars en hebben haar onze culturele gebruiken aangeleerd. Dat schiep een vertrouwensband met haar papa. Wij spraken elkaars taal en hadden dezelfde feestdagen. Zo was er veel minder spanning rond de pleegzorgsituatie en vormden wij een goede match”, vertelt pleegmama Hava.

Een goede match in cultuursensitieve pleegzorg

— Tekst en foto: Lien Grimonprez —

Hava en Hakki hebben een zoon en dochter die al aan de universiteit studeren. “Wij wilden eigenlijk al sinds we getrouwd zijn een pleegkind in ons gezin opnemen. Maar eerst kwam het er een hele tijd niet van door de hoge werkdruk, gezondheidsproblemen, onze eigen jonge kinderen … Enkele jaren geleden zagen we plots een affiche van pleegzorg in de moskee. Die poster was het laatste duwtje dat we nodig hadden om echt tot pleegzorg over te gaan.”

kreeg van Pleegzorg. Het was zover.

Er zou een kindje bij ons komen wonen. Toch een heel spannend moment.”

Gaan we dit nog wel kunnen?

Vlotte communicatie

“We namen contact op met de pleegzorgdienst in onze buurt. Er volgde een hele selectieprocedure met individuele gesprekken en een groepsgesprek met andere Turkse gezinnen. We bleken geschikt te zijn om onze thuis te delen. Ik weet nog heel goed dat ik in het midden van een winkel stond met m’n armen vol boodschappen, toen ik telefoon

Door omstandigheden was het voor de papa tijdelijk niet mogelijk om voor zijn dochter te zorgen. “Hij had het er in het begin heel moeilijk mee dat zijn dochter niet meer bij hem woonde. En dat is heel begrijpelijk. Maar beetje bij beetje wisten we zijn vertrouwen te winnen.

Wij waren een heel goede match omdat wij dezelfde achtergrond

6

Het meisje dat bij Hava en Hakki terecht kwam, was anderhalf jaar oud. “Ik had eerst wat schrik. Zo’n klein kindje! Het was al zo lang geleden dat wij nog in de luiers zaten.

Gaan we dit nog wel kunnen? Mijn man stelde mij onmiddellijk gerust.

“Natuurlijk kunnen wij dat. Zoiets verleer je niet.” En dat is zo.”

hebben. We hebben dezelfde taal, cultuur en godsdienst. Dat zorgde voor vlotte communicatie tussen ons. Mijn man is zelfs van dezelfde stad afkomstig als de papa, dat schept ook al een band.”

Natuurlijk kunnen wij dat.

Zoiets verleer je niet.

“We leerden het meisje al onze gebruiken: schoenen uitdoen als je een huis binnenkomt, pantoffels aan onze bezoekers geven, hun handen kussen ... Ze zag ons bidden, vierde trouwfeesten van familie mee en vergezelde ons gezin naar de moskee. Ik geloof dat het voor de papa een grote opluchting

Kleurrijk Maart 2022 > Interview <

was dat zijn dochter de opvoeding kreeg die hij voor ogen had en dat wij elkaar zo goed begrepen.”

“Het meisje is twee jaar lang bij ons gebleven. Intussen is ze opnieuw naar huis. We hebben samen heel veel mooie momenten beleefd. De kleine zaken: naar de schoolpoort rennen om haar op tijd op te halen, verjaardagen vieren … Eén van de mooiste herinneringen is toch onze reis naar Turkije met haar.

We hebben daar haar familie leren kennen. Het was schitterend om te zien hoe warm ze er omringd werd.

En de familie was oprecht dankbaar dat wij zo goed voor hun nichtje of kleinkindje zorgden. We worden nog steeds door hen uitgenodigd als we op reis zijn in Turkije.”

Pleegzorg heeft ons als gezin veel geleerd Ook nu het meisje opnieuw bij haar vader woont, blijft het contact nog heel goed. “We zien haar

nog regelmatig en ze komt soms nog logeren. Ze zit nu in het eerste leerjaar en is echt heel slim. We zijn zo trots op haar. We hopen dat ze kan verder studeren en zorgeloos opgroeien. Ze weet dat ze hier altijd welkom zal blijven.”

“Pleegzorg heeft ons als gezin ook veel geleerd. Mijn kinderen hebben gezien dat er bij ons meer dan genoeg liefde is om te delen, dat pleegzorg ook een optie is als zij zelf een gezin hebben. Ze hebben ook wel vaak moeten lachen. Als pleegmoeder kon ik zaken veel meer relativeren dan toen mijn kinderen nog jong waren. Een glas fruitsap dat omvalt en een vlek maakt: geen probleem, het is nog maar een klein kindje, zoiets kan gebeuren… Vroeger was ik wel strenger.”

leven van het meisje maar ook op de Turkse gemeenschap. We hebben heel veel mensen aan het denken gezet. We kregen ontzettend veel positieve reacties. Er waren mensen die belden voor informatie of zelfs aan de deur stonden om informatie te vragen. Hopelijk hebben enkelen van hen zich ook kandidaat gesteld als pleegzorger.”

We hebben heel veel mensen aan het denken gezet.

Positieve reacties “Zelf denk ik ook dat we niet enkel een positieve impact hadden op het

7

Kleurrijk Maart 2022 > De brief <

Dag kind Kom binnen Mijn deur staat altijd open Ook al ben je tegenover mij nog vrijwel gesloten.

Kom binnen Al is het maar van korte duur tezamen breken we met zachtheid door jouw stenen muur.

Steen per steen, ’t heeft geen haast, je hebt het al zo moeilijk lief kind dat je bij mij bent geplaatst.

Wees welgekomen Want jij bent een kind en zal eindelijk het kind zijn kunnen ervaren.

Enkele goede herinneringen om te koesteren, om te bewaren.

Kom binnen of beweeg je naar buiten, wees vrij om te kiezen en je emoties te uiten Ik sla je in mijn armen en ik draag je in mijn hart.

Weet kind dat je altijd welkom bent in ons nederig huis.

Noem het, alleen als jij wil, jouw tweede thuis …

Chelsy

8

Chelsy is een jonge vrouw van 25 jaar. Ze groeide op bij haar oma en vond er een warme thuis. Het lot wilde dat ze verliefd werd op een jongen die ook in een pleeggezin opgroeide en samen hebben ze een dochtertje van twee jaar. Nu Chelsy zelf mama is, beseft ze hoeveel energie een kind vraagt en waardeert ze nog meer het engagement dat pleegzorgers aangaan.

Ze vindt het zo mooi dat er mensen zijn die open staan om kinderen, die niet van hen zijn, op te vangen en hen liefde, warmte en kansen te geven. Om alle pleegzorgers te bedanken schreef ze deze tekst. Ze schreef hem vanuit het perspectief van een pleegzorger, maar ook hoe zij als pleegkind de gastvrijheid en liefde van een pleegzorger heeft ervaren.

Kleurrijk Maart 2022 > Grootouders in pleegzorg <

Een ingrijpende, maar vanzelfsprekende beslissing — Tekst: Charlotte Max —

Om meer inzicht te krijgen in de beleving van pleeggrootouders en de loyaliteiten die spelen bij zo’n pleegzorgsituatie, hebben we afgesproken met Anouk Swevers. Anouk is pleegzorgbegeleidster bij Pleegzorg Vlaams-Brabant en Brussel en ze stond mee aan de basis van Grootouders in Pleegzorg (GRIP).

“GRIP is een trainingsprogramma dat we hebben ontwikkeld voor grootouders die de dagelijkse zorg voor hun kleinkind opnemen”, vertelt Anouk. “Bij de ontwikkeling van die

Pleeggrootouder worden is geen keuze, maar iets wat je overkomt. Iets dat alles rondom je verandert.

Plots moet je je kleinkind niet alleen maar verwennen en ondersteunen, maar ben je ook verantwoordelijk voor de opvoeding. En dat gaat dikwijls samen met gevoelens van twijfel, verwarring en verdriet. En hoe zit het juist met loyaliteit in zo’n situatie?

methode zijn we vertrokken vanuit de beleving én de noden van pleeggrootouders. In acht maandelijkse sessies behandelen we samen met lotgenoten thema’s die beantwoorden aan de specifieke uitdagingen waarvoor pleeggrootouders staan.

Zoals bijvoorbeeld de verschillende rollen die ze opnemen of gedeeld ouderschap met je eigen kind/ schoonkind. Hoe pak je dat aan? Wat is de belevingswereld van elke partij? We ronden elke sessie af met een lunch zodat de grootouders onderling ervaringen kunnen uitwisselen.”

Je spreekt over de verschillende rollen die pleeggrootouders opnemen. Welke rollen zijn dat?

“Pleeggrootouders hebben drie verschillende rollen: de ouderrol, de grootouderrol en de pleegouderrol.

Zij blijven natuurlijk altijd de ouders van hun eigen kind. Een zoon of dochter die ze hebben opgevoed en die nu zelf ouder is geworden van hun kleinkind. Daarnaast zijn ze grootouder van hun kleinkind. En wat doen grootouders het liefst? Hun kleinkinderen verwennen, natuurlijk!

9

Kleurrijk Maart 2022 > Grootouders in pleegzorg <

Op het moment dat een kleinkind bij zijn grootouders gaat wonen onder de vorm van pleegzorg, komt daar de rol van pleegouder bij. En dat is dan weer een opvoedende rol, die de verwennende grootouderrol grotendeels vervangt.”

••• Pleeggrootouders hebben drie verschillende rollen: de ouderrol, de grootouderrol en de pleegouderrol.

••• “Voor de meeste pleeggrootouders is het helemaal niet gemakkelijk om van de verwennende grootouder over te schakelen naar de opvoedende pleegouder. Ze kampen ook vaak met gevoelens van twijfel en teleurstelling. Twijfel over de toekomst, wat als zij er niet meer zijn?

Ben ik wel goed genoeg? Verlies van ‘de oude dag’ die ze zich anders hadden voorgesteld. Schaamte over de situatie waarin ze zijn verzeild. Daarnaast worstelen ze met het gedeelde ouderschap. De relatie met hun kind/schoonkind is dikwijls complex en uitdagend.”

Bemoeilijkt die relatie de opvoeding van het kleinkind?

“Absoluut. Om dat goed te begrijpen, moet ik eerst uitleggen hoe loyaliteit in elkaar zit. Bij GRIP baseren we ons op de contextuele theorie van Boszormenyl-Nagy. Volgens die theorie heeft iedere persoon een onmisbare existentiële plaats in het grotere geheel van een familie. Dat betekent dat ‘loyaliteit’ verwijst naar een voorkeur van betrokkenheid op een relatie. In de contextuele theorie is er sprake van verschillende soorten loyaliteit.”

Welke soorten loyaliteit bestaan er dan?

“Ten eerste heeft elk van ons een loyaliteit met diegene die je het leven heeft gegeven, je biologische ouders dus. Dat noemt Nagy de zijnsloyaliteit of existentiële loyaliteit.

In de training spreken we over de

10

‘bloedband’. Die band is onverbreekbaar en blijft voortbestaan, ook als een kind van zijn ouders gescheiden is of als er geen veilige hechting is.

Ook de pleeggrootouder heeft zo’n bloedband met zijn/haar eigen kind.”

“Ten tweede heb je als kind ook een verticale loyaliteit, die we in de training de familieband noemen. Dat is dus ook een vorm van zijnsloyaliteit, maar dan met familieleden die verder verwant zijn, zoals grootouders.

Die vorm van loyaliteit is minder intens dan de bloedband.”

“En tot slot is er ook nog de verworven loyaliteit, die zich ontwikkelt in zowel de relatie met je ouders als in relatie met anderen. Die wordt opgebouwd als je aandacht, opvoeding, warmte en liefde aan een kind geeft. Dragen ouders op een verantwoorde manier zorg voor hun kind, dan verdienen zij nog meer loyaliteit van hun kind. Die verworven loyaliteit komt dan boven op de zijnsloyaliteit. Ook pleeggrootouders bouwen verworven loyaliteit op met hun kleinkind.”

groot hart en ze vroeg: “Mag ik nog een groter papier?”. Ik gaf haar een groter blad. Daarop tekende ze een héél groot hart en daar schreef ze iedereen in: oma, opa, mama en papa. En dan zei ze tegen mij: “Ik heb zo’n groot hart met plaats voor iedereen, maar die grote mensen zien dat niet.” Zo zie je dat kinderen soms in een loyaliteitsconflict komen omwille van de voorgeschiedenis tussen de volwassenen.

En dat kan wel problematisch zijn.”

••• In de ideale situatie krijgt het kind de toestemming om zowel zijn ouders als de pleeggrootouders graag te zien.

••• Wat is een loyaliteitsconflict?

Welke loyaliteiten spelen er als een kind wordt opgevoed door de grootouders?

“Als een kind opgevoed wordt door iemand anders dan de eigen ouders, in dit geval dus de grootouders, komt er bij het kind een onevenwicht of verschuiving van de loyaliteiten. De meest intense zijnsloyaliteit, namelijk die bloedband, blijft altijd bij de ouders liggen, maar ook bij de grootouders is er die verticale zijnsloyaliteit. En doordat de grootouders dagelijks investeren in het kind en liefde en aandacht geven, verwerven de grootouders méér loyaliteit dan in een gewone opvoedingssituatie. Kortom: het kind blijft de bloedband voelen ten opzichte van de ouders, en voelt tegelijk zowel verticale zijnsloyaliteit als verworven loyaliteit voor de pleeggrootouders. Veel pleegkinderen worstelen met die loyaliteiten en vinden het moeilijk om ze een plaats te geven in hun leven.”

“In de ideale situatie krijgt het kind de toestemming om zowel zijn ouders als de pleeggrootouders graag te zien en om dat ook te tonen. Dan hoeft een kind niet te kiezen. Zo was er een pleegkind dat aan mij een tekening liet zien met een heel

“We spreken van een loyaliteitsconflict als een kind niet vrij is om ver-

Kleurrijk Maart 2022 > Grootouders in pleegzorg <

schillende loyaliteiten te beleven. Er zijn twee soorten conflicten. De eerste en ernstigste soort is de gespleten loyaliteit. Dan verhindert de ene ouderfiguur een kind om loyaal te zijn naar de andere ouderfiguur. Het kind moet dus kiezen tussen verschillende ouderfiguren die elkaar niet vertrouwen en elkaar afkeuren.

Gezien de beladen voorgeschiedenis tussen grootouders en ouders, komt het vaak voor dat pleeggrootouders, soms onbewust, het kind belemmeren om loyaal te zijn aan de ouders. Of omgekeerd kan het ook dat ouders het niet willen toelaten dat een kind bij de pleeggrootouders woont en hen graag ziet.”

“De tweede soort is de indirecte of onzichtbare loyaliteit. Dat komt voor als de loyaliteit van een kind ten opzichte van een volwassene wordt ontkend of gerelativeerd. Als een kind bijvoorbeeld zijn loyaliteit aan de ouders niet mag tonen, kan die loyaliteit ondergronds gaan. Dat heeft meestal als gevolg dat kinderen die loyaliteit op een andere manier uiten, bijvoorbeeld door bepaald onaangepast gedrag. Andere mogelijke uitingen zijn dat het kind eenzelfde beroepskeuze maakt als de ouders, hoewel die niet bij hem

of haar past. Of het kind kan bijvoorbeeld de manier van praten overnemen van de ouders.”

“Hoe kunnen ouders en pleeggrootouders zo’n loyaliteitsconflict voorkomen?”

“Het belangrijkste is dat kinderen de ruimte krijgen om zowel hun ouders als hun pleeggrootouders graag te zien én om dat te mogen tonen. Maar door moeilijkheden die er kunnen zijn in de relatie tussen pleeggrootouders en ouders, is dat helemaal niet gemakkelijk. Voor pleeggrootouders is dat een veel grotere uitdaging dan voor bestandspleegouders. Bestands-pleegouders hebben geen voorgeschiedenis met de ouders van hun pleegkind.

Pleeggrootouders hebben vaak het gevoel te moeten ‘kiezen’ tussen hun eigen kind en hun pleegkind.

Een moeder vertelde me dat ze dankbaar is dat haar zoontje bij haar moeder woonde, maar dat ze hierdoor ook een stukje van haar moeder kwijt was geraakt. Zo mocht ze enkel bij haar moeder op bezoek als haar kind er niet was, omdat ze haar kind enkel mocht zien in de bezoekersruimte van Pleegzorg.”

••• Voor pleeggrootouders is dat een veel grotere uitdaging dan voor bestandspleegouders.

••• “Bovendien is onze maatschappij niet echt aangepast aan pleegzorgsituaties. Zo was er bijvoorbeeld een pleeggrootouder in onze groep die vertelde over de zeeklas van haar kleinkind. Tijdens die zeeklas mochten alle kinderen één telefoontje doen naar het thuisfront. Wie moest het kind dan kiezen: haar mama of haar pleegoma? Hoewel het kind dag in dag uit bij de pleegoma woonde, koos het toch om naar mama te bellen. Dan is het belangrijk dat de pleeggrootouder weet dat dit helemaal geen keuze voor of tegen iemand is. Dat is gewoon die bloedband die toch sterker is dan de familieband.”

Grootouders in Pleegzorg (GRIP) Grootouders in pleegzorg (GRIP) is een trainingsprogramma waarmee pleegzorgmedewerkers aan de slag gaan om pleeggrootoudergroepen te begeleiden.. In acht maandelijkse sessies denken pleeggrootouders samen met lotgenoten na over thema’s die tegemoetkomen aan de specifieke uitdagingen waarvoor pleeggrootouders staan. Het doel van de bijeenkomsten is om (h)erkenning te krijgen en te geven, en samen te zoeken naar oplossingen. Na elke sessie is er een lunch: het ideale moment om ervaringen uit te wisselen.

GRIP wordt georganiseerd in alle provincies.

Wil je graag meedoen? Laat het weten aan jouw begeleider!

11

Kleurrijk Maart 2022 > Stem van de ouder <

Ik wist niet dat pleegzorg me zo goed zou helpen

Mijn echtgenoot overleed kort na de geboorte van ons zoontje Frederik. Het was een erg moeilijke periode.

Vooral omdat ik het gevoel had dat ik niet aan mijn verdriet mocht toegeven. Ik moest er toch zijn voor mijn zoontje?

Familie en vrienden waren heel behulpzaam, maar toch geraakte ik er niet bovenop. Het bleef heel zwaar.

Het afscheid, mijn kindje, mijn job. Ik wist gewoon niet meer waar eerst te beginnen en ik had het gevoel dat ik niets meer onder controle had. Ik snakte zo naar tijd voor mezelf, tijd om mijn gedachten te ordenen.

Het was mijn huisdokter die mij de tip gaf om contact op te nemen met een dienst voor pleegzorg. Op de dienst vertelden ze me dat er pleeggezinnen zijn die voor Frederik konden zorgen. Zo zou ik de tijd krijgen om alles weer georganiseerd te krijgen.

Frederik gaat nu om de twee weken logeren bij Leen en Jan. Ik voel dat ik dat echt nodig heb. Het zijn fantastische mensen die zelf een dochtertje hebben. In het begin had Frederik het wat moeilijk, maar intussen vindt hij het fantastisch. Zij zijn een beetje zijn tante en oom geworden. Ik ben hen heel dankbaar, want dankzij hen krijg ik de kans om er weer bovenop te geraken. ­— Marianne (32), alleenstaande mama van Frederik

12

Kleurrijk Maart 2022 > Pleegzorgpluim <

Een pleegzorgpluim voor Anny Evelyne is pleegmoeder van Sia. Samen met haar man Nick zorgt ze al meer dan zeven jaar voor een warme thuis voor haar. En iemand die niet weg te denken is in de opvoeding van Sia, is haar oma Anny.

Daarom vond Evelyne dat oma Anny een pluim verdient!

— Tekst en foto: Nelle Devisscher —

Sia werd al een paar weken na haar geboorte in het gezin van Evelyne opgenomen toen bleek dat haar ouders niet voor haar konden zorgen. In het begin wilden Evelyne en Nick enkele weken crisisgezin zijn voor baby Sia, maar intussen zorgen ze al meer dan zeven jaar voor Anny’s kleindochter.

De trots druipt er bij de twee vrouwen af als ze over Sia spreken. “Ze doet het goed op school en ze is zo behulpzaam. Ze zorgt heel goed voor haar neefje, dat nochtans wat ouder is, maar het

iets moeilijker heeft. Het is zo fijn dat dankzij de betrokkenheid van Anny, Sia nog altijd deel kan uitmaken van haar oorspronkelijke familie, ook al is die niet zo groot.”

Zelf kon Anny de voltijdse zorg voor haar kleindochter niet op zich nemen. Zij zorgt namelijk ook voor Dennis, haar volwassen zoon met ASS. Toch wou ze graag betrokken blijven in het leven van Sia. Zo werden Anny en Dennis samen het steungezin voor Evelyne en Nick.

Ook al zijn Evelyne en Anny heel verschillend, toch klikte het meteen.

“Het voelt een beetje alsof Anny mijn schoonmoeder is,” vertelt Evelyne. “Ik kan haar bellen als we opvang nodig hebben zodat onze pleegdochter een dagje kan komen logeren. Net zoals je ouders of schoonouders kunt opbellen wanneer het nodig is. Ze is er altijd bij om Sia’s verjaardag te vieren, bij kerst, sinterklaas, Pasen of eender welk ander feest. Ook als er op school een speciale gelegenheid is, is Anny er altijd bij. Dat is dan ook het smoesje waarmee ik haar deze middag thuis kon houden, want Anny is een bezig bijtje. Als ik niet had verzonnen dat er vanmiddag iets voor de grootouders was te doen op school, was ze zeker niet thuis geweest.”

Ken jij iemand die een pleegzorgpluim verdient?

Stuur een mailtje naar charlotte.max@pleegzorgvlaanderen.be

13

Kleurrijk Maart 2022 > De week van een begeleider <

Benieuwd hoe een week van een pleegzorgbegeleider eruitziet?

Nina, pleegzorgbegeleidster bij Pleegzorg Limburg, neemt je mee op pad.

De week van een pleegzorgbegeleider Maandag

Dinsdag

Vandaag heb ik crisispermanentie.

Dat betekent dat ik heel de dag bereikbaar ben op kantoor in Genk om eventuele crisisvragen op te vangen. In september stapte ik in het crisisteam, bovenop mijn andere begeleiderswerk. Ik heb altijd al interesse gehad in de crisiswerking binnen jeugdzorg, maar had nog niet de kans om er effectief in te werken.

Vandaar die keuze.

De dag begint met een jaarlijkse zitting op de jeugdrechtbank. Die verloopt gelukkig heel vlot, al is het altijd even spannend. Zeker voor ouders en pleegzorgers, maar ook voor mij. Op basis van ons advies en het werk dat we geleverd hebben in het gezin, beslissen ze over het verdere verloop van de pleegzorgsituatie.

Er is nog geen telefoontje binnengekomen, des te meer tijd dus om mijn administratie bij te werken. Daar is vaak geen tijd voor na de dagelijkse telefoons, sms’en, mails, huis- en begeleide bezoeken. Elk contact met pleegzorgers, ouders, pleegkinderen en andere betrokkenen moeten we registreren en uitschrijven. Voor 26 dossiers vraagt dat heel wat planning en daar ben ik niet altijd de beste in.

Het gevoel als zo’n verslag dan eindelijk af is: heerlijk!

14

Na de middag volgt een huisbezoek bij doorwinterde pleegzorgers. Mensen die al jarenlang voor dezelfde kinderen zorgen en hen zien als hun eigen kinderen.

Toch zijn er soms nog moeilijkheden. De puberteit is voor veel jongeren een zoektocht. Al wonen ze al jaren in een stabiel en warm nest, dan nog kan dat een woelige periode zijn. Vandaag ga ik samen met een medewerker van ons therapeutisch team langs bij het gezin. Samen met de pleegzorgers gaan we een SEO-R afleggen, een inschaling van de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind. Een kind kan perfect functioneren op intellectueel vlak, maar toch moeilijkheden hebben op sociaal-emotioneel vlak door bijvoorbeeld de rugzak die het meedraagt. Aan de hand van vragenlijsten gaan we samen

achterhalen op welke leeftijd het kind functioneert en geven we de pleegzorgers aangepaste handvaten om om te gaan met het gedrag en de emoties van het pleegkind.

Op het einde van de dag heb ik een begeleid bezoek met een mama en haar kindje van anderhalf jaar. Ze hebben een fijn moment samen. Eén van de mooie en waardevolle momenten in pleegzorg.

Kleurrijk Maart 2022 > De week van een begeleider <

Woensdag Pfoe, wat een dag… dat had ik niet zien aankomen!

Rustig opgestaan, perfect wetende hoe mijn planning van de dag eruit ziet: overleg met het therapeutisch team, twee begeleide bezoeken en een huisbezoek samen met de selecteur om de ervaringen van een pleeggezin in de eerste zes maanden van hun pleegzorgtraject te bespreken.

Druk, maar duidelijk. Tot ik een telefoontje krijg. Een van de begeleide bezoeken kan niet doorgaan.

De pleegmama die het pleegkind zou brengen is ziek, symptomen van corona. Iets waar we dagelijks mee te maken krijgen.

Iedereen heeft daar natuurlijk begrip voor, maar het valt vaak zwaar voor de ouders. Zeker als er wat spanning op de pleegzorgplaatsing zit. Als ze hun kind dan niet kunnen zien, terwijl ze al zo weinig contacten hebben, kan ik mij perfect voorstellen hoe moeilijk dat is en dat de emotie het overneemt.

Bijgevolg, een boze telefoon van de moeder die overstuur is omdat ze haar kind niet kan zien. Ze wil dat ik dit oplos, wat jammer genoeg onmogelijk is gezien de coronamaatregelen en de beperkingen die de jeugdrechter oplegt.

Nu mijn namiddag plots voor een deel is vrijgekomen, heb ik weer wat tijd om ander werk in te halen. Maar dan dient het volgende probleem zich aan. Via via heb ik opgevangen dat de papa van het andere begeleid bezoek mogelijks positief zou testen op corona, waardoor het niet zeker is of het bezoek kan doorgaan. Ook hier veel telefoons, mails en berichten om tot de conclusie te komen dat we het niet zeker weten en het bezoek moeten verplaatsen.

Gelukkig is deze papa heel begripvol en is dit snel van de baan.

Voor het bezoek van de avond hetzelfde probleem, iemand ziek in huis, dus afgezegd. Corona legt wel wat beslag op ons werk en op de kwalitatieve hulpverlening die we willen bieden. Voordeel is dat, na deze drukke en toch wel zware dag, mijn werkdag er sneller op zit en ik dus wat eerder kan ontspannen, wat zeker welkom is.

Donderdag De dag start met een overleg rond een meisje dat al een tijd in crisis zit. Met alle betrokkenen zoeken we naar welke oplossing het beste of het minst ingrijpend is. Veel emoties opvangen en op de stoel van zowel jongere als pleegouders zitten, is een moeilijke opdracht.

Nadien vertrek ik met mijn auto de baan op voor een overleg met het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg in Hasselt. Mijn auto is ook echt mijn trouwe partner onderweg en op vele dagen mijn beste vriend. We brengen als pleegzorgwerker vaak meer tijd door in de auto dan op de bureau en moeten dus ook regelmatig tussen alle afspraken door onderweg eten en pauzeren, zoals vandaag.

Terug op de dienst heb ik een overleg met mijn teamverantwoordelijke over mijn dossiers, iets wat we regelmatig doen om te kijken hoe elk dossier loopt en waar er ondersteuning nodig is. Die momenten zijn waardevol, het is een moment om te ventileren.

Zelfzorg wordt hoog in het vaandel gedragen binnen pleegzorg en dat is zeker noodzakelijk.

Vrijdag 6u30, veel te vroeg … De trein op voor een overleg in Oost-Vlaanderen.

Soms werken we samen met OCJ’s en rechtbanken van andere provincies, en dat is voor dit dossier het geval. Aangezien mijn aansluiting vertraging heeft, maak ik een tussenstop en werk ik in het station zelf wat verder.

Na mijn overleg aan de andere kant van België, spoor ik rustig terug naar mijn thuisstad, om daar van thuis uit verder te werken aan alle administratieve dingen waarin ik nog achterstand heb.

Een week in het leven van een pleegzorgbegeleider … Vermoeiend, doodop met momenten, maar vooral heel divers, verrassend en veelzijdig – kortom: nooit saai

😊

De dag eindigen doe ik met een begeleid bezoek tussen een papa en kind.

Opnieuw een mooi moment om de dag mee af te sluiten.

Leuk!

15

Kleurrijk Maart 2022 > Vraag het aan Jeugdrecht.be <

Welke rechten hebben ouders in pleegzorg?

Juridisch gezien is ouderschap gebaseerd op afstamming. In principe wordt bij pleegzorg niet aan die ouderlijke rechten geraakt. In het decreet pleegzorg wordt het namelijk zo gedefinieerd: “Pleegzorg is zorg waarbij een pleeggezin vrijwillig, onder begeleiding van een dienst voor pleegzorg en tegen een kostenvergoeding, een of meer pleegkinderen en/of pleeggasten opvangt”.

— Tekst: Min Berghmans — Steunpunt Mens en Samenleving (SAM)

Op nationaal vlak vinden we concrete rechten en plichten van ouders t.a.v. hun kinderen terug in het Burgerlijk Wetboek, meer bepaald in de invulling van het ouderlijk gezag en het statuut voor pleegzorgers. Minderjarigen staan in principe tot hun achttien jaar onder ouderlijk gezag van hun ouders, zowel wat betreft hun persoon als hun goederen. Dat vraagt wel om nuancering gelet op het uitdovend en doelgebonden karakter van het ouderlijk gezag: naarmate kinderen meer matuur en mondiger worden, moeten ouders minder beslissingen nemen in de plaats van hun kind en hebben zij ook minder nood aan informatie.

Hulpverlening Binnen de hulpverlening kunnen we specifieke rechten van ouders terugvinden. Die zijn gebaseerd op hun rechten uit het Burgerlijk Wetboek, maar zijn ook expliciet ingeschreven in verschillende decreten en regelgevingen.

Het betreft dan het recht op contact, het recht op informatie en

16

inspraak (participatie), recht om in te stemmen met de jeugdhulp (of te weigeren) – waarbij in verontrustende situaties het eindoordeel wel bij de jeugdrechtbank ligt. Het gaat ook om het recht op toegang tot het dossier, erkenning van ouders in hun grondrechten, respect voor de privacy en persoonlijke levenssfeer, recht op beroepsgeheim van de hulpverleners, faire klachtenbehandeling en het recht om op voldoende wijze in de hulpverlening betrokken te worden. Recent kwam daar het recht op een vertrouwenspersoon voor de ouders bij. Daartegenover wordt wel medewerking verwacht.

Statuut van de pleegzorger Voor pleegzorg is er bijkomend het statuut van de pleegzorger in het Burgerlijk Wetboek. Bij ondersteunende pleegzorg blijft het ouderlijk gezag onveranderd. Bij langdurige ononderbroken pleegzorg wordt het verblijfsrecht sowieso overgedragen naar de pleegzorgers: het kind verblijft bij hen en ouders kunnen dat niet eenzijdig wijzigen.

Het zijn de jeugdhulpinstanties die

in samenspraak met alle betrokkenen beslissen over het einde van zulke pleegzorgsituaties – of de jeugdrechtbank, als die de plaatsing oplegde.

Ook de dagelijkse beslissingen worden bij langdurige ononderbroken pleegzorg door de pleegzorgers genomen, in overeenstemming met de principes die de ouders in het belang van hun kind vooropstellen. Het recht op informatie blijft overeind, net als het beheer van de goederen. Ouders behouden het recht op eerbied en ontzag, beslissingsrecht over fundamentele opties en het recht van toezicht op de opvoeding.

Wat de sociale contacten van het kind betreft, geeft het decreet rechtspositie het kind zelf het recht om met personen naar keuze om te gaan, voor zover dat verzoenbaar is met de rechten van de andere gezinsleden en niet ingaat tegen zijn belang.

Daarnaast kan een ouder ook meer belangrijke aspecten van het

Kleurrijk Maart 2022 > Vraag het aan Jeugdrecht.be <

Meer specifiek geldt voor ouders en andere familieleden van een geplaatst kind het recht op family life: het recht op eerbiediging van privé-, familie- en gezinsleven.

Uiteraard zal een respectvolle omgang met ouders en kind bij de beslissing tot uithuisplaatsing al een basis vormen voor de latere relatie met de pleegzorgers. De plaatsing is principieel een tijdelijke maatregel die eindigt zodra de omstandigheden het toelaten.

Artikel 8 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens houdt daarom een plicht in voor de overheid om te verzekeren dat de maatregelen i.k.v. de uithuisplaatsing de uiteindelijke gezinshereniging niet onmogelijk maken. De overheid moet ook maatregelen nemen voor de voorbereiding van de terugkeer van de kinderen naar hun gezin, op voorwaarde dat dit in het belang van het kind is. Van de ouders wordt verwacht dat ze aan de voorbereiding tot hereniging meewerken, dat ze rekening houden met de wensen van het kind en geen vijandige houding aannemen.

ouderlijk gezag delegeren aan de pleegzorger, zoals beslissingen over belangrijke medische (be)handelingen, geloofsaspecten, reizen naar het buitenland, onderwijs … Het groeipakket, fiscale aftrek, mutualiteit … hangen samen met de verblijfplaats van het kind.

Internationaal recht Internationaal gezien biedt het Kinderrechtenverdrag een aantal kaders over de ouderlijke rechten bij pleegzorg. Het benadrukt dat staten de verantwoordelijkheden, rechten en plichten van ouders moeten erkennen en dat ouders moeten zorgen voor een passende begeleiding van het kind bij de uitoefening van zijn rechten, rekening houdend met zijn ontwikkelende vermogens.

Beide ouders dragen gezamenlijk en in de eerste plaats verantwoordelijkheid voor opvoeding en opleiding en moeten daarbij het belang van het kind vooropstellen. Ouders en wettige voogden hebben recht op passende bijstand bij de opvoeding van het kind.

Ook in het Europees recht vinden we terug dat de juridische basis van de ouder-kindrelatie het ouderlijk gezag is. De uitoefening van het ouderlijk gezag is één van de fundamentele bestanddelen van het familie- en gezinsleven. Ouders oefenen in principe gezamenlijk het ouderlijk gezag uit. Zij beslissen samen over de belangrijkste vraagstukken m.b.t. het onderhoud en de opvoeding van de kinderen.

Het contact tussen ouder en kind is daarbij een essentieel element.

Scheiding van een kind en een ouder is alleen gerechtvaardigd in het kader van de bescherming van de rechten van het kind. De organisatie en de duur van een dergelijke scheiding moeten daartegen worden afgewogen. Nogal wat rechtsleer en rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gaat in op de rechten van de ouders – al wint een zelfstandige benadering en afweging ten opzichte van de rechten van het kind aan belang de laatste jaren.

Maatregelen die elke vorm van contact uitsluiten zijn dus in strijd met het recht op family life. Alleen uitzonderlijk en indien noodzakelijk in het belang van het kind kunnen maatregelen de gezinsbanden doorknippen. De houding van pleegzorgers mag contact met de ouders ook niet verhinderen. Zij mogen het bezoek niet tegenwerken of kinderen opzetten tegen hun ouders. De overheid moet het mogelijk maken dat een bezoekrecht ook echt wordt uitgeoefend. Het gaat daarbij niet alleen om fysiek contact maar ook over telefonisch en schriftelijk contact.

Bronnen: www.jeugdhulp.be/themas/rechten-in-dejeugdhulp/rechten-voor-de-ouder www.jeugdrecht.be trefwoord ouderlijk gezag www.jeugdrecht.be/search/artikel/statuut-pleegzorger Tim Wuyts, Ouderlijk gezag, Intersentia, 2013 D. Van Grunderbeeck, Plichten van ouders tegenover hun kinderen, in P. Lemmens, Uitdagingen voor en door het EVRM, Antwerpen, Kluwer, 2005, p. 25-41 P. Senaeve en P. Lemmens (eds), De betekenis van de mensenrechten voor het personenen familierecht, Antwerpen, Intersentia, 2003, p. 36-37

17

Kleurrijk Maart 2021 > Beeldverhaal < Kleurrijk Maart 2022 > Lies <

‘Lies’

Kleurrijk Maart 2021 > Week van de Pleegzorg <

Hallo, ik ben Lies (43). Ik ben getrouwd met Gert (44) en samen runnen we, naast een eigen zaak, ook nog een gezin met 4 kinderen: Marie (17), Jef (14), Josefien (11) en Lou (7)*.

9 jaar geleden waagden we de sprong als pleeggezin.

We begonnen als crisisgezin maar sinds 7 jaar verblijft ons pleegzoontje Lou bij ons. De gezellige chaos en onvermijdelijke drukte in ons gezin zijn een bron van inspiratie voor mijn blog ‘Leef lach Lies’ (www.leeflachlies.com).

“Wauw, mama, kijk hoe mooi de lucht is.” Mijn hart maakt een sprongetje. En vervolgens een dubbele salto als een stemmetje “Oh ja, echt práchtig!” toevoegt. We zitten in de auto op weg naar school. De jongste dochter naast mij. De jongste zoon achterin. De lucht kleurt inderdaad prachtig roze, zelfs een beetje paars.

“Jouw lievelingskleur, mama.”

Eindelijk, denk ik bij mezelf. Ein-de-lijk is het gelukt om mijn kinderen de schoonheid rondom zich te laten zien.

De schoonheid van simpele dingen. Bij de oudste twee lijkt die missie minder geslaagd. Als ik hen wijs op een mooie wolkenformatie of op de maan die als een enorme witte bol aan de hemel staat, kijken ze even op van hun scherm en mompelen iets wat als een bevestiging geïnterpreteerd kan worden. Onze pubers zitten zo opgesloten in hun eigen wereldje dat al die pracht en praal aan hen voorbijgaat. Jammer vind ik dat.

Het heeft me dus twee kinderen ‘gekost’ om mijn doel te bereiken. Misschien is het omdat ik nu ouder ben, aanzienlijk rustiger en daardoor zélf meer oog heb voor al het schoons dat de aarde en het leven te bieden heeft én hen er ook op wijs. Toch één ding dat ik opvoedingsgewijs voor elkaar gekregen heb, want opruimen, de lichten doven en de deuren achter zich sluiten, zijn dingen die ik hen tot nu toe nog niet heb kunnen aanleren.

De afwasmachine leegmaken én ook weer vullen met het vuile gerief dat op het aanrecht staat. Het gaat er bij hen niet in. Schoenen uitdoen en jas aan de kapstok ook niet. Soit, ik wijk af.

Het is grappig dat onze zevenjarige, die voor de rest een vrij beperkte woordenschat heeft, vlotjes woorden als ‘verrukkelijk’, ‘prachtig’ en ‘adembenemend’ uitspreekt.

Hij ziet schoonheid en benoemt die. Net als onze jongste dochter. Zij denkt in beelden en kan ze ook heel ge-

detailleerd beschrijven. Als ze dan (soms iets te) uitgebreid vertelt, komt die schoonheid bovendrijven. Dan wordt duidelijk dat ook zij het mooie in de dingen herkent.

De oudste zoon heeft ADHD waardoor heel veel zaken aan hem voorbijgaan. Hij raast door het leven aan zo’n immens tempo dat veel voor hem verloren gaat. Hij komt vaak uit de lucht gevallen wanneer hij iets te weten komt dat we nochtans binnen ons gezin uitgebreid besproken hebben. Hij is aanwezig, maar sommige dingen dringen niet tot hem door. Zo merk ik dat de simpele, maar zo mooie details hem niet opvallen. Laten we hopen dat zijn kijk met het opgroeien verruimt en ook hij leert genieten van die kleine details die het leven kleur geven.

De zeventienjarige dochter is een twijfelgeval. Ze lijkt de schoonheid van de kleine dingen niet op te merken. Op het eerste gezicht besteedt ze er weinig aandacht aan.

Maar dan zie ik op haar Instagram een foto verschijnen van een prachtige zonsondergang en weet ik dat ze het wél ziet, maar er gewoon geen woorden aan vuilmaakt.

Dit alles bedenk ik me. Op een doordeweekse dinsdag op weg van school naar kantoor. Dankzij de paarse lucht waar mijn twee jongste kinderen me op wezen, terwijl ik in mijn hoofd al een to-dolijstje aan het opstellen ben voor de werkdag die nog moet beginnen. Dankbaar dat ik dankzij die twee kleine koters enkele minuten heb genoten, voldoende om de dag met een glimlach aan te vatten.

Wist je dat er in het Spaans een woord bestaat voor de lucht die roodachtig kleurt door de zon? Arrebol, zo noemen ze het. Echte levensgenieters, die Spanjaarden.

Adiós! * Omwille van privacy is een schuilnaam gebruikt.

18

Fantasie DIERENPUZZEL

Een vos met een berenhoofd? Of een giraf met een apenstaart? Met deze leuke dierenpuzzel kan je jouw fantasie he-le-maal de vrije loop laten! Knip de kaartjes uit en puzzel de origineelste, schattigste of gekste combinaties in elkaar. Wie maakt de leukste diertjes?

















20

 

 









V.U.: Pleegzorg Vlaanderen vzw - Ravenstraat 98 - 3000 Leuven

veel knutselplezier!