s l e k k i r P over cultuur op school Voorjaar 2014
CREATIEF
dooR dE
CRISIS oUdERS ZIJN
gEEN
gATENvULLERS PAG 10
vEELZIJdIg
TALENT dilan Yurdakul
PAG 7
CULTUUR op
SCHooL vooR (BIJNA)
NIKS
PAG 4
Hier gaat het goed, juf!
KLAS IN ACTIE
‘Groot/klein, dichtbij/ ver weg, je kunt met Mediaspoor zo veel begrippen bespreken met de kleuters’
Yvonne Brekelmans is leerkracht groep 1/2 van de Amstelschool in Ouderkerk aan de Amstel.
‘Het doel van Mediaspoor is dat kinderen begrijpen dat je een verhaal op verschillende manieren kunt overbrengen. Aan het begin van de les krijgen de kinderen het verhaal van Melle de Muis te horen. Vervolgens spelen ze het na, ze maken tekeningen over het verhaal en versturen deze met de post. Het onderwerp post hebben we daarom deze periode ook uitgebreid behandeld: in de klas is een postkantoortje ingericht, we hebben post-bezorg-estafette gedaan en over adressen en huisnummers gepraat. De kinderen zijn zo ook bezig met taalverwerving, wereldoriëntatie en cijfers. Hier leende Mediaspoor zich prima voor.’ ‘Onderdeel van de lesmodule was een gastles met een beroepskunstenaar in de klas (bik’er). De kinderen vonden de twee lessen met keramiste Claartje Borren geweldig.’ Wat heeft de klas van Yvonne gedaan? Kijk snel op p. 27. 2
prikkels
TeksT: Marije Visser - FoTo: MarTijn de Vries
‘Met de kleuters werken we thematisch, we geven zelf invulling aan de thema’s, waarbij we methodes als inspiratiebron gebruiken. Zo hebben we de lesmodule Melle de Muis, onderdeel van de leerlijn Mediaspoor, uitgebreid met andere activiteiten.’
ook scholen voelen de crisis. directies moeten scherpe keuzes maken om het hoofd boven water te houden, en cultuur is al snel een sluitpost. Tegelijk staat de cultuursector onder druk. Minder subsidies, minder structuur. aan de cultuurcoördinator de schone taak toch te zorgen voor een rijk cultuuraanbod. daarom staat deze Prikkels vol tips en voorbeelden van crisisbestendig cultuuronderwijs.
PAG 14
de redactie
CREATIEF
dooR dE
CRISIS
‘Ik ben gewoon erg van het creatieve’ pag 18
gABENg!
Prikbord: cultuur op school voor (bijna) niets
4
Talent: Dilan Yurdakul
7
Dialoog: ouders zijn geen gatenvullers
10
Mening: de crisis maakt creatief
13
Nee heb je… Amber Passtoors over vragen en geven 14 Kunstwerk: de boom in
20
Netwerk: agenda, cursussen en tips
24
Volgend nummer
26
De werkplaats van Rachel de Boer
28
gAmELANLES
IN ZAANdAm PAG 8
CULTUUR IN dE KLAS PAG 22
prikkels
3
pRIKBoRd
CULTUUR op SCHooL voor (bijna) niks Kinderboekenmuziek
Voor een paar euro heb je een lesbrief bij een kinderboek of thema. Of een cd vol kinderboekenliedjes. Juf Liesbeth heeft al honderden liedjes en dansjes beschikbaar voor groep 1 t/m 4. www.kinderboekenmuziek.nl
THEATERMIJN
een podium volgens ruilprincipe: jonge theatermakers kunnen hier gratis repeteren en spelen, in ruil voor het verzorgen van gratis workshops en repetitiebezoek voor het onderwijs. de Theatermijn staat in Zaandam en op internet: www.theatermijn.nl
Poëzie op het digibord
MELD JE NU AAN!
Slagwerk niet nieuw, maar nog steeds leuk: de gratis digibord-slagwerklessen van bennie briljant, bedacht door het Prinses christina concours. bennie leert de kinderen met eenvoudige instrumenten ritmes maken. Heb je de instrumenten niet in de klas? op de site staat hoe je ze zelf kunt maken. www.benniebriljant.nl
Gratis cultuurles
Gratis een kunstenaar in de klas, of een bezoek aan een theatervoorstelling? regelmatig zijn ontwikkelaars van educatieve projecten op zoek naar pilotscholen die mee willen denken bij het ontwikkelen van nieuwe programma’s. in ruil voor jouw mening mag je gratis deelnemen. op de netwerkpagina in Prikkels óf via cultuurindeklas.nl vind je regelmatig oproepjes. www.cultuurindeklas.nl/prikbord
Lesstofvervangend
is geld het probleem niet, maar tijd des te meer? Probeer je cultuurlessen zo in te richten dat ze de standaard lesstof vervangen. als jij weet wat je nodig hebt, denken veel cultuuraanbieders graag met je mee. je vindt ze op www.cultuurindeklas.nl/ aanbieders
de poëzieposters van Plint zijn nu ook beschikbaar voor het digibord. iedere week staat er een toepasselijk gedicht en beeld klaar. Zo heb je altijd een bijzonder begin van de week. een abonnement kost maar € 20 per schooljaar en dan heeft de hele school toegang. www.plint.nl
Mooizooi
stichting Mooizooi is een creatief magazijn waar schoon en veilig restafval en restmateriaal van bedrijven wordt verzameld en aangeboden voor creatieve doeleinden. Voor € 180 per jaar mag je elke maand een winkelwagen komen vullen. www.mooizooi.nl
4
prikkels
Streetmuseum
de gratis street Museum nl app haalt het verleden naar het heden met ruim duizend noord-Hollandse afbeeldingen uit collecties van musea en archieven.
de app toont oude foto’s, ansichtkaarten en schilderijen door heel noord-Holland in het straatbeeld van vandaag. www.oneindignoordholland.nl
Delen is plezier voor velen
Goede voorbeelden van projecten die niet veel hoeven te kosten: ‘rood’ en ‘je moet je druk maken’ van kunstenaar en docent rob komen. op zijn website vind je de uitgebreide projectomschrijvingen waar jij zo mee aan de slag kunt op je eigen school! kijk op www.robkomen.nl onder het steentje onderwijs.
Muziek in school
doe zoals de scholen in Heiloo: organiseer samen met de muziekschool een optreden van ‘jouw’ muziektalenten. de leerlingen van de Muziek- en dansschool Heiloo oefenden met hun muziekleraar en voerden uit op hun eigen school. een groot succes voor de kinderen, en een grote verrassing voor ouders en leerkrachten!
Wat KOST dat? Cultuurmenu Zaansta
€ 8,50
d (per leerling)
en ProBiblio 6 weken Themacollectie boek groep) lokaal museum (per Eucatief programma Kunstenaar in de kla
s (per uur)
Educatief Abonneme
Naar het Rijks
Het rijksmuseum, daar moet je als kind een keer geweest zijn. ligt je school binnen 60 km van amsterdam, dan haalt de Turing Museumpleinbus je gratis op. Verder weg gelegen scholen kunnen gebruik maken van de gratis rijksmuseumbus. en scholen in amsterdam reizen met de cultuurbus of -boot. Voor alle bussen geldt: tijdig aanmelden! www.rijksmuseum.nl
Juffenblogs
Het blog van juf janneke staat vol tips en lesideeën. ook over muziek, boeken en allerlei projectthema’s. juf sanne geeft op haar site heel veel knutseltips. en juf anke heeft links verzameld naar handige sites over kunst, muziek en nog veel meer thema’s. www.jufjanneke.nl, www.jufanke.nl, www.jufsanne.com
Eindmusical basispa
nt Openbare Bibliothe
Archeologiepakket Sc Muiderslot toegang
hatgraven en Spoorzo
Schrijver in de klas (dr Verteltheatervoorstel
ie groepen)
ling
Huur bus (50 leerlinge
n)
ep)
€ 150
eken
€ 150
ep)
€ 175 € 278 € 300 € 500 € 635
ICC-cursus Module lesmethode
€ 75
€ 150
en rondleiding (per gro
en speurtocht (per gro
€ 75
€ 95
ek
kket
Rijksmuseum toegang
€ 35
Moet je Doen ling (vijf groepen)
Jeugdtheatervoorstel
Circus Tadaa! (400 lee
rlingen)
€ 1100 €1150 € 2575
Canonclips Ook prima voor het digibord: de korte filmpjes bij de Canon van Nederland. Op de canon-site vind je nu ook kijkplaten bij historische thema’s en veel achtergrondinformatie. www.entoen.nu prikkels
5
pRIKBoRd
gELd vooR CULTUUR 140 cm
Eén tekenles = geld voor je goede doel! 110 cm
Check die voorstelling!
Het idee is simpel. Van tekeningen van je leerlingen 70 cm maakt Tekenfund wenskaarten en de opbrengst van de verkoop gaat naar school. als school zorg je voor 40 cm tekeningen en de verkoop, de rest wordt door Tekenfund gefaciliteerd. al 12 jaar verzorgt Tekenfund op deze manier creatieve fondsenwervingsacties voor het basisonderwijs. tekenfund.nl
Cultuur om de hoek
ben jij degene die de schoolvoorstellingen kiest, maar heb je geen tijd om naar alle kijkdagen te gaan? op de nieuwe site cultuurindeklas.nl vind je Theatercheck: uitgebreide recensies van voorstellingen, bekeken door professionele scouts en ervaren collega-icc’ers. alle scouts werken volgens een vaste checklist, zodat je de voorstellingen gemakkelijk kunt vergelijken.
Wil je samenwerken met een lokale cultuuraanbieder of kunstenaar? Grote kans dat je in aanmerking komt voor subsidie van cultuur om de Hoek. kijk voor de voorwaarden en procedure op www.cultuuromdehoek.blogspot.com
www.cultuurindeklas.nl/theatercheck
Jeugdcultuurfonds nederland staat nog altijd in de top 10 van rijkste landen ter wereld. Toch groeit 1 op de 9 kinderen op in armoede, volgens de kinderombudsman. Voor deze kinderen en jongeren is nauwelijks weggelegd om zich te ontwikkelen door muziek te maken, toneel te spelen, te schilderen, te dansen of te schrijven. Het jeugdcultuurfonds maakt het mogelijk dat deze kinderen toch mee kunnen doen. in 40 gemeenten is het fonds actief. leerkrachten kunnen daar een leerling voordragen voor een bijdrage uit het fonds. is het fonds nog niet actief in jouw gemeente? altijd een goed idee om de wethouder daar op aan te spreken. Meedoen is namelijk voor elke gemeente mogelijk. je kunt ook je persoonlijke steentje bijdragen door Vriend van het fonds te worden. je krijgt dan de jeugdcultuurfonds Vriendenkaart die korting en vrijkaartjes oplevert. www.jeugdcultuurfonds.nl
6
prikkels
Geld zat?
Hoe staat jouw schoolbestuur ervoor? op www.hoerijkismijnschoolbestuur.nl zie je hoe jouw bestuur op financieel gebied presteert, en hoe het zich verhoudt tot andere besturen. Mooie aanleiding om het gesprek over cultuurbudget te beginnen!
Is jouw school Voor de Kunst?
in samenwerking met stichting Voordekunst start Plein c dit jaar een pilot crowdfunding voor scholen. Heb jij een projectplan en wil je bij je fondsenwerving individuele ondersteuning van Voordekunst en Plein c? kijk voor meer info op pag. 25 van deze Prikkels of mail sietskedreschler@cultuurcompagnie.nl
Actrice Dilan Yurdakul speelt in Goede Tijden Slechte Tijden (GTST) de bitch Aysen. Jongeren zeggen soms: ‘Aysen mag ik niet, maar jij bent wel aardig.’ Prima, zolang ze beleefd blijven. Zelf geef ik ook graag les. ‘Cultuureducatie vind ik belangrijk. Het wordt vaak onderschat hoe belangrijk identiteit is voor jongeren. Tijdens culturele lessen kun je makkelijker daarover praten dan bij wiskunde. Maak bespreekbaar dat we in een gekleurde samenleving leven, doorbreek taboes. Presenteer je cultuur als iets hoogs en onbereikbaars, dan worden jongeren al snel opstandig. Ik kijk liever wat er speelt onder hen. Daar zit vaak meer interessants dan je zou verwachten. Ik herinner me van de middelbare school het goede voorbeeld van
theaterdocent Anna Boelens, die het beste in jongeren naar boven haalde en de groep steeds weer bij elkaar wist te brengen.’ ‘Zelf raakte ik aan toneelspelen verslingerd toen ik meedeed aan de eindmusical van de basisschool. Op de middelbare school speelde ik de vrouwelijke hoofdrol in Romeo en Julia, heel stoer. Nu speel ik Aysen in GTST, een boos meisje dat dingen doet die ik nooit zou doen. GTST is een mooie plek om door te groeien. Ik speel daarnaast solovoorstellingen, ik (her)schrijf toneelstukken, bijvoorbeeld Bekentenis van een Jong Meisje, van Proust, over omgaan met verleidingen en vernielzucht. Ondertussen volg ik twee studies aan de Universiteit in Amsterdam en verdien ik bij als sportinstructrice. En ik speel soms in televisiefilms. Mijn agenda puilt uit!’
TA LE NT
TeksT: Hille Takken - FoTo: MarTijn de Vries
‘Presenteer je cultuur als iets hoogs en onbereikbaars, dan worden jongeren al snel opstandig’
prikkels
7
KLAS SEFo To
Femke (8) Ik heb er altijd van gedroomd op school muziek te maken, omdat ik oudere leerlingen harp zag spelen. Toen we in groep 5 eindelijk op muziekinstrumenten mochten oefenen, was ik echt heel gelukkig.
Murathan (8) Ik weet niet of mijn ouders van muziek houden. We luisteren thuis geen muziek. Heel soms wel op televisie. Later wil ik archeoloog worden. Is gamelan een heel oude muzieksoort? Uit Indonesië?
Laeth (10) Voor mij was het de eerste keer dat ik een instrument ging bespelen. Thuis heb ik een paar keer naar muziek geluisterd. Ik weet niet meer wat voor muziek dat was. Van de gamelan vind ik vooral de nagalm zo mooi. Later wil ik dierenarts worden.
Claudia Rumondor werkt mee aan Muziek Maakt School, een programma van FluXus in de Zaanse ‘krachtwijk’ Poelenburg. Het Fonds voor Cultuurparticipatie subsidieerde het project.
Jay (8) Mijn opa kwam uit Indonesië, net als gamelan muziek. Of hij ook deze muziek maakte? Niet dat ik weet. Bij gamelan vind ik het grappig hoe je met nummertjes speelt op alle instrumenten. Bijvoorbeeld 3, 5, 6.
8
prikkels
Yassir (8) Wat ik leuk vind is dat we bij gamelan even pauze nemen. Dan hoeven we even geen taal of rekenen te doen. Het is leuk om op die grote gong te slaan. Dan hoor je heel hard ‘gabeng!’ Mijn ouders luisteren niet naar muziek.
Jada (8) Voor mij was het eerste keer op een muziekinstrument, best spannend. Het was met een andere juf, maar daardoor ga je extra goed opletten. Toen juf Claudia op de gong sloeg, voelde ik mijn handen trillen.
TeksT: Hille Takken - FoTo: MarTijn de Vries
Juf Claudia Rumondor, muziekdocent Ik had op de RKBS Paus Joannes in Zaandam een supergoeie gamelanklas bij het project Muziek Maakt School. Het is leuk om kinderen via gamelan in contact te brengen met muziek, omdat je dan echt moet samenspelen.
Isabel (8) Thuis speel ik elke dag klarinet. Juf had verteld dat gamelan een andere toonladder heeft, en ook het tellen is anders. Het klinkt heel mooi. Dit was wel de eerste keer dat ik samen met andere kinderen muziek heb gemaakt.
Sude (8) Hoe harder je op de grote gongs slaat, hoe meer geluid eruit komt. Op de saron spelen vond ik ook leuk. Dat is een houten instrument met metalen toetsen. Daarop klinkt de ene toon zachter dan de andere – dat gebeurt gewoon vanzelf.
Chevano (8) Kempuls zijn allemaal kleine gongs bij elkaar. Als je erop slaat, hoor je zacht zijn naam. Je moet erop slaan bij drie, vijf en zeven. Niks moeilijks. We moesten ook door goed luisteren raden welke toets juf speelde, zonder te kijken.
Baran (8) Thuis hebben we trommels. Eén keer sloeg ik daar zo hard op dat hij kapot ging. Toen was mijn vader boos. De trommel kon niet meer gemaakt worden, maar ik vond hem toch saai. Muziekles vind ik ook saai, maar gamelan vind ik leuk – we mochten ook improviseren.
Tarik (10) Bij gamelan speelde ik op de kethuk. Dan moet je steeds zeggen ‘en 1, en 2, en 3. Bij de gong tel je tot en met 8. Thuis heb ik wel eens gespeeld op een harp van school, die mijn broer mee naar huis had gekregen. Mijn ouders zeiden: ‘Dat is echt een mooi geluid. Hoe doe je dat?’
Imran (9) Bij improviseren mag je achterin zitten en zelf spelen wat je wilt. Mijn oom slaat op bruiloften op trommels – hij wil graag dat ik ook muziek ga maken. Maar ik wil liever voetballer worden.
Merel (8) Mijn vader speelt gitaar – ik soms ook, omdat het zo mooi klinkt. Eerst zat ik nog op keyboardles, in een plusklas. Als ik muziek maak, denk ik ‘wauw, wat kan ik al goed spelen!’
prikkels
9
dIALoog
Ocker van Munster, directeur van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst, blogde onlangs bezorgd dat ouders en amateurkunstenaars de kunstvakdocenten vervangen die scholen niet kunnen betalen. Op de Haarlemse mytylschool De Regenboog praten ICC’er Svennie Waanders en Jan Appel hierover met Kees Admiraal, ontwikkelaar van de workshop Ouders in de Klas.
Kees: ‘De blog van Ocker van Munster heeft heel uiteenlopende reacties losgeweekt.’ Jan: ‘Wat me stoorde was dat er neerbuigend werd gesproken over ‘goedbedoelende’ ouders die lesgeven op school. Dat klinkt zo denigrerend. Ouders kunnen wel degelijk iets goeds bijdragen.’ Svennie: ‘Zo nee, dan heb je als docent je voorwerk
10
prikkels
niet goed gedaan. Je moet tevoren goed bedenken wie je waarvoor wilt inzetten, en diegene instrueren. Een ouder die lesgeeft, is ook weer geen volwaardige leerkracht. Dus je loopt niet weg om even koffie te tappen.’ Kees: ‘Het is fantastisch om ouders voor de klas te zetten vanuit een visie, en niet als gatenvullers. Een school heeft de verantwoordelijkheid om kwaliteit binnen te halen.’ Jan: ‘Het kan goed werken als ouders vanuit hun beroep of hobby een talent inzetten. Het liefste zie ik ze lesgeven voor een andere klas dan die van hun kind. Ouders die dat willen, zijn anders gemotiveerd dan ouders die moeite hebben om hun kind los te laten.’ Kees: ‘Zo voorkom je dat ouders die weinig te vertellen hebben, zich aanmelden.’ Svennie: ‘Wat ook goed werkt, is dat je direct bij de aanmelding hobby’s en beroepen van de ouders noteert, en informeert of de school misschien eens een beroep op hen mag doen.’ Kees: ‘In die fase is zo’n oriënterende vraag nog vrijblijvend. Dan wek je niet te veel verwachtingen. Als je ouders geschikt vindt, bijvoorbeeld omdat hun aanbod past in jouw onderwijsplan, nodig je hen uit voor een bijeenkomst om ze voor te bereiden op hun rol als lesgever. Of vraag hen vooraf te noteren wat hun lesdoelen zijn. Dat verbetert de kwaliteit.’ Svennie: ‘Zo geef je ouders het gevoel ‘ik doe ertoe’. Ook napraten is belangrijk. Een compliment is leuk, maar het loont meer als je bespreekt wat wel of niet werkt. Je kunt ook foto’s rondsturen aan andere ouders.’ Jan: ‘We hebben Wijnand Stomp betrokken bij een
Svennie Waanders en Jan Appel werken op mytylschool De Regenboog in Haarlem. Jan was lange tijd adjunct-directeur in het (speciaal) basisonderwijs. Sinds drie jaar geeft hij les op De Regenboog, waar Svennie als leerkracht en ICC’er werkt. Ze volgden de cursus Ouders in de Klas bij Kees Admiraal.
TeksT: Hille Takken - FoTo: MarTijn de Vries
Kees Admiraal is mede-oprichter van bureau KaapC, begeleidingsdienst cultuuronderwijs. Voor Plein C ontwikkelde hij vorig jaar de workshop Ouders in de Klas. Hij begeleidt de Cultuureducatie met Kwaliteit-projecten in Den Helder en Langedijk.
prikkels
11
dIALoog
‘Als er geen geld is voor vakdocenten, moet je cultuuronderwijs op een andere manier verrijken’ zeemeerminnenproject in het Teylers Museum. Hij is meesterverteller en vader van een leerling. Hij vertelde een Anansi sprookje. Geweldig.’ Svennie: ‘Op de afdeling Meervoudig Gehandicapten heb ik een moeder gevraagd om een groep kinderen te leren vilten. Lekker met sop en wol bezig zijn, dat was een mooie ervaring voor de kinderen. Jammer dat we dit soort activiteiten niet vaker kunnen inroosteren.’ Kees: ‘Vakdocenten zijn essentieel voor cultuuronderwijs. Als je geld hebt, huur je ze in. Heb je dat
12
prikkels
niet, dan zoek je naar oplossingen. Maar ik geloof niet dat vakdocenten zich door participerende ouders bedreigd hoeven te voelen.’ Jan: ‘Het komt zelden voor dat ouders vakdocenten worden. Iedere school wil zoveel mogelijk vakdocenten. Die wens wordt niet minder als ook ouders losse lessen verzorgen.’ Kees: ‘Denk wel na over wie je vraagt. Ouders die enige expertise hebben, of een vak beheersen, zijn het meest interessant om voor een klas te zetten. Anderen verlenen liever hand- en spandiensten, zoals koffie zetten of een lokaal versieren.’ Svennie: ‘Lang niet iedereen is geschikt voor het onderwijs. Pas geleden exposeerden we kunstwerken van leerlingen. Een van hen is zwaar spastisch en was met moeite erin geslaagd kraaltjes op een vel papier te lijmen. Haar opa zag dat werkje en zegt met afkeer in zijn stem: ‘Dat is toch geen kunst!’ Dat deed pijn.’ Kees: ‘Bij twijfel of je iemand wel voor de klas wil, nodig je hem of haar uit een dagje mee te lopen. Dan weet diegene ook beter wat lesgeven inhoudt.’ Jan: ‘Je moet je als leerkracht wel veilig genoeg voelen. Werk je in een team waar het taboe is om te laten zien dat je niet overal expert in bent, dan kan van jou niet verwacht worden dat je getalenteerde ouders binnenhaalt.’ Kees: ‘Als er geen geld is voor vakdocenten, moet je cultuuronderwijs op een andere manier verrijken. Ouders kunnen veel moois bijdragen en hun inzet hoeft geen kwaliteitsverlies te betekenen. Maar zorg er dan wel voor dat hun lessen verband houden met wat er verder op school gebeurt. Dan is hun inzet echt een waardevolle aanvulling.’
Ouders in de klas Wil jij weten hoe je meer uit de inzet van ouders in de klas kunt halen? Kees Admiraal ontwikkelde voor Plein C de workshop Ouders in de klas. Dit voorjaar wordt deze workshop weer gegeven. 14 mei en 11 juni / 2 middagen / € 150 www.pleinc.nl/oudersindeklas
TeksT: Marijke scHäuikes
mE NI Ng
De crisis maakt creatief en dat is goed voor de kwaliteit van cultuuronderwijs. Volgende keer: Jongens beleven cultuur anders dan meisjes. Reageer via prikkels@pleinc.nl o.v.v. ‘mening’
Corinne Timmer Leerkracht en ICC op R.K.B.S. St. Jan in Breezand
Henrike van Engelenburg Theaterproducent en impresario Van Engelenburg theaterproducties
Ineke van Exter Coördinator maatschappelijke zaken, gemeente Heiloo
De lat ligt hoog
Cultuur wordt gedegradeerd tot amusement
Verbinding tussen school en cultuurinstelling kan beter
Vroeger verzorgde Triade voor de hele kop van Noord-Holland de kunstmenu’s en jaarlijkse kunstprojecten. Na de bezuinigingen van twee jaar geleden bij de gemeente Hollands Kroon is de samenwerking met Triade gestopt. Sindsdien organiseren we in een cultuurnetwerk van zes scholen een jaarlijks cultuurproject van 2 à 3 weken. We kiezen als projectgroep een thema en maken lesontwerpen voor alle groepen. De deelnemende scholen betalen 8 euro per leerling en krijgen daarvoor een kwalitatief goede kunstenaar of andere professional op iedere school. De lat ligt hoog. Zo kun je dus wel stellen dat de creativiteit door de bezuinigingen is toegenomen: doordat wij met ons netwerk zelf een project opzetten, zijn we zelf aan het creëren. Dat is heel nuttig en interessant. Maar het is ook heel veel werk. En of de kwaliteit is toegenomen? Dat is moeilijk te zeggen. Triade heeft toch meer knowhow in huis.
De crisis maakt creatief, maar of dat goed is voor cultuuronderwijs? Het voordeel is dat je gedwongen wordt om out of the box te denken om je hoofd boven water te houden. Dat is mij gelukt, het gaat zelfs heel goed met mijn bureau. En ik zie ook niet dat scholen zich terugtrekken door de crisis. Ze gaan nog bewuster om met hun uitgaven, maar blijven bereid cultuur aan te bieden aan hun leerlingen. Wat ook positief is aan de crisis is dat aanbieders, die vroeger allemaal op eilandjes zaten, nu samen gaan werken. Dat is effectief en verlaagt de kosten. Deze samenwerking heeft ook geleid tot theatereducatie.nl waar heel divers aanbod voor scholen te vinden is. Het nadeel van de crisis is dat cultuur gedegradeerd wordt tot amusement. Als de overheid haar rol niet neemt om ‘andere kleuren’ een stem te geven, vind ik dat gevaarlijk. Cultuur is een middel om op een andere manier te kijken naar je omgeving en naar jezelf, en daarbij blijft kwaliteit van het allergrootste belang.
In tijden van crisis moet een gemeente scherpere keuzes maken waaraan het gemeenschapsgeld besteed wordt. De gemeente Heiloo is bezig met een conceptnota over haar visie op kunst en cultuur. De vraag hoe scholen ondersteund kunnen worden door de lokale instellingen is juist nú belangrijk, om daarmee ook de kwaliteit van cultuureducatie te borgen. In Heiloo gebeurt al veel op het gebied van kunst en cultuur, alleen is het nu in de conceptnota in samenhang met elkaar opgeschreven en zijn er speerpunten benoemd. In deze nota is cultuureducatie een belangrijk thema. De verbinding tussen scholen en instellingen kan beter, en daar is creativiteit bij nodig. Scholen hebben hierin een eigen verantwoordelijkheid en de gemeente speelt een stimulerende rol bij de verbinding tussen scholen en instellingen. Uiteindelijk moet dit ertoe leiden dat de jeugd meer kennis maakt met kunst en cultuur in een brede zin.
prikkels
13
TeksT: aMber PassToors - iillusTraTie: Mireille scHaaP
‘Er is geen geld, dus het kan niet.’ Dat hoor je in deze tijd helaas maar al te vaak. Toch kun je ook zonder geld een stuk verder komen dan je dacht. Hoe? Door te vragen. Dat klinkt simpel – en dat is het ook!
14
prikkels
door Amber Passtoors, GeenSchool Wij bescheiden Nederlanders zijn er niet allemaal even goed in, vragen. Want vragen betekent dat je iets niet alleen kunt, dat je iemand nodig hebt of - erger nog - dat je iets terug moet geven. Terwijl ons als kind altijd werd verteld: vragen staat vrij. Maar in de ‘grotemensenwereld’ werkt dat blijkbaar net even anders. Wie een vraag of verzoek krijgt, denkt vaak dat hij ja moet zeggen. En als je dat niet wil of kan, dan voelt dat onbevredigend. Zowel voor de vrager als voor jou. Maar wat als we vragen zouden zien als een open benadering? Als het stellen van een vraag louter en alleen het stellen van een vraag is, waarop de ander kan reageren zonder aan een verwachting te moeten voldoen? En waarbij de vrager uitgaat van de instelling ‘nee heb je, ja kun je krijgen’. Dan kan zowel het stellen van een vraag als het geven van een antwoord een hele leuke en losse manier van communicatie
zijn. Want wanneer je de vraag positief kunt beantwoorden, kun je de ander blij maken door iets te geven. En wanneer dat niet kan, hoef je niemand teleur te stellen. De vraag was tenslotte zonder verwachtingen.
Hoe ver kan je komen met wat er wél is Dit is ook een van de basisprincipes van de beweging GeenSchool. GeenSchool kijkt niet naar wat er niet is, maar hoe ver je kunt komen met dat wat er wel is. Wanneer er in een school ruimte ontstaat - een projectweek, een studiedag, wat vrije uren of fysieke ruimte - proberen we die optimaal te benutten. Door de leerlingen iets mee te geven, kunnen we zelf groeien. Talentontwikkeling, vertrouwen, empowerment en out of the box denken staan centraal. Zo experimenteren we samen hoe we onderwijs slimmer, beter en leuker kunnen maken. Zónder geld en zónder aanpassingen in beleid.
Ditisgeenschool GeenSchool is een beweging van mensen die geloven dat onderwijs beter, leuker en slimmer kan. Niet morgen, maar nu. Zonder extra geld en zonder beleidsaanpassingen. De enige manier om erachter te komen hoe, is door te doen. De vrijwilligers van
GeenSchool geloven dat alles kan en laten dat keer op keer zien. Ben je nieuwsgierig of wil je een keer aansluiten? Kijk op www.geenschool.nl.
prikkels
15
Gaten in de markt Kijktip: de Tegenlicht documentaire Gaten in de markt van de VPRO geeft een mooi beeld van de opmars van communities. De documentaire laat zien hoe de consument in de crisis steeds meer burger wordt en initiatieven ontwikkelt waarin persoonlijk contact, samenwerking en overzichtelijkheid centraal staan. Je vindt de uitzending via tegenlicht.vpro.nl.
Een voorbeeld. Een basisschool in Nijmegen wilde graag schooltuintjes aanleggen. Er was ruimte op het schoolterrein, maar geen geld, en de leerkrachten kwamen om in het werk. De school klopte aan bij GeenSchool, en samen bedachten we een tuinenwedstrijd in de buurt. De kinderen gingen op pad om tuinen te bekijken, en gaven prijzen aan de mooiste tuinen. Vervolgens werden de winnaars uitgenodigd om mee te helpen met het aanleggen en verzorgen van de schooltuintjes. Kinderen leerden zo op een ondernemende manier iets aan te pakken, een aantal tuinhobbyisten had er een leuke dankbare klus bij en de school kreeg eindelijk haar schooltuintjes. Een creatieve oplossing waarbij het mes aan drie kanten snijdt!
Waar bent u goed in? GeenSchool maakt gebruik van de ‘crowd’. We zetten een vraag uit in ons netwerk, in de buurt van de school of bij (lokale) bedrijven. Wie zin, tijd en energie heeft om iets bij te dragen, doet mee. Zo verbouwden we eind januari een school in Landgraaf, in 5 dagen met 150 leerlingen. Budget? Dat was er niet. Een ander voorbeeld was de GeenSchool Beroependag. Een jenaplanschool had ruimte over op het leerplein en wilde de kinderen graag inspireren met een beroependag. Maar, zo luidde de vraag, hoe komen we aan al die mensen als we geen tijd en geen geld hebben om dit te organiseren? Onze oplossing was de volgende. Zo’n twee weken voor de beroependag lieten we de kinderen kaarten schilderen. Bij elke kaart zat een formuliertje met een aantal vragen, zoals “Waar bent u goed in?” en “Wat is uw beroep?”. De kaarten lieten we door de kinderen bezorgen bij de mensen in de buurt. Buurtbewoners werden verrast met een vrolijke handgemaakte kaart en konden de formuliertjes - als ze dat leuk vonden - invullen en bij de school in de brievenbus doen. Zo hadden we meerdere enthousiaste buurtbewoners die een middag of ochtend over hun beroep wilde komen vertellen. Gewoon, door te vragen.
16
prikkels
Win-win situatie Dit fenomeen van open vragen stellen zonder verwachtingen zie je steeds vaker, en sociale netwerken op internet spelen een belangrijke rol. Neem bijvoorbeeld de leen-app Peerby. Wanneer je iets nodig hebt - bijvoorbeeld een paar extra stoelen voor een feestje, een stuk gereedschap of een braadpan – dan zet je de vraag uit bij de mensen uit je buurt die ook zijn aangesloten bij Peerby. Zo ontving ik de afgelopen weken meerdere vragen van mijn buren en ik heb er zelfs al een aantal kunnen helpen. De buurvrouw blij omdat ze mijn fonduepan kon gebruiken, ik blij omdat ik iemand heb geholpen. Moeiteloos. Een duidelijke win-win situatie. Een ander voorbeeld is Couchsurfing. Het idee is simpel: wanneer je je aanmeldt bij de faciliterende website kun je jouw bank als gratis slaapplaats aanbieden aan reizigers en wanneer je zelf een andere stad bezoekt, kun jij gebruik maken van iemands bank. Ook hierbij wordt niets van je verwacht. Wanneer het even niet uitkomt, dan zeg je gewoon nee. Meer commerciële voorbeelden zijn er ook: Airbnb, waar je je logeerkamer kunt verhuren, BlaBlaCar, waar je tegen betaling een lift aanbiedt, of bijvoorbeeld Mywheels, waar je je auto te huur aanbiedt als je ‘m zelf even niet nodig hebt.
de kracht van de crowd Wat hebben al deze initiatieven gemeen? Ze zijn gebaseerd op het idee van de community: een groep mensen die een bepaalde waarde deelt. Vroeger was zo’n gemeenschap de basis van ieders sociale bestaan. Je werd geboren binnen een bepaalde gemeenschap, of je sloot je later aan, en samen deelde je de zorg voor elkaar. Na decennia van economische welvaart, waarin gemeenschappen minder hecht werden en mensen individualistischer, zijn communities in deze crisistijd weer populair. Want wanneer er minder te besteden is, zijn we meer afhankelijk van elkaar. En dan is het best fijn om een gevoel van ‘samen’ te ontwikkelen.
Terwijl het basisprincipe van de gemeenschap al eeuwenlang bestaat, openen community-initiatieven als GeenSchool en Durftevragen telkens weer vele ogen. Door gebruik te maken van de crowd kun je verrassend veel moois bereiken. Wanneer je een vraag open en zonder verwachtingen stelt, geef je mensen de gelegenheid mee te denken of te helpen op basis van sociale overwaarde. Alleen wie zin, tijd en energie heeft kan iets geven. Vragen kan altijd. Sterker nog, door niet te vragen, ontneem je de ander de mogelijkheid om te geven. Dus de volgende keer dat je een plan of een wens hebt, maar niet de middelen om die te realiseren, denk dan eens aan de
crowd. Zie de school als middelpunt in een grote community: je collega’s, de leerlingen, hun ouders, grootouders, broers en zussen. Oud-leerlingen, buurtbewoners en bedrijven. De gemeente, andere scholen, je bestuur. En niet te vergeten de (facebook) netwerken van al die mensen. Honderden, of misschien zelfs duizenden mensen die zich betrokken voelen bij jouw school en die je graag zullen helpen, als ze kunnen. Wees creatief in de manier waarop je je vraag stelt, en maak optimaal gebruik van andermans talenten. Daar doe je niet alleen jezelf een plezier mee, maar ook degenen die jou helpen. Als je het zo benadert, en durft te vragen, zal je merken dat ja krijgen helemaal niet zo moeilijk is.
Durf te vragen Dit is niet alleen een advies, het is inmiddels een heel concept! Nils Roemen en Fanny Koerts beschrijven in hun eBook hoe durftevragen Nederland heeft veroverd. Mede dankzij sociale media als Twitter en de hashtag
#durftevragen groeide het uit van een sympathiek idee tot een fenomeen, een nieuwe manier van denken. Op www.durftevragen.com kun je het boek gratis downloaden.
prikkels
17
LEER LIJN vAN SARA
18
prikkels
Groep 1 circus Tadaa veranderde de school voor een dag in een echt circus. aan het einde van de dag traden alle leerlingen op.
Groep 4 Westfriese families is een erfgoedproject voor de hele school. een poppenkast met decors en poppen en een bezoek aan het Zuiderzeemuseum zijn onderdelen van het programma. Sara: er werd een poppenkastvoor-
Sara: We mochten op ballen lopen, op een touw balanceren en oefeningen doen. ’s Middags kon je laten zien wat je had geleerd. er werd een piramide gebouwd van kinderen!
stelling gegeven over gezinnen van vroeger en we gingen naar het Zuiderzeemuseum. Het blijft leuk om daar naar toe te gaan met al die gezellige huisjes. ik ben er al vaak geweest. ik vind het sowieso leuk om naar musea te gaan.
Groep 5 alle groepen van de Piramide verzorgen één keer per jaar een theatervoorstelling voor de andere leerlingen van de school en hun ouders. Vaak maken de leerlingen deze zelf met de hulp van de leerkracht.
Groep 6
Sara: in groep 5 deden we Holland’s Got Talent na met een echte jury. ik heb opgetreden als beyoncé en zong run the world en single ladies. ik ben gewoon erg van het creatieve en sta graag op het podium. later wil ik actrice worden!
Sara: We kregen allemaal zo’n apparaat, een bugel. Het was grappig want ik kreeg er geen geluid uit, maar na drie lessen lukte het wel. We leerden het liedje Mieke heeft een lammetje.
Twee leden van muziekvereniging excelsior gaven in 2012 bugelles aan de kinderen van groep 6. in drie lessen hebben ze geleerd een liedje te spelen.
Groep 8 in de klas ging het over oude zwart-wit en sepia foto’s. Met beeldende vorming werd dit effect nageschilderd met oploskoffie en water. Sara: We moesten een foto meenemen
van vroeger. ik vond deze, van mijn opa toen die nog jong was. We maakten eerst een schets met potlood en schilderden daarna op een echt vel. Het was veel werk want er zitten veel streepjes op mijn opa’s trui.
prikkels
19
KUNST wERK
ook met goedkope materialen en oude spullen uit de berging, kan je prachtige kunstwerkjes maken. rob komen, kunstenaar en docent beeldend onderwijs aan de iPabo alkmaar, laat in vier lessen zien hoe.
Groep
1/2
Van aardappel tot bos
Voorbereiding: knip voor elk kind uit een donker vel papier een silhouet van een boom. Maak verschillende vormen aardappelstempels die te maken hebben met bomen en bos: grote en kleine blaadjes, takjes, beestjes etc. een stempelkussen maak je van een schoteltje, drie laagjes toiletpapier en wat ecoline. Aan de slag: bespreek met kinderen hoe bomen er uit zien: ze hebben grote en kleine takken, grote en kleine blaadjes. net als de stempels. de kinderen stempelen nu op een vel papier een patroon van verschillende aardappelstempels. je kan kiezen om vooraf een patroon te maken, als voorbeeld, of de kinderen zelf reeksen en patronen te laten maken. leg het uitgeknipte silhouet over de stempeltekening en de boom krijgt zijn patroon.
Tip: Je kan ook uit de binnenband van een autoband figuurtjes knippen en die opplakken op een blokje hout. Zo heb je stempels die je steeds opnieuw kan gebruiken. 20
prikkels
Groep
Mist in het bos Met houtskool en kneedgum maak je eenvoudig een bos in de mist met dieptewerking. Houtskool en kneedgum zijn goedkope materialen en je doet er heel lang mee. Voorbereiding: leg voor ieder kind papier, houtskool en kneedgum klaar. Zoek beeldmateriaal van kale bomen in de mist. Aan de slag: bespreek de foto’s: stammen en takken worden dunner naarmate de boom vertakt. bomen in de verte lijken kleiner dan dichtbij. bespreek perspectief en overlapping. laat de kinderen een eerste rij bomen tekenen. deze staan in de verte, dus ze zijn niet al te groot en de wortels van de
3/4
bomen staan hoger dan de onderrand van het papier. daarna wrijven ze met hun hand over de tekening zodat de bomen wazig worden. daaroverheen tekenen de kinderen een nieuwe rij bomen, nu iets groter dan de vorige en iets meer naar beneden geplaatst. opnieuw worden de bomen uitgewreven, maar dit keer iets minder hard. Tenslotte tekenen de kinderen met houtskool de laatste rij bomen, helemaal vooraan, nu dik en stevig. deze laag wordt niet uitgewreven. Met het kneedgum kunnen de kinderen tot slot hier en daar wat lichte plekken op de bosgrond gummen. of een wazig zonnetje tussen de takken maken.
Tip: Let op de juiste manier van het vasthouden van een krijtje: niet zoals je een pen vasthoudt, maar zoals je een zwaard zou vasthouden. Zo breken de krijtjes minder snel en gaan ze langer mee.
TeksT en illusTraTies: rob koMen
Met stempels kan je structuren en patronen geven aan een tekening. in deze opdracht geven de kinderen takken en bladeren aan een boom, met stempels die (bijna) niets kosten.
Groep
5/6
Groep
7/8
Van plat tot 3D Twee tekeningen worden samen een driedimensionaal werk waarin je een bos ziet veranderen door de seizoenen. alle materialen vind je in je voorraadkast. Voorbereiding: leg voor ieder kind twee vellen papier klaar, een schaar, liniaal en lijm. kies een materiaal waarmee de tekening wordt gemaakt: potlood, stift, verf. Werkwijze: Geef ieder kind twee vellen papier. Hierop worden stroken van 2 cm breed getekend. Het ene vel wordt als een harmonica gevouwen en terzijde gelegd voor later. Het andere vel wordt doormidden geknipt, in dezelfde richting als de stroken. de kinderen maken op elk deel een tekening van bomen. Zorg voor een kleur- en vormtegenstelling. je kan ze vragen een tekening te maken van bomen in de winter, met winterse kleuren, en bomen in de herfst, in herfsttinten. Maar je kan ook kiezen voor een tekening van bomen en een heel andere tekening. Hierdoor valt het 3d-verschil straks beter op. knip beide tekeningen in stroken van 2 cm en plak ze in volgorde om en om op het eerder gevouwen harmonicablad. Hang de tekeningen op in de gang, zodat het effect van kleur/vormverandering opvalt tijdens het voorbijlopen.
Tip: Zo’n harmonica-object kun je ook maken met (geprinte) foto’s die je in stroken knipt. Let op contrast in kleur of vorm.
Van laag naar hoog Voorbereiding: Zoek goedkope materialen zoals karton, touw en takken. kijk in de berging of er resten karton liggen, die toch niet meer gebruikt worden. ook de ribkarton dozen waarin je schoolbestellingen of de schoolmelk gebracht worden zijn heel goed bruikbaar. Zoek foto’s van boomhutten en huizen op palen. Werkwijze: laat foto’s zien van boomhutten of huizen op palen. Vertel de bedoeling van de les. Verzamel met je leerlingen in het bos of park takken als basis voor hun boomhut.
Zet de tak vast op een plankje of in een heuveltje klei. laat de kinderen beginnen met een stevige vloer. daarna volgen de wanden en het dak. een hut met een tafeltje, stoelen en een bed met nachtkastje is natuurlijk een aardige inrichting. Hoe kom je binnen? Via een normale ladder, een wiebelige touwladder of zijn er andere manieren te bedenken? als de werkstukken klaar zijn, wordt er uiteraard een grote tentoonstelling van gemaakt op een tafel met een laag zand als bosgrond.
Tip: Kijk voor meer ideeën op www.robkomen.nl prikkels
21
ZOEK OP WWW.CULTUURINDEKLAS.NL NAAR PROJECTEN, WORKSHOPS, LESSEN EN CULTUURAANBIEDERS BIJ JOU IN DE BUURT. Cultuur in de klas is de opvolger van de projectenbank van Plein C. Alle adverteerders op deze pagina zijn ook te vinden op www.cultuurindeklas.nl
TONEELMAKERIJ Met de hele familie naar een echte Shakespeare! De succesvoorstelling DE STORM van de Toneelmakerij & Rieks Swarte is terug in het theater.
TONEELMAKERIJ.NL
POPPENTHEATER HANS SCHOEN
Voorstellingen en projecten voor het Primair Onderwijs hschoenpoppentheater@planet.nl 0229-218058
22
prikkels
‘Niemand (boven de 8) mag deze ‘Storm’ van Shakespeare missen’. DE VOLKSKRANT
*****
EEN SUPER LEERZAAM UITJE!
kunst en cultureel erfgoed
Voorstellingen & Worskhops op school meer dan 60 voorstellingen
dichter bij dan u denkt ■ inspirerende speurtochten, rondleidingen, workshops ■ Het kunstfort omarmt cultuur in de spiegel!
poppen-, muziek- en danstheater toneelvoorstellingen vertel & literaire voorstellingen
■
Meer info en boekingen: kunstfort bij Vijfhuizen - www.kunstfort.nl/educatie
interactieve voorstellingen
actieve programma’s circusprojecten diverse workshops
www.sttprodukties.nl impresariaat
T. 0570 - 56 46 81 | info@sttprodukties.nl
MUSEUM EN SCHOOL is een gezamenlijk educatief programma van acht Leidse erfgoedinstellingen gericht op het basisonderwijs. Wilt u uw klas inschrijven voor een museumles? Kijk op: www.erfgoededucatieleiden.nl. Museumgroep Leiden, Postbus 190, 2300 AD, Leiden, 071-5139186.
prikkels
23
NET wERK 5 MaarT – 14 Mei DE KINDERJURY in deze periode kun kinderen stemmen op hun favoriete boek. op de site vind je twee gratis lesbrieven over boeken en reclame. www.kinderjury.nl 19 MaarT SYMPOSIUM ABC CULTUUR Presentaties van de eerste ervaringen met de doorlopende leerlijn cultuureducatie die culturele organisaties en scholen in beverwijk samen ontwik-
kelen. Gastheer is centrum voor de kunsten beverwijk. www.abccultuur.nl 26 MaarT NATIONAAL MEDIAWIJSHEID CONGRES, EDE Hoe ziet de mediawijsheid van de toekomst er uit? dit staat centraal tijdens deze landelijke dag vol workshops, live demo’s en de uitreiking van de Young Positive Media award. www.mediaenmaatschappij.nl
20 MaarT EINDCONFERENTIE CULTUUR IN DE SPIEGEL, ZWOLLE afsluiting van het onderzoekstraject cultuur in de spiegel. Het leerplankader dat het resultaat is van het onderzoek, wordt gepresenteerd, en in workshops gaan de deelnemers hiermee aan de slag. www.cultuurindespiegel.nl
9 aPril LEZEN CENTRAAL Het jaarlijkse congres over lezen gaat dit jaar over ‘jongens en lezen’. jongens vinden lezen een stuk minder interessant dan meisjes. Heeft dat te maken met de ‘aard van het beestje’ of met niet-lezende vaders en ander rolmodellen? en zijn er boeken en leesactiviteiten waarmee we de jongens kunnen bereiken? een keur aan interessante deskundigen doet het allemaal uit de doeken. www.lezen.nl 9 aPril NATIONALE VOORLEESWEDSTRIJD Wie leest het mooist voor in noord-Holland? op 9 april wordt bekend gemaakt welke noord-Hollandse leerling door mag naar de landelijke finale op 21 mei. www.denationalevoorleeswedstrijd.nl 9-18 aPril MEDIA UKKIE DAGEN Tien dagen vol concrete handreikingen hoe ouders hun media-ukkie kunnen helpen om op een goede en bewuste manier alle kansen te benutten die media bieden. Maar ook interessant voor leerkrachten. www.mediaukkies.nl 10 aPril & 8 Mei WORKSHOP GELD VOOR CULTUUR, HILVERSUM Voor leerkrachten die geld zoeken voor een goed plan. www.pleinc.nl/geldvoorcultuurprojecten
21&22 MaarT
NL Doet scholen opgelet, dit is de kans om een grote klus te klaren! doe mee aan nl doet op 21 en 22 maart. schrijf je project in op de nl doet site en vind vrijwilligers die je helpen de klus te klaren. ook kan je in aanmerking komen voor een bijdrage van maximaal € 450,- van het oranje Fonds. www.nldoet.nl
24
prikkels
14 aPril, 12 & 26 Mei MASTERCLASS CULTUUR IN DE SPIEGEL, HAARLEM Voor icc’ers en cultuuraanbieders die hun cultuuronderwijs willen vormgeven vanuit de theorie van cultuur in de spiegel. Met in de tweede les een bijdrage van astrid rass, slo. www.pleinc.nl/cultuurindespiegel
Agenda maart t/m juni
3X mEE
doEN
Plein C is regelmatig op zoek naar leerkrachten die willen meekijken, meedenken en meedoen aan nieuwe projecten en pilots. Wil jij je stem laten horen en hier zelf ook wat aan over houden? Check waar Plein C aan werkt:
16 aPril – 11 juni
Expertmeeting
kunst, erfgoed en media, Haarlem Zeven inspirerende bijeenkomsten voor leerkrachten over de kunstdisciplines, media en erfgoed. Volg er naar keuze één of meer. de laatste stand van zaken, nieuwe methodes, aanpak en opbrengsten. www.inholland.nl/academy/ voorlichting
14 Mei & 11 juni WORKSHOP OUDERS IN DE KLAS, ALKMAAR Hoe zet je ouders, grootouders en andere vrijwilligers in voor kunstworkshops of cultuurprojecten? Hoe vergroot je de kwaliteit van hun inzet en hoe ondersteun je ze bij de uitvoering? deze workshop is voor alle cultuurcoordinatoren die de talenten van ouders willen inzetten bij hun cultuuronderwijs. www.pleinc.nl/oudersindeklas 16 Mei CULTUUR EN ONDERWIJSMARKT nieuw in noord-Holland: een markt waar noord-Hollandse cultuuraanbieders hun programma’s presenteren voor het onderwijs. www.pleinc.nl/cultuurenonderwijsmarkt
1
Pilot Crowdfunding
Heb je geld nodig voor een cultuurproject? Plein c en Voordekunst begeleiden dit jaar vier scholen bij het ‘crowdfunden’ van hun project. je wordt geholpen met je plan, de communicatie en de tegenprestaties. Wil je meedoen aan de pilot, mail dan naar sietskedreschler@cultuurcompagnie.nl
Vacature Plein C Werkplaats
Voor de Plein c Werkplaats zoeken we icc’ers die mee willen werken aan nieuwe lesprojecten. Heb je belangstelling voor archeologie, erfgoed en/of de Tweede Wereldoorlog, dan horen we graag van je. stuur een mail met een kort cv naar info@ pleinc.nl. je inzet wordt uiteraard vergoed.
3
2
Stagescholen gezocht
Plein c zoekt stagescholen voor kunstdocenten die ervaring willen opdoen met werken in het basisonderwijs. de stagiairs hebben vaak jarenlange ervaring als docent bij een muziekschool of kunstencentrum, en willen leren hoe ze hun vak kunnen laten aansluiten bij het schoolprogramma. in ruil voor een stageplaats krijg jij een cultuurproject voor je groep of school. Meer info bij ellievandenbomen@cultuurcompagnie.nl
prikkels
25
Volgend nummer:
JoNgENS & mEISJES Heb je tips voor de redactie mail dan prikkels@pleinc.nl Het volgende nummer verschijnt mei 2014
Louis Tavecchio over jongens, meisjes en cultuuronderwijs / Tania Kross: begonnen in het meisjeskoor / De ICC’er is een man: ander cultuuronderwijs? / Ballet is écht iets voor meisjes (en andere misverstanden over gender en cultuur)
NOORD-HOLLAND
DE CULTUUR & ONDERWIJS MARKT
de noord-Hollandse cultuur & onderwijs Markt. Vol cultuuraanbieders, verrassende voorstellingen, snelle workshops en spannende speeddates.
NIEUW!
Colofon Hoofdredactie: Vibeke roeper Eindredactie: Hanna van der Veen Redactie: karen bertrams (adviseur innovatie, Probiblio) Tamara oortwijn (icc’er, st. leonardusschool Heemskerk) Marijke schäuikes (adviseur cultuureducatie, Plein c) Tamara roos (afdelingshoofd cultuurstroom, artiance alkmaar). Met bijdragen van: sietske dreschler, rob komen, amber Passtoors, Hille Takken, Vibeke roeper, Marijke schäuikes, Hanna van der Veen, Marije Visser Illustraties: Mireille schaap, schaapachtig Foto’s : Martijn de Vries, Plein c
26
prikkels
op de cultuur & onderwijs Markt presenteren noord-Hollandse cultuuraanbieders hun programma’s voor het onderwijs. Theatermakers geven een voorproefje van hun voorstelling, speeddates koppelen leerkrachten aan cultuuraanbieders en
Vormgeving: Ykeswerk Drukwerk: Zwaan Printmedia Prikkels is een uitgave van Plein c, onderdeel van cultuurcompagnie noord-Holland, en kwam tot stand met subsidie van de provincie noord-Holland en het Fonds voor cultuurparticipatie. Prikkels verschijnt vier keer per jaar Oplage: 3.000 Abonnementen noord-Hollandse basisscholen, cultuuraanbieders en gemeenten ontvangen 1 gratis exemplaar. de distributie wordt verzorgd door abonnementenland in Heemskerk.
in flitsworkshops krijg je slimme tips van kunstenaars en erfgoedexperts. alles om morgen in de klas, volgende week in het team en volgend schooljaar met de hele school cultuur centraal te stellen! 14 mei, toegang: € 15 Gratis naar de cultuur&onderwijs markt? Gebruik de Prikkels actiecode PRKLS0214 op www.pleinc.nl/ cultuurenonderwijsmarkt
Losse nummers € 5,50 Jaarabonnement € 20,Teamabonnement (3 exemplaren) € 40,info en aanmelden: www.pleinc.nl/ontvangprikkels Adverteren: ook adverteren in Prikkels? dat kan al vanaf € 125 per nummer. bekijk de mogelijkheden op www.pleinc.nl/adverteerinprikkels Eerste jaargang nummer 2 alle rechten voorbehouden. deze rechten berusten bij cultuurcompagnie noord-Holland c.q. de betreffende auteur. ISSN: 2214-3777
KLAS IN ACTIE
TeksT: Marije Visser - FoTo: MarTijn de Vries
‘Wooh dat is een mooie kleur!’
De kinderen van groep 1/2 van Yvonne Brekelmans kleien en beschilderen kralen met Claartje Borren, beroepskunstenaar in de klas. Deze les is onderdeel van de doorlopende leerlijn www.mediaspoor.nl De kinderen zitten in de kring. Ze hebben net buiten gespeeld en zitten vol verhalen. ‘Claartje komt ook een verhaal vertellen,’ kondigt juf Yvonne aan, ‘over de reis die de kralen gemaakt hebben.’ Het wordt stil, dat willen ze wel horen. Claartje is voor de tweede keer in deze groep. Een week geleden heeft ze met de kleuters kralen gemaakt, en die in haar atelier gebakken. Yvonne: ‘Ik was benieuwd hoe Claartje een link zou leggen tussen het verhaal van Melle de Muis en de kralen die de kinderen maken. Dat deed ze op een mooie manier. In de eerste
les werden de kleuters gestimuleerd om allemaal verschillende kralen te maken. Net zoals de dieren uit het verhaal van Melle die ook allemaal verschillend waren. In de tweede les waren de kralen op reis geweest en veranderd toen ze terugkwamen. Ook hier is een parallel met het verhaal van Melle.’ Claartje haalt het doosje met gebakken kralen tevoorschijn. De kinderen kijken en voelen nieuwsgierig. Eén kind waarschuwt: ‘Je mag ze niet laten vallen!’ ‘Kleuters houden van kleuren, daarom gaan we deze les de kralen beschilderen die ze de week ervoor gemaakt hebben.’ vertelt Claartje. Er wordt enthousiast gewerkt. ‘Claartje, hier gaat het goed!’ roept een leerling. En inderdaad, het resultaat mag er zijn. Zo kun je dus ook een verhaal vertellen: met gekleurde kralen.
prikkels
27
wERK pLAATS
Rachel de Boer, multimedia kunstenaar en beroepskunstenaar in de klas (bik’er)
‘Ik ben animaties en video’s gaan maken om mee te vj-en en visuals te maken. Mijn bekendste werk is de videowand van het VPRO-programma Zomergasten. Totdat ik ernstige rsi-klachten kreeg. Het is raar: mijn grote liefde is bewegen en in mijn werk gebruik ik voortdurend beweging, maar om die te creëren zat ik zelf stil. Zo stil dat ik helemaal vast kwam te zitten.’ ‘Ik ben weer helemaal terug bij analoog, ik werk nu met overheadprojectors. Dat is ook wat ik kinderen wil meegeven, ik wil ze leren dat je niet achter de computer hoeft te zitten om leuke dingen te doen. Daarom ben ik ook de bik-opleiding gaan doen.’ ‘In mijn lessen werk ik nu veel met papieren ledenpoppen en -dieren. Ik heb de opleiding gevolgd voor poppen- en objecttheater, en dat gebruik ik in mijn lessen. Het leuke van ledenpoppen is dat je met heel eenvoudige middelen – papier, een schaar en paperclips – een hele eigen wereld kunt maken. En daar is geen computer voor nodig.’ 28
prikkels
‘je hoeft niet achter de computer te zitten om leuke dingen te doen’
TeksT: Hanna Van der Veen - FoTo: MarTijn de Vries
‘Ik hoor bij de eerste generatie computer- en vj-kunstenaars van Nederland. Op de Rietveld Academie ontdekte ik dat ik met één apparaat regisseur kon zijn van alles waar ik mee bezig wilde zijn: fotografie, taal, dans, muziek en gedichten schrijven. Vanaf dat moment heb ik alleen nog maar op de computer gewerkt.’