Winnaars Heemschut prijsvraag ‘Wegh der Weegen’ bekend: Drie eerste prijzen en één eervolle vermelding. De Provinciale Commissie Utrecht van de honderdjarige Bond Heemschut schreef ter gelegenheid van dit eeuwfeest een ideeënprijsvraag uit voor een eigentijdse invulling van een van de vakken van de Wegh der Weegen, het aan Jacob van Campen toegeschreven ontwerp van internationale allure voor een directe verbinding tussen Utrecht en Amersfoort. De jury selecteerde eerder uit een 27‐tal inzendingen zes genomineerden. Op 9 februari 2012 (het ‘Jaar van de Buitenplaats’) zijn de winnaars bekendgemaakt op de buitenplaats Oud‐Zandbergen aan de Amersfoortseweg in Zeist. Omschrijving ideeënprijsvraag De Wegh der Weegen is de Amersfoortseweg tussen de Bilt/Zeist en Amersfoort. Dit uit 1649 daterend ontwerp voorziet in een 24‐tal vakken van ca 400 x 400 m ter weerszijden van een kaarsrechte 60 meter brede weg met een lengte van meer dan 10 kilometer. Op elk der vakken was een nieuw te stichten buitenplaats gedacht Aan de deelnemers – praktiserende dan wel studerende stedenbouwkundige, landschapsarchitecten, architectuurhistorici en historische geografen – is gevraagd om voor een van de meest aangetaste vakken een eigentijdse invulling te bedenken, geïnspireerd op het 17e eeuwse ontwerp. Samenstelling jury Dr. Jaap Evert Abrahamse, architectuurhistoricus Ir. Jos J. Cuijpers, stedenbouwkundige Mariëtte Pennarts‐Pouw, gedeputeerde van o.a. erfgoed, Provincie Utrecht (voorzitter) Ir. Joof Tummers, landschapsarchitect Aandachtspunten uitwerking ideeënprijsvraag Bij de beoordeling van de inzendingen stelde de jury onderstaande aandachtspunten op:
1.
Beantwoordt het ontwerp aan een maatschappelijke vraagstelling? 2. 3. 4. 5. 6.
Is er begrip voor de cultuurhistorische context? Komt deze cultuurhistorische context terug in het ontwerp. Ontwerpkwaliteiten. Hoe is het samenspel tussen groene structuur en bebouwing? Doorwerking in de verschillende schaalniveaus. Presentatie van de inzendingen,
Statement van de jury bij de einduitslag Frappant is dat de inzenders op verschillende manieren een antwoord geven op de door ons gestelde vraag. Deze zijn in drie categorieën te verdelen: ‐inzendingen waarbij het de vormgeving van het mobiliteitsaspect voorop staat; ‐inzendingen, die aandacht besteden aan de problematiek van de landschappelijke inpassing; ‐inzendingen die het herinterpreteren van de (cultuur)historische context tot hoofdthema verheffen Eervolle vermelding De jury was eenstemmig over het toekennen van een eervolle vermelding aan ; Pouderoyen Compagnons, Knoop op de weg Om onderstaande reden: Het ontwerp is helder en tegelijkertijd conventioneel, een kruising tussen planologie en architectuur. Het is een goed plan. Het is gedurfd om verder te gaan dan twee vakken en de Amersfoortseweg als geheel te nemen. De voorkant van de vakken zijn hard( bebouwing), de achterkant zacht (groen) en is flexibel in te vullen. De invulling van de planologische vlakken zou te veel bebouwing op kunnen
leveren en daardoor niet passen in dit gebied. Deze plekken zijn echter op dit moment ook redelijk gemutileerd. Het concept valt binnen de termen van de vraag die in de prijsvraag gesteld is. De invulling van beide vakken aan de Amersfoortseweg levert een sterk ontwerp. Toekenning prijzen: drie eerste prijzen ex aequo De jury heeft lang beraadslaagd over het vaststellen van een kwaliteitsvolgorde. Zij is uiteindelijk tot de conclusie gekomen dat de drie ontwerpen die voor een prijs in aanmerking komen feitelijk niet onderling vergelijkbaar zijn, omdat zij (zoals hierboven vermeld) ieder een verschillend antwoord geven op de door ons gestelde vraag. Het feit dat zoveel verschillende antwoorden mogelijk zijn toont aan dat in ons tijdsgewricht het werken met historische gegevens om een persoonlijke interpretatie vraagt. In elk van de drie genomineerden zit genoeg kwaliteit om ze voor een prijs in aanmerking te laten komen. Dat betekent dat er niet er niet één eenduidig recept is voor het omgaan met een historische context. De jury heeft eenstemmig geoordeeld dat aan de volgende drie inzenders een gedeelde eerste prijs moet worden toegekend: ‐ Joost Koek, Wegen der Wegh Een symmetrisch en traditioneel ontwerp, echter niet historiserend. Toch past het in een langetermijnstrategie. Een scherp contrast vormen de rechte wegen over het oorspronkelijk tracé met een slingerend verloop op plekken waar wordt afgeweken. Qua pragmatiek sierlijk en eenvoudig. De stedenbouwkundige structuur voor de betreffende vakken is niet spectaculair maar gebaseerd op een fractalachtige ordening waarbij hiërarchie wordt gesuggereerd maar niet wordt uitgewerkt. Deze strategie is de theoretische aanvliegroute voor een pragmatisch plan. Het is een verfrissend schema, niets meer dan een logische hoofdgedachte die wacht op invulling van architecten: de jury is nieuwsgierig naar de variatie in de doorwerking van de plannen. Het plan laat die ruimte open en is expliciet in het maken van leegte. De strategie is uitmuntend. Zowel op grote als op kleine schaal goed doordacht, zoals zwerfkeien en palen die de sorties markeren.
‐
Plein06, Koen de Boo, Robert Jan van der Veen ,Sijmen Schroevers, Jerryt Krombeen; In 4 fases terug en vooruit Het ontwerp werkt van achter naar voren; eerst een detaillistisch verhaal over palen en signalen, vervolgens de weg, het casco en de invulling. Het faseert eerst de kleine dingen dan de rest en vormt op die manier een vertaling van de oorspronkelijke strategie (waarin de aanleg van de weg op de eerste plaats stond en de invulling van de vakken daaraan ondergeschikt was) naar de huidige tijd. Een helder ontwerp; het is straight en kaal (geen bomen op de middenberm) dat is fraai. Er was discussie over de viaducten; er over of er onderdoor gezien de aard, schaal en het profiel van de weg? Er is echter wel over nagedacht: de fietser verheft zich eventjes in deze lange leegte boven de boomtoppen. Daarnaast is een samenhang te zien tussen meerdere verkeerssystemen (o.a. busbanen). De bebouwing zou een kritiek punt kunnen zijn. De drager is echter zo krachtig dat hij veel om zich heen kan verdragen. Het ontwerp is opvallend mooi gepresenteerd. ‐ VS landschap, Vibeke Scheffener, Mathieu Derckx, Landgoed Heidelust Verbeelding van een heidekamer waar de Wegh der Weegen doorheen loopt, waar direct alle tijdslagen in ruimtelijke begrenzing worden verweven. Het is een helder concept waarbij de majeure transformaties die het landschap heeft ondergaan (bos‐heide en vice versa) overtuigend worden verbeeld. De ruimtelijke werking van de laanbeplanting langs de weg in de begrensde leegte van de woeste heide maakt de schaal van de oorspronkelijke vakken beleefbaar. Heide is een cultuurlandschap met hoge natuurwaarden. Zowel het verbinden van natuurgebieden als de programmatische suggesties voor de bebouwing zijn een cultuurdaad. Het voorstel is niet echt uitgewerkt en laat veel te raden over. De bebouwingscomponent ontbeert bijvoorbeeld nadere
infrastructuur en parkeervoorzieningen. Deze bebouwingscomponent is mager aangeduid. Er is bewust geen relatie tussen bebouwing en de ritmering van de weg gemaakt. Het ontwerp is sterk omdat tussen heide noord en heide zuid een corridor is gehakt binnen het systeem waarmee een interessant contrast ontstaat met de overige vakken langs de Wegh der Weegen.
Reizende tentoonstelling Na de bekendmaking van de winnaars op 9 februari 2012 op de buitenplaats Oud‐Zandbergen worden de genomineerde inzendingen, evenals een aantal andere interessante ontwerpen tentoongesteld op diverse specifieke locaties in de provincie. Deze exposities sluiten aan op ‘2012, het Jaar van de Buitenplaats’. Bundeling inzendingen In de loop van februari komt een bundel beschikbaar, waarin alle inzendingen integraal zijn afgedrukt; deze bundel is uniek omdat we voor het eerst te maken hebben met het invullen van goed gedocumenteerde historische omgeving met eigentijds ontwerpen; Daarnaast zijn alle inzendingen integraal op cd‐rom verkrijgbaar. CONTACTPERSOON: Martha de Wit Telefoon 0343 – 57 53 47 Mail: m3dewit@gmail.com