LESMETHODES: DIT IS JOUW MEERWAARDE 4 oktober 2019 HAARLEM
DE BEWEGING
LESMETHODES:DIT IS JOUW MEERWAARDE Een bijeenkomst van De Beweging 4 oktober 2019, Het Seinwezen, Haarlem Over De Beweging De Beweging is een netwerk van cultuurpartners die werken voor het onderwijs. Je leert van elkaar; van elkaars missers en successen. Tijdens de dynamische bijeenkomsten van De Beweging word je geïnspireerd door nieuwe ontwikkelingen en inzichten in cultuuronderwijs. Met de nieuwe energie die dit oplevert, zet jij anderen in beweging: in je eigen organisatie én op school. Ook bij De Beweging? Meld je aan via www.pleinc.nl/evenement/de-beweging De Beweging is een netwerk van Plein C
PROGRAMMA zaal west 13.00
14.00
zaal perron
zaal oost (boven)
zaal noord (boven)
13.15 - 14.15
13.15 -14.00
13.15 - 14.15
DE KUNST VAN HET SPEL
ALLES-IN-1
OP AVONTUUR MET DA VINCI
13.00 - 13.15
WELKOM
Speel je wijs & 13.00 - 16.30
Drama Online
KENNIS & KOFFIE 16.45 - 17.45
15.00
16.00
17.00
14.15 - 15.15 14.30 - 15.15
123 ZING
BORREL
BLINK WERELD GEÏNTEGREERD
Met:
15.30 - 16.15
15.30 - 17.00
> inkijkexemplaren
JEELO
KENNISMAKINGS PRESENTATIE IPC
> achtergrondinformatie > webinar STAAL
16.30 - 17.15
> webinar BRAN-
VIERKEERWIJZER
DAAN
14.30 - 15.30
LAAT MAAR ZIEN
15.45 - 17.00
CLICHÉ-BEELD VAN DANS OVERBOORD! Dans‘es
SESSIES EERSTE BLOK 13.15 - 14.15 DE KUNST VAN HET SPEL
Workshop over spel Hoe kun je de spelkwaliteiten van leerkrachten aanwakkeren aan de hand van spelmethoden als Speel je Wijs en Drama Online? In een interactieve lezing vertelt theaterdocent Maitta Tegenbosch hoe ze samenwerkt met leerkrachten in de klas aan de ontwikkeling van spel en het behalen van leerrendement met spel op school.
13.15 - 14.00 ALLES-IN-1
Interactieve presentatie Naast algemene informatie over de methode Alles-in-1 laat Marisca Pijpelink aan de hand van 2 projecten uit de themaperioden “Wanneer was dat?” voor groep 4 en “Ridders en Monniken” voor groep 5 t/m 8 zien hoe cultuurvakken verweven zijn in de methode.
13.15 - 14.15 OP AVONTUUR MET DAVINCI
presentatie en gesprek Directeur Vera Arents van de Asvo school in Amsterdam vertelt over de keuze voor DaVinci op haar school. Beeldend docent Denise Kamp en leerkracht Imre Marsman van De Wegwijzer in Alkmaar laten in een interactieve presentatie zien hoe zij samenwerken in de klas rondom deze methode. Hoe sluit je aan en waar zit de meerwaarde van de kunstvakdocent?
TWEEDE BLOK 14.30 - 15.15 BLINK WERELD - GEÏNTEGREERD
Vraaggestuurde presentatie Wereldoriëntatie geïntegreerd aanbieden, op een onderzoekende en ontdekkende manier met ruimte voor eigen onderzoek. Met het geïntegreerde lesmateriaal van Blink Wereld is de leerkracht de reisleider die de kinderen op hun reis door de wereld langs de hoogtepunten leidt. Kinderen gaan dingen ontdekken die zij boeiend vinden en dat kan voor elk kind iets anders zijn. In een interactieve presentatie vertelt Rob Hanse van Fenom onderwijsdiensten, hoe scholen werken met Blink.
14.15 - 15.15 KENNISMAKING 123ZING MUZIEKMETHODE
Energieke inspiratieworkshop Tijdens deze energieke workshop ervaar je hoe je met behulp van de 123ZING Mu-
ziekmethode op een leuke én gemakkelijke manier kunt werken aan meer muziek voor groep 1 t/m 8 en het S(B)O! Cassandra Willemse geeft een demonstratie van de 123ZING digitale lesomgeving vol liedjes en lesmateriaal compleet met doorlopende leerlijn en volop thematisch en vakoverstijgend lesmateriaal. Je gaat naar huis met nieuwe energie en inspiratie voor muziek op school!
14.30 - 15.30 LAAT MAAR ZIEN Oriëntatie op jezelf en de wereld Interactieve presentatie Beeldend onderwijs heeft een aparte positie. Binnen de Kerndoelen kan het een mooie verbinding bieden tussen Kunstzinnige Oriëntatie en Oriëntatie op jezelf en de wereld. Jos van Onna, maker van de methode Laat Maar Zien, ligt dit toe aan de hand van een interactieve presentatie over deze methode.
DERDE BLOK 15.30 - 16.15 JEELO
Presentatie en gesprek Klein Amsterdam is de stad in het klein. Op deze school en opvang wordt gewerkt met de pedagogische benadering Reggio Emilia en hebben kunstvakdocenten een belangrijke rol in de school. Berit Mastenbroek, samen met Eva Vesseur directie en bestuur, vertelt hoe Jeelo kan bijdragen aan vakoverstijgend onderwijs waarbij het team de regie heeft over de methodiek.
15.30 - 17.00 KENNISMAKINGSPRESENTATIE IPC
Presentatie met verschillende werkvormen In anderhalf uur tijd laat Kim Sipkema van IPC de deelnemers kennismaken met IPC in de praktijk. Ze geeft informatie over de achtergronden en de werkvormen.
15.45 - 17.00 CLICHÉ-BEELD VAN DANS (IN HET ONDERWIJS) OVERBOORD!
Presentatie Dans‘es, en interactief gesprek Dans’es is een handreiking voor iedereen die iets wil met dans in het basisonderwijs, uitgebracht door de LKCA. Deze handreiking is geschreven door Daniëlle Bouwmeester en Anouk van Nunen. In deze deelsessie geeft Daniëlle Bouwmeester voorbeelden hoe scholen in Gelderland bezig zijn met het implementeren van dans in Jeelo en kun je ervaren welke bedoelingen er mogelijk zijn met dans.
VIERDE BLOK
DOORLOPEND
16.30 - 17.15 VIERKEERWIJZER
13.15 - 17.00 BRANDAAN
Presentatie en gesprek Karina Veeren, ICC’er van de Hannie Schaftschool in Zandvoort en Sophie van Westerhoven, IB’er van De Rozenbeek in Velserbroek, vertellen over hun ervaring met VierKeerWijzer en de koppeling met hun cultuuronderwijs.
Vooraf opgenomen webinar Presentatie over deze integrale methode voor aardrijkskunde, geschiedenis en natuur en techniek.
13.15 - 17.00 STAAL
Vooraf opgenomen webinar Presentatie over deze eerste methode die spelling en grammatica combineert. De bewezen spellingaanpak van José Schraven is hierbij het uitgangspunt. Verrassende thema’s, teksten en actuele bronnen brengen de taal tot leven. Kinderen zien direct resultaat in hun eigen presentatie of publicatie.
ACHTERGRONDINFORMATIE
Leerstofgericht onderwijs (behavioristisch)
Individueel procesgericht onderwijs (cognitivistisch)
Op Expeditie (Noordhoff)
Tijdzaken, natuurzaken en wereldzaken + veilig de wereld in (Zwijsen)
Vier keer wijzer (Klassenadvies) Val Junior IPC (& IPC Early years)
Themaplein (schoolsupport)
Meander, Brandaan & Naut (Malmberg, versie 1)
DaVinci
Meander, Brandaan & Naut (Malmberg, versie 2) Grenzeloos, Binnenstebuiten & Eigentijds (Blink)
Bron: Edux
T-World (Exova)
Maandtaak (van den Heuvel Educatief)
Nieuwe zaken (Zwijsen)
Gepersonaliseerd / leerlinggericht onderwijs (connectivistisch / constructivistisch)
Alles in 1
Argus Clou (Malmberg) De blauwe planeet, NaTuNiek & Speurtocht (Thieme Meulenhoff)
Wijzer + Leefwereld en Geobas (Noordhoff)
Probleemgericht onderwijs (connectivistisch / constructivistisch)
Jeelo (community) Topondernemers (2.0) (Jongbloed)
Leskracht (regenboog wereldkist & spectrumbox)
Bronvermelding http://content.heutink.nl/brochures/2014/Wereldorientatie/HTML/files/assets/common/downloads/Wereldori.pdf http://www.internetwijzer-bao.nl/pagina/methoden http://www.methodewereld.nl/nl/ http://www.onderwijsinspectie.nl/wereldoriëntatieinhetbasisonderwijs
Methode-sites http://www.dezakenvanzwijsen.nl http://www.noordhoffuitgevers.nl/wps/portal/nubao/basisonderwijs2/methoden/geschiedenis/wijzerwereldorientatie https://www.thiememeulenhoff.nl/primair-onderwijs/aardrijkskunde/de-blauwe-planeet/de-blauwe-planeet https://www.thiememeulenhoff.nl/primair-onderwijs/natuur-en-techniek/natuur-en-techniek/natuniek https://www.thiememeulenhoff.nl/primair-onderwijs/geschiedenis/geschiedenis/speurtocht http://www.malmberg.nl/Basisonderwijs/Methodes/Naut-Meander-Brandaan/Naut-Meander-Brandaan.htm http://www.blinkwereld.nl/over-grenzeloos-lesmethode-aardrijkskunde http://www.schoolsupport.nl/Themaplein http://www.dezakenvanzwijsen.nl/Nieuwe-Zaken.htm http://www.noordhoffuitgevers.nl/wps/portal/nubao/basisonderwijs2/methoden/overige/opexpeditie http://www.demethodedavinci.nl http://www.malmberg.nl/Basisonderwijs/Methodes/Aardrijkskunde/Argus-Clou-aardrijkskunde.htm https://www.maandtaak.nl http://alles-in-1.org http://www.jongbloed-educatief.nl/download/brochures/JE%20Topondernemers%20v1_lowr.pdf http://www.vierkeerwijzer.nl http://exova.nl/t-world/ http://www.jeelo.nl http://valjunior.yurls.net/nl/page/ http://www.ipc-nederland.nl/het-ipc/wat-is-het-ipc https://www.leskracht.nl
METHODES WERELDORIENTATIE & 21E EEUWSE VAARDIGHEDEN
Bron: SLO
ALLES-IN-1 PO 4-8 Samenhangende methode voor wereldoriëntatie (inclusief cultuureducatie en techniek), Nederlandse taal en expressie. Binnen elk project zijn 21e-eeuwse vaardigheden geïntegreerd opgenomen. Vaardigheden als samenwerken, communiceren, kritisch en creatief denken komen dagelijks aan bod. Mediawijsheid en ict vaardigheden worden o.a. geoefend bij het maken van een werkstuk of het doen van een onderzoek. Voor het onderdeel computational thinking wordt een aparte leskist ontwikkeld. Als reminder voor de leerkracht om 21e-eeuwse vaardigheden in te zetten, zijn acht ‘boekenleggers’ ontwikkeld die bij elk project ingezet kunnen worden. Per boekenlegger staan drie suggesties van werkvormen beschreven. www.alles-in-1.org VIER KEER WIJZER PO 1-8 Werken met mensen, werken met kinderen vraagt veel van een school. Mensen immers verschillen van elkaar. Ieder denkt anders en handelt daar ook het liefst naar. Dit vraagt om
afstemming. Afstemming tussen kind, volwassene, leerstof, organisatie en schoolgebouw. Uitgaande van de drie basisbehoeften relatie, competentie en autonomie wil VierKeerWijzer® u helpen deze afstemming zo optimaal mogelijk te organiseren zodat kinderen en leerkrachten vanuit hun motivatie, eigen denkstrategieën en handelen kunnen leren van en met elkaar. www.vierkeerwijzer.nl BLINK PO 3-8 Wereldoriëntatie op een manier die past bij de aanpak van de school: als drie losse vakken (aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek) en gestuurd of middels een geïntegreerde en meer vrije aanpak. Ontdekkend, onderzoekend en ontwerpend leren vormt de basis. Blink Wereld zet leerlingen aan om na te denken, en zelf te ervaren en ontdekken. Zie ook de brochure De 21st century skills en Blink Wereld. https://blinkwereld.nl
DAVINCI ACADEMIE PO 1-8 Wereldverkenning in 14 thema’s. De methode DaVinci biedt zaakvakken als één geheel aan. Daarbij is ook aandacht voor 21e -eeuwse vaardigheden. Met DaVinci oefenen kinderen het hogere orde denken, ofwel creatief en kritisch leren denken. Kinderen ontwikkelen hun vaardigheden om te kunnen analyseren, evalueren en (hierdoor) te kunnen creëren. www.davinciacademie.nl FAQTA PO 1-8 Twee onderdelen: Faqta Wereld en Faqta Talent. Faqta Wereld is een online leeromgeving voor thematische wereldoriëntatie. Met online en papieren verwerkingsmateriaal. De thema’s zijn geïntegreerd en sluiten aan op de kerndoelen ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’ en ‘Kunstzinnige oriëntatie’. De 21e-eeuwse vaardigheden zijn geïntegreerd in alle thema’s. Wel aparte leerlijn programmeren: Programmeren junior-basis-gevorderden. Faqta Talent is een database met onderwerpen ter verrijking van de algemene ontwikkeling. https://faqta.nl
IK CREËER MIJN WERELD (Academy4life) PO 1-8 Methode (online leeromgeving) waarbij alle 21e-eeuwse vaardigheden worden gekoppeld aan sociaal-emotionele vaardigheden. Er worden zeven stappen onderscheiden: basis, emotie, kunde, samen, communicatie en informatie, creatie, omgeving. www.icmw.nl IPC INTERNATIONAL PRIMARY CURRICULUM (Great Learning Nederland BV) PO 1-8 Digitaal curriculum dat werkt vanuit leerdoelen en thema’s (units). Een IPC-unit is een overkoepelend thema waarin alle zaak- en creatieve vakken aan bod komen. De vakken staan bij IPC niet op zichzelf, maar zijn met elkaar verbonden. Leerlingen leren verbanden zien tussen de vakken, nemen actiever deel aan het onderwijs en leren denken vanuit verschillende invalshoeken. De 21e-eeuwse vaardigheden komen daarbij ook aan de orde. https://ipc-nederland.nl
JEELO PO 1-8 Jeelo (Je Eigen Leeromgeving) heeft 12 projecten waarin alle 21e-eeuwse vaardigheden dagelijks aan de orde komen. Jeloo heeft methodevervangende content voor wereldoriëntatie-breed en voor taal voor groep 1 tot en met 8. Rekenen is in ontwikkeling. De content wordt jaarlijks aangevuld en geactualiseerd. Leerlingen werken tijdens de projecten aan hun doelen in samenwerking met maatschappelijke organisaties. En bouwen hun eigen portfolio op voor overdracht naar VO. De online leeromgeving Mijn Jeelo biedt doorlopende ontwikkellijnen en de mogelijkheid om eigen leerroutes te arrangeren, meer of minder geïntegreerd te werken en wel of niet groepsdoorbrekend te werken. www.jeelo.nl NAUT MEANDER BRANDAAN 2E EDITIE (Malmberg) PO 3-8 Integrale methode voor aardrijkskunde, geschiedenis en natuur en techniek. Kies voor een thematische aanpak per vak of verbind de vakken met acht wereldoriëntatiethema’s. Met leerlijn 21e-eeuwse vaardigheden. www.malmberg.nl
DE NOORDWIJKSE METHODE PO 1-8 Geïntegreerd curriculum voor 0-12 jarigen met een ochtendprogramma in de eigen klas (basisvakken taal en rekenen) en een middagprogramma in vakateliers waarbij de hele school werkt aan eenzelfde overkoepelend thema. Breed aanbod aan vakken: naast geschiedenis, aardrijkskunde en biologie ook muziek, theater, kunst, techniek, koken, sport en ICT. Onderdeel van de lesopzetten zijn de Denkbubbels die aansluiten bij de 21e-eeuwse vaardigheden. Informatiebrochure en gratis downloads. https://noordwijksemethode.nl OA2SE (Cedin) PO 1-8 Concept waarbij thematisch wordt gewerkt aan onder andere 21e-eeuwse vaardigheden, digitale geletterdheid, nieuwsgierigheid en creativiteit. Wereldoriëntatie, taal, onderzoekend & ontdekkend leren en spel komen bij elkaar. Lijn voor onderbouw: Mooi, weer spelen (leren door spel in rijke hoeken - concrete corners). Lijn voor bovenbouw: Alle hens ontdek! (leren in onderzoek- en ontwerpteams) www.cedinonderwijs.nl/themas/oa2se
PLANNEX 21 (Uitgeverij Ars Scribendi) PO 1-8 Plannex is een leerplatform voor verrijkingsonderwijs aan meer- en hoogbegaafde leerlingen. Plannex 21 is voor álle leerlingen en biedt een integratie van vaardighedenontwikkeling en (werkboek vervangend) zaakvakonderwijs. Te gebruiken naast of in plaats van methoden wereldoriëntatie. Projectenbieb met meer dan 500 korte en lange projecten met mogelijkheid eigen projecten toe te voegen. Kan ook doorzocht worden op vaardigheden. Nog in ontwikkeling. www.plannex21.nl
PROJECTS4LEARNING PO VO Integratie van zaakvakken en 21e-eeuwse vaardigheden binnen thema’s. Digitale leeromgeving met digibordlessen, links naar filmpjes en sites, vragen en opdrachten, lessuggesties bij apps en achtergrondinfo. De diverse thema’s zijn ontwikkeld om leerlingen kritisch te laten denken en deel te nemen aan probleemoplossende activiteiten. https://projects4learning.nl
REGENBOOG WERELDKIST SPECTRUMBOX (Leskracht) PO 3-5 PO 6-8 Projectmatige manier van (samen)werken voor onderzoekend en ondernemend leren op het gebied van wereldoriëntatie. Kinderen worden aangespoord om kritisch te denken, (onderzoeks)vragen te stellen en vaardigheden te ontwikkelen die binnen alle (leer)gebieden van belang zijn. Online leeromgeving, magnetisch whiteboard en kasten met o.a. leerkrachtmateriaal en voorwerpen. www.leskracht.nl/rbwk-en-spectrumbox
LESMETHODEN VOOR ALLE DISCIPLINES
Bron: www.lkca.nl/primair-onderwijs/lesmethoden# Hoe weet je of een methode past binnen je school? Is er sprake van een leerlijn? Wordt er vakoverstijgend gewerkt? Kun je er zelfstandig mee aan de slag? Samen met SLO analyseerde het LKCA verschillende lesmethoden voor het primair onderwijs.
leerkracht structureel én met plezier muziekles kan geven. De methode biedt aansprekende liedjes en lessen waarbij alle muzikale domeinen en genres aan bod komen. Van pop- en elektronische muziek tot wereldmuziek, jazz en klassiek.
JIJ KAN HET OOK! https://jijkanhetook.nl Inspiratie voor dramalessen aan kinderen op de basisschool.
AVONTUREN IN HET DONKER www.avontureninhetdonker.nl Bij deze methode leren leerlingen de basisbegrippen kennen die bij het medium film horen. Met bijbehorende website waarop onder meer: digitale posters, filmfragmenten, tips, opdrachten, boekenlijst.
ZINGZO! www.muziekzo.nl/zingzo Zangmethode voor de hele school die zingen combineert met luisteren, componeren en improviseren. CREA IN EEN NOTENDOP www.creanotendop.nl Methode met een doorlopende leerlijn technische vaardigheden voor beeldende kunst bestemd voor groep 1-8. 123ZING www.123zing.nl Deze digitale muziekmethode is voor alle groepen van het basisonderwijs waarmee elke
CREATIEF ANDERS www.vierkeerwijzer.nl Methode voor tekenen en handvaardigheid voor groep 5 t/m 8. In deze methoden staat de theorie van Howard Gardner rondom meervoudige intelligentie centraal. DRAMA AANGENAAM www.schoolsupport.nl/Drama+aangenaam Methode waarin verschillende modules en verschillende spelvormen aan bod komen.
DRAMA IN DE HOOFDROL www.coutinho.nl Methode waarin verschillende spelvormen aan bod komen: tableau vivant, non-verbaal spel, vertelpantomime, meespeelverhaal, afspreekspel en tekstspel. DRAMALAND www.dramamethode.nl Methode waarin de kinderen onder meer kennis maken met tableaus, uitbeeldspel, objectenspel, pantomime, poppenspel, hoorspel, acteerspel, jabbertalk en improvisatiespel. DRAMA ONLINE www.dramaonline.nl Bij deze methoden maken de leerlingen onder meer kennis met bewegingsspel, tekstacteren, tableaus, improvisatie, pantomime en toneelspel. EIGEN-WIJS DIGITAAL www.eigenwijsdigitaal.nl Methode voor groep 1-8 met een doorgaande leerlijn waarin niet expliciet vakoverstijgend wordt gewerkt.
KADANS - METHODE DANS EN MUZIEK www.nji.nl Methode voor peuters en kleuters waarbij muziek en dans in elke activiteit aan bod komen. KLATS! MUZIEKIMPROVISATIE www.swingweb.nl Methode voor groep 4-6 waarin vakoverstijgend wordt gewerkt. Ook drama en beweging komen aan bod. LAAT MAAR ZIEN - BEELDEND ONDERWIJS www.laatmaarzien.com Methode voor alle groepen, die kinderen kennis wil laten maken met het ontstaan van beelden en de werking van die beelden. LUISTERLAND www.groeneducatief.nl Methode voor groep 4-6 waarbij het leren luisteren naar klassieke muziek centraal staat. MEER MET MUZIEK! www.driestar-educatief.nl Methode voor groep 1-8 met een thematische opbouw. Er is een doorgaande leerlijn en in de bovenbouw wordt vooral projectmatig gewerkt met vakoverstijgende mogelijkheden.
METROPOLE OP SCHOOL www.metropoleopschool.nl Een muziekmethode voor groep 1 t/m 8 met themalessen die samen een leerlijn vormen. In iedere les staat een muziekstuk van het Metropole Orkest centraal. Leerlingen maken kennis met jazz, pop en wereldmuziek. MOET JE DOEN BEELDENDE VORMING www.thiememeulenhoff.nl Methode voor alle groepen op de basisschool. in de opdrachten bij deze methode staat altijd een kunstwerk centraal, met een verhaal en een betekenis voor kinderen. MOET JE DOEN - KUNST EN CULTUUR www.thiememeulenhoff.nl In deze methode komen de vijf disciplines aan bod: literatuur, dans, drama, cultureel erfgoed en fotografie & animatie (audiovisueel), zowel in projecten voor één discipline als in multidisciplinaire projecten.
MOET JE DOEN - MUZIEK www.moetjedoen.nu Methode voor groep 1-8 met een doorgaande leerlijn. Er wordt niet expliciet vakoverstijgend gewerkt.
MUZIEK EN MEER DIGITAAL www.muziekenmeer-digitaal.nl/content/liedjeslijst Muziekmethode voor groep 1-8 waarbij vanaf groep 5 een doorgaande leerlijn is over muzieknotatie. Verder zijn de lessen willekeurig te geven en uitwisselbaar voor verschillende groepen. MUZIEK TALENT EXPRESS www.aslanmuziek.nl/product/boek-muziek-talent-express Methode voor groep 1-8 met een doorlopende leerlijn die gericht is op zang en het bespelen van kleine instrumenten. Kinderen met muzikaal talent kunnen meedoen aan een aanvullend traject. SPEEL JE WIJS: THEATER, DRAMA EN SPEL www.speeljewijs.com Bij deze methode is drama gekozen als middel om kinderen te ondersteunen in hun taalontwikkeling.
SPEEL JE WIJS: WOORDENSCHAT www.speeljewijs.com Methode waarbij het ontwikkelen van woordenschat wordt gecombineerd met drama en spel, zodat ook spelvaardigheden en de sociaal-emotionele vaardigheden vergroot worden. TIJDSBEELD www.lambo.nl Methode die het creatief denken stimuleert. Voor de groepen 6, 7 en 8. De methode sluit aan bij verschillende onderwerpen uit wereldoriëntatie. UIT DE KUNST www.delubas.nl De methode is thematisch van opzet en bedoeld voor alle groepen. Bij elk leerjaar staan wereldoriënterende thema’s centraal: mensen, eten, letters & tekens, de natuur, dieren, reizen, spelen en wonen. VIER MUZIEK MET! www.viermuziekmet.nl Methode voor groep 1-8 waar voor het onder-
deel musical schoolbreed kan worden gewerkt. Er is geen doorlopende leerlijn. WETEN WAAR DE WOORDEN ZIJN www.saamuitgeverij.nl Methode creatief schrijven voor groep 1 tot en met 8 in het primair onderwijs. Met deze methode leren kinderen woorden te vinden voor wat ze denken, zien en voelen. WINSTON'S MUZIEKSCHOOL www.winstonsmuziekschool.nl Methode voor groep 1-8 waarbij een onderverdeling is gemaakt op onder-, midden- en bovenbouw. Er is een duidelijke focus op de domeinen: spelen, luisteren, improviseren, componeren, presenteren en bewegen. ZANGEXPRESS www.zangexpress.nl Methode voor groep 1-8 met een doorlopende leerlijn en mogelijkheden om thematisch te werken.
ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD
KERNDOELEN ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD > Karakteristiek Mens en samenleving In dit leergebied oriënteren leerlingen zich op zichzelf, op hoe mensen met elkaar omgaan, hoe ze problemen oplossen en hoe ze zin en betekenis geven aan hun bestaan. Leerlingen oriënteren zich op de natuurlijke omgeving en op verschijnselen die zich daarin voordoen. Leerlingen oriënteren zich ook op de wereld, dichtbij, veraf, toen en nu en maken daarbij gebruik van cultureel erfgoed. Kinderen zijn nieuwsgierig. Ze zijn voortdurend op zoek om zichzelf en de wereld te leren kennen en te verkennen. Die ontwikkelingsbehoefte is een aangrijpingspunt voor dit leergebied. Tegelijk stelt de samenleving waarin kinderen opgroeien haar eisen. Kinderen vervullen nu en straks taken en rol-
50 len, waarop ze via onderwijs worden voorbereid. Het gaat om rollen als con-
47
sument, als verkeersdeelnemer en als burger in een democratische rechtstaat. Kennis over en inzicht in belangrijke waarden en normen en weten hoe daarnaar te handelen, zijn voorwaarden voor samenleven. Respect en tolerantie zijn er verschijningsvormen van. Bij het leren kennen van de wijze waarop mensen hun omgeving inrichten, spelen economische, politieke, culturele, technische en sociale aspecten een belangrijke rol. Het gaat daarbij om datgene wat van belang is voor betekenisverlening aan het bestaan, om duurzame ontwikkeling, om (voedsel)veiligheid en gezondheid en om technische verworvenheden. Bij het oriënteren op de natuur gaat het om jezelf, om dieren en planten en natuurverschijnselen. Bij de oriëntatie op de wereld gaat het om de vorming van een wereldbeeld in ruimte en tijd. Leerlingen ontwikkelen een geografisch wereldbeeld aan de hand van gebieden en met behulp van kaartvaardigheden. Ze ontwikkelen een historisch wereldbeeld. Dat betekent dat ze kennis hebben van historische verschijnselen in delen van de wereld en van chronologie. Leerlingen leren hun wereldbeeld (over henzelf en de wereld) aan de hand van actuele onderwerpen voortdurend ‘bij de tijd’ te brengen. Waar mogelijk worden onderwijsinhouden over mensen, de natuur en de
48
wereld in samenhang aangeboden. Dit komt het ‘begrijpen’ door leerlingen
ten goede en draagt voorts bij aan vermindering van de overladenheid van het onderwijsprogramma. Ook inhouden uit andere leergebieden worden betrokken op de ‘oriëntatie op jezelf en de wereld’. Te denken valt aan het lezen en maken van teksten (begrijpend lezen), het meten en het verwerken van informatie in onder andere tabellen, tijdlijn en grafieken (rekenen/wiskunde) en het gebruik van beelden en beeldend materiaal (kunstzinnige oriëntatie). Onderwijs is er immers vooral op gericht om leerlingen zicht te geven op betekenis en samenhang.
KERNDOELEN ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD > Mens en samenleving 34 35 36 50
37 38 39
De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen. De leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument. De leerlingen leren hoofdzaken van de Nederlandse en Europese staatsinrichting en de rol van de burger. De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen. De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met verschillen in opvattingen van mensen. De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu.
51
KERNDOELEN ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD > Natuur en techniek 40 41 42 52
43 44 45 46
De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen. De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. De leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren. De leerlingen leren dat de positie van de aarde ten opzichte van de zon, seizoenen en dag en nacht veroorzaakt.
53
KERNDOELEN ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD > Ruimte 47
48 54
49 50
De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing. In ieder geval wordt daarbij aandacht besteed aan twee lidstaten van de Europese Unie en twee landen die in 2004 lid werden, de Verenigde Staten en een land in Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Kinderen leren over de maatregelen die in Nederland genomen worden/werden om bewoning van door water bedreigde gebieden mogelijk te maken. De leerlingen leren over de mondiale ruimtelijke spreiding van bevolkingsconcentraties en godsdiensten, van klimaten, energiebronnen en van natuurlandschappen zoals vulkanen, woestijnen, tropische regenwouden, hooggebergten en rivieren. De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld.
55
KERNDOELEN ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD > Tijd
51 52 56
53
De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren. De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis.
57
KERNDOELEN KUNSTZINNIGE ORIËNTATIE 54 55 56
De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.
62
63
Karakteristiek Door middel van een kunstzinnige oriëntatie maken kinderen kennis met kunstzinnige en culturele aspecten in hun leefwereld. Het gaat bij dit domein om kennismaking met dié aspecten van cultureel erfgoed waarmee mensen in de loop van de tijd vorm en betekenis hebben gegeven aan hun bestaan. Het gaat bij kunstzinnige oriëntatie ook om het verwerven van enige kennis van de hedendaagse kunstzinnige en culturele diversiteit. Dit vindt zowel op school plaats, als via regelmatige interactie met de (buiten)wereld. Kinderen leren zich aan de hand van kunstzinnige oriëntatie open te stellen: ze kijken naar schilderijen en beelden, ze luisteren naar muziek, ze genieten van taal en beweging. Kunstzinnige oriëntatie is er ook op gericht bij te dragen aan de waardering van leerlingen voor culturele en kunstzinnige uitingen in hun leefomgeving. Ze leren daarnaast zichzelf te uiten met aan het kunstzinnige domein ontleende middelen:
•
ze leren de beeldende mogelijkheden van diverse materialen onderzoeken aan de hand van de aspecten kleur, vorm, ruimte, textuur en compositie;
•
ze maken tekeningen en ruimtelijke werkstukken;
•
ze leren liedjes en leren ritme-instrumenten te gebruiken als ondersteuning bij het zingen;
•
ze spelen en bewegen.
Waar mogelijk worden daarbij onderwerpen gebruikt die samenhangen met die uit andere leergebieden. Het onderwijs wordt daardoor meer samenhangend en mede daardoor betekenisvoller voor leerlingen. Maar voorop staat natuurlijk de authentieke bijdrage van kunstzinnige oriëntatie aan de ontwikkeling van kinderen.
59
WWW.PLEINC.NL