Rotterdam in Ontwikkeling

ROTTERDAM IN ONTWIKKELING | 2019

plein06 ONTWERPT AAN KLIMAATADAPTATIE EN GELUK

ROTTERDAM IN ONTWIKKELING | 2019

HET LANDSCHAP IN DE STAD plein06 BRENGT LANDSCHAPS- EN STEDENBOUWKUNDIG ONTWERP BIJ ELKAAR. HET ROTTERDAMS BUREAU HEEFT EEN EIGENZINNIGE VISIE OP DE VERDERE VERDICHTING VAN DE STAD. DIE MOET SAMENGAAN MET WATERBERGING, ENERGIEOPWEKKING, GROEN EN… GELUK.

V

anuit hun burelen op de eerste verdieping van het Groot Han-

delsgebouw heb je een geweldig

uitzicht op het drukke Stations-

plein en de ‘haaienvin’ van het

Centraal Station. plein06 ontwerpt

Een paar jaar geleden heeft plein06 welzijn en geluk in de ontwerpbenadering opgenomen.

Via het LDE InnovationLAB ‘De Gelukkige Stad’ wordt kennisverdieping gezocht in de samenwerking met studenten en onderzoekers op gebied van filosofie, stedelijke sociologie,

hier sinds 2006, vertellen architect-partner

economie, psychologie en stedenbouw, en met

Robbert Jan van der Veen en landschapsar-

bedrijven en overheden. “Het gaat om vragen

chitect Linde Elsinga. Wat een goed functio-

als: Hoe stimuleren wij welzijn en geluk in een

nerend plein voor een stad betekent, krijgen

hoogstedelijke omgeving? Wat is het buurt-

de medewerkers dagelijks op hun netvlies.

gevoel en hoe creëer je dat? De gewonnen inzichten incorporeren we in onze projecten,

plein06 identificeert zijn werkveld en ont-

waarbij de nadruk ligt op hoogstedelijke ver-

werpbenadering met drie begrippen: Steden-

dichtingsopgaven.”

bouw, landschap en strategie. “De helft van onze mensen is afkomstig van Universiteit Wageningen, onze landschapsontwerpers.

De andere helft komt van de TU Delft, onze stedenbouwkundigen”, zegt Van der Veen.

“Maar wij zoeken vooral de integratie van stedenbouw en landschap. Dus landschap in de stad brengen en gebouwde elementen in het landschap. Soms kiezen we juist voor het contrast, door landschapselementen in de stad uitdagend naar voren te brengen, of andersom. Dit is onze strategie.”

Ge l u k e n w e l z i j n i n d e s ta d : l a n d s c h a p p­ e l i j k g e v o e l i n h o o g s te d e l i j k e u i tw e rk i n g .

Re n d e r: Wa x Arc h i te c tu ra l Vi s u a l i z a ti o n s 100

101

ROTTERDAM IN ONTWIKKELING | 2019

ROTTERDAM IN ONTWIKKELING | 2019

GROENE DAKEN TOT PUBLIEKE RUIMTE MAKEN

plek in het concept, maar ook daarmee ben je

De verdichting van de stad waarmee ook

Rotterdam is in de basis goed, maar er zijn

Rotterdam de komende twee decennia te ma-

kansen om er meer uit te halen.” Elsinga ver-

ken heeft, wordt een spannende en complexe

duidelijkt: “Veranker de daken in de publieke

stedenbouwkundige puzzel. De beleidskeuze

ruimte. Maak de harde scheidslijn tussen pu-

is gemaakt het landschap rond de steden niet

blieke ruimte en gebouw die er nu is, zachter.”

verder te laten wegvreten. Oude bedrijventer-

In het concept van plein06 gaat het erom

reinen, havenbekkens en rangeerterreinen in

van groen op de grond en groen op de daken

de stad worden omgevormd tot woonwijken

aaneengesloten routes te maken. “Door

of gemengde woon-werkwijken. Hoe blijft de

singels, parkjes, perken, speeltuinen en groene

stad met meer bebouwing en meer mensen

daken slim te verknopen en hierbij ook dwars

leefbaar? “Ook al lijkt het nu al erg vol, vol-

door gebouwen heen te gaan. Je kunt grotere

gens ons is het gewenst grotere landschappen

lobby’s met groen of groene binnenplaatsen

in de stad te maken.” Is daar dan nog ruimte

maken in plaats van gangen. En brede glazen

voor? Van der Veen schetst dat we ‘landschap’

trappenhuizen, die de route naar de daktuin

in de stad niet louter in het platte vlak moeten

van buitenaf zichtbaar maken.”

er nog niet. “Het Dakenplan van de gemeente

zien. Groene daken hebben nadrukkelijk een Dakenl andschap: groene openbare rui m te op h oogte, een ni euw e l aag stadsl andschap.

WATERPLAN Het terugbrengen van een landschapsstructuur in de stad heeft in Rotterdam een precedent, vertelt Van der Veen. In 1854 werd het Waterplan van de stadsarchitecten Rose en Scholten

ZO GOED ALS EEN BOS Dit idee kadert in een plan van Plein06 voor de klimaatadaptatie van het Rotterdam Central District, het economisch kerngebied rond het Stationsplein en het Weena. De afkorting RCD leest dan als Rotterdam Climate District. Het is nu een erg stenig gebied gedomineerd door hoogbouw, dat te maken heeft met onvoldoende waterberging, hittestress, matige luchtkwaliteit en windhinder. De beoogde integrale verbetering van het gebied vatten de ontwerpers op in de doelstelling “de leefomstandigheden er net zo goed als in het bos” te maken.

Zeer ambitieus, een beetje op het randje, weet Van der Veen, maar hiermee heb je een

tenminste 55% van de neerslag in het gebied

zeer uitgesproken intentie. Je kunt het bos als

wordt geabsorbeerd.” In ons ontwerp moet

standaard nemen voor meetbare veranderin-

het Weena, net als met de Coolsingel gebeurt,

gen. “Van een regenbui in een bos stroomt

autoluw worden, suggereert Elsinga, en op-

slechts 10 tot 15 procent van de neerslag weg,

nieuw worden ingericht met groene stroken,

de rest wordt opgenomen in het ecosysteem.

waterdoorlatende verharding en waterelemen-

In de stad liggen die verhoudingen andersom.

ten in verbinding met de Hofpleinfontein. Op

Daar kun je een norm aan ontlenen, bijvoor-

de waterstort onder het Kruisplein kan een

beeld de straat en de daken zo in te richten dat

verstuiver worden geïnstalleerd.

P le in in h o o g s t e d e lijk e o mg e v in g : la n d s c h a p in d e s t a d , r u imt e v o o r o n t mo e t e n en onthaasten.

Render: MdB3D

ten uitvoer gebracht. Hier dankt Rotterdam de prachtige singels aan, zoals de Westersingel,

OPENBREKEN

Heemraadsingel, Essenburgsingel, Statensin-

Voor het ‘openbreken’ van gebouwen en ze te

zetten. Deze structuur van het Groot Han-

gel, Bergsingel enzovoorts. Tot aan de Weder-

doorsnijden met semiopenbare routes vinden

delsgebouw willen wij op stadsniveau explore-

opbouw, na het bombardement van mei 1940,

de ontwerpers van plein06 mede inspiratie in

ren.” Met meerdere transformatieopdrachten

liep de Westersingel bij het Centraal Station

hun werklocatie, het Groot Handelsgebouw.

in het centrum van Rotterdam brengt plein06

verder als Diergaardesingel. Deze laatste is

“Dit gebouw is een stad op zichzelf”, zegt

in samenwerking met de gemeente en diverse

gedempt. Onder het Kruisplein en het Weena

Elsinga. “Alle functies zijn er in aanwezig:

projectontwikkelaars het concept in praktijk.

bevinden zich echter nog buizen die de oude

wonen, recreëren, horeca, kindercrèche,

Langs en door de betreffende gebouwen heen

waterstructuur in stand hebben gehouden.

winkels enzovoorts.” Van der Veen: ”De

worden publiek toegankelijk routes naar het

Elsinga: “Ons idee is om die waterstructuur

grote raampartijen en ruime gangen maken

dak gemaakt: groene openbare ruimte op

weer bloot te leggen. Niet zozeer de singel fy-

het tot een ideaal gebouw om het straatleven

hoogte. Het is een begin. Zoals een bos of

siek te herstellen, maar om te laten zien dat hij

er dwars doorheen te laten gaan. Architect

landschap begint met jonge aanplant. Op die

er heeft gelegen. Onder het Kruisplein zit een

Maaskant heeft het zo ook bedoeld. Zijn idee

manier kunnen kleinere projecten uitgroeien

waterberging voor 2,4 miljoen liter, het zou

was om de bestrating buiten, binnen door te

tot een Rotterdams stadslandschap als bijdra-

prachtig zijn die zichtbaar te maken.”

ge aan een drukke maar gelukkige stad.

Te k s t: Ke e s Ha g e n d ijk

102

103